GEMENGD NIEUWS
LAATSTE NIEUWS.
Spaorwegongeluk bij Venlo.
MARKTfflEUWS.
HANDEL EN NIJVERHEID.
INGEZONDEN.
VAN OM ZE
V f/, yïtgf
|"]BKaA0LO02E TELEF®ON
3
RECHTSZAKEN.
Opzei van saboteurs Groote materieele
schade. 64 goederenwagens op het
stationsgebouw gereden.
In den nacht van Zaterdag op Zondag, om
streeks 34 uur. heeft te Vcnlo een zeer ern
stig spoorwegongeluk plaats gehad.
Vier en zestig ledige goederenwagens zijn
ten gevolge van nog niet opgehelderde oor
zaken in beweging geraakt en van het em
placement Kaldenkirchen dat hooger ligt dan
het station Venlo, langs de hellende lijn naar
Vcnlo gereden, een afstand van ongeveer 5
K.M.
In het station Venlo zijn de wagens, die in
middels een zeer groote snelheid hadden ver
kregen, in volle vaart gebotst tegen dat ge
deelte van het station, dat vroeger bij de
Duitsche baan in gebruik was.
De geheele kap en 'n gedeelte van de
douaneloods, dat in gebruik was bij de R.D.
E. G. werden ernstig beschadigd en vormden
een ontzettende ruïne met de voorste 25 wa
gens, die op en in elkaar waren geschoven.
Ongeveer 15 wagens werden bij de botsing
totaal versplinterd, terwijl de overige zeer
'ernstig werden beschadigd. Gelukkig deden
zich geen persoonlijke ongelukken voor.
Ten gevolge van het hevige rumoer, dat
het ongeluk veroorzaakte, kwam aanstonds
.zeer veel publiek aansnellen en spoedig wa
ren ook verschillende spoorwegautoriteiten
op de plaats des onheils aanwezig. Men be
gon onmiddellijk met het opruimen van den
chaos, waartoe personeel van de werkplaats
Venlo werd opgeroepen en van den dienst
■van Weg en Werken.
Naar de Tel verneemt, stond ie Kaldenldr-
«fcen, dat door Belgische troepen bezet is,
<le goederentrein afgekoppeld. Er werd niet
mede ge-angeerd. Men sprak het vermoeden
uit, dat dc wagens niet vanzelf aan het rollen
zouden zijn gegaan, doch dat Duitsche sabo
teurs hebben getracht de lijn Kaldenkirchcn-
Venlo, welke sedert 1 Augustus in exploita
tie is bij de Belgische regie, onbruikbaar te
maken. Over deze lijn heelt een geregeld
goederenvervoer plaats.
Er wordt een ernstig onderzoek ingesteld
ol dit vermoeden al dan niet juist is.
Merkwaardig is nog. dat indien het aantal
wagens, dat het station te Venlo kwam bin
nenstormen, kleiner was geweest, het ge
heele station vernield zou zijn. Thans werk
te de lange staart der 64 wagens in de bocht,
die de lijn kort voor het station Venlo
maakt, remmend.
Omtrent dit ernstig spoorwegongeluk wor
den nog dc volgende bijzonderheden gemeld:
De lijn Kaldenkirchen-Venlo loopt op het
emplacement Venlo dood tegen het zuidelijk
gedeelte van het station, daar waar zich de
visitatiezaal en de bureaux der directe be
lastingen bevinden. Van het geheele eerste
perron was de overkapping over een lengte
van circa 180 meter naar beneden gekomen.
IJzeren balken '.varen daarbij als licifersstok-
jes afgebroken. Aan het eind der lijn bevindt
zich een draaischijf, waarover de eerste wa
gens nog gereden waren. Deze draaischijf
werd zwaar beschadigd. Een groote Duitsche
goederenwagen was in het stationsgebouw
gedrongen, daar waar zich het bureau der
kommiezen bevindt. De muren van dit ge
deelte waren deels in puin gevallen, deels op
verschillende plaatsen gescheurd. Op dc lijn
lag een vijftiental wagens op cn over elkan
der gedeeltelijk versplinterd. Een tiental an
dere wagens was lichter beschadigd. Zeer
toevallig bevonden zich geen stations- of
douanebeambten op dit stationsgedeelte,
zoodat geen persoonlijke ongevallen te be
treuren zijn. Men mag van geluk spreken,
dat de wagens niet beladen waren. Anders
toch was de kracht waarmede zij van Kal
denkirchen gerold zijn nog grooter geweest
en was niet alleen de zuidelijke zijkant van
het stationsgebouw ingedrukt, doch ook de
visitatiezaal en wellicht de stationsrestaura-
tic en woning van den restaurateur een
ruïne geworden. De veroorzaakte schade aan
gebouwen en materieel wordt op minstens
een ton geschat. De schade aan het sta
tionsgebouw kan nog niet juist opgegeven
Worden, daar de muren scheuren vertoonen
en men niet weet hoever die scheuren door-
geloopen zijn. De in hellenden stand staande
overkapping en de afbrokkelende muren ma
ken het gevaarlijk zich ter plaatse te bege
ven.
Verschillende Nederlandsche spoorwegau
toriteiten kwamen in den middag de ruïne
opnemen. Ook Belgische militaire en justi-
tieele autoriteiten kwamen per trein van Kal
denkirchen en Crefeld naar Venlo voor on
derzoek.
De commandant der Belgische regie in de
ze zone zeide, dat het thans vaststaat, dat
het hier een sahotage-geval betreft.
In Kaldenkirchen stond het treindeel in
reserve op den rangeerheuvel op een zijlijn.
Het treindeel was door remsloffen op de rails
afgesloten. Bovendien stond de wissel van de
zijlijn zoo, dat onmogelijk wagens op de
hoofdlijn konden komen. 0e saboteurs, goed
op de hoogte van den plaatselijken toestand,
hebben het blokhuis, waarin zich dc wissel
handles bevonden opengebroken en den wis
sel op de zijlijn naar het hoofdspoor verlegd.
Daarop hebben zij de remsloffen verbrijzeld,
waardoor 't treindeel in beweging geraakt is
met het bekende noodlottig gevolg.
Deze sabotage kan niet genoeg gelaakt
worden, omdat ook menschenlevens en bo
vendien neutrale personen gedood hadden
kunnen worden en Nederlandsch eigendom
beschadigd is. Aan de saboteurs heeft het
niet gelegen, dat de botsing niet ernstiger
geworden is, dan thans het geval was.
De lijn Kaldenkirchen-Venlo zelf heeft niet
geleden en 't vervoer zal binnen enkele da
gen weder ongestoord kunnen plaats vinden.
De' Nederlandsche treinen ondervinden door
bet ongeluk gccne vetraging, dear een en an
der voorviel aan de andere zijde van de Ne
derlandsche hoofdlijnen en het Nederland
sche emplacementgedeelte.
ZWARE BRAND TE ROTTERDAM.
Zaterdagmiddag is de opslagplaats van
vodden der firma S. E. Cohen aan Zwaan
hals te Rotterdam, in vlammen opgegaan.
Al heel spoedig bleek, dat de brandweer,
die gauw kwam aangesneld, tegen de ontzet
tende vuurzee niet opgewassen zou wezen.
Met groote snelheid vraten de vlammen, die
in de honderden balen lompen een gretig
voedsel vonden, om zich heen. In een oogen-
blik sloeg het vuur aan alle zijden uit de
opslagplaats.
Deze opslagplaats strekt zich over een
zeer groote ruimte uit en is geheel met ge
golfd plaatijzer overdekt.
De brandweer verscheen met zeer veel
materiaal en al spoedig werd gewerkt met
14 stralen van 12 handspuiten, met 12 stra
len van 3 stoomspuiten, met de vaste straal-
pijp van de drijvende stoombrandspuit „Rijn
haven, welke laatste alleen 2500 liter water
per minuut in het vuur wierp en met een
eigen slang van de firma Cohen, zoodat in
totaal met 28 stralen werd gebluscht.
De lompen lagen meest in geperste balen
in oude gebouwtjes en schuurtjes opgesla
gen. De vuurhaard, die zich in een der werk
plaatsen bevond, was zeer moeilijk te be
reiken. doch met energie en volharding
slaagde de brandweer er in tot vlak bij de
vuurhaard door te dringen.
Eindelijk, na ruim twee uur blusschen, zag
men in. dat er terrein werd gewonnen. Het
vuur begon langzaam te minderen. De mu
ren werden omgetrokken, terwijl een aantal
smeulende pakken lompen in de Rotte werd
geworpen.
Tegen vier uur was niets dan een smeulen
de, hevig rockende puinhoop overgebleven.
Het gevaar voor uitbreiding was toen ge
weken.
De Eerste Hulp bij Ongelukken, waarvan
een colonne op het terrein van den brand
aanwezig was, had handen vol werk om de
talrijke kleine verwondingen, welke brand
weerlieden opliepen, te verbinden. In totaal
werden 35 personen verbonden. De verwon
dingen waren niet van ernstigen aard.
Het zal nog eenige dagen duren voor de
smeulende puinhoopen geheel gedoofd zijn.
Dc oorzaak van de ramp móet gezocht
worden in het broeien van de lompen. Nog
deze week waren groote hoeveelheden nieu
we lompen in de opslagplaats aangebracht.
Alles is op beurspolis verzekerd.
Het is thans, volgen de Tel., de derde maal
dat de opslagplaatsen der firma Cohen door
brand worden geteisterd.
DE GAS-INDUSTRIE.
Een moeilijk begin.
De „Manchester Guardian" heeft bij zijn
nummer van 10 September een fraai uitge
voerde bijlage gevoegd, die geheel gewijd is
aan de gas-industrie.
Een inleidend artikel behandelt de geschie
denis van de gas-industrie en de moeilijk
heden die zij aanvankelijk te overwinnen had.
De eer van de uitvinding der gasverlichting
wordt door den schrijver van het artikel aan
William Murdoch toegewezen. In 1792 was
hij in zijn huis te Ruthford bezig met experi
menten, die culmineerden in de illuminatie
van de machinefabriek van Boulton en Watt
ter gelegenheid van den vrede van Amiens
in 1802. Ondertusschen had Philippe Le-
bon in Frankrijk even fraaie resultaten ver
kregen. De stoot tot dc exploitatie werd ge
geven door een Moravisch avonturier, F. A.
Winson, die onvermoeid was in het propa-
geeren door middel van vlugschriften, lezin
gen en demonstraties. Ondanks alle critiek
in pamfletten werd zelfs tegen 't gevaar
lijke van zijn theorie gewaarschuwd wist
hij een deel van Pall Mall in 1807 met gas te
doen verlichten en een maatschappij te doen
vestigen.
Toch waren publiek en wetenschap nog
tegen de uitvinding gekant. Murdoch en Watt
wilden hun uitvinding beschermen. Sir
Humphrey Davy en de meeste geleerden
waren sceptisch gestemd. Napoleon noemde
het plan „une grande folie". Sir Walter Scott
schreef aan een vriend: „Er is een dolleman,
die Londen wil verlichten met raad eens
Met rook 1"
Niettemin werd de maatschappij opge
richt, doch de zaken floreerden niet. Het pu
bliek was bang voor ontploffing, vergiftiging
of verstikkingen en inderdaad kwamen ge
vallen daarvan voor. Bovendien had men nog
geen andere contróle op het verbruik dan een
spionneermethode.
Aan het vernuft van Samuel Clegg en zijn
medewerkers dankte men den gasmeter, den
cylindrischen gashouder die nog in gebruik
is en den druk-regulateur.
Een geheel nieuw veld, van toepassing open
de de uitvinding, in 1855, van den Bunsen
brander, die met zijn blauwe, niet lichtge
vende en roetvrije vlam gas voor verwar
mingsdoeleinden bruikbaar maakte.
In de tachtiger jaren maakte het gas als
middel tot verlichting een moeilijken tijd door
Ook hieraan kwam een einde door de uit
vinding van het gloeikousje, dat den open
vlinder verving. Nu werd zelfs de electrici-
teit tijdelijk als gevaarlijke mededingster uit
geschakeld. Voor de industrie was de uit
vinding ook van belang, doordat de kwaliteit
van het gas niet meer door het lichtgevend
vermogen, maar door het aantal calorieën
werd bepaald. Bovendien onderging het be
drijf in den lateren tijd nog ingrijpende wij
zigingen, doordat men zich meer toelegde
op een juiste verdeeling van de rol, die de
bij-producten in het procédé konden spelen.
Het eerste gas-nummer bevat o.a. nog ar
tikelen over de verplichting van de industrie
aan den chemicus, over ontploffingsmiddelen,
over gas en de toekomst der brandstof-in
dustrieën. Onder een afzonderlijke rubriek is
een aantal artikelen over de hoedanigheden
van de steenkool bijeengebracht.
Er komen nog twee van deze nummers uit»
op 24 Sept. en 1 Oct. Het tweede behandelt
de hoofd-onderwerpen Gasfabricage en -ver
deeling en rookvermindering en openbare
gezondheid. Het derde is ingedeeld in ge
bruik van gas en cokes, financiën en econo
mie en organisatie en openbare dienst.
TUSSCHEN RIJN, WAAL EN MAAS.
(Weekbericht). Aardappelen. Op verschei
dene plaatsen in N.-Brabant is de handel in
dit product zeer levendig, vooral is er veel
vraag voor export naar België. Uit Chaam
en omliggende dorpen werden aanzienlijke
partijen verzonden, op levering geschiedt
franco voor 34 franc of 4.08 per 100 K.G.
grootendeels industrie-soorten. Met het rooi
en van witte aardappelen is een begin ge
maakt hier en daar, o. a. te Haaren zijn ze
voor de helft rot. Over 't geheel genomen is
de qualiteit naar wensch, vooral de klei-
soorten.
Granen en andere veldgewassen. Zoowel
in de Betuwe als in de Tielerwaard was de
aanvoer in het bijzonder van tarwe, meer dan
voldoende voor de behoefte. De prijzen
waren belangrijk lager goede nieuwe tarwe
kon opbergen 11.3011.50, afwijkende
qualiteit 9.5010.25, rogge, meer gewild,
deed 6.306.50, haver 4.354.80, gerst
f. 6.256.50. Walcherensche erwten 14.75
16 per H.L. De oogst van de meeste graan
gewassen is bijna overal binnen. In Westelijk
Maas en Waal heeft de haver veel geleden
door de vele regenbuien. Op enkele akkers
staat nog wat boekweit. In de omstreken van
Boxmeer is dit jaar zeer veel spurrie uitge
zaaid. Bijna overal is dit uitstekend voeder
gewas prachtig opgekomen, zoodat de ver
bouwers op een ruimen oogst rekenen kun
nen. De boonen daarentegen zijn voor een
groot deel mislukt en hebben veel geleden
door den storm.
Zuivel en Eieren. Ter markt te Nijmegen
bestond de aanvoer uit 53 groote kluiten
boerenboter, die op de Waag f 1.051.10,
te Zaltbommel uit 740 K.G., die f 1.05—1.15,
te Tiel uit ruim 30 K.G., die 90 ct.f 1.05
per pond opbrachten, kippeneieren deden
7—9)4, eender.- 7(4—9 4, kalkoen- 9—10
ct. per stuk. Te Nijmegen werden verhandeld
76.000, te Zaltbommel 20.000, te Geldermal-
sen 18.000, te Tiel 70.000 en op de eiermijn
te Roermond op één dag 900.000 voor f 7
8.80 per 100 stuks.
Vee. Op de Wijchensche markt stonden
aan de lijn 204 paarden, 50 1 !4 jarige veulens
en 460 runderen. Ie Qual. vet vee deed 60
65, 2e 5055 ct. per pond, dragende koeien
f 250490, dito vaarzen f 200440, pinken
f 90180, paarden f 160590, 1 jarige
f 180440, veulens f 70190, slachtpaarden
f 60130 op de weekmarkt te Oss golden
zeugen f 80170, 123 schottelingen f 35
50, 114 manden biggen f 1425, schapen
f 2535 in het Rijk van Nijmegen vette
kalveren 4042 ct. per pond, nuchtere dito
f 1524, gras kal'/eren f 75125, vette
varkens met tamelijken handel tot 40 ct. per
pond. levend gewogen.
Wild en gevogelte. In wild komt langzamer
hand wat ruimer aanbod patrijzen golden
60 ct.f 1.15, watersnippen 6070, wilde
konijnen 65—80, tamma dito f 0.452.50,
wilde eenden f 1.201.30, tamme dito
f 1.301.70, duiven 40—80 ct., vette ganzen
f 3.754.25, jonge kippen f 1.351.50, oude
kippen 90 ct.—f 1.90, hanen f 1.10—1.25,
piepkuikens 4075 ct. 4
Veevoeder. In hooi gaat weinig om le
soort wit handelshooi doet in het land van
Altena f 1214, hooi voor de pers f 911,
klaverhooi f 13—15 per 500 K.G. In den
laatsten tijd koopen commissionnairs in
N.-Brabant veel stroo op voor België. Voor
roggestroo wordt thans betaald f 20 per 1000
K.G. en voor gezuiverd tot f 25.
Honing en was. In Gelderland is thans
de prijs van boekweithoning 7075, heide-
f 1.051.10, tap- 6070, pers- 5055,
ruwe was 2025, gesmolten was 7075.
alles per pond.
AMSTERDAM, 15 Sept. (Bericht van
het Gem. Veilinggeb., expl. De Jong
Koene.) Transpcrant de Cronsel f2032,
Lord Suffield f 2026, Zweden appelen
Deswick 15—22, The Queen 22—28,
f2634, Gamerensch zuur (1422, Glasap
pelen f 1822, Charlemonsky 2225,
Honingzoet f 1418, Bloetne f 1424,
Clapp's favorite extra f 5864, id.id. I f 36
56, Jutteperen f 4657, Hecrenperen f 18
22, Beurré d' Amalie f 2436, Beurré de
M. 4rode f2030, Beurré Hardy f3240,
Marie Louise f 2430, Signuer d' Esperen
f 3346, Trosjesperen f 819, Meloenperen
f 20—30, Sijsjesperen f 18—24, Damperen
f1618, Van Asperen f 2024, Suikerperen
f 1424, Reine Victoria f 4876, Blauwe
pruimen f 1224, Perzikpruimen f 3.20—
5.80 per 100 K. G. Druiven f 0.62o.76
per K. G. Perziken I f0.150.26, idem II
f 0.05—0.13, Meloenen groote f 0.250.50,
id. kleine f 0.150.0.35 per stuk., Bloemkool
f 6.509, Komkommers f 4.50—9 per 100
stuks., Peen f 1114 per 100 bos., Andyvie
f 2.40—5.10 per 100 struik Sla f 2.103.10
per 100 krop., Tomaten f3250, Snijboonen
f 3880, Prinsesseboonen f 2638, dubb.
boonen f 1624, Nw. aardappelen f 3.50
5.80, id. drielingen f 2.90 3.80, Nw. Hille
gommer aardappelen f811.40, id. Drielin
gen f 5—7.30, alles per 100 K. G.
Bloemen. Chrysanthenums f 1220, Ro
zen f 36.50, Kelken Lelies f 1519, Am-
Anjers f 58, Gladiolen f 12. 80. Dahlia's
f 24.50, Snijgroen f4—9 per 100 stuks.
AMSTERDAM, 15 Sept. Aardappelen.
(Bericht van Jac. Knoop). Zeeuwsche bonte
f4.204.40, idem eigenheimers f 3.503.60,
id. blauwe eigenheimers f3.60—4.10., id.
eigenheimer poters f22.25., id. blauwe po
ters f 22.25, id. bonte poters f 22.25.,
Hillegommer zandaardappelen f 56.50 per
H. L.
DELFT, 15 Sept. Kaas. Ter markt waren
34 stapels Komijnekaas f 0.801 per K. G.
ELST (Bet.) 14 Sept. Fruit. Reine Claude
3940 c., Catrienpruimen 3048c.,
Reine Victoria 4550c. zoete kwetsen 40
53 c., ure kwetsen 2030 c., wijnpruimen
4560c. Ponds Soedlin 3054c., Beurre de
Merode 2040c., Beurre de Amaulis 28
47 c., jutteperen 2830 c., Helenaperen 15
16 c., div. stoofperen 1517 c., Bon Chretien
William 3948 c., dikstclen 13 14 c.,
scheefjesperen 13—15 c., Beurre Hardy
3740 c., streepjes appels 1920 c. Manchs
J God.in 1215 c., div. appels 10%20 c.,
iTansparant de Cronccls 1829c., Graven-
nerers 1620 c., Frahsche Paradijs 88% c.
zure Timmermans 7%8c., The Queen
2025 c., alles per K. G. Late Perziken 15—
17 c., 2e soort 57c., Meloenen le soort
5065 c., 2e soort 2635 c., alles per stuk.
UTRECHT, 15 Sept. Vee. Aangevoerd
waren 550 stuks. Handel stug, Prijzen waren
stieren f 100270, vaarzen f 170270, pin
ken f melkkoeien f 240410, kalfkoeien
f 260440, vaarskoeien f 200320, magere
kalveren f 50140, nuchtere kalveren f15
19, magere varkens f2652, biggen f 11
26, magere schapen f 4050, lammeren f 28
35.
Eieren f 89.
Boter Gras f 0.951.10 per K. G.
ALKMAAR, 15 Sept. Vee. Aanvoer 15
paarden 150325, 45 koeien ƒ275525,
37 nuchtere kalveren 1428, 342 schapen
3852, 24 magere varkens 3545, 135
biggen 1726, 4 bokken en geiten 43.
Boter per 0.5 Kilo 0.901.12 Eieren per
100 stuks 89.
BROEK OP LANGENDIJK, 16 Sept.
(Weekbericht Langedijker Groentenveiling.)
De aanvoer van bloemkool bedroeg deze
week 120.000 stuks, dat is bijna 3 maal
zooveel dan vorige week. Op de prijzen was
deze aanvoer ook van invloed. Einde vorige
en begin deze week werd voor le soort be
taald van 10.10 tot 23.50, 2e soort 3 tot 10,
doch de laatste dagen konden ze het niet
hooger brengen dan 89 voor eerste soort
per 100 stuks, tweede soort ƒ1.404.80.
Wortelen. Aanvoer 15.350 bos, prijs ƒ2.60
5.90 per 100 bos. Losse wortelen (peen) aan
voer 28,050 K.G., prijs ƒ2.905.20 per 100
K.G. Roode kool. Aanvoer 364.700 K.G.,
prijs lc soort 2.405.60 per 100 K.G. Gele
kool. Aanvoer 173.600 K.G., prijs eerste
soort ƒ2.406.60 per 100 K.G. Witte kool.
Aanvoer 442.700 K.G., prijs eerste soort
ƒ1.803.20 per 100 K.G. Van de diverse
koolsoorten werden 98 wagons aangevoerd,
dat is 7 waggons meer dan vorige opgaaf, ter
wijl de prijzen zich in dalende richting be
wogen. Uien. Aanvoer 27.300 K.G., prijs
6.408.20 per 100 K.G. Slaboonen.
Aanvoer 12.715 K.G., prijs 18.1023.30
de 100 K.G. 100 K.G. rammenas bracht
5 op. Aardappelen. Aanvoer 143.000 K.G.,
prijs Schotsche muizen ƒ5.207, School
meesters ƒ4.806.50, Due of York ƒ4.70
5.20. Blauwe 5.907.80, Gladblaadjes 4.30
Eigenheimers 5.90, Drielingen 1.402.60,
kleine ƒ0.90—1.30.
BOVENKARSPEL (Station), 15 Sept.
Aardappelen Koks, Due en Ninetyfold
ƒ2.35—2.50, Schotse ƒ2.55, Kleine ƒ2.10,
Blauwe 2.252.80, Bonte ƒ2.40, kriel
0.250.40 per baal. Aangevoerd 415 baal.
Augurken 0.520.78 per K.G. Aange
voerd 160 K.G. Uien groote gele 2.85
3.10, kleine gele 3.704.05 per baal.
Aangevoerd 335 baal. le Bloemkool 3.50—
7, 2e idem 2.103.75, 3e idem 0.851.60
per 100 st. Aangevoerd 83.600 stuks. Roode
kool ƒ1.602.50, gele kool 23.30, witte
kool 2.302.70 per 100 K.G. Aangevoerd
resp. 54.400, 9400, 35.700 K.G. Bieten
groote 2226 per 100 st., aangevoerd
3900 stuks. Slaboonen ƒ1.903.30 per 15
K.G. Aangevoerd 545 zak.
HOORN, 15 Sept. Vee. Aanvoer 18 sik-
rammen 3045; 161 biggen 1828,
366 schapen 3545 lammeren 2838
6 paarden 250400. Handel goed.
HOORN, 15 Sept. (Beurs Patkzaai).
Granen. Rogge 99%, Tarwe 1011,
Gerst ƒ1112%, Haver ƒ911 per 100 K.
G. Groene erwten 17 Grauwe id. (groo
te) 27—36, Wijker vale 18—23 per H.L.-
Mosterdzaad 2228 per 70 K.G. Kar
wijzaad f 5658. Maanzaad ƒ13—24 per
50 K.G.
LEIDEN, 15 Sept. Boter. Prima fabrieks-
boter 2 15, prima boerenboter 2.102.25.
Aanvoer middelmatig. Handel vlug.
Turf. Van 10 tot 15 Sept. aangevoerd
470.000 lange, 1011 per 1000 stuks.
DE KONINKLIJKE IN MIDDEN-
EUROPA.
Naar de Tel. verneemt zal de Koninklijke
Shellgroep binnenkort te Weenen een filiaal
onderneming oprichten, waarvan als leider
dr. Wolny zal optreden, thans raad m het
Oostenrijksche ministerie van Handel en
Verkeer en chef van de petroleum-afdeeling.
In verband met deze plannen, heeft de
Koninklijke groep zich teruggetrokken uit
de Nederlandsche Petroleum-Maatschappij
Photogen, welke enkele bezittingen in Mid
den Europa heeft en bij welke, behalve de
Amstelbank en de Amsterdamsche Bank te
Amsterdam, ook het Kredit-Anstalt te
Weenen geïnteresseerd is.
Voor den inhoud van deze rubriek stelt
de Redactie zich niet aansprakelijk
NOOD DER PRIESTERS IN DE CEN
TRALE LANDEN.
De afgeloopen maand mocht het Priester-
c.omite tot hulpverleening aan de noodlijden
de Geestelijken in de Centrale landen (Secre
tariaat Zwijsenstraat 5 Tilburg) ontvangen
F. 2.857,80, Kr. 400., R. M. 469.661,25.
Deze getallen verkonden luide, dat Neer-
Iand's Katholieken den grooten nood, voor
al der Duitsche Geestelijken, kennen en naar
de mate hunner krachten willen verlichten,
't Blijft dan ook een heerlijk verschijnsel
te mogen zien, hoe Katholieken van alle ran
gen en standen onze hulpbeweging steunen en
dat, ondanks de zorgen waaronder zoovelen
gebukt gaan.
Moge God, die zich in edelmoedigheid
niet laat overtreffen, hen allen zegenen.
Het Comité
P. C. van Aken, Pastoor Beek bij Nijmegen,
Voorzitter.
Fr. Werners, Kapelaan, Nijmegen.
Fr. Hendrikx, Kapelaan 's Bosch.
A. van Dijk, Kapelaan, Eindhoven.
P. M. Hack, Rector, Breda.
H. J. Kempers, Kapelaan Westervoort.
A. vn Mackelenbergh, Rector, Tilburs. Scc-
retaris-Penningm. (Gironummer 28732.
f?<9
I C i c
Ui Ir
DE STAATSGREEP IN SPANJE.
MADRID, 16 Sept. Kapitein-generaal
Primo de Rivera legde onder de gewone
formaliteiten den eed af als leider van de
nieuwe regeering, in handen van den alge-
treden minister Lopez Munoz. Na afloop
van de plechtigheid verklaarde Primo de
Rivera, dat de koning het decreet had
onderteekend, waarbij tot leden van het
directoire werden benoemd 8 generaals, die
Je verschillende militaire distrieten ver
tegenwoordigen, benevens een schout-bij
nacht voor de marine. Bij een andere de
creet is Silvela, de hoog'e commissaris in
Marokko, vervangen door generaal L >uss
Aizpuru.
MADRID, 16 Sept. Het decreet, waar
bij generaal Primo de Rivera benoemd wordt
tot president van de militaire directoire,
zegt verder, dat alle ministarieele porte
feuilles alsmede 'de post van voorzitter van
den ministerraad worden afgeschaft. Het
onderstaatssecrctariaat van Ooriog wordt
gehandhaafd. Alle ministerieele departe
menten zullen geleid worden door function-
narissen, die speciale geschiktheid bezitten
voor de afdoening der loopende zaken, ter
wijl de belangrijke aangelegenheden vallen
onder de bevoegdheid van den president
van het directoire en daarna door den
koning moeten worden goedgekeurd.
BARCELONA, 16 Sept. Kapitein-
generaal Primo de Rivera heeft aan alle
commandanten der Spaanscbe districten ge
seind, dat hij belast is met de samenstelling
van een nieuwe regeering. Hij zegt verder
dat de staat van beleg alom moet worden
afgekondigd er, eindigt met te zeggen, dat
hij er zich van bewust is, alle arbeiders als
mede alle elementen van het leger aan zijn
zijde te hebben en als hun vertegenwoordi
ger op te treden. Zijn manifest besluit met
de woorden: „Leve Spanje! Leve de Ko
ning!"
MADRID, 16 Sept. Alhier is het vol
komen rustig. De werkstaking te Bilbao is
geëindigd.
Na de beëediging van Primo de Rivera
had hij een onderhoud met persvertegen
woordigers en stelde daarna te zijnen huize
een aantal decreten op.
Alle civiele gouverneurs werden afgezet
en het land verdeeld in acht militaire dis-
tircten, onder bestuur van drie generaals,
ieder een wapen van het Spaansche leger
vertegenwoordigende, namelijk de infante
rie, cavallerie en de artillerie. Het directo
raat, dat als regeering optreedt, is samen
gesteld uit zeven generaals, met De Rivera
aan het hoofd. De oudste ambtenaar van
ieder regeerings, departement, uitgezonderd
dat van Oorlog, werd aangesteld voor het
tijdelijk beheer van de verschillende mi
nisteries.
De op den staat van beleg betrekking
hebbende proclamatie, welke overal is aan
geplakt, werd door de talrijke menigte met
gretigheid gelezen.
MADRID, 16 Sept. De koning heeft het
besluit, waarbij het parlement wordt ont
bonden. heden geteekend.
DE ZONDAGSREDE VAN POINCARé.
Geen garantie-verdrag der Rijnstaten.
PARIJS, 16 Sept. In een rede, heden te
Brieplles (dep. Meuse) gehouden, verklaarde
Poincaré, dat niets meer geschikt is om den
geest van aanval en verovering, die Duitsch-
land bezielt, aan te moedigen, dan de
zekerheid, dat dat land niet het kwaad be
hoeft te herstellen, dat het heeft' aangericht.
Wanneer Duitschland in de'gelegenheid was,
zijn militaire strijdkrachten te reorganiseeren,
zou het stellig trachten, er gebruik van te
maken.
Wij moeten dus het bedrag der schadever
goeding opeischen en zorg dragen voor dc
handhaving van onze veiligheid, maar in
geen van beide gevallen zullen wij ons met
een kluitje in het riet laten sturen.
Zekere Duitsche publicisten en politici
hebben de ons reeds bekende idee weer op
gevat, en hopen die door ons te zien aan
genomen, n.l. dat de staten langs den Rijn
oever zich met enkele andere landen zullen
verbinden orn onderling gedurende bepaalden
tijd den status quo in die gebieden te hand
haven.
Wij kunnen niet toelaten dat de vrienden
van frankrijk zulke gevaarlijke wegen in
slaan. Zooals uit het verdrag van Versailles
reeds volg! /.uilen, wanneer Duitschland al
zijn verplichtingen is nagekomen en lid is ge
worden van den Volkenbond, Duitschland
en Frankrijk elkaar reeds uit dien hoofde
hun veiligheid tegen een aanval garandeeren.
Een speciaal verdrag betreffende de Rijn
grens zou aan den tekst van het vredesver
drag toch niets kunnen toevoegen. Een
garantiepost zou, welke onderteekeningen
het ook zou dragen, voor ons geenerlei prac-
tische waarde hebben wanneer hel' ons voor
het geval van een overal geen snelle en doel
treffende miliaire hulp zou verzekeren.
Zoodra zulke garantiepacten zouden zijn
onderteekend, zouden zij, ofschoon zelts niet
op een technisch verbond berustende, ons
worden voorgesteld als een symbool van den
vrede. Dadelijk zou men er bij ons mee aan
komen, dat wij ons moeten haasten te ont
wapenen en aldus zouden wij, wanneer het
uur kwam, ons in gevaar zien, besprongen te
worden door een talrijker en beter toegerus-
ten vijand.
Neen, wij danken daarvoor, indien men ons
als waarborg voor onze veiligheid niet an
ders dan dergelijke pacten aanbiedt. Die ver
dragen hebben ons niets te zeggen. Wanneer
men zou trachten, den duur der bezetting van
den linker Rijnoever, welker duur nog niet
eens begonnen is te loopen, aangezien
Duitschland nog geen enkele der voorwaar
den van het vredesverdrag heeft vervuld,
verkort te krijgen, zou het Duitsche militai
risme zich op zijn gemak op een nieuwen
veroveringsoorlog kunnen voorbereiden. Tot
dit spel zullen wij ons niet leenen, maar wij
zullen de waarborgen in handen houden, die
het verdrag ons heeft gegeven en gaarne
voor de toekomst te zamen met onze geal-'
lieerden nog naar andere waarborgen zoe
ken, doch niet zullen wij ons met ijdelen
schijn tevreden stellen. Dit laatste zullen wij
in deze kwestie al evenmin doen als in die.
der schadevergoedingen. Het' doorstane leedj
heeft ons de oogen geopend. Wij zullen onsj
niet door valsche voorspiegelingen laten mis-'
leiden. „Un peuple averti en viut deux".
PARIJS, 16 September. In een redsji
welke Poincaré heden te Dun-sur-Meuse ge-:
houden heeft, bracht hij in herinnering, dat
de geallieerden hebben beloofd en Duitsch-'
land zelf heeft gezworen, dat de oorlogsmis
dadigers zoudep worden gestraft en de>
schade hersteld. Thans, nu de Duitscher»
hunne verplichtingen van de hand wijzen,
moeten wij hen daaraan herinneren, omdat
wij de grootste schade hebben geleden. De
genen, die ons dat Verwijten, vergeten, dab
Duitschland eerst getracht heeft Frankrijk:
te ruïneeren, later zich aan zijn verplichtin
gen te onttrekken. Wij willen slechts, dat
het verdrag van Versailles wordt uitgevoerd*
zonder welke uitvoering geen enkele zeker
heid mogelijk is. Welnu, dat verdrag, dat
nadrukkelijk door Duitschland is erkend,
draagt bij uitsluiting aan de Commissie van
Herstel de zorg op, om Duitschlands schuld
te bepalen en er de betalingsregeling van
vast te stellen. Het ontnemen van die taak
aan de Commissie van Herstel zou strijdig
zijn met de verplichtingen, die jegens Frank
rijk zijn aangegaan. Wij zullen ons daar
niet toe leenen, doch onze panden in han
den houden en ze bewaren, tot wij genoeg
doening hebben ontvangen.
BRUSSEL, 16 September. Een DuitscK
vliegtuig, met poststukken onderweg van
Duitschland naar Engeland, moest ten ge
volge van motorpanne in de nabijheid van
Knocke aan de Belgische kust dalen. Vol-i
gens de „Nation Beige" waren er drie pak
ken aan boord, te zamen bevattende 5500
milliard mark en, naar men meent, bestemd
tot stijving van het lijdelijk verzet in het
Roergebied. De drie Duitschers, die aan
boord waren, zeiden te goeder trouw te
hebben geloofd, dat de pakken de post en
kranten bevatten. De gelden werden in be-
slag genomen en een onderzoek werd inge
steld.
DE RAMP IN JAPAN.
NIEUWE ERNSTIGE AARDSCHOKKEN.
TOKIO 16 September. Men verwacht, dai|
er in October een buitengewone zitting van
het parlement zal worden gehouden, welke
gelden zal toestaan, noodig voor den her-'
bouw van de hoofdstad. De minister van»
Marine schat de schade, ten gevolge van
dé aardbeving aan de vlootbasis toegël
bracht, op 50 millioen Yen. Nagoya is tot
de voornaamste haven van Noord-Japan ge
maakt tot op het oogenblik, dat Tokio en:
Yokohama weer zullen zijn opgebouwd.
De laatste vier-en-twintig uur hebben
weer verschillende heftige aardschokken
plaats gehad, waardoor tal van reeds be
schadigde gebouwen geheel zijn ingestort.
DE SEPARATISTISCHE BEWEGING IN
RIJNLAND.
AKEN, 16 Sept. Alhier heeft een groote'
bijeenkomst van Rijnlanders plaats gehad,
welke een resolutie aannam, waarin wordt
aangedrongen op de onmiddellijke afkondi
ging van de Rijnland-republiek cn wordt ge-
ëischt, dat in samenwerking met de geal
lieerde autoriteiten het Duitsche bestuur uit
het land wordt gezet en de geallieerden
voorloopig het bestuur in handen zullen'
nemen, totdat Rijnland zelf daarin kan voor
zien.
DE GRONDWERKERSBOND FAILLIET.!
Het Haagsche Gerechtshof heeft Vrijdag|
in hooger beroep het faillissement uitge
sproken van den Alg. Ned. Grondwerkers-1
bond te Rotterdam, Dit faillissement was)
door het Rijk aangevraagd wegens het niet:
voldoende verantwoorden van gelden, door'
het Rijk als steunuitkeering aan genoemden;
bond toegewezen. De Rotterdamsche recht-'
bank had het faillissement afgewezen. Als'
curator wees het Hof mr. E. Schütman te)
Rotterdam aan.
FAILLISSEMENTEN IN NEDERLAND!
Volgens mededeeling van het Handels»
informatiebureau van Van der Graaf Co.'s;
Bureaux voor den Handel zijn over de af-;
geloopen week, eindigende 14 Sept. in Ne-,
derland uit gesproken 94 faillissementen tegen
77 faillissementen in dezelfde week van het
vorige jaar. i
Van ljanuari tot en met 14 Sept. 1923,
2842 faillissementen tegenover 2093 over het
zelfde tijdperk van het vorige jaar.
Jrijfel ik geen oogenblik," antwoordde Klu-
tjfp, wiens oogen gloeiden van haat.
„Hierdoor bewijst gij slechts hoe boosaar-
9g gij zelf zijt!" ging de jonkman voort.
I^loewel de verzoening nog niet plaats had,
«Socht ik, toen ik mijri vader verliet, toch de
Boop koesteren, dat onze oneenigheid weldra
uit den weg geruimd zou worden."
„Hebt gij hem in vrede gelaten?" vroeg
rechter.
„Ja, hij wenscht zich drie dagen te beden-
Jen, gedurende welke hij de beweegredenen,
waarop ik mijn verzoek grondde, wilde over
wegen."
„Neem mij niet kwalijk, dat ik zulks in
twijfel trek," bracht Kluge in het midden.
„Uw vader zal er nooit aan gedacht hebben,
uw verloving met Helena de dochter van den
koopman Karei Schneider, toe te staan, en
zonder deze toestemming zult gij in geen ge
val met hem willen verzoenen. De haat, dien
Stahlschmidt jegens Heiena's vader voedde,
was veel te diep ingeworteld dan dat
„En ik herhaal, dat hij, toen ik van hem
scheidde, geneigd scheen, zijn inwilliging te
gevgn," viel de jongeling in de rtde.
Frederik Kluge haalde de schouders op en
wierp den politieraad een beteekenisvollen
blik toe.
„Hij liegt," sprak hij zacht; „er moet hem
veel aan gelegen zijn, deze leugen geloof
waardig te doen schijnen."
j „Ik weet het niet .-wellicht tracht hij zijn
„Wat zou hij hiermede op het oog kunnen
hebben?" vroeg de beambte,
geweten gerust te stellen en het verwijt, al
zou hij de oorzaak van den dood zijns vaders
wezen, van zich af te werpen.
Het binnentreden van den geneesheer brak
het onderhoud af.
Ferdinand stond aan de legerstede van
den overledene; met weemoed en smart
staarde hij op de marmerkleurige gelaats
trekken, die hem zijn kindsheid,d zijn gansch
verleden in het geheugen terugriepen."
Wat tusschen hem en den vader voor diens
dood was voorgevallen, wist hij alleen en
ook hij alleen had bij deze gelegenheid een
diepen blik geworpen in het hart van den
eigenzinnigen man, en daar, naast een groote
dosis onrechtmatigen haat, ook een rijken
schat van liefde aangetroffen.
Hij had zich ingebeeld, dat zijn vader het
onrechtvaardige van zijn wrok inzien en de
bede van zijn kind riict versmaden zou; hij
had zich reeds in den geest het geluk en de
vreugde van deze zoolang verbeide verzoe
ning met levendige kleuren afgemaald en zijn
verloofde op dit zalige oogenblik voorber
reid, en nu zag hij eensklaps deze hoop ver
nietigd, vernietigd voor altijd. De oude man
was dood, de stijve lippen konden het woord
der verzoening niet meer spreken, en de ge
broken oogen niet door een liefdevollen blik
aanvullen, wat de lippen geenszins vermoch
ten te uiten.
De geneesheer beschouwde aandachtig ge
laat en hals des overledene.
„Ik zou zonder eenig bedenken kunnen
verklaren, dat deze man aan een hersen
schudding overleden is, zoo niet deze plek
ken onder de kin mij verdacht voorkwamen,"
zeide hij. „Zulke plekken kunnen alleen d°Or
een sterke drukking ontstaan; bij dc lijken
van gewurgden worden zij schier altijd aan
getroffen."
De politieraad trad haastig toe.
„U gelooft dus
„Mijn waarde heer, wanneer dit lijk niet
in een goed gesloten huis en bovendien niet
achter gegrendelde deuren gevonden was,
zou ik verklaren, dat deze man een geweld
dadige dood is gestorven,"
„Vermoord?" riep Ferdinand, uit zijn som
bere gedachten ontwakende,
„Zeker vermoord," vervolgde de dokter,
„er zijn bewijzen voorhanden, om deze bewe
ring te staven. Intusschen kan ook de mo
gelijkheid bestaan, dat de zieltogende op 't
oogenblik van sterven met eigen hand
„Voordat we deze mogelijkheid aannemen,
moeten we de waarschijnlijkheid van uw
eerst uitgesproken mecning eens nauwkeurig
onderzoeken," viel de vrederechter hem in
de rede. „Over dit punt mogen we maar niet
zoo losjes heenglijden,"
„Deze is ook mijne meening," nam Kluge
het woord op, „en ik geloof, dat de zoon des
overledenen hieromtrent eveneens ophelde
ring zal verlangen."
„Vermoord!" zeide Ferdinand met trillende
stem en de tot hem gerichte woorden over
wegende. „Neen, neen, dat kan niet zijn!
Welke roekelooze hand
„Laten we zijn gedachtenloop niet storen,"
fluisterde Kluge den politieraad toe, terwij!
hij den rechter volgde, die op het aangren
zende kabinet toetrad, „het is wellicht be
ter, dat hij hier alleen achterblijft"
„Beter?" vroeg de beambte; „wal wil u
daar eigenlijk mee zeggen?"
„Wel, bemerkt gij dan niet -de verwarring
van den jongen man?"
„Ik vind die zeer verklaarbaar, de tijding
van den schielijken dood zijns vaders, waar
door zijn hoop op verzoening vernietigd
werd
„Met uw verlof, maar een dergelijke hoop
kan hij nooit gekoesterd hebben," onderbrak
Kluge hem „Ferdinand Stahlschmidt heeft het
karakter van rijn vader te goed gekend, om
niet te weten, dat het hem nooit of nimmer
gelukken zou, d enman van besluit te doen
veranderen."
„U gelooft dus niet. dat hij in vrede van
zijn vader gescheiden is?"
„Neen integendeel.maar wat is dat? De
deur is van binnen niet gegrendeld!"
Frederik Kluge naderde bij deze laatste
woorden haastig de deur, welke van het ka
binet op de gang voerde. Deze deur was ge
sloten, doch de binnengrende) er niet voor
geschoven.
„Schoof de overledene dezen grendel al
tijd op de deur, alvorens hij zich ter ruste
begaf?" vroeg de rechter, door den uitroep
van Kluge opmerkzaam gemaakt.
Zeker."
„Weet u dit stellig?"
„Ja, want hij heeft het menigmaal in mijn
tegenwoordigheid gedaan als wij hier in het
kabinet tot laat in den nacht zaten te keu
velen."
„Dat bewijst niets," antwoordde de poli
tieraad. „Als u hier was, zal hij zulks toch
wel niet noodig geacht hebben, en
„Gewoonte" dus onderbrak Kluge hem,
„ik maakte hem er eenige malen opmerk
zaam op, dat het onnoodig was, zoolang ik
bij hem vertoefde; doch dan gaf hij hierop
ten antwoord, dat het zoo zijn gewoonte was,
de deur te grendelen en hij zulks eiken avond
deed,"
„Maar de deur is gesloten," bemerkte de
rechter.
„En de orde, welke in dit vertrek hcerscht
kan niet tot de gevolgtrekking leiden, als
zou hier een inbraak hebben plaats gehad,"
zeide de politieraad.
De dokter haalde de schouders op. „Er
zijn toch vele voorbeelden van, dat men in
een gesloten kamer komt en er eenigen tijd
vertoeven kan, zonder de daar heerschende
orde te verstoren," antwoordde hij.
„Dat is zoo," vervolgde de politieraad, in
tusschen moet u bedenken, dat wij niet al
leen dit kabinet, maar ook de overige ver
trekken gesloten vor.den."
„Daarentegen trekt de aandacht, dat de
sleutel van deze deur gemist wordt," zeide
Kluge met een zijdelingschen blik op den;
kleermaker, die zich de vrijheid veroorloof
de, de huiszoeking bij te wonen. „De rente»
nier heet hem er in geen geval afgenomen...."
„Dat is juist opvallend," onderbrak hem
de rechter. „Maar nog moet bewezen wor
den, hoe de moordenaar onopgemerkt in het
huis is kunnen komen."
Misschien was hij in het bezit van eea
huissleutel," merkte de dokter op.
„Maar mijn lieve hemel, dan moet hij het
toch ook weer verlaten hebben," zeide de
kleermaker. „Ik heb bijna den ganschcn nacht
de huisdeur gadegeslagen, maar niet opge
merkt dat een ander het huis verliet, dar»
een slanke jonge man."
„Wanneer geschiedde zulks?"
„Kort na negen uur. De dood van den
rentenier kan eerst na middernacht hebben'
plaats gehad, want voor dien tijd zag ik nog,
licht in het huis." i
„Dit zal wel de weerschijn der maan op;
het vensterglas geweest zijn," zeide Kluge
schouderophalend.
„Volstrekt niet, wat ik gezien heb, Iaat ikl
mij niet afstrijden."
„Ge zeidet ook, dat ge, voordat de jonge
man het huis verliet, getuige waart van 'n
heftige woordenwisseling," sprak de politie
raad. „Herinnert gij u zulks goed?"
„Zeer goed, ik kon de stem des renteniers!
duidelijk onderscheiden."
(Wordt vervolgdj
