Vrijdag 12 October 1923
46ste Jaargang No. 14560
Staking gass
NUMMER BEStMT UIT I© BLADZIJDEN. EEiSTE BLAD
De eerste stoot
STADSNIEUWS.
AGENDA
13
Land- en Tuïnbouwangevaüenwet
1922.
|ng@zosid§Ei Mededeellnpn
a 75 cents per regel
Prijsuitreiking Koriftalsfonds
Ce Autoramp te Saint-Sauveur.
De H. O. V.
VAN ONZE RECHTBANK.
Voor den Politierechter.
Aanrijding-
jevaarlijk spelletje.
Kon. Liedertafel
„Zang en Vriendschap."
De ^e!kprijs.
Esperanto.
Tentoonsieilmg van Industrieele
Kunst.
Revue „Nou-Nou!"
Rijwielverduistering.
Ongeval.
Meubelhuis Badhuisstraat 9.
WILLEM ANDRIESSEN.
0
J. J. WE8ER ZOON
Opticiens Fabrikantec
Koningstraat 10 Haarlem
Telegraphisch Weerbericht.
Belastingen en accijnzen.
Personalia.
Dresdener Kreuzchor
AMSTERDAMSGHE BEURS.
97.
abonnementsprijs bedraagt voor
Haarlem en Agentschappen:
Per week 0.25
Per Kwartaal 3.25
Franco per post per kwartaal bij
vooruitbetaling 3.58
Bureaux: Nassaulaan 49
Haarlem.
,-^lefoonnummers: 1426, 2741 en
1748.
Postrekening No. 5970.
CBIIBftHT
Advertentiën 35 cents per regei.
Bij contract belangrijke korting.
Advertentiën tusschen uc tekst
.als ingezonden mededeeling, op d«
le Pagina 75 ct., op andere redac
tiepagina's 60 ct. per regel. Vraag-
en aanbod-advertentiën 14 regels
60 cent per plaatsing; elke rege:
meer 15 cent, bij vooruitbetaling.
Dat is wel een groote teleurstelling ge
veest, de dag van gisteren in de Tweede
.Camer; teleurstelling dan voor de sociaal
democraten, die zich zoo op de interpel-
latie-Troelstra gespitst hadden! Maar in
heel het land zal wel een geeuw van ver
veling gaan, wanneer men van het Kamer
verslag heeft kennis genomen. Hoe groot
was de spanning onder het publiek! De
Kamer was nauwelijks aan het vergaderen,
of men vroeg ons al aan de telefoon: Weet
u al iets over da Vlootwet? Hoe is het
mogelijk, dat ons anders zoo apathisch volk
zich zoo heeft laten opwinden? 't Heeft
veel van den Nederlandschen zin in beurs
speculatie: voor een buitenlandsch fonds
met een onmogelijken naam was hier altijd
gemakkelijk „stemming" te maken, terwijl
men de vaderlandsche industrie onder eigen
oogen J;alm liet doodbloeden bij gebrek
aan kapitaal. Zoo ook nu: men windt zich
op over een Vlootwet, waarvan men niets
weet en niets begrijpt en wel zij het meest,
die zich nooit met „politiek" hebben bezig
gehouden, die niet eens weten, dat in de
laatste jaren de Grondwet al twee maal ge
wijzigd is, die niet eens den naam van den
minister van Koloniën kennen.
Troelstra zou dan gisteren dl die opge
wonden gemoederen eens gelegenheid geven
om zich te luchten; hij zou het kabinet .eens
aan den tand voelen over de jongste regee-
ringscrisis en speciaal Colijn met zijn „Olie-
vloot" eens in zijn hemd zetten! Och, och,
Wat is dat een tegenvaller geworden! Een
suffe, saaie vergadering, waarin de leider
der S. D. A. P. zijn krachteloosheid demon
streerde in een rede zonder stijl of bouw,
waarin een strooibiljet van de Standaard
dienst moest doen als hoofdschotel en
waarbij de aanvaller zich genoopt zag
excuse te maken over de platvloersche in
sinuaties, welke zijn lijfblad aan het adres
van den nieuwen minister van financiën
heeft gedebiteerd.
De heer Troelstra had niets dan vermoe
dens en frasen; de Regeering had argumenten.
Fn bij zulk een spel wint het altijd de laat-
sie, hoe hard de eerste ook moge schreeu-
v. en. Minister Rüys deelde mee. dat het uit-
s llen der Vlootwet indertijd niet om
redenen van zuinigheid is geschied (wat
dus zeggen wil, dat de Regeering tot het
uiterste heeft willep wachten, maar thans
door den internationalen toestand gedwon
gen wordt); dat de Gouverneur-Generaal
en nagenoeg de geheele Volksraad van Ned,
ïr.uië vóór de Vlootwet is; dat wij niet ge
dwongen w-orden door een of and-ere buiteg-
landsc-he regeering, maar door onze positie
van koloniale mogendheid van beteekenis.
„Onze buitenlandsche politiek berust op het
zelfstandigheids beginsel. Handhaving van de
souvereiniteit is derhalve een eisch van
essentieelen aard. Wordt hieraan niet vol
daan, dan draagt men bij tot het scheppen
van internationale complicaties en men kan
de vraag stellen of Nederland wel een dienst
zou bewijzen aan den vrede indien zij haar
economisch en strategisch belangrijke over-
zeesche gebiedsdeelen aa-n hun lot over
liet."
Daartegen is helaas niet veel te zeggen.
iWanneer wij enze "eervolle plaats onder dé
volkeren willen blijven innemen en een
koloniale mogendheid van 60 millio-en zie
len willen blijven, kuónen wij niet als
Luxemburg of Monaco onverdedigd blijven.
Juist die ongewapendheid is een uitdaging
voor anderen om van hun kracht en macht
gebruik te mak-en, zoolang algemeene ont
wapening nog een vrome leus is.
In zooverre stond minister Ruys dus
sterk.
En minister Colijn begroef -den heer Troel
stra onder cijfers; rekende voor, dat aan
neming der VlootWct voor Nederland een
vermindering van marine-uitgaven betee
ken-de en dat Indië gemakkelijk de meer
dere lasten kan dragen, zóó, dat de leider
der S. D. A. P. er beduusd van was en
uitstel der verdere beraadslagingen vroeg.
Hij moest eerst even op adem komen!
Wij voor ons blijven het betreuren, dat
de Regeering niet eerder gelegenheid heeft
gevonden het Nederlandsche Volk in te
lichten over de belangrijke politieke strijd
vragen van den iaatsten tijd en dat mr.
Troelstra speciaal van de grootste, de Ka
tholieke Partij, met recht kon zeggen, dat
deze dóór de houding der Regeering de
Stormen in eigen gelederen ondervindt.
(Wanneer wij echter het verloop van den
dag van gisteren zien, dan zouden wij bijna
geneigd zijn te zeggen, dat de Regeering
-aecr tactvol heeft, gehandeld, door de
li-nksche oppositie eerst de tanden te laten
stuk bijten en al haar kruit te laten ver
schieten, vóórdat het eigenlijke tournooi
op het Binnenhof begon, al is daarmee ten
opzichte van de stemming van de bloed
eigen partijgenooten wel wat veel gewaagd!
Sociëteit „Si. Bavo" Gewestelijke ver
gadering Volksbond 3 uur - Gewone
zittingen Spaarbank voor Katholiek
Nederland van 5half 8.
Hotel Spoorzicht Stationsplein Ma
tinee en avondconcert-
Museum v. Kunstnijverheid Tentoon
stelling reproducties naar vroegere Ja-
pansche-Boeddhistische kunst.
Gemeentelijk Concertgebouw Henri ter
Hall Nou! Nou! 8 uur.
Peddemors Tentoonstelling Batiks, 10
tot 6 uur, Toonzaal Kruisweg 51.
R. K. Leeszaal en uiileenbibliotheek
■jansstraat 49 Eiken dag geopend van
1012, van 25 en van 710 uur, bj-
halve des Maandagsochtends' en op Zo-i-
en Feestdagen. Uitleenen van boeken
van half 39 uur.
R. K. Arbeidsbeurs voor mannen Jaco-
bijnestraat 15. Alle werkdagen, voorm.
van 912 uur, n.m. van 2—5 uur. Zater
dags alleen van 912 uur.
R.K. Arbeidsbeurs voor vrouwen Kleine
Houtweg 13 Alle werkdagen, voorm.
van half 11 tot half 12, des nam. van 3
tot 4 en van half 8—half 9 uur. Tele
foon 2981.
Frans Halsmuseum Historische tentoon
stelling.
Martliavereeniging Blo'errlhofstraat 1
Betrekkingbureau voor vrouwen Alle
werkdagen van 1012, van 24 en van
8—9 uur. Tel. 1671.
Efoeniendaal - R- K. Leesbibliotheek
Bloeniendaalscheweg 48 Dinsdag en
Vrijdag van 24 uur.
In de com-missiën van scheidslieden. ge
noemd an artikel 4 van -die Land- en Tuin-
'bouw-or-'g-evaltenwet 1922, zijn o.iu. benoemd
voor Amsterdam: W. H. de 'Wil'it, te Uit
geest; ,T. P. van Bruggen, te Hoofddorp; 'A.
VV. Berends, Haarlem; B. Groen, te Zaandam;
G.' de Mon te Haarlem; plaatsvervangers: A.
van Mrerveld, te. Haarlem; voor 's-Graven-
hag-e: .1. W. v. d. Berg, te Zuid-Schalkwijk;
G. .1. van Gaveren, )e Hiüegom; Ghr. Dek
kers te Hillegom; plaatsvervangers: H Keur,
riSTegonn A. Eiferink te Sassenhe-im: P.
Hulsman, le Hillegom -en J. v. d. Beek te
Hill-e-S'jm.
is niet zoo erg als de actie voor de Gods
dienstige belangen van het- Marinepersoneel
niet te kunnen voortzetten.
Woensdagmiddag had in de gymnastiek
zaal van de school aan de Tempelierstraat
bovengenoemde prijsuitreiking plaats. Kin
deren, die uitblinken op school door ijver,
ontvangen behalve een diploma eene gelde
lijke bijdrage, Waardoor zij in staat gesteld
worden om, na het doorloopen der O.L.
school, nog eene andere onderwijzinrichting
te bezoeken. Van elke school wordt ieder "jaar
een leerling uitgekozen en het hoofd der school
biedt het bestuur van het Korthalsfonds
daarin de behulpzame hand. Dit fonds is,
zooals men ziet, eene mooie instelling en het
was dan ook geen wonder, dat wij behalve
het geheele bestuur, ook een aantal^ hoofden
van scholen en vele ouders aantroffen.
De voorzitter, de heer Vincent Loosjes,
sprak de aanwezigen toe. Hij hoopte, dat de
kinderen, die zoo hun best hadden gedaan
ook verder den ingeslagen goeden weg zou
den volgen en hij feliciteerde met 't behaalde
succes. Hij verwachtte dat ze een goed ge
bruik zouden maken van den prijs en den ou
ders wilde hij vooral op het hart drukken, om
bij hun kinderen het leeren aan te wakkeren.
Wanneer de commissie zag, dat de leerlingen
later met hun pogen tot verrijking der kennis
succes zouden hebben, dan zou dat haar veel
voldoening schenken en eene aansporing zijn
om door te gaan, met ieder jaar een leerling
uit te kiezen. Den hoofden van scholen werd
dank gezegd voor hun medewerking. Het was
het bestuur ook nu weer gebleken, dat, even
min als bij de zomerfeesten, nooit vergeefs bij
hen werd aangeklopt en deze medewerking
werd zeer op prijs gesteld.
Daarna werd aan de volgende leerlingen
den prijs uitgereikt L. v. Norden, J. M. v. d.
Horst, H. J. v. Heerden, H. C. Heidweiler,
H. A. v. Dijk, P. J. Oschotz, B. Roest, W.
H. v. Looy, C. H. Ploeg, D. W. v. Hout, K.
v. Poorte, M. Russeman, M. Ligtenbérg, N.
T. de Haan, Chr. v. Osch.
Aan ieder kind werd met een toepasselijk
woord het diploma overhandigd, terwijl de
heer Vincent Loosjes belangsellend infor
meerde, wat de plannen waren voor de toe
komst. Deze ging naar Ambachts- of Nijver
heidsschool, gene naar de Hcogere Burger
school of Industrieschool.
De heer P. Bakker hoofd der school 9,
bedankte namens de ouders en de leerlingen
het bestuur van het Korthalsfonds. Hij hoop
te, dat de kinderen hun best zouden doen,
dan zou het de commissie blijken, dat zij bij
deze uitreiking ook weer een aangename taak
had vervuld.
Begrafenis van mej. F, K. M. Raadersma.
Op de Algemeene Begraafplaats aan de
Kleverlaan werd gisterenmiddag tiet stoffelijk
overschot ter aarde best-eld van de -bij de
au-toraimp van Saint Sauveur c-m 't leven ge
komen mejuffrouw F. K. M. Raadersma.
Van-af het D-iaoon-essenlhuis ging de lijkwa
gen, onder een sclr-at van 'bloemen bedolven,
gevolgd d-oor een drietal volgkoetsen, onder
veel belangstelling naa:r de Kleverlaan.
P.m. waren er kransen van die Nederland-
sohe Reisvereenigiiing, van liet Bestuur en de
Directie van de R-ollerdaanisohe Schoolveifee-
r-'girg, waar mejuffrouw Raadersma onder-
wijzere* was, van de jongen-s van haar klas
en van het personeel van de Nulschool te
Eind-hoven.
Onde'r O; aanwezigen merkten wij op Ds.
K. B. Hylkecaa, den heer J. Sabel, voorzit
ter van de afd. Hnarlm van de Neder!.
Reisvereenisin-g en hoofdbestuurslid van
■dezen bond, den heer W. F. Brmer, secreta
ris van de Ne-dteriandscihe Retrsvereentlgiirg en
den heer P. Hofman, directeur van de Roi-
ferda-mvehê Söhoolvereeniginig.
Ds. Hylk-ema voord-:- liet eerst hel woord,
die hulde bracht aan de nagedachtenis van
mej. Raadersma en d'e familie eendige troost
woorden toesprak.
Namens de Nederlandsc-he Re-isvereemiging
sprak do heer Sabel en namens -het personeel
van do Ro-tiardaimsche Schoolvereeni'ging -de
heer P, Hofman, dü-e den eenvoud en dege
lijkheid van mejuffrouw Raadersma prees.
Namens die familie bedankte een bro-er van
-de o-verledene voor de -bewezen laatste eer.
De plechtigheid, -die door zeer veten werd.
bijgewoond, liet niet na, op al-len een diepen
indruk Ie maken.
M-et mej. Raadersma wer-d het laatste
si a eh toffer vaar de noodlottige catastrophe
begra-ven.
Bij de Tweede Kamer is ingekomen een
adres mat 30 adhaesie-verklaringen, van het
bestuur der Haarlemsche Orkest' Vereeniging,
betreffende toekenning van rijkssubsidie aan
die vereeniging van 1924 en volgende jaren.
(Zitting van Donderdagmiddag).
Inbraak.
In den nacht van 2 op 3 September is te
Koog aan de Zaan ingebroken in den gouds-
smidswinkel. van F. Zwart. Verschillende
gouden voorwerpen, werden ontvreemd,
tot een gezamenlijke waarde yan 300 gul
den. De inbraak is gepleegd door den 21-
jarigen H. v. D., loswerkman, gedetineerd en
J. Sm., 22 jaar, loswerkman, eveneens ge
detineerd. Zij waren te samen met twee
andere jongens M. P. en T. S., resp. varens
gezel en schoenmaker, die op den uitkijk
hebben gestaan.
Van D. was uit een opvoedingsgesticht
ontslagen en kwam bij een schoenmakers
baas, doch kreeg daar gedaan, omdat hij
te weinig vakkennis had. Hij ging toen naar
Amsterdam, om zijn moeder op te zoeken,
die dikwijls geschreven had, dat ze zoo naar
hem verlangde en voor wie hij nu den kost
-wilde verdienen. Maar toen bekl. in Am
sterdam kwam, vond hij geen thuis, zooals
hij zich dat had gedacht z'n moeder was er
met een ander vandoor....
Van D. ging toen naar Zaandam,- om te
trachten, wat te verdienen bij het afbreken
van de kermis, maar toen hij op Zaandam
kwam, was de kermis al weg. Hij kwam
in aanraking met de andere jongens en het
plan werd geopperd, om iets uit te halen.
Zoo geschiedde de inbraak in de Koog.
Het O.M. eischte achtereenvolgens tegen
allen beklaagden 6 maanden gev. straf met
aftrek der preventieve hechtenis. Mr. Ali
Cohen pleitte clementie voor van D. en T. S.
De eerste gaat 5 November in dienst en zal
dan wel goed oppassen pl. vroeg daarom,
bekl. niet langer dan tot 1 Nov. te straffen.
T. S., een der „uitkijkers," had volgens hem
in een droom gehandeld. Mr. Huizinga
pleitte voor P., Mr. Blankevogrt trad op voor
Sm.
Bollendiefstal.
Daarna werd behandeld een bloembollen-
diefstal met nasleep van heling. De 30-jarige
arbeider J. V. stal in den nacht van 9 op 10
Juni 6 manden tulpenbollen uit de schuur
van Segers te Hillegom. Beklaagde is al
tweemaal voor diefstal veroordeeld. De eisch
was nu 6 maanden gev, straf met aftrek voor
arrest.
De eerste, die van heling beschuldigd
wordt, is de 48-jarige koopman A. C. H.t
te Hillegom. Bekl. moet van de gestolen
bollen gekocht en verkocht hebben en on
geveer f 27.hebben aangenomen van d e
opbrengst. Hij ontkent echter, en blijft dat
doen, niettegenstaande verschillende, getui
gen verklaringen doen, die bekl. bezwaren.
De verdediger Mr. ten Bokkel, bracht ver
schillende getuigen a décharge voor. Het
O.M. achtte het bewijs geleverd en vroeg
5 maanden gev. straf, met aftrek der preven
tieve hechtenis. De verdediger, Mr. ten Bok
kel, betwistte in een breedvoerig pleidooi
de geldigheid van dit bewijs, en vroeg vrij
spraak.
Daarna stond terécht J. A. P., 20 jaar,
arbeider te Hillegom, die eveneens geld heeft
aangenomen. De eisch luidde 4 maanden
gev. straf met aftrek der preventieve hech
tenis.
S. W., 36-jaar bloemist te Hillegom, is de
derde beschuldigde van heling,, en heeft ook
bollen gekocht. Hij ontkent echter geweten
te hebben, dat de bollen gestolen waren.
Het O.M. achtte het bewijs der schuld-
heling geleverd en vroeg 1 maand gev. straf.
Bekl. vroeg voorwaardelijke veroordeeling.
Zitting van hedien.
„Bouman und keine ende".
Voor -dien Politierechter werd. hedenmorgen
alweer een zaak bhamdtel-d, waar-in het Pro
veniershuis en -de 'arme heer Bonman, een
rol speelden.
Waren het 'voorheen hu'is-vtredeh-reuk-ple
gende en rel-lel,jes-mak-enid-e werlkloozen, dfc
die drukte maakten over He uitke-eringen,
thans was er -meer sprake va.n verzet en we-
derspanniiglieiirl tegen de politie. De 29-jarige
w-cirklooze los werkman W. J. G. was met
zijn. 23-jarige vrouw M. M. op 3 September
naar het armenkantoor gegaan, onn 1-e ver
nemen, wat het armenhuis beslist -had op zijn
eerder gedaan verzoek o:m -een voorschot van
f 30. G. hall dit gevraagd om d'e huur le be
talen van een orgel, van Wannes in Am-ster
dam, waarmede hij op de dagen der jubi
leumfeesten zou spélen en -dit kostte 10
per dag. Hij had van d'e -politie vergunning,
ook zoo had hij gezegd na de fees
ten an Haarlem en de omtrek le blijven spe
len, wat aan huur van het orgel f G per
week kosten' zou. Dit laatste bleek even-wél
r.'icf waar; de politie dacht er niet aan, na
de feesten dli-e vergunning ook nog te ge
ven. Het -verzoek enn een voorschot werd dan
ook afgewezen en G. wa-s daar niet over te
spreken. Hij en zijn vrouw speelden geweldig
op en: toen z-e niet voldeden aan liet her
haald verzoek van dien heer Bouma-n, om het
kantoor te verlaten, kwam de p-olitie aan
le pas, -die het paar slechts onder verzet naar
buiil-eii kreeg.
De man werd nu overeeniko-mstig den eiscih
tol 10 dagen gevangenisstraf veroordeeld.
De arme vrouw b-eschouwde het O. M.
eigenlijk als de hoofdschuldige, die haar
man had diangezet. Zij stel-d'e zich ook op
-de zitting zoo -brutaal aan, dat d'e deurwaar
der haar een poosje buiten d-e deur zette en
toen ze. wal talmer geworden, terugkeer
de. hoorde ze 2 maanden gevangenisstraf
voorwaardelijk tegen zich eischen, met een
proeftijd van 2 jaar en de bijzóndere bepa
ling, dial ze niet dan noodgedwongenaan
hel. Proveniershuis zal komen en zich niet
met de uitkeering aan h5ar man zal inla
ten De politierechter veroordeelde haar
overeenkomstig deze eisc-h.
Omstreeks half vijf gisterenmiddag werd
op den hoek van de Saenredamstraat en dc
Kennemerstraat de 5-jarige G. V. in de
Saenredamstraat wonende, terwijl zij plot
seling den weg overstak, door een motor
rijwiel, komende uit de richting Schoter-
weg, aangereden. Zij viel en bekwam een
verwonding aan de kin, terwijl een 5-tal
tanden losgeslagen werden.
Gisterenavond omstreeks half twaalf
kwam de kapper A. D., wonende Jacob-
straat 17, aangifte doen, dat door hem om
streeks één uur in den namiddag verbon
den was de 13-jarige G„ metselaar, die in
de kookplaats van een slagerij aan de KI-
Houtstraat brandwonden aan het hoofd had
gekregen. Een knecht had hem spelender
wijs met het hoofd boven een pot kokend
vet gehouden, met het gevolg, dat hij met
het hoofd in de kokende massa viel.
Na verbonden te zijn is hij naar zijn wo
ning gebracht.
De voorö-acht voor het directeurschap,
In de Dinsdag gehouden bestuursverga
dering van bovengenoemde Liedertafel is
de volgende voordracht voor het directeur
schap gemaakt; Lieven Duvosel, Den
Haag, Nico Hoogerwerf, Haarlem.
De verkiezing door de werkende leden
zal in December plaats vinden, na het 1ste
concert, dat is vastgesteld op 10 December.
WEDEROM VERHOOGING?
Het contract tusschen de veehouders en
den Haarlemschen Melkhandel, waarbij de
melkprijs Zondag 1,1. 1 cent' per liter ver
hoogd werd gold voor 10 dag-en. Van mor
gen hebben de veehouders dit contract op
gezegd, zoodat weer nieuwe onderhandelin
gen over den melkprijs gevoerd moeten wor
den.
Zooals men zich zal herinneren, hadden de
veehouders den vorigen keer reeds 1 cent
per liter verhooging gevraagd, ingaande be
gin October en wederom 1 cent verhooging,
ingaande 15 October.
EEN PROPAGANDA-AVOND.
Gisteravond hield de R. K. Esperantisten-
club „Abbé Richard-sop" een propaganda-
avon-d voor de internationale hulptaal,
waarbij als spreker optrad de heer P. Heil-
ker uit Hoofddorp. Het muziekgezelschap
„Nut en Genoegen", onder lei-ding van mej.
Borgihouts, verleende zijn medewerking.
De h-eer De Bóer, die bij ontstentenis van
den v-oorzitter, den heer Hoogeveen, de
vergadering leidde, open-de de bijeenkomst
met den Christelijken groet, waarna hij een
woord van dank bracht aan het muziek
gezelschap. Onze club, aldus spr., heeft de
gewoonte, vóór den aanvang van den win-
tercursus, een propaganda-avond te houden.
Ons streven is het verplicht stéllen op de
scholen van. het onderwijs in het' Esperanto.
De leidende personen in d'e verschillende
land-en zij-n niet spoedig tot onze meening
over te halen, daarom is het. een eerste
verëtsdh'té, dat alle Esperantisten zich ver-
isenig-en lot één- groet leger.
Daarna heette -de 'heer De Boer de aan
wezige Esperantisten, waaronder afgevaar
digden van de neutrale vereenigingen en
van de werkliedenafdeelin-g van den Bond,
in het Esperanto welkom, alsook den heer
Keillaer, wien hij vervolgens het woord gaf.
Er is ge-en wijsgeerig stelsel, aldus spr.,
in de wereld zóó dol of zóó onzinnig, of
-het vin>dt aanhangers.
Ook is er geen uitvinding zóó nuttig of
het vindt talrijke bestrijders.
Deze stelling lichtte spr. met e-enige
voorbeelden toe, hierbij wijzende op Za-
men'hoff, den uitvinder van het Esperanto.
Al beschouwt men de Esperantisten nu als
utopisten, als mensch-en,die een hersen
schim najagen, aldus spr., het nageslacht zal
tot and-er besef -komen.
Spr. durft voorspellen, dat de tijd niet
zoo ver meer is, <of het Esperanto zal overal
worden ingevoerd.
Dit blijkt uit -de feiten in verschillende
landen.
Dan haalt spr. de verschijnselen aan van
de internationale congressen, waar soms in
8 of 9 verschillende talen gesproken wordt
en de sprekers bijna niet verstaan worden.
Hierna laat spr. e-enige herinneringen
volgen aan internationale congressen,, waar
de Esperanto-taal voor-geschreven was en
leest e-enige bladzijden voor uit het boekje
van P. Linnebank, „5 jaar Esperanto in
Nederland", over het Katholieken-Congres
in Den Haag.
Waarom wil men, aldus spr., geen le
ven-de, taal, bv. de En-gelsche, tot wereld
taal verheffen?
Spr. geeft ten antwoord, dat geen der
'drie groote iiaties dit zal willen gedoogen.
Waarom dan geen -doode taal, b.v. Latijn?
Zelfs wanneer dit mogelijk was, aldus spr.,
dan zou het te moeilijk zijn.
Spr. haalt eenigie voorbeelden, aan, van
de uitgebreidheid, 'die 'het Esperanto reeds
bezit.
V-oor één categorie, aldus spr., is het
Esperanto van gebiedende noodzakelijk
heid, nl. voor de priesters. Spr. noemt de
red/enen daarvoor. Eerstens om -het bieent-
hooren. Ten tweede om het kunnen beoor-
-deelen v-an lectuur, waarvan needs veel ver
spreid w-or-d-t, en waarvan, wanneer de
geestelijkheid op de hoogte van Esperanto
was, zeer veel -cp d-en index was geplaatst.
Mgr. Diepen, aldus spr., is overtuigd, dat de
invoering van het Esperanto de internatio
nale betrekking tusschen de Katholieken zal
vergemakkelijken.
Dan laat spr. eeni-ge voorbeelden zien,
-hoe Esperanto i.n elkaar zit. Sommigen zeg
gen dat Esperanto gemakkelijk is. Dat is
het niet. Maar zeker is het gemakkelijker,
dan elke andere levende taal.
Waarom moeten de Esperantisten zich
vereenigen?
Omdat daardoor de waarde van de taal
stijgt. Dit zal niet bereikt worden," wanneer
men zich niet vereenigt.
Spr. besluit met den wensch, dat niet
alleen de aanwezige niet-Esperantisten zich
op deze taal zullen gaan toeleggen, maar er
ook propaganda voor zullen maken.
Hierna dankte de heer De Boer den
spreker voor zijn re-de, waarbij ook de heer
Rutger-s, voorzitter van de neutrale Espe-
Tantistenclub, zijn -dankwoord voegt en deze
spr. wil tegenstanders hier zien optreden,
om vragen te stellen, waaraan echter geen
gevolg wordt gegeven.
Onder eeni.ge op aardige wijze uitgevoerde
muzieknummers, bleef men nog eenigen tijd
bijeen.
Wij ontvangen het reglement van de „Ex
position des Arts Industrials,welke zal
worden gehouden tijdens de VHIe Olympiade
in 1924 te Pariis.
Deze reglementen zijn verkrijgbaar bij
Monsieur André IMénabréa, rue de Gram-
mont 30, Paris.
Was 't hij de eerste opvoeringen niet bij
zonder druk geweest heel verklaarbaar
in dezen tijd jgisterenavond hadden zoo-
velen zich naar het Concertgebouw laten
lokken, dat de zaal vol was. En die velen
hebben ruimschoots genoten van het grap
pige en schoone, dat ter Hall's gezelschap
vertoont. Het werd, na al de uitingen van
vroolijkheid en bewondering, even stil toen
Roosje in een pakkend vers, met veel ta
lent voorgedragen, de noodlottige werking
der verdoovingsmiddelen, in 't bijzonder
van den alcohol, schilderde. Maar even
later schaterde weer de lach en zoo bleef
het uren lang. En zeker ging niemand on
voldaan naar huis.
Gisteren meldden wij, dat een rijwielher
steller aangifte gedaan had van verduiste
ring van een rijwiel door zekeren P. J. v.
A. Thans is het rijwiel in beslag genomen
bij een kastelein in Amsterdam, bij wien
het beleend was. De verdachte bevindt
zich in het Huis van Bewaring te 's-Graven-
hage.
Omstreeks hall negen gisterenavond reed
S. K. met zijn fiets op de Zomervaart, waar
hij moest uitwijken voor een kind, dat den
weg overstak. Hierdoor kwam hij in aan
raking met een der paarden van een pas-
seerenden melkwagen. Het paard sloeg op
hol en kwam met een der voorpooten in
het rijwiel terecht De paarden werden door
een agent van politie tot staan gebracht.
Het rijwiel was vernield.
De verbouwing en vergrooting van liet
meubelhuis Badhuisstraat 9 is thans vol
tooid. De uitbreiding in oogen schouw ne
mend. moet men tol de overtuiging komen,
dat deze vergrooting, bij welke gelegenheid
tevens het reeds bestaande gedeelte van den
winkel is gerestaureerd, inderdaad een groo
te verbetering is. Het Meubelhuis beschikt
thans over een verkoopruimte van 17)4 M.
bij 7 M.
De verschillende meubelen, zoowel voor
eel- als huis- en slaapkamer komen goed
lot hun recht en maken met het geheel een
aongenamen, gezelligen indruk. De uitbreiding
heeft bovendien mogelijk' gemaakt, dat thans
ook verschillende aanverwante artikelen als
vloerzeilen, linoleums, loopers, enz. kunnen
worden geëxposeerd.
Hij -is altijd een fijnzinnig Schumann-spe-
ler geweest. In zijn jonge jaren al wa-s een
SchunuHin-toegift van zijn -hand een blijde
verrassing, die Jang heugde. En wie herin
nert zich niet, hoe hij ons leerde, de kin-der-
scenen te 'speten! Nö-g niei lang geleden gaf
hij zijn zeer hoog -slaande vertolking -der
Etudes sympheniques (en forme de varia
tion). Met één «lag toonde hij zicih een
meesterlijk Schui nan n-ver tolk e rMaar zijn
kritische geest zag ook, dat hij zich in zijn
keuze had le bepalen lot de klavierwerken
uit de eerste periode en daarom stemde het
niet zoo zeer tot verwondering, dat Ar.dries-
sen ons -thans tic „Carnaval" voorvoerde.
Het is wel een zeldzaam gebéuren, het wenk
m zijn geheel te .hooren weergeven. Men mag
de „Papillens", de „Valse allemande", een
enlkele nraal JEusebius en Filóreslan" nog le
hooren krijgen, maar hél werk in zijn geheèl
meest men door lezing der partiiie in zich
opnemen. Dit was meestal toereikend om hel
zic.li geestelijk eigen Ie maken. D-it was al
liums iels en een prachtige inleiding t-ot
Schumann, dien men slechts zal verstaan,
als men niet minstens het streven kent, dat
aan die jongeren uit die dagen bezieling
-schonk en hen tóf een bond vereenjgdie. Zij
voerden den strijd legen al wat pruikerij en
eigenwijs was. Davtidt was hun voorbeeld,
die Philis-tijnen verslaand. Onze „Davids-
bünidiler" stelden zich de vraag, met Welk
recht men vetten en regels eener oudere
generatie ook voor liet werk van het jon
gere geslacht meende te doen gelden.
In liet. thans door Willem An-drie-ssen ge
speelde werk treden naast Pierrot, Arlequin,
Pantalon en Coloniihine (dé Coquette speelt
hier *óók haar rol) de strijders op van den
Davidsbond: de zachtzinnige - Euse-bius naast
'dien hefligen Flo'reslan (door hém zelf zijn
■dubbel na tuur genoemd), vérder Clara, die
later Schumann's echtgenoote zou zijn. Een
heel -eigen plaats hiertusschen neemt „Estrel-
la" in, Schumann's eerste verloofde Ernes-line
von F-ricken, die hier onder haar schuilnaam
als lid -van den Davidsbotid oplre-edt en die
bij ten huize van het kunstzinnig echtpaar
Carl en Henrictte Voigt had leénen kennen.
Aan de laatste richt zich -d-e dedicatie der
sonate in g. Onzeggelijk veel is voor Schu
mann dez-e Bek.anittsc.haft geweest, en de
„Carnaval'' d'ankt er zijn ontstaan aan. „Es!
trella" is hier de leveniirengster. hoe kon
het anders? In de nolennamen van het tel
kens w'eenkeeren-de motief lezen wij den naam
■barer geboorteplaats.' De muziek schildert
'het vrooiijk gewemel in de helverlichte bat
zaal meesterlijk. Maar Schumann's hart was,
toen hij het werk schreef, i.n droefheid, en
hij vond liet stuk „sehr sc-hmerzlich". Is dat
niet tiet geheim, waardóór dé muziek dien
invloed Oefent?
•Hel veeleisebende werk speelde de pianist
in een ongekende bebeerschi-hg en wij moch
ten naast deze sterke klavirislisehe gaven zijn
geheugen zeer bewonderen. Wal ons in deze
cyclus van toonstukken het allermeest wel
frappeerde? Oéli, daar waren weer onverge
telijke dingen. Zooals Anu'riessen b.v. den
Iraumerischen Euseb-ius in een verrukkelijk
poëtisch klaiikenwaas hulde; hoe hij de Pa-
pillons maakte tot een bekoorlijk stukje Wat-
tc.ni: den Chopin, deed opleven in geheel ei
gen sfeer; de beide walsen haar ei-gen karak
ter gaf: -den Mgrscli der Davidsibün'dler me!
hef. de Ptbilislers tvp: rende, Duilsehe dans
je in -een prachtig' veerkrachtig rythnie gaf,
dit alles heeft men wel afzonderlijk le ver
melden. Den geileden marsch moest hij her
halen, want de niet zeer talrijke toehoorders
waren na zijn Schumann zeer geestdriftig
gestemd.
Zij zagen den musicus thans ook in de al-
geheelo ontvouwing van zijn talent, wat zoo
bijzonder verheugde, nadut hij zijn Beetho
ven sonate die voorafging (de pathellque) in
een al te groote reserve had voorgedragen.
Ik durf het vrijelijk als mijn meening uit
te' spreken, na al hetgeen ik voorheen Van
Beethoven door de handen van dezen pianist
hoorde vertolken, dat bij Willem Andriessen
lijdens dit eerst gespeelde werk de juiste -
mine nog niet daar was. Ik geloof niet, dal
hel zijn opvatting is, het werk in een derge-
lijke„Tèchnik an sich" weer te geven. Het
meest bevredigde nog het finale (Rondo),
waarin hij, -dit zij terloops gezegd, tegen het
slot hel zoo dikwerf betwistte „plus lent"
aanbracht, al geschiedde liet met fijnen
kunstzin.
Maar liet hoogtepunt van den avond viel
toch onbetwistbaar eerst na de pauze, toen
Andriessen zijn programma verder geheel aan
Chopin wijdde.
Daarbij volgde hij dezen gang, dat het al-
lerinKemste. zes études uit de tweede reeks,
in het midden werd geplaatst.. Vóór ging de
As dus Ballade, die ons plaatste in de Grand
monde, zonder evenwel ook maar even de
salonslemming te laten opkomen. Triomfan
telijk besloot -het geheel dan met de Polo
naise in As, geen hymne op het maleriale
Barometerstand: 754. Achteruit.
OPGAVE VAN:
Medegedeeld door het Kon. Ned. Meteoro
logisch Instituut te De Bildt
Naar waarnemingen in den morgen van
12 October.
Hoogste Barometerstand 762.5 m.M. te
Ziirich.
Laagste Barometerstand 738.8 m.M. te
Hernoesand.
Verwachting van den avond van 12 tot
den avond van 13 October:
Matige tot krachtige zuidelijke tot wes
telijken of verder ruimenden wind, zwaar
bewolkt tot betrokken, regenbuien, later
opklarend en kouder.
wel is waar, de toonaard is daar, ook in zijn
cvergang naar mineur te mild voor, maar een
IIyminis toch, de grootheid van het Polen
van weleer bezingend.
Wie meent dat Andriessen het lèedere. blij
moedige, zonnige he-t best ligt, heeft zich de
zen avond dan wel van zijn vergissing kun
nen overtuigen.
Zeker, daar waren in hel eerste der prelu-
dens in As klanfcemstellingen, die ons tegelijk
herinnerden aan het alterteederste wat hij
daareven hij Schumann had gegeven: het
tweede in f klein bracht ons" nog nader tot
Schumann, zonder evenwel een „Scliumann-
tje te worden. Maar daar zijn ook andere,
klanken in deze etudenreeks, en het stormen
de no. 11 was daar om de reeks te besluiten,
waarin wij o.m. hel heerlijke cellospel uit de
étude'in cis bewonderden.
Toonde de klavierspeler vóór de pauze dc
enorme spankracht van zijn geest, door na
het veeléischende „Carnaval" den" slotmarsch
geheel le herhalen, thans gaf hij na dezen
grootsch doorgevoerden Chopin de C moll-
élude der eerste reeks als toegift (no. 12).
want ook nu, als na Schumann waren zijn
hoorders verrukt. En het was geen speet-
din-gske dat hij toegaf. Wie er meer van wil
hooren, kan straks naar Amsterdam gaan
waar hij, naar ik uit goede bron vernam, d<
23 éluden der beide reeksen zal len gehoor,
brengen. G. J
Bij resolutie van den minister van Finan
ciën is de inspecteur J. A. V. Barmen 't Loo
toegevoegd aan den inspecteur der directe
belastingen, invoerrechten en accijnzen te
Haarlem, 2de afd., met ingang van 1 Novem
ber a.s„ belast met het beheer van de in
spectie dier middelen te Haarlem, »w
ling.
Te Amsterdam is geslaagd voor het exa
men vrije- en ordeoefeningen mej. A
Teitsma, alhier.
Het concertbureau Vernout deelt ons me
de, dat het batig saldo van het Kerkconcert
op 5 dezer, in de Groote Kerk door het
Dresdener Kreuzchor 2525.91 'A bedraagt,
welk bedrag aan het comité is afgedragen.
Medegedeeld door de SPAARNEBANK
De Beurs opende heden: prijshoudend.
V. K.
HEDEN
5% Nederland 1919
94»/.,
941/
5% Nederland 1923
99»/s
99'/,
Oude Vaart
80»/.
82
dito Gem. Eigendom
68»/,
68'/,
Mij. „Nederland"
1363//
137
Scheepvaart-Unie
105
105
Rotlerd. Lloyd
116»/,
117
Holl. Lloyd
8Y
8 V,
Paketvaart
113
112
Oude Boot
54
54
Holl. Stoomboot
20
21'/,
H. V. A.
453
454»/,
Java Cultuur
3518/,
354
Jurgens gew.
54
52»/,
Koloniale Bank
158»'.
158'/,
Indische Bank
117»/,
117
Gert Handel Mi,.
124»/.
124»/,
Resc. dito
125V8
125%
Orion
26
Geconsolideerde
130s/
130
Kon. Olie
342»/.
341
U. S. Sleel
883/4
89
Marine comm.
7%
7%
Vorstenlanden
170
170
Actions id.
166
165»/,
Poerworedjo
96
97
Oude Deli
283»/s
286
Senembah
2448/,
245
Deli Batavia
293
294
Amsterdam Rubber
143'/,
143'/,
Serbadiadi
293
Silau
114
114
Wai Sumatra
1.17»/,
118
Dordtsche PetE
330
326
Southern Rails
35»/s
34
Union
134
134
Anaconda
77»/,
Wabash
9"/*
