1
BOEFJE
Leeg Heerenhuis
Venrerij en Chem. Wassctierij
Jongste Bediende
Melhlon BIHIAAIT. Groote Hootstraot, hooit Spekstraat
CRONJÉ-APOTHEEK
MAAG- EN SLIJM PILLEN
TE HUUR:
JOG. X6HLIHEER, Cuisinier, Parkiaan 10!, Haarlem. Telsf. 203Z
De ex-Kroonprins in Duitschland.
Ingezonden Mededeelingeii
Boekhouden
Stenografie
Typen
slotbrug inreed, werd oPre« zóó itt.t Minister Colijn over de Kabinetscrisis.
Het standpunt onzer regeering.
Artikele
DE KABINETSCRISIS.
TE KOOP
Albertus
Bij beschikking van den Reeh
or-Commissaris d.d. 8 Novem
ber 1923 in het faillissement:
G. J. TIMMER,
wonende te Haarlem, is bepaald
1. dat de indiening schuld
vorderingen bij den curator moet
geschieden vóór 30 Nov. 1923.
2. dat de verificatie- vergade
ring zal worden gehouden op
Vrijdag 2i December 1923 ten
I ure in het Gerechtsgebouw
a*n de Jansstraat No. 81 te Haar
lem.
Haarlem,
Kinderhuisvest 13.
Mr. F. M. HAGEMEIJER,
Curator,
NETTE MEISJES
COSTUUMNAAISTER
Zaterdag 17 November
N,V. VEREENIGD R0TTERDAMSCH
en H0FSTADT00NEEL.
J. LOTTGERING
Groote Houtstraat 5 a.
Spoedige, goede aflevering.
NIET DUUR.
FLINK MEISJE
NET KOSTHUIS
BILJART
EN KIN0-APPARAAT
EEN HIT
(.EG-KIPPEN
Instituut „MERCURIUS"
EIKEN PATHÉFOON
TE KOOP
TE KOOP
BLADRIET TE KOOP
Ter N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, Nassau*
laan 49, Haarlem, kan geplaatst worden, een
bekend met machineschrijven, oud IS a 16 jaar. Aan=
melding in persoon op het Bedrijlskantoor.
wegens ziekte een oude, beklante Brandstoffen»»
zaak met Pakhuis en Bovenwoning, gelegen
Sophiastraat 29, alhier.
Inlichtingen omtrent verkoop bij D. SCHOEN,
Anthoniestraat 60, alhier.
Biedt te koop aan goheelon INVENTARIS, ook godoolton, te zien
's morgens voor 12 uur, aanvaarding na 10 December.
een groote partij oude pannen, brandhout
en diverse afbraak. Adres: G. METSELAAR
ZOON, opslagterrein, Dubbele Buurt,
Haarlem.
te koop, 2 minuten van den Hout, bevattende
6 kamers, keuken, voor- en grooten achtertuin
Koopsom f 11500. Dagelijks te bezichtigen en
te bevragen bij den makelaar M. DE HEER
KLOOTS, Raamvest 17.
een groote partij smalspoor, kipwagens, lorrie's,
motor lorrie's en diverse aannemers-materieel.
Adres: G. METSELAAR Zoon, Heerensin
gel 137, Haarlem.
Ds Minister roept liefhebbers op voor
200 plaatsen ais Kommies.
slaagt, wordt door het rijk aangesteld.
DEJEUNERS, DINERS en SOUPERS
Dagelijks uitzending van DINERS a f 1.2S
Gelegenheid aan huis te Dineeren a f 1.20 van 5-8 uur
zonder welkom. Zij achten alle vertoon in
verband met de heerschende werkloosheid
en armoede niet tactvol.
Het vertrek van den gewezen kroonprins
A'it ons land kwam niet geheel onverwachts.
Er liepen in den laatsten tijd reeds hehhaal-
delijk geruchten, dat hij aan zulk een ver
trek dacht, en zoo kon men veronderstellen,
dat het den een of anderen dag gebeuren
zou. Het onverwachte ligt alleen in het uur
van zijn vertrek, dat zelfs voor zijn om
geving op Wieringen een verrassing is ge
worden. Die verrassing geldt ook de geal
lieerden, die met hun Nota aan de Neder-
landsche regeering juist te laat kwamen.
Toen de Nota werd overhandigd, had de ex-
kroonprins het Nederlandsche gebied reeds
achter den rug. Dat is het grappige in déze
geschiedenis, ofschoon niet allen het geval
als grappig zullen beschouwen.
Onzen minister van Buitenlandsche Za
ken bood de aanbiedig der Nota intusschen
de gelegenheid, het standpunt der Neder
landsche regeering in 't licht te stellen, een
standpunt, dat even correct, als klaar en
eenvoudig is. Zoolang de prins hier te lande
Verblijf hield, trof onze regeering zekere
maatregelen. Zij wees hem een vast verblijf
aan. Maar zij had geen bevoegdheid hem te
Verbieden, of te verhinderen naar Duitsch
land terug te keeren, en hij is dan ook ver
trokken na aan onze regeering daarvan me-
dedeeling te hebben gedaan.
Indien er thans nog kwesties te regelen,
^f te bespreken zijn, dan hebben de geal
lieerden zich daarvoor enkel en alleen tot
de Duitsche regeering te wenden. Ons re
gardeert het verblijf en de positie van den
Prins in 't geheel niet meer. Wij hebben
hem niet gedwongen heen te gaan. Maar wij
hebben hem ook niet kunnen of willen
weerhouden te vertrekken. En nu hij ver
trokken is, zien wij hem niet meer terug-
keeren.
Opmerkelijk is het wel, schrijft het „Cen
trum", dat de Duitsche regeering een
republikeinsche regeering dan toch geen
bezwaar bleek te hebben tegen zijn weder
komst. In andere landen men denlce
slechts aan Frankrijk pleegt men ten
aanzien van de leden eener van de regee
ring vervallen verklaarde dynastie heel wat
strenger te zijn. Zij worden verbannen, en
er moeten doorgaans tal van jaren verloo-
pen, alvorens het verbanningsbesluit wordt
opgeheven, of niet meer toegepast. In
Duitschland heeft men de onttroonde
vorsten daar waren er zeer vele niet
over de grenzen gedreven en hun alle vrij
heid van beweging gelaten. Het is niet ge
bleken, dat daarvan een verkeerd gebruik
werd of wordt gemaakt. En daarin zal wel
een der redenen zijn gelegen, dat men den
kroonprins toestond zich weder in zijn „Hei
mat" te vestigen. Of hij daar nu voortaan
zal wonen en zich buiten alle. poli
tieke en monarchistische actie zal hou
den, is eert vraag, die wel verschillend zal
worden beantwoord, maar waarmede wij
ons niet verder hebben bezig te houden.
De Duitsche regeering heeft hare voorwaar
den gesteld en de prins heeft zich daaraan,
luidens de berichten, onderworpen. Rest de
vraag, welke houding thans de geallieerden
zullen aannemen en of zij niet op hunne
beurt met eischen voor den dag zullen ko
men en verlangen, dat maatregelen worden
getroffen. Dat de Franschen daarbij het
luidst zullen spreken, is aan geen twijfel
onderhevig. Vooral nu in Beieren pas een
nieuwe „Putsch" zich afspeelde en de rust
er nog verre van hersteld schijnt te wezen.
Dat er geharnaste nota's naar Berlijn zul
len gezonden worden, daarvan kan men
zich wel verzekerd houden. Overigens
schijnt ook de Duitsche regeering den te
rugkeer van den prins later te hebben ver
wacht, en had hij-zelf misschien een beter
oogenblik kunnen kiezen, dan dat, waarop
de Beiersche gebeurtenissen juist achter
den rug zijn. Maar ook dit is een zaak, die
niet ons, maar Duitschland aangaat. In ons
land heeft de prins zich gedurende al de
vijf jaren van zijn verblijf gehouden aan de
hem gestelde voorschriften. Hij schikte zich
ia zijn lot en hij wist zich op „zijn" eiland
een zekere populariteit te verwerven. Hij
vond er rust, zooals hij in zijn afscheids
brief schrijft, en hij kwam er tot zichzel-
ven. Zijn naam zal aan Wieringen verbonden
blijven. En in de eenvoudige woning, de
bescheiden levensomstandigheden en stille
afzondering kreeg hij wellicht meer oog
voor de eigenlijke waarde van het leven,
dan in de schitterende omgeving van de
jaren zijner macht en grootheid.
Geen drukte te Oels.
Volgens een telegram uit Oels aan de
.Daily Chronicle" heeft de familie van den
ex-kroonprins bekend laten maken, dat men
rta de vijfjarige afwezigheid van den prins,
drukte bij zijn terugkeer wil vermijden. Be
vestigd wordt het bericht, dat de ex-kroon
prins het voornemen zou hebben, eerst eeni-
gen tijd te vertoeven in een jachthuis, gele
gen op ongeveer vijf mijl afstand van het
kasteel. Een kleine kring vrienden zou hier
den banneling verwelkomen. In de stad van
Oels wonen vele socialisten. De leden van
de socialistische partij toonen zich evenwel
niet vijandig ten opzichte van den terugkeer
van Wilhelm Jr. Zij zullen niet protesteeren
tegen zijn verblijf zoolang hij, volgens zijn
belofte, zal blijven leven als een gewoon
landjonker. Ook de getrouwen van de vroe
gere keizerlijke regeering wenschen geen bij-
Hoe de ex-ltroonprins de grens
passeerde.
Over de wijze, waarop de ex-kroonprins
Zaterdag onze grens heeft overschreden,
kwam de Tel. nog enkele bijzonderheden ter
oore. Men weet, dat de prins om ongeveer
half twaalf, juist op het oogenblik, dat de
Entente-gezanten hun nota in Den Haag
aanboden, de Duitsche grens bereikte. Bij
de Nederlandsche grenspost was het pas-
seeren al uitermate gemakkelijk geweest,
doordat zich een onzer ambtenaren van de
pascontrole en de prinselijke auto be
vond, die op verzoek Van den garage-hou
der der Diirkoppfabriek te Amsterdam, den
heer Stuhr, van Almelo af- was meegereisd.
Dit had de formaliteiten aan Nederlandsche
zijde al zeer vergemakkelijkt, zelfs zoodanig,
dat toen om 12.10 uit Oldenzaal naar de
grenspost „De Poppe" werd getelefoneerd,
om den prins niet door te laten, het ant
woord luidde: „De prins is nog niet doorge
komen" een mededeeling, welke geheel ter
goede trouw gedaan werd.
Aan de Duitsche grenspost, die een paar
honderd meter verder gelegen is, scheen men
omtrent de komst van den gewezen kroon
prins, die overigens in het bezit was van
een speciale „Empfehlung" van het Duit
sche consulaat te Amsterdam, nog niets te
weten. Toen bij het inzien der passen bleek,
wie de auto-reiziger was, sprongen de Duit
sche grensbewakers als geëlectriseerd in de
houding.
De kwestie der uitlevering.
Een Havas-telegram uit Parijs meldt:
Volgens in Frankrijk heerschende meening
heeft Duitschland ontegenzeggelijk zijn ver
antwoordelijkheid ten opzichte van den ge
wezen Duitschen kroonprins in de waag
schaal gesteld. Er wordt nog eens nadrukke
lijk op gewezen, dat, nu hij in Silezië gaat
vertoeven, de ex-kroonprins zeker als een
gericht, dat het eerst in het donker zou
plaats hebben. In Oels was het Dinsdag
jaarmarkt en daardoor was het in de stra
ten zeer druk. Men had een auto vooruit
laten gaan om zoodoende het vermoeden
te wekken, dat de kroonprins daarin zat,
wat ook inderdaad iedereen dacht.
Eenige minuten later kwam de groote
toerwagen, waarin hij zat, het hek binnen,
en een groote menigte, die zich voor de
poort had verzameld, begroette den kroon
prins met vreugde.
Op het oude, groote plein voor het slot,
dat door de sterke autolampen helder werd
verlicht, was niemand bij zijn aakomst aan
wezig.
Toen echter de wagen stilhield, drongen
zijn twee dochtertjes en zijn zoon prins
'Friedrich, naar buiten en vlogen hun vader
tegemoet. De kroonprins omhelsde zijn
kinderen, en hen hij de hand nemende, ging
hij de stoep op naar den ingang, waar in
tusschen de ex-kroonprinses verschenen
was. Daarmedie was voor het publiek de
thuiskomst van den ex-kroonprins afge
loopen. De deur werd gesloten en de kroon
prins was voor niemand te spreken.
Naar uit zijn omgeving wordt verklaard,
zal hij zich strikt aan de door hem aan
vaarde voorwaarden houden. De ex-kroon
prins wenscht geheel als particulier te
leven, terwijl hij zelfs geen politieke inter
views zal toestaan.
Door de omstandigheid, dat hij de groot
ste grondbezitter in 'het district is, zal de
ex-kroonprins in het particuliere leven ver
moedelijk wel een voorname plaats in
nemen.
De stemming in Parijs.
Uit Parijs wordt aan de ,,N. R. Crt." ge-,
meld:
De ex-keizer en ex-kroonprins blijven in
de Fransche hoofdstad de aandacht boeien.
De „Débats" acht het volstrekt niet onmo
gelijk, dat ook de eerste zich in Duitschland
zou vestigen, zoogenaamd om rustig de fa
milie-genoegens te smaken. Stresemann zou
dien toelating te eer met het op den kroon
prins toegepaste argument kunnen verdedi
gen, daar hij rechtens afstand heeft gedaan.
Ofschoon, beiden als zwak yerstand hebben,
zou dit een gevaar voor den vrede zijn, daar
De rechtsche samenwerking verbroken.
De voorwaarden der Anti-
Revolutionnairen tot herstel.
Gisteren, Dinsdagavond, heeft Minister
Colijn in de Raamkeik aan de Hugo de
Grootkade te Amsterdam het woord ge
voerd over het onderwerp: Rondom de cri
sis. De toeloop was enorm groot. Honder
den stonden te vergeefs voor de deuren te
wachten. Er kon geen mensch meer in. Naar
schatting waren 2500 personen aanwezig.
Herhaaldelijk werd met krachtig applaus
minister Colijn's betöog onderstreept.
De normale gelegenheid aldus ving spr.
aan voor een minister om 't woord te
voeren en zijn beleid te verdedigen, is in
de Statcn-Generaal. Toch kan een minister
behoefte hebben van hart tot hart te spre
ken tot degenen, die hem hun vertrouwen
schonken en het was spr. dan ook een be
hoefte des harten hier hedenavond het
woord te voeren.
De eerste vraag, welke beantwoord moet
worden, is, waardoor de huidige regeerings-
c.risis ontstaan is. En de tweede: welk het
anti-rev. standpunt is ten aanzien van de
oplossing van die crisis.
We hebben te letten niet alleen op de
directe aanleiding, maar ook op de diepere
oorzaken van de crisis. De directe aanlei
ding v^as
j de militaire partij, die nu over groote macht
der oorlogsmisdadigers, voor wie de gealli- Hcschikt, daardoor zou gestijfd worden. Men
hoopt dus, dat Poincaré de gelegenheid zal
eerden maatregelen genomen hebben, be
schouwd moet worden. Men acht art. 228
van het Verdra-1 van Versailles volkomen
van toepassing op den ex-kroonprins. Zeer
waarschijnlijk is dat de geallieerden de uit
levering of verbanning van Duitschland zul
len eischen. Bij in gebreke blijven zouden
de geallieerden sancties kunnen nemen.
De „Indépendance beige" aan
het woord.
De „Indépendance Beige" wijdt een heftig
artikel aan den terugkeer van den ex-
kroonprins. Wij drukken het zonder com
mentaar af. De Nederlandsche regeering
al lus het Belgische blad is blijkbaar van
meening geweest, aan den vrede in Europa
niet den dienst 'e kunnen bewijzen, den
kroonprins in deze woelige tijden te beletten
naar Duitschland terug te keeren, terwijl
toch alles er op wijst, dat hij er het zijne zal
toe bijdragen, de verwarring in Duitschland
nog te vergrooten cn dat hij zal trachten de
-inarchie in Duitschland. te herstellen, wat
zonder twijfel een aanstuwen op een nieu
wen oorlog zou beteekenen.
Waarom vraagt het blad was Neder
land in deze onmachtig? Nederland had toch
het recht, aan dezen oorlogsmisdadiger, toen
hij naar dit land vluchtte, haar wil op te leg-
gen?
Dit was bovendien plicht, daar Nederland
tetfenover de geallieerden er de verantwoor
delijkheid voor op zich nam, den man van
Verdun aan zijn gerechte straf te onttrek
ken en het hem mogelijk te maken aan het
welzijn van Europa nog verdere afbreuk te.
•doen.
Men veronderstelde, dat aan dezen krijgs
man uit den „frischen fröhlichen Krieg" niet
alleen een verblijfplaats was aangewezen,
maar dat hij tevens bewaakt werd. Maar
waarvoor dan deze verplichte verblijfplaats
en deze bewaking als de Nederlandsche re
geering nu verklaart, dat het hem vrij staat
het land te verlaten, om opnieuw te begin
nen met zijn gevaarlijke avonturen, die den
vrede in gevaar zullen brengdn?
De kalme onverschilligheid van Neder
land, zijn neutraliteit, die het zelfs verbiedt
den kroonprins te beletten zijn avontuurlij
ke droomen te verwezenlijken, zijn bevreem
dende feiten. Wanneer men niet begint met
aan te nemen, dat sympathie ten grondslag
ligt aan zooveel toegeeflijkheid.
Te Oels aangekomen.
Om zes uur Dinsdagavond is in een open
toerwagen de ex-kroonprins 'te Oels aan
gekomen. Hij was vergezeld van majoor
Von Müldner en een persoonlijken vriend.
Ook is de reis medegemaakt door een
ambtenaar van de politieke politie 'te
Berlijn.
De kroonprins werd bij zijn aankomst
bij den ingang van het slot door een talrijk
publiek met „Hoch"-geroep verwelkomd.
De ontvangst op het slot.
Uit Oels wordt gemeld:
De aankomst van den ex-kroonprins in
hét slot teOels, die precies om z'es uur
in de groote poort over de voormalige
aangrijpen om de geallieerde eendracht te
bezegelen. Hoe meer mogendheden aan de
nieuwe sancties meewerken, des te beter.
Frankrijk alleen kan geen nieuw gehjed be
zetten. De kosten daarvan zouden voor
Fransche rekening alleen komen en de arg
waan in het buitenland nopens zijn plan
nen nieuw voedsel vinden.
De bladen schuiven argumenten naar vo
ren, ten bewijze, dat de Nederlandsche re
geering van de bedoeling van den kroon
prins, om het land te verlaten, afwist.
OOK DE EX-KEIZER?
Twaalf paspoorten naar Doorn?
De Tel. ontving het volgende curieuse te
legram uit Brussel:
„Volgens inlichtingen, uit verschillende
bronnen te Doorn alhier fte Brussel) ver
kregen, zijn twaalf paspoorten voor Duitsch
land naar den ex-keizer toegezonden.
Een gewichtige conferentie zou te Doorn
reeds zijn gehouden door den ex-'keizer en
eenige vooraanstaande personen uit diens
omgeving.
De „Gazette" waagt de voorspelling, dat
de monarchie der Hohepzollerns op 4 Dec.
zal worden hersteld en dat óf de ex-kroon
prins óf de ex-keizer op
troon zal komen."
Het blad vermeldt dit telegram geheel
voor rekening van de aangeduide bronnen.
.Nader wordt uit Berlijn bericht, dat het
geheel onjuist èh uit de lucht gegrepen is,
als zou de Duisc'he regeering aan den ex-
keizer een pas hebben uitgereikt.
DE EX-KROONPRINS BIJ BERLIJN.
Naar verluidt heeft de ex-kroonprins
zich te Barulh bij Berlijn opgehouden.
DE VERWERPING VAN DE VLOOTWET.
Waarom werd juist nu die Vlootwet voor
gesteld en wat was de beteekenis van het
Vlootwet-voorstel voor de financiën van het
land?
Zou het denkbaar zijn, dat m«i een voor
stel als het Vlootwetsontwerp deed alleen
voor zijn genoegen of om politieke winst te
halen? Of was t dat het voorstel moest ge
daan worden, omdat de regeering slechts
haar plicht wenschte te vervullen in deze
wereld van afgunst en haat? Zulk een vraag
is eigenlijk alleen in Nederland mogelijk.
Op denzelfden dag, dat de Kamer hier de
Vlootwet verwierp, sprak Baldwin ergens
in Engeland en deelde hij mede, dat er nieu
we kruisers zouden gebouwd worden. En 't
volk juichte en zeide niet dat Baldwin ge
hangen of in de kokende olie geworpen
moest worden....
De regeering deed hier niets dan itaar
plicht, een plicht, welke hier te landen nooit
tot de aangenaamste heeft behoord. Alle
politieke haat concentreert zich thans weer
op den leider der anti-rev. partij, thans nu
er een militaire kwestie aan de orde is ge
komen.
Spr. aanvaardde nu, zoowel als 11 jaar ge
leden, dc volle verantwoordelijkheid voor
hetgeen in militaristische richting is voor
gesteld.
Wat spr. wèl afwijst, is, dat men spreker
zou. willen maken tot den geestelijken vader
en doordrijver van de Vlootwet.
Spr. wees mede af dat hij en zijn partij
vóór alles het militaristisch streven steunen.
De hanteekening van den minister van
Financiën, welke onder dit ontwerp staat is
niet die van minister Colijn, doch van mi
nister De Geer. Het besluit om het ontwerp
dit jaar aan de orde te stellen is genomen
vóór spreker minister werd. In geenerlei
functie noch rechtstreeks noch zijdelings is
door spr. eenigen invloed uitgeoefend om
de doorvoering van de Vlootwet te ver
krijgen. Elk verwijt dat de anti-rev. het
militarisme op' de spits hebben gedreven,
wees spr. ten stelligste af.
Men mag hieruit niet afleiden dat spr. 'I
besluit om de wet aan de orde te stellen,
ot ae ex aroon- Kleurde. Integendeel. Spr. heeft het van
den is sc en toegejuicht als een daad van moed.
Het zijn van een zelfstandigen staat gelijk
Nederland is, legt ons plichten op jegens
de gansche volkengemeenschap der wereld.
Tot die plichten behoort de handhaving der
neutraliteit. Daartoe mag gevorderd worden
Wat gevorderd worden kan. Want h^eft men
iets bemerkt van den nieuwen wereld
geest na 1918, waardoor de handhaving der
neutraliteit niet meer noodig zou zijn? Wat
spr, er van gemerkt heeft is, dat de geest
nog veel verdorvener is dan voor 1924. Ookj
DE
DEN
MOGENDHEDEN TEGENOVER
GEWEZEN KEIZER.
Uit Londen wordt aan de „Msb." geseind:
De „Daily Express" verneemt, dat geen
diplomatieke actie gevolgd is op de vlucht
van den gewezen kroonprins uit Nederland,
daar de mogendheden van hem geen held
of martelaar willen maken. Onmiddellijke
stappen zijn echter gedaan met belrckkin'g
tot den ex-keizer.
Een hooge ambtenaar van de Nederland
sche regeering, Mr. Kan, begaf zich naar
Doorn om den keizer in kennis te stellen
van het feit, dat de mogendheden tegen
over zijn terugkeer naar Duitschland niet
met dezelfde onverschilligheid zouden
staan. De ex-keizer wondt, in tegenstelling
met zijn zoon, in het vredesverdrag open
lijk aangeklaagd als de persoon, die de
voornaamste schuld iheeft aan den oorlog
en aan de onwettige daden der Duitsche
strijdkrachten tegen de geallieerden. Hem is
duidelijk gemaakt, dat zijn eenige kans, om
de ernstige gevolgen van zijn daden gedu
rende den oorlog te vermijden, gelegen is in
zijn bereidwilligheid om in zijn tegenwoor
dig toevluchtsoord te blijven.
kunnen de volkeren nog geen oogenblik de
handhaving van hun recht toevertrouwen
aan den Volkenbond. Ook op de arbeiders
beweging valt geen staat te maken; zelfs
aan de Roer heeft ten slotte de macht ge
zegevierd over het recht. Aan het Cal
vinisme ontleenen de Anti-Rev, de gave om
de werkelijkheid te zien gelijk ze is, en van
daar dat den Anti-Rev, zoo herhaaldelijk
militarisme wordt verweten.
Zoolang oorlogen nog waarschijnlijk
'Blijven te achten, blijft de Verplichting der
neutralen bestaan om den krijg buiten zijn
grenzen te houden. Gelijk minister Van
Karnebeek nog in zijn laatste Kamerrede
betoogde.
Spr. constateerde dat in 1914 ons leger ons
buiten den oorlog heeft gehouden. Maar nu
tracht men de taak van ons leger in 1914 te
verkleinen. Doch Churchill verklaarde in'
zijn werk: „The World Crisis" dat hij de
plannen van Ijmgeland met het Nederland
sche leger als een substantioneelen factor
rekening is gehouden!
Het leger is voor een neutraal land het in
strument om den vrede te bewaren. De An
ti-Rev. wenschen vooral in dezen tijd te
gaan tot het uiterste minimum dat in ver
band met 's lands veiligheid het minimum is,
maar daar ook niet beneden. Een onafwijs
bare voorwaarde is dat dan ook voor deel
neming aan een ministerie. En voor dit tijd
perk beteekende zulks, dat het Vlootwets
ontwerp aan de orde moest worden gesteld.
Kon dit nog niet wat wachten?
Aldus werd gevraagd, maar spr. stelde er
tegenover: Waarom werd het eerst nu aan
de orde gesteld?
Ter beantwoording van die vraag gaf spr.
een overzicht van de voorgeschiedenis van
de Vlootwet. Zeventien jaren lang is de zaak
besproken en beschreven: is cr dan niet de
meeste aanleiding om ten aanzien van de be
handeling van het ontwerp te vragen: „waar
om eerst nu?"
Ook van de technische bijzonderheden van
de ontwerp-Vlootwet gaf epr. een overzicht,
de ten slotte voorgestelde vloot vormde een
volkomen éénheid en er zat absoluut niet
aan vast, dat over zes jaren een tweede der
gelijke vloot zou moeten worden gebouwd.
Wat de linancieele zijde van het vraagstuk
betreft, zeide spr., dat hetgeen hij de laatste
weken beleefd (heeft met betrekking tot dc
financieele consequenties van de Vlootwet,
het wonderlijkste, dat hij ooit meemaakte,
verre overtrof.
Minister De Geer heeft reeds gezegd, dat
aanneming of verwerping van de Vlootwet
geen gulden verschil in de schatkist zou op
leveren. De „verwarring" ten aanzien van
de Vlootwet-kosten valt volgens spr. ten
deele toe te schrijven aan de verkeerde
meendng, dat de regeering slechts kwam
met een halve vloot, waaraan over 6 jaar
nog een tweede helft viel toe te voegen.
Doch van dit alles was inderdaad geen
sprake. Voorts stelde men 't voor alsof
de jaariijksche vlootkosten ineens moesten
worden opgebracht, men liet buiten be
schouwing in hoeveel tijd de becijferde
300 millioen moesten worden opgebracht!
Waarom begon men dan niet zijn bereke
ning bij Tromp en De Ruyter!
Thans betalen we 33 millioen gulden per
jaar voor onze militaire marine. En ware
de Vlootwet aangenomen dan zoil men
eveneens 33 tnillioen hebben betaald. Van
die 33 millioen was S'A bestemd voor het
materieel en slechts dit bedrag werd vast
gelegd, de 24/s, bestemd voor bedrijfskosten
bleef object van bezuiniging.
Doch in de Kamer, was het pleit beslecht:
Barbertje moest hangen, en dat was niet
alleen de Vlootwet, maar ook de Minister
van Financiën. Er werd zelfs in de Haag-
sche tram gezegd, dtit spr. het Vlootwet-
geld in den zak zou steken. Mén kan daar
om te lachen, maar zit toch ook een ern
stige kant aan, Er is een vergif ingedrop-
peld in ons volk om het volk het aloude
besef 'te ontnemen, dat het een eerlijke
regeering heeft. De gevaarlijke en vergif
tige kant van de propaganda tegen het
Vlootwet-ministerie was, dat gezegd werd,
dat er persoonlijk winstbejag en voordeel
in. 't spel zou zijn; daardoor werd de
eerbied voor het gezag ondermijnd, daar
door begon een kanker aan ons volksleven
te knagen en werd alle achting op straat
met voeten getreden.
Dit alles zeide spr,, niet uit persoonlijk
oogpunt, daarom zou hij ook verder zwij
gen over de vele bedreigingen met moord,
welke feem schriftelijk werden toegezonden:
's Menschenleven is immers in handen van
God.
Er is, vervolgde spr,, gespeculeerd op
amenkoppeling der financieele bezuinigin
gen mei de Vlootwet en er is gespeculeerd
op die tweedracht in de katholieke staats
partij.
DE BEZUINIGINSPOLITIEK.
Van de onderscheidene door de regee
ring noodig geoordeelde bezuinigingen gaf
spr. een overzicht. Het hooger belang van
het volk in zijn geheel dwong hei ministe
rie alle middelen aan ie grijpen om het
financieel evenwicht te herstellen en voor
dien dwang is de regeering gezwicht, hoewel
't haar hard viel. Men heeft niet het geduld
gehad, dan zou men gezien hebben dal de
regeering bij de salarisregeling van 1925
het element van de behoefte meer dan ooit
het geval was op den voorgrond zou heb
ben gesteld. En voorts zou men vernomen
hebben, dat de regeering van plan was het
gcheele belastingstelsel te herzien en daarbij
o.a. het belastbaar minimum van 800 op
1200 te brengen. De druk der directe be
lastingen zou worden verminderd, door
luxe-belastingen zouden de tekorten gedekt
worden. Met de toekomst diende rekening
te worden gehouden: ^et lijkt er thans niet
naar, dat er 500 millioen jaarlijksche kapi-
taalsgroei plaats heeft, welke noodig is om
iederen firbeider in de toekomst in eere
brood te verschaffen.
Op een tweetal punten staat de R.-K.
Kamerfractie niet rneer op hel program dat
zij in 1922 onderteekend heeft.
In de eerste plaats wat betreft de Vloot
wet. Tot op het laatst toe moest aangeno
men worden dal de eenige tegenstander van
1922 (de heer Kuiper) niet tot een aantal
van 10 zou zijn aangegroeid. Volgens de
diagnose van den heer Engels komt daar nog
bij dat het bezuinigingsprogram niet dien
steun van de R.-K. Staatspartij heeft ver
kregen als waarop de overeenkomst van"
1922 had mogen doen rekenen.
Hetgeen nu dit jaar gebleken is schept
in het politieke leven een onzekerheid, en
zal moeten leiden, indien er geen ernstig
redres komt, tot een verstoring der recht»
sche samenwerking. j
Hiermede kwam spr. tol
DE OPLOSSING VAN DE CRISIS,
waarbij hij voorop stelde zich in geen enkel
opzicht te willen menger, in de verdeeldheid
van de R.-K. fractie noch zich speciaal tö
willen bezighouden met het feit dat een'
katholiek ministerie viel door toedoen van
verdeeldheid in de eigen katholieke partij.
Het aftreden van dit kabinet betreuren de
anti-revolutionnairen, daar hiermede vele
voor hen dierbare regeeringsprogram-punten
van de baan zijn.
Sinds 26 October is er geen rechtsche
meerderheid meer, de 60 zijn gedaald tot 49
Er is geen andere conclusie mogelijk dan
deze;
Zoolang de toestand van 26 October nie^
grondig gewijzigd is, is herstel der samen
werking volstrekt uitgesloten. Aan lijmen en
krammen doen we niet meer!
Onder geen voorwaarde zijn we bereid
mee te werken aan een kabinet dat zeker
is van felle aanvallen van de vijanden en
niet zeker is van den steun van zijn vrinden,
Spr. begreep, dat men links graag zou
zien, dat opnieuw een rechtsch kabinet op
trad, dat van de eene in de ander» neder
laag strompelt. Zulk een kabinet zou onder
'noogelach ten slotte dood moeten gaan....
Ook in de politiek is 't goed niet te doen
wat de tegenstander graag zag!
Twee punten stelde spr. voor samenwer
king met een nieuw ministerie als onaiwijs-
baren eisch:
1. Herstel van het financieel evenwicht
op de door spr. geschetste wijze.
2. Het op de bres staan voor de vervdl-
ling der Nederlandsche verplichtingen ah
zelfstandigen staal.
De naaste toekomst.
Vraagt men spr.: Wat denkt gê dat nu
gebeuren zal? dan antwoordt spr.: Ik weet
het niet. Maar spr. gelooft niet dat een
rechtsch kabinet met Anti-Rev. deelneming
op dit oogenblik te verwezenlijken is.
Wat dan?
Een oude anti-rev. antwoordde spr. op ge
lijke vraag: dan worden we weer jong. Dan
gaan we weer terug naar den tijd dat de(
a.-r. partij vrij voor haar idealen het strijd-,
perk binnentrad.
Had vroeger sprekers partij uitsluitend!
hooge geestelijke idealen, op dit oogenblik
ligt het centrum der politieke belangstelling
in den bijna moeoeloozen financieel-econo-
mischen toestand van West-Europa.
Spr. wekte zijn gehoor op die zaak even-»,
wel ook te feezien van binnen uit, uit eeoi
oogpunf van geestelijke waarde. Geen
oogenblik heeft spr. er overigens spijt van)
gehad dat de a.-r. partij de eerste is ge-'
weest, die den moed heeft geluid de dingen1
onder de oogen te zien gelijk ze werkelijk
zijn.
Maar mr. Troelstra wilde spr. de eere niotf
onthouden te zeggen, dat die de tweede is
geweest om een programma te ontwerpenj
waarmede hij voor het volk kwam. Doch dap
programma hinkt: aan den eenen kant eeni
reeks van beloften met bij vervulling tot ge-i
volg een landsbankroel; ais die beloften niet'
vervuld woeden, blijkt daaruit het gebrek aan
ernst, waarmede het prograina is opgesteld.1
Het soc.-dem. program is een program
van het heden, dat der anti-rev. is een pro-;
gram voor de toekomst. Spr. wenschte dc
toekomst van het vaderland niet op te offe
ren aan de valsche rust van het heden. Dam
verkoos spr. de strijd onde' goed en onder,
kwaad gerucht om voort te gaan op den in
geslagen weg om voor 't volk 't beste te
zoéken. Niet op eigen kunnen, verstand en
inzicht moet men daarbij bouwen, doch men
moet zijn vertrouwen stellen op God. Altijd:
weer zal dan van boven de hulpe kernen};
Men seint ons uit Den Haag:
Het bezoek deri Koningin op heden aan
Den Haag, heeft o.a. ten doel: besprekingen
met verschillende ministers, in verband met
de afdoening der loopende zaken. V
'n insluitvulhaard, model Jaarsma,
waschmachine en een poppenwagen.
Hebben gediend als monster. Lage pr.
Te zien: OLIESLAGERSLAAN 44.
Idwtentiên.
Geboren:
Zoon van
W. J. STAM en
H. G. STAM-BOS
Haarlem, 13 Nov. 1923.
■Terftond gevraagd
v°or de mangelkamer.
BROUWERSVAART 134.
volkomen met kindergoed op de
o°ogte, nog eenige dagen disponibel
ebbende zag die gaarne bezet. Brie-
onder No. 11622 Bur. van dit blad.
TEL. 189 na 12 uur.
8 uur precies.
Tooneelbewerking in 5 bedr. naar het
boek van M. J. BRUSSE, ANNIE VAN
EES, COR VAN DER LUGT-MelSert.
Prijzen van f 3.tot f 0 50 plus rechten.
Plaatibespreken voor BOEFJE vanaf
Donderdag 15 Nov. van 103 uur.
TELEF. 771
Verven en tloomen van alle
soorten Kleeding
GORDIJNEN, TAPIJTEN, etc.
gevr. circa 16 jaar, goed bek. met
machinenaaien, voor opleiding, alle
voork. naaiwerk en genegen met huis
werk te helpen, van 8—12 en van
\'A6 uur. Zondags vrij. Brieven m.
inl. en referentiën onder No. 4771
Bur. van dit blad.
gevr. door Wedn. op leeftijd, wegens
ziekte der tegenw., alleen inw. bij
goede R.-K. menschen of wed., in kl.
gezin met vr. zit—slaapkamer. Eigen
beddeg. en led. Centrum stad. Br.
letter Z. Boekhandel H. COEBERGH,
alhier.
ter overname gevraagd. Brieven met
prijsopgaaf onder No. 11626 Bur. van
dit blad.
voor de kost gevraagd, voor zeer lich
te werkzaamheden. Aan hetzelfde
adres 50 jonge hennen' te koop, aan en
tegen den leg. Adres te bevragen Adv.
Bur. van M. KOKKELKOREN, Over
heen.
broed 1922 in de nieuwe veeren, uit
zoeken ƒ1.50. Waaronder Wit Leg
horn en Barneveld. Ook genegen te
ruilen voor oude kippen of jonge ha
nen. DELFTSTRAAT 13.
NIEUWE CURSUSSEN
EN CLUBLESSEN
Billijke conditiën
Lange Begi,nestraat 22
Privó-lessen
te koop, m. dubb. veerw. en 34 nrs.
voor f 35. Op machine garantie.
Dompvloedslaan 27, Overveen.
een zeldzaam mooi klein dwerg Pin-
chertje, met stamboom. Tentoonstel
ling-hondje. ROLLANDSTRAAT 22.
een nieuwe bakwagen met gebruikt
onderstel. Te bevragen J. J. BALM,
Spaarndam.
circa 2 duizend bos, bij H. v. BRUG
GEN, Zuid Schalkwijk 36 C, bij Haar
lem.
CRONJÉSTRAAT 127 Dag en nacht geopend TELEFOON 2222
Examens 29 April. Exameneischen; gewoon lager onderwijs.
Iedereen kan nog klaar komen. Leeftijd 22-28 jaar, ongehuwd^
Vraagt onmiddellijk onze gratis inlichtingen INSTITUUT GALAND.
r°^keS Rotterdam. Schriftelijke opleiding door geheel Neder
land. Schrijft heoen briefkaart.
4
