BUITENLAND
Tweede Blad
15 September 1923
REIS DOOR HET BEZETTE GEBIED.
Door de maan aan het-iicht
gebracht.
Nadere raededeelingen over het besluit van den Gezantenraad inzake
het Grieksch-Italiaansche geschil. De kwestie van Fiume; in Zuid-
Siavië is men ongerust. Het Spaansche kabinet heeft zijn ontslag aan
geboden aan den Koning, die naar Madrid is teruggekeerd.
Onder de Telegrammen: de toestand in Spanje; de Koning is met den
kapitein-generaal van Barcelona in verbinding getreden. Scherpe
opmerkingen van jhr. Loudon in de Volkenbondsvergadering. Beieren
steunt de politiek van Stresemann. De kwestie van Fiume; meer kans
op een spoedig accoord. Italiaansche prinsessen ongesteld.
het italiaansch—grieksche
GESCHIL.
ÊE88. BUITENL. 8ER8ÊHTEN,
MARK7NIEUWS.
■3"
HANDEL EN NIJVERHEID.
FEUILLETON
H.
HET DAGELIJKSCHE LEVEN.
Eiken morgen word ik gewekt door de
reveille der Franschen, die in een school
gebouw tegenover ons hotel verblijf houden.
Dat geschiedt omstreeks zes uur in den
vroegen morgen. Om 7 uur zijn de oefenin
gen reeds in vollen gang. „Deux pas en
avant, tourner.... deux pas en arrière,
•toumez.
Soortgelijke bevelen worden een paar
uur aaneen herhaald. De sergeant, die deze
oefeningen leidt, schijnt niet moe te wor
den en met onverzwakt stemgeluid hoor ik
hem om negen uur nog. De bevolking is
reeds geheel en al vertrouwd met deze ver-
tooning en schenkt er dan ook niet de min
ste aandacht meer aan. Ik heb met verschil
lende van deze soldaten gesproken, 't Zijn
gemoedelijke jongens, die tegenover een
buitenlander meer uitlaten dan tegenover
de Duitschers. Twee van hen kwamen uit
de omgeving van Belfort, waren van Ja
nuari reeds in Duitschland en hadden in
dien tijd éénmaal verlof gekregen, om naar
huis te gaan. Het liefst mochten ze voor
goed naar Frankrijk terugkceren. Of ze uit
vrije beweging hier gekomen waren: Dat ze
ker niet, anders zouden ze Duitschland wel
nooit hebben gezien.
In Dortmund ligt een sterke Fransche be
zetting. Evenals elders zijn ook hier ver
schillende gebouwen voor het verblijf der
soldaten opgeëischt. Fransche lastauto's,
welke voor den dienst der levensmiddelen
zorgen, donderen met razend geweld door
de drukste gedeelten der stad. Óveral waar
men komt in warenhuizen, cinema's, in de
restaurants ziet men Franschen.
Aan het hoofdstation worden de loketten
bediend door Franschen. Telefoon qn tele
graaf zijn reeds maanden buiten gebruik ge
steld. Laten we ons eens een oogenblik de
stad Utrecht b.v. zonder telefoon denken.
En dat evenzeer daar de mogelijkheid zou
ontbreken om te telegrafeeren!
Beslaglegging op groote geldsommen,
huiszoekingen, inhechtenisnemingen zijn aan
de orde van den dag.
De Duitschcr moet dit drastische optre
den in eigen land door den vreemdeling
niet alleen dulden, maar er ook machteloos
in berusten.
Van den anderen kant wordt door dc
Franschen veel gedaan om de gezindheid
der bevolking op hunne hand te krijgen. Zoo
zijn er op verschillende punten van de stad
Dortmund Fransche winkels geopend, waar
ver beneden de geldende prijzen levensmid
delen zijn te krijgen en genotmiddelen als
koffie, thee, e.d., welke laatste bijzonder
schaarsch zijn,
Op Zondag 9 September werden door de
Franschen bij Dortmund courses georgani
seerd, voor ieder Duitscher tegen matigen
entréeprijs toegankelijk. De opbrengst hier
van zou beschikbaar gesteld worden voor
liefdadigheidsdoeleinden der stad Dortmund.
Het moet vaststaan, dat dit aanbod reeds
bij voorbaat door de stad van de hand is
gewezen.
Terwijl ik dit schrijf, hoor ik onophoude
lijk het knetteren van machinegeweren. Van
uit mijn venster wij wonen in een voor
stad van Dortmund zie ik tegen een
helling een troep Fransche soldaten, die
zich oefenen met machinegeweren. Deze
oefeningen worden gehouden te midden
van bebouwde velden, waar ondanks de on
zekere tijden hard wordt gewerkt. Zoo ver
het oog reikt is de breede helling bebouwd;
de hooger gelegen gedeelten yerwazen in
deze gouden Septemberdagen met hun wel-
dadigen zonneschijn.
In de afgeloopen week is de geldkoers
onophoudelijk en in onrustbarende mate
gedaald. Zoodanig, dat de koopkracht van
de mark zoo goed als verdwenen is. Gold
het reeds weken geleden, dat de arbeiders
Zaterdags niet meer dezelfde waarde kregen
voor het loon, dat hun daags te voren was
uitbetaald, thans kan men zonder overdrij
ving zeggen, dat de duurte niet per dag,
maar per uur toeneemt. v
Vorige week Donderdag kocht ik bloe
men, waarvoor 200.000 mark werd gevraagd.
Zaterdag daarop kostte dezelfde hoeveel
heid bloemen een millioen mark. Sigaren,
welke ik in 't midden der vorige week met
7 en 800.000 mark per stuk betaalde, kost
ten Zaterdag j.l. anderhalf millioen.
Wat van deze artikelen geldt die men
veilig tot de weeldeartikelen kan rekenen,
is wellicht in nog meerdere mate waar van
de noodwendige levensmiddelen als boter,
eieren, vet e. d. Er wordt nog slechts met
millioenen gerekend. In de winkels liggen
de laden dik opgestapeld met papier. Men
vraagt zich af hoe de schepsels, die aan
de kassen staan in de warenhuizen, nog uit
dezen papiervloed weten wijs te worden.
De verwarring wordt nog vergroot door het
z.g. noodgeld, dat door verschillende ste
den in omloop gebracht wordt en door de
groote verscheidenheid in kleur en grootte
het overzicht nog moeilijker maakt. Alleen
voor het binnenlandsche ruilverkeer heeft
de mark nog eenige beteekenis en hoe
lang nog? tegenover het buitenland is
de waarde vrijwel tot nul teruggebracht.
De winkels zijn alleen op bepaalde uren
van den dag open. In den voormiddag van
1012 en 's middags van 4 tot 6 uur. Het
winkelen en bezichtigen der étalages, voor
het uitgaand publiek vroeger zoó'n prettige
verpoozing, is verworden tot een wedloop,
om wat machtig te worden, waar nog iets
is te halen. Etalages bestaan zoo goed als
niet meer, sommige zijn zelfs geheel leeg.
Voor vele winkels prijkt het opschrift:
„Geschlossen wegens Mangel an Waren".
Betrouwbaar is deze aankondiging niet al
tijd. Doordat het spoorwegverkeer zoo goed
als geheel stil ligt, is de aanvoer van nieu
we voorraden vrij beperkt en menigeen
houdt daarom den aanwezigen voorraad
nog eenigen tijd uit speculatie-oogpunt vast.
Hoe grootei; de papier-circulatie wordt,
des te dieper zinkt men in het moeras. Hoe
te geraken tot een gezond financie-wezen?
Zal Je dictator van financiën, die thans in
Berlijn is benoemd, dit probleeem weten
op te lossen? Allen zijn het er over eens,
dat het zóó niet langer gaat en dat met
het huidige systeem de ongeëvenredigde
groote papiercirculalie het huishoudelijk le
ven van den staat verdere ontwrichting te
gemoet schrijdt.
De menschen, die in de voorsteden wo
nen en een huisje of een stukje grond heb
ben, wat kippen en sommigen een geit, zijn
er nog niet zoo slecht aan toe. Maar de
étage-bewoners in de stad, die met het
bijna waardelooze geld bijna alles moeten
koopen, moeten zich wegens de enorme
prijzen vaak het allernoodigste ontzeggen.
Onder "hen zijn er, die den bitteren nood
der tijden aan den lijve gevoelen.
Wat zal het einde zijn van dit heillooze
streven van Frankrijk, dat zijn hak heeft
gezet op dit nijvere land en mateloos wee
gebracht heeft over zijn bewoners? Nie
mand durft daaromtrent een gissing maken.
In stomme verbazing wordt afgewacht wat
de dag van morgen zal brengen. Het gaat
er om het leven van heden tot den volgen
den dag te rekken! Wat er over een week,
over een maand gaat gebeuren, daarover
wordt niet gedacht. Alle idealisme verdort
onder de nijpende zorgen, die met den dag
grooter worden. Het is een troosteloos
beeld, dat thans dit land biedt. Hoogovens,
mijnwerken, machinefabrieken liggen stil
wegens kolengebrek en vergeefs zoekt men
in den avond den omtrek af, om den rossen
gloed te zien van de hoogovens, waar wel
eer nacht en dag werd gewerkt en waarvan
de vlammen hoog oplaaiden in den donke
ren nacht. Het grootste gedeelte der bedrij
ven is noodgedwongen stopgezet en de ar
beiders, die hiervan het slachtoffer zijn ge
worden worden ondersteund door de
„Rhurhülfe".
Met bange harten wordt de winter tege
moet gezien. Dan zal de schaarschte zich
nog meer doen gevoelen en zeer zeker ook
de koude, want kolen zijn eenvoudig niet
te betalen.
de B.
HET BESLUIT VAN DEN GEZANTEN-
RAAD.
Na een discussie die ongeveer twee uur
duurde is de Gezantenraad te Parijs Don
derdagavond tot een besluit gekomen, dat
hij als een bevredigende oplossing be
schouwde van den toestand ontstaan door
den moord te Janina. Deze oplossing brengt
de ontruiming mee door Italië van Korfoe
op een bepaald tijdstip, hetwelk, naar ver
luidt, 27 September zal zijn.
De besluiten van den Gezantenraad wer
den belichaamd in een nota, die onmiddellijk
naar Athene is geseind, om door de verte
genwoordigers der geallieerde mogendheden
gezamenlijk aan de Grieksche regeering te
worden overhandigd.
Deze nota aan Griekenland, vergezeld van
een begeleidenden brief, is eveneens aan den
Volkenbond meegedeeld. Men neemt aan,
dat de Gezantenraad een communiqué zal
uitgeven waarin de bijzonderheden van het
genomen besluit zullen worden meegedeeld,
intusschen gelooft men, dat in de volgende
week en vermoedelijk op 19 September de
lijkdienst ter eerc van de te Janina geval
len slachtoffers te Athéne zal worden ge
houden in tegenwoordigheid der leden van
de regeering. De lijken van de vermoorde
Italianen, waaraan de verschuldigde eerbe
wijzen moeten worden gebracht, zullen op
denzelfden dag te Prevesa worden inge
scheept.
Op dien datum zullen ook de geallieerde
oorlogsschepen voor Phaleron aankomen in
de golf van Aegina voor het ceremonieel.
De Grieksche vloot zal een saluut lossen,
dat de geallieerden zullen beantwoorden.'
Dc geallieerde controle-commissie, die zich
met de nasporingen naar de moorden van
Janina zal bezig houden, zal Maandag haar
werk in die buurt beginnen.
Naar verluidt, hebben de gezanten zich
verstaan over een formule, waarvan te ver
wachten is, dat het Grieksche onderzoek
grondig en ijverig zal plaats hebben. Vol
gens de Daily News is dc strekking van
deze formule, dat „indien op 27 September
de moordenaars niet gevat zijn en indien
als gevolg van het onderzoek van de ge
allieerde controle-commissie blijkt, dat er
nalatigheid bestaat aan den kant van de
Grieksche regeering, Griekenland zal wor
den gesommeerd om een schadeloosstelling
te betalen ten bedrage van 50 millioen lire,
zooals in de Italiaansche nota aangegeven
en welk bedrag reeds door dc regeering te
Athéne bij de Zwitsersche bank is gede
poneerd."
Volgens berichten uit Genève is de vol
kenbondsraad niet tevreden over Italië's
houding ten opzichte van Korfoe en heeft
hij hiervan mededeeling gedaan aan den ge
zantenraad. Men wenscht voofloopig te Ge
nève verdere debatten te vermijden, daar
men overtuigd is dat dit het uittreden van
Italië uit den Volkenbond tengevolge zou
zou hebben.
De Grieksche minister-president heeft op
nieuw een besliste tegenspraak gegeven
van de kwaadwillige berichten die verspreid
.worden over de misdaad van Kakavia. Uit
de resultaten van het onderzoek valt op te
maken, dat de misdaad voorbereid werd
buiten het Grieksch grondgebied en dat de
moordenaars na de uitvoering van hun daad
uit het gebied van het Grieksche koninkrijk
gevlucht zijn.
ITALIË EN ZUID-SLAVIË.
In politieke kringen te Belgrado is men
over den uitslag van Pasits' reis naar Parijs
niet tevreden, aangezien men den indruk
heeft dat Mussolini een taktiek zal volgen
die er op berekend is de zaak slepende te
houden. Men is van oordeel, dat Frankrijk
bij Rome grootere belangen heeft dan bij de
kleine Entente, daar Frankrijk moet trach
ten zich krachtige bondgenooten voor zijn
Roerpolitiek te verwerven en geen belang
rijke concessies op eigen kosten wenscht te
doen. Men acht het mogelijk, dat Italië met
toestemming van Frankrijk, Korfoe voor
goed bezet zal willen houden. In dat geval
zou Italië meester oven de Adriatische zee
zijn, en Zuid-Slavië beroofd worden van de
vruchten van den oorlog, daar hét vraagstuk
van een uitweg naar de zee dan opnieuw
aan de orde zou komen. Weliswaar onder
houdt men te Parijs goede betrekkingen met
de kleine bondgenooten, doch deze betrek
kingen komen voor Frankrijk niet in de
eerste plaats. Men rekent te Parijs op de
trouw en dankbaarheid van het Servische
volk. Het is mogelijk dat Pasits in de bui-
tenlajidsche politic met kalm afwachten
meer meent te kunnen bereiken dan met
een handelend optreden, doch dit belet niet,
dat de toestand ten opzichte van Fiume ern
stig blijft. Deze kwestie kan oorzaak zijn,
dat dieper liggende tegenstellingen naar vo
ren komen en ook daarvoor een oplossing
wordt gezocht. Op den Balkan ontwikkelt
de Monroe-leer zich steeds krachtiger. Het
voorbeeld van Angora heeft een zekere aan
trekkingskracht en indien Italië de werkelij
ke of vermeende belangen van den Balkan
zou bedreigen, is het niet onmogelijk dat
niet alleen het verdrag van Lausanne, doch
ook de vredesverdragen der geallieerden
aan een herziening onderworpen zullen moe
ten worden.
Uit Parijs wordt gemeld: Wat de houding
der Zuid-Slavische regeering betreft, zijn
berichten ontvangen, dat deze niet van plan.
is de laatste eischen van Italië als een ulti
matum te beschouwen en zich daarom niet
zal houden aan den termijn van 15 Septem
ber.
Van Zuid-Slavische zijde is de opmerking
gemaakt, dat het door Italië uitgesproken
verlangen niet in overeenstemming is met
de internationale gebruiken. Een correspon
dent van de Information zegt dat Zuid-Sla
vië geen afstand kan doen van Fiume. Zuid-
Slavië vertrouwt, dat Italië de verdragen
van Rappalo en Santa MarÊare'ha zal er
kennen, of indien Italië dit niet doet, de
zaak aan een neutraal scheidsgerecht zal
onderwerpen. Mocht Italië echter weigeren
en den weg van geweld willen opgaan, dan
zal Zuid-Slavië dienzelfden weg bewande
len. Intusschen luiden de berichten uit Italië
niet zoo pessimistisch. De Italiaansche re-
geering heeft door bemiddeling van het ge
zantschap te Rome nieuwe tegemoetkomen
de voorstellen aan Zuid-Slavië gedaan, waar
door het, naar verluidt, mogelijk wordt, een
vredelievende oplossing zonder tusschen-
komst van derden te bereiken. De op deze
onderhandelingen betrekking hebbende do
cumenten zullen worden gepubliceerd.
Ook de Italiaansche bladen beoordeelen
den toestand meer optimistisch. Zij wijzen
er op, dat Mussolini besloten heeft, zich te
gemoetkomend te betoonen op voorwaarde
dat Zuid-Slavië alle voorstellen om de zaak
aan een scheidsgerecht te onderwerpen
of derden in de zaak te betrekken laat
vallen.
De onrustbarende geruchten omtrent Fiu
me, zoo meldt een Stefani-bericht uit Rome,
zijn volkomen ongegrond. Er bestaat geen
Italiaansch ultimatum, dat Zaterdag zou af-
Ioopen. De datum van 15 dezer is fusschen
Rome en Belgrado overeengekomen voor de
mededeeling der genomen besluiten. Niets
verhindert het verlengen van dien termijn.
Italië heeft nooit Zwitsersche arbitrage ge
weigerd, omdat deze tot dusver niet in allen
vorm door Belgrado is voorgesteld. De on
derhandelingen duren voort en niets belet,
dat zij leiden tot een overeenkomst. De
vrees voor verwikkelingen is dus overdre
ven en te spreken van oorlogsgevaar, is een
zeer slechte scherts.
DE MILITAIRE REVOLUTIE IN SPANJE.
Uit Madrid wordt gemeld: De koning is
hier aangekomen. Het kabinet heeft zijn ont
slag aangeboden.
DUITSCHLAND EN FRANKRIJK.
In politieke kringen te Parijs verwacht
men binnenkort een nieuwe nota van de
Duitsche regeering. Eerst na' ontvangst daar
van zal de Fransche regeering zich uitspre
ken. Met betrekking tot de laatste rede
van Stresemann merkt het blad l'Oeuvre
op, dat Duitschland thans niet meer protes
teert, doch klaarblijkelijk het eerste en be
langrijkste vraagstuk, dat der schadevergoe
ding, in behandeling wil nemen,
Stresemann zwijgt over het laten voort
duren van den passieven tegenstand zoodat
de weg voor verdere onderhandelingen ge
opend is.
De Figaro merkt op dat de methode van.
Stresemann hierin bestaat, de zaken om te
keeren. Hij zegt, wij gaan verder dan het
verdrag van Versailles, wij bieden waarbor
gen, niet alleen op grond van het bezit van
den staat, doch ook op den grond van den
particulieren eigendom. De industrie gaat
tuerin met hem accoord. Het pand is zeker
gced en heeft ook een zekere aantrekke
lijkheid, doch Stresemann maakt de voor
waarden, dat het Rijn- en Roergebied eerst
ontruimd moeten worden. Dit is de gewone
gang van zaken. Eerst willigt Duitschland
m, doch het maakt dan voorbehoud. Poin-
caré zegt: Betaal en wij zullen ontruimen,
Stresemann: Ontruim, opdat wij kunnen be
talen.
De Gaulois mist de in de rede van Stre
semann noodilge duidelijkheid. Evenzoo
wenscht het blad nauwkeuriger medcdeelin-
gen omtrent de trust-maatschappij, die net
toezicht op de aangeboden panden moet
houden.
HET LIJDELIJK VERZET.
De bijzondere correspondent van dc Ti
mes te Keulen schrijft: Het is hier in poli
tieke kringen voor niemand aan twijfel on
derhevig of met het naderen van den win
ter zal het lijdelijk verzet geheel ineen
storten. Alle verwachtingen van de bevol
king berusten in een snel tot stand te bren
gen overleg met Frankrijk. Men weet, dat
men van Engeland geen actie te verwach
ten 'heeft.
Te Beuthen hebben Donderdag ernstige
relletjes plaats gehad. Den ganscben och
tend had reeds een zeer zenuwachtige stem
ming in de stad geheersc'ht. Ruiten van ver
schillende winkels werden verbrijzeld en
ook werden winkels gedeeltelijk geplunderd.
Toen in den namiddag een sterke poli
tiemacht de stad patrouilleerde en twee
mannen had gearresteerd, die ze bij het
plunderen van een winkel had betrapt,
trokken ongeveer duizend menschen naar
het stadhuis, om de invrijheidsstelling van de
twee mannen te eischen. De menigte ging
dc agenten voor het stadhuis te lijf en na
dat er één Moedig was mishandeld, maakten
zijn collega's van de wapens gebruik. Ook
in de omliggende straten werd geschoten.
In het geheel zijn drie dooden en een vier
tal gewonden te betreuren.
In den nacht van Woensdag op Donderdag
hebben de Franschen het postkantoor be
zet. Een patroelje jagers bezette de tele-
foonzaal, die door de dienstdoende ambte
naren moest worden ontruimd. Het perso
neel werd in dc garderobezaal opgesloten
De bezetting duurde tot zes uur 's morgens.
Toen werd het personeel weder vrijgelaten
en rukten dc manschappen in.
De Duitsche bladen publiceeren een sta
tistiek over de gewelddaden aan Rijn en
Roer. Tot eind Augustus zijn gedood 121,
ter dood veroordeeld 10 personen, te zamen
vrijheidstraffen voor ruim 1500 jaar opge
legd. De gezamenlijke boeten bedragen 1.6
billioen mark en 111.000 francs. Van huis
en hof verdreven zijn 145.000 personen,
waarvan uitgezet 131.000. In het Pruisische
bezette gebied zijn 209 scholen, bezocht
door 427.000 scholieren, in beslag genomen.
TOKIO EN YOKOHAMA.
Het maakt in Japansche kringen en ook
in de kringen van Europeanen, die bij de
Japansche zaken belang hebben, een punt
van discussie uit, wat de toekomst zal zijn
van de vernielde steden Tokio en meer in
het bijzonder Yokohama. Uit Koibe wordt
hierover aan een Engelsch blad gemeld:
„Het is de algemeenc opinie onder de
buitenlandsche belanghebbenden, dat de
ramp de doodsklok heeft geluid over Yoko
hama, wat die stad betreft als gemeente
van beteekenis en centrum van buitenland
sche zakenbelangen. Men verwacht, dat
Yokohama in het vervolg enkel nog maar
een tusschenhaven zal zijn, voor welke func
tie Het gunstig gelegen is. Van Tokio ver
wacht men echter, dat het op den langen
duur van het gebeurde nog profijt zal trek
ken, daar door de vernieling thans ruim
baan is gemaakt voor den bouw van een
moderne stad.
Het zal een Tokio worden volgens een
nieuw plan van aanleg met wijder en regel
matiger straten, met gebouwen van het
nieuwste type en andere verbeteringen, die
er niet zouden komen indien dc stad niet
herbouwd werd."
De berichtgever van het hier geciteerde
blad had een onderhoud met den zakenman
J. R. Geary (Nipponophone Cy.. General
Electric Cy. en Tokio Electric Lamp Cy.)
die zeide, dat hij en zijn maatschappijen aan
Yokohama den rug zullen toekceren. Hij zou
geen jen meer in Yokohama beleggen. Reeds
was hij er mee bezig kantoren te openen
in Kobe, al is het mogelijk dat hij te zijner
tijd naar Tokio zal terugkeeren. Maar van
Yokohama willen zij niets meer hebben, zijn
maatschappijen hadden daar verliezen gele
den van ongeveer zes millioen gulden; en
zijn eigen mooie woning ter waarde van een
half millioen gulden was totaal vernield.
In denzelfden geest luidt de voorspelling
van den hoofdambtenaar van de Standard
Oil Cy. in Japan. A. C. McGlew. Ook deze
acht een wederopstanding van Yokohama
onwaarschijnlijk, ofschoon Japan de plaats
als haven niet kan missen, zulks in verband
met de gunstige ligging. Hij betwijfelt ech
ter, of de buitenlanders wel zullen terug
keeren en er groote bedragen beleggen in
kantoorgebouwen en particuliere woningen.
-Blijkens een telegram uit Osaka is bij
de ramp te Tokio de Amerikaansche ambas
sadeur Woods slechts ternauwernood aan
den dood ontsnapt. Hij zat in zijn kantoor,
toen de beving optrad, maar werd onmid
dellijk door kolonel Burnett, die bij hem
was, beetgepakt en naar buiten gesleept.
Juist waren de mannen het gebouw uit,
toen het instortte.
Veel optimistischer dan lieden Geary en
Mc. Glew is Frank N. S'hea van de Ame
rican Trading Cy. Volgens dezen zaken
man'zal Yokohama evengoed uit zijn asch
herrijzen in een moderne gedaante als Tokio
zelf. Volgens zijn verwachting zullen vele
zakenlieden naar beide plaatsen terugkee
ren, al zullen anderen wegblijven en zich
vestigen in Westelijk Japan.
De autoriteiten te Yokohama overwegen
reeds de mogelijkheid om de stad op te ne
men in het plan voor Groot-Tokio, 't welk
in studie was tot de aardbeving kwam.
Het lot van Tokio zal ongetwijfeld in
hooge mate ten goede komen aan Kobe en
Osaka, van welke steden de bevolkings
aanwas in enkele maanden tienduizenden
zal bedragen.
De inzameling in de Ver. Staten voor de
slachtoffers van de aardbeving in Japan,
wordt nog voortgezet, ofschoon de
5.000.000 pond sterling, op welker bijeen-
brengimg president Coolidge had aangedron
gen, al bijeen zijn en genoemd bedrag zelfs
al aanzienlijk is overtroffen. Het Roode
Kruis, dat de organisatie van de Ameri
kaansche hulpverleening in handen heeft,
liet n.l. weten, dat er gezien den omvang
van de ramp veel meer geld noodig zal
zijn dan aanvankelijk was gemeend. Er zijn
ail negen Amerikaansche Roode Kruissche-
pen, met duizenden tonnen kleeren, bouw
materialen, voedsel enz. aan boord, uit
havens aan de Stille Oceaan-kust naar
Japan vertrokken, of wel zij liggen tot
vertrek gereed. Zij vervoeren ladingen,
waartoe reeds voor een bedrag van
2.500,000 dollar is uitgegeven.
In de Ver. Staten wil men een fonds
van 1,000,000 dollar bijeenbrengen voor de
stichting van een universiteit, waar alles er
op berekend is, dat minvermogenden er
zullen kunnen studeeren. Zij zal de Abra
ham Lincoln Universiteit heeten. en men
zal er 's avonds en 's nachts (na de gewone
dagtaak van menschen, die in hun beroep of
vak reeds hun dagtaak achter den rug heb
ben) terecht kunnen en ook den geheelen
Zondag.
De bedoeling is, dat lieden, die door
dagelijkse hen arbeid in ihun levensonder
houd moeten voorzien, niet om al die
redenen behoeven te zijn uitgesloten van de
kans op een universitaire opleiding.
De idealen der universiteit zullen de
idealen van Lincoln zijn.
De Duitsche tarieven van post, tele
graaf en telefoon zullen op 20 Septeember
opnieuw worden verhoogd. Ziehier eenige
der nieuwe tarieven. Stadsbriefkaart 50,000,
binnenlandsche briefkaart 100,000 mark,
stadsbrief 100,000, binnenlandsche brief
250,000 mark, aangcteckende zending 200,000
mark. telegrammen met een vaste taxe van
400,000 mark voor 200,000 mark per woord,
locale telefoongesprekken 250,000, buiten
landsche briefkaart. 450,000, buitenlandsche
brief 750,000 mark.
De bankbiljetten van 100 millioen mark
zullen weldra in omloop worden gebracht.
Ze zijn, evenals de bankbiljetten van een
millioen, op wit papier gedrukt. Ze zijn
echter iets grooter; namelijk 86 m.M. breed
en 150 m.M. lang.
Luitenant Brown heeft te Mineola met
een Curtiss-vliegtuig een snelheid behaald
■fan 242.15 Eng. mijl per uur. Met den wind
meevliegend maakte hij een snelheid van
255 mijl.
De attorney-general, Daugherty, heeft
aan president Coolidge meegedeeld, dat de
oorlogsvloot niet kan worden gebruikt voor
de toepassing van de antidrankwetgeving in
de V. St., zonder dat eerst in dien zin een
speciale machtiging zou zijn gegeven door
het Congres.
Zonder zoo'n machtiging zou de vloot en
kel in zeer speciale gevallen, indien de bur
gerlijke autoriteit machteloos was maatre
gelen te treffen, mogen ingrijpen.
In de vierde commissie is het voorstel
van Frankrijk aangenomen om Japan we
gens de aardbevingsramp vrij te stellen van
een gedeelte van zijn bijdrage in de kosten
van den Volkenbond.
alles per K.G. perziken 4U c. per stuk, al
les le qualiteit.
Fabrieken. Zoet kroet I4c., zuur kroet
12 2 c. per K.G.
Tielsche Veilingsvereeruging. Bloemé 8
15 c., paradijs 46 c., bergemotten 610 c.,
handperen 1422c., beurré 2032 c., Jut-
teperen 3242 c. sijsjes 24 c., reine Vic
toria 30 c., wijnperen 1824 c., William 15 c.
blauwe pruimen 25 c., kroet 12 c. per K.G.
UITHOORN, 13 Sept. Kaas. Op de markt
waren aangevoerd 115 partijen. Prijs Goud-
sche kaas le soort 4548, 2e soort 4044,
zwaardere 4851 njksmerk L 4351.
Handel kalm.
WINSCHOTEN, 13 Sept. Granen. Ter
Graanbeurs waren de prijzen per 100 K.G.
rogge 7.25—7.75 tarwe 8—8.50 witte
haver 89 zwarte haver 7.758.25
paardeboonen wierdebconen
blauwpeul-erwten 1921 groene erwten
ƒ1921; mosterdzaad kanariezaad
Dc aanvoer en waren door dc drukt
van den oogst niet groot. De handel in de
"meeste artikelen was gedrukt.
AMSTERDAM, 14 Sept. Aardappelen
(Bericht van Jac. Knoop.) Zeeuwsche bonte
ƒ4.404.50 id. blauwe ƒ4.25—4.40 id.
eigenheimers 3.503.60, met ziek 1.75
id. blauwe eigenheimers ƒ3.804.10; id.
eigenheimer poters 2.252.50 id. bonte
poters 2.25—2.50 Kiilcgcmmer zandaard-
appelen 56.50 j)er H.L.
LEEUWARDEN, 14 Sept. Vee. Aange
voerd 166 stieren 200580, 42 ossen 260-
450, 283 vette koeien 220-450, per K.G.
ƒ11.20; 590 melk- en kalikoeten 200
470 84 vette ka.iveren 4595 60 pinken
130230, 1467 gras kalveren 60130,
80 nuchtere kalveren 1422, 270 vette
schapen 3655 188 wctdeschapen 25
40 205 lammeren 20—36 840 vette var
kens ƒ58155, per K.G. ƒ.0.700.80 125
magere varkens 2558 416 vette biggen
060 373 kleine biggen 1018 1
paard 34 bokken.
De handel in kalfkoeien was iets beter,
wegens vraag voor Belgiëgebruiksvee!
kalm slachtvee nauwelijks prijshoudend
stieren flauwer varkens williger, zouters
7073 c. Londcr.sche 7075 per K.G. 7
wolvee flauw.
Eieren. Aanvoer 10.500 kippen- 7 a 9 Vé c.,
120 eenden- 8 V a 9j', c.
LEEUWARDEN. 14 Sept. Boter. Aan
voer 30/3 cn'181/6 v. Fabrieks- 1.502.02,
noteering van de commissie 2.05 per K.G.
Kaas, Sleutel kaas ƒ0.14—0.64, Nagelkaas
0.27—0.44, Gcudsche ƒ0.04—0.83, Edam
mer 0.330.85. Aanvoer 53.944 K.G.
MIDDELBURG, 13 Sept. Granen. Ter
graanmarkt was de aanvoer ruim. De notee
ring is als volgt Tarwe 1111.50, kroon-
erwtcn 18—22. Voor enkele partijen werd
ƒ0.25 hooger betaald.
UTRECHT, 14 Sept. Kaas. Ter markt
waren 200 wagens met 63,200 K.G. Prijzen
le soort 40—43, 2e soort 36—39, rijks-
merk 4149. Handel gedrukt.
ZWOLLE, 13 Sept. Huiden. Gedurende
deze week werden de volgende prtjzen be
steed Os- en koehuiden 26 c. stieren 22 ct
pinken 30 ct. per >/2 K.G. De handel was tets
beter.
BARNEVELD, 13 Sept. Pluimvee. Tam
me eenden 11.60, wilde eenden 0.60
0.80, jonge hanen ƒ0.40—1.50, oude hanen
f 0.751.75, jonge hennen 24.50, oude
kip-en ƒ0.801.60, tamme duiven 0.23
0." vette ganzen 34, tamme konijnen
-2.50, alles per stuk. Eieren 911.50
pc. _ü0 stuks. Eierhandel zeer traag.
BOVENKARSPEL (Station), 13 Sept.
Aardappelen Koks 2.50; Schotse 2.90,
blauwe 2.85, kriel ƒ0.40 per baal. Uien
(groote gele) 2.853.10, kleine idem 2.85
per baal. Bloemkool le soort 510.25, 2e
ƒ2.304, 3e ƒ1.101.60 per 100 stuks.
Aanvoer 31.800 st. Roode kool 1.703.10,
gele kool 34.80, witte kool 2.202.90
per 100 K.G. Aanvoer resp. 35.300, 9600 en
28.600 K.G. Slaboonen 2.202.70 per
15 K.G. Aanvoer 1220 zakken.
ELST, 13 Sept. Vee. Ter markt waren
82 stuks vee aangevoerd, benevens 23
varkens. Har.del in kalfvee iets flauwer. Prij
zen vet vee 57 V265 ct, per kilo, kalfvee
300—425, stalvee 80—210, biggen 12—
16 per stuk.
HOORN, 12 Sept. Kaas. Aanvoer 9 sta
pels. Fabr.boeren- 47, 2 stapels Fabr. com.
46, 24 stapels kl. boerenkaas 48, zonder
rijksmerk 43, 25' stapels comm. boerenk.
ƒ49, 1 stapel kl. boerenkaas 20 en ƒ37.
HOOFDDORP, 13 Sept. Granen. Tarwe
nieuwe 9.50—11.25, rogge 9—8.75, gerst
Chcvallier 10—10.75, wintergert ƒ8—8.50
haver 10—10.75, groene erwten ƒ21.50—
22.50, vale erwten 22—24, karwei 122—
127, geel mosterd 20—25, koolzaad ƒ18—
20 per 100 kilogram.
TIEL, 13 Sept. Fruit. (Veiling Tiel en
Omstreken.) Bloemé extra 23 c., bloemé le
srt. 816 c., maagdeperen 812 c., bloem
zoet 611c., jutte 36 c., reine Victoria 24
41 c., Williams 29 c., pondappels 5—9 c.,
stoofperen 812 c., claps 4048 c., beurre
2228 c., kwetsen 19 c., snijboonen 1420 c.
handperen 12—30 c., sijsjes 28 c., tulpappels
7—10 c., pr. nobels 8—10 c., zomervijgen
2532 c., blauwe pruimen 38 c., graven-
steiners 12 c-, bergemotten 812 c., goud
geel 68 c., mölensteiners 16 c., beurré le
brun 1826 c., spekperen 13 c., paradijs
5714c., moerbeien 36 c., druiven 66 c.
(UWE EXPORT CENTRALE.
Bestrijding der malaise.
Naar de „Msb." verneemt, worden thans
hier te lande ernstige pogingen gedaan om te
komen tot de oprichting van een N.V. Ex
port Centrale.
Het plan om tot een oprichting dezer N.V»,
te komen, houdt in, dat er een concentratie
van fabrieken wordt gevormd, welke haar
exportbelangen aan het nieuwe lichaam toe
vertrouwt, dat zich op zijn beurt zal belasten,
met het plaatsen van orders in alle buiten
landsche afzetgebieden, waar maar eenigs-
ziiis loonende afzet te vinden is.
De Centrale wil dit doel bereiken door,
naast het waarnemen der belangen der bij'
haar aangesloten Ncderlandsche fabrieken,
ook handel te drijven, in verschillende buiten
landsche artikelen, b. v. om goederen uit de;
Vereenigde Staten, Engeland, Frankrijk,
D elen, b. v. om goederen 1
Duitschland, Zwitserland, enz., welke niet inj
Nederland gefabriceerd worden, te impor
teeren, b.v. in Ned. Indi%, Engelsch-Indi,|
Zuid-Afrika, Zuid-Amerika, enz., met vesti
ging van eigen agentschappen in die
Zij heeft in dit verband bepaalde soorten van
goederen op het oog, welke zij voor haar
doeleinden het meest geschikt acht en die
haar het leeuwendeel van de te maken winst
zullen bezorgen, omdat die goederen reeds;
zeer goed in die landen bekend zijn en daar
afzet vinden. -
De bedrijfskosten zijn geraamd, bij zuinig;
beheer, op 10
Waarschijnlijk aldus het blad komt de
gansche deelnemende industrie weer aan het
werken, zoodat dit plan ook een practische,
poging is tot bestrijding van de ernstige ma
laise.
Het ligt in de bedoeling, in dc statuten de
bepaling op te nemen, dat van de winst eerst
6 wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders»
terwijl van de overwinst 50 mede aan hen
ten goede komt.
De commissie, welke zich belast heeft me
de uitwerking van het plan, bestaat uit de
heeren prof. dr. J. A. Veraart, Den Haag
H. L. M. v. d. Seijp, wethouder van finan
ciën, te Delftmr. M. G. J. Bevers, advocaat
en procureur te DelftW. H. Lutkie, voor
zitter van de Kamer van Koophandel voor
's-Bosch en omstreken, te 's-Hertogenbosch
en A. G. van Vliet, lid van de Kamer van
Koophandel voor Vlaardingen en Beneden-
Maas, te Vlaardingen.
Dc commissie heeft zich reeds de mede
werking verzekerd van den ontwerper van
het plan, die een 15-jarige export-practij k,
zoowel op technisch als niet-technisch ge
bied, achter zich heeft.
In de volgende week zal een fvergadering
plaats hebben van de veertig firma's, waar
onder zeer groote ondernemingen, die in
middels van haar belangstelling deden blijken.
i
Vrij naar het Hoogduitsch.
„Ik zeg het u, mijn waarde, 't is in dit huis
niet in den haak, ik zou om alles met je dur
ven wedden, dat de oude Stahlschmidt zich
van het leven heeft beroofd!"
De aldus sprekende was een klein, mager
kereltje en kleermaker van beroep,, hetgeen
de talrijke naalden en spelden op de mouwen
van zijn meer dan half versleten jas getuig
den. De man, tot wien hij deze woorden
richtte, droeg het lederen schootsvel van 'n
koperslager.
„Gij beweert daar iets, waarover, naar
mijne meening, niet de minste grond bestaat,"
antwoordde de koperslager, terwijl hij na
denkend zijn hoogrooden neus wreef en een
schuwen, zijdelingschen blik wierp op de
deur van het huis, voor hetwelk dit onder
houd plaats vond. „De rentenier Heinrich
Stalschmidt 4iad waarlijk geen reden, om 't
leven als een last te beschouwen."
„Ach, het geld alleen maakt niet geluk
kig," viel de kleermaker hem in de rede.
„De hoofdzaak blijft toch, dat men een
„Hm! je wil zeggen, dat Heinrich Stahl
schmidt......"
„Hij heeft in zijn binnenste nooit rust ge
had; ja, dat meen ik, en ik zal het u zoo
duidelijk bewijzen, dat ge mij gelijk moet ge
ven."
„Ik weet al wat je bedoelt," antwoordde
de koperslager schouderophalend. „De on-
eenigheid met zijn zoon, dié tegen zijn va
ders zin wilde trouwen
„Is dat niet voldoende?" vervolgde de
kleermaker. „Hij heeft zijn zoon verstooten,
en weet ge waarom? Omdat hij den vader
van het meisje, dat Ferdinand huwen wilde,
vijandig Vas! Tegen het brave, deugdzame
meisje zelve kon hij niets aanvoeren, dat
zijn weigering rechtvaardigen kon, en daar
om moest hij het op den vader zoeken.
„Leefde Heinrich Stahlschmidt met den
koopman Schneider in vijandschap?" vroeg
dc koperslager verwonderd.
„Ik weet uit goede bron, maar daar
komt de politieraad; wij zullen er later wel
verder over spreken, als ge er belang in
stelt."
De politieraad, door een commissaris en
twee agenten vergezeld, naderde haastig de
beide mamten en binnen vijf minuten had
zich reeds een aanzienlijke volksmenigte,
voor het mcerendeel uit vrouwen, meisjes
leerjongens en straatslenteraars bestaande,
verzameld, nieuwsgierig wachtende op de
dingen die komen zouden.
„Woont gij hier in de buurt?" vroeg de
politieraad aan den kleermaker, op wiens
gelaat het trotsche zelfbewustzijn te lezen
stond, dat hij voor het oogenblik van al de
omstanders de gewichtigste persoon was.
„Ja zeker," gaf hij ten antwoord, „ik woon
hier tegenover."
„Je kende Heinrich Stahlschmidt dus?"
„Natuurlijk, hij behoorde tot mijn beste
kennissen."
„Ge hebt uw leerjongen naar mij gezonden
met de boodschap, dat de deur van dit huis
sedert eergisteravond gesloten gebleven en
zulks een verdacht'teeken is, hetgeen ge mij
persoonlijk bewijzen zoudt. Wel nu spreek
eens op, want ik vind het volstrekt geen on
gewoon verschijnsel, dat een door een eenig
persoon bewoond huis gedurende acht cn
veertig uren gesloten blijft."
„Dat heb ik hem ook al gezegd," merkte
de koperslager op, „maar hij blijft bij zijn
bewering
.Stil!" onderbrak hem de kleermaker, „al
spoedig zult ge vernemen, in hoeverre mijn
vermoeden gegrond is."
„Maar laat hem dan toch aan het woord
komen!" riep een der omstanders. „De
kleermaker weet in elk geval meer dan wij
allen te zamen."
„Nu dan," vervolgde de Snijder, terwijl
hij een zegevierenden blik over de menigte
wierp. „Ziet u, heer politieraad. de
zen zijn zeer eenvoudig. Eergisteravond, om-
steeks negen uur, hoorde iK ecu :t
heftige woordenwisseling, die terstond mijn
aandacht trok. Mijn raam en ook een raam
ia dit huis .warea geopend; ik hoorde, dui
delijk de stem van den ouden rentenier,
maar waarover de woordenwisseling liep,
kon ik niet uitvorschen, want de woorden
zelf waren voor mij onverstaanbaar. Ook
duurde de twist niet lang, het raam werd ge
sloten en terstond daarop verliet 'n man 't
huis."
„De rentenier zelf?" vroeg de politieraad.
„Neen een ionge, slank gebouwde man,
en ik z'ou er bijna om durven wedden, dat
het de zoon van den rentenier was."
„Dan zou je de weddenschap kwijt zijn,"
zeide de koperslager. „Ferdinand Stahl
schmidt is reeds sejert een jaar in Londen."
„Weet ge dat zeker?" vervolgde dc kleer
maker. „Kan hij eergisteren niet terugge
keerd zijn?"
„Vertel verder," verzocht de Raad drin
gend. „Dus een jonge man verliet kort na
negen uur het huis?"
„Ja. Ik keek hem na, totdat hij den hoek
omsloeg, cn zag toen nog even naar het
huis aan den overkant; daar brandde geen
licht meer. Kort daarop ging ik naar bed,
want een handswerkman als ik moet zich
vroegtijdig ter ruste begeven, om weer bij
het eerste hanengekraai aan den arbeid te
kunnen zijn. Maar slapen kon ik niet; ik
weet niet hoe het kwam; een zware last
drukte mij, en de oude, eenzame man, die
het geluk van zijn eenig kind in den weg
stond, was mij geen oogenblik uit de ge
dachte."
„Verder! Verder!"
„Nu het was middernacht, toen ik weer
opstond, om nog eens naar den overkant te
zien. Een zeker vermoeden spoorde mij hier
toe aan en tevens hoopte ik gerustgesteld
te worden, wanneer ik overtuigd zou zijn,
dat in het bewuste huis alles stil en donker
was. De volle maan wierp haar zilveren glans
op de ramen, en in het eerste oogenblik
meende ik slechts den weerschijn van dit
licht te bespeuren; toen ik echter nauwkeu
riger toezag, ontdekte ik dat in de huiska
mer licht brandde."
„En was dit omstreeks middernacht?"
vroeg de politieraad, wiens blik onafgewend
op het magere gelaat van den kleermaker
gevestigd bleef.
„Gelijk ik reeds zeide. Het licht ging van
de eene kamer naar de andere over, tot dat
bet na verloop van een kwartier werd uit
gedoofd. Ik opende zacht het raam; een
bang voorgevoel, ongetwijfeld door die woor
denwisseling veroorzaakt, noopte mij daar
toe. Het bleef stil aan den overkant, en ik
stelde mij gerust met de gedachte, dat dc
oude heer zich laat ter ruste begeven en
van te voren het huis onderzocht had. Den
volgenden mórgen bleef het huis gesloten;
de werkvrouw schelde er aan, maar de deur
werd niet geopend. Ook de vriend van den
rentenier kwam eenige malen, doch hij moest
eveneens onverrichter zake heengaan."
„De vriend van den rentenier?" vroeg de
politieraad. „Hoe heet die?'
„Frederik Kluge."
„Sprak je met hem?"
„Neen; ik jvas eerst wel voornemens hem
aan te houden, maar ik kan dien man niet
uitstaan."
„Nu, en wat geschiedde verder?"
„Wat verder geschiedde?" gaf de kleer
maker schouderophalend ten antwoord. „Ja,
dat weet ik niet; de deur bleef gesloten.'
„Je hebt dus sedert eergisterenavond den
rentenier niet meer gezien?
„Neen,"
„En wat is nu eigenlijk je vermoeden?"
„Dat hij zich zeiven van het levtm be
roofd heeft."
De kleermaker zeide zulks op een zoo
kalmen, stelligen toon, dat de politieraad
zijn verrassing niet verbergen kon.
„Dit is een gewaagde veronderstelling,"
antwoordde de koperslager, terwijl de om-
standers zich nauwer aaneensloten, om geen
enkel woord van dit belangrijke onderhoud
te missen. „Als men iets beweren wil, moet
men er bewijzen voor hebben."
„Bewijzen?" vervolgde de kleermaker, met
een zekere geringschatting zijn voorzichtigen
vriend aanziende; „de man was met God en
de wereld in vijandschap; het leven moet
hem ongetwijfeld een zware last geweest
zijn."
De politierechter schudde afkeurend het
h/oofd.
(Wordt vervolgd)
