1898
1923
VAN DE NIEUWE HAARL. COURANT
-
1'
■BMH
I
OTffia es® Ksiaa sb^ 90®*=
Symbool van eenheid
mmm
Illl
1
wm:
[DINSDAG 4 SEPTEMBER 1923
46ste JAARGANG No. 1452B
3 racltaB raicSS
E2=s=
De plaats van den constitutioneelen
vorst in een modernen staat met een
parlementair regeeringssysteem is
een zeer eigenaardige. Zij heeft naai
buiten zooveel uiterlijk vertoon
waaraan in wezen geen werkelijk
heid schijnt te beantwoorden, dat
haters van de monarchie en revolu
tionaire elementen gemakkelijk spel
hebben om de figuur van Koning of
Koningin bij de groote massa te ver
kleinen en neer te halen. En het zijn
Het is goed, om bij een nationaal
feest ter eere van de regeerende
Vorstin, hetwelk wij thans vieren, het
Katholieke standpunt ten opzichte
van het koningschap even onder de
oogen te zien, te meer, waar het niet
te ontkennen valt, dat ook in onze
kringen nu en dan klanken worden
gehoord, die aan onze vaders en
Men kan inmiddels overtuigd de
mocraat zijn; men kan ook vurig
voorstander zijn van een krachtig
parlement met verantwoordelijke
ministers en toch de constitutioneele
monarchie beschouwen als den bes
ten staatsvorm voor onzen tijd. In
theorie zijn daar tal van argumenten
voor aan te voeren; maar wat meer
zegt, de voorstanders dier meening
hebben de practijk met zich. En een
maal staande op dit standpunt, moet
mén den Koning als hoofd van den
Staat volle recht laten .wedervaren.
leum gelukkig nog meer reden voor
dankbare feestvreugde. Niet enkel
mogen wij met voldoening herden
ken, hoe wij ook weder onder Konin
gin Wilhelmina van Nassau een
kwart eeuw gelukkige geschiedenis
hebben gemaakt hoe het koning
schap ook onder Haar regeering tot
een zegen voor land en volk is ge
weest; zij het dan ook, dat de laatste
jaren door omstandigheden, buiten
ieders macht, verduisterd werden.
Wij mogen ons ook om den persoon
van H. M. gelukkig prijzen. Op zeld-
de moeder. Een waarlijk niet senti
menteel man als oud-minister Treub
haalde daarvan de vorige week in
een der dagbladen nog treffende
staaltjes aan en schreef uit zijn per
soonlijke herinnering van de bange
dagen van 1914 neer, hoe H. M. hem
herhaaldelijk zeide, wanneer de nood
weer buitengewoon drong: „maar
mijnheer Treub, daar moet toch wat
aan gedaan worden!"
Die bezorgdheid voor Haar volk
heeft de Koningin zoo menigmaal bij
rampen en tegenheden getoond; wij
i
«lil
Huldiging. De Kroningsplechtigheid in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.
jammer genoeg de republikeinen niet
alleen, die het gezag van den consti-
tutioneelen Vorst met hun anti-mo
narchale propaganda ondermijnen
De wassende democratie bracht bij
haar vele goede eigenschappen ook
het gevaar mee, dat menigeen, die
niet als anti-koningsgezind mocht
worden aangemerkt, zich stootte aan
den koninklijken luister en grondwet
telijke privilegiën welke naar men
meende, een te schoone dekmantel
waren voor een gezag, dat in werke
lijkheid maar zeer weinig kracht kon
uitoefenen.
Bekend is de volgende indertijd ge
ruchtmakende uitspraak van den
thans overleden katholieken staats
raad prof. Struycken:
groot'vaders ietwat valsch in de
ooren zouden hebben geklonken; al
zijn onze democraten dan ook niet
allen in staat om zich zóó scherp te
uiten, gelijk een subtiele geest, als die
van Struycken dat kon.
Laten wij voorop zetten, dat het
gevaarlijk is, de massa te bewerken
met citaten, als wij er boven een ga
ven; meestal doet men er den schrij
ver zelf en zeker den lezers of hoor
ders geen dienst mee. Immers, zulk
een losse zin, geeft, uit het verband
gerukt, meestal een geheel verkeerd
beeld van de werkelijke bedoeling.
Zoo formuleerde Struycken boven
staande krasse uitspraak in een po
lemiek over de al of niet wenschelijk-
heid van versterkingWan de konink
lijke macht bij hangende plannen tot
Grondwetsherziening. En hij, harts
tochtelijk man der realiteit, wilde in
de Grondwet zoo min mogelijk vor
men vastleggen, welke in de practijk
geen steun vonden noch konden vin
den. In zijn opkomen voor een krach
tig parlement toonde hij een juisten
kijk te hebben op zijn tijd en zijn
volk: slechts een sterk en hoogstaand
parlement kan in deze periode van
staatkundige ontwikkeling, aan ons
land ten zegen zijn; verzwakking
daarvan ten faveure der koninklijke
macht zou dat parlement schaden en
het koningschap zeker niet baten.
Zeker, wij Katholieken erkennen niet,
dat God het Oranjehuis heeft ge
sticht en doen voortleven om van
Nederland te maken een protestant-
sche natie. Maar wel betuigen wij
gaarne, dat de Voorzienigheid ons
land in het Koningschap groote wel
daden heeft bewezen en erkennen
het overgeërfde gezag van het wet
tige Koningshuis van Oranje. Dat ge
zag wordt ons dan heilig, juist om
zijn wettigheid en gaarne onderwer
pen wij er ons aan, gedachtig aan
Paulus' woord: weest uwe overhe
den onderdanig; hetzij aan den Ko
ning, wanneer deze de hoogste is,
hetzij aan den landvoogd, wanneer
deze in zijn plaats is gesteld.
De figuur van den Vorst, ook in een
constitioneelen staat, is veel meer
dan uiterlijke schijn; vooral, wan
neer zijn rechten, zooals hier, wor
telen in een oud stamhuis, welks ge
schiedenis dezelfde is als dat van een
zich opwerkend en opstrevend volk
tot een cultuurvolk van den eersten
rang. Dan wordt de Vorst of Vorstin
het symbool van eenheid der natie
en geeft traditie en erfrecht aan zulk
een figuur den diepen glans van
hechtheid en. deugdelijkheid.
Wij, Nederlanders, ook en vooral
wij, Nederlandsche Katholieken, heb
ben bij dit 25-jarig regeeringsjubi-
zaam juiste manier heeft zij het even
wicht in de delicate positie van con
stitutioneel Vorstin weten te bewa
ren. Eenerzijds wist zij zich door na
tuurlijken eenvoud van overdreven
luister vrij te houden en haar zeer
gevierde persoon niet tot een mid
denpunt van nationale vereering te
maken, wat maar al te gemakkelijk
aanleiding geeft tot de gevaarlijke
excessen van chauvinisme en on
doordacht patriotisme, waarvan wij
in het buitenland de wrange vruchten
hebben gezien.
Anderzijds echter was zij niet het
vergulde beeld, „de paradepop," de
machinale gezagvertegenwoordig-
ster, zooals velen ten onrechte den
modernen vorst beschouwen.
Uitteraard komt uit het kabinet der
Koningin maar weinig naar buiten;
maar toch hebben raadslieden van de
Kroon van tijd tot tijd mededeelingen
losgelaten, waaruit het intensieve
medeleven van Koningin Wilhelmina
met regeering en Staten-Generaal ten
volle bleek en ook, hoe Zij vaak
trachtte haar persoonlijken invloed
te doen gelden, zonder de verant
woordelijkheid van de ministers op te
harde proef te stellen en conflicten
uit te lokken.
Meer echter heeft hef volk zelf
Koningin Wilhelmina leeren kennen
als diep meevoelende en meeleven-
behoeven er hier niet uitvoerig aan
te herinneren. Dat leven mèt het volk
en niet vervreemd van het volk heeft
niet het minst bijgedragen tof de
groote sympathie, welke Zij zoo
allerwege geniet.
En waarvoor wij, Katholieken,
vooral zoo dankbaar mogen zijn, is,
dat in ons land hef hopfd van den
Staat een zoo onberispelijken, chris-
telijken levenswandel voerf. De eer
bied voor het gezag moge dan niet
worden afgemeten naar het bijzon
dere leven van den gezagsdrager,
het wordt toch vaak moeilijk ook
van den minst ontwikkelde dien
eerbied op te eischen, wanneer de
Vorst een ergernis in plaats van een
voorbeeld is voor zijn volk. En de
geschiedenis geeft er helaas maar al
te veel voorbeelden van, dat het
sterke beenén zijn, die roem en weel
de dragen.
Koningin Wilhelmina is voor Haar
volk altijd een hoogstaande vrouw;
geweest.
Zoo hebben wij alles fe samen ge
nomen, overvloedig reden tot dank
bare vreugde op dezen dag en kan de
bede: God, behoed nog lang onze
Koningin! vrij. zijn van alle sleur of
conventie, maar eerlijk en welge
meend uit dankbare harten naar om
hoog stijgen!
9*. i m £jX 'sSCj-
dilÊiÈ>
fge^v¥v'as'4B)Wl
JUBILEUM-NUMMER
.-J
den gevergd, te beamen, dat God het was,
die ons volk onder leiding van het Oranje
huis gemaakt heeft tot een Protestantsch
volk; evenmin weten wij, dat God het was,
die in 1813 de Oranjes in ons land terugriep.
Onze geschiedenis is menschenwerk."
s
«t—
t
■pp— -
jfcw—
„Mogen somtijds in de Katholieke kerken
van den preekstoel vermaningen weerklin
ken, waarin iets doorstraalt van de gedachte,
alsof God onze Koningin op den troon zou
de hebben geplaatst, wellicht meer rheto-
rische wending dan ernstige gezagsbeschou-
wing, mogen somtijds ook Katholieke schrij
vers in het koor der verheerlijkers van het
goddelijk recht der vorsten hebben medege
zongen, de Katholieke leer is het niet. Hare
traditie gaat terug naar de leer der scholas
tieken: het gezag is van God, niet de vorst;
„omne potestas a Deo," niet „omne prin-
cips a Deo." „Het gezag en de heerschappij
worden gevormd naar menschelijk recht"
(Thomas Aquinas). Vermetel is het, met
menschenoog te willen onderscheiden, wat
Gods hand in de geschiedenis heeft getvrocht,
wat Hij wilde, wat Hij alleen toeliet.
Moeilijk kan zeker van de Katholieken wor-
