STADSNIEUWS.
rde Blad
12 Movemfeer 1923
Oe Tentoonstelling van da ontwikkeling
der Boekdrukkunst.
collectief contrast In
Bouwjiddrijfi
het
Oe medewerking tot stichting
eensr schoei voor gewoon 1. 9.
I
Hei
fiénnentaxakeih
B.Bond van Bandels- en Kantoor
en Winkelbedienden
,,Sint Fracissus van Assisifi"
De Postverbindingen met Den Haa^
Wisselkoersen en koersen van
Bankpapier.
Zaterdagmiddag is in tegenwoordigheid
/an tal van vele belangstellenden id het
Museum van kunstnijverheid de tentoon
stelling geopend van de Ontwikkeling der
Boekdrukkunst. Vele vooraanstaande perso
nen van de Grafische Vakken waren aanwe
zig waaronder de leden van bet bestuur der
Tentoonstelling, van de Federatie van
Boekdrukkerspatrollen, de leden van het
Eere-comité, der Tentoonstelling, waarvan
wij noemen Z. Exc- den commissaris dei-
koningin in de provincie ucord-Ho! nel.
Jhr Mr. dr. A. Roëli en den griffier der Pro
vinciale Staten van r oord-Holland. Mr.
3. Vening Meiifesz, den burgemeester van
Haarlem den heer C. Maarschalk. Voorts
het volledig college van B. ea W, Van Haarlem
en zeer vele gemeenteraad;;1 cdc 11 den heer Mr.
Dupare van het Departement van Onderwijs
Kunsten en Wetenschappen, den heer Mr.
C. J. Overwoude directeur van de Lakenhal
te Leiden, Jhr. J. P. W. van Doorn, burge
meester van Heemstede enz.
De voorzitter van het Tentoonsteliingsbe-
stuur Jhr. Mr. er E. A. van Beresteyn, hield
de volgende toespraak.
De openingsrede.
Als Voorzitter van hei
Bestuur der Ten
toonstelling van dc Ontwikkeling der Boek
drukkunst va.it mij de eer te beurt, U allen
hier welkom te mogen heeten.
Dit welkom geldt in de allereerste plaats
raad van Haarlem besloot op voorstel van
B. en W. ons een voor dezen tijd belangrijke
subsidie te wiilen geven. U wilt, Mijnheer
de Et rgetneester, onze groote erkent lijkheid
daarvoor we! aan de leden' van de beide col
leges. waarvan U de' Voorzifter zijt, over
brengen De Federaties van boekdrukkers,
de Bond van uitgevers en tal van andéren
volgden ai; voorbeeld. Ik breng hun vcor
dezen cnmisbsren steun dén dank over van
ons Bestuur.
Eindelijk moet ik degenen, die hebben
medegewerkt aan dc samenstelling van den
Catalogus, hier openlijk mijn liulde'brengen
voor het voortreffelijke werk, da zij ge
leverd hebben. De Catalogus is thans niet,
wat hij gewoonlijk is de opsomming van de
ten oongestelde voerworpen, meer of minder
uitvoerig beschreven! doch een bundel op
stellen over de historie en de techniek, Waar
door de literatuur een belangrijke verrijking
ondergaat. Een boekwerk, keurig verzorgd,
dat in de bibliotheek van den boekenvriend
nie mdg or. breken. Vergun, dat ik in het
bijzonder uw aandach -waag voor de iiitei-es-
sa'frte en cherpzinn-gc studie van den heer
Bausch, onlangs in he Fijdschrif van den
Boekhandel geptib'-ceerd, verkort weerge
geven in onzen Catalogus.
Dat vélen, ook bui en Haar'em, deze Ne-
derlandschë Tentoonstelling zuilen bezoeken,
is onze wensch. Wij -zulten gaarne hier in
U, Mijnheer da Commissaris der Koningin Hm bijzonder de vaklieden, de leerlingen
in de Provincie Noord-Holland. Het Bestuur der Nijverheidsscholen, de o-.bliotlieékleer-
heeft het op hoogen prils gesteld, dat Ci\ wel lingen, om van de bibnoth.ekattibtenaren,
zitting hebt willen nemen in ons Eere-Comi- die hun jaarvergadering eveneens hier zullen
ié en U bereid hebt verklaard, Ons Ten-houden, niet te spreken
tvangen en de
toonstelling aanstonds plechtig te openen. Gi; deskundigen- o; er ons zijn fce;c,d, als gid^
hebt daarmede opnieuw het bewijs gegeven,
hoezeer U kunsten en wet«schappen ter
harte gaan.
Ook U, Mijnheer de Burgemeester van
Haarlem, wensch ik in het bijzonder op deze
plaa s te begroeten en U.de verzekering te
geven, dat wij ten zeerste wnardceren ;i
geen gij in het belang onzer Tentoonstelling
hebt gedaan. Uwe zoozeer op prijs gestelde
medewerking stemt ook het Bestuur van
het Museum hoopvol voor de r-zkomst.
op te treden.
Omtrent doel en si rekking onzer Tentoon
stelling heb ik u thans eenigermate ingelicht.
Ik raag nu wei den heer Commissaris der
Koningin uitnoodigen, óver te gaan tot de
plechtige opening enzer'. Tentoonstelling,
waarna te; de bezichtiging zal kunnen wor
den overgegaan.
Toen liet laar 1^23 nsd.érde, hebben enke
le belangstellenden in de boekdrukkunst zich
afgevraagd, of in dit jaar gebeuren moest,
wat in 1740 en 1323 was g&scHed, he 3 uw-
feest ditmaal dan het vijfde te herdeni.an van
de uitvinding van de boekdrukkunst. De
Federatie van Bcekdrukkersprri-oons .;ooèig-
de enkele hoeren uit, haar ie rappe iet en
omtrent de mogelijkheid en v ensch-:-,' >kheid
van een lui rerrijké viering van dit Eeuw
feest. Een rapport daaromtrent werd inge
diend, doch tot ui' roering kwam li niet.
Zoo brak het jaar 1923 aan, zonder c' de
plannen een eer.igszins vastéfen vorm hadden
aangenomen. He. scheen, alsof de wénsch van
onzen ijverigen Secretaris,' tien heer Ket
ting, om in ieder geval de literatuur te verrij
ken met een geschrift, dat ons omtrent den
stand van het vraagstuk, dat zco vele ge
leerden bezighoudt, nader zou inlichten, niet
in vervulling zou gaan. Er kwam evenwel
hulp opdagen Het Beztuuï van het Museum
van Kunstnijverheid trok zich- de zaak aan
en nam het initiatief tot het houden vart eert
Tentoonstelling. De Federatie van Bóek-
drukkerspatrocna zegde haar steun toe en
zoo kon in korten tijd de Tentoonstelling
tot stand worden gebracht, die hezen ge
opend wordt.
De eerste vraag, die wij hadden te beant
woorden, was deze zal de tentoonstelling
in hoofdzaak een historische of een techni
sche moeten zijn De tegenstelling bleek ge
makkelijk te overbruggen. De voorstanders
der historische tentoonstelling begrepen, dat
het niet een. Coster-tentoonstelling kon wor
den en dat 1923 kon worden, minder om het
vijfde Eeuwfeest te vieren van cte uitvinding
door L. JvCoster, dan wel om het feit te
herdenken, dat een eeuw geleden het vierde
Eeuwfeest was gevierd.
Zij wezen de voorstanders der techrische
richting er op, dat een historische installing
geenszins de moderne technische uitsloot.
Integendeel, dat zij juist Wenschten, de ont
wikkeling der boel-L ukkunst te demonstree-
ren vanaf de uitvinding tot op heden, waar
door dus aan het egenwoordige een belang
rijke plaats ingeruimd kon worden.
Bij afbakening van het terrein, werd ver
volgens besloten, dat. wij ons niet zouden
bepalen ot den boekdruk in engeren zin,
doch ook aan de illustratie, aan de prent
kunst, een plaats zouden inruimen, ern
tentoonstelling van de drukkunst z tco
ruimen zin.
De Uitvoerende Commissie kwam aldtfs
tot een indceling in drie* hoofdrubrieken 1.
de his orische afdeeling in engeren zin,
waarin aan Coster natuurlijk de hem toe
komende belangrijke pi: s is gegiven ;2.
de afdeeling Hoüandsche uitvindingen op het
gebied van den plaatdruk 3. de rubriek
Jnodwne techniek.
Op deze wijze wenscheu wij de bezoekers,
waaronder ik hoop dat vele leden van het
Concres der Boekdrukkers, dat alhier zal
worden gehouden, zullen zijn, een duidelijk
overzicht en inzicht te geven in de ontwikke
ling der drukkunst. Indien wij zulks berei
ken, dan behooren wij in de eerste plaats
daarvoor onzen hartelijker! dank te brengen
aan de Uitvoerende Commissie en in het
bijzonder aan den voortvarenden Voorzitter,
Dr. C. P. Burger. Zei er zijn krachtige
leiding en zijn jeugdigen ijver hadden wij het
Zoover niet gebracht. Ik kan riet alle leden
jder Uitvoerende Commissie persoonlijk hier
■dank zeggen» doch ik wensch toch niet te
verzuimen, naast Dr. Burger in öfe allereerste
iplaats den heer Ketting, die het eerst het
jdènkbeeld heeft geopperd, en tc.t he: laatst
toe onvermoeid voor onze zaak Jieef; gear
beid, te noemen, en vervolgens de heeren
Modderman en Moulyn, die meer in het
bijzonder zich met de inrichting hebben wil
len belasten.
Vervolgens wensch ik het Bestuur van
het Museum v. Kunstnijverheid onze erken
telijkheid te betuigen voor de gulle gastvrij
heid, waarmede het haar zalen en tentoon.-
stellingsmeubelen te onzer beschikking stelde,
Het Museum toonde voor de zooveelste maat-
dat het zijn roeping verstaat, een cultuurcen
trum voor de stad Haarlem te zijn. In het
bijzonder wil de ijverige Presidente, Me
vrouw de Josselin de Jong, we!" mijn dank
in ontvangst nemen.
Maar wa zouden wij hebben kunnen doen
als niet een aan al vrienden der boekdruk
kunst de koorden der beurs laadden los
getrokken Immers niets, De Gemeente-
Hierna hield de commissaris der Koningin
in de provincie Noord-Holland, de volgende
rede, ter opening v;;n de tentoonstelling.
Ik zal, dames en heeren, gaarne gevolg ge
ven aan de door den voorzitter van het bó-
stuur dezer tentoonstelling tot mij gerichte
uitnoodigirig, mar-r mag niet nalaten te verJ
klatert,^dat; als ik niij tot hare opening bereid
verklaar, ik dit doe met allen schroom en alle
bescheidenheid, welke mij passen tegenover
toehoorders,Ks karen de politieke omstandig
heden anders geweest, op een openingsrede
van Minister van de Visser zouden zijn ont
haald geworden.
Nu Zijne Exceiletie echter begrijpelijker
wijs zijn toezegging om deze tentoonstelling
te openen heeft moeten terug nemen, is het
mij een. voorrecht met een kort woord te ant
woorden op de boeiende toespraak, Waarin gij,
mijnheer de voorzitter, zooeven dc voorge
schiedenis van deze tentoonstelling hebt ge
schetst en de beteekenis hebt uiteengezet van
hetgeen zij te aanschouwen zal geven.
Zij wordt gehouden isr viering van het
vijfde.eeuwfeest} zoo al piet van de uitvinding
van Lourens Janszocii Koster, dart toch van
die., der Boekdrukkunst.
Als ik mij nti mijne schooljaren voor den
geest terugroep en mij herinners, hoe in dien
tijd 'het Uit het hoofd leeren van jaartallen
voor Vele scholieren een kwelling was, her
inners ik mij tevens, dat er althans vier jaar
tallen waren, waarvan het onthouden ook
aan de in dit opzicht zwakste broeders geen
moeite scheen te kosten.
Het waren de «lag bij Niet» poort, 1600 j Loc.
de inneming van den Brie!, 1572 de uit- gingen
vinding van de boekdrukkunst, 1423 en
Willem Beukelszoon van» Biervliet vindt
het haringkaken uit, 1387.
Er nu is het merkwaardig, d,.;, terwijl de
richtige' behandeling van het zeebanket, die
op de schooljeugd zooveel indruk scheen tc
naken, f.an Willem Beukelszoon nooit is
betwist geworden en er eerst in den aller
jongsten tijd «enige twijfel is gerezen, of hij
die uitvinding al dan niet in 1387 deed, over
'de uitvinding van de boekdrukkunst, die wel
licht geacht mag worden die van het haring
kaken ih beteekemS en belangrijkheid te
evenaren, reeds omstreeks 1500 een strijd
is ontbrand, die, na eeuwen te zijn voort
gezet, nog steeds niet heeft geleid tot de
mogelijkheid, 'om met wiskundige zeker
heid vast te stellen, dat aan Laurens Janszoon
Koster de palm der overwinning toekomst
en nog blinder om mc't dankbaarheid te
cor.r.tateerèn, dat mijn schoolmakkers en
en .ik zich terecht het jaar 1423 als dat' van
de uitvinding der boekdrukkunst hadden
in het hoofd geprent.
Indien wij dus in 1923 niettemin het vijf
de eeuwfeest herdenken,' doen wij dit met
de bescheidenheid, waarvan ditmaal de op
zet der feestviering getuigt en die merkbaar
afsteekt van den luister, waarmede op 10 en
|ll Juli 1823 het „Vierde Eeuwgetijde" van
de uitvinding der Boekdrukkunst van stads
wege te Haarlem met een tweedaagkch feest
werd gevierd, toen onder meer zooals het
luidt in dé Gedenkschriften dier viering, door
Vincent Loosjes bijeen verzameld en uitgege
ven de hooggeleerde van der Palm van
den kansel der Groote of St. Bavo's Kerk
„voor de zoo talrijke schare, met onna volk-,
bare duidelijkheid en ongezochte sierlijkheid,
met aangename bevalligheid en onweerstaan-
baren klem zijne treffende feestrede uit
sprak," nadat een met goud bekroond ant
woord op een door de Hoüandsche Maat
schappij der Wetenschappen uitgeschreven
prijsvraag had uitgemaakt dat Lourens Jans
zoon Koster en geen ander da uitvinding der
boekdrukkunst was en een commissie uit
den gemeenteraad aan dat achtbare lichaam
had gerapporteerd, dat het tijdstip der uit
vinding tusschen 1420 en 1425 en dus om
streeks Juli 1423 mpest vallen.
Zijn dus ditmaal de feestgenooteö ijiet
in zcc- groeten getale van heinde en verre sa
mengestroomd als in 1823, toen „onderschei
dene afdeelingen van de Schutterij en het
Garnizoen onder de wapenen verschenen,
welke de. ofde handhaven en het plegstatige
van deh dag zouden vermeerderen," en
overdekken niet „de jagten, boeiers en
schepen van beurtüeden het Spaarne, zoodat
zij daarop ffc citeer nog altijd Loosj.es
„een ongewone levendigheid verporzaken, ja
een soort van mastbosch vormei/' indien
nog steeds eenvoud het kenmeijx is van het
ware, is er wellicht reden ons te/ verheugen,
dat een eeuw, later, eeuw waarin de weten
schap zoo gewelcjige vorderingen heeft ge
maakt en waarin de boekdrukkunst, niet het
minst in Nederland, zich in zoo buitengewo
ne mate heeft ontwikkeld, de uitvinding, die
meer dan eenige andere invloed heeft doen
gelden op de wereldhistorie, niet wordt her
dacht met een vuurwerk, waarvan „de uit-
werking even moeilijk valt te beschrijven
ais de beschouwing van zulk een feestver-
maak aangenaam en treffend mag heeten,"
of met liet-, eeuw- en feestzangen maar met
een tentoonstelling, die getuigenis aflegt niet
alléén van den ernst en de degelijkheid der
wetenschappelijke onderzoekingen omtrent
het nog steeds onopgeloste vraagstuk, maar
ook van de geschiedenis de rboekdrukkunst
van haar wiegetijd tot op den huidigen dag
en van hetgeen boekdruk en prentkunst in
hare nieuwste vormen en procedé's te lee
ren en te aanschouwen geven.
Zie ik dus wèl, dan bestaat er alle rede
om gerechtigde hulde te betuigen aan dege
nen, die tot het houden van deze Tentoon
stelling het initiatief hebben genomen en ben
ik er zeker van de tolk te zijn van de gevoe
lens der hier genoodigden, indien ik mij ook
naméns die allen aansluit nan de woorden
van dank, die door U, Mijnheer de Voorzit
ter, zijn gebracht aan de Fedèratie van Boek-
druklcerspatroons en haar ijverigen secretaris,
aan het bestuur van het Museum van Kunst
nijverheid en aan allen die in het algemeen
en in hcf bijzonder door U werden herdacht
voor hetge®n zij tot het aanvankelijk welsla
gen van dEse teclinlsch-liistorische herden
king heb'oe'n verricht-
Speciaal mag ik zeker 'n dit.verband en op
deze plaats de Haar!emsche drukkers en uit
gevers herdenken, die eeuw in eeuw uit in. de
ze gemeente de Koster-traditie hebb.ec.voort-
gezet en van Haarlem de stad hebben ge
maakt, die op het gebied der boekdrukkunst
buiten onze landpalen bekend en beroemd
is. En ik geloof aan de verdiensten van het
levende geslacht in geen enkel opzicht te
kort te doen, indien ik op dezen gedenkdag
een eerbiedig en weemoedig eeresaluut breng
aan de nagedachtenis van Mr. Charles En
schedé, dien zco bij uitstek deskundigen
en onyermoeiden vorscher naar het nog steeds
brandende vraagstuk der uitvinding, aan
wiens groote scherpzinnigheid het te danken
ïs, dat vele duisterheden tot klaarheid zijn
gebracht en veie nieuwe gezichtspunten zijn
geopend, die dat vraagstuk nader tot zijne
oplossing kunnen brengen.
'Maar ik mag, dames en heeren, niet langer
van uw geduld vragen. Bij deze tentoonstel
ling mag het zwaartepunt niet in hetcpenings-
woord zijn gelegen, maar moet de aandacht in
hoofdzaak vallen op al het schoonc en merk
waardige, tot bezichtiging waarvan wij hier
zijn bijeengeroepen.
Toch mag ik niet besluiten zonder ook
van mijn kant nog Uwe bijzondere belangstel
ling te hebben gevraagd voor den Catalogus,
die.U bij deze bezichtiging niet alleen een
veilige gids zal zijn, smaar die, beter dan in
woorden geschieden kan, U het bewijs zal
leveren van den ijver en.de toewijding, waar
mede dez.c Tenscoonstciling werd voorbereid
en van de liefde en de volharding, waarmede
de beoefenaars der boekdrukkunst er naar
streven de nevelen weg te vagen, die nog
steeds het beeld van Lourens Janszoon Kos
ter omfloersen.
Indien dat doel eerlang mocht v.ö.\ :.u be-
eikt en indien deze tentoonstelling hiertoe
act hare mocht bijdragen, zullen alien, die
tan het bijeenbrengen dezer verzameling de
inspanning hunner beste krachten hebben
gewijd, eers,t met recht de kroon op hun werk
geplaatst zien.
Met den oprechten wensch, dat het zóó ver
moge komen, verklaar ik deze Tentoonstel
ling van de Ontwikkeling der Boekdrukkunst
in Nederland voor geopend.
Hierna werd door dc aanwezigen een rond
gang gemaakt langs de stands en werden ver-
verschinzen ror.dgediend.
de^ggjen werkende Patroon svereeiu-
in het Bouwbedrijf voor Haarlem en
Omstreken is aan de gemeenteraden van
Har,riem, Schoten, Bloemandaal, Heemstede
en Hasrlemmerlie.de een adres gezonden,
waarin gezegd wordt, dat Jiet georganiseerd
Patron?.:t meent, dat het in stand houder* van
contract tuzschen het georganiseerd patro
naat en georganiseerde arbeiders .in het
Bouwbedrijf, regelende de arbeidstijden, de
loonen en verdere arbeidsvoorwaarden voor
het Bouwbedrijf, mi het streven naar ver
betering daarvan, ondersteuning en mede
werking verdient van allen, die prijs .stéllen
op het scheppen en onderhouden van gere
gelde toestanden, welke, met vermijding van
vroeger bij herhaling voorkomenden strijd,
thans door overleg worden verkregen.
Onze onderneming, aldus het adres, leert
echter, dat er sedert eenigen tijd een gróeiêhd
gevaar is ontstaan voor het vóórtbestaan van
dit contract en daardoor voor de natuurlijke
ontwikkeling van geregelde arbeidsvoor
waarden.
Aan den eenen kant toch heeft de groote
behoefte aan bouwers in de voorafgaande
jaren het aanzien gegeven aan een groep Pa
troons, die toen, midden in de buitengewone
drukte, zich door een organisatie niet aan
banden wilden gelegd zién, naar alle zijden
vrijheid van beweging wilden behouden,
maar waardoor zij voor een groot deel oor
zaak zijn gewórden van den chaos, die door
het georganiseerd Patronaat slechts met groote
moeite éenigszins is kunnen worden beteugeld
Aan den anderen kant verlaten tegenwoor
dig vele arbeiders, om redenen buiten het
contract gelegen, hunne organisaties en bie
den zij zich aan eerstgenoemden op gunsti
ger voorwaarden aan, can waaraan georgani
seerde Patroons moeten voldoen.
Voor deze laatste' wordt de concurrentie
strijd daardoor steeds moeilijker en dreigt
er eveneens gevaar voor eene zoodanige ver
zwakking der Patroonsbonden, dat deze
op den duur niet meer in staat zouden zijn
het middelpunt te vormen, dat zorgt voor ge
regelde toestanden in het Bouwbedrijf, die
zich moeten aanpassen aan de tijdsomstan
digheden van het oogenblik.
Daarmede is echter de Gemeenschap op
den duur toch nog het meest gediend en deze
zijn voor haar van meer blijvende waarde,
dan een slechts tijdelijk abnormaal neerdruk
ken van alles, wat het Landelijk Contract
inhoudt, daar dit toch weer, maar dan op
ruwe wijze, herstel van evenwicht zoekt.
Wij vertrouwen, zoo besluit het adres, dan
ook, dat uw Raad onze zienswijze zal kunnen
deelen en daarvan zal willen doen blijken,
door in Gerneentebestekken hef naleven
van het Landelijke Collectieve Contract voor.
het Bouwbedrijf steeds voor te schrijvenen'
het toe te passen bij het uitvoeren van Ge
meente werken.
Aangehouden. Te Amsterdam is door
een tweetal rechercheurs aangehouden een
40-iarige koopman, verdacht van heling van
tafelzilver, dat alhier is ontvreemd.
B. en W. dragen voor ter benoeming aan
schooi I
j. de lieer S. Bosma, te' Amsterdam
2. de heer H. Busser, te Deventer, en
3. de heer C. de Bode, te Schiedam.
De heer T. v. Lohuizer, verzocekt eervol
ontslag als londerwijzer aan de Openbare
Lagere School No. 2, met ingang van 1 Janu
ari 1924:M
ONVERBETERLIJK.
Zondagmiddag is door de Politie-motor-
brigade proces-verbaal opgemaakt tegen een
24-jarigen automobilist, die op den Wagen
weg 35 K.M. per uur reed. Op denzelfden
middag werd hij nog eens verbaliseerd,_ voor
dezelfde overtreding, doch nu reed hij met
een snelheid van 45 K.M. per uur.
f OVERREDEN.
Op net Verwulft, hóek Gedempte Oude
Gracht is Zaterdagavond half 9 het 16-jarig
ventje P. J. L. door eigen onoplettendheid
door een autobus, komende uit de Koning
straat, overreden. Het knaapje holde achter
een tram om, juist teen de auto passeerde.
Hij kwam te vallen en werd door het linker-
vcorwiel overreden. Naar het St. Elisabeth
Gasthuis overgebracht zijnde, werd gecon
stateerd dat hij een ven. onding had gekregen
in het onderlijf, terwijl hij tevens een losse
rib heeft gekregen. Er bestaat geen le vens
gevaar. De chauffeur van den auto treft geen
schuld.
DE KWESTIE TUSSCHEN DEN
GEMEENTERAAD EN DE
SCHOOLVEREENIGING „DE HOUT".
Bijfraadsbesluit dd. 22 Maart 1322, werd
de door het Bestuur van de „Neutrale .School-
vereeniging de Kout", (gevestigd te. Haar
lem), van de gemeente gevraagde mede
werking tot stichting eener schooi voor ge
woon lager onderwijs verleend in dien zin,
dat, met gebruikmaking van ee bcvoegdh'en;,
„den Gemeenteraad toegekend bij ar.. 77,
„2e lid der lagere onderwijswet 1920,het
„schoolgebouw aan de Gedempte Volders-
„gracht no. 22 na verbouw ter beschikking
„van genoemde vereeniging zal worden
„gesteld, nadat de Inspecteur van het lager
„onderwijs in dc inspectie Haarlem verklaard
„Zal hebben, dat daartegen naar zijn gord cel
„geen bezwaar bestaat."
Ingevolge artikel 76 dier wet zijn de heeren
C, L. de Liefde, Mr. M. D. K. S. van Lier en
Dr. C, A. Götte, bestuursleden dier vereeni
ging, daarvan bij Gedeputeerde Staten in
beroep gekomen.
Dat collese heef; bij bcsiuit van 16 Augus
tus 1922, het raadsbesluit Van 22 Maart 1922
vernietigd en te verstaan gegeven, dat, „na
„door Burgemeester en Wethouders met h.n
„Bestuur der Schoolvereniging „de Hout"
„gepleegd overleg, eene nieuwe beslissing
„op de aanvrage van dat Bestuur dd. 23
.'.December 1921 behoor; tc worden ge
nomen."
Met deze beslissing kenden wij ons met
vereenigen, waarom wij U op 28 Augustus
1922 voorstelden; van vorengenoemd be
sluit van Gedeputeerde Staten in hooger
beroep ..te gaan bij.Hare Majesteit de Konin
gin, en daarbij te. verzoeken senoe.mdó be
slissing van GadepuLe*dc Staten te ver
nietigen overeenkomstig óns voo tel werd
door U. besloten op 6' September ls'22.
Cp 23 Maart 1923 werd ons, door tusschcn-
kornst van Gedeputeerde Staten, toegezonden
het Koninklijk Besluit van 27 Februari 1923
waarbij liet beroep van den Raad ongegrond
werd verklaard, weshalve uitvoering moest
worden gegeven aan het hierbij overgelegde
besluit van Gedeputeerde Staten.
Wij hebben teen overwogen in welke
lichting het voorgeschreven overleg moest
geleid worden. Neg steeds waren zij van
meening, dat het schoolgebouwaan de
Gedempte Voldersgracht no. 22 in bruik-
baren toestand kon worden gebracht, al
deelde de Inspecteur van het L. O. in de
Inspectie Haarlem in eerste instantie die
meeni'fig mêt.
Het voorgeschreven overleg met het
schoolbestuur werd aangevangen op 18
April 1923. Bij dat mondeling onderhoud
gaf het schoolbestuur den wensch te kennen,
liefst een school te doen bouwa in het zuiden
der gemeente, waartegen bi; ons bezwaar
bestond, zoolang niet vaststond de onbruik
baarheid van het 'eertijds aangeboden ge
bouw.
Het kwam ons daarom gevvenscht voor,
alvorens het overleg te beëindigen, ons te
overtuigen of sinds Maart 1922 de meening
van den Inspecteur van het lager onderwijs
in de inspectie Haarlem omtrent dat school
gebouw ongewijzigd was gebleven,
Hoewel aanvankelijk nog bezwaren heb
bend, bleek de Inspecteur niettemin bereid
om na te gaan, óf aan zijne bedenkingen kon
worden tegemoet gekomen, waarom itfj
verzocht, hem nadere gegevens te verstrek
ken, en o.a. mede te dcelen, bij name of de
Zuivering van het gebouw afdoende en blij
vende resultaten had opgeleverd.
In verband met het laatstvermelde ver
zochten wij den Gemeente'-einigings- cn
Ontsrhettingsdienst te Rotterdam, door wel
ken de desinfeclie van het schoolgebouw was
geschied, ont te berichten of de behandeling
zonder voorbehoud afdoende zou blijken,
hetgeen toestemmend werd beantwoord.
Ten overvloede hebben wij r.og het advies
ingewonnen van der. Inspecteur van hét
Staatstoezicht op de Volksgezondheid, den
heer Dr. H. Aldershof te Utrecht, die de
conclusie van den Gemeentereinigings- en
Ontsmettingsdienst te Rotterdam gaarne
onderschreef.
Een en ander hebben wij ter kennis van
den
na eenige
overleggen, mededeelde, gesp bezwaar meer
te he'oben tegen dé beschikbaarstelling van
•het schoolgebouw aan de Gedempte Volders-
gracht, mits na uitvoering der veranderingen,
vermeld in den staat van den directeur van
Openbare Werken, waarom hij het bestek
en de r.eekeningen, Waarin een en ander zou
zijn opgenomen, ter goedkeuring tegemoet
zag.
Alvorens hiertoe over te gaan, meenden
wij, ter voortzetting van het voorgeschreven
overleg, (dat 18 April 1923 was aangevangen),
het schoolbestuur met een en ander in kennis
te moeten stellen, daarbij mededeelende, dat
het in ons voornemen lag, Uw College voor
te stellen bedoelde verbeteringen te doen
aanbrengen, en het verbouwde pand, in
gevolge art. 77, 2e lid der J. o. wet 1920, op
nieuw ter beschikking te stellen.
i'j schrijven d.d. 11 October 1.1. deelde
hér Bestuur mefle, dr.t de ledenvergadering
der Neutrale Schoolvcrèeniging „de Hout"
had besloten, het aangeboden schoolgebouw
aan de Gedempte Voidersgracht niet te aan
vaarden, daar dit gebouw ongeschikt werd
geacht, en voor het overgroot gedeelte der
aanstaande leerlingen zeer ongunstig was
gelegen.
Daarop hebben wij het schoolbestuur
bericht, dat wij het overleg als afgeloopen
beschouwden, en alsnu ter zake Uwe Be
slissing zouden inroepen.
Nog steeds blijven wij van meening, dat
de financieele lasten der gemeente, welke
worden verzwaard door het vooruitzicht, dat
in de naaste toekomst nog belangrijke som
men voor he\ openbaar en bijzonder lager
onderwijs zullen worden gevorderd, niet
toelaten nieuwe scholen te doed bouwen,
indien de gemeente nog bruikbare gebouwen
bezit. Wij kunnen daarom niet instemmen
met den wensch van het schoolbestuur, om
eene school in het zuiden der stad te doen
stichten.
Desniettemin zal de medewerking tot het
stichten eener bijzondere school vcor gewoon
lager onderwijs in deze gemeente verleend
moeten worden, omdat het schoolbestuur
voldaan 'heeft aan de in artikel 73 (oud) om
schreven vereischteh.
Wij stellen U echter voor, daarbij tevens
gebruik te maken van. art '77, 2e lid der 1. o.
wet 1920', luidende
„.Indien de gemeenteraad een bestaand
„gebouw, geheel of ten deeie, al of niet
„verbouwd, ais schoolgebouw beschikbaar
en en anuei waj Rwmia vau
Inspecteur van het l, o. gebracht, die,
:enige correspondentie, welke wij hierbij
„Wil steilsn, ea de inspecteur verklaard heeft,
„dat daartegen naar zijn oordeel geen bezwaar
„bestaat, en het schoolbestuur weigert dat
„gebouw te aanvaarden, roept de gemeente-
„raad of het schoolbestuur de beslissing in
„van onzen Minister.
„Deze beslist, den inspecteur, den bouw-
„kundige, bedoeld in artikel 69, tweede lid,
„en der. onderwijsraad gehoord."
Wordt door U dus besloten, het school
gebouw aan de Gedempte Voldersgracht no.
22 beschikbaar te stellen en meent het school
bestuur daarna, bij zijn weigering te moeten
volharden, dan zal in hoogste instantie de
Minister van onderwijs. Kunsten eti Vv'eten-
schappen over de aanbieding van Jat gebouw
hebben te beslissen.
Voor zooveel liocdig brengen wij U in
herinnering, dat op 12 Juli 1922 door den
Raad werd besloten, omtrent het al- of nie;
aanvaarden van bovenbedoeld schoolgebouw
door vermelde schoolvereeniging de beslis
sing van den ïvMiister in te roepen.De Raad
is toer., bij beschikking dd. 21 Maart 1923,
in zijn beroep niet ontvankelijk verklaard op
grond, dat „de Inspecteur blijkens zijn
„schrijven aan Burgemeester en Wethou
ders van 20 Maart 1922, het gebouw nan
„de Gedempte Voidersgracht no. 22, vol-
„komen ongeschikt achtte, om aan voor-
„noemde schoolvereeniging te worden aan-
„gebcden en deswege het nadien onder dag-
„teekening van 22 Maart 1922, terzake
„genomen raadsbesluit wettigen grondslag
„miste,"
Nu echter het voorgeschreven overleg
heeft plaats gehad, waarbij wij tot geen be
vredigend resultaat zijn gekomen, en de
Inspecteur van het lager onderwijs heeft
verklaard, tegen de beschikbaarstelling van
het verbouwde schoolgebouw geen bezwaar
te hebben, ..eener. Wij, dat de op 21 Maart
1923 dc-or cicii Minister genomen beslissing
buiten beschouwing kart blijven.
B. ens W. stellen ten slotte voor
I. Aar. adressant medewerking toe te
zeggen tot Stichting eener schoc'. voor gewoon
'sger onderwijs, bestemd voor 200 leerlingen,
met 7 klassen en een maximum-aantrl leer
lingen var. 30 per klasse
1L Overeenkomstig artikel 77, 2e lid der
lager onderwijswet 1920, en ter uitvoering
van de sub I vermeide toezegging, na ver
bouw als omschreven is en onder voor
waarden, als vermeld zijn bij de terzake
dienende correspondentie tusschen Burge
meester en Wethouders en den Inspecteur
van het Lager onderwijs te Haarlem, beschik
baar te stellen, (door in bruikleen te gevea),
het schoolgebouw aan de Gedempte Voiders
gracht nb. 22 té Haarlem
III. Te bepalen, dat niet tot verlaging
van het maximum-naniai leerlingen per
klasse, laatstelijk bij raadsbesluit van 23
Februari 1921, vastgesteld op 40 voor de
overeenkomstige openbare lagere scholen,
zal worden overgegaan
IV. Hen uit te «oodigen. te zijner tijd een
voorstel te doen tot beschikbaarstelling van
de ber.oodigde gelden voor den sub II ge
noemden verbouw en voor kosten van eerste
inrichting.
De viering van het 3e lustrum.
Zondag is het 3e Lustrum, van den Ned.
R. K. Bond van Handels- Kantoor- en
"Winkelbedienden plaatselijk gevierd ge
worden. De herdenking is een mooi succes
geworden.
;s Morgens wisten vele trouwe leden de
kapel van de Eerw. Zusters in de Koning
straat te vinden, om daar, onder de IT. Mis,
gezamenlijk een gebed te storten, om zegen
over den. arbeid, van den bond af te smeeken
en God te danken voor den zegen hem in 'i
15-jarig bestaan geschonken.
Jammer nog, dat vele ledèn in deze H. Mis
niet tegenwoordig waren. Het bestuur ver
trouwt echter, dat zij bij hun gebeden gis
teren den Bond toch niet vergeten hebben.
Des avonds vond de feestvergadering
plaats. Ongeveer half acht kwamen reeds
verscbiller.de leden met hunne dame.-, in de
gezellig opgesierde zaai, welke versiering
dóór de goede zorgen van der. administrateur
van 't gebouw, den heer G. Scholte, was aan
gebracht. Op ieder tafeltje stondeni bloemen,
wat een keurig aanzien gaf.
Ruim 8 uur klonk uit de goed bezette zaal bet
„Roomsche Blijdschap". Hierna opende de
voorzitter, de heer Stóelinga, deze feestelijke
bijeenkomst, heette allen hartelijk welkom,
in het bijzonder den Geestelijken adviseur en
het Tweede Kamerlid den lieer Ch. v. d.
Belt, die de soreker van den avond was.
De voorzitter wees er verder op, dat deze
avond niet alleen een feest-veraadering was, j
doch ook als propaganda-avond was bedoeld.
Het ,3e lustrum van den bond wordt gevierd
met gevoelens van dankbaarheid. Er is in
deze 15 jaar reden geweest, om te juichen.
Daarom brengen wij hulde en dank aan het
Hoofdbestuur, in 't bijzonder aan den Bonds
voorzitter.
Er is veel bereikt, doch er fijn nog te veel,
die achter zijn gebleven die Zich nog niet
georganiseerd hebben. Indien men zich or
ganiseert, zooals cat moet, dan zou er nog
meer bereikt zijn geworden. Spr. spoorde
allen tcK propaganda-voering aan en wees
er ten slotte op, dat de afd. Haarlem steeds
zal blijven arbeiden voor de ontwikkeling
harer leden.
Een gezellig strijkje gaf dan een muziek-
nummertje ien beste, waarna ender applaus
de spreker van den avond den katheder be
trad, om het onderwerp te behandelen
„Dankbaar, niet voldaan."
De heer v. d. Bilt wees er Ir. zijn inleiding
op, dat de kennis, die de leden van onzen
bond bezitten, ook behoort te worden aan
gewend ten bate van andere organisaties.
Iedereen is in de organisatie verplicht, te
doen wat hij kan. Op de leden rust een sociale
hypotheek, zooals spr. het noemde, om de
Algemeene R. K. vakorganisatie te steunen.
Na onzen Bond met het 3e lustrum te
hebben geiukgeweaseht, deelde spr. mede,
dat de Bond ontstaan is uit de vaksecretaria
ten. Veel is door het werken oer organisa ties
in den loop der tijden verkregen, o.m. ver
sterking van den godsdienstzin, oprichting
van retraitehuizen, drankbestrijding, verbe
tering van de rechtspositie der werknemers,
betere huisvesting, eigen sanatoria, spaar-
133 nken, levensverzekeringsmaatscnappflen'
eigen dagbladen enz. De R. K. vakorganisatie
in Nederland is voor andere landen een voor
beeld.
Ons doel, zeide spr., is, om langs -den we>
der liefde en gerechtigheid te komen tot sa
menwerking tusschen de werkgevers en
werknemers. Wij wiilen erkenning onzer
rechten, geregeld door de wetgeving. Ieder
mensch moet vc1 doende verdienen, om een
huisgezin te jtunner onderhouden. Dit is
alléén te verkrijgen door een sterke vereeni
ging Onze kracht ligt in saamhoorigheid, ook
in liét ééns zijn met de geestelijke Overheid.
Daarnaast erkennen wij ook plichten te heb
ben. Roomsch zijn legt den plicht op om ge
organiseerd te zijn.
Tenslotte huldigde spr. eenige mannen, die
blijkens de jaarverslagen zeer veel voor den
Bond gedaan hebben, o.w. vooral den Bonds
voorzitter, den heer A. v. Hamersveld.
Deze rede verwierf een dankbaar applaus.
Dan trad de bekende Prof. Antonini op.
Hij vervulde zijn taak als conférencier weei
opperbest, terwijl "zijn goocheltoeren wel in
sloegen.
Tenslotte vond nog een gezellig samenzijn
plaats, wat voorzeker naar ieders genoegen za!
geweest zijn.
Velen tot nu toe ongeorganiseerden traden
als lid tot den bond toe, zoodat ook hierin de
avond reeds succes had.
Dankbaar mag het bestuur op dezen zoo
geslaagden avond terugzien en verwacht mag
worden, d-t nog meer ieder zijn steentje zal
bijdragen tot bioei van de afd. Haarlem val
den Bond.
DE MELKPRIJS WEER VERHOOGD.
Met ingang van vandaag is de prijs der melk
wederom met een cent per liter verhoogd en
thans op 19 cent gebracht. Dit staat, naar men
ons mededeelt, in verband met het feit, dat
eenige weken terug, bij de vernieuwing van
het contract tusschen de melkhandel en de
veehouders, de inkoopsprijs der melk met
een cent per liter verhoogd is. De melkhan
del heeft toen den verkoopprijs niet dadelijk
verhoogd, maar is daar nu toe over moeten
gaan.
Zaterdag vermeldden we reeds in het kort
de beslissing van den directeur van het post
kantoor betreffende de postverbinding met
den Haag.
In een schrijven deelt de directeur ons me
de, dat sinds de met 7 October j.l. ingevoerde
winterdienstregeiing der spoorwegen, de
verzending naar 's-Gravenhage in de ochtend
uren plaats vindt met de treinen, vertrekkende
uit H?arlem 6.41 m en 12.13 a.
Ik meen als bekend te mogen veronder
stellen, aldus schrijffi de directeur, dat boven
dien 's nachts om 3.t>5 een trein uit Haarlem
vertrekt, welke uitsluit: nd voor de verzen
ding van de brievenpost rijdt.
Vóór 7 October kon bovendien naar
's-Gravenhage worden verzonden met den
trein 237, die om 10.33 pit Haarlem vertrok.
Het vervoer der post in dezen trein is ver
vallen en overgebracht naar trein 213 uit
Amsterdam om 9.52 m, welke niet in Haar
lem stopt.
Door mij is nog nagegaan of het aantal der
te verzenden stukken groot genoeg zou zijn,
om per trein 211 uit Haarlem 9.28 m, een
afzonderlijke verzending van mijn kantoor
voor het postkantoor te 's-Gravenhage te
doen plaats vinden.
Deze zending zou dan om 9.05 m het post
kantoor moeten verlaten.
Het aantai der brieven en briefkaarten is
echter zoo gering hoogstens 15 stuks
dar door mij niet aan den Heer Directeui
Generaal der Posterijen en Telegrafie is
voorgesteld tot de invoering daarvan over
te gaan.
„Nu echter over dit onderwerp een .klacht
in het „Vaderland" is opgenomen, terwijl Üe
m Haarlem uitgegeven blad§n dit bericht
ook hebben overgenomen, vind ik hierin
aanleiding deze zaak ter kennis en beslissing
van den Heer Directeur-Generaal te brengen.
VERKIEZING LEDEN KAMER VA*
KOOPHANDEL EN FABRIEKEN.
B. en W. van Haarlem brengen ter open
bare kennis aat formulieren van verklarin
gen (canclidaatsteliing en aanvaarding can-
didatuur) voor de op 27 November a.s. te
houden verkiezing van 14 leden van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken voor
Haarlem en Omstreken van 13 November
af voer de kiezers kosteloos verkrijgbaa'
zijn ter gemeente-secretarie 10e afdeeling
OVERTREDING MAXIMUM-SNEL
HEID.
Terzake van overtreding der maximum
snelheid heeft de motorbrigade, in de Wil-
helminastraat, tegen een tweetal autobestuur
ders proces verbaal opgemaakt.
De snelheid waarmee gereden is, was 35
K.M. per uur.
ONVERANTWOORDELIJK.
Zaterdagmiddag is door de motorbrigaóe
eens een inspectie gehouden, onder de sta"
tionneerende taxi's op het Stationsplein.
Hierbij bleek dat van een viertal auto's de
remmen niet voldoende kerkten, terwijl
zelfs van écn. auto de handrem absoluut zijn
dienst weigerde. Op last der politie is deze
auto buiten dienst gesteld en zal eerst behoor
lijk moeten worden hersteld, terwijl ook de
overige auto's eerst zullen serenareerd moe
ten worden.
12 NOVEMBER.
BERLIJN (p.billioen)
PARIJS
BRUSSEL
WEEN EN
LONDEN
STOCKHOLM.
KOPENHAGEN.
CHRISTIANS
BAZEL
NEW-YORK
ROME
EERSTE
KOERS
LATERE
KOER'
0.01
0.0.81
14.70
14.68
12 72 y.
12.67
0.36! 3
0.37.50»
11.54'/,
11.55'/,
69.-
69.40
44.—
44.50
37.15
37.70
46.10
46.35
2.63%
2.64V,
11.45
1.47 i/t
