Nieuwe Haarlemsche Courant | 1924 | 24 juni 1924 | pagina 3

Tl

GEMENGD NIEUWS.

LEGER EN VLOOT.

KERK EN SCHOOL.

STADSNIEUWS.

È.S.M., N.Z.H.T.M.,
M.E.T.

A. TABERNAL Zpon - SatrttpóaH
Telefoon 22322.

KUNST EN KENNIS

Aan onze Lezers

LANGERAAR.

UITHOORN.

HOORN.

TER AAR.

NIEUWVEEN.

LEIMUIDEN.

VINKEVEEN.

BEVERWIJK.

WARMOND.

NIEUWER-AMSTEL.

NES AAN DEN AMSTEL.

MIJDRECHT.

Fabrieksbrand te Deventer.

Onvoorzichtigheid.

In een sloot gereden.

Gebrek aan buffetjuffrouwen.

Onbillijke korting.

Nieuwe militaire salariëering
25 pet korting.

De diensttijden van het
T ramwegpersoneel der

VRAGËNBUS.

Billijke prijzen a centanS. Goed ge
sorteerd riet van prima kwaliteit.

Het Zwemfeest van „De Waterratten."

Sago-bereiding in Borneo.

Spoort al UW kennissen
aan hun vraag- en aanbod
advertenties ie plaatsen
in onze eigen

Nieuwe Haarlemsche Courant

Een dag van vreugde en dankbaar herden-
Sen was het voor onze parochianen den
/en Juni. Immers, genoot onze parochie
het vorige jaar het hooge voorrecht, den
2en harer zonen de H. Priesterwijding te
zien ontvangen, dezen dag viel deze eer den
Wel Eerw. Heer A. Vrouwenhoven te beurt.
Zaterdag j.l. was door het comité bestaande
juit de heeren P. van Dam, A. Egberts, C. van
Dam, L. den Haan, S. Hoogervorst, C.
Fransen, J. A. Koeleman, Jac. Akerboom en
J> Hoogervorst het noodig in het werk ge
beld om zijn Eerw. een waardige intocht te
bereiden, aan het verzoek van 't bestuur der
K. S. A. te vlaggen, was veelvuldig voldaan,
ei) ons Hollandsch dundoek wapperde fier
uit alle huizen. Vanuit Alphen naderde de
Neomist per rijtuig ongeveer zeven uur, ons
dorp.

Intusschen had het comité en bruidjes, me
de onder leiding van de hoofdzelatrice der
H. Kindsheid, Mej. E. Hoogervorst, zich op
het Jaagpad opgesteld, alsmede de leden der
R* K. Muziekvereeniging „Arti et Religioni",
onder leiding van den directeur, den heer C.
van Dam. Bij het naderen van Z. Eerw. en
familie, werden deze hartelijk door den voor
zitter van het comité, den heer D. van Dam,
hartelijk verwelkomd. Het is spr. aangenaam,
'ia elf lange jaren, dat deze dag is aangebro
ken, en daarom zijn allen vreugdevol samen
gekomen. Spr. feliciteert namens allen, ouders
cn familie, en spreekt den wensch uit, dat Zijn
Eerw. in de plechtige Eerste H. Mis ons zal
gedenken. Op het vaan, dat door de bruid
jes werd gedragen, prijkten de woorden „Gij
zijt Priester in Eeuwigheid".

Intusschen had de muziek van „Arti" het
•>Aan U, o Koning der eeuwen" ingezet. De
'ocht had plaats van 't Jaagpad over 't kerk-
P®d naar de ouderlijke woning.

Inrusschen was een flinke stoet samenge
komen. Zichtgbaar geroerd over de ontvangst
•leemt de jonggewijde Priester het woord.

Na 12 jaren gebeden te hebben, en na ijan-
ge jaren van voorbereiding, kan spr. niet
anders dan dank brengen aan God voor het
groote goed door Hem gedaan en waarop
too juist in de aanhef, „Aan U, o Koning der
Eeuwen", het streven van die jaren heeft be
kroond. Zijn Eerw. kan niet anders, dan
dorpsgenooten en buurtjes dank zeggen, ge
zien de stoet heeft het spr. zijn verwachtongen
overtroffen. Spr. herinnert er aan, wat God
gesproken heeft door de profeten, „Groot
Zijn de geloovigen, die den Priester eere", en
;Pf. kan niet anders zeggen, dan dat zij hier
uiting te hebben gegeven aan hun katholieke
geloof, en hij zal hen in de Eerste plechtige
N- Mis gedenken. Het heeft spr. verwach
tingen overtroffen en hij brengt dank aan
den Wel. Eerw. Heer kapelaan J. van Hou-
ten en het comité en den heer van Dam. Daar-
'i® nam de neomist zijn intrek in de ouderlijke
Woning. Door de dames Mej. J. van Eijk, L.
Eevarth, M. van Tol, J. Fransen was mede,
voor passende versiering gezorgd. Aan Zijn
Eërw. werden bloemen aangeboden, waarna
de bruidjes door zang en vers haar kinder-
•ike gevoelens tot uiting brachten. Door het
•nuziek van „Arti" werd de stemming door
eenige fraaie nummers verhoogd. Zondag
werd de Neomist onder geleide van comité en
bruidjes ter kerk vergezeld, waarom 10 uur de
Plechtige Hoogmis plaats had. Het zangkoor
voerde de meerstemmige Mis van „Stehle"
uit, terwijl zijn Eerw. werd geassksteerd
door den Wel Eerw. Heer J. Langendijk als
diaken, oud kapelaan dezer parochie, thans
te Warmenhuyzen, en den Wel Eerw. Heer
Van Houten, als subdiaken. De feestrede
Werd uitgesproken door den Wel Eerw. heer
Langendijk. Zijn Eerw. had tot tekstwoorden
gekozen „Door de genade van Christus
o«n ik wat ik ben, en Zijne genade is in mij
liet ijdel geweest. Spr. schetst de nietigheid
van den mensch. en doet uitkomen de hooge
Waardigheid van het Priesterschap. Het koren
de bloem is rijp, doch de arbeiders zijn weinig
Spr. schetst hoe Zijn Eerw. straks als missio-
•laris, het geloof aan de heidenen gaat ver-
koujligen, hoe vreugdevol voor de ouders, en
vraagt zoolang zij nog op aarde leven, de steun
door gebeden, en met den wensch, dat deze
Wijding nog door vele zal worden gevolgd,
besluit Zijn Eerw. zijn feestrede. Onder lei
ding van den directeur den heer N. Hooger
vorst werd door het zangkoor een feestcan-
tate „Hulde aan het Priesterdschap" gezon
gen.

Na de H. Mis hadden comité en bruidjes
®ich opgesteld om den Neomist en familie
naar 't patronaatsgebouw te begeleiden. Een
fraaie eerepoort gaf toegang, en de zelatriecen
der H. Kindsheid hadden hier weer voor pas
sende versiering zorggedragen. Om twee
uur had de Vespers plaats, waarna van
d—-4 uur van de receptie een veelvuldig ge
bruik werd gemaakt. Tot besluit van den
Plechtigen feestdag werd te zeven uur door
den Neomist een plechtig Lof gecelebreerd,
geassisteerd door de Wel. Erw. HeerenJ.
Langendijk en J. van Houten, de Wel Eerw.
freer kapelaan Ph. Hoogervorst fungeerde als
zerenioniarius. Nah et'Lof gaf de R. K.
Muziek vereeniging „Arti et Religioni" en
"e!: zangkoor „Soli Deo" een Serenade,
Waarbij een cjrom van menschen was samen
Bekomen In roerende woorden dankte daar-
Pa de Neomist voor de waardige ontvangst.
?'iti Eerw. zegt, dat vooral de bruidjes de
fjeilige onschuld hem heeft getroffen, en het
I'nd zal gedurende zijn toekomstig missie-
'even de aandacht trekken, Spr. dankt voor de
Pruziek en zang, en heeft met ouders en fa-
Phlie plechtig meege.jubeld en hoopt, dat de
kunst door de muziek nog veel aan den Gods
dienst zal bijdragen. Nadat door „Arti" nog
„Lapg zal hij leven is ingezet, keerden de
velen welke van verre Waren gekomen, huis-,
Waarts.

Ongecorrigeerd,

Voor de textielarbeiders. Zondag hield
P® R.K. Wcrkücdenverceniging haar laa.tstc
Ijpllecte voor de R.K. textielarbeiders in
'ivenfe, welke 13.85 opbracht. Er is hier
®*1 Wat werk van deze zaak gemaakt en
alhoewel dc bedragen, die wekelijks wer
en gecollecteerd, grooter hadden kunnen
?'Jn, toch vormden zij in totaal een mooi
Pedrag. Een woord van dank aan milde gc-
«rs en'collectanten is dan zeker op zijn
Plaats.-

^Het' Eucharistisch Congres. Dc R.K.
jT-fu-kliedcnvereeniging en dc afdeeling der
■P-K. Spoorwegmannen ,,St. Raphaël" te de-
jer plaatse, zullen niede doen aan do "Vaan-
jd-huldc voor het Eucharistisch Congres,
aminer, dat niet meerdere vereenigingen
®r een vaandel bezitten.

Mooi geschenk. Zondagmiddag was in
JWf Parochiehuis tentoongesteld, het troon-
emelkleed. Dit kleed was vervaardigd door
e Eerw. zusters alhier, He.t is een fraai
®uik werk en getuigt van veel inspannend
erken cn is een geschenk der zusters voor
®UZe parochie. Des avonds werd de balka-
'IP voor het eerst in dc processie mecge-
r4gen enkénden alle' parochianen dit
Prachtwerk aanschouwen.

Apollo haar concours. Het harmonie-
>?rPs Apollo", speelde niet, zooals in de
If'j Ct' van Zaterdag stond, in de Eere-
'dceling, maar in de afdeeling Uitmuntend-
c'd. wat een afdeeling lager is.

Verder was de uitslag van de marsch-
- e<Ltrijd: ..Sarphati", Amsterdam, le prijs,
Punten; ..Apollo", Hoorn, le prijs, 55

Punten.

wjRHag concours: 2e afdeeling: „Door
'Lkracht Verkregen", Sloten (A'dam),
Prijs, 51 Vt punt.

?,e afdeeling: „Sarphati Amsterdam, le
a punten.

J, Afdeeling uitmuntendheid: „Apollo",

^°rn, le prijs 77 punten.

Lere afdeeling: „Beverwijksche Harmo-

nikapel", Beverwijk, le prijs, 70 punten;
„Diemer Harmonie", Diemen, le prijs, 82
punten.

Uitslag eere-wedstrijd: „Sarphati", Am
sterdam, 4e prijs, 71 p'A punt; „Beverwijk
sche Harmoniekapel", 3e prijs, 73 punten;
„Diemer Harmonie" 2e prijs, 79/4 punt;.
„Apollo", Hoorn, le prijs, 90 punten.

Apollo behaalde in den eere-wedstrijd
het hoogst aantal punten niet alleen wat
betreft tegenover de andere corpsen, maar
het hoogst aantal punten wat gegeven kan
worden.

Onderlinge verzekering tegen brandscha
de. In dc vacatures P. W: Kroft en Joh.
Visser werden respectievelijk tol voorzitter
en 2c voorzitter dc heeren A. Hartvelt en
W. Hoogstraten te Ter Aar gekozen.

Geheime branderij. Sedert een wëek
bestaan hier sterke vermoedens, dat een ge
heime branderij bestaat. Bij een viertal per
sonen werd door dc politie huiszoeking ge
daan, welke tot heden niets, hebben opge
leverd.

Burgerlijke Stand. Ondertrouwd: Johan
nes Petrus de Hollander, oud 28 jaar, ma
chinist, wonende alhier, met Johanna van
den Oever, oud 25 jaar, zonder beroep, wo
nende te Roterdam.

Geboren: Cornelia Gijsberta, dochter van
Arie de Bruijn en Anver Christina Kolijn;
Maria Johanna, dochter van Wilhelmus
Theodorus Lunenweg en Agatha Johanna de
Wagenaar.

Overleden: Jannetje Kennis, weduwe van
Johannes Hogenboom, oud 88 jaar; Margare-
tha Maria Thediech, oud 88 jaar, gehuwd mét
Cornells Petrus Broekhuizen; 'Agatha Kok/
oud 82 jaar, weduwe van Cornelis Verburg.

Muziekconcours. Zaterdag behaalde de
muziekvereeniging „Concordia", dir. H, Gij
zen, op het Groote Concours te Zaandijk
in den marschwedstrijd een eersten prijs met
18 punten en in dc Concertwedstrijd 3de afd.
Fanfares, een 2den prijs met 47 punten. Een
mooie praeslatie. 's Avonds werd door het
gezelschap nog een rondgang door het dorp
gemaakt,

Goedkoope Markttreinen, Met ingang
van Zaterdag 28 Juni worden'Zaterdag afge
geven marktkaarten naar Utrecht. Heenreis
geldig in alle, treinen, die vóór 6 uur n m.
van het marktterrein vertrekken. De prijs
van een derde klase retour bedraagt 80 cent.

Buurtverkeer treinen. Pogingen wordfcv
Voor 80 cent dus uit en terug naar Utrecht,
alhier aangewend om buurtverkeer der trei
nen te verkrijgen. Een lijst met handteekë--
ningen zal worden opgezonden.

R. K. Voetbal. J.l. Zondagmiddag had
in de seriewedstrijden één wedstrijd piaats,
nl. N. F. C, 2, Utrecht,,—R, O. D. A, I, Bo
venkerk. Deze match eindigde met een 2t-
overwinning voor R. O. D. A. ruststand 10,
in liet voordeel van R. O. D, A.

A. s. Zondag spelen D. V O I. Wilnis,
Vinkeveen II cn N A. D. A, I, Nes a. d.
Amstel,Kolpingsglorie I, Amsterdam. Vin
keveen speelt a. s. Zondag in Bovenkerk in
de seriewedsrtijden om den lsten en 2den
prijs, eerste afdeeling, tegen S, N. O. I, van
Amsterdam. De eerste prijs is een zilveren
beker en dc tweede prijs is een zilveren lau
werkrans. al Vinkeveen den beker kunnen
bemachtigen?

Burg. Stand. Ondertrouwd: A. Kempe
en A. J. W, Kuijer. H van .Riessen en J. de
Wolf.

Gehuwd: A. Mensing met P. Boer

Bevallen; D C. M. Dekker—De Jong, z. F.
M. DorsKeuz.enkamp, z, J, W. Kooiman
Boogaard, 1.1. z

Geitenkeuring Morgen wordt op het
plein van de bijz. R, K. School 's avonds de
jaarlijkschc Geitenkeuring gehouden, welke
staat onder leiding van den Rijksveecon.su-
lenl, den lieer- Tukker. Prijzen zijn beschik
baar.

Burg. stand. Geboren: Johanna Wil-
hélmina, d. van C. van Dijk cn M.-C. van
Duren. Gijsberta Cornelia, d. van J. de
Riik en G. M. Schelling.

Burgelrlijk Armbestuur. Alhier zal
een burgerlijk armbestuur worden inge
steld.

Openbare Lagere School, Door B. en
W, zal den Raad worden voorgesteld in
beginsel te besluiten, tol stichting eener
nieuwe openbare lagere school te Amstel
veen.

Inbraak. Dezer dagen is 's nachts in
gebroken ten huize van den winkelier - N„
alhier.. De inbreker isbinnengekomen door
openschuiving van een raani der ach',or dé
winkel gelegen kamer, waarna de wipkpl-
lade. waarin zich ongeveer 60'aan baar
geld bevond, werd modegenomen. De lade
werd later ledig achter het hiiis terugge
vonden. Door dc bewoners, welke zich in
dipen rust bevqnden, werd niets bemerkt.

De rijkspolitie heeft de zaak in onder
hoek.

Voetbal. Zaterdagavond vingen dc
wedstrijden aan, om de Frou-Frou wissel
beker. Opcgluisterd door fanfare V.Y.O.S.
speelde M. V. V. I van alhier tegen A. V, V.
van Amstelveer een vinnige wedstrijd, wel
ke door M. V. V. werd gewonnen met 10.

Burgerl. Stand Overleden: Uithoorn)
Johanna Kroonen, 4 mnd. Macheltje
Kraan, 69 j„ echtg. v, W. Oosterlaak.
Johannes Verburg, 67 j., echtg. v. Antje
Smit.

Ondertrouwd'. K. Mulckhuijse en J. Win
kel,

Ongeluk. Tengevolge van een aanrij
ding door een auto, is dc vrachtrijder C. M.
van den wagen gevallen en bekwam een
beenwond; zoodat geneeskundige hulp moest
wo.rden ingeroepen.

Concert. Woensdagavond gaf V.I.O.S.
een concert in de tent, dat schitterend is
geslaagd, doordat er goed werd gespeeld en
door het schoone weer.

'op rijwiclén. Al blaakt een ongehuwde van
lust in het belasting betalen, dan kan hij met

ijverig* bier -en -jenever drinken en 't houden
van eenige honden, nog maar moeilijk- als
belastingbetaler op één lijn komen met den
vader van eenigc suiker, vleescb en thee
consumeerende kinderen, die in een grooter
buis moet wonen, een dienstbode moet hou
den, eenige rijwielen niet kan. missén, etc.
Algemeen erkend zijn de nadeden van dc
hooge jeugdloonen. Zij leiden lot verkwis
ting van maatschappelijke waarden en dra-
'gen niet' zeidén bij tol moreelen achteruit
gang der verdieners. Zoo ergens teveel aan
draagkracht le. bespeuren is, dan is het wel
bij dc jonge ambtenaren, zoo mannelijk als
vroi.'.velijke en bij de jonge bedienden en
arbeiders. Hen te dwingen minder uit te ge
ven leidt tot den besten vorm van bezuini
ging.

Zondagmorgen kwart over acht brak een
felle brand uit in een .der opslagplaatsen van
de N. V. Stoom-olieslagerij y.h. Gebr. ten
Hove aan de Bergpoortstraat alhier. De poli-
tiebrandweer en later de geheele brandweer
tastten met'veel materiaal het vuur aan, doch
konden piet beletten, dat drie gebouwen der
groote fabriek in vlammen Opgingen. Het
vuur vond" voedsel in de kuiperij, waar tal
van vaten verbrandden, in een filtreerafdee-
ling en in een opslagplaats,vajt lijnkoeken en
lijnzaad. Gelukkig kon een aangrenzend ge
bouw, waarin zich vijf groote olietanks be
vonden, door de brandweer worden behou
den. Zij liepen langen tijd ernstig gevaar. De
schade is zeer-aanzienlijk, doch kon nog niet
worden'geraamd. Alles is verzekerd. De brand
is vermoedelijk door broeiing ontstaan-

Bij de blussching kreeg, tijdens het omha
len van een muur, de brandweerman G. een
kneuzing, doordat hem een vallend stuk hout.
trof. Een lid van het personeel, K., viel bij
het hulp verleenen van een ladder en werd aan
een der polsen gekwetst.

Het bedrijf zal vermoedelijk kunnen wor
den voortgezet.

Zondagmiddag woei de hoed af van den
heer R„ die op een tramwagen van lijn 9
stond bij de Lange Houtstraat, hoek Plein te
■'s Graverthège. Hij wilde zijn hoed grijpen,
doch viel van den wagen en geraakte metzijn
been tusschen een baanschuiver, waardoor
'hij een eind werd meegesleurd. Hij werd
naar de Centrale Post vervoerd.

Gistermiddag is de heer H. G. v. M. te
Zevenbergen, met zijn auto, 'waarin zijn
vrouw en 24-jari-ge dochter A. zaten/ even
buiten de kom der gemeente in een sloot ge
reden. Mevrouw v. M. bleek gewond te zijn,
aan het hoofd en was een tijd lang/buiten ken
nis. Haar dochter was er ernstiger aan toe
en had een diepe snijwonde in den rug. De
heer van.M. kwam met den schrik vrij. De
auto werd zwaar beschadigd.

Het ongeval gebeurde toen de heer v. M„
die zelf chauffeurde, omkeek, om van zijn
dochter een spiegel aan te pakken, en hier
door onvoldoende aandacht schonk aan het
stuur.

De „Hotelhouder" meldt, dat een-der
den van den .Ned, Bon3"k>an vUerkgeVefs ff.
hotel, restaurant-, café- epv.-aapVerwante be*
drijven aan de RotterdamsChe Arbeidsbeurs
onlangs eenige buffetjuffrouwen aanvroeg.
Men antwoordde hem echter, dat gééne be.-
schikbaar was. Hij wendde zich daarop tot
den Dienst der Werkloosheidsverzekering
en Arbeidsbemiddeling te 's-Gravenhage -en'
kreeg ten antwoord, dat ook daar geen aan
bod was v.an geschikte. Nederlandsche buf
fetjuffrouwen.

BELASTING NAAR DRAAGKRACHT.

„Bijna al onze belastingen schrijft de
heer C. J. P. Zaalberg in de Ec. Stat. Be
richten treffen de gehuwden \eel zwaar
der dan de ongehuwden. Dc kindcrepaltrek
en sommige vrijstellingen bij inkomsten- cn
personecle belasting zijn een bespotting, als
men ze vergelijkt met wat een nog niet eens
zoo heel talrijk gezin betaalt aan accijnzen
op suiker, vleescb, thee, etc., en weldra ook

Naar de N. R. Cr. verneemt, hebben de
reserve-officieren, die van oudsher reeds van
de instelling van het instituut, nu meer dan
25 jaar geleden, recht hadden op een jaarhjk-
sche toelage, bericht ontvangen, dat deze
toelage met ingang van Mei j.l. met 10 pCt.
is verminderd.

Aangezien deze toelage anders dan de
ambtènaarstraktementen in den loop der
jaren nimmer eenige verhooging heeft onder
gaan, heeft deze als volkomen willekeurig
beschouwde maatregel in de kringen der
betrokken reserve-officieren groote ontstem
ming teweeggebracht.

Naar de Tel. verneemt zullen de nieuwe
mil. salarisschalen spoedig aan de commissie
van Georganiseerd Overleg worden toegezon
den.

In deze schalen zullen de maximum-
iaarwedden met pl.rn. 25",worden ver
minderd. Later vernemen wij, dat bij pen-
sionneefing in gevolge art. 2 punt 5 reserve
plicht tot het 55e levensjaar zal worden
verlengd (zij die dus reeds in gevolge deze
bepaling met pensioen gingen).

Korting °P pensioen zal alleen plaats
hebben voor hen, die geen wachtgeld, doch
pensioen genieten, indien zij een Rijks- ot
Gemeente- of Proc. betrekking bekleeden.
Bij particuliere betrekkingen zal zulks met
geschieden.

N-aalp-wij vernemen zijn de afgevaardigden
der., drie erkende, organisaties „Si. Raphael
P. C/'B. en Nerf. Vereep. door de Directie
dff -bovengenóenidc maatschappij op Vrijdag
middag te 2 uur ter conferentie genoodigd
'om' besprekingen te houden over de op 1
en Juni ingevoerde rouleeringep voor
■boy ehgénoem'dp ehóncel'. Eén dezer dagen
had zooals' dit reeds eerder te- Haarlem ge
schiedde) te Leiden' eend gecombineerde
vergadering plaats vóór. dc lécfenvan „St.
Raphael" P. C, B. afd. 'Leiden en Voor-
b.ii;: wëtk'e geleid V erd .hmrrdfr vVoorzit-
tc-i' d." Site vAftafdcefffliL.(JrawT van Si,
Raphael, cfen beer IGeeirs Uil Zandvdort.

Dn or bovengenoemd.ctt VoOrzittér eri door
den heer Koster,! bondsutnbitenaar van „St.
Raphael", werd nog oen uite.e.nzqttirig gege-
-yen* over de pfaafs gehad Jighbende confe
rentie van, 20 Mei 1.1.

Vr.: Kunt U mij ook bet adres op geven
van een vereeniging, welke in den winter
brandstof verstrekt, tegen wekelijksche con
tributie, Is er nog wat aan verbonden en
kan een ieder zulks betrekken

Antw.: Spaarkas „St. Nicokas" oridcrafd.
R.K. Volsbond. Deze houdt zittirij* in het
gebouw „Sint Ravo Zaterdagsavonds.

Tijdens cén der springnummers. De heeren Hemsing, Davidson en Okhuizen#

Father J. Staal schrijft in de Annalen van
Mill-Hill

Sago is 'n artikel, dat iedereen kent en men

overal 'kan verkrijgentegen betaling.

Het wordt aangeboden in fijne en grove kor
rels en komt uit de warme landen, die op den
evenaar liggen. Oost Indië bezit duizenden
bunders sagoland, doch Borneo levert verre
weg het grootste deel dezer koloniale waar.
Dat reuzen eiland met zijne lage moerassige
streken is zeer geschikt voor de sago-teelt,
want dat product tiert In 'n natten'bodem en
'n broeierig klimaat. Sago wordt bereid uit
de pulpachtige kern van verschillende palrn-
boomen, waarvan de voornaamste de sago
palm genoemd wordt. De wilde palmen leve
ren slechts een ruwe en wreede pulp, doch
de|veredelde palmen bezitten 'n kern van
zeer hoog gehalte en worden voornamelijk
gekweekt door de Milanoes een volksstam
van 80.000 zielen in Midden-Sarawak. Dat
zijn de sago-menschen Hoeveel sago wei
per jaar door hen wordt bereid en uitgevoerd,
weet ik nietdoch in 1921 leverde de kleine
Noordhoek nl. Britsch N. Borneo, dat heele-
maal geen sagoland is vergeleken met Sa
rawak, voor 100.000 gulden sago. Sarawak
verwerkt en verhandelt jaarlijks minstens drie
maal zooveel, zoodat over het geheele eiland
zeker voor 'n half millioen guldens sago
wordt gemaakt.

De sagopalm groeit 'n dikken stam, doch
bereikt zelden 'n hoogte van 10 meter. In
8 jaren is hij volwassen en 'n paar jaren latei-
is hij op z'n best om sago te leveren. Dan
bevat de stam 'n groote hoeveelheid merg
achtige stof, welke ingesloten is door 'n harde
schors van hout ongeveer 2 duim dik.
Dat hout is goed en handig voor het maken
van primitieve gereedschappen. Wanneer
de sagopalm zijn vollen wasdom heeft be
reikt en veroorloofd is vruchten te vormen
en te ontwikkelen, dan verwerken die vruch
ten of dat zaad het geheele merg van den
boom. Zoodra dus dat zaad tot rijkheid is
gekomen, is de sagopalm 'n holle boomstam
geworden, welke dan onmiddellijk afsterft
en dus zijn doel vöor den sagohandel heeft
gemist. Derhalve wordt de sagopalm om
gehakt, voordat hij vruchten draagt. Juist
vóór den vruchttijd ontspruiten rondom den
moederstam nieuwe loten, die de Bor-
neo-menschen zeer naïef „anak-kinderen"
noemen. Die loten evenals bij bananen-plan
ten, brengen naar verloop van tijd ook nieuwe
spruiten voort en dus breidt een sago-plan-
tage zich van lieverlede uit. Het gevolg is, dat
Zoo'n plantage geleidelijk wortel schiet in
den grond van verschillende eigenaars en dus
aanleiding geeft tot lange geschillen en pro
cessen.

Een sagopalm groeit nu juist niet op tot
een sierlijken boont. De drassige bodem is
oorzaak, dat hij 't weelderig gebladerte ont
wikkelt en dat 'n massa jonge sagoplanten
er zich rondom verdringen en verstikken
Een kokospalm klappa, een pinangboom,
de waaierpalm is veel fraaier. Wanneer een
sagoboom nog jong is en alleen staat, is hij wel
mooi'; doch wanneer hij ouder wordt, ver
liest hij zijn schoonheid. Breede bruine ban
den vormen zich regelmatig rondom den stam
'en geven het voorkomen, dat de boom aan 't
verkankeren is. Die donkere,, ruwe kringen
Ontstaan juist op de plaatsen, waar voorheen
jaarlijks de takken of stengels uitgroeiden
zoodat het getal der banden den juisten ouder
dom van den boom aangeeft.

Zoodra een boom tot rijpheid is gekomen,
tekt de eigenaar er naar toe om hem te vel
len. De sago groeit 'riiét aan'den bóom, gelijk
'n vrucht die men er af kan plukken, ofwel
gelijk kamfer en guttapercha in vloeibaren
toestand door eene insnijding in den bast
van den boom verkregen wordt. Een sagopalm
moet worden omgehakt om zijn voedings-
artikel te bereiken.

Daar de bewerking der ruwe sago ver
schilt, zal ik hier slechts trachten te beschrij
ven, hoe de Milanoes de sago-menschen
.bij uitnemendheid daarmede te werk gaan.
De man met zijn kleinen dissel ook zijn
ega en allen, die helpen kunnen, trekken
naar de sagoplantage. Met zijn handig bijltje
maakt hij bij den grond een diepe inkeping in
de taaie schors van 'n hakbaren boom. Dan
slaat hij 'n decimeter daarboven den geheelen
bast weg.en stelt de inwendige, sponsachtige
massa bloot. Met veel rukken en schreeuwen
valt eindelijk de boont' on,der 'n.yioek en 'n
zucht tegen de wereld/De .lang, stengels: met
hunne puntige bladeren worden .er afgesla
gen, de kruin wordt opengespleten en de
palmkool er uitgehaald en door1 moeder-de-
vrouw medegenomen naar huis. De kruin
van alle palmen leverén 'n soort kool, welke
gekookt en gestoofd een der smakelijkste
groenten vormen in Borneo. De puntige
bladeren worden gebruikt om de daken te
dekken. V'5n 6 tot 9 jaren lang kunnen zij zon
en regen weerstaan. De stevige stèrigels Wor
den aaneen geregen en aldus geschikt gemaakt
voor deuren, schotten, schuttingen, deksels,
enz.

Wanneer de sagoboom geveld is, wordt hij
in blokken gehakt van ongeveer 'n meter
lang. Die stukken wordenïdan naar de rivier
versjouwd, waaruit zij'weer worden opge-
vischr op de plaats, waar de sagobereiding
plaats heeft. In de werkplaats worden ze
met een groot hakmes van de schors ontdaan.
Vervolgens wordt zoo'n blok ruwe sago op
een schraag geheschen en door 'n paar jon
gens met een raspzaag 'n meter lange plank
met spijkers beslagen, waarvan de punten een
centimeter er doorsteken behandeld,
zoodat het in vezels en zaagsel op den grond
valt.

Dat zaagsel wordt dan op een vloer van
„billianhöut" ijzerhout met eln knup
pel geklopt, gehamerd en gebeukt. De sago
is nu gereed voor de „nyanan" óf waschhüis,
dat 'n.stelling is over 'n rivier en dienst doet
als veranda, welke voor elke Milanoe-hut
langs het water is opgeslagen. De vloer be
staat uit gespleten nibong-latten 'n zeer

taaie palmsoorten-bedekt met biezen-

matten. Aan weerskanten onder tegen den
vloer worden stevige matten bevestigd, welke
in den vorm van 'n gleuf schuin toeloo
pend naar ondeéen boven 'n boot hangen.
Die boot is gewoonlijk 'n uitgeholde palm
boom, welke opvangt Wat over de matten er in
rolt.

De geraspte sago eene grijze, onooglijke
massa wordt in groote manden gemaakt
van de schors van den sagoboom, naar die
waschinrichting gedragen. Daar wordt het
geweekt en aangemengd met water wel
riekend rivierwater, waarin iedereen wascht
en zwemt en leeftdoch water is daar water,
zoolang het vloeibaar is. Vervolgens moeten
de kinderen en het vrouwvolk 'n tien mi
nuten lang door die papperige brei loopen
om met hunne onschuldige voeten dat goed
je te kneden, te stampen en al het stijfsel er
uit te persen. Die melkachtige stof vloeit na
tuurlijk weg door de matten en latten en
wordt opgevangen in de boot beneden, waar
in het bezinkt, zoodat het water gemakkelijk

te verwijderen is. De uitgeperste pulp wordt

soms gebruikt als voedsel voor varkens en
kippen, doch meestal wordt het maar in de
rivier geworpen, waar het dan ligt te verrot
ten, totdat het regenseizoen het wegspoelt.

De deegachtige sagopap, die in de boot
bezonken ligt, wordt bij duizenden tonnen
door Chineesche kooplui opgekocht, die het,
weer op hunne primitieve manier wasschen
spoelen en bleeken, door zeven wrijven en
het in groote of kleine korrels opvangen in
verhitte trommels drogen en dus hard en
glanzig maken, in bussenverpakken en het.
aan ons als 'n heerlijke toespijs verkoopen

Voor eigen gebruik wasschen de Milanoes
het zoolang, tot het zuiver wit is. Dan wordt
de deeg door de vrouwen gekorreld en ge
droogd op 'n oven en aldus wordt het als hun
dagelijksch voedsel gekookt. Ook worden var
de sagobloem verschillende soorten koek ge
bakken voor 'n feestmaal.

Ziedaar, hoe de sagoboom den Milanoes
een bestaan geeft, hoe hij hen huist en voedt
en ons een heerlijke pudding verschaft

TAFELMANIEREN.

Manieren en gewoonten aan tafel....
hoe héél anders zijn ze tegenwoordig dar
in vroeger dagen! Hoeveel meer égardi
worden in onzen tijd in acht genomen ge
durende den maaltijd dan honderd, twee
honderd jaar geleden. Wie oude schilderijen
bestudeert, wie films ziet uit de tijden var
Tsaar Peter, van de verschillende Lode*
wijken, komt tot de conclusie, dat van
goede tafelmanieren,' tenminste van 't geen
wij daaronder verstaan, nog niet veel spra
ke kon zijn.

Over dit zelfde onderwerp schrijft de
„Hotelhouder":

„Uit oude geschiedenissen en rekeningen,
recepten, kookboeken enz. kunnen wc wel
te weten komen, wat men vroeger at, ho»
het toebereid werd ook nog wel, maar h o i
men eigenlijk at, de tafelgewoonten dus var
vroeger jaren, zijn lastiger na te gaan. Geer
geschiedschrijver denkt er aan om te ver
melden om maar eens wat te noemen
dat men zijn hoed op het hoofd hield. Dat
was zoo gewoon, dat het niet de moeite
waard zoü geweest zijn, zooiets nog eens
te vertellen. De oude zestiende- en. veer-
tiende-eeuwsche schilderijen leeren ons
echter die oude gewoonte kennen. Het wa?
met een zekere voorliefde, dat onze voor
vaderen zich aan tafel lieten portretteeren
En daaraan is het ook ie danken, dat we
zoo'n beetje kunnén nagaan, hoe het aar
zoo'n disch van drie eeuwen geleden toe
ging.

Behalve de schilderijen is er echter nog
een bron waaruit veel wetenswaardigs kan
geput worden. De z.g. „Civilités". Dit zijn
boekjes der wellevendheid. We zoudei te
genwoordig zeggen handboeken van me
vrouw Etiquette. In tegenstelling met de
hedendaagsche, die nu niet zoo erg meet
„au sérieux" genomen worden en die zeke-
niet dienen als leerboek voor vorsten en
groOten der aarde waren die oude boeks-
kes wel degelijk voor de allerhoogsten in
den lande geschreven.

Hoofdzakelijk bevatten die werkjes niet
zoozeer wat men doen moet, maar meer
speciaal wat men laten moet. Evenals va
der Cats in zijn „tachtigjarig leven" gaar
zij tegen de misbruiken en slechte manie
ren te kéer.

De eerste „civilité" is van niemand min
der dan van onzen Erasmus. Evenals Cal«
was hij ook een zeer beschaafd man, die
zijn tijd eigenlijk ver vooruit was. Eer
zekére pa van BoWgondië - ba'd ."een zoon
Hqndrik ep opdat Hendrik nu eens netjes
zou leeren eten, droeg zijn oude heer aan
Desiderius Erasmus op, hem dit eens te
leeren. Behalve dc tafelmanieren kreeg hij
ook nog lessen hoe zich te gedragen in de
kerk, in zijn slaapkamer, bij het spel enz.
Erasmtis schreef dits een boekje, natuurlijk
in het Latijn, „de Civilitate" getiteld. De
geschiedenis vertelt niet of de ionge Hen
drik er erg van geprofiteerd heeft en var
zijn pa, die het ook wel noodig zal gehad
hebben, evenmin.

Vele van de vermaningen van Erasmus
zijn later nog eens Toor vader Cats her
haald. Dat was maar goed ook, want vader
Cats had er slag van om het den menschen
duidelijk in het Hollandsch te vertellen
die nam geen blad voor zijn mond. Het i:
wel een beetje vreemd als we lezen, dat
zoo'n hertog van Bourgonaië met nadruk
vermaand' wordt, dat hij de spijzen, die
men zijne Hoogheid zal aanbieden, niet met
de hand zal aannemen, maar dat hij be
leefd zijn bord moet ophouden. Verder
mocht hij zijn vorstelijken mond en dito
vingers niet met de tong aflikken cn dan
die vingers aan z'n kleed en den genoemden
mond aan zijn mouw, verder schoonvegen,
maar behoorlijk het tafellaken daarvoor ge
bruiken. Ook zijn vorstelijken kop niet
krabben, noch zijn tanden reinigen, of zijn
bord schoonlikken. Eerst goed uitkijken oj
't niet te warm is wat hij in zijn mond
steekt, want anders zou hij verplicht zijn,
hot weer uit te spuwen en zich daardoor
laten uitlachen.

Dergelijke raadgevingen voor de hoog-
sten in den lande en nog wel deftig in het
Latijn geschreven, zijn wel teckenend voor
die tijden. Het spreekt toch wel Vanzelf,
dat Erasmus het niet zou gevraagd hebben
deze in druk te doen verschijnen, indien hel
niet hard noodig was geweest. Inderdaad
werden dan ook de wellevendheidslesser
van een beschaafden Erasmus zeer op prijs
gesteld, ten minste zoowel in Frankrijk als
in Engeland worden zij nog eens nageschre
ven.

„Minstens ^tweemaal in de week moet j<
je wasschen staat in een Fransch „civi
lité Hoever zich dat reinigingsproces uit
strekte, staat er echter niet bij, maar wan
neer we zoo iets lezen, dan moeten we tocl*
aannemen, dat er lieden van stand waren
die het zoover niet brachten. Zelfs in hei
begin der 18de eeuw lezen we nog van een
groote dame, die behalve door haar prach-
tig toilet, ook opviel, omdat zij ïoo schoon
gewasschen was'

lot zoover de „civilités" uit vroeger ja
ren. De beschaving is er wel op vooruit
gegaan, dat is zeker. Wij gaan thans zelfs
zomer om het materieele door allerlei ter
men te bedekken en te trachten, in de taai
tenminste, te verbloemen, dat men toch in
de allereerste plaats eet om zich te voe
den en zich in het leven te houden. Wij
spreken van .Tafelen", van ,,'t verzorgen
van den inwendigen mensch" enz. Dat dc
den. ze in de 17de en 18de eeuw nog niet.
Wanneer wij ze nu nog eens aan tafel kon
den zien, die deftige patriciërs, dan zou
den we zc wel moeten uitlachen, maar
omgekeerd zou 't wel 't zelfde geweest
zijn. Andere tijden, andere zeden en ook
andere manieren. Wie weet hoe het over
twee eeuwen zal toegaanl"

I