De Wereld in Beeld
GEMENGD NIEUWS
Indische Brieven.
Derde Blad
30 November 1923
handel m nijverheid.
•T
DE NEDERLANDSCHE HANDEL MET
RUSLAND.
«•«■•■■■■■li*
Bevroren fontein
op den Friedrich Wilhelm Platz in Berlijn.
Het St. Franciscus-huis.
Het St. Franciscus-huis.
Bestuurszaal.
ue Kooue hruis-auto,
Het St. Franciscus-huis.
De nieuwe openbare Lagere en li. L. O. Schooi te Hoofddorp.
Sneeuwpret.
XXXVII.
Ditmaal wil ik iets schrijven over het doen
en laten van „John China-nian".
Er gebeuren hier dingen, die daartoe wel
aanleiding geven.
Indien men de Chineezen-massa zoo op
pervlakkig beschouwt, dan ziet men ze niet
anders dan als een groep van nijvere, werk
zame menschen. In de Indische samenleving
nemen ze eene bijzondere plaats in, ze vor
men^ verreweg de meerderheid in geheel de
handeldrijvende en industriëele midden
stand, en ook in het groot bedrijf hebben ze
een niet te verwaarloozen invloed.
2e zijn vooreerst winkeliers, bezitters van
groote winkels, van kleine neringen ze zijn
juweliers, manufacturiers, leveranciers van
Huishoudelijke artikelen en levensmiddelen
ze zijn kleermakers, horloge-makers, blik
slagers, meubelmakers. In de steden zijn ze
voor een groot deel dan verzameld in aparte
winkelwijken, de „kampongtjina", voor de
rest zijn ze over de geheele stad verspreid.
Hunne „warongs", typische winkeltjes, waar
van alles te krijgen is rijst, aardappelen,
gedroogde visch, meel, suiker, snoepgoed,
cigaretten, eau-de-Coiogne, schrijfpapier,
pennen, potlooden, allerlei prullaria als nik
kelen horloge-kettingen, halskettingen, ja
wat niet al, vindt men in het centrum en tot
in de verste uithoeken van de stad, ook tot
in de eenzaamste dessa van het platte land
Als reizend koopman in katoentjes, sitjes,
garen en band, kant en lint, loopen ze alle
huizen in de stad en op het land af. „Baba"
de familiaire naatn, welke men hier aan de
zonen van het Kemelsche rijk geeft is
met zijn „klontong", een instrumentje, dat
ik het best voor kan stellen als een klein-for-
maat-voorzittershamer, waarvan het breede
bovenstuk hol is en bespannen met stukjes
huid, en voorzien van twee kleine stukjes
touw, waaraan knikkertjes bengelen, welke
bij het snel heen en weer draaien van de steel
tusschen de vingers tegen de gespannen stuk
jes hout worden geslagen baba dan met zijn
klontong, waarmede hij zijn komst aankon
digt, is in veie huizen een vaak terugkomend
bezoeker. Bij menigeen komt hij in 't begin
van de maand om voldoening te vragen van
het bedrag, dat Mevrouw op het boekje heeft
staan. „Baba-klontong" draagt altijd een heel
stapeltje van die boekjes bij zich, en onder de
namen, welke daarop geschreven staan vindt
men ook de bestklin kende van de stad.
Doch de Chinees houdt zich niet alleen
met het klein-bedrijf op.
Hij bezit groote import-zaken, beheert wel
ingerichte rijst-pellerijen, is tabaksopkooper,
aan wien de inlandsche bevolking haar gewas
gemakkelijk „kwijt" raakt leest daarom
trent eens het beoek van Mr. Wormser „de
Heilige Gong" bezit cultuurondernemin
gen, koffieplantages, suikerfabrieken.
Als zoodanig is hij een goede klant van de
auto-zaken, er zijn verschillende millionnairs
onder de Chineezen.
„Baba" heeft bij zijne handelszaken niet al
te veei last van een nauwgezet geweten
komt hij, wanneer het kan, trouw zijn gegeven
woord na, indien hij in beknelling zit,
kan hij rare sprongen doen. Hij is in vele ge
vallen groot-speculant in alle artikelen, waarin
gespeculeerd kan worden vindt vaak gele
genheid met geheimzinnig transacties of door
obscure zaakjes zoete winstjes te behalen. Hij
nestelt zich als bank-van-leening-houder of
als geldschieter in de centra van Inlandsche
nijverheid en landbouwbedrijf.
„Baba eet graag lekker en goed. De Chi-
neesche restaurants staan bekend om de sma
kelijke bereiding van velerlei vreemde, bui-
tennisige vleesch- en vischschotels. Baba is
verlekkerd op varkens- en vooral op zwijneu-
vleesch. Een welgedane „baba", een „vette
baba" noemt de volksmond hem, in een luxe
auto is geen ongewoon verschijnsel op de
straten.
Doch de Chinees is vooral werkzaam.
Neemt hij 't er goed van, wanneer hij dat
doen kan hij stelt zich met heel weinig te
vreden, wanneer dit moet. Hij pakt van alles
aan om aan den kost te komen hij sjo"uwt van
den vroegen ochtend tot den laten avond
is iu de zaken en werkplaatsen van zijne land-
genooten en in de Europeesche fabrieken een
handig, ijverig werkman. Zie, hoe hij in zijn
kleermakers-, meubelmakerswinkel den
ganscben dag bezig is, hoe zijn toko in den
ochtend vroeger dan de Europeesche winkels
opent en des avonds later sluit hoe hij in zijn
warong bijna den ganschen nacht aanwezig
is om kaarsen en paardenvoer te verkoopen
aan de Inlandsche huurrijtuigjes-koetsiers
om te zorgen, dat de buitenman, die zijn wa
ren reeds in den nanacht stadwaarts draagt om
ze vroegtijdig op de markt te kunnen brengen,
bij hem terecht kan.
Hij bezit in 't algemeen een behoorlijke
dosis gezond verstand, al zijn er sommige
dingen, welke hij nooit leeren kan, zooals
het op behoorlijke wijze uit de tram springen.
Hij heeft een snellen en goeden kijk op het
geen de fluctuaties in de handels- en zaken-
beweging brengen gaan. Hij is een goed geld
man dat hij in zijn zaken geen dubbel-boek-
houden gebruikt is hem niet al te ongeriefe
lijk, vooral wanneer de belastinggaarder het
hem te lastig maken wil. Met geld omgaan is
hem toevertrouwd, geen kan als hij, met snelle
vingers tellend, de bankbiljetten laten ritse
len, niemand vermag handiger de rijksdaal
ders en guldens in afgepaste stapeltjes neer
leggen en daar tusschendoor, in het snelle
tinkelen der geldstukken den klank herken
nen van de valsche exemplaren. In bijna alle
bankzaken, in handelskantoren, in 's Lands
kas, in alle gemeente- en gouvernements-
bureau's ziet men Chineesche kassiers in het
geldlaadje.
Jammer voor hun goeden naam zijn er ir.
den laatsten tijd enkelen onder hen geweest,
die medegenomen door den golf van cor
ruptie zich schuldig hebben gemaakt aan
verduisteringen.
Zoo zien wij Jan en alleman de Chi
neezen hier in Indië.
Ik hoop, dat de toetsen van mijn schetsje
hierboven kunnen volstaan om te doen zien,
wat „baba" hier beteekent in de samenleving
van dit land.
Nu eenige cijfers.
Het aantal Chineezen, dat zich nu in Ne-
derlandsch Indië bevindt, kan geschat wor-
'den op 800.000. Jaarlijks komen er 40.000
uit het Hemelsche Rijk onze landgrenzen
overtrekken, om hier een bestaan te zoeken.
Van dezen gaan velen nog eenige malen hun
vaderland opzoeken, veeltijds om er eene
vrouw te zoeken, en teruggekomen, hunne
positie in Indië blijvend te vestigen
De Chineesche gezinnen zijn bijna allen
groot.
De kinderen olijven dikwijls hiei als m
eigen geboorteland gevestigd. Zij behooren
tot de groote in dit land thuis geraakte „per-
anakans". Hunne vermeerdering moet geteld
worden bij het contignent ïmport-chmeezen,
wil men den groei van de Chineesche ge
meenschap in Indië juist bepalen.
De opvoeding der Chineesche ïeugcl vond
eertijds bijna uitsluitend plaats op „nationale"
scholen, gesticht door de daarvoor, werkzame
vereeniging „Tjong Hwa Hwee Kwan".
In 1898 waren er over geheel Indië 417 van
dergelijke scholen met 7714 leerlingen De
voertaal op die scholen was Chineesch.
Ook om de bedenkelijke gevolgen van deze
Chineesch-nationale opvoeding tegen te gaan,
begon in genoemd laar de Indische Regeering
met de oprichting van de Hollandsch-Chi-
neesche scholen, waar de kinderen onderwijs
ontvangen bijna gelijkwaardig met het Eu-
ropeesch lager onderwijs.
Thans bestaan er 34 openbare cn 20 ge
subsidieerde particulier Hollandsche scho
len, welke respectievelijk 8756 en 3900 leer
lingen tellen. Vandaar uit kunnen ze onmid
dellijk overgaan naar de M.U.L.O. scholen
of de technische scholen. Dat van deze ge
legenheid druk gebruik wordt gemaakt blijkt
uit het feit, dat bijv. op de M.U.L.O. scholen
tusschen de 500 en 60Ö Chineesche leerlingen
zijn. Ook op de H.B.S. is hun aantal niet on
beduidend. Zij behooren er vaak tot de beste
leerlingen.
De landsuitgaven bedragen volgens de
begrooting 1923 voor het openbaar Hoi-
landsch-Chineesch onderwijs ongeveer 1 \i,
millioen en voor het particulier 3 ton.
Aldus teekent zich in cijfers af de aanwas
der Chineesche bevolking in Nederlandsch
Indië, en van hun invloed.
We noemen zoo iets met een mooi vreemd
woord „pénétration pacifique", of met een
Hollandsche uitdrukking„vreedzame
indringing".
Ik zal in mijn volgenden briet voor mijne
lezers nagaan, of inderdaad, deze indringing
wel zoo vreedzaam is.
J. A. M- d. F
Naar wij vernemen, heeft de heer E. Le
vin, directeur en gevolmachtigde van de
Russische Staatsbank (Gosbank) en leider
van de Garantie- und Kreditbank für den
Osten, gisteren een bezoek gebracht aan
Dordrecht. De heer Levin, die vergezeld vras
van de heeren E. W. Hendrikse en Dr. S.
Millner, directeuren van het Nederlandsch.
Russische Handelsconcern, bracht een be
zoek aan Lips' Brandkasten- en Slotenfabrie
ken en aan de Biscuitfabriek „Victoria."
Na het hotsen van besprekingen is de heer
Levin naar Londen ve-trokken.
It
41
VAN TWEE VERDWENEN JONGENS.
Dezer dagen hadden een tweetal jongens
uit Breda resp 13 en 14 aar oud mei een
heer per auto een uitstapje gemaakt naar
Antwerpen, waar zij des nachts met mede
neming van diens geld en auto waren ver
dwenen
Naar het „D v. N.-Br." nu meldt, waren
de jongens niet 13 en 14 jaar doch ongeveer
18 iaar oud en had een hunner den eigenaar
van de auto meermaleen verzocht op een
autotochtje mee te mogen, hetgeen dan ook
nu was geschied
Te Antwerpen logeerde men op versoek de
jongelui op één kamer. Toen de heer echter
des morgens wakker werd. waren de jongelui
met zijn geld en auto verdwenen.
Een of twee dagen later ontving hij een
aangeteekenden brief van de jongelui, waarbij
zij hun excuses maakten en hem hei recu
van dc auto toezonden
Na vee! geharrewar he'elt de man die ten
slotte in Brussel tegen overlegging van het
requ teruggekregen.
De beide voorste spatborden van den wa
gen zijn tamelijk zwaar gehavend, terwij! ook
de as der voorwielen verbogen is.
NOORD-LIMBURG IN DUISTERNIS.
Dinsdagavond werd Noord-Limburg, voor
zoover het stroom betrekt van de Provinciale
Centrale te Heerlen, vrij plotseling in het
duister gehuld. Reeds omstreeks 6 uur be
gon het licht te deinen, totdat plotseling om
half 7 alles in het donker zat. Onder de win
kelende moeders, welke reeds bezig waren de
St. Nicolaasoinkoopen te doen, ontstond in
verschillende winkels te Venlo als 't ware
een paniek. Grijpend en tastend, trachtte men
een uitweg te vinden, omdat thuis de klein
tjes misschien onder de hoede van een groo
teren broei of zus, eveneens in het duister
zaten en angstig de komst van moeder af
wachtten.
Op straat trachtten, zoo goed en zoo kwaad
als 't ging enkele automobielen voor de
straatverlichting te zorgen, totdat omstreeks
8 uur de fout hersteld was en eerst te Venlo,
ren later de omliggende dorpen, weer van het j
noodige licht werden voorzien.
DE SPAANSCHE SCHATGRAVER.
De beruchte Spaansche .schatgraver, de
man die „in 't gevang" zit wegens bankroet
en die een beroep doet op eenvoudige zielen
om een hem toebehoorende verborgen som
los te krijgen, is weer in actie. Vooral in Lim
burg schijnt hij thans slachtoffers te wiilen
maken.
EEN LIEFELIJKE FAMILIEVERHOU
DING.
Reeds geruimen tijd, zoo verneemt de
,Tel." uit Edam, moeten de leden der fa
milie P. te Katwoude op gespannen voet met
elkaar leven. Maandag is het tof een uit
barsting gekomen. De vader heeft,
geholpen door een drietal vrienden, zijn
zoor, P. en diens vrouw ernstig toegetakeld.
De ruzie liep ten slotte zoo hoog, dat de hulp
van <de rijkspolitie te Volendam moest wor
den "ingeroepen.
Nader is gebleken, dat J P die bij zijn zoon
Piet inwoont, een familiestuk aan zekeren
W H. had verkocht. Maandagavond zou deze
zijn eigendom komen halen, doch hiertegen
verzefte de vrouw van J. P. zich. Haar man
had hier echter op gerekend, en drie vrienden
meegenomen, die gewapend met stukken
hout en ijzer er flink op Los sloegen. Vrouw
P. kreeg 'n slag tegen 't voorhoofd, waarna zij
ineenzakte. Ook haar man werd duchtig be
werkt. Hij liep bloedende hoofdwonden op.
Toen de politie ter plaatse kwam, waren
J. P. met zijn helden verdwenen. Tegen hen is
l3ter proces-verbaal opgemaakt.
DE VERRADERS VAN MISS CAVELL.
De parlementaire redacteur van „het Volk"
schrijft o. m-
Een vriendelijke partijgenoot schrijft mij,
dat de gebroeders Borger, miss Cavell heb
ben verraden aan de Duitsche bezettings
autoriteiten en later beiden naar Neder-
landsch-Indië zijn gegaan, waar de eene een
gouvernementsbetrekking had in Magelang.
De pers, in dit geval, de „Mataram" van
pjokja, kwam een en ander te weten en heeft
Borger, die onder een valschen naam in gou
vernementsdienst was, geïntervieuwd. Op
het feit, dat het gouvernement zoo een man in
zijn dienst had, werd scherpe critiek uitge
oefend, zoo sehrijft onze partijgenoot mij
Van andere zijde worden bovenstaande
mededeelingen mij bevestigd en wordt mij
verklaard, dat men vrij algemeen in Indië
aannam dat de berichten der Indische bladen
over de gebroeders Borger juist waren. De
gouvernementsbetrekking, di e één hunner
bekleedde, was van tijdelijken aard. Zijn
ontslag uit die betrekking stond vermoede
lijk met de dagbladberichten in verband
Gedurende den oorlog verrichten de gebroe
ders Borger, naar het schijnt, allerlei spion-
nendiensten voor de Duitschers. Zij hebben
later Indië verlaten en wonen nu in Den Haag,
waar zij in dienst zijn bij een firma.
GEWOND BIJ EEN BRAND.
Tijdens de blussching van een brand in
de Weesperstraat bij de Nieuwe Prinsen
gracht te Amsterdam, waar door onbekende
oorzaak op een voorzoldertje het vuur was
ontstaan, werd een voorbijganger door val
lend glas getroffen in de slagader van het
been.
Het slachtoffer werd, na door een agent
verbonden te zijn, naar het Nieuw Isr. Zie
kenhuis aan de Nieuwe Keizersgracht over
gebracht.
WEER EEN MIJNONGELUK
De 18-jarige sleeper Jacob Pluijs uit Elslo
'Limb.) geraakte Dinsdagnacht in de onder-
grondsche werken der staatsmijn Hendrik te
Brunssum met zijn hoofd tusschen twee wa
gens bekneld. De ongelukkige overleed on
middellijk ter plaatse.
NOOD IN DE DUITSCHE ZIEKEN*
HUIZEN.
Dinsdag trok ite Zevenaar een verpleegster
van het ziekenhuis te Dusseldorp langs de
woningen, om voedsel voor de zieken aldaar
in te zamele n
TUNNEL TE LONDEN INGESTORT.
Dinsdag is, naar de Msb. uit Londen ver
neemt, een tunnel van den ondergrondschen
spoorweg in het centrum van Zuid-Londen
om 6 uur, dus op een der drukste uren van
den dag, over een lengte van 45 M ingestort,
juist terwijl een volle trein passeerde.
Terwijl het puin op den trein, viel, wist de
bestuurder, door in de grootste vaart door
rijden, een groote ramp te voorkomen.
Deze tunnel, de oudste van Londen, wordt
op het oogenblik verbouwd. De instorting
was het gevolg van het barsten eener gaspijp
waardoor brand ontstond. Daardoor sprong
ook een van de pijpen der waterleiding en
de weg boven de tunnel zakte in.
De politie liet de naburige huizen ontrui
men en ook de spoorwegbrug in de Theems
verkeerde in gevaar. De brandweer slaagde
er in den brand meester te worden, vóór deze
verder onheil kon stichten.
EEN WOLF ONTSNAPT.
Een houtwolf de schrik der Canadeesche
bosschen uit den dierentuin te Londen/-
had gedurende het afgeloopen week-end zijn
vrijheid weten te herkrijgen en de wijk ge
nomen. Bewakers die het dier moesten op
sporen, vonden den wolf na een dag zoe-
kens in een der plantsoenen. Een verwoede
jacht door velden en parken begon Een
waker van een der sanatoria wist het beest
tenslotte in een bijzonder soort zak te vangen.
EEN FRANSCHE KENAU.
Te Nizza is een monument onthuld ter na
gedachtenis aan Catherina Segurane, een
waschvrouw, wier heldenmoed eens Nizza
redde. Het was in 1540 tijdens een oorlog
tusschen Frans 1 en Karei V, dat de stad
Nizza van de landzijde door een Fransch
leger van den zeekant door den beruchten
zeeschuimer Khair-ei-Din belegerd werd.
Na maanden lang het verdedigd te hebben
zou men genoodzaakt zijn zich over te geven.
Een sterke aanval der Turken had de ver
dediging haar laatste steunpunt de Sinclair
toren ontnomen. Een detachement Turken
had den toren reeds bezet, toen vrouw Segu
rane, vol pa riotisme, de waschtobbe in der.
steek liet en met een kleerenklopper gewa
pend den Turken tegemoet stormde. Zi.
baande zich een weg door een groep Janis-
saren en velde met een slag den officier neer
Eer de Turken van den schrik waren beko
men, had zij hun vlag bemachtigd en daarmet
zwaaiend schreeuwde zij victorie en vuurdt
het teruggetrokken garnizoen aan. Dit deec
een uitval en wist de Turken terug te dringen
Nizza was gered. Het monument, uit steen
van den toren der citadel gehouwen, stelt
vrouw Segurane voor, zwaaiend met de
veroverde vlag in de eene en met haar klop-;
per in de andere hand.
EEN HAMMENDIEF GEPAKT. f
Dinsdagnacht zag een agent van politie in;
de Eendrachtstraat te Rotterdam, den fa-,
brieksarbeider H. B. uit Schiedam, die eer
grooten zak cm zijn nek droeg. De g :nt hield
hem aan en vond in den zak zeven hammen.
Op het politiebureau bleek, dat de man had
ingebroken in de conservenfabriek „De Volk'
in de Valkstraat. Hij had zich aan de achter
zijde toegang verschaft door het indrukken
van een ruit. Hij nam uit den lessenaar een
sleutel, waarmede hij de deur naar de fabriek*
opende. Er worden 14 hammen vermist.
«LVV 4 1
Hei Altaar en de Communiebank en tevens het gordijn werden uitgevoerd naar het
ontwerp van een der leden, den heer Trautwein.
Ontbijt- en recreatiezaal voor de middelste groep: schoolvrije jeugd.
die dezer dagen tot het houden van een inzameling voor bezet Duitschland door onze
stad trekt.
Zaal voor de oudste groep: gezellen.
Op de bobslee.
