ÜSMIKLOTSgl muws.
BUITENLAND
BINN ENLAND
I Tweede Blad
9 October 1923
Gedelgde schuld.
De oplossing der Duitsche Kabinetscrisis; verklaringen van minister
Luther. Nieuwe hevige aardschokken gevoeld.
Onder de Telegrammen: Het debat in den Rijksdag over de regeerings-
rerklaring; een motie van vertrouwen in de Regeering aangenomen.
Een overeenkomst in zake hervatting der levering van de schadevergoe
dingskolen. De Britsehe Rijksconferentie besluit de bespreking der
rede van Curzon over de buitenlandsche politiek als strikt vertrouwelijk
te beschouwen.
In een Zondag gehouden bespreking zijn
de werkgevers en de vert"egenwoor(^gers
der arbeiders overeengekomen, dat d^loo-
nen 26.000 maal zoo hoog zouden zijn als in
Maart j.l. (de arbeiders eischten ze 36.000
maal zoo hoog). Het gemiddelde weekloon
wordt nu ongeveer 3 milliard.
GEM. BUITEHL. BERICHTEM.
„Telegraaf'-Journaüstiek.
FEUILLETON
DE GESCHENKEN DER KONINGIN.
DE FORENSENBELASTIKG
LEGER m VLOOT.
HET NIEUWE DUITSCHE RIJKSKABINET
In het nieuwe rijkskafeinct heeft het cen
trum vier zetels (Fuchs, Koeth, Höfle en
Brauns), de socialisten drie (Sollmann, Ro
bert Schmidt en Radbruch), de volkspartij
voorloopig twee (Stresemann en Luther),
terwijl voor het ministerie van volksvoeding
een lid van de volkspartij, die bij de agra
riërs in de pas staat, wordt gezocht, de
democraten twee (Gessier en Oeser),
In een onderhoud met den Berlijnschen
correspondent van de Koln. Ztg. heeft dr.
Luther, de rijksminister van financiën, ver
klaard dat hij het zijn eerste plicht acht
een waarde-houdend betalingsmiddel te
scheppen. Het daartoe strekkend ontwerp
is reeds uitgewerkt. Bovendien wachten hem
tal van vraagstukken op belastinggebied,
welker oplossing tengevolge moet hebben
dat de ontvangsten de uitgaven van het rijk
dekken. Een volstrekt herstel van het finan-
cieele evenwicht zal weliswaar eerst moge
lijk zijn, als de schadevergoeding binnen
draaglijke grenzen is teruggebracht. Daar
voor is noodig dat het rijk de vrije beschik
king over het Rijnland en het Roergebied
herkrijgt, omdat deze groote centra van
voortbrenging hun volle kracht pas kunnen
ontplooien binnen het kader van het Duit
sche economische leven.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
De Fransche veiligheidsdienst heeft in den
sneltrein BerlijnKeulen 231.000 milliard
mark in beslag genomen, welke som door
de Duitsche Rijksbank te Berlijn naar haar
filiaal te Keulen gezonden was.
De bezettingsoverheid heeft te Dusseldorf
280 schupo's, die niet direct bij de gebeur
tenissen van 30 September betrokken wa
ren, uitgezet en 120 anderen, die er direct
bij hetrokken waren, in hechtenis gehouden.
De president der Fransche republiek heeft
zeven Duitschers, die op 29 Juni door den
krijgsraad te Mainz ter dood waren veroor
deeld, begenadigd en hun straf veranderd
in levenslange tuchthuisstraf.
(De doodstraf was opgelegd wegens te
Bodenheim gepleegde sabotage.)
De burgemeester van Witten heeft na zijn
terugkeer uit Berlijn verklaard dat de werk
gevers rekening hebben te houden met
groote moeilijkheden. Op het ministerie van
arbeid had men hem verzekerd dat de re
geering voornemens is krachtig op te treden
en zoo noodig ,,in het leven te snijden".
Nu de onderhandelingen van de bezet
tingsautoriteiten met de vakbonden van ar
beiders en beambten over de hervatting van
het werk zijn mislukt, omdat het personeel
van de spoorwegen en de posterijen den ge-
eischten diensteed weigert af te leggen, zul
ten gemachtigden der rijksregeering met de
bezettingsoverheid onderhandelen.
In economische kringen wordt het streven
merkbaar om in rechtstreeksch overleg met
de bezettingsoverheid een grondslag te vin
den, waarop het economische leven in het
Roergebied kan worden hersteld, jot tast
bare resultaten hebben de tot dusver onder
nomen pogingen echter nog niet geleid, met
name, omdat voor het herstel van de pro
ductie een goed geregeld spoorweg- en
postverkeer een vereischte is. Ook de ar
beidsduur, met name in den mijnbouw, is
hiervoor van groot belang. De mijndirecties
willen een werkdag van 814 uur voor de
andergrondsche en van 9 uur voor de boven-
ïrondsche mijnwerkers invoeren, met dien
verstande, dat voor de ondergrondsche de
■ijd van afdaling en opstijging in den ar
beidsduur is begrepen.
De Fransche bladen stemmen zonder
voorbehoud in met de houding van generaal
Degoutte in de kwestie van den achturen-
dag.
j Pe ,?c^° Paris schrijft: Men begrijpt,
dat wij niet eraan denken ons in de verhou
ding van de werkgevers met hun arbeiders
te mengen. Generaal Degoutte, door de
Koer-magnaten aangezocht om zich uit te
spreken over den acht-urigen werkdag,
neeit hun terstond doen begrijpen, dat zij
jer$??fs. Probeerden hem een verantwoor
delijkheid te laten dragen, die zij alleen.op
zich konden nemen.
UIT SPANJE.
Tiet Spaansche directorium heeft besloten
«an nnn ar'''kSC'le contingent troepen met
1 fi verminderen. Het directorium
ontkent, dat de regeering van plan zou zijn
*°c ?onversie van de buitenlandsche
schuld of tot verhooging der inkomsten
belasting ovgr te gaan.
FRANSCHE PERSSTEMMEN OVER DE
REDEVOERING VAN POINCARé.
De „Figaro" hoort uit de Zondag door
oincaré gehouden redevoering den wil van
frankrijk, die onveranderlijk blijft te mid
den der buitenlandsche wisselvalligheden.
De „Republique Frangaise" legt nadruk
op den optimistischen toon van Poincaré's
iongste redevoeringen, die opmerkelijk zijn
door het vertrouwen, dat er uitspreekt en
door de rustige gelijkmatigheid, waarmede
hij op de van Engelsche zijde geoefende
critiek antwoordt.
DE REDE VAN CURZON.
De politieke medewerker van de „Daily
Telegraph" te Parijs zegt, dat de verant
woordelijke staatslieden in de Fransche re
geering de redevoering van Curzon gunsti
ger beoordeelen dan dit door de pers ge
schied.
Poincaré heeft in een brief aan een voor
naam Engelsch staatsman het volgende ge
zegd: „gij ziet reeds het goede resultaat
van het interview van Baldwin, dat tenge
volge heeft gehad dat de levensvatbaarheid
van het eenheidsprincipe in de oogen van
de openbare meening bevestigd is. Met het
oog op den chaos in Duitschland is het niet
waardeloos om te doen uitkomen,) dat men,
vertrouwen heeft in de voortduring van
vertrouwen inboezemende betrekkingen.
De hoofdartikelen over de Fransche bui
tenlandsche politiek geven genoemden cor
respondent de overtuiging dat de regeering
in het geheel geen plan heeft met betrek
king tot de politieke zijde van het Roer-
vraagstuk, daar zij loyaal besloten heeft
zich te houden aan de door Poincaré en
Millerand aan Baldwin gegeven plechtige
verzekering dat Frankrijk met de Roerbe
zetting geen annexatie of ontbinding be
oogt, doch uitsluitend betaling van de her-
steikosten.
De oeconomische plannen zijn tot volle
rijpheid gekomen en nauwkeurig omlijnd.
Gezaghebbende Londensche kringen aan
vaarden de naakte zuivere waarde van deze
verklaring maar zijn van meening dat Poin
caré opzettelijk heeft toegelaten, dat de za
ken zich ontwikkeld hebben, zooals is ge
schied waardoor hij later in staat zal zijn
zich te rechtvaardigen van de maatregelen,
die met annexatie gelijk staan, op grond dat
het geen annexatie is maar een maatregel,
noodig voor het bewaren van de orde en
het herstel van de oeconomische toestanden
in Europa.
De Manchester Guardian hamert op het
zelfde aambeeld met een aanhaling van het
Fransche antwoord op de Engelsche vraag
over de beteekenis van het ophouden van
het lijdelijk verzet. Poincaré zeide toen, dat
hij de Duitsche regeering niet verantwoor
delijk zou stellen voor daden, die zonder
haar toestemming waren gepleegd, maar gis
teren verkondigde hij: „Zoodra wij zullen
hebben ondervonden, dat het verzet heeft
opgehouden en dat de leveringen weder ge
regeld plaats vinden, zullen wij naar
Duitschland luisteren."
De tegenstrijdigheid is tastbaar en duide
lijk. Poincaré heeft een nieuwen maatstaf
aangenomen ten opzichte van het eindigen
van het lijdelijk verzet.
De heer Davidson kanselier van het her
togdom van Lancaster, die lid der regeering
is, verklaarde j.l. Zaterdag in een rede dat
er een zeer begrijpelijke hoop in het hart
was van het publiek, dat gewend geraakt
was aan een diëet van sensatiewekkend
nieuws, dat Lord Curzon in zijn verklaring
over de hooge politiek de een of andere
dramatische mededeeiing zou doen. Lord
Curzon had echter tot taak voor de rijks
conferentie den internationalen toestand
bloot te leggen zooals die heden bestaat en
den loop van zaken sedert de vorige rijks
conferentie van twee jaar geleden stap voor
sap uit te leggen. Zou het echter, nu de eer
ste ministers van de groote zelf besturende
gewesten zijn uitgenoodigd te Londen te ko
men en pas zijn aangekomen om te rade te
gaan met en raadgevingen te geven aan on
ze regeering, zou 't dan hoffelijkheid en tact
verraden hebben, zelfs indien het practisch
geweest zou zijn, om 'n bepaalde uitspraak
te doen alvorens de vertegenwoordigers
van overzee de gelegenheid hadden gehad
hun mond open te doen? Zeker niet.
LLOYD GEORGE TE NEW-YORK.
Een telegram heeft reeds melding ge
maakt van de geestdriftige ontvangst, die
Lloyd George bij zijn aankomst te New-
York ten deel is gevallen. De New-Yorksche
correspondenten der Londensche bladen sei
nen daarover lange telegrammen en wan
neer men hen mag gelooven, dan is Lloyd
George ingehaald met een belangstelling,
die schier alleen vorsten pleegt ten deel
te vallen. Hij is door niet minder dan 125
verslaggevers opgewacht, die hij in een ge-
makkelijken stoel aan boord van zijn boot
gezeten, zeer gemoedelijk te woord heeft
gestaan, en door meer dan tachtig fotogra
fen, die eerst vergunning kregen om hem te
„nemen," toen vrouw en dochter, die met
hem medereizen, in de ontbijtzaal rustig en
op hun gemak het uitgebreide ontbijt had
den genuttigd.
Toen hij zich nog aan boord bevond had
hij de hulde in ontvangst te nemen van een
aantal deputaties, van den burgemeester,
Amerikaansche Grieken en Amerikaansche
corporaties, die zich met speciale booten
onder „jazzy selections" naar de „Maure-
tania" hadden begeven.
Toen Lloyd George aan land stapte om
naar de City Hall te gaan, werd hij onder
bescherming genomen van bereden politie,
politie cp de fiets en een compagnie Brit
sehe oorlogsveteranen in uniform. Overal
in de skyskrapers, waar Lloyd George's
weg lang ing, kwam men uit vensters van
zijn belangstelling blijk geven en confetti
naar beneden werpen; terwijl langs
den weg tien duizenden menschen geschaard
stonden, die juichten toen Lloyd George
voorbijtrok, 's Avonds had hij in zijn box
in den schouwburg een ovatie van het pu
bliek in ontvangst te nemen. Onder de be
zoekers van zijn box was ook Charlie Chap
lin.
Iersche republikeinen hebben intusschen
een poging gedaan om een demonstratie te
gen Lloyd George op touw te zetten, doch
het fcnelle ingrijpen der politie deed deze
beweging mislukken.
UIT DE FRANSCHE POLITIEK.
Briand vertoeft op het oogenblik te mid
den van zijn kiezers. Zondag heeft hij te
Guér.ande het woord gevoerd in een repu-
blikeinsche vereeniging en sprekende over
den toestand in Duitschland en de bezetting
van de Roer, zeide de oud-minis ter-presi
dent, dat het de plicht van alle Franschen
was zich rond de Fransche regeering te
scharen en haar te steunen bij het vervul
len van haar taak. Briand verklaarde, dat
Frankrijk vergoeding moet ontvangen en
voor alles voor de toekomst zijn veiligheid
verzekeren. Briand verklaarde zich inge
nomen met de jongste besprekingen tus-
schen Poincaré en Baldwin te Parijs ge
voerd, die de entente cordiale versterken
en verbreedten.
Briand drong echter tevens aan op het
opmaken van een helder program door
radicalen voor de volgende verkiezingen en
bestreed de Action Frangaise-groep.
De oud-minister Painlevé heeft Zondag
in den radicalen partijdag van Frankrijk's
Zuid-Oosten .hulde gebracht aan de ma
nier, waarop de Roer-bezetting is geschied,
maar hij hekelde het contact door de
Franschen met de Beiersche reactionairen
gezocht, daar elke zege der reactie in
Duitschland tegen Frankrijk en Europa in
het algemeen is gericht.
Malvy, de kort geleden uit ballingschap
teruggekeerde minister van binnenlandsche
zaken, heeft gisteren te Creysse in liet
Lot-departement de plechtige onthulling
van een monument voor de gesneuvelden
uit de gemeente gepresideerd. Dit was niet
naar den zin van de uit Parijs overgekomen
camelots du rod, die blijkbaar gevonden
hebben, dat hét niet van al te goeden
smaak getuigt, dat een minister, die door
den Senaat als hooggerechtshof wegens,
het toelaten van defaitisme, tijdens den
oorlog tot ballingschap is veroordeeld,
reeds thans een gedenkteeken voor in dien
oorlog gesneuvelden helpt onthullen. Een
der camelots heeft Malvy gisteren een
klap gegeven, waarop natuurlijk een ge
weldige herrie volgde, waarbij ook revol
verschoten zijn gelost. Er zijn vier came
lots in hechtenis genomen en nadat de
anderen uit de gemeente Creysse vertrokken
waren, kon de plechtigheid verder rustig
plaats hebben.
NIEUWE ERNSTIGE AARDSCHOKKEN.
Zondagavond en gisterochtend vroeg
zijn ernstige aardschokken opge'teekend
aan de universiteit van Georgetown. De
berekende afstand was 5000 mijl.
In Fransche politieke kringen schijnt
te zijn beweerd, dat Hugo Stinnes, tijdens
zijn onderhoud met generaal Degoutte, zou
zijn opgetreden als vertegenwoordiger van
den rijkskanselier. Officieel wordt nu
medegedeeld, dat de rijkskanselier voor
het Vertrek van Stinnes naar het Roer
gebied geen onderhoud met den bekenden
industrieel heeft gehad. Hij heeft eerst
later vernomen, dat Stinnes besprekingen,
had gevoerd met Fransche generaals.
Het hoofd- en het afdeelingsbestuur
van den Bond van Duitsche mijnwerkers
(den z.g. Ouden Bond) verspreidt een op
roep, waarin zij zeggen, dat de mijneige
naars in het Roergebied Zaterdag besloten
hebben den arbeidstijd te verlengen tot
den duur van vóór den oorlog, hoewel de
wet op den achturigen werkdag en de ta
riefovereenkomst nog steeds van kracht
zijn. De werkgevers merken daarbij op, dat
het overige Duitschland het Roergebied wel
zal volgen. Dit is voor de besturen aan
leiding om alle organisaties op te roepen
om hun standpunt ten aanzien van dit
eigenmachtig besluit te bepalen. Voorts
verlangen de besturen, dat niemand zich
naar het besluit van de mijneigenaars zal
schikken. De arbeiders moeten hun ge
wonen tijd werken, doch niet langer. Aan
den anderen kant waarschuwen de besturen
tegen ondoordachte of onbezonnen daden
en sporen de arbeiders aan om nadere
aanwijzingen van hun organisaties af tc
wachten.
- Naar de D. A. Ztg. uitgoede bron
verneemt, heeft generaal Noliet de rijks
regeering verwittigd van zijn voornemen om
eerlang de militaire controle cp de ont
wapening van Duitschland te hervatten.
Een medewerker van de groot-Durt-
sche Weensche Tagesztg. heeft als leider
der Oostenrijkschb studenten -dei ega 'ji e te
Stettin veldmaarschalk Mackensen opge
zocht en van den ouden houwdegen ge
hoord, dat hij een geestdriftig aanhanger is
van den ex-keizer en hoopt den dag der
vergelding voor de onderdruikking van het
weerlooze Duitschland te zullen beleven.
Mackensen zou het als den schoonsten dag
van zijn leven beschouwen, als hij ondanks
zijn 70 jaar aan het hoofd van een Duitsch
leger tegen den erf-vijand kon oprukken.
Naar men verneemt, heeft Lord Buck-
master erin toegestemd als Engelsch verte
genwoordiger op te treden in de speciale
commissie van rechtsgeleerden door den
raad van den Volkenbond onlangs benoemd
om hem van advies te dienen inzake zekere
kwesties van interpretatie van het hand
vest en andere vraagstukken van interna
tionale wetgeving, die door het Italiaansch-
Grieksche geschil gerezen zijn.
De Daily News meldt, dat duikers een
poging zullen doen om voedsel te verschaf
fen aan de drie mannen, die naar men ge
looft, nog in leven zijn in de mijn van Fal
kirk, welke dertien dagen geleden is onder-
geloopen en waarbij zoovele mannen zijn
omgekomen. Intusschen doet de reddings
brigade wanhopige pogingen om de opgeslo
ten mannen te bereiken.
Het geschil met de Engelsche fonds
dokters is in een scherpe phase gekomen.
De minister van volksgezondheid had hun
8 sh. per patiënt in het jaar aangeboden. De
dokters zeggen, dat zij geen goede behande
ling kunnen waarborgen beneden 9 sh. 6 st.
De fondsen achten daarentegen een hono
rarium van 7 sh. 3 st. voldoende.
Daar er geen kans op overeenstemming
is, verklaren de dokters thans, dat zij zich
allen te. zamen van de fondsen zullen los
maken en tot de vroegere methode van be
taling per ibezoek zullen terugkeeren. Dit
zou beteekenen, dat 12 millioen menschen,
die sedert 1913 fondspatiënten zijn geweest,
voortaan als andere particulieren hun dok
ter bij zich zouden moeten ontbieden.
Natuurlijk, zoo merkt een blad op, zou in
deze omstandigheden het geld, dat tot dus
ver aan de dokters betaald wordt, in plaats
daarvan aan de patiënten worden betaald.
Te Athene is tusschen Griekenland en
Zuid-Slavië de conventie geteekend over de
vrije zone van Saloniki.
Uit Konstantinopel wordt gemeld, dat
een brigade, samengesteld uit manschappen
behoorende tot alle wapens van het zoo
genaamde „ijzeren corps", onder aanvoering
van Nail Shoekri pasja door Konstantinopel
getrokken is. Er heerschte groote geestdrift.
Uit Chicago wordt gemeld, dat in de
Grieksche kerk aldaar, tijdens de gods
dienstoefening van Zondagochtend, een bloe
dig drama plaats gehad heeft. De dienst
doende priester Slotzuk werd met een re
volver doodgeschoten door de echtgenoote
van den priester Strutzynski. De moordena
res, die dadelijk gearresteerd werd, ver
klaarde, dat zij Slotzuk doodgeschoten had,
omdat deze haar echtgenoot beschuldigd
had zich fondsen van de kerk te hebben
toegeëigend.
De Zondagochtendsche straatmarkt van
vogels en huisdieren in Bethnal Green te
Londen was eergisteren het tooneel van
een paniek om alsnog onbekende redenen.
Men gelooft echter dat zij in verband stond
met de vrees voor aardbeving. Verscheidene
gewonden zijn naar het ziekenhuis gebracht.
Tweeduizend kanaries zijn verloren gegaan,
doordat zij deels uit kooien ontsnapten,
deels vertrapt werden. Tientallen kippen
en honderden honden en katten werden ge
dood. De politie zoekt de aanstichters der
paniek.
In 't begin der vorige week kwam de „Te
legraaf" ons vertellen „bet einde van een
liefdesroman." Het ging over den dood van
graaf Mattachich, den man, met wien prinses
Louise van Saksen Cobtirg tegen alle Ker
kelijke wetten in samenleefde, terwijl zij ge
huwd was met prins Philip van Saksen Co-
burg. Deze laatste, geschokt door het on
waardig gedrag zijner gemalin, ging naar Ro
me, om Paus Leo XIII ontbinding van zijn
huwelijk te vragen.
Natuurlijk werd dit geweigerd.
De „Tel." insinueert, dat dit was „over
eenkomstig de streng-katholieke opvatting
van Keizerin Elisabeth en phantaseert dan
verder: „In 1904 gaf Leo XIII opeens toe,
ontbond het huwelijk en deed de prinses in
den ban."
Waar haalt het blad deze leugens van
daan?
Ie. Paus Leo XIII stierf in Augustus 1903;
wat de „Tel." hem dus toeschrijft in 1904
te hebben gedaan, moet onwaar zijn.
2e. Is Prinses Louise pas gescheiden van
haar gemaal 15 Januari 1906. (Alm. de Gotha
1923, v. 20.)
3e. En (hier komt 't op aan) is dit huwelijk
niet kerkelijk ontbonden: huwelijksontbin
ding is in de Katholieke Kerk absoluut on
mogelijk. „Wat God gebonden heeft, schelde
geen mensch." Dat is de wet door Christus
gesteld, die ook geen Paus kan opheffen.
Of 't nu Keizer Napoleon is, die dit vraagt,
of Koning Hendrik VIII, of Prins Philip, het
blijft gelijk', huwelijksontbinding is in de
Katholieke Kerk onmogelijk. Alleen van de
verplichting tot samenleving kan om ernstige
redenen worden ontslagen. Maar dat heeft
met huwelijksontbinding niets te maken!
DE BEZUINIGING,
Naar de „N. R. Crl." meldt, zal aan in
stellingen, welke uit 's Rijks schatkist sub
sidie genieten, door de regeering de eisch
worden gesteld van 1 Jan. 1924 af de sala
rissen van het personeel dier instellingen op
dezelfde wijze te verminderen, als waartoe
voor de rijksambtenaren is besloten. UB
subsidiebedragen zullen dan met het bedrag
der 10 pet. salarisvermindering worden ver
minderd.
ONGEOORLOOFDE MEDEDEELINGEN.
Het „Hbld." verneemt, dat examinandi,
die bij 't „Staatsexamen" tot toelating tot
de universiteiten waren afgewezen, per post
een circulaire toegezonden kregen, waarin
ze werden uitgenoodigd, bij bepaalde leer
aren les te komen nemen in klassieke talen.
De afzender der circulaires kent de na
men, de voorletters en de adressen der af
gewezen candidaten nauwkeurig en moet
die dus hebben verkregen of bemachtigd van
iemand, die in nauwe betrekking staat tot
de examencommissie.
DE HERCLASSIFICATIE BIJ DE NED,
SPOORWEGEN.
Men meldt uit Utrecht:
In hotel de l'Europe alhier werd Zondag
door de Ned. Ver. van Spoor- en Tramweg
personeel eene ledenvergadering gehouden
van het personeel der 4e klasse standplaat
sen, om te bespreken, wat gedaan is en nog
gedaan moet worden als verzet tegen de
herclassificatie der standplaatsen, welke
reeds op 30 September j.l. is ingevoerd.
De vergadering was bezocht door een 400-
tal vertegenwoordigers van ongeveer 100
plattelandsafdeelingen.
I' De houding van het hoofdbestuur werd
goedgekeurd en het werd gemachtigd om te
pogen de loonsverlaging door een rechter-
iijke uitspraak nog te keeren.
iüE BEZUINIGING OP SALARISSEN.
t
Protestvergadering te Tilburg.
Zondag hield de R. K. Centrale van Over
heidspersoneel te Tilburg een drukbezochte
j protestvergadering tegen de voorgenomen
{intrekking van art. 40 van het bezoldigings
besluit 1919. Als spr. trad op mr. dr. J. v
Best uit Eindhoven.
Spreker deelt in zijn inleiding mede, dat
hij met eenige aarzeling deze spreekbeurt
aanvaard heeft, omdat hij aarzelt mede te
doen aan een actie tegen de regeering, waar
door de positie van het huidig ministerie
onvermijdelijk wordt verzwakt.
Hij wil echter medewerken, om te verhoe
den, dat de actie der R. K. Centrale in ver
keerde richting wordt gedreven. Komende op
het punt van de salarisactie wijst spr. er op,
dat niet de regeering schuldig is aan den
slechten toestand. De tijdsomstandigheden
zijn ons boven het hoofd gegroeid. Maar moet
men bij een tekort nu 't eerst naar de salaris
sen der ambtenaren grijpen Neen, omdat er
reeds naar gegrepen is en de grootste armoe
de het langst onder de ambtenaren heeft ge
huisd.
Spr. betoogt, dat als men ernstig bezuini
gen wil,het zeer goed mogelijk is en hij ver
wijst daarvoor naar diverse staatswerken,
waarbij z.i. hopeloos gekneeid wordt. Als
voorbeeld wijst spr. naar rechtbankgebou
wen, die wel plaats bieden aan tiennfaal
zooveel rechtbanken dan er noodig zijn
verder op drooglegging van de Zuiderzee,
welke meer dan 100 millioen zal kosten.
Bezuinigen alleen is echter niet v oldoende,
zoolang men in de nationale welvaart niet
bevordert. In verband hiermede houdt spr.
een uitgebreid pleidooi voor bescherming
onzer industrie.
Lapmiddelen als verlaging van salarissen
behooren te worden afgewezen. Spr. is over
tuigd, dat de ambtenaren bij hun actie gehee;
Nederland achter zich zullen krijgen, als ze
zeggen „we dragen alle lasten mede, maar
we willen ze niet alleen dragen." Spr. protes
teert er tegen dat op den loontrekker in den
staat alles wordt verhaald. „Als ge uw actie
plaatst in het teeken van recht," zegt spr
„dan zal men ook in de Tweede Kamer u
hoeren en gij zult winnen."
Vervolgens stelde de heer v. Best op alge
meen verzoek de volgende conclusies vast
Erkennende den moeilijken toestand, waar
in het land zich bevindt, wijzen we af elke
schuld welke op de regeering mocht worden
geworpen vragen algemeene doeltreffende
maatregelen, waarbij bescherming van
den nationalen arbeid tot verbetering van
den algemeenen slechten toestand zal leiden
vragen met aandrang dat geen offers op
de ambtenaren zullen worden geschoven, al
vorens is komen vast te staan, dat door de gê-
heele gemeenschap gedragen worden de
lasten van den huidigen toestand., en wijzen
op de dringende noodzakelijkheid, dat geen
maatregelen zullen worden genomen zonder
voorafgaand overleg."
Daarna werd de vergadering met een woord
van dank van den voorzitter aan den heer
v. Best gesloten.
EEN KATHOLIEK CENTRAAL
KUNSTGEBOUW IN DE HOOFD
STAD.
Reeds langen tijd werd in de hoofdstad de
behoefte gevoeld aan een gebouw, dat ten
dienste zou staan der voornaamste katholieke
vereenigingen op sociaal, wetenschappelijk
en kunstgebied.
ggEr is 'n commissie gevormd, die er in mocht
slagen een financicele basis voor dit groot-
sche plan te vinden.
Een propaganda-bureau zal, naar de Msb.
meldt, worden ondergebracht in een per
ceel aan de Utrechtsche straat, dat in ander
opzicht reeds aan de bestaande plannen zal
worden dienstbaar gemaakt.
De propagandistische actie zal worden
ondersteund door de uitgifte van een week
blad, waarin genoemde vereenigingen hun
vaste rubrieken zullen bezitten voor het doen
van meedeelingen enz.
Om de propaganda voor de plannen in
hun geheelep omvang zoo breed mogelijk
op te voeren, zal dit weekblad kosteloos wor
den verspreid onder de leden der aangeslo
ten vereenigingen en ook in ruimen kring
daarbuiten. De voorloopige oplage zal ruim
8000 exemplaren bedragen. De commissie
is voorts bij haar werkzaamheid zoo ge
lukkig geweest de beschikkking te krijgen
over een terrein dat zich uitstekend leent
voor de stichting van een gebouw, waarin de
voorgenomen plannen kunnen worden in
gediend. Dat gebouw zal allereerst omvatten
een groote tooneel- en concertzaal, voorts
een groot café-restaurant, andere socië
teitslokalen, groote en kleinere vergader
zalen, een leesbibliotheek en toonzalen, als
mede een museum voor leerzalen, verder
ruime expositie- en nieuwe christelijke kunst.
Het gebouw zal den naam dragen van
Centraal Kunstgebouw O.P.G.A.N.G.
De verwezenlij king van het plan is over
een vijftal jaren gedacht.
Het eerst komt de theater- en concert
zaal voor bouw in aanmerking, omdat hier
aan in de hoofdstad grootelij ks behoefte be
staat.
BEZUINIGING.
In verschillende plaatsen vindt men
een strafgevangenis, een huis van bewaring
1 met een directeur aan elke inrichting. Het
door Baronesse De Liman.
Dujardin waagde zich tusschen het ge
woel en zag niet zonder verbazing, dat de
klanten betaalden met goudstof, hetwelk in
ten tamelijk grove schaal door een der hou-
ders van de hérberg werd afgewogen. Nieuws
gierig bekeek hij die mannen, in wier midden
hij eenigen tijd zou moeten leven immers,
hij was reeds besloten, zich in dat kamp te
'estigen.
Zeker persoon trok zijne bijzondere aan
dacht. 't Was een hoog- en forschgebouwa
hian, statig van houding en met waarlijk edele
hekken een volle, zwarte baard omlijstte zijn
b'eek en mager gelaat, terwijl de arendsneus
de kleine mond eene zuidelijke afkomst
'errieden. De onbekende scheen hoogstens
'eertig jaar oud.
Dujardin voelde zich op onverklaarbare
"'ize aangetrokken tot dies man, en besloot
'epi aan te spreken, zoodar zich daartoe eene
tegenheid voordeed.
En die gelegenheid tot kennismaking zou
Le.e' spoediger komen, dan de ex-griffier had
Qorzien en gehoopt. Toen hij namelijk op
j 1 statigen man toeschreed, kwam hij, in
'."i oogenblik van onoplettendheid, in on
zachte aanraking met een snel voorbijko
mend goudzoeker. Deze droeg, tot overmaat
van ramp, een heelen hoop levensmiddelen,
Zoo juist in de herberg gekocht, en bij de bot
sing met Dujardin viel de kostbare voorraad
op den grond.
De goudzoeker werd boos, begon vreese-
lijk te vloeken en gaf Dujardin de gemeenste
scheldnamen. Niet weinig cmtsteld door dat
onverkwikkelijk intermezzo, stamelde Du
jardin eene verontschuldiging, welke, naar
het scheen, de verbolgenheid van den andere
ten toppunt voerde. De woordenwisseling,
welke nu ontstond zij spraken verschil
lende talen en verstonden elkander niet
werd allengs zoo hevig, dat zij de aandacht
des statigen vreemdelings trok. Nauwelijks
vestigde hij den blik op Dujardin, of hij
werd, zoo mogelijk, nog bleeker, en zijn
streng gelaat nam plotseling een andere uit
drukking aan. Hij maakte eene beweging, als
wilde hij op Dujardin toeijlen, maar hij
scheen zich te bedenken en deed blijkbaar
moeite om zijne ontroering te verbergen.
De twist tusschen den voormaligen be
ambte en den brutalen kerel bleef voortdu
ren laatstgenoemde was op het punt, tct
handtastelijkheden over te gaan, maar op
dat hachelijk oogenblik kwam de onbekende
tusschenbeide Eerst wendde hij zich in de
Spaansche taal tot den „beleedigde" en wist
het door bezadigde woorden zoo ver te bren
gen, dat de man al brommend en pruttelend
z'jne eetwaren opraapte en heenging.
Vervolgens richtte zich de onbekende tot
Dujardin,maar in vloeiend en zuiver Fransch,
Gij zijt dus mijn landgenoot 1 riep de
„verloste" vol blijdschap uit. 't Is mij hoogst
aangenaam, u in onze moedertaal te moge
danken voor den mij bewezen dienst.
Dat ik u uit de klauwen van dien kerel
gered heb, verheugt mij te meer, omdat dié
Spanjaards onverbeterlijke twistzoekers zijn
en onder het minste voorwendsel met hun
Catalonische messen spelenIk veronder
stel, dat gij niet lang geleden hier zijt aan
gekomen, want ik herinner mij niet, u reeds
gezien te hebben.
Ik ben inderdaad nog slechts eenige
uren in het kamp. g
Met vrienden of kennissen de reis ge
maakt
Neen geheel alléén. Ik ken hier nie
mand.
Dat spijt mij voor u. Wie alléén staat
ondervindt in Californië niets dan teleurstel
ling dat weet ik-zelf bij treurige ondervin
ding.... Maar wees niet ongerust. Ik zou
geen volbloed Franschman zijn, liet ik u,
een landgenoot, over aan uw lot. Misschien
vind ik gelegenheid, u van dienst te zijn, ik
verzoek u, op mij te rekenen.
Dujardin dankte onstuimig voor die
vriendellijke woorden, en toen de onbekende
hem uitnoodigde, mee te gaan naar zijne hut
Ideed hij zulks zonder ook maar eene seconde
te aarzelen.
Vergeleken bij andere, was de hut tame
lijk ruim twee personen konden er gemak
kelijk in plaats nemen, terwijl het meerendeel
der andere voor slechts één man berekend
waren. Een leger van dorre bladeren, waar
op een wollen deken, een blok, hetwelk
dienst deed als stoel, en een ketel, die boven
een kleinen vuur kuil hing ziedaar al de
meubelen en al 't huisraad, in de hut aanwe
zig.
Zet u neer op mijn „sofa" zei de onbe
kende glimlachend. We zijn hier niet ge
woon, veel werk te maken van kleeding en
huisraad. Trouwens, de noodzakelijkheid
dwingt ons, «net weinig tevreden te zijn.
Dat men hier niet bijster „comfortabel"
gehuisd is, heb ik reeds bemerkt, antwoordde
Dujardin. Maar de veiligheid schijnt niet
te wenschen over te laten want naar ik
gezien heb, geeft zich niemand de moeite,
Zijne deur te sluiten.
En waarmee zouden wij ze sluiten
Grendels of sloten zijn hier niet te vinden.
Daarentegen hebben wij de „lynchwet",
en die beschermt ons beter dan alle maat
regelen welke men in Europa tegen dieven
en inbrekers pleegt te nemen.
De „lynchwet
Een nuttige en zeer practische uitvin
ding. Ik zal u uitleggen, waarin die „wet"
bestaat. Een of ander wordt gestolen
de dief wordt opgespoord en, in den regel,
spoedig ontdekt, men benoemt een com
missie, bestaande uit twaalf mannen wordt
de beschuldigde overtuigd van den diefstal.
hem ten laste gelegd, zoo velt die commissie
een doodvonnis de misdadiger wordt opge
knoopt aan den eersten boom den beste, en
't geheele proces, met inbegrip van de exe
cutie, heeft nog geen half uur geduurd.
Dujardin haalde met zekere minachting
de schouders op. Als voormalig griffier hield
hij zulk een geding, zonder wettelijk voor
geschreven formaliteiten, zonder behoorlijk
onderzoek, zonder Openbaar Ministerie en
zonder verdediger, voor iets monsterachtigs.
Rechterlijke dwalingen, sprak hij, moe
ten hier dagelijks voorkomen en die „lynch
wet" heeft zeker heel wat moorden op haar
geweten.
Nu ja „dwaling is menschelijk" maar
in den regel is de veroordeelde werkelijk
schuldig. De hoofdzaak is maar, dengenen,
die lust zouden hebben om te stelen, schrik
aan te jagen, en daartoe is de veelbesproken
„lynchwet" een uitstekend middel. Zonder
politie leven wij hier tamelijk veih'g.
Als om die laatste woorden te logenstraf
fen, weergalmde juist op dat oogenblik een
schot op niet zeer grooten afstand van, de
hut des onbekenden.
Dujardin sprong op.
Wat' is dat riep hij, niet weinig ont
steld.
Och, luidde het antwoord, daarover
moet gij u niet bekommeren. Waarschijnlijk
hebben twee spelers ruzie gekregen. Een
pistoolschot, dat meestal een vaq beiden
„ad patres" zendt, is in zulke eevallen net ee-
„Hbld." bericht, dat ier (bezuiniging die
inrichtingen onder beheer van één direc
teur zullen gebracht worden.
Van de gelegenheid door de Koning!:
gedurende twaalf dagen geboden om ten
koninklijke paleize de ter gelegenheid van
haar regeerings-jubileum ontvangen ge
schenken te bezichtigen, hebben 18.670
personen uit Den Haag en van elder* «Sa
fer ui k gemaakt.
DE VLOOTWET.
Naar de meening van den Gouverneur'
Generaal van Ned.-Indie gevraagd.
Door den heer Dresselhuys zijn aan del.
Minister van Kolomen de volgende vragen
gesteld
Is de Minister bereid mede te deelen, of
aan Zijne Ecxellentie bekend is, welke thans
de meening is van den Gouverneur-Generaal
van Nederlandsch-Indië over het aanhangige
ontwerp Vlootwet en de daaruit voor Ned-
Indië voortvloeiende geldelijke gevolgen
Zoo ja, wil de Minister dan dit oordeel ken
baar maken vóór of tijdens de op 11 October
a.s. in verband met dit ontwerp in de Tweede
Kamer te behandelen interpellatie
DE BURGEMEESTER VAN
DORDRECHT.
De heer P. L. de Gaay Fortman, die, naai
verluidt, benoemd zal worden tot burge
meester van Dordrecht, is, aldus het Hdbl.,
sedert April van dit jaar burgemeester van
Ridderkerk. Eenige jiren daarvoor was hij
tot burgemeester van Bunschoten benoemd.
Hij genoot een militaire opleiding na aan de
Koninklijke Militaire Academie te Breda
zijn studiën te hebben voltooid, werd hij
geplaatst bij het wapen der genie in Ned.-
ïndië. Daar klom hij op tot luitenant-kolonel
der genie. Toen hij bijna 44 iaar oud was,
moest hij, tot zijn spijt, Indië mfet pensioen
verlaten. Velen zagen hem noode vertrekken
als voorzitter der Neaerl.-Indische officieren-
vereeniging had hij zich vele Vrienden ver
worven.
Hij was nog maar kort in het land terug,
toen hij benoemd werd tot burgemeester van
Bunschoten.
De heer P. L. de Gaay Fortman, Amster
dammer van geboorte en zoon van den be
kenden Amsterdamschen predikant, is thans
47 jaar. Hij behoort tot de anti-revolutionaire
partij.
VERKEERSONGEVALLEN
i Autobus omgevallen.
Zaterdagavond is een aan 32 frersonen
plaats biedende autobus der N. V. Autobus
dienst Walcheren, die rijdt tusschen Mid
delburg en Wolphaartdijksche Veer in aan
sluiting op den Provincialen stoomboot-
dienst van Wolphaartdijksche Veer naar
Zierikzee, omgeslagen. In de bus zat een 15-
tal passagiers: een hunner, R„ van hier kreeg
een lichte hersenschudding, de ovcriger
alleen lichte verwondingen. Het kostte
eenige moeite de passagiers uit hun benards
positie te verlossen. Van Arnemuiden,
Nieuwland en Middelburg uit was spoedig
medische hulp aanwezig om de gewonden te
verbinden.
HET TWEEDE KAMER-LID HENRI
TER HALL.
Naar de Msb. verneemt, is de heer Hen?
ter Hall, afgevaardigde van den Vrijheids
bond ter Tweede/Kamer, herstellende van
een ernstige ziekte, een har'.aandoening,
welke neg tot voor enkele dagen voor
zijn leven heeft doen vreezen. Een geluk
kige keer geeft thans hoop op herstel, al
is den lijder nog voorloopig volstrekte rus
voorgeschreven.
Nieuwe regeling te wachte-
In antwoord op vragen van het Eerste
Kamerlid mr. Van Lanschot, betreffende
wijziging van de wettelijke regeling van dc
forensen-belasting, hebben de Minsters van
Binnenlandsche zaken en van Financiën
geantwoord, dat hun bezwaren, verbonden
aan de toepassing der thans van kracht
zijnde wettelijke bepalingen, regelende de
forensenbelasting, bekend zijn.
Een wetsontwerp, dat beoogt tegemoet
te komen aan die bezwaren, is bij de be
trokken departementen voorbereid, en zal
weldra de Staten-Generaal bereiken.
DE NIEUWE BURGEMEESTER
VAN DORDRECHT.
Bij K. B. van 5 October is thans met in
gang van 1 November 1923 benoemd tol
burgemeester der gemeente Dordrecht de
heer P. L. de Gaay Fortman, met .toeken
ning van gelijktijdig eervol ontslag all
burgemeester der gemeente Ridderkerk.
TEGENSPRAAK.
De parlementaire redacteur van dv
„Standaard" meldt: Dezer dagen werd in
de bladen gemeld, dat de Regering vóór
de Vlootwet in openbare behandeling
komt, er prijs op stelt aan de Kamer. :n
comité-generaal verschillende mededee-
lingen te doen, waarom zij de behandeling
der Vlootwet urgent blijft achten.
Naar wij uit goede bron vernemen is
van een dergelijk voornemen bij de Re
geering niets bekend en is dus het be
treffende gerucht geheel uit de lucht
grepen.
TERUGGEROEPEN.
Het „Alg. Mil. Weekblad" deelt mede,
dat een adjudant-onderofficier, die vrijwil
lig op wachtgeld was heengegaan, nadat hij
een betrekking had gevonden, weer is te
ruggeroepen. Ook meldt het blad, dat waar
schijnlijk nog meer wachtgelders zullen wor
den teruggeroepen.
wone middel om de eendracht te herstellen.
De haren rezen Dujardin ten berge.
Lieve hemel 1 riep hij uit, ben ik hief
dan in een hol van moordenaars terecht ge
komen
Wees maar niet bang, zei dc onbeken
de glimlachend. Men wordt op den duur aan
alles gewoon. In den beginne vindt men zulk
toestanden een beetje.... zonderling maar
na verloop van eenigen tijd trekken zij nauwe
lijks meer de aandacht. Het beste is,onmid
dellijk uit te zien naar een kameraad, dien men
vertrouwen kan, en zoo iemand, mijn waar
de heer, hebt ge in mij gevonden.
Dujardin greep de hand, welke de onbe
kende hem toestak, en drukte ze hartelijk,
schoon hij op ^jat oogenblik niet vrij was van
eenig wantrouwen.
De andere scheen zulks te bemerken.
Het verwondert u, sprak hij, dat ik u,
na zulk een vluchtige kennismaking, mijne
vriendschap durf aanbieden Maar-
hebben wij elkander niet reeds ontmoet?....
Dujardin zag zijn landgenoot verwonderd
aanhij kon zich niet herinneren, zijn
„gastheer" elders gezien te hebben.
Kent ge mij waarlijk niet meer? Weet
gij niet, wie ik ben, mijnheer Dujardin)
Gij kent mij dus Wil niet e»ve! duider
dat ik mij niet herinner, bij welke gelegenhe;
wij elkander ontmoet kunnen hebben.
(Wordt v-ervola dL
