I
LftATSTE NIEUWS
%mmm hieuws.
KUNST EN KENNIS.
r
LANDBOUW EN VISSUHERfj.
te--
LUCHTVERKEER.
MARKTK2EUWS.
VAM OMZS O
:^'fP}0BAA0LO02E TELEfSOM
MDEL EN NIJVERHEID
EINDE,
IN EEN NOORD-HOLLAND SCHEN)
POLDER.
i Aan een nagelaten artikel van <ïen redac
teur Weigaman in „De Bouwwereld" is het
•volgende on lleerod
I De grootste polder van Noord-Holland is
We Becunster, die in' 1612 was droog ge
mankt. Langzamerhand begon men in dien
(polder te houwen en daar In de oerste helft
Kier zeventiende eeuw de Nedorlandsche ar-
Ichitectuu'D Moeide, zou het belangrijk zijn,
hvanneer van wat toen ontstond, nog veel
Hn wezen was. Maar dit is, helaas, niet het
geval.
De keife is er r.og, Jhs een vierkant ge
bouw, hoofdzakelijk van gebakken steen
opgetrokken, doch van. eenige versierselen in
gehouwen steen voorzien, die den stijl van
'Hendrik die Keyser verloonen. Voorheen
x'hijnen die versierselen talrijker geweest le
zijn, doch herstellingen hebben er veel van
doen verdwijnen. Aan de westzijde verheft
zich een toren, die, van boven achtkant, in
een houten spits, met leien bekleed, eindigt.
Twee bijgebouwen vormen met den toren
een goed geheel; op de daken zijn fraaie
versierselen van gedreven lood le zien, en
iet torenportiek, van gehouwen steen en met
het wapen van den polder versierd, is een
karakteristiek sink werk. Een jaartal ont
breekt, doch daar de door Henri cars Meurs
gegoten klok van 1621 is, kan de kerk wel
door Hendrik de Keyser ontworpen zijn.
Het interieur vertoont een houten tonge
welf, zooais men dit ook in de Zuiderkerk
te Amsterdam ziet. Galerijen van latere dag-
teékerwng bederven den indruk, die de kerk
oorspronkelijk maakte.
Predikstoel, doophek en banken der kerk
zijn eenvoudig, doch niet zonder karakter,
ten fraai kunstwerk is het in zwart en wit
maimer uitgevoerd grafleeken voor Tobias
tóe Coene, door wiens „zonderiingh vlijt"
tóe Boem ster drooggemaakt werd, en die,
Boor de eerste ingelanden van den polder
lot Dijkgraaf gekozen, den lóen Augustus
(16X8 overleed. Waarschijnlijk is dit epila-
phium wel uit de werkplaats van Hendrik
de Keyser afkomstig.
I Nóg een andere Dijkgraaf rust in de kerk,
namelijk mr. Joan van Reygersberg, die in
.1703 stierf. Zijn zerk is met zijn wapen, dat
Nan zijn vrouw Sara van Oss en met hun
zestien kwoirtierwapens versierd. Eindelijk Is
ook Pieter van der Meulen. Schout van de
Deemster, dent 5en April 1641 In de kerk be
graven.
r In de zeventiende en achttiende eeuw lie
ten aanzienlij ke Am sterdammers op de
gronden, die zij int den Beemsterpolder be
zaten. buitenplaatsen aanleggen. Men vond
jhet daar toen ..seeT vermneckelijik'', een oor
deel, dat de hedendaagsche aanzienlijken
biet doelen. Immers zij stichten geen bui-
Henhuizen in polders meer.
Ï.IMBANDEN OM VRUCHTBOOMEN.
I De Plantenziektenkundige Dienst te Wa-
eenmgen meldt
De aandacht van belanghebbenden wordt
Wederom gevestigd op het aanleggen van
lijmbanden, dat thans moet geschieden.
Zooals oekend is, dienen deze banden, om
de vrouwelijke wintervlinders, die geen
yleuge.s bezitten en die dus loopende de
takken moeten bereiken om daar haar eieren
te leggen, het opkruipen tegen den stam te
beletten. Daar alleen de vrouwelijke winter-1
vlinders geen vleugels bezitten, ka» deze be-
strijdingsmethode alleen tegen deze vlinder
soort worden toegepast. De rupsen, die uit de
wintervlindereieren te voorschijn komen, zijn
pe zgn. trekmaden, die vooral aan kersen
pi appelboomen, maar ook aan andere
vruchtboomen zeer schadelijk kunnen wor
den door het aanvreten der jonge vruchten
jen door het vernielen der bladeren.
In alle boomgaarden en tuinen, waar in
bet afgeloopen voorjaar te trekmaden zijn
(waargenomen, dienen lijmbanden om de
stammen der boomen te worden aangelegd.
I Daar het resultaat dat men bereiken zal,
Zeer afhankelijk is van de kwaliteit (langen
puur van de kleef kracht>,der verbruikte lijm,
pepale men zich tot de aanschaffing van een
der goede handelssoorten.
Inlichtingen hierover worden gaarne ver
strekt door den Plantenziektenkundigen
Dienst te Wageningen en door de op verschil
lende plaatsen werkzame ambtenaren van
dezen Dienst.
DE HOLLAND—INDIÉ VLUCHT.
Geen subsidie.
Uil Weltevreden wordt gemeld:
Volgens het Bat. Nieuwsblad weigerde de
Wederlandsche Regeering subsidie voor de
HollandIndië-vluoht, waarop de Indische
Regeering eveneens weigerde op grond, dat
de financieele toestand subsidieverlening
tóet gedoogt.
GOUDA. Veiling van 1 Oct. Snijbooncn
\f 1246; idem sprot 3—6; stokboonen
if 10—21; slamboonen 617; spekboonen
tf 12—16; pronkboonen 311; uien 3.50
5.50; postelein 13.10; spinazie 1.10
6.50 per 100 Kg.; tomaten A 4—5.20, idem
jB .1.304.69, idem C 2.803.50; idem CC
0.501.10 per 100 pond; bloemkool 1
4; gele savoye kool 4—15; groene idem
4.10—5.60; roode kool 3.808.40; witte
kool 56.20; andijvie le soort 1.203.50;
i).
idem 2e soort 0.101.80; kropsla 0.71)
2.10 per 100 stuks; peen 1—6.20; kroten
2.508.30; selderie 0.202; peterselie
0.300.60 per 100 bos; meloenen 0.14
0.33 per stuk.
TUSSCHEN RIJN, WAAL EN MAAS.
(Weekbericht). Aardappelen. In dit product
is de handel tot dusver ver V3n levendig.
In den omtrek van Boxmeer worden er in
enkele plaatsen van tijd tot tijd slechts op
zijn hoogst een paar wagons geladen. De
prijzen zijn gemiddeld f 5 per 100 K.G. In
N.-Brabant is hier en daar het rooien der
eigenheimers op de kleigronden zoo goed
als afgeloopen. Hoewel er nog geen vaste
prijzen zijn, worden kleine partijen reeds
verkocht voor 4 per H.L. van 70 K.G.
Latere soorten, zooals roode star, staan te
groen cm vooreerst gerooid te worden. In
Westelijk Maas en Waal valt het beschot
tegen de prijzen loopen terug. De opkoo-
pers bestceden voor le qual. bravo's tot 6 ct.
per K.G. Te Haps gelden de goede soorten
van f 4.5C—5.25 per 100 K.G.
Granen er. andere veldgewassen. Over 't
geheel was op de markten, zoowel in de Be
tuwe als in de Tielcrwaard, de aanvoer,
vooral van tarwe, ruim voldoende. Tarwe
noteerde weder lager goede qualiteit kon
opbrengen f 10.7511, afwijkende f 9.75
10, rogge, meer gewild, f 6.256.75, haver
f 3.854.75, f 6.306.50, Walcherensche
erwten f 15.5017.25 per H.L. paarde-
boonen f 10.8011, kroonerwten f 18.75
21.50 per 100 K.G. In de omgeving van
Boxmeer, waar dit jaar buitengewoon veel
erwten verbouwd zijn, is de handel in dat
product vrij levendig en de prijs valt mede.
Zc v/orden thans opgekocht voor 21 per
100 K.G. en zijn grootendeels bestemd voor
Duitschland. In de Bommelerwaard leveren
de erwten bij de schoonmaak een ruime
opbrengst op te Kerk Driel tot 39 H.L.
per morgen. De suikerbieten beloven in die
streek meer dan verwacht werd, ofschoon ze
op verscheidene akkers zijn doorgeschoten.
In het begin der volgende maand moeten
hier en daar de bieten geleverd worden, die
op eersten termijn gezaaid zijn.
Zuivel en Eieren. Ter markt te Nijmegen
bestond de aanvoer uit ongeveer 50 groote
kluiten boerenboter, die f 1.051.10, te
Tiel uit ruim 25 K.G., die f 11.20 per
pond opbrachten eieren met groot aanbod
kippeneieren deden 7]/29, eenden- 8 Vz9,
ganzen- 1618, kalkoen- 9'/210 ct. per
stuk. Te Nijmegen werden verhandeld 82.000
te Tiel 75.000 en op de eiermijn te Roer
mond op één dag 975.000 voor f 7.308.70
per 100 stuks.
Vee. Op de Wijchensche markt stonden
aan de lijn 510 runderen, 220 paarden, 70
stuks 1 Va-jarige en 60 veulens, le qual. vet
veer deed 5762, 2e 4752 ct. per pond
dragende koeien f 250490, dito vaarzen
f 200485, pinken f 90180, paarden
f 160825, l}4-iarige f 180480, veulens
f 70—220, slachtpaarden f 60130 op de
weekmarkt te Oss brachten op 117 manden
biggen f 1222, 133 schottelingen f 3550,
40 zeugen f 80170 vette kalveren, op
gekocht voor België, golden 80 ct. per K.G.
in den handel van varkens komt meer leven
te Chaam besteedde men voor export-varkens
3337 en voor vette 41 ct. per pond, levend
gewogen nuchtere kalveren f 1427. In
Gelderland doen Engelsche hamels f 3240,
dito lammeren f 2835, dito ooien f 3038
Geldersche hamels f 1620, dito lammeren
f 1517, dito ooien f 1618.
Veevoeder. In hooi en stroo is weinig han
del voor hooi wordt in Noord-Brabant
besteed tot f 15, voor gezuiverd roggestroo
f 25 en voor ongezuivend f 20 per 1000 K.G.
Te Hedel werden enkele schepen met hooi
geladen, prijs f 1012 per 500 K.G.
Honig en was. Uit de Peel zijn de bijen
korven en kassen thans terug gehaald. De
imkers zijn zeer tevreden over het honig-
gewin. Er zijn korven bij, zelfs van jonge
zwermen, die van 48 tot 51 pond wegen,
zoodat het moeilijk vallen zal uit deze zware
korven opzetters uit te zoeken.
AMSTERDAM, 1 Oct. Aardappelen.
(Bericht van Jac. Knoop.) Zeeuwsche bonten
4.404.50, id. blauwen 4.254.30, idem
Eigenheimers 3.303.60, id. blauwe Ei
genheimers 3.403.50, id. Eigenheimer
poters 2.302.50, id. blauwe poters 2.50,
id. bonte poters 2.50, Hillegommer zand-
aardapoelen 56.
AMSTERDAM, 1 Oct. Vee. Ter veemarkt
waren heden aangevoerd 434 vette koeien,
waarvan de prijzen waren le qual. 1.20
1.30, 2e/ 1.101.20, 'e f 0.95 en hooger per
K.G., 30 stieren 90—105, 90 melk- en kalf-
koeien 323450 per stuk 84 vette kalveren
2e qual. 0.92—5.96, 3e ƒ0.82—0.86 per
K.G. 25 nuchtere kalveren 1426, 182
schapen 40—50, lammeren 35—45 per
stuk 430 vette varkens 2e en 3; qual. 0.94
1, overz. en Geld. le qual. 1.021.04 per
K.G. 33 paarden en 5 veulens.
AXEL, 29 Sept. Granen. Ter markt werd
heden genoteerd tarwe 10.25, rogge 8.25
gerst. 8.75, erwten ƒ21.50.
ROTTERDAM, 1 Oct. Vee. Heden waren
aangevoerd 372 magere runderen, 307 vette
en gras kalveren, 1288 schapen of lammeren,
842 varkens. De prijzen waren als volgt
koeien le qua.l. 1.151.2234, 2e 1.10
1, 3e 0.95—0.85, ossen le qual. 1.07 Vs—
1.12 L, 2c 1.05—1, 3e 0.90—0.80, kalve
ren le qual. 1.401.60, 2e 1.201.05, 3e
0.950.85, schapen le qual. 0.850.95,
2e 0.75—0.65, 3c 0.55, lammeren 0.95—
1.10, varkens le qual. 0.840.88, 2e 0.80
—0.76, 3e 0.74—0.70, licht soort 0.76—
0.80 per K.G.
Vet vee en vette kalveren met redelijken
handel, prijzen stationnair. Varkens ook met
redelijken omzet, prijzen voor prima zware
hooger dan vorige week. De handel in scha
pen en lammeren was matig.
Zaden. Lijnzaad. Voer- 1820, zaai-
ƒ2123, mosterdzaad, bruin 4042, geel
2830, blauw maanzaad 44—46, koolzaad
21—22, karwijzaad 100—102, kanariezaad
16—18.
Aardappelen. Zeeuwsche blauwe 3.90
4.40, Zeeuwsche bonte 3.90—4.40, poters
ƒ1.60—2.10, Zeeuw. Eigenheimers 3.20—
3.50, blauwe Eigenh. 3.303.80, Brielsche
Eigenh. 3.503.90.
Eieren. Zeeuwsche en Overmaasche 7.50
—9.50.
T
WURTEMBERG EN HET RIJS.
STUTTGART, 1 October. De Wurtem-
bcrgsche staatsregeering heeft opnieuw
uiting gegeven aan den wil van het Wur-
temburgsche volk om de rijkseenheid te
handhaven. Zij verklaart zich voorts bereid
om alle haar ten dienste staande middelen
te bezigen teneinde revolutionaire elemen
ten te beletten van den huidigen moeilijken
politieken toestand partij te trekken,
DE SEPARATISTISCHE RELLETJES.
DUSSELDORF, 1 October. Over de bot
singen bij de separatistische betooging van
gisteren wordt nog gemeld: Voor zoover
thans bekend is zijn er 10 dooden en 74
gewonden. Negen dooden zijn herkend.
Onder hen zijn drie politie-agenten; de an
deren zijn burgers.
ESSEN, 1 October. Onder de gedooden
te Dusseldorf is een agent van de blauwe
(gemeentelijke) en twee van de groene
(Schupo) politie, Onder de gewonden vier
van de blauwe en negen van de groene.
Onder de gevangen genomen ambtenaren
zijn de plaatsvervangende regeerings-presi-
dent Raddatz, de commissaris der gemeen
telijke politie Höfner en de commissaris der
recherche Hillenberg.
DUSSELDORF, 1 October. Volgens tal-
looze verklaringen onder eede van oogge
tuigen, heeft het voorval bij het gedenktee-
ken van Bismarck op den Hindenburgwal,
dat tot het ingrijpen van de schupo leidde,
zich als volgt afgespeeld: Een separistische
troep viel onverhoeds en zonder reden een
post van vier blauwe agenten aan. welke
rustig toekeek en legde een politie-agent
met een schot in het hoofd neer. De politie
had tot dat oogenblik nog geen schot ge
lost. De post trok zich vervolgens, met ver
schillende daar eveneens geposteerde re
chercheurs terug naar het hoofdbureau,
waarbij de separisten het hun benauwd
maken. Deze trachten de poort van het
hoofdbureau in te slaan. Daarop maakte de
hier geposteerde Schupo zich gereed tot
een uitval. Ook deze afdeeling gaf pas vuur
nadat zij door een kogelregen van den se-
paratischen troep ontvangen was, waardoor
zij gewonden gekregen had. De Schupo
heeft bovendien eerst nog in de lucht ge
schoten.
DUSSELDORF, 1 October. In verband
met de gebeurtenissen van gisteren, heb
ben de Franschen den inspecteur Wollen-
berg van de recherche en alle officieren van
de Schupo in hechtenis genomen.
DE OVERROMPELING VAN KÜSTRIN.
BERLIJN, 1 October. Naar het ministerie
van rijksweeibaarheid meedeelt heeft de be
velhebber van Küstrin door krachtig optre
den een einde gemaakt aan de overrompe
ling der stad door communistische en natio
nalistische benden. Het garnizoen wist de
aanvallers bij het tuighuis te omsingelen en
verscheidene leiders gevangen te nemen. De
uit de omgeving ter hulp ontboden garnizoe
nen zullen vermoedelijk niet behoeven in te
grijpen.
EEN REDE VAN POINCARé.
BAR LE DUC, 1 October, Poincaró is lie
den hekozen als voorzitter van den algemee-
nen raad van het Maas-departement. In de
rede, waarmee hij de vergadering van den
algemeenen raad opende, constateerde Poin-
caré dat het Duitsche rijk het verzet in het
bezette gebied beeft gestaakt. De daarop
betrekking hebbende verordeningen zijn ech
ter in vage en dubbel zinnige termen ver
vat. Laten we dus niet te vroeg victorie
roepen Dat is geraden, ten einde tegensla
gen en rampen te verhoeden. De moeilijk
heden die ons wachten, zullen nog zeer tal
rijk en ernstig zijn, want er is nog niets be
slist en daarom moeten wij kalm en koel
bloedig blijven. Indien wij dat doen zijn wij
meester van den toestand. Op den dag, dat
wij werkelijk satisfactie hebben gekregen,
zullen alle Franschen het recht hebben het
C)apitool te beklimmen om de uitkomsten te
vieren die aan hun inspanning te danken zijn.
UIT DE FKANSCHE POLITIEK.
PARIJS, 1 October. Tal van algemeenc
raden hebben bij de opening van de winter-
zitting moties aangenomen, waarin zij hun
vertrouwen in Poincaré uitspraken en hun
erkentelijkheid voor de kracht, waarmee hij
met den steun van het heele volk Frank-
rijk's overwinning, zijn rechten en zijn waar
digheid verdedigt,
Barthou de voorzitter van de commissie
van herstel heeft te Pau verklaard dat de
Duitsche beloften slechts waarde hebben,
voor zoover doeltreffende waarborgen de i U*F'L" j
nakoming ervan verzekeren. Wij willen ^N^l^n mgezameld waaraan met
Duitschland vernederen, noch verwoesten,
noch uiteenrukken. Zijn lot hangt af van zijn
goede trouw en goeden wil, Het moet zijn
nederlaag erkennen en de gevolgen ervan
dragen.
Oud-minister de Selves te Monlaubau
heeft krachtig de huidige politiek van Frank
rijk geprezen, welke de ccnige is, welke te
genover Duitschland toegepast kan worden
en welke overigens slechts een verkleinde
navolging is van de vroeger door Duitsch
land toegepaste, die van de panden.
DE BR1TSCHE RIJKSCONFERENTIE.
van alle Engelsche overzeesche Dominions,
w.o. Indië cn de Iersche Vrijstaat, waren
aanwezig, behalve Australië, wiens premier
nog niet was aangekomen. De voornaamste
ministers van het Engelsche kabinet waren
ook aanwezig. Baldwin verwelkomde de
vertegenwoordigers van de dominions en
gaf een algemeen overzicht van den Euro-
pceschen en internationalen toestand. De
vertegenwoordigers der dominions antwoord
den kort,
De eerste daad van de conferentie was
het aannemen van een motie van loyauteit
aan den Kor.ing, die door Mackenzie King,
den Canadeeschen premier, werd ingediend.
Ook werd er een motie aangenomen, waar
bij sympathie met den ouden trouwen bond
genoot Japan werd uitgesproken, naar aan
leiding van da aardbeving.
LONDEN, 1 October. Reuter verneemt,
dat de afgevaardigden van de dominions
zeer onder den indruk waren van de klaar
heid en begrijpelijkheid van Baldwin's over
zicht van den Buitenlandschen toestand. Zij
hebben het maken van opmerkingen uitge
steld totdat het geheele Engelsche stand
punt zou zijn uiteengezet door Curzon en den
hertog van Devonshire, den minister van
koloniën, hetgeen, naar man verwacht,
Woensdag zal plaats hebben,
UIT SPANJE.
MADRID, 1 October. Het staatsblad bevat
een koninklijk besluit, waarbij in heel Span
je de gemeenteraden ontbonden worden.
Vertegenwoordigers van handel en nijver
heid zullen de gemeenteraden vervangen en
naar vrije keuze in elke gemeente een bur
gemeester aanwijzen.
PRINSES JOHANNA VAN ITALIË.
ROME 1 October. De gezondheidstoestand
van prinses Johanna is plotseling verergerd.
De kroonprins, die naar Napels gegaan was,
is naar Racconigi teruggeroepen. Volgens dc
Giornale d'ltalia lijdt de prinses aan typhus
met complicaties. Hetzelfde blad weet te
melden, dat er vanochtend om 10 uur eenige
verbetering in haar toestand viel te con-
stateeren.
FIUME.
BELGRADO, 1 October, Zanella, de oud
president van de regeering te Fiume, die
thans als uitgewekene in Servië verblijft,
heeft als hoofd van de wettige regeering van
Fiume het verzool; tot den Volkenbond ge
richt om den staat Fiume in den bond op
te nemen en diens bescherming verzocht te
gen eiken buitenlandschen aanslag op de on
afhankelijkheid van den Fiumeeschen staat.
HONGARIJE EN DE KLEINE ENTENTE.
FRANKFORT a. d. MAIN, 1 October. Uit
Boedapest: Een officieuze mededeeling ver
klaart, dat de gezanten van dc kleine en
tente de opmerkzaamheid van dc regeering
gevestigd hebben op een redevoering van
den regent, welke in de naburige landen
ongunstig ontvangen is. Vass, de plaatsver
vangende minister-president, heeft ver
klaard, dat de geruchten als zou de be
doelde redevoering cenigcrlei dreigement
tegen de landen van de kleine entente be
vat hebben, van allen grond ontbloot zijn.
De gezanten hebben van deze verklaring
kennis genomen.
SINGAPORE.
SINGAPORE, 1 October. Singapore is
thans verbonden met het vasteland door
een dam van 3465 voet lengte, waarover
een spoorweg loopt. Bij de kust van Johore
is een kleine doorvaart gelaten voor kust
vaartuigen. De dam vergemakkelijkt den
aanleg van de nieuwe marinehaven, daar de
doorvaart voor groote schepen naar het
Westen thans afgesneden is.
HET FRANSCH MAROKKO.
PARIJS, 1 October. De sultan van Ma
rokko heelt zijn plechtige intocht gehouden
te Marrakcsj, waar de stamhoofden hem
hun hulde betuigd hebben.
Dc vliegende kolonnc van Wczzau heeft
verschillende dorpen bezet, welke voordien
in het bezit der afvalligen waren.
COMMUNISTISCHE ACTIE IN DE
VER. STATEN.
propaganda in de V. S. ten einde daar het
communisme in te voeren naar Russisch
intellcctueelen, die op idealistisch-commu-
ïustisch standpunt staan. Op die wijze zijn
er millioenen dollars bijeengebracht voor
dc actie in Amerika zelf, terwijl eveneens
groote bedragen uit de V. S. naar Moskou
met dit geld bekende agitatoren en middel
punten van actie te ondersteunen.
gemuit hadden. Er had een vechtpartij
plaats, waarbij verscheidene bewaarders en
gevangenen gekwetst werden. De ontsnap
ten droegen allen gevangeniskleeren en de
blauwe politie is er reeds in geslaagd een
deel hunner op te pakken.
DE OPSTANDIGE BEWEGING IN
BULGARIJE.
BELGRADO, 1 Oct. Volgens berichten uit
goede bron uit Sofia over den toestand in
Bulgarije blijkt het karakter der opstandige
beweging anders dan tot dusver werd ge
meld. De regeering staat niet voor een be
weging van communisten, doch voor een
boerenopstand, die van communistische en
van Russische zijde wordt ondersteund. Bo
vendien wordt deze „groene" internationale,
naar men in Sofia meent te weten, ook van
Tsjechische zijde ondersteund. Zoolang de
regeering meende over voldoende vertrouw
de troepen te beschikken, tot onderdrukking
eener plaatselijke beweging, scheen de toe
stand niet ernstig, doch sedert een aantal
troepenafdeelingen zich hebben aangesloten
bij de oproerige boeren, is de toestand voor
de regeering veel slechter geworden in
hoofdzaak omdat er, gezien de communisti
sche woelwaters, elk oogenblik een herha
ling van de actie mogelijk, om niet te zeg
gen waarschijnlijk is.
ONTBINDING VAN ALLE GEMEENTERA
DEN IN SPANJE.
MADRID, 1 Oct. De Staatscourant bevat
een decreet, waarbij alle gemeenteraden in
heel Spanje worden ontbonden. Belastingbe
talende vertegenwoordigers van industrie cn
handel zullen onverwijld de raden vervangen
en bij vrije keuze in iedere plaats een burg-
gemeester kiezen.
DE AARDBEVING IN JAPAN.
TOKIO, 1 Oct. Het Amerikaansche Roode
Kruis schat het aantal dooden door de aard
beving op 225.000; het aantal gewonden op
45.000, terwijl ongeveer 2 millioen personen
geheel of gedeeltelijk hulpeloos worden. Za
terdag hebben nieuw schokken plaats gehad
in de omgeving van Taïto. Men vreest voor
het verlies van vele mcnschenlevens. Ook in
dc omgeving van Uko, ten Z. van Tokio
hebben aardschokken plaats geljad.
DE BELASTINGKWESTIE TE ZAANDIJK.
Maandagmorgen om 10 uur had te Zaan
dijk dc executoriale verkoop plaats van
onroerende goederen van de N. V. Zaani.
Cacaoabriek v. h. 1. Oly en Co., wegens
weigering van belastingbetaling.
Een achttal industricelen bad* geweigerd
Cacaofabriek v. h, T. Oly en Co., wegens
te hoogen aanslag.
Voor de fabrek was een papier aange
plakt, waarop geschreven stond: „Execu
toriale verkoop' welke zal gehouden wor
den cp Maandag 1 October voormiddag
10 uur van de N. V. Zaanl. Cacaofabriek
v. h. T, Oly en Comp. perceel Langcndijk
42 en 46 van eenige roerende goederen, be
staande uit kantoormeubelen en -inventaris,
verder reepen en flikjes, chocolade en wat
verder te voorschijn zal worden gebracht.
De verkoop geschiedt in contant geld zon
der opgeld.
De goederen zijn een uur vóór den ver
koop voor een ieder te bezichtigen.
Reeds lang voor tienen had zich een
groote menigte belangstellenden voor het
kantoorgebouw verzameld, in afwachting
van de dingen, die komen zouden. Voor het
gebouw werd een drietal borden geplaatst,
waarop geschreven stond:
„In Zaandijk betaald men ruim 50 gld,
belasting per inwoner, van zuigeling tot
grijsaard. Is dit niet genoeg?"
Op het tweede bord stond::
„Ons gemeentebestuur doet dc industrie
verdwijnen en bevorderd de werkloosheid".
Het derde bord vermeldde:
Protesteer tegen onze zakelijke oeias-
ting". Recht is hier een „ijdel" woord. De
aangeslagenen in de zakelijke belasting
hebben geen enkelen werklooze ten bate
van de gemeente".
Precies om 10 uur gingen onder hoera
geroep van het publiek, de deuren van het
kantoorgebouw open en verscheen de ge
meentebode uit Wormer als afslager. Op een
stoel staande, zeide hij, dat hier goederen
zullen worden verkocht bij opbod zonder
opgeld en dat direct de „centen" moeten
worden betaald. Wordt hieraan niet vol
daan dan gaat de verkoop verder. Het eerst
komen in de veiling kistjes, bevattende 100
reepen chocolade. De afslager begon met:
niemand meer dan 1.1.50 2.nie
mand meer, tot 4.toe, hetgeen gekocht
werd door den fabrikant zelf.
Een kistje bracht 5.op, gekocht door
iemand uit het publiek. „Betalen" werd
er geroepen. De veiling werd voortgezet,
terwijl het publiek verschillende op- en aan
merkingen maakt als „de fabrikanten moe
ten ook hun centen neerleggen" enz.
Nadat een tiental kistjes geveild waren,
kwam de beurt aan eenige kistjes flikjes.
Niemand meer dan 1..f 1.50 2.enz.
tot 3.50 toe, waarna de fabrikant weer als
kooper optrad. Toen ongeveer een twintig
tal verkoopingen hadden plaats gehad, werd
de geheele belastingschuld van 1400.
door den fabrikant voldaan en werden do
deuren der fabriek gesloten. De veiling was
hiermede afgeloopen.
DE MALAISE IN DE INDUSTRIE,
Aan de appendagefabriek der N.V. G. Dik
kers Co. te Hengelo (O.), zijn Maandag
morgen veertig arbeiders wegens slapte in
het bedrijf ontslagen.
4.53e NED. SÏAATSLOÏERi.1.
Trekking van Maandag 1 October,
4e Klasse 5e LHst.
Hooce criiren;
22342 50.000.
7617 ƒ25.000.
14581 ƒ5000.
49S2 ƒ2000.
3097 17423 1000.
10 371 8370 15860 17188 20768 22549 elk ƒ400
4246 6932 14141 18362 21121 elk 200.
1811 3043 4284 5506 12766 14130 15322 15619
GEVANGENEN ONTSNAPT.
LONDEN, 1 October. De rijksconferentie
is vanochtend in Downingstreet begonnen, genis in de Ulmenstrassc zijn vanmiddag
D« premiers en andere vertegenwoordigers ongeveer 70 gevangenen ontsnapt, die eerst
20110 20640 elk 100.
Prilzen van
70:
107
'118
297
307
677
725
795-
803
838
899
1020
1031
1207
1374
1407
1452
1576
1796
1924
2006
2143!
2103
21S.S
2546
2708
2821
2995
2998
3079
3260
3343
3666
3685
3765
3857
3901
3938
•4073
4366
4461
4514
4628
4644
4715
4736
47S0
4865
4886
4955
5026
5234
5591
5847
5874
5994
6023
6031
6113
6130
6198
6218
6260
6377
6405
6520
6636
6832
6975
7039
7077
7268
7285
7352
7411
7473
7474
7501
7507
7656
7708
7724
7747
8100
8170
8196
8344
8456
8458
8489
8613
8746
8808
8970
8983
9244
9301
9443
9463
9675
9756
10029
10032
10118
10385
10439
10446
10561
10566
10648
107^4
10800
10917
10992
11249
11296
11348
11349
11350
11560
11921
11964
12092
12097
12544
12648
12674
12743
12752
12764
12793
12849
12861
12914
13092
13189
13199
13219
13232
13272
13315
13386
13403'
13410
13676
13699
13970
14023
14118
14136'
14203
14240
14325
14356
14374
14383
14457
14603
14816
14973
14985
15117
15151
15447
15595
15624
15649
16240
16331
16440
16465
16735
16840
17080
17174
17177
17187
17233
17256
17435
17570
17571
17602
17608
17750
17764
17911
18195
18375
18399
18400
18483'
18667
18685
18770
18799
18822
18909
19016
19070
19137
19141
19335
19443
19514
19532
19658
19726
19785
19806
19820
19967
19980
20107
20247
20276
20343
20580
20707
20710
20757
20759
20910
20970
21016
21052
21063
21213
21308
21363
21364
21410
21457
21646'
21760
21955
22048
22158
22219
22270
22301
22389
22594
22856
22860
22996
124
405
705
963
1214
1523
1607
1792
2157
2468
3078
3526
3771
4105
4301
4480
4778
4979
5109
5389
5609
58S9
6209
6495
6810
7145
7369
7601
7811
7947
8258
8482
8737
9069
9219
9413
9671
10023
10342
10534
10837
11015
11098
11323
11617
11805
12098
12492
12543
12613
12692
12930
1316!
13574
(3716
13952
14152
14393
14666
14906
15296
15497
15702
15955
15956
16142
16332
16523
16783
17048
17321
17506
17S66
18070
1S25I
18505
18602
1S818
'19065
19151
19266
19489
19673
19836
20165
20439
20709
20836
20952
21285
21476
21752
21949
22162
22285
22476
22692
22919
195
462
740
11133
1234
1531
1641
1863
2186
25 28
3082
3546
3780
4107
4308
4540
4780
4986
5139
5410
5628
5915
6212
6557
6880
7180
7408
7609
7812
8034
8262
8492
8778
9084
9222
9424
9782
10058
10375
10670
10S43
11038
11123
11422
11668
11893
12122
12509
12583
12622
12699
12946
13162
13583
13755
13969
14186
14402
14734
14931
15308
15562
15760
16038
16153
16360
16558
16898
17068
17336
17509
17943
18079
18326
18509
18625
18829
19085
19175
19278
19494
19697
19911
20206
20541
20732
20851
21000
21311
21533
21797
21962
22196
22302
22501
22757
22922
225
50S
783
1063
1293
1571
1646
1956
2199
2585
3093
3600
3923
4158
4309
4566
4784
49S7
5212
5447'
5705
5982
6228
6568
6915
7185
7451
7611
7823
8043
8277
8493
8800
9145
9256
9450
9869
10073
10394
10730
10869
11041
1113!
11430
11704
11936
12295
12514
12584
12623
12744
12952
13309
13606
13768
13998
14192
14498
14791
15071
15329
15578
15809
NIETEN:
239
511
787
1122
1296
1575
1654
1978
2224
2676
3215
3630
3937
4174
4329
4637
4798
5010
5260
5456
5793
5985
6432
6575
6917
7245
7513
7730
7859
S198
8354
8605
8836
9159
9265
9485
9887
10081
10396
10739
10921
11046
11185
11456
11721
11954
12311
12515
12592
12625
12787
12969
13313
13658
13812
14017
14230
14563
14805
15098
15354
15605
15813
16042
16175
16374
16700
16802
17113
17374
17553
17950
18086
18356
18514
18637
18854
191.00
19176
19311
19495
19725
19949
20228
20614
20739
20895
21008
21350
21557
21842
22096
22208
22343
22564
22802
22934
16051
16192
16382
16719
16892
17200
17417
17584
18001
18140
18361
18518
18645
18862
19101
19181
19330
19554
19750
19994
20257
20629
20755
20927
21087
21357
21620
21848
22125
22243
22355
22574
22814
22957
265
576
813
1135
1326
1585
1685
2001
2225
2887
3357
3665
3949
4191
4349
4660
4838
5049
5285
5523
5799
6048
6448
6716
6982
7263
7521
7744
7897
8200
8398
S652
8948
9168
9297
9507
'9924
10090
10430
10756
10922
11054
11208
11485
11732
11972
12387
12527
12594
12630
12827
12977
13446
13672
13834
14053
14294
14583
14820
15105
.15414
15668
15934
16069
16199
16388
16731
16897
17210
17431
17772
18031
15187
18363
18528
18680
18883
19132
19183
19367
19567
19751
20044
20336
20657
20790
20934
21114
21432
21703
21851
22141
22252
22401
22607
22824
22974
323
639
891
1208
1383
1586
1724
2009
2358
2996
3401
3691
4009
4203
4405
4675
4921
5078
5323
5583
5820
6055
6475
6774
7050
7328
7576
7770
7934
8219
8400
8687
8980
9197
9387
9523
9942
10091
10441
10764
10923
11055
11282
11507
11798
12004
124.33
12534
12604
12660
12857
13001
13467
13673
13864
14093
14305
14608
14836
15238
15435
15673
15936
16070
16206
16405
16760
16999
17228
17459
17781
1S044
18239
18402
18583
18702
1S901
19144
19220
19373
19637
19791
20093
20337
20659
20815
20935
21170
21438
21723
21854
22154
22255
22416
22652
22843
392
690
912
1210
1464
1770'
20301
2363'
3024
3422:
3737)
4026'
4218
4419,
4702:
4973'
5102)
53801
56051
5855'
6139'
6480!
6797;
7074'
7366'
7594'
7803'
7937;
8238
8403
8688
906(1
9212
9389
9591'
9996
10224
10443
10767
10996
11056
11300.
11557
11804
12035
12476
12535
12609
12689'
12879
13013
13543
13679
13944
14114
14352
14649
14900,
15283
15463'
15679,
15945
16103
16261
16471
16780
17024
17295
17479
17844
18047,
18249
18503
185S5
18807
1S903
19257,
194271
19666
19823
20130.
20417
20663
20817
20949
21226
21470
21748
21933
22161
22284
22455:
22656
22896
kon ik opmaken, dat Ferdinand de vervul
ling van zijn wensch verwachten mocht. Ge
schiedde zulks, dan waren al mijn bemoei
ingen vergeefsch geweest; 't oogenblik der
verzoening zou al mijne verwachtingen ver
nietigen,"
„Ook een testament te uwer gunste,"
voegde de politieraad er bij.
„Natuurlijk, dit alleen was het doel mij
ner bemoeiingen, en hoewel mijn vriend ook
nooit een voorloopige beschikking over zijn
vermogen gemaakt had, toch rekende ik er
stellig op, dat dit eenmaal het mijne zou
worden. Ik had mij reeds op éen verval-
sching voorbereid; stierf de rentenier, zon
der een testament na te laten, dan moest
er voor gezorgd worden, dat het gerecht
toch zulk een stuk vond, opdat den zoon
het vermogen niet ten deel zou vallen.
„Ik kon, na lang oefenen, Stahlschraidt's
handschrift zoo verrassend juist namaken,
vervolgde de makelaar, „dat zelfs bekwa
me deskundigen er geen onderscheid in za
gen; van dit oogenblik af aan was ik in elk
geval gerustgesteld. Alleen de terugkomst
van Ferdinand dreigde al mijne plannen te
verijdelen. Ik moest hst resultaat van het
onderhoud weten om mijne maatregelen te
kunnen treffen; heimelijk in het kabinet
verborgen was ik getuige van het gesprek
tusschcn Ferdinand en zijn vader. Op hét
oogenblik, dat de jonge man afscheid nam,
kwam het rampzalige voornemen in mij op;
het was dc eenige weg, waarlangs ik in 't
bezit van het vermogen kon komen. Wat
vervolgens geschiedde is u bekend; ik wurg
de mijn vriend en schreef het testament.
Om elk vermoeden van vervalsching te voor
komen schreef ik nog eenige brieven, die
deels in de snippermand terecht kwamen,
deels op tafel bleven liggen; ik dacht; wan
neer men het handschrift van het testament
nauwkeurig wil onderoeken. zal men zich
hiertoe al aanstonds van den eersten den
besten brief des renteniers bedienen. Met
de bedreiging van Ferdinand, als zou de
maan zijne onschuld aan den dag brengen,
dreef ik den spot, maar desniettemin keerde
zij dagelijks in mijn geheugen terug. Er kwa
men zelfs oogenblikken, waarop ik mij ern
stig afvroeg hoe het mogelijk kon wezen,
dat deze dreiging ooit in vervulling zou kun
nen gaan. De nachten bracht ik slapeloos
door, overdag kon ik evenmin rust vinden;
ik begon de maan te vrcezen en te veraf
schuwen. Meermalen stond ik in de nachten,
als het heldere maneschijn was, op, om de
glanzende schijf gade te slaan, en hoewel ik
alsdan mijne vrees ook dwaas vond, toch
bleef zij bestaan. Ik gevoelde mij ongesteld,
nu eens afgemat en bedrukt, dan weer in een
toestand van koortsachtige opgewondenheid.
Ik was des morgens, wanneer ik mijn leger,
stede verliet, vaak zoo vermoeid, alsof ik gea
durende den nacht zwaren arbeid verricht
had.
„Op eens kwam ik tot de ontdekking, dat
ik een slaapwandelaar was. Toen ik wakker
werd, bevond ik mij in dit kabinet, en of
schoon mij ook niet bekend was, wat ik
hier in mijn slaap had uitgevoerd, zoo ver
moedde ik nochtans, dat het met de bewuste
misdaad in verband stond, en dit nachtelijk
wandelen mijn geheim zou kunnen verraden.
Aan een geneesheer durfde ik mij niet toe
vertrouwen immers het was eén gemoeds
ziekte, welke slechts genezen wordt door
hem, die er de oorzaak van kende. Maar ik
moest voorzorgmaatregelen nemen om de
ontdekking te voorkomen. Ik liet een met
water gevulde tobbe voor mijn bed zetten,
ik verborg de sleutels van dit huis en meen
de zoodoende een herhaling voor
komen te hebben. Of het nu deze overtuiging
was, ofwel dat ik de volgende nachten wer
kelijk meer rust genoot, ik weet het niet;
doch genoeg, ik voelde mij weer beter."
„Ea toch zijt ge eiken nacht hier geweest"
zeide Helena. „Marie Schultz liccft telkens,
als het helder maanlicht was, het spook in
dit huis gadegeslagen."
„Ik had beter op mijn hoede moeten zijn,"
vervolgde Kluge, „Ware ik minder vreesach
tig geweest, dan zou ik mijne huishoudster
met mijn toestand bekend gemaakt en haar
verzocht hebben, de deur mijner slaapkamer
van buiten te grendelen."
„Ook deze voorzorg zou vergeefs geweest
zijn. Ge zoudt uw weg dan door het raam
genomen hebben."
De terugkomst van den advocaat, die
door een commissaris van politie en twee
gendarmen vergezeld was, maakte aan dit
onderhoud een einde. De politieraad beval
den. gendarmen den gearresteerde naar de
gevangenis te voeren cn hem streng te bewa
ken.
„U zal zich uwe belofte nog wel herinne
ren?" vroeg de makelaar, wiens trots door
zijne bekentenis gebroken was.
„Ik zal mijn verklaringen zooveel mogelijk
te uwer gunste uitbrengen, maar de waar
heid moet worden gezegd," gaf dc politie
raad ten antwoord.
„Thans wil ik u ook medcdeelen, dat de
calügraaf Fuchs sedert gisteren van de ver
valsching kennis draagt; hij heeft mij beloofd
te zullen zwijgen en zelfs voor het gerecht de
echtheid van het testament te zullen beves
tigen, wanneer ik hem hiervoor betalen wil
de."
„Kijk, kijk; dat heerschap hebben wy
nooit recht vertrouwd," zeide de politieraad;
hoeveel vorderde hij?"
„Twaalfhonderd thaler."
„Dit was bescheiden. Hebt ge ,zijn eisch
ingewilligd?"
„Ik verzocht hem, mij drie dagen te mo
gen bedenken."
„Inmiddels waart ge voornemens de stad
te verlaten?"
„Juist geraden."
De politieraad gaf den gendarmen een
wenk, waarop dezen zich met hun gevange
ne verwijderden.
„Zal u ook den calligraaf laten arrestee
ren?" vroeg Helena, toen het kleine gezel
schap het bewuste huis verlaten had.
„Ja zeker!" antwoordde de politieraad,
„Had Kluge de stad verlaten, dan zou Ferdi
nands onschuld ongetwijfeld nimmer aan 't
licht gekomen zijn, en toch kende Fuchs 't
geheim, dat hij moest openbaren."
„En Ferdinand?"
„Kom mij morgen bezoeken, dan zal ik
met u naar de gevangenis gaan, opdat hij
van uwe lippen het eerst de bliide tiiding
verneme!"
Het menschelijk hart is in zijn oordeelen
steeds min of meer hartstochtelijk, hetzij het
voor schuldigen, dan wel voor onschuldigen
partij trekt.
Nauwelijks had het gerucht van Ferdinands
onschuld en van zijn invrijheidsstelling dc
stad doorloopen, of al degenen, die hem
toenmaals miskend hadden, gevoelden zich
gedrongen tot de verklaring, dat zij nooit
van dc schuld des jongelings overtuigd wa
ren geweest. En om deze verklaring, die, in
den grond beschouwd, niet dan een onbe
schaamde leugen was, meer kracht bij te
zetten, en ze zelfs den schijn van overtuiging
te geven, begaven zich nog denzelfden dag
alle vrienden en bekenden van Schneiders
naar diens woning, ten einde den onschuldi
gen veroordeelde hun oprechte gelukwen-
schen te bieden, en tevens om hun nieuws
gierigheid te bevredigen, Ferdinand nam de
ze wenschen met koele hoffelijkheid aan;
hij wist wat ze te beduiden hadden, en acht
te het onnoodig er gewicht aan te hechten
In de stad, waar hij zooveel bittere erva
ringen had opgedaan, wilde Ferdinand niet
blijven; hij verzocht een vriend te Londen,
voor hem een landgoed in de nabijheid van
de groote wereldstad te koopen. Daar
wenschte hij zich geheel aan zijn familie en
zijn studiën tc wijden. Helena en hare ouders
ouders waren het met dit besluit volkomen
eens; Schneiders belastte zijn boekhouder
met de zaken en reisde persoonlijk naar Lon-
den.
Frederik Kluge zag zich in zijn verwach
tingen deerlijk teleurgesteld; hij stierf op
het schavot, de koning had zijn vonnis be
vestigd.
De calligraaf Fuchs vond in de gevangenis
gelegenheid om over het verleden na te
denken.
Juffrouw Marie Schulz smaakte kort na»
dat de jongelieden vertrokken waren, het ge
nosgen, de nare ongezellige woning, waar
niet meer gespookt had, te zien afbrekep.
Ferdinand had het bewuste huis namelijk aan
de stad vermaakt, op voorwaarde, dat het
geslecht en in plaats daarvan een hospitaal
gebouwd zou worden.
Boven den hoofdingang van dit hospitaal
prijkt een zilveren maan op een gouden
schild, en hij, die de beleekenis van dit zon
derlinge zinnebeeld mocht willen weten, kan
uit den mond van ieder kind vernemen wal
op deze plaats de maan eens aan het licht
bracht.
