De prooi van den Gier.
Een inrichting tot bevordering der
Volksgezondheid.
Een kolossale locomotief.
Hooger beroep bij den KeuringS'
dienst.
Uit Boek en Blad.
Nieuwe uitgaven.
ORDE EN ARBEID.
IJ it het bouwbedrijf.
De textiel-industrie over de
grens.
Verzuim op de lagere scholen
in 1922.
KUNST EN KENNIS.
NIEUWE
Tweede Blad
HAARLEMSCHE COURANT.
Donderdag 10 April 1924
BINNENLANDSCH NIEUWS.
Werktijden
van het Bankpersoneel
KERK EN SCHOOL.
Z. H. Paus Pius XI en het
Internationaal Eucharistisch
Congres.
FEUILLETON.
HET NEDERLANDSCHE LIED.
Dinsdag werd in Hotel des Pays Bas alhier
een algemeene vergadering gehouden van de
Kon. Vereeniging het Nederlandsche Lied,
onder presidium van prof. dr. C. G. N. de
Vooys.
Uit het jaarverslag van den secretaris, dr.
P. H. Ritter Jr., bleek, dat niettegenstaande
veie moeilijkheden, de Vereeniging toch een
groote werkzaamheid ontwikkelde.
Als gevolg van de ter vergadering gehouden
besprekingen, zal de heer Enthoven, in over
leg met den heer Coers, een prae-advies op
stellen, ten einde een zoo kunstzinnig moge
lijke muzikale bewerking der liederenbundels
te bevorderen. De propaganda-commissie
zal een apart fonds vormen, waaruit gedeel
telijk de verdere uitgave van de liederen
bundels zal worden bekostigd.
Tot bestuursleden werden gekozen de
heeren mr. A. Bos, mr. L. van Gorkom,
W. J. F. den Uijl, jhr. A. W. G. van Riems
dijk, R. de Beaufort, jhr. Six en H. D. van
Goudoever.
Het verband met de propaganda-commis
sie en met de studentenmaatschappij, zal
in het bijzonder in acht genomen worden,
terwijl nog in dit voorjaar een nieuwe ver»
gadering zal worden gehouden.
Bij de Duitsche spoorwegen wordt op he1
oogenblik „proefeestoomd" met een kolos-
sde locomotief, bestïmd vtor expres-treinen.
Het gevaarte is 73 voet lang, heeft een
verwarmend oppervlakte van ongeveer 47
vierkante meter en weegt bijna 93 ton. Met
een „volle lading" achter zich kan de loco
motief een snelheid van 120 K.M. per uur
halen.
Opzij van de machine zijn windvanger?
aangebracht, die haar op een gevleugeld
monster doen gelijken.
In het „Maand bl. tegen de Vervalschin-
gen" wijst dr. van Hamel Roos op het be
lang van een zoo uitgebreid mogelijken offi-
cieelen keuringsdienst en hij juicht het toe,
dat niet alleen in groote steden, doch nu ook
in alle kleinere plaatsen, van overheidswege
door voortdurende inspectie een dam gezet
is geworden, tegen den steeds wassenden
stroom van knoeierijen en vervalschingen.
Het spreekt evenwel van zelf, dat klachten
ten deze niet uit konden blijven, en dat velen
zich verongelijkt geacht hebben door een
h.i. onjuiste of onbillijke beoordeeling.
De schr. meent, dat in deze aangelegenheid
voorzien behoort te worden door de instelling
van een Raad van Beroep die bij quaestieuze
gevallen een bindend oordeel zou uitspreken
betreffende het al of niet vervolgen en publi-
ceeren van te behandelen zaken.
Niet alleen de handel, doch ook de Keu
ringsdiensten zeiven zouden gebaat zijn,
door de instelling van een dergelijken Raad.
Van de uitgeversfirma P. Marietti te Tu
rijn (Italië) ontvingen wij de volgende nieuwe
uitgaven
Commentarium in C. I. C. ad usum scho-
larium liber III de Rebus, pars 4a. de magis-
teria ecclesiastico pars 5a, de beneficiis
aliisque institutes ecclesiasticis non collegia-
libus, pars 6a. de bonis ecclesiae temporali-
bus auctore Guidus Cocchi, Congr. Missi-
onis sae.
Le „Droit des Religieuses" selon de Code
de Droit Canonique. P. Louis Fanfam, trad.
fr. par le P. Louis Misserey.
Vier devotieboekjesDix jours avec le
S. Coeur de Jesus Une Semaine aux pieds
dus S. Coeur de Jesus Petit office ou Se
maine du Coeur de Jesus Une Semaine aur
pieds du la bienheureuse Petite Soeur Tfé-
rèse de l'Enfant Jesus. Alle samengesteld
door Soeur M. J. de St. Joseph.
In een openbare vergadering van bouwvak
arbeiders, 'welke Maandagavond in de Dia
mantbeurs te Amsterdam werd gehouden,
werd de volgende motie met algemeene stem
men aangenomen
De openbare vergadering van bouwvak
arbeiders in de Diamantbeurs op 7 April
bijeen, gehoord de bespreking ten opzichte
van den strijd voor behoud van den 8-uren-
dag, constateert dat de idee voor het behoud
van der 8-urendag leeft onder de groote lagen
van alle Amsterdamsche bouwvakarbeiders
ongeacht van welke kleur of richting be
sluit derhalve onder leiding der PI. Fed. den
strijd in deze onverzwakt voort te zetten.
Uit Hengelo (O) wordt gemeld
Talrijke textiel-arbeiders, die over de grens
arbeiden vóór de uitsluiting te Enschede
werkzaam waren, zijn aan de fabrieken te
Gronau, die druk werk hebben, aangenomen.
Ook zijn daar verschillende Hollanders,
ongeorganiseerden, te werk gesteld. Er is zeer
weinig kans dat deze arbeiders zich weer bij
de Enschedesche fabrikanten zullen aanmel
den, daar zij op de Duitsche fabrieken eer.
loon krijgen, dat varieert tusschen 25 en 3t
goudmark, terwijl hun bovendien in Duitsch
land veel meer zelfstandigheid bij het wer;
wordt gelaten.
het Comité voor de Pers en Propaganda bij
zijn werkzaamheden.
Zondagmorgen had de heer Kuypers het
voorrecht met zijn echtgenoote de Pausmis
bij te wonen.
Vóór de Pauselijke audiëntie was de secre
taris van het Comité voor Pers en Propaganda
door den Kardinaal-Legaat Zijne Eminentie
W. Kardinaal van Rossum C.S.S.R. ontvan
gen, wien namens dit Comité eenzelfde boek
je van Leonardus Marius is aangeboden,
welk exemplaar kunstig nieuw was gebon
den in percament geheel naar de oude wijze.
Ook dit geschenk werd vergezeld van een
mooi gecalligrafeerde opdracht waarvan de
Hollandsche tekst luidde
Aan Zijne Eminentie
W. Kardinaal van Rossum C.S.S.R
Eminentie
„Het Comité voor Pers en Propaganda,
dat allerwege de belangstelling tracht op te
wekken voor het 27e Internationaal Eucha
ristisch Congres, weet zich de tolk van geheel
katholiek Nederland, wanneer het Uwe Emi
nentie zijn verheugenis uitdrukt over de
dubbele eer, welke ons land te beurt valt,
nu de stad van het H.H. Sacrament van
Mirakel, hoofdstad des lands, door de goed
gunstige beschikking van Zijne Heiligheid
is verkozen tot congresstad, terwijl het den
Heiligen Vader tevens behaagd heeft
zooals de voorzitter van het „Comité Per
manent" Zijne Doorluchtige Hoogwaardig
heid Monseigneur Thomas Lodewijk Heyleu,
Bisschop van Namen, ons locaal comité
berichtte, Uwe Eminentie, zoon van Ne
derland, naar dit Congres af te vaardigen.
„Eerbiedig verzoekt ons comité Uwe Emi
nentie wel te willen aanvaarden een exem
plaar van het merkwaardige oude boekje van
Leonardus Marius, die „Amstelredams eer
ende opcomen" beschreef, waaraan wij na
zoovele eeuwen de katholieke verblijding
van het Internationaal Eucharistisch Congres
thans te danken hebben. Uwe Eminentie
gelieve daarbij te willen aannemen enkele
andere schrifturen uit dezen tijd, de vereering
van het H. Sacrament van Mirakel betref
fende
„Op dit oogenblik is door heel de wereld
een actie begonnen, om de Katholieken naar
de stad van het Mirakel te noodigen, op het
voorbeeld van onzen vereerden Bisschop van
het diocees, aan wiens geestelijke gunsten
het zoozeer te danken is, dat de vereering
van het H.H. Sacrament van Mirakel jaar
tot jaar zich uitbreidt. Heel Katholiek Neder
land bereidt zich voor, het Congres zoo
luisterrijk en zoo zegenrijk mogelijk te doen
slagen en verbeidt in blijde spanning hei
oogenblik, waarop het Uwe Eminentie in
's Rijks hoofdstad mag begroeten."
Van Uwe Eminentie de toegewijde zonen
L. A. P. M. VAN DEN BROEKE
Voorzitter.
H. KUYPERS, le Secretaris.
Zijne Eminentie aanvaardde volgaarne
het geschenk en bezichtigde met ingenomen
heid het ontwerp voor het congres-insigne
en verleende zijn zegen aan de comitéleden
en hun werkzaamheden-
Verschenen is het overzicht van het be
trekkelijk verzuim op de lagere scholen in
1922. We zien daaruit, dat het geoorloofd
verzuim op openbare scholen in 1922 be
droeg 555 per 10.000 schooltijden, ongeoor
loofd 36, tegen 496 en 70 in 1920. Op de
Protestantsche bijzondere scholen bedroeg
het geoorloofd verzuim in 1922 548, het
ongeoorloofd 27 (498 en 52 in 1921) op de
Roomsch Katholieke bijzondere scholen
waren de verzuimen 384 en 29 (315 en 56 in
1921) op de Israëlitische bijzondere scholen
543 en 3 (454 en 12 in 1921) en op andere
bijzondere scholen 633 en 4 (559 en 10 in
1921).
Voor de provincie Noord-Brabant bedroeg
het aantal geoorloofde verzuimen per 10.000
schooltijden op alle scholen 349, het aantal
ongeoorloofde 22 voor Gelderland zijn de
getallen respectievelijk 463 en 19 voor Zuid-
Holland 605 en 54voor Noord-Holland
562 en 22voor Zeeland 534 en 40 voor
Utrecht 464 en 20 voor Friesland 484 en
20 voor Overijsel 495 en 14 voor Gronin
gen 512 en 33 voor Drente 606 en 53 en
voor Limburg 367 en 38.
DE STADSSCHOUWBURG TE
AMSTERDAM.
Ui de kringen van beoefenaren van weten
schap en kunst hebben zich eenigen tot den
raad gewend met een adres, waarin zij den
Raad verzoeken, B. en W. uit te noodigen,
het cahier des charges te herzien met de
strekking om de Kon. Ver. „Het Nederl.
Tooneel" alsnog de gelegenheid te bieden,
voor het bespelen van den Stadsschouwburg
een aanbieding te doen.
Het adres is onderteekend door Prof.
A. J. der Kinderen, A. M. Gorter, Prof. Dr.
H. T. Deelman, Prof. J. J. Salverda de Grave,
Prof. J. H. Jurres, Prof. N. van der Waav,
Prof. Dr. L. Bolk, Mr. F. Prof. Dr. W. P. C.
Zeeman, Frans Mynssen, Dr. C. P. Gunning,
H. A. J. Baanders, Prof. Dr. H. Brugmans,
Georgine Schwartze, Lissy Ansingh, M. A_.
J. Bauer, E. R. D. Schaap, Prof. S. Mendes
da Costa Dr. J. van Hettinga Tromp, Mr.
J. Westerman Holstijn, Prof. Dr. A. M. H.
J. van Rooy, Prof. Dr. Jan Veth.
In tegenwoordigheid van de pro
fessoren W- Eindhoven en E. Gorter te
Leiden en W. C. de Graaf uit Utrecht, de
rijksveeartsen Dr. J. Roos en J. G. Ubbels
de directeur van den Gem. Gezondheids
dienst te Leiden, Dr. M. D. Horst en mej.
Dr. E. Snethlage, scheikundige bij den Keu
ringsdienst te Oegstgeest een nieuw en inte
ressant bedrijf in werking gesteld.
De boerderij „Ora et Labora" (zie foto I)
van den heer C. P. J. Paardekooper aan den
Terweeweg te Oegstgeest is n.l. ingericht
voor het winnen van „modelmelk".
Foto 2 toont het inwendige van de stal,
die plaats biedt voor 24 koeien de stal is
geheele voedingswaarde behouden blijft
Een stoer en kostbaar ondernemen, dat
poor de medische wetenschap op hoogen
prijs wordt gesteld en zeker tot verhooging
der volksgezondheid rijkelijk zal kunnen bij
dragen. X.
Resultaten der enquete.
Over de werktijden, van het personeel der
banken, speciaal onder die met Duitsch
Afbeelding I.
ruim en licht, is voorzien van eiectriscb
licht en waterleiding, de vloeren zijn van glad
en effen cement, de muren zijn bezet met
helder witte tegels.
Voordat de dieren worden gemolken, wor
den zij in het waschlokaal (zie foto 3) met wa
ter gewasschen, dat tevoren in de Geiser ver
warmd werd.
Het melken geschiedt in het wit-betegelde
melklokaal (zie foto 4).
De melk wordt in een gesteriliseerden em-
Afbeelding II.
mer, die van boven een gesteriliseerden filter
draagt, opgevangen. De melkemmer dient te
vens ak melkstoel voor den melker.
Naast den in het wit-gekleeden melker
*taat een bakje met gekookt water, waarmede
de spenen worden bevochtigd alvorens het
melken begint.
De eerste stralen der melk worden in een
aparte emmer opgevangen, welke niet bij de
modelmelk wordt gevoegd. De gewonnen
melk wordt over een gesteriliseerden koeler
uitgegoten (zie foto 5) en opgevangen in een
reservoir waaruit zij in flesschen wordt afge
tapt.
De melk wordt in gecapsuleerde flesschen
afgeleverd en wordt in den handel gebracht
onder den naam
„Modelmelk
de Landbouw''"
Deze melk voldoei
san de hoogste eischen
en staat onder voort
durende contróle van
Prof. W. C. de Graaf
uit Utrecht.
Het vee (zie foto 2)
is t.b.c.-vrij en staat
onder voortdurend
toezicht van den
rijks veearts Dr. Roos
te Leiden.
Het voordeel van
deze melk is, dat zij
gauw kan gebruikt
worden, waardoor de
b s.uur te Amsterdam, heeft de Minister
van Arbeid aan de Tweede Kamer een ver
slag overgelegd van het gehouden onderzoek.
Wij ontleenen er het volgende aan
De arbeidsinspectie heeft haar gegevens
ontvangen van de verschillende kantoor
bediendenbonden en heeft zelf een onderzoek
ingesteld op 19 banken, nl. 9 Nederlandsche
met 3252 bedienden en 10 Duitsche met 1104
bedienden. De bonden hebben gegevens ver
strekt over dezelfde banken en nog enkele
andere. Hun gegevens betreffen een 40-ta!
ondernemingen met 7000 a 8000 arbeiders.
De normale werk
tijd bedraagt voor pl.
m. 2/3 van 't personeel
der onderzochte Neder
landsche banken 7%
uur, voor de overige
8 a 8 '/j uur. Op
de Duitsche banken
werkte pl.m. 2/3 8 uur
en pl. 1/3 8 uur.
Het beginuur is vrij
algemeen 8% uur, het
uur v. eindigen 6 uur.
De Duitsche begin
nen en eindigen ge
woonlijk wat later dan
de Nederlandsche. Op
Zaterdag wordt alge
meen vroeger geëin
digd op de Neder
landsche banken de
helft te 1 uur of
half 2, de helft te
2 uur; op de Duitsche banken on
geveer evenzoo, behalve op eenige kleiner
ondernemingen met ongeveer 20 a 40 be
dienden, die tot 3 uur of half 4 werken.
Van dezen werkrtijd gaat een middagrust
af, die voor de helft van het personeel op de
Nederlandsche banken 1 a 1J4 uur, voor de
andere helft 1 uur bedraagt. Op de Duit
sche banken is 1 i 1 uur middagrust regel
en had zelfs één onderneming, met pl. m.
250 bedienden, slechts y. uur middagrust,
doch bracht dit op 3/4 uur.
In tijden van drukte wordt de middagpauze
dikwerf verkort tot ys uur.
Een groote en rechtmatige grief van het
personeel is, dat het vele overwerk vaak zoo
onvoorbereid verricht moet worden in aan
sluiting aan de dagtaak, hetgeen het uur van
eindigen ver verschuift, en de betrokken
personen op ongeregelde tijden aan tafel
Afbeelding IV,
doet komen. Bij 's avonds terugkomen ver
valt dit bezwaar.
Doch dan geldt weer, dat vele betrokkenen
hun lessen moeten verzuimen, hetgeen hun,
daar zelden of nooit restitutie van lesgeld ge
geven wordt, directe financieele schade be
zorgt en hen, door hun verdere ontwikkeling
te belemmeren, bemoeilijkt in het streven
om in de wereld vooruit te komen.
Zoogoed als nergens wordt het overwerk
betaald.
Doordat de Duitsche ondernemingen in
korten tijd een sterke uitbreiding van zaken
ondergingen en het personeel niet dienover
eenkomstig vergrootten, deden zij veel
overwerken. Voor zoover het Duitsche be
ambten waren, verwekte dit van de zijde van
het personeel geen groot verzet, aangezien
die menschen veelal toch geen prettig tehuis
hadden en er daardoor minder tegen op
zagen een groot gedeelte van den dag op
kantoor door te brengen. Duitsche onder
chefs van hun kant deden veel om het werk
met een zoo klein mogelijk personeel af te
maken. Later aangenomen Hollandsche on
derchefs hadden tegen het voortdurend over
werken wel bezwaar en trachtten het, door
aanstelling van meer personen, tegen te gaan.
Niet altijd kon men, volgens de gegeven in
lichtingen, daarvoor voldoend geschoold per
soneel verkrijgen.
H.
Audiëntie bij Paus en Kardinaal-Legaat.
Uit Rome wordt ons
Heiligheid Paus Pius
XI Zaterdag j.l. den
secretaris van het Pers
en Propagandacomir
voor het 27e Inter-
nationaalEucharistisch
Congres, den heer H.
Kuypers,directeur van
„De Maasbode" en
voorzitter der vereeni
ging van directeuren
van R. K. Dagbladen
in particuliere audiën
tie ontvangen heeft,
welke een uur duur
de. De heer Kuypers
kwam om namens het
Comité voor Pers en
Propaganda Zijne Hei
ligheid de vreugde van
Katholiek Nederland
te vertolken over het
houden van het
27e Internationaal Eucharis-
gres in Neêrland's
Uwe Heiligheid zich
verwaardigd heeft Zijn
Eminentie Willem
Kardinaal v. Rossum
van de Congregatie
d. Allerheiligsten Ver
lossers naar het con
gres af te vaardigen,
zooals de voorzitter
van het „Comité per
manent" Zijne Door
luchtige Hoogwaardig
heid Monseigneur Tho
mas Lodewijk Heylen,
Bisschop van Namen
aan den secretaris van
ons Locaal Comité
berichtte.
„Dat Amsterdam
van 'n klein visschers-
dorp zich zoozeer
ontwikkelde en in
grooten bloei toenam
voor een aanzienlijk deel te danken
aan het Hoogheilig Sacrament van
Mirakel, dat Gods Almacht in 1345 hier
wrochtte ter welks vereering tallooze pelgrims
naar de eens zoo nederige plaats stroomden
en hetwelk mede aanleiding was voor Keizer
Maximiliaan de kroon van zijn Rijcke boven
het Stadswapen met de drie Sint Andries-
kruizen te plaatsen. Ondanks hevige vervol
ging in de droeve tijden van afval van het
geloof der vaderen bleef de vereering voor
het Hoogheilig Sacrament van Mirakel steeds
voortleven. Als in de dagen vóór de zooge
naamde hervorming, toen de geloovigen in
stilte rond de plek van hét wonder trokken,
waar een kapel verrezen was, bleven zij ook
daarna voortgaan rond de kapel te trekken,
maar verbonden sedert hieraan het verder
trekken langs den weg, eens door de Mirakel
processie genomen.
Zoowel op het Hoogfeest van het Hooghei
lig Sacrament van Mirakel als in het octaaf
ervan werd en wordt nog deze dubbele,
deze saamgevoegde devotie beoefend. Vooral
echter komen ia den nacht van den Octaaf-
Zondag in deze tijden onder het zegenrijk
bestuur van Zijne Doorluchtige Hoogwaar
digheid Monseigneur Augustinus Josephus
Callier, Bisschop van Haarlem, tienduizenden
mannen van heinde en verre meest te voet
naar de Mirakelstad om in alle stilte den
Stillen Omgang tg houden en daarna in de
overvolle kerken Ons Heer te ontvangen.
Gedachtig nu, hoe de aanbidding van Chris
tus in zijn Wondersacrament aanleiding was,
dat reeds in 1880 plannen werden beraamd
om het Eerste Internationale Eucharistische
Congres te Amsterdam te houden, moge
Uwe Heiligheid ons veroorloven enkele
schrifturen over het Mirakel nederig aan te
bieden, met name het werkje van Leonardus
Marius, pastoor van het Bagijnhof waar voor
al de Mirakelvereering bleef voortleven.
Con-
Afbeelding 111.
tisch
in Neêrland's hoofdstad en
Z. H. een zeldzaam exemplaar aan te bieden
van Leonardus Marius' boekje uit 1639
„Amstelredams eer ende opcomen door de
denckwaardighe mirakelen aldaar geschied
aen ende door het H. Sacrament des Altaers
anno 1345" vergezeld van een gecalligrafeerde
oorkonde. Het oude boekje was een zeld
zaam mooi gebleven exemplaar in percamen-
ten band. Aan dit oude karakter had men
niets doen veranderen, maar er was een foe
draal voor vervaardigd van kalfsleer gesierd
met gouden stempel van het Congres, ont
worpen door de gebroeders Brom en voor
stellende de H. Hostie ongedeerd zwevend
boven de vlammen ter herinnering aan het
H.H. Mirakel van Amsterdam, waaraan
Neêrland's hoofdstad de eer der uitver
kiezing te danken heeft. Dit geschenk ging
vergezeld van een kunstig gecalligrafeerde
opdracht, gesierd met het bedevaartprentje
van Jacob Cornelisz van Oostzanen uit 1518
voor de H. Stede vervaardigd. De Neder
landsche vertaling van die, in het Latijn
opgestelde oorkonde, luidt aldus
Heilige Vader
„Neergeknield aan de voeten van Uwe
Heiligheid smeekt het Comité voor Pers en
Propaganda, dat onder leiding van den door
zijn Bisschop aangestelden voorzitter aller
wege de belangstelling voor het zeventwin-
tigste Internatisch Congres tracht op te
wekken, nederig Uwen Zegen over zijn ar
beid af, Uwe Heiligheid de betuiging van
zijne kinderlijke onderdanigheid en ver
knochtheid aanbiedend.
De Katholieken van Nederland zijn Uwe
Heiligheid grooten dank verschuldigd, nu
het Uwe Heiligheid heeft mogen behagen de
keuze te bekrachtigen tot plaats voor het
congres van de hoofdstad des lands, dat eens
Paus Adrianus XI heeft voortgebracht en nu
Afbeelding V.
Toen in October 1922 het Eerste Eucha
ristisch Congres in Nederland werd gehou
den, hetwelk een diocesaan congres voor
het Bisdom Haarlem was, werd dit voor
Zijne Doorl. Hoogwaardigheid Monseigneur
Thomas Lodewijk Heylen, Bisschop van
Namen, die als Voorzitter der Internationale
Eucharistische Congressen, het congres bij
woonde, meer onmiddellijke aanleiding Uwe
Heiligheid te verzoeken het 27e Internatio
naal Eucharistisch Congres in Amsterdam
te doen houden. Daarom smeeken wij Uw
Heiligheid tevens het Congres- en Gedenk
boek van bedoeld congres wel te willen aan
vaarden en de werkzaamheden te willen
zegenen onzer commissie betreffende de
samenstelling van een Internationaal Eucha
ristisch Congresboek, waarin een inzicht
Zal worden gegeven van de cultureele betee-
kenis van Katholiek Nederland.
Van Uwe Heiligheid de zeer gehoor
zame zonen, namens het Comité
voor Pers en Propaganda
(w.g.) L. A. P. M. VAN DEN BROEKE,
Voorzitter.
H. KUYPERS, le Secretaris.
Zijne Heiligheid Paus Pius XI betuigde
zijn groote ingenomenheid met het geschenk.
Als oud bibliothecaris kon hem geen geschenk
welgevalliger zijn, verzekerde de Heilige
Vader, die veel belang stelde in het fraaie
oude exemplaar en het stempel op het foe
draal alsmede in de gecalligrafeerde oorkon
de. De Heilige Vader vroeg naar vele bijzon
derheden omtrent het H.H. Mirakel, bezich
tigde opmerkzaam de oude, fraai gesneden
plaatjes en deed zich inlichten over de voor
bereidingen tot het congres te Amsterdam.
De Paus aanvaardde ook congres- en verslag
boek van het Eerste Eucharistisch Congres
in Nederland en zegende van ganscher harte
HOOFDSTUK I.
9E SLEUTEL TOT ALADDIN'S PALEIS.
Het lijkt wel een roman! Wat zeg ik?
Het is nog wonderlijker dan de Arabische
Nachtvertellingen! Ik verklaar je, Ricnard,
dat je op je knieën valt en mij dankt, dat
ik, je goede broer Jim, van uit het verre
Afrika ben overgekomen om jou je deel in
het voorstel te gunnen. Geef mij de claret
eens aan." James Prynne, een forsch man
met gebruinde gelaatskleur, die zoo juist uit
Durban was teruggekeerd, zat aan tafel bij
zijn broer Richard, waarop het dessert stond
te wachten. De kaarsen waren aangestoken
en de gordijnen neergelaten, ofschoon de
schemering nauwelijks was gevallen over het
schoone landschap in Sussex.
Tegenover James zat zijn dochter Violet
Prynne, die met haar vader uit Afrika was
gekomen. Zij was een bijzonder mooi meisje
met donker haar en een lief, onschuldig ge
zichtje.
Richard Prynne zat aan het boveneinde
van de tafel en hij vormde een groot con
tract met zijn tafelgenooten. Zijn gelaats
kleur was bleek, zijn gelaat mager; hij had
het type van een Italiaan.
Dat is nu mooi en goed, James, zei
Richard onderwijl hij zijn claret dronk en
op onverschilligen toon trachtte te spreken,
maar jij hebt altijd plannen gehad, die tot
niets hebben geleid. Je zegt zelf, dat je geen
cent hebt, je wil vijfduizend pond van mij
hebben om in deze onderneming te steken
en je biedt mij slechts een derde van de
winst aan,
Een derde van de winst, riep Jim,
goede hemel, man, dat zou je zoo rijk maken
als Rockefeller. Als je maar eenmaal de
feiten kent, dan erger je je daarover niet
meer.
Heb je de papieren, al de stukken?
Vader slaapt er bij en verstopt ze onder
zijn kussen, zei Violet met een glimlach.
Oom Richard beviel haar niets, zij had al
van het eerste oogenhlik af aan iets op hem
tegen gehad en de glimlach was uitsluitend
voor haar vader bedoeld.
Ja, ik leg ze 's nachts onder mijn kus
sen, zei James, en hij bracht een rood leeren
zakboekje te voorschijn, waaruit hij een
blad beduimeld schrijfpapier nam, dat dicht
beschreven was. Zie dit eens in. Lees het
aandachtig, maar je zult er niet veel van
begrijpen. Het is als de sleutel van Alad
din's paleis, maar ik weet, hoe ik dien
moet gebruiken en ik alleen weet dat.
Violet rilde. Deze sleutel tot Aladdin's
paleis, dit stuk moezelig schrijfpapier, dat
een voddenraper op straat niet eens zou
oprapen, vervulde haar <*emoed met een
vagen, maar ontzettenden angst.
Dat vuile vodje had een vreeselijke ge
schiedenis, en het was, alsof zij voorzag, dat
het oorzaak zou zijn van nog vreeselijker
gebeurtenissen.
Het is een cryptogram, zei Richard,
zijn oogen over de rijen getallen latende
gaan en over de letters die alle door elkan
der stonden. Op den eersten aanblik leek
alles een hopelooze verwarring.
Juist, zei James en hij borg het papier
weer in zijn zak, en als je nu met mij in
de bibliotheek een sigaar komt rooken, zal
ik je alles precies uitleggen. Ik verlang niet,
dat je in bet duister zult rondtasten en al
heb je mij het geld nog niet vast beloofd,
toch zal ik je het geheim mededeelen, ie
bent mijn broeder en ik vertrouw je,
Richard.
James dronk een tweede glas claret leeg,
en stond van tafel op.
In bijna alle families kan men een persoon
aanwijzen, wien ailes meeloopt en ook een
met wien het omgekeerde het geval is.
i Richard Prynne was een type van de eerste
soort; James bad zijn geld bij allerlei spe-
culaties verloren en leidde een zwervend
j leven. Richard was thuis gebleven en rijk
getrouwd. Hij was nu weduwnaar zonder
kinderen, een welgesteld man zonder vrien
den. Door zijn huwelijk was bij in het bezit
gekomen van dat huis in Sussex. Het was
een oudcrwetsch huis, Scarle-Place geheeten
en het was schilderachtig zonder ongezellig
te zijn. De bibliotheek, waarheen Richard
Prynne zich nu met zijn gasten begaf, was
wel de gezelligste kamer van het huis.
Nu, zei James, een sigaar opstekend
en tegenover Richard in een armstoel plaats
nemend, ik begin met het begin. Violet kan
er bij blijven. Zij kent de historie al op haar
duimpje, althans tot op zekere hoogte.
Hij leunde achterover op zijn stoel, een
toonbeeld van een kolonist, die de sterren
als nachtkaarsen en de hemel als zijn dak
heeft beschouwd. Richard Prynne zal stijf
en koel tegenover zijn broeder aandachtig
naar hem te luisteren, zonder een woord te
zeggen.
Eens was er iemand in Durban, begon
James, die mij op een schandelijke manier
bestal. Het doet er niet toe hoe, maar hij
bestal mij. Hij heette Steinmetz en ik begaf
mij op weg naar zijn boerderij met een ge
weer om hem eens de waarheid te zeggen.
Hij had mij zoo wat alles afgestolen, behalve
I Violet en mijn geweer. Violet liet ik te Dur-
ban achter, maar mijn geweer nam ik mee.
tk was van plan hem alles terug te laten
geven en zoo niet, hem dood te schieten.
Maar ik vond hem niet. Hij was naar Pre
toria vertrokken en ik volgde hem. Ook
daar was ik weer een dag te laat. Ik kwam
•echter te weten, dat hij met drie andere
mannen, allen te paard, reisde en wel naar
hel Zuiden. Ik zal ie niet vervelen met het
verhaal, hoe ik hen voortdurend op het
spoor bleef zonder ze te pakken te krijgen.
Ik had er al wel veertien dagen aan opge
offerd, toen ik eens op een dag, tegen het
middaguur, de teugels van mijn paard los
liet en om mij been keek. Ik zag niets dan
mijlen en mijlen eenzaam veld, zoo verlaten,
dat de streek nog ellendiger leek dan de
Kalahari-woestijn.
Den avond te voren had ik nog sporen
van mijn mannen gevonden, waar zij op een
boerderij zich van water voorzien hadden.
Toen waren zij naar het Westen getrokken
en ik volgden hen op goed geluk af.
Ik hield dus de teugels in, stond in de
stijgbeugels op en riep: Aha. wat is dat?
Mijlen ver voor mij lag een boerderij.
Nooii heb ik een huis zoo eenzaam en ver
laten zien liggen als dat daar midden in de
hei. Vlak daarboven zag ik een zwarte stip
zweven, zoo groot als de punt van een
potlood. Ik wist, dat dit een aasvogel was,
en waar je zoo'n beest ziet, daar waart de
dood rond.
Ik gaf mijn paard de sporen en reed voort.
Spoedig viel de aasvogel uit de lucht n®ar
en verdween, steeg op en viel weer. Dit
spel herhaalde zicb zonder ophouden: bet
was, als iemand op de boerderij tennisbal
len naar boven smeet. Al dichter naderde
ik, en weldra bemerkte ik vier gezadelde
paarden, die zonder berijder rondliepen.
Eindelijk was ik dicht genoeg bij dc boer
derij gekomen om te zien, dat die verlaten
was en wijl ik tevens het kriischen der aas
vogels hoorde, begreep ik, dat de dood er
heersebte.
Ik bond mijn paard aan de leuning vast en
met het geweer in de hand stapte ik van de
veranda in de kamer, waarvan de deur wijd
open stond. Op de tafel stonden de over
blijfselen van een maaltijd. Borden, messen
en glazen, de stoelen zelfs waren omverge
worpen. Alles wees op een woedend ge
vecht en op den grond lag een man, gedood,
door een kogel die zijn hart had doorboord,
een man met rood haar, maar bet was niet
Steinmetz. dien ik zocht. Ik keerde terug
naar buiten. De hei zag er verloren en een-
zaam uit onder de brandende zon en ik kon
in de verte de paarden zonder berijders
heen en weer hooren draven. Ook weer
klonk nog steeds het krijschen van den aas
vogel. Ik dacht bii me zelf: hier is niemand
meer in leven dan ik en ik maak mij ook
j uit dc voeten, maar ik moet toch eerst eens
gaan zien wat die beesten doen.
Ik liet, dom genoeg, mijn geweer op dc
stoep achter en stapte naar de binnenplaats,
j achter het huuis.
I Goede hemel! Die binnenplaats! Daar la
gen twee doode mannen op den grond, één
hij den muur van het huis en een achter een
grooten drinkbak, die uit den stam van een
afgezaagden boom scheen te bestaan. Geen
van die doode mannen was Steinmetz.
Ik bekeek dit tweede lijk en overdacht,
waar Steinmetz toch zijn kon, toen een grin-
nekend geluid mijn aandacht trok en opkij
kend zag ik hem. Steinmetz leunde tegen
een open venster op de verdieping gelijk
vloers en hij richtte zijn buks op mij. En ik
was zonder geweer.
