gemengd nieuws.
KUNST EN KENNIS.
KERK EN SCHOOL.
L489B0UW li VISSCH1KW
Een zware reis.
De te Vaals aangehouden
advocaat.
De scheepvaart weer normaal.
Een zwendelaffaire
Het internationaal
Eucharistisch Congres
RECHTSZAKEN.
M elhvervalsching.
Het Joodseh in het
Nederl&ndsch.
SPRINKHANEN ALS VOEDSEL VOOR
DIEREN.
Reeds in de Bijbelache geschiedenis lezen
over 'n sprinkhanenplaag, die met 'n
Oostenwind over Egypte kwam. Over het
onheil, dat deze dieren in korten tijd aan
richtten, wordt woordelijk verhaald: „en zij
tien al het kruid des lands op en al de
vruchten der boomen. (die de hagel had
overgelaten), en er bleef niets groens aan
de boe 'ien noch aan de kruiden des velds,
n het gansche Egypieland."
Dat waren dus wel zéér vele dieren! In
derdaad schijnt het een zeer groote zwerm
te zijn geweest, die het reeds door verschil-
endc plagen getroffen land kwam teisteren.
vLe lazen: „En de sprinkhanen kwamen op
over het gansche Egypteland en lieten zich
neder aan al de palen der Egyptenaren, zeer
ewaar; vóór dezen zijn dergelijke sprink-
aa'uen, als deze, nooit geweest en na dezen
zullen er zulke niet wezen: want zij bedek
ten het gezicht des ganschen lands, aizoo
'dat het land verduisterd werd."
We v aten, dat deze sprinkhanenplaag
geenszins de laatste is geweest en dat in
net bijzonder Afrika liet werelddeel is. dat
telkenmale weer werd en bij voortduring
wordt geteisterd. Maar ook Europa is aller
minst van deze dieren verschoond gebleven,
verschillende malen trokken min of meer
'ootc zwermen over eenige landstreken.
Meestal kwamen zij uit de steppen aan de
Kasoische- en de Zwarte Zee en trokken
over Galicië of Polen naar Silezië of Bran
denburg, tct zelfs naar Engeland. Of zij
'rokken door de landen aan de boorden
van den Donau, door Zevenbergen en Hon
garije, tot in Zwitserland en Frankrijk. Het
ïs bekend, da' zulke zwermen 2000 ja zelfs
tot 2800 K.M. ver trokken.
De eerste aaateekening over zulk een
prinkhanenzwerm schijnt uit 1569 te da
teeren, maar in latere jaren gaf het over
trekken van verschillende zwermen telken
male weer gelegenheid tot het vastleggen
van data. Zoo schijnen de jaren 16931696
[zeer rijk te zijn geweest aan zuïke gebeur-
tccisssn, die voor de akkerbouwers in de
streken, waar de sprinkhanen neervielen,
zeer schadelijke gevolgen hadden. Het ge-
heele verlies van een oogst was vaak het
gevolg. De steden Bresden en Golha Heten
in dien tijd zelfs munten slaan ter herden
king van sprinkhanenplagen.
'vie. zulke sprinkhanenzwermen nooit
heen gezien, kan er zcch kwalijk eene voor
stelling van vormen. Zelfs de soms groote
vogelzwermen, of de zwermen van glazen
makers, die wij wel eens waarnemen, geven
•een gelegenheid tot het vormen van een
beeld, 'ten moet dit zich wel scheppen met
:;n voorstellingsvermogen, waarbij enkele
feiten eenig houvast gever.
We lezer, dan over zulke sprinkhanen-
wermen, dat zij komen aandrijven als
•rooit, donkere wolken, die de zon ver-
duistere- De beweging der millioenen
'eugek- maakt een geruisch als van een
r.achtigen waterval en waar de zwerm
ïeerstridct, daar breken zelfs armdikke
a omtakk* lezen we bij oude geschied
schrijvers.
De batsle zwermen, die in Duitschland
binnenvielen, schijnen in de jaren 1873, 1874
an 1375 te zijn opgetreden, terwij! in 1879
en 1880 Zuid-Rusland op hevige wijze werd
•eteisterd. Men moest daar de huizen slui
ke:- de bakovens zaten zy vol met sprinb-
ïanen, dat geen brood kon worden gebak-
«ken; kanalen en riviertjes waren nagenoeg
'gedempt door de lijken der verdronken
sprinkhanen; het treinverkeer moest wor
den stopgezet en de geheele landstreek was
kaai gevreten, dat het geleek, of een
ontzaglijke brand gewoed had.
Wat in Europa tot de betrekkelijke zeld-
'.aamheden behoorde', is in Zuid-Afrika tot
op den huidigen dag een gewoon verschijn
sel. dat voortdurend den oogst van groote
landstreken met algeheelc verwoesting be
dreigt. Daar treden in den loop van een jaar
niet één of twee zwermen op, maar honder
den en duizenden. Kleine, maar ook groote,
aie een oppervlakte van soms meer dan
1000 Kilometer in het vierkant bedekken
jenkaalvreten.
Men onderscheidt daar vliegende sprink
hanen en voetgangers, dat zijn sprinkhanen
m hef larvenstadium. die nog niet gevleu
geld zijn. Het blijkt dus, dat zoowel de lar
ven als de volkomen dieren door den trek
lust kunnen worden aangetast Over de oor
zaak verkeert men nog in het duister, er is
alleen opgemerkt, dat zeer warm weer dc
lieren tot zwermen brengt, onverschillig of
zij ter plaatse al dan niet voldoende voed
sel vinden.
In de Unie van Zuid-Arika heeft de re-
gsering voor enkele jaren terug ingegrepen,
door de bestrijding der sprinkhanen op
groote schaal ter hand te nemen. Zij be
schikte daartoe over niet minder dan onge
veer 450 ..sprinkhaanamptenare", die zoo
noodig worden bijgestaan door alle moge-
'ijko personen, die hiervoor in aanmerking
komen, terwijl ook dc boeren verplicht zijn
>p eigen land aan de bestrijding deel te
nemen. Deze menschen verliezen echter
soms den moed, als zij op hun land ia één
eizoed tot driemaal toe sprinkhanen zien
optreden, als de daar gelegde eieren onder
den invloed van den regenval niet ineens
raaar in twee- of driemaal uitkomen.
Welk een omvang deze bestrijding heeft
genomen, kan men eenigszins nagaan, als
inert leest, dat in 't seizoen 19221923, dat
Ja tusschen September en Mei, in totaal
K2.166 zwermen voetgangers zijn vernietigd,
en heeft in één district, dat er nog-heef
zoo slecht niet afkwam, geschat, dat de 135
vernietigde zwermen i.500.000 zakken met
sprinkhanen zouden hebben opgeleverd, dat
is dus per zwerm pl.m- 10 duizend zakken
vol en mitsdien zouden alle in dat ééne sei-
•oen gedood: sprinkhanen niet minder dan
2.421.660 zakken hebben gevuld.
Zulke enorme cijfers geven eenig begrip
aatrent het ongelooflijk groote aantal die
ren, dat de zwermen vormt en de moeilijk
heid, die aan de bestrijding moet zijn ver
bonden. Men concentreert in Zuid-Afrika de
aandacht op de voetgangers, opdat deze niet
tot volkomen dieren kunnen worden die
•ieren leggen. Men tracht dus de vermenig-
uldiging tegen te gaan en gebruikt hierbij
vergif.
Vroeger loste men dit in water op, maar
.ingezien in sommige streken het water
->t«er groote afstanden moet worden ver
voerd op de bekende wijze met karren, be-
pannen met een groot aantal ossen, heeft
men in den laatsten tijd gezocht naar een
methode om het vergif te verstuiven.
Het gevolg van deze bestriidingsmethode
s helaas, dat de dieren, die leven van
•prinkhanen of daarin parasiteeren, even
eens worden gedood. Naar beweerd wordt,
zouden wij op deze wijze onze ooievaars
verliezen, die ginds vertoeven, als 't bij ons
winter is.
Hoe het ook zij, door de vergiftiging der
sprinkhanen loopt men het gevaar nog vlug
ger die dieren uit te roeien, welke lever,
ten koste der sprinkhanen en die in de na-
:uur de rol van herstellers van den even
wichtstoestand vervullen. Aldus zou men
genoodzaakt zijn de vernietiging der sprink-
-. ae-, tot in lengte van dagen voort te zet
ten, zoolang de onbewoonde broedplaatsen
ier oerzwermen in de Kalahari blijven be
staan.
Het zou daarom aanbeveling verdienen
een andere methode toe te passen, als dit
mogelijk ware. Het meest voor de hand lig
gend is het levend verzamelen van de voet
gangers in zakken, om ze hierin met stoom
te dooden. Deze methode schijnt kans van
lagen te hebben. Er is n.L een maatschap
pij opgericht, de S. A. Farm Industry Ltd.,
u elke docr de Zuid-Afrikaansche regeering
>rdt gesteund in haar werk, dat geheel
gaat in de richting van het door de Sprink-
haar Administrate tot dusver verrichte.
Onder de namen der directeuren vinden we I
die van een paar Nederlanders.
Deze maatschappij betaait voor de door
stoom gedoode en daarna gedroogde sprink- I
hanen een aardig bedrag. Het is dus in het
belang van de boeren om de zwermen te
verzamelen en de dieren te dooden en op
te zenden aan de fabriek der maatschappij
te Johannesburg. De regeering liet hiervoor
het vrachttarief verlagen.
De sprinkhanen worden gemalen "en ver
werkt tot voedsel voor kaffers en vooral
tot voeder voor onze huisdieren, waarvan
we allereerst de kippen en eenden noemen.
De vraag naar het product van deze fabriek
is reeds zoo groot, dat de aanvoer van
grondstoffen nog onvoldoende is. Dientenge
volge kan het buitenland slechts weinig
ontvangen. Nederland echter krijgt een vrij
groot kwantum door het aandeel, dat de fir
ma G. Wesseiing Co. te Naarden heeft
in de oprichting der fabriek. Het licht in de
bedoeling later de gedroogde sprinkhanen
onverwerkt naar Holland te zenden, waar
reeds een molen gevonden is om ze te ma
len.
Er is inmiddels, hoe weinig men ook nog in
groote kringen over het sprinkhanenmeel
vernam, van den geheelen toegezegden aan
voer weinig meer over. Het grootste ge
deelte moet contractueel geleverd worden
aan afnemers in Nederland, waaronder een
bekend fabrikant van vogelvoeder zich be
vindt terwijl ook bestellingen zijn binnenge-
komen uit Duitschland. De genoemde firma
heef: den alieenverkoop voor het vasteland
van Europa.
Men zal natuurlijk vragen naar de waarde
van het sprinkhanenmeel als veevoeder en
of de dieren het willen eten. Het Rijksproef
station te Wageningen gaf de volgende ana
lyse: gewoon eiwit 55.6 pCi.., waarvan ver
teerbaar 40.9 pCt; Olie 17.4 pCi.; ruwe cel-
stof 10.8 pCt.; mineralen 6.8 pCt.; vocht
9.7 pCt.
Bij de op verschillende plaatsen genomen
voederproeven bleken kippen het meel
graag te eten. Varkens zijn er gewoonweg
dol op en zetten goed vleesch aan. Een be
kend Engelsch handelaar in veevoeder sloot
een contract voor 100 ton per maand, even
zoo deden de diergaarden te Kaapstad en
Johannesburg. Maar zelfs jong vee en scha
pen bleken het meel te lusten. Dit was
trouwens ook in Zuid-Afrika reeds bekend.
We lezen in het Joernaal van die Depar
tement van Landbou van Suid-Afrika, deel j
2, 1923, in de typisch Afrikaanscch-Holland-
sche taal: „Vee en Sprinkhane. Meneer F,
Thomson, Senior Sprinhaanamptenaar, rap
porteer, dat hij gedurende 'n onlangse in
spectie van die districte Colesberg, Thaba,
Nehu, Bethlehem en Kroonstad, opgemerkt
het, dat die plaasdiere alle sprinkhane wat
nog hier en daar op die veld agtergeblij het,
graag gevreet het. Op een plaas het hij ge-
sien, hoe 'n kudde schape oor die veld ge-
hardloop het om die insektc te vang. Op
een ander plek het 'n boer hem vertel, dat
hij sijn veld van alle nog hier en daar le
vende sprinkhane gesuiver had deur sij
jonge beesje na die plek te drijve. Wanneer
die vee, vernaamlik heeste, eenmaal daar
aan gewoon geraak het om sprinkhane tc
vreet, dan lijk hul wcrklik gek daarna te
word, veral wanneer die gras droog en afge
wet is. Die vee vang die sprinkhane gewoon
lijk terwijl hul paar of in die vroeë oggund
en saans, wanneer hul tot rust gekom het".
Het sprinkhanenmeel wordt alleen ver
mengd met ander voedsel gegeven omdat
het te veel eiwit bevat om het zonder ver-"
menging voor te zetten. De hoeveelheid olie
is eveneens groot. Het ligt in de bedoeling
deze er uit te halen en voor fabricatie van
verschillende artikelen te gebruiken. Zou de
aanvoer van sprinkhanen te groot worden
voor de vervaardiging van meel alleen, dan
bestaat het plan er een meststof van te pro-
duceeren.
Aldus zullen de sprinkhanen' mogelijk
eens meer voor- dan nadeel opleveren,
FRUfTVEKOOP IN CALIFORNIA
Weike groote eischen er worden gesteld
aan ed aorteering van fruit, hebben wij
meerdere malen besproken en zal nog wel
veel meer moeten worden gesproken, voor-1
dat we zijn waar we eigenlijk wezen moe-
ten. Het orgaan van de Pomologische Ver- j
eenigiag geeft in verband hiermede een ar
tikel over de werking van verzendvereeni-
gingen in Califomië.
Hoewel in Nederland geen verzendver- J
eenigingen van groote beteekenis voorko-
men en het wellicht nog ge ruimen tijd zal j
duren, voordat deze zullen worden opge- j
richt, daar men ia het algemeen van mee
ning is, dat de veilingsvercenigingen groote
voordeelen bieden, is het wellicht eens in
teressant 'lier na te gaan, hoe de
verzendvereenigingen in het buitenland,
reet name in Californië en andere staten
van de Vereenigde Staten van Noor-Ameri-
ka zijn ingericht.
Vocral in Californië bstaan, volgens ge
noemd orgaan, machtige coöperaties, die
zich met de verzending van fruit, eu wel
voornamelijk van sinaasappelen, bezig hou
den. Slechts door zich te vereenigen, kon
den de kweekers komen tot een snelle ver.
zending van hun bij uitstek aan bederf on
derhevig product, dat in het land van voort
brenging geen voldoenden afzet vindt en dus
op export, zoowel naar overig Amerika als
naar Europa is aangewezen.
Wanneer ieder der Weekers op zijn
eigen houtje ging verzenden, of dat aan de
handelaars overliet, zouden in het eerste
geval de kosten te hoog worden en zou in
bet tweede geval de bandelaar met de
winst gaan strijken.
AI spoedig hebben de kweekers dan ook
begrepen, dat vereeniging hier kracht en
meer financieel voordeel beteekende. En
niet ilieeu hebben de vereeiugmgen, die uit
bovenbedoelde overwegingen zijn opgericht,
hun bemoeiingen uitgestrekt tot de verzen
ding, maar ook hebben ze zich ingelaten
met de cultuur, n.l. met de keuze der soor
ten waardoor een groote uniformiteit van
het product werd bereikt. Hos uniformer
toch het product is, hoe minder, doch dan
ook goede soorten, er aan de markt komen,
des te hooger zal in het algemeen de gelde,
lijke opbrengst zijn. De handelaars toch
kunnen dan hun afnemers grootere zeker
heid verschaffen, dat een groote partij ge
heel u.t gelijksoortige vruchten bestaat.
Gok 1 et oogsten, sortesren en verpakken
geschiedt vaak onder toezicht van ambtena
ren der veeeniging, waadoor de kwaliteit
van het product en de zorg, die er aan be
steed wordt, wordt verhoogd. Daarbij komt
aan nog dat door de vereeniging de produc
ten worden verkocht, terwijl vaak ook ge
meenschappelijke aankoop van bedrijfsbe-
noodigdheder, plaats vindt.
Wanneer de vereeniging er zich mede be
last, gebeurt dit dcor eigen personeel, hetzij
i op de kweekerij of in het vereenigingspak-
huis. In ieder,geval worden de vruchten bij
de aflevrring streng gekeurd, cn wanneer
ze niet aan de gestelde eischen voldoen, on
verbiddelijk geweigerd. De kisten of ton
nen, waarin de vruchten worden verpakt,
d-iger een nn rit. dat dc Wai'toit .ingeeft.
Als de sorteering en verpakking door de
vereeniging geschiedt, zendt de kweeker de
vruchten naar pakkerij en hier worden
ze gesorteerd machines en door den
kweeker zei verpakt. De vruchten worden
op de plaats bestemming mee- al in
ontvangst Cc i door een agent dor ver
eeniging, die c.'cntueele klachten tndieat
bij dc spoorwegmaatschappij, die zich met
de verzending heeft belast, wanneer de
waar onderweg door de reis is beschadigd.
Deze persoon is ook belast met het nagaan
der marktnoteeringen, bet zenden van
adressen en het oversiufen van het ontvan
gen geld. De verkoop heeft op verschillende
wijze plaats.
De opbouw van de vereeniging is ver
schillend Meestal bestaat er een vrij groot
aandeelenkapitaal, zoodat de vereeniging,
wat dit punt betreft, overeenkomst vetoont
met onze naamlooze vennootschap. De leden
zijn meestal verbonden door een contract.
Er bestaat natuurlijk Ieveringsplicbt, dat
wil zeggen dat alle vruchten, door de kwee
kers-leden geteeld, door de vereeniging
verkocht moeten worden. Er worden dan
ook hooge boeten opgelegd, wanneer deze
bepaling wordt overtreden.
De groote coöperaties zijn veelal ver
deeld in ondervereenigingen, die een min of
meer zelfstandig karakter dragen en rechts
persoonlijkheid bezitten, d.w.z. de vereeni
ging als zoodanig kan bezittingen hebben en
schulden, kan kcopcn en verkoopen, enz.
Hierdoor wordt een groote uniformiteit van
het product bereikt.
Wannee men toch de vruchten van ver
schillende plaatsen afkomstig, zou gaan ver
mengen, bestaat natuurlijk door de verschil
len in klimaat en grond, grootere kans, dat
er verschillen in de vruchten optreden.
Iedere dusdanig gevormde afdeeling heeft
een eigen pakhuis en voert een eigen han
delsmerk; de samenwerking bestaat echter
weer op hef gebied van de verzending, van
den inlichtingsdienst, waarvan hierboven
reeds sprake was en waarover hieronder nog
nader Zal worden gehandeld en op dat van
den verkoop in de centra van verbruik De
besturen van de afdeelingen hebcn het
recht de boeken van de centrale vereeni
ging te controleeren en kunnert dus ten alle
tijde zich op de hoogte stellen van den ai-
gemeenen gang van zaken, zoo is het ten
minste bij een der grootste verenigingen:
„de California Fruit Growers Exchange".
Het spreekt vanzelf, dat een dergelijke
vrij ingewikkelde organisatie vrij kostbaar
is. De vereeniging heeft agenten in alle
groote steden van de Vereenigde Staten.
Die personen hebben een flink salaris in
verhouding tot den omzet, zoodat ze hier
dus belang bij hebben en moeten zich ge
heel aan deze zaak wijden. Men heeft een
'elegratischen inlichtingsdienst in het leven
geroepen. De organisatie hiervan zit onge
twijfeld goed in elkaar.
In hot Westen heeft men één of meer
centrale agenten in de groote centra van
verbruik, waaronder weer locale agenten
staan; in San Francisco, de hoofdplaats van
het productie-gebied, heeft men een cen-
traal-burêau, waaronder zich de verschil
lende vereenigingen scharen. Nu verstrek
ken dc locale agenten dc gegevens aan de
centrale, deze telegrafeeren aan het cen
traal bureau, dat de berichten weer door
geeft aan de locale vereenigingen, waardoor
dus in korten tijd de leden ook worden in
gelicht over de markttoestanden.
De betaling van de producten geschiedt
als volgt: De kooper betaalt het product
a4n den localen agent, die het bedrag, ver
minderd met dc onkosten, die hij heeft ge
maakt. doorzendt naar het Centraal Bureau,
hewelk het weer, verminderd met do on
kosten, aan de kweekers-leden uitkeert.
Hiermede is de werkwijze van de Califor
nia Fruit Growers Exchange geschetst. Er
bestonden in 1917 eeds 6 groote en 3 locale
vereenigingen in Californië; zelfs wordt
soms een groot percentage van den oogst
op deze wijze verhandeld. Dat dergelijke
vereenigingen daar zoo uitstekend slagen,
is voor een groot gedeelte toe te schrijven
aan de grootere uniformiteit van het pro
duct: Men kweekt er slechts zeer weinig
variëteiten, waarbinnen, vooral bij de si
naasappelen en citroenen, weliswaar knop-
variaties voorkomen. Een andere factor is,
dat de fruitteelt hier als hoofdbedrijf wordt
uitgeoefend, en niet zooals "bij ons voor het
grootste gedeelte, door landbouwers, me
deze cultuur als bijbedrijf beoefenen. Er
kan dus zoodoende meer zorg aan het pro
duct worden besteed.
Een eerste eisch voor het slagen van een
verrend-vercemging is toch, dat men op Jen
aanvoer van groote partijen van een goed
cn uniform product kan rekenen.
Namens assuradeuren heeft Donderdag
middag ten rcantore der firma F. en W. van
Dam, makelaars in assurantiën, één der fir
manten den kapitein Matroos van het stoom
schip Ary van de reederij A. C. Lensen te
erneuzen met 'n gouden horloge vereerd voor
zijn manmoedig gedrag en betoond zeeman
schap op de reis die dat schip in het laatst van
October heeft gemaakt. De Ary was, aldus
de N. R. crt., op 22 October van Fowey ver
trokken met een volle lading China klss naar
Portland Maun. Het schip had onmiddellijk
te kampen met Zuid-Wester en Wester
stormen, waardoor men nu en dan genood
zaakt was vaart te verminderen en op de zee
te houden. De volgende dagen nam de wind
sterk toe en groeide aan tot een orkaan, zware
massa's water sloegen over, waardoor schip
en machines veel te lijden hadden. Den 27en
October 's morgens kwart over" één brak het
stuurgerei. De kapitein liet onmiddellijk
olie storten en ondanks de zware brekers
slaagde men er in het roer geremd te krijgen
en het handstuurgerei in te pikken, door het
overkomende water, een moeilijk en gevaar
lijk werk. Het draadloos noodsein werd ge
geven en al olie stortende bleef men met alle
macht pogingen in het werk stellen om het
stoomstuurgerei te reparecren.
Te 11.40 voormiddags kwam de Athel-
stone in zicht, aan welk schip draadloos werd
gevraagd in de nabijheid te blijven. De
Athelstone seinde terug zelf niet bestuurbaar
te zijn. Terwijl wind eu zee iets handzamer
zich toonden, werd dc Belgenland gezien,
die echter zijn koers vervolge. De Athelstone
bleef in de nabijheid van de Ary. Des namid
dags te 3 uur kwam het volk van de Ary met
de reparatie van het stoomstuurtoestel
een karwei, dat volgens de experts, djf later
het schip hebben onderzocht, zeer vernuftig
was uitgevoerd gereed, maar dadelijk orak
dit weer. Nogmaals werd de reparatie ter
hand genomen en kapitein Matroos besloot,
indien mogelijk, te Queenstown binnen te
loopen. Zondag 28 October was het stoom
stuurtoestel weer in orde en te 12 u. 10 ging
men onder stoom naar de Iersche haven.
Tien minuten later echter was het gerei weer
gebroken. Met het handstuurtoestel werd
toen, volgende achter de Athelstone, getracht
verder te gaan. Wind en zee namen des
nachts weer toe en 's Maandags te 2 u. 45
voormiddags was de Ary geheel onbestuur
baar. Tot overmaat van ramp had men de
Athelstone toen ook geheel uit het gezicht
verloren. Onvermoeid werd nogmaals aan de
reparatie gearbeid, die men 's middags te 4
uur voor elkaar had, terwijl men nu het suc
ces had dat het stuurtoestel zich goed hield
Aan Lloyds werd om een sleepboot ge-
s nd en om 2 u. 50 des morgens kon mer.
n anker ga n op de reede van Queenstown»
Aldus het sobere relaas uit het scheeps
journaal, dat natuurlijk slechts een flauwe
f ;pie"geling is van wat de kapitein cn het volk
.'an de Ary in de zes of zeven dagen van hun
eis hebben doorstaan en gepresteerd.
De heer Van Dam herinnerde in de paar
woorden, waarmede hij kapitein Matroos
gelukwenschte, aan het doorstane leed, wees
er op, dat de experts 's kapiteins gedrag en
zeemanschap zeer hadden geprezen en vroeg,
deze belooning te beschouwen als een bewijs
dat assuradeuren ook nog wel denken om de
menschen aan boord.
De kapitein gaf de verzekering, dat hij nog
menigmaal aan deze reis van de Ary denken
zou.
Nadere bijzonderheden over de effecten-
vervalsching. Hoe het misdrijf ontdekt
werd.
Over de arrestatie te Vaals (Limb.) van Mr.
v. W. te Vaals wegens vervalsching van ef
fecten verneemt de Tel. nog het volgende
De aangehoudene, die vrijgezel vyas, woon
de de laatste drie jaar te Vaals bij de z.g.
„zusters van het klooster." Wat Mr. v. W.
hij is circa 33 jaar oud eigenlijk hier deed,
wist men niet precies. Hij is een stil en kalm
man, die zich met weinig menschen bemoei
de en van handel en verkeer zeer goed op de
hoogte scheen. Aan sommigen gaf hij voor
marine-officier te zijn en voor een speciale
opdracht van de regeering te Vaals te ver
toeven. Dikwijls ging hij near het buitenland,
Z.g. met geheime opdrachten. Dat had hij
ook verteld aan zijn meisje, eerfDuitsche ver
pleegster van goede familie te Aken. Met
haar was hij pas sinds kort verloofd.
Eenige personen, die hem zeer goed ken
den wisten, dat hij zich met valutazaken be
zighield of als bemiddelaar in handelstransac
ties optrad. Hij maakte een zeer gunstigen in
druk. Bij den dood van zijn vader had hij
f 68.000 geërfd. Het blijkt nu, dat hij met
een gedeelte van dit bedrag gespeculeerd
heeft, terwijl nog naar hij bij het verhoor me
dedeelde, door zijn broer een gedeelte van
dit geld verduisterd is.
Eenige dagen geleder vervoegde hij zich
bij de bank der Zuider Handelmaatschappij
te Vaals, waarmede hij in rekening-courant
stond. Hij gaf daar vier effecten in onderpand,
gelijk geméld van de Amsterdamsche Bazalt-
maatschappij ad. f 1000 elk. Hij nam f 2000
op, en verzocht de effecten, die hij daar in
onderpand had, gereed te houden ter vervan
ging vari andere. De effecten der Bazaltmaat-
schappij behoefde men niet op te zenden naar
Amsterdam, zeide hij, daar 'deze ook weder
binnenkort verwisseld zouden worden.
Een eu ander kwarn den directeur, de
heer Russel, wat vreemd voor. Hij zond de
effecten voor alle zekerheid toch door naar
Amsterdam. Kort daarop kwam van de
Incaszobank bericht, dat de gezonden stuk
ken valsch waren. De directeur zond toen
een[boodschap naar de woning van Mr. van
W. met verzoek op het bureau te willen
komen en hij waarschuwde tevens de mare-
chaussée. Toen dan ook Mr. v. W.
uit Duitscfyland komende, de boodschap
ontving en zich Zaterdag naar de bank begaf,
werd hij daar door de marechaussée, zooals
we reeds meldden, gearresteerd.
Bij het verhoor bekende hij vijftig stuks
aandeelen van de Amsterdamsche Bazaltmaat-
schappij te hebben laten drukken bij een
drukkerij te Aken. Zelf had hij de hand-
teekeningen van de de directieleden dier
maatschappij nagemaakt en hiervan stem
pels vervaardigd. Ook het registratiestempel
had hij vervalscht, zoodat de effecten spre
kend geleken op de originecle exemplaren.
Dien zelfden Zaterdagmorgen had hij nog
eenige dergelijke effecten bij zich,-die liij ter
verzilvering of ter inlossing van zijn andere
effecten in depot wilde afgeven-
Een huiszoeking werd in zijn kosthuis en
ten. huize van zijn verloofde te Aken inge
steld. Te Vaals werd f 350 gevonden en in
Aken bij zijn meisje f 800 benevens de stem
pels en de valsche effecten, voorzien van
coupons. Het bleek voorts, dat zijn meisje
van de heele zaak niets afwist en van meening
was, dat hij in de gesloten kast te haren huize
geheime staatsstukken bewaarde. Ook kwam
nog uit, dat hij een ander stel effecten nl.
van de Houthandelmaatschappij J. van Eyck,
eveneens in druk had laten geven bij een
drukkerij te Aken.
De aangehoudene bekende nog, voorts ge
tracht te hebben verschillende coupons na te
maken. Dat was echter tot dusver mislukt.
Een en ander was oorzaak, dat ook de effec
ten, die hij in depot had bij de. bank, werden
nagezien, waarbij bleek, dat een der effecten,
n.l. een stuk „Laagspanningsnet Groningen"
gestolen was. Dit effect was voor eenige
maanden gezonden aan de Geldersche Cre-
dietverecnigiïig te Heerlen. Door gebruik
making van een valsche volmacht had een of
ander kans gezien, de bescheiden voor die
bank bestemd, aan het postkantoor te Heer
len af te halen. Dit geschiedde gewoonlijk
door een bankbediende. Hierover ondervraagd
bekende Mr. van W. zich ook aan dit mis
drijf te hebben schuldig gemaakt.
Hij zeide er toe gekomen te zijn, doordat hij
gespeculeerd had, doch vooral ook, omdat
zijn broer hem geld ontstolen had, waardoor
hij in moeilijkheden was geraakt. Hij had ge
hoopt over eenigen tijd alles weer in orde te
kunnen maken.
Mr. van W. had zich voor eenige jaren in
Haarlem als praktiseerend advocaat gevestigd,
Hij was toen reeds eenmaal veroordeeld we
gens het uitgeven van zedelooze geschriften.
Later was hij als rechtskundig adviseur werk
zaam geweest bij de R. K. Middenstandscre-
dietbank te Maastricht en bestemd directeur
van het bijkantoor te Venlo te worden. Hij
ging nog al veel uit en toen de directie zag,
wat voor „vleesch zij in de kuip had" werd
hij ontslagen. Daarna was hij naar Vaals ge
trokken.
Vermoedelijk is het zijn bedoeling geweest,
dit vervaischen van effecten voorloopig vol te
houden en telkens weder andere effecten na
te maken, de oude in te ruilen en voor
schotten op te nemen. Op die manier had het
lang kunnen duren voor een en ander uit was
gekomen en had hij ten slotte voor een groot
bedrag valsche effecten in depot kunnen
geven.
Men meldt uit Lemmer. Tengevolge van
den oostelij keu wind van Donderdag, is het
ijs in zee van de kust afgezet. De haven is her
opend zoowel voor stoom als zeilschepen. Ook
de havenvuren zijn heden weer ontstoken en
de visschersvloot is hier van Stavoren waar
ze zich, wegens het ijs in zee de laatste weken
ophield, weer teruggekeerd.
De nachtbooten van hier, op Amster
dam hebben ook hun geregelden dienst weer
hervat.
Een rechercheur-oplichter.
De Haagsche recherche heeft een heer
schap aangehouden, dat naar het correspon
dentie-bureau meldt op de meest brutale
en geslepen manier geld wist los te krijgen
bij onderscheidene firma's in den Haag.
In opdracht van een onderneming werd
verleden jaar door een particulier recherche
bureau aldaar, een onderzoek ingesteld naar
de wijze, waarop handelsgeheimen dezer
firma zouden zijn verklapt aan particulieren
die daarvan gebruik maakten. Dit onderzoek
bleef Zonder resultaat. Echter vervoegde zich
eenige maanden geleden de man die deze
handelsspionnage toenmaals bij dat bureau i i
handen had, bij de opdrachtgevende firma
Hij zeide, een spoor in deze zaak gevonden
te hebben en legde nadere gegevens over, die
zijn bewering aannemelijk maakten.
Hij had namelijk een brief onderscheept,
gericht aan een lid van het personeel der be
treffende firma. Dezen brief toonde de recher
cheur. De inhoud daarvan was een chèque
van 500 gulden' op naam van den beschuldig
den bediende. Verder stond er in geschre
ven, dat deze 500 gulden strekten tot beloo
ning voor dc diensten, door hem in de afge-
loopen twee maanden bewezen. Er moesten
echter betere berichten inkomen, anders
zou men een dergelijk bedrag niet kunnen
blijven betalen.
Voor de directie stond nu vast, dat de em
ployé, aan wien deze chèque gericht was, de
schuldige was. Alvorens hem echter te ont
slaan, werd de politie van deze zaak in ken
nis gesteld. Haar konden tevens foto's wor
den overgelegd van brief, adres en chèque. De-
Ze foto's waren op aandringen der directie ge
maakt hoewel de rechercheur dit sterk had
afgeraden. Echter gaf hij te kennen dat hij den
brief moest hebben, want deze werd door
gezonden aan den geadresseerde. Daarom
stond de directie er op, dat de foto's werden
vervaardigd.
De politie, die de zaak eens nader bekeek,
opperde direct de mogelijkheid, dat alles wel
eens kon zijn in scène gezet. Men kreeg hier
van zekerheid, toen bij verhoor bleek, dat de
employé zich aan de handelsspionnage niet
kon hebben schuldig gemaakt. Dit was vol
maakt uitgesloten. De handteekening der
chèque klopte ook met die van dengeen, die
werkelijk zou onderteekend hebben. Vaag
was op de foto het stempel te zien van een
andere firma, die bij onderzoek bleek, ook
gebruik te hebben gemaakt van de diensten
van dezen rechercheur.
De laatste had een jaar geleden een blanco
chèque ontvreemd bij iemand, voor wien hij
diensten had verricht en aan wien hij geko
men was door't schrijven van eenanoniemen
brief. Bij vergelijking van dezen brief met het
handschrift op de chèque bleek, dat deze
handschriften van één en deuzelfden persoon
waren.
Zoo kon., toen het bureau werd opgegeven,
waarbij de rechercheur werkzaam was, dooi
de firma, te wier nadeeie gespionneerd was en
den naam van den rechercheur door dengene
in wiens dienst hij later stond, de betrokkene
worden gearresteerd.
(Officieel).
Dinsdag heeft in tegenwoordigheid van
Z.D.H. Mgr. Callier, Bisschop van Haar
lem, te Amsterdam het Locaal Comité tot
voorbereiding van het 27e Internationaal
Eucharistisch Congres vergaderd onder
voorzitterschap yan Z.D.H, Mgr. Heylen,
Bisschop van Namen, als voorzitter van
het Comité Permanent der Internationale
Eucharistische Congressen, welks secre
taris Graaf H. de Yanville, mede aanwezig
was. Mgr. Heylen bevestigde nog eens met
nadruk, wat Z.D.H. reeds aan den voor
zitter van het plaatselijk comité had geschre-
sen, in de volgende bewoordingen
Evêché de Namur.
Namen, den I Maart 1924.
ZeerEerwaarde Heer Deken,
Laat mij toe, UEerw. mede te deelen, dat,
volgens de traditie van onze Internationale
Eucharistische Congressen geen andere fees
telijkheden of vergaderingen gedurende de
dagen van het Congres mogen plaats hebben,
buiten diegene, die door het lokaal comiteit
georganiseerd zijn, en door het permanent
comiteit goedgekeurd. Alles moet de ver
eering van het Allerheiligst Sacrament tot
doel hebben. Bijgevolg kunnen geen expo
sities noch tooneelspelen noch muziekuit
voeringen, noch vergaderingen toegelaten
worden, die de aandacht der congressisten
en der andere geloovigen van dezen eeredienst
aftrekken.
Ontvang, enz.
w. g. TH. LUD., Biss. v. Namen.
Voorzitter van het permanent comiteit.
Daarom werd ook besloten, geen optoch
ten te houden, maar alle krachten in te span-
rfen de vergaderingen naast best vermogen te
doen slagen cn de kerkelijke plechtigheden
zoo indrukwekkend mogelijk te doen zijn
Een boete van f 1200 geëisclii.
De kantonrechter te Amsterdam, mr.
Hiltermano, behandelde Woensdag dc zaal:
tegen den directeur van de melkinrichting
„Nieuw Plancius" aldaar. Deze moest zich
verantwoorden voor het op 7 Febr. II ten ver
koop in voorraad hebben van melk waarbij
ongeveer 22% water gevoegd was.
De ambtenaar van het O. M. eischte een
boete van f 1200, subs. 30 dagen hechtenis.
Uitspraak over 14 dagen.
De Joodsche medewerker van „Het Vader
land" schrijft in dat blad o.m. het volgende
Wanneer een Nederiandschc Jood spreekt,
ook de beschaafde, van „de achterste dagen",
dan is zulks voor den niet-Jocdo nbegrijpelijk.
De Jood weet, dat daarmede bedoeld worden
de beide laatste dagen van het Paasch- of
Loofhuttenfeest cn ook niets anders.
Wanneer de Jood spreekt van „zich af
scheuren" dan wil dat niet zeggen zich van
iets losmaken maar heC zich erg moeilijk
maken door zwaren arbeid. Anbijten heet
het eerste voedsel gebruiken .na een vasten
dag. Wanneer tegen Paschen dc eene Jood
tegen een ander zegt„Bouw plezierig" of
„Heb je lang gebouwd?" dan heeft dat niet't
timmermar.svak niets te maken, maar is het
een wensch of een vraag in varband men den
selderavond, waarop een lied gezongen wordt
met het refrein „'Moge God spoedig Zijn
Huis herbouwen."
„Ga zoo voort mijn zoon eu ge zult spi
nazie eten", zal u duidelijk zijn. wanneer u
voor de laatste woorden leest„Spinoza
heeten."
Voor hen die de markt wel eens bezoeken
zal de klank „bij mijn gezond" geen vreemde
zijn hier moest feitelijk staan „gezondheid".
Wanneer de Nederlandsch-Joodsche jeugd
naar de Godsdienstschool moet, zal ze nooit
anders spreken dan over ,,'t Joden".
,,'t Joodje" is daarentegen een der te Am
sterdam verschijnende Israëlitische week
bladen.
Het woord „moederlief" wordt nooit ge
bruikt tegen een moeder, maar altijd als lief-
koosing gebruikt tegen een meisje of doch
tertje, evenals het woord „vaderlief" tegen
een zoontie of ander jongetje,
„Nou ja", wil zeggen ik ben het heele»
maal niet met u eens, daarentegen
„Nou nee", dat spreekt vanzelf. Hier heb
ben we dus een voorbeeld dat zuiver Neder-
landsche woorden juist in tegenovergestelde
beteekenis "worden gebruikt dan zij in het
Nederlandsch he'-ben.
Schlaume of sloime duikelaar duikelde
nooithet wa; e ;a bekend Amsterdamsch
type, aan wie e:i moppen worden toege
schreven.
Wanneer een Jood zegt„Weet hij veel
dan vraagt hij niet naar dc kennis van een
persoon, maar zegt hij positief dat de bedoelde
Op een bepaald punt een domoor is.
De uit het Hebreeuwsch in het Neder
landsch gekomen woorden zijn talrijk en, vele
daarvan zijn door de Nederlanders gewoon in
de spreektaal overgenomen, terwijl zij vol
komen onwetend waren aangaande de her
komst.
Zooais men weet bestaat over de juiste uit
spraak van het Hebreeuwsch onder de geleer
den groot verschil van meening, evenals dat
over de uitspraak van het Latijn het geval is.
De Joden afkomstig uit Spanje en Portu
gal, de z.g. Sefardim, spreken 't Hebreeuwsch
geheel anders uit dan de z.g. Hoogduitsehe
joden. Bij de eersten domineert de a en de
ij-klank, waar de tweeden o en eê uitspreken.
De Christelijke geleerde wereld neemt de
Spaansch-Portugeesche uitspraak als de juiste
aan, hetgeen misschien is terug te brengen to;
het feit, dat Reuchlin (14551522), die als
de grondlegger van de Hebreeuwscbe studie
door Christenen wordt beschouwd, zijn on
derwijs genoot bij een Italiaanschen Sefar-
dischen Jood.
De Joden, die door den Kaukasus eu Rus
land Europa binnenkwamen, hadden de Ara»
tneesch-Hebreeuwsche uitspraak, terwijl hij
de in Zuid-Europa wonenden de verwant
schap met het Arabisch naar voren kwam.
Bij de Nederlandsch-Portugeesche Joden
zijn uitdrukkingen als de volgende nog steeds
gebruikelijk
Boas festas voor prettige feestdag.
Bos entrade de Sabat voor goede intrede
van den Sabbath.
Esnoga of snoge voor synagoge.
Gallinha de tsedakah voor magere kip
(eigenlijk kip van de bedeeling) overdrachte
lijk gebruikt voor onaanzienlijk meisje.
Klantjes maken (calange) voor ruzie zoe
ken.
Pasmado paniem voor gedrukt gezicht, in
het zuiverste Nederlandsch langzamerhand
geworden pestgezicht.
Valderappes (guaidrapa) onopgevoed of
ichreeuwerig rnensch.
Uit het Hebreeuwsch en jiddisch volgen
hier een aantal, die ik liet meest markant
vind. Zij zijn slechts een bloemlezing uit
honderden anderen, die in de door mij aan-
1 gehaalde werken voor de meer belangstel
lenden te vinden zijn.
Zich bij iemand aangawweren zich bij
iemand aansluiten, komt van gower (goweir),
collega, kameraad
achelen eten, ook we! hachelen en dan
gebruikt wordende in de sportjongens uit
drukking „de bout hachelen*'
adaunoiuitroep voor O, Heer, O, God
afrooiemen, roojenen afloeren, afzien J
alleichempie: algemeen gebruikte en geijkts
beursterm voor uitvlucht, draaierij
attelemiese slaan onbarmhartig slaan
bolboos of bolleboos komt van Baal ha»
bajis, heer des huizes, dus de voornaamste,
de beste
lefbeteekent in het Hebr. hart, dus moed,
het hart hebben
backshnaim wangtanden, kieZen
bemaure, ook wel maure met angst, be»
vreesd
bedibberen of dibberen van het Hebr»
dalier, spreken babbelen
besjollemen betalen
betoeg rijk
dalfaum een niet vermogend persoon,
die doet alsof
dalven bedelen, schooieren
emmes naar waarheid
ephsjaf jaubeteekent misschien wel, is
thans een zelfstandig naamwoord geworden
en veel gebruikte naam vóór de sigarenaan
stekers, die nu eens wel en dan weer niel
werken
fitse faune piet-luttig mensch, zeurkous
verschtopt gem'ach (verstopte hersenen) 1
stommeling, domoor
gammer ezel
gannefdief
gattes heeft gelijke beteekenis als dal
faun
gein eu geintjes twee zeer bekende woor
den in het" Nederlandsch voor leuk en mop
pen degeen, die daar altijd vol van is heet
de geinponiem
geschogte zijn helaas in deze tijden veie
menschen komt van schachten, ritueel
slachten
gesjiwes een goed mensch, komt van het
woord gashibut, voortreffelijkheid
gidusch nieuws
gochem en goochemerd zijn ook door ieder
gekende woorden en beteekenen: wijs en wijze
inteimen is redeneeren zonder emd
iemand inzeibelen is iemand er in laten loo-
- jajem, wijn, wordt in het Nederlandsch
"chter altijd gebruikt voor jeneverz daar
van af komt jajempie voor slokje en jajemen
voor drinken
goser komt van gosen, bruidegom, wofdl
in volkskringen algemeen gebruikt voor jon»
ven boven de 18 jaar, evenals
kalle van Kallo, bruid, voor meisjes vaa
jad hand ongeveer dien leeftijd
joetje een gouden tientje, de Hebr. letter
jod heeft de getalwaarde van toien, evenals j
heitje voor kwartje, de naam is yan de let*
ter Hei, die de getalwaarde van vijf heeft
juker is duurt
kedin »en uitroep veelal uit den mond van
jonge meisjes, als ze iets prettig vinden
komt van het Hebr. kadin, zooals recht is,
dus heel goed-
kapsoones komt van ga awtonut, drukte
Koefnocn is kost niets
legaim bij het drinken beteekentten leve,
prosit
loschen van loschaun is taai
makke komt van makous plaag, ramp
mazzel, mazzeltje geluk, gelukje
mazzel en beroochc geluk en zegen
mazzc tof goed gelukt
mispoge familie (me herinnere zich Pot-
asch en Perlemoer)
mesjogge krankzinnig, gek
moos geld
nekerwebeminde vrouw, meestal ge
bruikt met het bijv. naamwoord knappe el
voor
neshomme ziel, geweten
parg zeer heefd, kletskop
pigera dwaas, nar
pleite gaan failliet gaan
raaw de operste, algemeen gebruikte
tel voor den opparrabiju
rausch en rosch hoofd
ricsjes van rishoet, helaas een leehjk woord
beteekent boosaardigheid tpgenover joden,
jodenhaatj
scholouin aleichem vrede waar gij gaat
is de joodsche begro.etingsui troep, die be
antwoord wordt door de woorden aleichenj
choloum
schorrie morrie tuig van volk
seigel verstand
sjabbes voor sabbath
schema jisroëlals uitroep van bevreem*
ding, beteekent. Hoor Israël, aanhef van een
bekend bijbelvers, dat de geloofsbelijdenis
van den jood geworden is
shiddes verbintenis, engagement, huwe-,
lijk
sjikker bedronken
sauger koopman
sofeveneens een algemeen gebruikt i
woord, beteekenttegenslag
vermasseren verklappen
verschaggerenverdonkeremanen i
zoofis een gulden.
