2),
'ejapon
voor den
J^omer
Ingezonden Mededeeiingen
Kerkelijke politiek.
Deze zeer fraaie zofnerjapon gemaald
van geel genopte mousseline doet een brunette
9P haar voordeeligst uitkomen.
De groote geschulpte kraag, afgezet met
geplisseerd écru tulle vormt met de moderne
korte mouw een aardig geheel. De ceintuur is lang
en los, met bruin moiré lint afgezet.
Het is juist de japon die men voor een
warmen zomerdag of buitenpartijtje noodig heeft
Zoodra zij diensten genoeg gedaan heeft,
doe haar dan in een donkerbruine Twink oplossing
en wonder boven wonder komt zij weder
te voorschijn als de ideale japon voor zomer*
ochtenden heerlijk koel en practisch!
24 prachtige kleuren
a 75 cents per regel.
3. J. WEBER ZOON
Ooticiens Fabrikanten
Koningstraat 10 Haarlem,
Telegraphisch Weerbericht.
Stedebouw.
Donderdag 4 September 1924
47ste Jaargang No. 15831
Het eoed geslaagde kinderfeest, hetwelk de buurtvereeniging der Meester Joostenlaan gisterenmiddag
ter gelegenheid van Koninginnedag had georganiseerd,
Dit nummer bestaat uit
De inwijding van het nieuwe Sint Josephsgesticht te Bloemendaal.
8 bladzijden - Eerste blad
Agenda 5 September
Het 60-jarig bestaan der
lste H. B. S.
De feestelijke bijeenkomst.
Qroep kinderen, die Z. D. H. den Bisschop met een feestcantate ver
welkomde. j
OC LEVERS ZEEP MAATSCHAPPIJ VLAAROINGEN
FABRIKANTEN VAN SUNLIGHT EN LUX.
Rente 4 pCt. - (Direct ingaande.)
De veiligste belegginc Uwer Spaargei
den is in de SPAARBANK VOOR
KATHOLIEK NEDERLAND (Na
tionale Spaarbank) Bijkantoor te
Haarlem, NASSAULAAN 16
Zitdagen: Maandags, Woensdags, Vrij
dags van 69 u. n.m. en Zaterdags van
59 i u. n.m.
HALFWEG: ST JOSEPHGEBOUW
te HALFWEG.
lederen Donderdag van 7—8 y9 u.
namiddag.
Barometerstand 9 uur v.m.: 768. Stilstand.
OPGAVE VANi
Medegedeeld door het Kon. Neu. Meteoro
logisch Instituut te De Bildt.
Naar waarnemingen in den morgen van
4 September.
Hoogste Barometerstand 773.5 m.M. te
Kinn.
Laagste Barometerstand 757.9 m.M. te
Toulon.
Verwachting van den avond van 4 tot den
avond van 5 September:
Matige noordoostelijke tot oostelijken
wind, gedeeltelijk bewolkt, weinig of geen
regen, zelfde temperatuur.
Voor het a.s. Nederlands che congre:
voor Openbare Gezondheidsregeling, dat in
de eerste helft van November gehouden
zal worden, heeft Ir. A. Keppler, directeur
van den Woningdienst te Amsterdam, een
belangrijk praeadvies ontworpen over ste-
debouw. De daarin ontwikkelde ideeën
lijken nog wat nieuw, maar iedereen zal
moeten toegeven dat de ontwikkeling en
uitbreiding onzer steden langzamerhand het
best ongeveer in de door den heer Keppler
aangegeven lijnen kan plaats hebben.
De prae-adviseur toont aan, dat de ont
wikkeling van de stad, zooals die thans
plaats vindt, absurd is.
De stedebouw zal anders moeten worden
geleid, en wel langs lijnen van decentrali
satie. Dat wil zeggen, dat niet uitsluitend
naar hetgrondgebied van de gemeente zeif
moet gezien worden, maar dat een geheele
streek, bestaande misschien uit zeer vele
gemeenten, aandachtig moet worden be
schouwd. De beste plaatsen voor havens,
voor industrievestiging, voor hoofdver
keersaderen zullen moeten gezocht en ge
vonden worden. Het natuurschoon zal jse-
spaard moeten worden, groote' plekken na
tuur zullen niet ontsierd mogen worden
door stoffige wegen, door industrieele on
dernemingen of door woningcomplexen. In
de nabijheid van de havens, van de indus
triewijk, van de zakenwijk moeten rustige
woonwijken met alle veraangenaming^ wel
ke mogelijk is, worden gebouwd. Groote
radiale parken dienen telkens de bebou
wingen te doorsnijden, opdit een ieder zich
door die parken naar de vrije natuur kan
begeven.
Door de bandelooze bebouwingen, wordt
de grootstad niet geholpen, en wordt het
platteland vernield.
De voorbereiding van gewestelijke of in
tercommunale uitbreidingsplannen heeft
plaats zoowel in Europa als in Amerika.
De prae-adviseur somt eenige voorbeel
den daarvan op, om ten slotte aan te too-
nen, dat ook het hygiënisch belang er
mede gediend wordt, indien de waarachtige
decentralisatie in den stedebouw wordt
toegepast.
De heer Keppler zal wel voornamelijk
in zijn beschouwing het oog hebben op de
ontwikkeling van Amsterdam, maar ook
voor menig ander gewest in ons land kan
zijn beschouwing nuttig zijn.
B.v. voor Haarlem en omgeving.
Wanneer men .niet alleen de stad Haar
lem in een uitbreidingsplan had betrokken
maar zulk een plan had vastgesteld voor
de geheele streek hier, zou er zeker iets
moois zijn tot stand gebracht. Men had dan
op een groote oppervlakte wijken kunnen
ontwerpen voor industrie-doeleinden, voor
woningbouw van verschillenden aard, men
had natuurschoon kunnen sparen en zoo
een prachtig geheel kunnen verkrijgen.
slechts eenige opleidingen voor militaire
examens. Steeds ernstiger werd de klacht
over het gebrekkige onderwijs. Wij stonden
bij het buitenland ver ten achter. De behoef
te aan wetenschappelijke kennis werd steeds
grooter. Men moest de uitgedroogde bronnen
kunnen aanvullen door nieuwe.
Degenen die het nut van Hoogere Burger-
Scholen niet inzien moeten hier maar eens
aan denken!
De laatste jaren is het Middelbaar Onder
wijs wonderlijk gegroeid en met de gelijk
stelling van bijz. en openb. onderwijs werd
de laatste hand aan het werk gelegd.
Spr. gaat na hoeveel en welke inrichtin
gen van onderwijs Haarlem thans telt en
tracht met cijfers,de bloei van het onder
wijs te boekstaven.
Bovendien is het terrein, waarop zich het
M. O. beweegt, steeds ruimer geworden. In
het leven geroepen als een school voor het
eind onderwijs, die practische kennis, op
wetenschappelijken grondslag gebaseerd, zou
moeten aanbrengen, is de H.B.S. meer en
meer geworden de toegangspoort tot het H.
O. Naast de humanistische is de natuur
wetenschappelijke vorming als voorbereiding
tot de academische studie meer en meer in
eere gekomen. De wet-Linmburg (1917) heeft
den abituriënten der H.B.S. het recht ge
bracht tot het afleggen der examens en de
promotie in de faculteit der Geneeskunde
en der Wis- en Natuurkunde de wet-De Vis
ser tot wijziging en aanvulling der Hooger
Onderwijswet, tot de studie in de vereenig-
de faculteiten der Wis- en Natuurkunde en
der Letterkunde. Voor alle oud-leerlingen
der H.B.S. want niet allen wordt, als
onzen voorzitter der Reünie-Commissie, het
Doctoraat Honoris Causa verleend is dit
van groot belang. Zoo heeft de H.B.S. in
het afgeloopen tijdvak niet alleen tal van
leiders van groote ondernemingen op het ge
bied van industrie en handel, maar ook tal
van mannen op zuiver wetenschappelijk ge
bied gevormd. En toch ziet hier een groo
te merkwaardigheid is de ontevredenheid
over ons M. O. wellicht nooit grooter ge
weest dan thans, of zijn althans de klachten
over de onvolmaaktheid van het M. O. nooit
sterker tot uiting gekomen dan in dezen tijd.
Voor die ontevredenheid zijn wel rede- -^-ichting van vakscholen eenige verbetering
nen te vinden. Naarmate het aantal leer- J gekomen. Door het Wis- en Natuurkundig
lingen toenam en daardoor een schoolbevol- onderwijs een volstrekt vereischte voor hen,
waann rekening werd gehouden met de
eischen der hygiëne en aangename bewo-
ning.
Wie nu de kaart van Haarlem en om
geving beziet, zal tot de conclusie komen,
dat nu reeds de ontwikkeling een goed
eind in die richting is gegaan, alhoi-.vcl
menig mooi plekje onder den drang oer
omstandigheden is verdwenen Maar. naar
onze meening, zou wellicht een E°Ê vf,r'
beter geheel verkregen zijn, indien er voor
het vaststellen van een uitbreidingsplan
een centrale leiding had bestaan. Ieder
gemeentebestuur is nu zeif aan het werk
gegaan en, wij geven het direct toe. met
een resultaat dat gezien mag worden en,
in het algemeen gesproken, een centrale
leiding in de toekomst nog niet in den weg
staat. Maar ieder gemeentebestuur heeft
daarbij moeilijkheden ondervonden, die be
ter opgelost zouden zijn, indien er een
groot uitbreidingsplan voor deze geheeie
streek had bestaan. Met name heeft Haar
lem moeten woekeren met de beschikbare
bouwruimte en menig plekje zou er anders
hebben uitgezien indien over meergenoemd
uitbreidingsplan had kunnen beschikt wor
den.
Nog is het niet te laat en ook al zou er
een grensuitbreiding komen zooals Haarlem
die wenscht, dan nog verdient aanbeveling
een overleg met de gemeentebesturen uit
den omtrek om gezamenlijk tot een zoo
voordeelig en mooi mogelijk uitbreidings
plan te komen.
king ontstond van zeer uiteenloopenden aan
leg en ontwikkeling en een geheel verschil
lende maatschappelijke bestemming ik wil
nu maar zwijgen over de leerlingen, die ge
heel onvoldoende voorbereid de H.B.S. gin
gen bezoeken kwamen de nadeelen van
het sterk gebonden programma der H.B.S.
meer aan het licht, al is daarin door de op-
De abonnementsprijs bedraagt voor
Haarlem en Agentschappen:
Per week0.25
Per kwartaal 3.25
Franco per post per kwartaal bij
vooruitbetaling 3.58
Bureaux: Nassaulaan 49.
Telefoonnummers: 1426, 2741 en
1748.
Postrekening No. 5970.
NIEUWE
Advertentiën 35 cents per regel.
Bij contract belangrijke korting.
Advertentiën tusschen den tekst,
als ingezonden mededeeling, 60 ct.
per regel op de le Pagina's 75 ct
per regel. Vraag- en aanbod-adver-
tentiën 14 regels 60 ct. per plaat
sing; elke regel meer 15 cL, bij
vooruitbetaling.
Het Christelijk-historisch hoofdorgaan „De
Nederlander" legde dezer dagen den vinger
op een uitvoerig bericht, voorkomend in de
A.-R. „Standaard" en „Rotterdammer" om
trent een samenkomst van leden der Chris-
lelijk-Gereformeerde Kerk, op 30 Septem
ber a.s. te Utrecht, ten einde te bespreken
de houding, door de leden dezer Kerk aan
ie nemen tegenover de verschillende poli
tieke stroomingen in ons vaderland. De lei
der der Anti-revolutionaire partij, de heer
H. Colijn, hoopt in die bijeenkomst als spre-
ker' op te treden.
„De Nederlander" is over deze vergade
ring slecht te spreken. „Een dergelijk zui
ver kerkelijk samenkomen, met politieke be
doeling, is, schrijft het blad, een zeer zeld
zaam, zoo niet geheel nieuw verschijnsel in
Nederland. En het verschijnsel lijkt ons niet
van gunstigen aard,"
Wanneer het Chr. Hist, orgaan de bedoe
ling van die bijeenkomst goed begrijpt, dan
)s er voor deze bezorgdheid alle grond.
Daarom moeten wij er tegen opkomen, dat
de „Nederlander" deze kerkelijke politieke
vergadering afwijst als iets, wat men maar
aan de Roomschen moet overlaten. Het sa
menvallen der grenzen van kerkelijk en
staatkundig streven is een in den grond
Roomsche gedachte schrijft het blad. Het
kan zijn nut hebben tegen deze bewering
nogmaals op te komen. Wanneer wij „de
Nederlander" om een voorbeeld vroegen,
gelijk aan dat," hetwelk de anti-revolutionai
ren blijkbaar stellen gaan, dan zou immers
het Chr. Hist, orgaan verlegen zitten. Wan
neer hebben Schaepman of Nolens of welke
Katholieke politieke leider ook, ooit een
bijeenkomst van vertegenwoordigers der
Katholieke parochies van Nederland belegd
om daar de belangen van de Roomsche
Staatspartij te bepleiten? Het denkbeeld is
voor ons, Katholieken, meer dan belache
lijk. Waar het Episcopaat zelfs uit de sociale
zereenigingen steeds met kracht de politiek
gebannen heeft, zou het diezelfde politiek
in de kerk zelf toelaten?
Ook wanneer men de zaak wat breeder
bekijken wil komt men tot geen andere uit
komst. Waar en wanneer heeft het hoogste
kerkelijke gezag zich ooit in zuivere poli
tieke aangelegenheden gemengd? Zijn de
pausen ooit tusschen beide gekomen in den
strijd tusschen katholieke republikeinen en
monarchisten in Frankrijk? Treedt de kerk
met officieel gezag tusschen de katholieke
Vlamingen en Walén in? Bestaat er een
kerkelijke uitspraak over den plicht van
den katholiek om te kiezen tusschen zuiver
monarchalen, constitutioneelen of republi-
keinschen regeeringsvorm, wanneer hem als
burger een wettige gelegenheid voor die
keuze wordt gegeven? Immers neen! Zoo
zouden wij kunnen wijzen op Staatspen
sioen en verplichte verzekering, op vrijhan
del en protectie, op honderden meer of min
der belangrijke politieke vraagstukken en op
deel dit breede terrein zal men de Roomsche
Kerk niet ontmoeten. Het samenvallen der
Jrenzen van kerkelijk en staatkundig streven
:>ij de katholieken is dan ook een dwaling,
He, telkens herhaald, niet genoeg kan wor
den tegengesproken,
Dat in de Katholieke Kerk de staatkunde
van hooge waarde wordt geacht, dat de
Roomsche burgers bij het vervullen van hun
burgerplichten zich door de katholieke"leer
omtrent gezag en rechtvaardigheid laten
leiden, dat het kerkelijk gezag van tijd tot
lijd een bepaald verbod uitvaardigt omtrent
actieve deelname aan de politiek, zooals in
Italië, samengaan ifiet socialisten, zooals
hier te lande en dergelijke, is slechts een
bewijs te meer, dat er van een direct ver
band tusschen kerk en politiek geen sprake
is. Met „de Nederlander" achten wij het
verkeerd, wanneer het kerkelijk en het po
litieke leven in dien zin worden verward,
dat de godsdienst voor de politiek wordt
nisbruikt, of wel de profane politiek in de
Jewijde sfeer van den godsdienst wordt bin-
aen gehaald.
Zittend van links naar rechts: Mgr. Wijtenburg, E. W. H. v. Nederhasselt, wethouder van Bloemendaal, Mgr. M, P. J<
Möllmann, vicaris-generaal, Z. D. H. Mgr. A. J. Callier, bisschop van Haarlem, Mgr. H. J. M. Taskin, praeses van
Warmond, Mgr. G. H. F. Stoffels, deken van Haarlem. Staande van links naar rechts: Pastoor L. J. Willenborg, pastoor H C.
J. Sondaal, Pastoor H. Pieterse, Pastoor B'. J. Schrandt, de de Hoogeerw. Heer Deken P. L. Dessens, van Leiden, Pastoor
J. H. W. Borsboom,' oud-pastoor J. v. d. Bfcsch, rector J. P J. Kok, rector P. de Wolf, kapelaan J, v. Muyen, Not, A. C, A.
v. Cranenburgh, rector J. C. Aalberse, A. J. Prinsenberg.
Wij, katholieken, kunnen dan ook, ondanks
de verkeerde meening van „de Nederlander"
over de Roomsche gedachte omtrent kerk
en staatkunde, veilig onderschrijven, wat
genoemd orgaan aan het adres van de ker
kelijke politieke vergadering te Utrecht
schrijft:
„Dat thans de leden eener bepaalde kerk
gemeenschap, op grond van hun lidmaat
schap dier kerk, samenkomen om, als het
ware, met den leider der Anti-revolutio
naire Staatspartij te onderhandelen, dit lijkt
ons èn voor het kerkelijk leven, èn voor het
staatkundig leven, geen gunstig verschijnsel.
Waar kerkelijke gedachten het staatkundig
leven gaan beheerschen komt de vrijheid in
het gedrang. Waar politieke overwegingen
gaan medespreken in het kerkelijk leven kan
het geloof worden geschaad. Tegen beiden
moet worden gewaakt."
Dit alles geldt echter alleen, wanneer de
meening omtrent de samenkomst der anti
revolutionairen op 30 September a.s. juist
is. „De Standaard" zal daarop het antwoord
wel niet schuldig blijven en in dit antwoord
stelt niet - alleen het christelijk-historische
deel der rechtsche coalitie belang!
Sociëteit „St. Bavo" Haarlemsch Ge
mengd koor 8 uur Rederijkers 8
uur District H. V. B. 8 uur L. T.
B. Akkerbouwersbond half 3 uur.
R. K. Middenstandsgebouw Jacobijne-
straat R. K. Kiesvereeniging half 9
uur Zangvereeniging „Kunst na Arbeid"
half 8 uur Ledenvergadering R. K. Mid-
denstarfdsvereeniging half 9 uur.
Schoten Gemeenteraad half 8 uur.
Arbeidsbemiddelingsbureau van Sint Fran-
ciscus' Liefdewerk, Zoetestraat 11 Eiken
Donderdagavond van 89% uur.
Kunsthandel F. H. Smit Gr. Houtstraat
69 Tentoonstelling van Grafisch werk
door K. A. v. Eek Dagelijks van 106
uur.
R. K, Arbeidsbeurs voor mannen Jaco-
bijnestraat 15 Alle werkdagen voorm.
van 912 uur, n.m. van 2—5 uur. Zater
dags alleen van 912 uur.
R. K. Arbeidsbeurs voor vrouwen Kleine
Houtweg 13 Alle werkdagen des
voorm. van half 11half 12 en des nam.
van 3 tot 4 en van half 8 tot half 9 uur.
R. K. Leeszaal en uitleenbibliotheek
Jansstraat 49 Eiken dag geopend van
1012, van 25 en van 710 uur, be
halve des Maandagsochtends en op Zon
en Feestdagen Uitleenen van boeken.
Marthavereeniging Bloemhofstraat 1
Betrekkingsbureau voor vrouwen. Alle
werkdagen van 1012, van 24 en van
89 uur. Tel. 1671. Tevens gezellig sa
menzijn voor Hollandsche meisjes, die hier
geen tehuis hebben. Zondag en Woensdag
van 810 uur n.m.
R. K, Bevolkingsbureau Gebouw Sint
Bavo Smedestraat 23 van 810 uur
op Maandag-, Woensdag- en Vrijdag
avond.
St. Elisabeth's Vereeniging Jansstraat
Aanvragen om versterkende middelen
voor arme zieken der S. V. E. Maan
dags van 23 uur Donderdags van 12
uur.
Bisschoppelijk Museum. Dagelijks, uitge
nomen Zaterdag, Zon. en Feestdagen, toe
gankelijk.
Heden herdacht de lste H. B. S. den dag
van haar 60-jarig bestaan.
De leerlingen hebben in de viering van dit
feest een groot aandeel genomen en verdie
nen zeker een woord van waardeering voor
de wijze waarin het binnenplein i.. een ge
zellig kermisterrein werd omgetooverd en
voor de wijze waarop het gymnastieklokaal
werd versierd onj er de feestelijke bijeen
komst te houden.
Om tien uur werd den aanwezigen een
welkom toegezongen door een tweestemmig
koor van meisjes-leerlingen, onder leiding
van mevrouw H. van Mourik Broekman
van den Berg, waarna Dr. Westerman, voor-'
zitter der regelingscommissie, het woord
nam.
De traditie brengt mede aldus spr.
dat een gouden jubileum gevierd wordt en
de oorlog was de reden dat dit feest niet
werd gevierd. Spr. schetst de voorbereiding
van dit feest en acht het een gelukkig ver
schijnsel dat -nen de toestanden zoo verbe
terd acht, dat men thans het feest wilde
vieren. Spr. brengt hulde aan de nagedach
tenis van professor Brongersma, door een
oogenblik stilte te verzoeken.
Het woord is dan aan Ir. Mourik Broek
man, secretaris der lste H. B. S., die de
feestrede zal uitspreken.
Spr. dankt voor de aanwezigheid der tal
rijke reünisten en ook den heer Bruch, wet
houder van onderwijs.
Spr. schetst de tot stand koming der
H. B: S. Op Delft na, dat 2 dagen voor was,
de eerste in Nederland. Ze werd onderge
bracht in het bekende gebouw aan de Ja-
cobijnestraat. Onder applaus schildert spr.
de verdiensten van den vroegeren directeur
professor Brongersma en de andere directeu-
ien A. v. d. Voort en C. Heyman. Spr. her
denkt de verdiensten van de verschillende
personen die hun krachten hébben gewijd
aan het welzijn der H. B. S.
Spr. gaat verder de geschiedenis na tot
aan dezen tijd en wil dan een woord wijden
aan het Middelbaar Onderwijs.
Deze uitgebreide tak van onderwijs be
stond voor 60 jaar nog geheel niet. Men had
t as-a
