lAriD j
I
1
■n
SP
Maandag 12 October 1924
47ste Jaargang No. 15864
Dit nummer bestaat uit 8 bladzijden - Eerste blad
Ontevredenheid onder
de ambtenaren.
De vliegtochtNederl.Indië.
Het elftal van „Stormvogels'', dat er gisteren in slaagde Ajax de eerste
nederlaag toe te brengen.
De Pensioenwet.
De Rijwielbelasting.
Vergoeding voor legalisaties.
LUCHTVERKEER.
Het vertrek van de Z. R. III.
Agenda
14 October
Een 70-jarige.
„Gijsbert Japicx".
De inwijding van het Paleisorgel.
Samenwerking der organisatie.
Waarom juist Franken's Melkbrood Omdat U dan ZEKER
is brood te hebbon bereid uit de BESTE grondstoften!!
Na een spannenden strijd deelden
Bloemendaal en Alcmaria de puntjes.
Een tot hoekschop verwerkt schot op
het Bloemendaal-doel.
Programma
VOOR DEN POLITIERECHTER
TOQNEEL
De Politierechter.
Het feestconcert ter inwij
ding van het orgel in de
Gem. Concertzaal.
A. Het instrument.
J. J. WEBER ZOON
Opticiens Fabrikanten
Koningstraat 10 Haarlem,
Telegraphisch Weerbericht
Een moment uit den wedstrijd StormvogelsAjax. De Boer in actie,
abonnementsprijs bedraagt voo,
Hahrlem en Agentschappen:
Per week 0.25
Per kwartaal 3.25
Franco per post per kwartaal bij
vooruitbetaling 3.58
Bureaux: Nassaulaan 40.
Telefoonnummers: 1426, 2741 en
1748.
Postrekening No. 5970.
HAARLEMSCHE COURANT
Aóvertentiën 35 cents per regel,
Bij contract belangrijke kortin£.
Advert en tiën tusscben den tekst,
als ingezonden mededeeling, 60 et
per regel op de le Pagina's 75 cf
per regel. Vraag- en aanbod-ad ver»
tentiën 14 regels 60 ct per plaat
sing; elke regel meer 15 ct, bij
vooruitbetaling.
De verklaarbare ontstemming, welke sinds
eenige maanden onder het overheidsperso
neel beerschte tengevolge van de aangekon
digde loonsverlagingen, begint zich de laat
ste weken in daden te uiten. Vergaderingen,
zélfs rumoerige bijeenkomsten, waar drei
gende moties worden aangenomen, erger,
proteststakingen, zijn aan de orde van den
dag. En niet enkel de roode en neutrale
bonden geven op deze wijze aan de be
staande ontevredenKeid uiting; ook onder
bet Katholieke en protestant-christelijke
Overheidspersoneel gist het.
Wie als eerlijk toeschouwer zich ten deze
een objectief oordeel wil vormen omtrent
het al of niet rechtmatige der gevoerde actie
dient o.i. daarbij de volgende overwegingen
te laten gelden.
Op de eerste plaats deze, dat ambtenaren
en verder personeel in overheidsdienst zich
nooit mogen laten verleiden tot dienstwei
gering op grond van verslechtering van ar
beidsvoorwaarden Dit is een vaststaand be
ginsel, waarover niet meer'behoeft gerede
neerd te worden. Wie in overheidsdienst
treedt weet tevoren, dat hij afstand doet
van het stakingsrecht. En dit geldt zoowel
direct als indirect. Een motie derhalve, die,
zooals „St. Gabriël" er eene aannam, ;,elk
vertrouwen in deze Regeering es in1 de Ka
tholieke Kamerfractie opzegt en elke ver
antwoordelijkheid van door de ambtenaren
te plegen onwettige en immoreele daden be
slist van de hand wijst") of wel van een
Christelijke organisatie (welke zich nota
bene „door Plicht tot Recht" heet), waarin
aan de Regeering verzocht wordt de leden
te bewaren „voor de verzoeking om hun
ambtseed door iinancieele zorgen te moeten
breken," zulke moties behoorden niet in
christelijke bonden gesteld noch minder
aangenomen te worden.
Anderzijds rijst-de vraag, of yan Regee-
ringszijde wel voldoende is gedaan om de
ontstemming binnen redelijke grenzen te
houden. Wat er indertijd over de onderhan
delingen in het Georganiseerd Overleg is
gepubliceerd, heeft niet den indruk gegeven
van grooten tact, welke bij zulke delicate
besprekingen als-loonsverlagingen noodig is.
Bij het Rijksoverheidspersoneel had de op
vatting post gevat dat het diende als sluit
post der begrooting Nooit is voldoende
aangetoond, dat dit niet het geval was. Het
verlagen der loonen over de geheele linie
met een bepaald percentage der salarissen
moest dien indruk integendeel versterken.
Het ambtenaren-vraagstuk is in alle lan
den na den oorlog een geweldig probleem
geworden. Overal en niet het minst in ons
land zijn de overheidsdiensten en bedrij
ven tot onhoudbare afmetingen uitgegroeid.
De moed voor een snelle liquidatie van
overbodige diensten en sterke inkrimping
van de veel te grootscheepsche huishouding
ontbrak ten eenenmale. Het meest betreu
renswaardige is, dat het juiste moment voor
die hervorming is verzuimd. Er zijn nu al
zes jaren na den wapenstilstand van No
vember 1918 verstreken. Overheidspersoneel
dat sindsdien is gehandhaafd, voelt zich be
grijpelijkerwijze te behooren tot het vaste
'corps en is mede vastgegroeid in de oude
opvatting, dat aan de positie van de amb
tenaren alleen veranderingen ten goede mo
gen worden aangebracht.
Nu deze regeering in haar prijzenswaar
dige ijver "om eindelijk en ten leste het
Staatsbudget in evenwicht te brengen zich
genoodzaakt zag ook op de loonen van het
personeel te bekrimpen, krijgt zij heel ver
klaarbaar den wind legen. Of zij zich in
middels niet veel critiek had kunnen be
sparen, gelooven wij wel. Op de eerste
plaats had van haar bij het nemen van haar
voor de betrokkenen zoo pijnlijke maatre
gelen van loonsvermindering wel wat meer
voorlichting kunnen worden verwacht. Niet
voldoende is blijkbaar nog tot het personeel
doorgedrongen, hoe critiek Nederland's fi-
nancieele positie er vóór het optreden van
Minister Colijn voor stond Wij waren aan
den rand der inflatie, ja, er zijn momenten
geweest, dat de Nederlandsche gulden te-
genover den dollar bedenkelijk begon te
deprecieeren.
Een stevige propaganda onder het over
heidspersoneel, dat de staatsdienaren aller
eerst de slachtoffers van deze inflatie zou
den worden, had niet aan de pers en de
vakvereenigingen
laten. Behalve tot het Nederlandsche pu
bliek in het algemeen, had de regeering in
het bijzonder moeten trachten haar ambte
naren, beambten en werklieden Van deze
waarheid te doordringen.
Op de tweede plaats staat voor ons neg
niet vast of het sluitend maken der begroo
ting niet te veel in loonsverlaging van het
bestaande personeel en te weinig in inkrim
ping van den staatsdienst gezocht is. Bij
de bespreking van het laatste rapport der
Bezuinigingscommissie hebben wij daarop
nog pas gewezen. Beter een klein, goed be
zoldigt en bekwaam dan een groot, half
betaaid en eeuwig mopperend ambtenaars-
corps.
En op de derde plaats hebben wij spe
ciaal bij het indienen van de laatste staats-
begrooting en het invoeren, het- toepassen
der korting op de ambtenaarssalarissen op 1
Octobei j.l. een noodzakelijke toelichting
der Regeering gemist.
Ook aan de Overheid kan het niet ont
gaan, dat de levensstandaard rijst in plat's
van daalt cu dat de algemeene verwachting
van prijsvermindering der eerste levensbe
hoeften bij da'ende loonen is uitgebleven.
In de toelichting der begrooting ontbiak
elk perspectief, dat, bij gunstiger financieele
omslandigheden, de aangekondigde salaris
verlagingen in evenredigheid zouden worder
verzacht Wel het tegendeel stond in die
i '.eliontmg. En toch zouden verschillende
blijkbaar zeer voorzichtige ramingen der in
komsten bij de verbeterende conjunctuur
daai toe wel aanleiding hebben gegeven.
Bovendien versterkte de jongste middelen-
staat de meening, dat de financieele crisis
haar laagste punt te boven is.Andere gun
stige verschijnselen bevestigen die opvat
ting. Is de onlangs ingevoerde rijwielbelas
ting nu al reeds niet twee millioen boven
de raming? Wij zouden het dan ook een
verstandige daad hebben geacht, wanne ;r
de regeering bij de toepassing der salaris-
korting op 1 October in een officieel com
muniqué een geruststellend woord had ge
sproken, vooral nu tegen den winter ten
sterke prijsstijging der eerste levensmidde
len de gezinnen met kleme inkomens met
schrik en angst vervult. Al blijven wij dus
alle agitatie van overheidspersoneel, als
boven gesignaleerd, afkeuren, van de regee
ring en alle overheidslichamen, die voor de
noodzakelijkheid staan van verslechtering
der arbeidsvoorwaarden van hun personeel,
vragen wij tact en beleid, meevoelen en mee
leven met ambtenaren en beambten.
De stemming, welke wij thans onder het
overheidspersoneel waarnemen, is allerminst
bevorderlijk voor den dienst en dus voor het
maatschappelijk leven. En is de Overheid
zelf daaraan niet de direct schuldige het
loont de moeite een volgende maal oorzaak
en schuldvraag nog eens nader te bekijken
toch dient alles gedaan om een wan-
hoopsstemming te vermijden; en daaraan is
men in de lagere ambtenaren- en beamb-
tenkringen al zeer dicht aan toe.
De rapporten Van der Hoop.
Men meldt ons ui! Amsterdam:
De brieven door van der Hoop aan het
Comité „Vliegtocht NederlandIndië" ge
zonden, waarin de eerste trajecten beschre
ven werden en ook dt noodlanding te Philip
popel, komen nu achtereenvolgens binnen.
De eerste brief, door van der Hoop geschre
ven is gedateerd 1 October en afkomstig uit
Praag. Hieronder volgt de inhoud van dit
eerste schrijven:
Alle begin is moeilijk. Ook het begin van
een vlucht AmsterdamBatavia, wanneer
men met een zwaar belast toestel na een
periode van tamelijk veel regen moet star
ten van een modderig vliegveld van de
hoofdstad des Rijks.
Lang duurde het, voor de vaderlandsche
bodern er .toe kon besluiten, zijn kinderen
los te laten, maar eindelijk kwamen toch
de wielen van den grond, en was de Indië-
vlucht begonnen. Als het nu ook maar
heusch een Indië-vlucht wordt. Een Praag-
vlucht is het in ieder geval reeds en dat is
al een heel ding. Men denkt wel eens, dat
vliegen onveilig is, maar de bemanning van
de H-NaCC voelde zich werkelijk veilig,
toen een luchtkolotr. van een paar honderd
moeten worden overge-Meter heil scheidde van persfotografen, film-
operateurs en handendrukkende belangstel
lenden,
Eindelijk was de periode van praten en
schrijven en hopen en vreezen voorbij. Of
het doel zal lukken, kan alleen de toekomst
leeren, maar in ieder geval vliegen wij.
De reis van Amsterdam naar Praag ver
liep vandaag vlot en zonder veel emoties.
Wij startten 7 uur 25 Greenwich Lain
Time van Schiphol en landden 2 uur 55 te
Praag, dus nu 7 uur 30 minuten.
Een buitengewoon vriendelijke ontvangst
door den Commandant ^an het vliegveld cp
last van de Tsjecho-Slowakijsche Regeering,
een blik op de Moldau vanaf het prachtige
oude Praag en nu onder de wol. Morgen
komt er weer dag van 920 K.M.
Na een vlotte reis van Praag naar' Bel
grado, vertrokken de reizigers des morgens
vroeg op 3 October uit de hoofdstad van
Servië.
De vliegers hopen den tocht in het voor
jaar te herhalen.
Naar de N. Crt. verneemt, is binnen enkele
dagen de indiening bij de Tweede Kamer te
verwachten van het Wetsontwerp tot wijzi
ging van de Pensioenwet 1922 voor burger
lijke ambtenaren.
Naar vernomen wordt, heeft de rijwielbe
lasting tot 1 October opgebracht 5.233,003.
De raming voor het geheele jaar was f 3
millioen. In totaal zijn er dus verkociii
1,744,336 belastingplaatjes.
Naar verluidt, zal, ingevolge besluit van
den Raad van Ministers, voor het verrichten
van legalisaties door de Departementen van
Algemeen Bestuur, dat tot 'dusver kosteloos
geschiedde, in het vervolg een vergoeding in
rekening worden gebracht, waarvan het be
drag op 50 cents per legalisatie is gesteld.
Van dat legalisatierecht zijn vrijgesteld
attestatiën de vita, indien het betreffende
Nadat het vertrek van de ZR. III eenige
malen uitgesteld was, in dit groote luchtschip
Zondagmorgen toch vertrokken. Uit de be
richten in de dagbladen was niet vast te stel
len of de Zeppelin over Nederland zou ko
nten. Eerst bij het vertrek zou de comman
dant zijn route bepalen. Wel werden Zater
dag den geheelen dag Hollandsche weerberich
ten gevraagd, waaruit de conclusies werden
getrokken, dat de commandant over Neder
land zou varen. Zondagmorgen 9 uur seinde
Nauen radiotelegrafisch, dat de Z.R. III het
Duitsche gebied verlaten had. Men was in
Nederland nog onbekend met de richting.
Doch om kwart over tien seinde het Radiosta
tion Hannover, dat de Zeppelin Duitsch-
land had verlaten en in de richting van
Frankrijk voer. Om 6.35 's morgens was de
ZR III gestart en om 8.40 uur ten Zuiden van
Belfort gesignaleerd. Even over lluur passeer
de de Zeppelin de Loire en zette koers naar
Bordeaux. Verschillende Duitsche radiosta
tions waaronder die te Friedrichshafen en
Nordeich staan in geregelde radiotelegrafi-
sche verbinding met den commandantzij
zenden hem voornamelijk weerberichten en
barometerstanden. De commandant seinde
terug dat alles aan boord naar wensch ging.
Langs de Maas te Rotterdam hadden zich
honderden een plaatsje gezocht om de Zeppe
lin te zien overkomen. Tevergeefs was hun
wachten. Op het vliegveld Waalhaven ston
den eenige K. L. M. toestellen gereed om
zoodra de ZR III in zicht kwam het diverse
filmoperateurs de lucht in te gaanEen
Amerikaansche film maatschappij had een
operateur naar Rotterdam gezonden en een
toestel van de K. L. M. afgehuurd, terwijl ook
Polygoon uit Haarlem zich een machine had
verzekerd. Een Duitsche vlieger was met zijn
machine D 447 naar Waalhaven gekomen om
de laatste groeten aan de ZR III te brengen.
Onverrichter zake mocht ook hij naar zijn
land terugkeeren.
Sociëteit „St. Bavo" Jaarfeest R- K.
Volksbond half 8 Pluimveevereeni-
ging 8 uur Tooneelclub Vrouwen
bond 8 uur Rechtskundig bureau
- half 9
R. K. Middenstandsgebouw Jaco-
bijnestraat Bestuur R.K. Bouwvakpa
troons 3 uur Reddingsbrigade
kwart over 8 uur Duitsch Vrouwen
koor half 9 uur Zangvereeniging
„Excelcior" 6 uur R.K. Schilders
patroons 8 uur.
Gem. Concertzaal Feestconcert ter ge
legenheid van de inwijding van het nieu
wen Orgel 8'A uur.
Groote of St. Bavokerk Orgelbespeling
van 23 uur.
Museum van Kunstnijverheid Tentoon
stelling.
Parochiale Bibliotheek (Kleverparkweg)
Ingang tusschen Kerk en Pastorie
lederen Dinsdagavond.
Arbeidsbemiddelingsbureau van Sint Fran-
ciscus' Liefdewerk, Zoetestraat 11 Ei
ken Donderdag van 89'A uur.
R K. Arbeidsbeurs voot mannen Jaco-
bijnestraat 15 Alle werkdagen voorm
van 912 uur. n.m. van 25 uur Zater
dags alleen van 912 uur
R. K. Arbeidsbeurs voor vrouwen Kleine
Houtweg 13 Alle werkdagen des
voorra. van half 11half 12 en des nam.
van 3 tot 4 en van half 8 tot half 9 uur.
Telefoon 2981.
R. K. Leeszaal en uitleenbibliotbeek
Jansstraat 49 Eiken dag geopend van
1012. vein 25 en van 710 uur, be
halve des Maandagsochtends' en op Zon
en Feestdagen Uitleenen van boeken.
Marthavereenïging Bloemhofstraat 1
BetrckkingsbuVeau voor vrouwen Alle
werkdagen van 1012, van 24 en van
89 uur Tel 1671 Tevens gezellig sa
menzijn voor Hollandsche meisjes, die hier
geen tehuis hebben Zondag en Woensdag
van 810 uur n.m
R. K.Bevolkingsbureau Gebouw Sint
Bavo Smedestraa! 23 van 810 uur
op Maandag- Woensdag- en Vrijdag
avond.
St Elisabeth's Vereeniging Jansstraat
Aanvragen om versterkende middelen
voor arme zieken der S. V E. Maan
dags van 23 uur Donderdags van 1 2
uur.
Bisschoppelijk Museum. - Dagelijks, uitge-
\omen Zaterdag, Zon- en Feestdagen, toe
gankelijk.
De heer D. Dekker, bureaulist van het
bioscooptheater „De Kroon", heeft onder
vele blijken van belangstelling dezer dagen
zijn 70sten verjaardag gevierd. Verschillen
de fraaie cadeaux mocht hij ontvangen. De
directie van „De Kroon" bood een luxe-ar
tikel aan, het kantoorpersoneel een fraaie
tabakspijp in etui; het vrouwelijk personeel,
de musici, de suppoosten schonken allen af
zonderlijk bloemen.
De Haarlemsche biljartclub „D. E. S."
offreerde den jarige een ebbenhouten wan
delstok met zilveren greep. Verder ontving
hij vele schriftelijke felicitaties, terwijl de
in den loop van den dag gehouden receptie
druk bezocht werd.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat in
het gepubliceerde programma van de „Gijs
bert Japicx-vereeniging" abusievelijk staat
vermeld, dat dr. G. A. Wumkes niet zal op
treden op 16 November a.s. des morgens 10
uur, maar op 16 November, des avonds om
zes uur.
Ons wordt verzocht mede te deelen, dat
B. en W. het aanvangsuur van het concert
ter inwijding van het Pala^orgel op Dinsdag
14 October a.s. nacTO- hebben vast
gesteld op half negen 's avonds.
Naar wij vernemen, heeft „St. Raphael" en
P. C. B. zich bereid verklaard tot samen
werking der organisaties van Spoor- en
Tramwegpersoneel, in de te voeren actie te
gen de steeds duurder wordende levensbe
hoeften. Tot dit doel wordt a.s. Donderdag
18 October een gecombineerde hoofd-be-
stuursvergadering gehouden te Utrecht met
H. B.-leden, afgevaardigden der B. A. N. S
N. V., „St. Raohaël", P. C. B. en N. B.
der Orgelbespeling op Dinsdag a.s. van 2
3 uur in de Groote kerk, door den heer Ge
orge Robert.
1. Gagliarda Bernhard Schmid (16e eeuw.)
2. Fantasia et Fuga c.kl.t. J. S. Bach.
3. 6e Sonate, F. Mendelssohn Bartholdy.
Choralvariaties.
Fuga.
Finale.
4. Lamentation A. Guilmant.
5. In Paradisum Th. Dubois.
6. Grand Choeur Th. Salomé.
Dierenmishandeling.
De 26-jarige voermansknecht C. J. M. te
Schoten en zijn kameraad J. W. D., waren
op 27 Augustus te Velsen, waar zij een wa
gen met wat steenen reden. Het paard wilde
of kon op een zeker gedeelte van den weg
den wagen niet verder trekken, en dat werd
voor de jongelui aanleiding om he,t niet al
leen duchtig te slaan, maar wat erger was,
met de klompen tegen de achterpooten te
schoppen.
Van dit ergerlijk feit maakten een paar
veldwachters, die het geval juist aanzagen,
proces verbaal op en conform den eisch van
den Officier moesten zij zich door den Po
litierechter elk (D. bij verstek) tot 15.
boete of 15 dagen hechtenis hooren veroor-
deelen.
'n Vreemd geval.
De 72-jarige M. de G. uit den Haarlem
mermeer kwam vertellen, dat de 58-jarige
landarbeider Dirk K. op een goeien dag in
Augustus wat kwestie had met 'n paar jon
gens over 'n postduif van z'n zoontje, dat
hij, M. v. d. G. daarbij gekomen was, en dat
Dirk K. 'm daarop geslagen en over 'n hek
op den grond geduwd had. Hij legt een dok
tersrekening over van 22.maar of
schoon hij tegen K. geklaagd heeft, blijkt
nu, dat die rekening gaat over kneuzingen,
die de G. had opgeloopen, doordat K.'s
vrouw 'm, terwijl hij op den grond lag, met
dér klompen kwam bewerken. Door de val
had ie zich niet bezeerd. En K. kon dus
rustig met 'n vrijspraak naar huis gaan.
Kermisklanten.
Dirk v. L„ schippersknecht uit Leider
dorp, was met z'n niet verschenen kamera
den Adriaan v. W. en Abraham D. in den
avond van 27 op 28 Augustus ter Wormer-
veersche kermis geweest, waar ze natuur
lijk de noodige glaasjes gedronken hadden
en terwijl ze naar huis gingen, bleven ze
met nog wat gezelschap bij de „dronken
brug" wat staan-
Daar kwamen een paar Assendelvers van
de kermis voorbij en zonder dat daar de
minste aanleiding toe bestond, werd een van
hen, J. P. S., van de fiets getrokken en
kreeg die er van het heele troepje duchtig
van langs.
De Officier vindt zulk gedrag ergerlijk,
vooral daar er geen schijn van aanleiding
aanwezig was en S. schandelijk mishandeld
werd. Eisch tegen elk der drie beklaagden
14 dagen gevangenisstraf, waartoe de poli
tierechter hen ook veroordeelt.
Een blijspel nou ja! Een Engelsch
blijspel besj. Maar in de allereerste
plaats toch een dwaas blijspel. Het heeft
wel een beetje overeenkomst met de be
kende Engelsche smijt- en gooifratsen uit
het café-chantant en zelfs komt er een too-
neel in voor, waarin twee personen met
het balkon van een hotelkamer naar be
neden vallen en door de glazen lantaarn
in de keuken terecht komen, waar je dan
alles zoo heerlijk hoort rinkelen en kapot
vallen, dat eigenlijk heelemaal niets anders
is dan zoo'n frats.
Voorts worden er de alleronmogelijkste
mogelijkheden als mogelijk in aangenomen
Om er maar één te noemen, een waarom
het heele stuk draait voor zoover er dan
nog wat te draaien valt. Mevrouw Farring-
ton is een weduwe, die voor de 2de maal is
getrouwd en dientengevolge nu Agatha Pos
ket heet. Die tweede trouwerij is, als het
stuk begint, juist een jaar geleden gebeurd.
Tot zoover gaat alles goed en logisch,
maar zoodra het stukbegint, is het met
alle logica uit.
Qie mevrouw Farrington was, toen ze
mevrouw Posket werd, zesendertig jaar oud
en had toen reeds een zoon van negentien
jaar. Maar omdat ze bang was, dat mijn
heer Posket 36 wat oud zou vinden en zij
hem toch gr&ag wilde hebben, maakte ze
hem wijs, dat ze pas 31 was. Dat op zich
zelf is nu misschien niet zoo heel erg, maar
nu zat die zoon van 19 jaar haar leelijk
in den weg. Nietwaar 31 min 19.... enfin
ze zou dan al buitengewoon jong getrouwd
moeten zijn.
Dus vertelt ze aan Posket, dat ze een
zoon van 14 jaar heeft. Dat kan allemaal
nog, maar nu komt het gekkedie
jongen, die dus 19 is en plotseling 14 wordt,
weet daar niets van; hij weet niet, dat
hij ooit 19 is geweest en gelooft in vollen
ernst, dat hij 14 is al voelt hij zich veel
ouder.
Op die onmogelijkheid steunt het heele
stuk en het zou ons niets verwonderd heb
ben als dit zwakke steunpunt losgelaten
had en het wrakke, zonder eenig verband
er op opgebouwde blijspel, evenals het
balkon van de hotelkamer, ineengestort
was.
Maar dat heeft het niet gedaan, het is
1 blijven staan en het staat zelfs na deze
We meenen de 33ste voorstelling, nog
een beetje steviger dan na de 32ste. Want
het publiek, dat weliswaar den Schouwburg
niet vulde, maar toch in grooter getal was
opgekomen, dan wanneer er een werkelijk
goed stuk wordt gegeven, heeft gelachen
op een onbedaarlijke manier soms en in de
handen geklapt, dat de vertooners genood
zaakt waren, na elk bedrijf meerdere ma
len zich aan het volk te vertoonen.
Nou, en dat is toch maar de hoofdzaak.
De kunst is lang, het leven kort. Laten we
dus maar, schijnen de menschen die schouw
burgen bezoeken te denken, laten we dus
maar in dit korte leven zooveel mogelijk
lachen en de kunst de kunst laten, die
vermoorden we er toch niet mee, die leeft
ook nog wel, als wij allang dood zijn.
Zeker, de kunst zal wel blijven leven,
maar zoolang onbenulligheden als „De Po
litierechter" blijven trekken en de ernstige
kunst uit bedelen moet gaan, is het voor
de kunstenaars toch maar niet alles. Als
je menschen als Frits Tartaud in zulke on
benulligheden ziet optreden, dan erger je je
toch aan den smaak van het publiek, dat
hen noodzaakt aan zulke rollen hun talent
te verspillen.
Maar de mensch leeft niet van brood
alleen en ook de kunstenaar lust er wel
een plakje kaas op. En daarom is het nog
niet zoo dom van de N.V. Vereenigd Rot-
terdamsch Hofstad-Tooneel, dat ze met dit
stuk gekomen is.
Want de menschen hebben er om ge
lachen en gehandenklapt en zullen hun
vrienden en verwanten aanraden dat bij een
volgende gelegenheid ook te gaan doen.
En dat geeft de kaas op de boterham.
A. T.
Haarlem heeft alzoo zijn eerste „Cavaillé
Coll", het eerste orgel dat ons in staat stelt,
de werken van de jongere Fransche orgel-
school naar eisch te hooren vertolken. Wie
tegenover Widor's symphonie nog vreemd
mocht staan (ik herinner b.v. aan de lang
uitgehouden dissonanten in de hooge regis
ters). zal vernemen, dat de weergave dezer
werken op een ander dan het orgel van
den Franschen meester, wiens naam den
laatsten tijd door muzikaal Haarlem bij her
haling en met begrijpelijke blijdschap is ge
noemd, "feitelijk niet meei is geweest dan
een surrogaat, met alle respect intusschen
gesproken van den ijver en de toewijding
waarmee onze Haarlemsche organisten de
Fransche werken hebben in klank gezet.
Toen de grijze orgelbouwer, de onverge
lijkelijke kunstenaar Cavaillé Coll als arm
man stierf, wist hit en met hem de muzi
kale wereld, dat de schoone orgels van
Saint Sulpice en Notre Dame zouden blij
ven zingen den roem die hem onsterfelijk
maakte Het was al dadelijk de oude en te
recht beroemde orgelkunstenaar Hesse, (de
leermeester van Lemmens, uit wiens school
mannen als Guilmont en Widor voortkwamen
en ban wie de Fransche orgelliteratuur zoo
veel dank verschuldigd is), die bij zijn komst
te Parijs het orgel-ideaal vond, dat hem
voorzweefde: St. Clotilde En hoewel het
geheel anders was geconstrueerd dan de
hem bekende orgels, voelde hij er zich da
delijk thuis; zoo ook verging het Saint
Saëns, die geen vijf minuten noodig had om
Barometerstand 9 uur v.m.: 766. Vooruit
OPGAVE VANi
Medegedeeld door het Kon. Ned. Meteoro
logisch Instituut te De Bildt-
Naar waarnemingen in der. morgen van
13 October.
Hoogste Barometerstand 778.8 m.M. te
Memel.
Laagste Barometerstand 758.8 m.M. te
Akureyri.
Verwachting van den avond van 12 tot
den avond van 13 October.
Zwakke Oostelijke tot Zuidelijken wind,
nevelig tot licht of halfbewolkt, weinig of
geen neerslag, aanvankelijk iets kouder.
met het orgel van Notre Dame even ver
trouwd te zijn als met zijn instrument van
St. Séverin. Vindt de Duitsche organist niet
steeds bij de peripetie het juiste moment,
zijn tallooze „knoppen" in werking le stel
len en heeft hij daartoe de hulp noodig van
1 a 2 helpers, zoo hebben een Guilmant.
Gigout. Vierne die hulp niet van noode, om
de eenvoudige reden, dat de ressources der
Fransche orgels eenvoudiger, alzoo beter
zijn.
Wel is het waar, dat het volledig beheer-
schen der koppels en combinatie-treden op
zich zelf een „tweede pedaal-techniek" be-
teekent en is het in de macht hebben van
16 combinatie-haken een niet te onderschat
ten moeilijkheid, maar hoe goed dit moge
lijk is. zal hij 't best kunnen getuigen, die
den Franschen organist heeft werkzaam
gezien op zijn instrument.
Met welk een groote vereering niet alleen,
maar ook met hoe groote bewondering kan
men altijd de leerlingen van den te vroeg
gestorven J. B de Pauw hooren spreken
over de orgelkunst van hun leermeester, die
zoo lange jaren te Amsterdam het thans in
gebruik te nemen orgel bespeelde en die
juist om dit instrument zijn domicilie naar
Holland overbracht.
Herinnerd mag daarom nogmaals woe
den, dat de naam De Pauw onafscheidelijk
zal gebonden blijven aan het orgel, dat
thans door de heeren A. Stoop en J. C.
Bunge tot een rijk bezit voor onze stad
is geworden.
Evenwel: er moesten noodzakelijke veran
deringen plaats grijpen en die reconstructie
werd nu bij het opnieuw plaatsen meteen
uitgevoerd. Natuurlijk moest hiertoe het
Gemeentebestuur zijn goedkeuring en me
dewerking verleenen en het deed dit op
onbekrompen wijze, waardoor de klanken
van dit feestconcert zoo mogelijk nog blij-
der schallen. Den aard dier veranderingen
kan men het best illustreeren, door in her
innering te brengen, dat men sinds den dood
van Cavaillé Coll ook in diens atelier niet
heeft stil gezeten. Zijn geliefde leerling en
opvolger Mutin sierde het atelier met een
der wonderbaarste instrumenten; het heeft
70 sprekende stemmen, maar 't karakter van
dit orgel ligt in de veelheid en de verschei
denheid der mixtu en. Gp het pedaal komen
alle mixturen voor, ook de septime. Maar
de hoofdverdienste schuilt wel in het feit
dat elk blaasinstrument voor zijn verschil
lende registers een geheel andere soort
wind-toevoer noodig heeft Wie een blaas
instrument bespeelt, weet dat de lage to
nen veel lucht, de hooge minder doch inten
siever van noode hebben, en ook het mid-
denregister vraagt zijn specialen windtoevoer.
De reden waarom dit orgel van Cavaillé Coll
beschikt over een toon, die mooi aangezet,
mooi gearticuleerd is ligt in het feit, dat
de registerlade (waaruit alzoo de wind
toetreedt) is verdeeld in drie deelen, zoodat
hier dus het blaasinstrument wordt behan
deld alsof het door menschelijke longen
werd ingeblazen. Wat Riemann zegt: het
z.g. „overblazen" in de octaaf (aan elk be
speler van een blaasinstrument bekend) is
niet mogelijk op het orgel, ook dit is door
Cavaillé Coll bewezen, onjuist te zijn, de
„flutes octaviantes" zijn een vinding van
hem. Op nog een ander feit mogen we de
aandacht vestigen ni- we het toch hebben
over constructie en reconstructie van
ons „nieuwe" orgel. Zoo men weet heeft
het orgel behaive zijn „voet"-pedaal (sit
venia verbo!) drie verschillende manualen,
I het Grand orgue, 11 het Positif en III het
Récit. Dit derde expressief manuaal speelt
een groote rol bij ons orgel, zooals we
straks nog nader zullen zien. Elk manuaal
heeft behalve zijn grondstemmen (jeux de