Radio-Omroep.
NIEUWE haarlemsche courant.
Tweede Biad Dinsdag 21 October 1924
NAAR CENTRAAL AFRIKA.
GESfl. SUITENL. BEREGHTEN.
UIT ONZE OOST-
De laatste cijfers van de candidaatstelling in Engeland De behou
dende partijen in de V. S. tegen de radicalen.
Onder de Radio-berichten: De Duitsche Rijksdag ontbonden. Nieuwe
verkiezingen tegen het einde der volgende maand.
GENERAAL VERRAUX TE KEULEN.
DE CHINEESCHE BURGEROORLOG
EEN COMMUNISTISCHE CENTRALE
VOOR VALSCHE PASSEN.
Een waarschuwing aan aC
onderwijzers.
De dood van den Sultan van
Boeloengan.
FEUILLETON.
HET GEHEIM VAN EEN
HUURRIJTUIG
Nsambya Catholic Mission,
22 September 1924.
Evenals de meest ondermaansche zaken,
neei* dit schrijven zijn oorzaak. Het eer-te
idee kwam opreizen uiï de golven der Mid-
dellandsche Zee ongemerkt groeide het op
en werd het rijp, tot op eens, gelijk een blik
semstraal bij nacht, de noodzakelijkheid
door 's schrijvers hersens flitste in de zwoele
zomerhitte der Roode Zee. Maar daarover
meer ter zijner plaatse.
Slechts weinigen mijner lezers hebben
een reis naar Centraal Afrika gemaakt en
daarom geloof ik dat eene beschrijving van
die reis gerust de serie mag openen. Ik doe
grepen uit mijn dagboek.
1 Juli. Afscheiden tocht per auto naar
Rotterdam, waar Father Scheffer me op
wacht en we de reis per trein beginnen. Daar
van is weinig te vertellen. Mgr. Biermans
was aan het station te Roosendaal om ons
een laatste vaarwel toe te roepen op Vader-
landschen bodem. Dat was een aangename
verrassing voor ons. Verder niets bijzonders
de Belgische douane donkere en verlaten
perrons van Antwerpen en Brussel Fran
sche douane daar tusschen door probeeren
wij te slapen maar het lukt niet erg. Reizen
bij nacht is niet pleizierig.
2 Juli. Als het licht wordt zijn we dicht
bij Frankrijk's hoofdstad. Van het Noorden
komend ziet de reiziger Parijs niet op zijn
voordeeligst. Maar daar we beiden vermoeid
en smerig zijn trekken wij er ons niet veel
van aan. In Parijs per „Metro" van de Gare
du Nord naar de Gare de Lyons wasschen
en ontbijten en weer de trein in voor Mar
seille. We hebben een coupé voor ons bei
den er zijn niet te veel passagiers om
streeks twaalf uur krijgen we een goede
lunch voor 15 francs; we trekken doorjde in-
tressante en afwisselende landstreken,
meestal de Rhone vallei volgend. En toch zijn
we blij als we 's avonds om negen uur, na
twaalf uur sporens, in Marseille aankomen.
Een Taxi brengt ons naar de Procure van de
Witte Paters, waar een broeder ons opwacht
en ons, na een licht soupé, naar onze kamers
brengt.
3 Juli. Den heelen morgen zijn we bezig
met onze bagage. Om twee uur gaan we in
gezelschap van twee witte Paters naar de
„Chambord" die cm vijf uur de haven uit
vaart. Behalve de twee witte Paters, die weer
naar hun Missie in Nyasaland terugkeeren,
zijn er ook vier Witte Zusters, voor dezelfde
Missie bestemd, en een Anglikaansche Zen
deling met bestemming voor Zanzibar. We
troffen ook een Franschman en zijne vrouw,
die weer naar Madagascar teruggaan ver
leden jaar reisden wij met hen op de „Azay
le Rideau".
Marseille is, van zee uit gezien een prach
tige stad en het is een genot dat schoone pa
norama, door de schitterende zomerzon met
helle lichten overgoten, aan ons oog te zien
voorbijtrekken. De Kathedraal, hoog op de
rots Notre Dame de la Guarde, met vierkan
ten toren, waar boven het vergulde Maria
beeld schittertrijen groote schepen in de
nieuvte buitenhavens de oude binnenhaven
met zijn zwevende brug overal groote en
hier en daar mooie gebouwen. Dan buiten
de haven, rilnden en gebergten, die de
golf van 1 y n omri g;n een klein eilandje
met een laag laag geaouw dat er uitziet als
een fort het is de villa van een Parijschen
millionair, die zich hier nu en dan uit de
wereld terugtrekt. Chateau d'If, welbekend
om den man met masker van vuur uit den
Graaf van Monte Christo. Onze eerste dag
op zee.
4 Juli. We passeeren Corsica en gaan de
straat van Bonifacio door. We kijken er naar
omdat het er is, maar het is alles te ver weg
om iets te kunnen onderscheiden.
5 Juli. Stromboli, actieve vulcaan, die
aan twee kanten steil in zee loopt een r'ij-
baan van de kraterlip tot het water. El i
oogenblik ziet men 1 rokken lava en asch naar
beneden glijden ais zij net water raken,
toont een wolk stoom aan, dat het heet goedje
is. Aan de andere twee kanten zijn dorpjes.
Daarna de straat van Messina. Die is nauw,
zoodat beide kanten duidelijk waarneembaar
zijn. Daar kijken wij onze oogen uit en we
loopen van den eenen kant van het schip
naar den anderen om toch maar niets te mis
sen. We zijn zoo dicht bij Messina, dat we
Zelfs zuilenrijen uit het Romeinsche tijdperk
meenen te onderscheiden. De Etna is niet
zichtbaar vandaag. Verleden jaar zagen we,
tusschen de voortjagende wolken, een groote
witte wolk, die niet bewoog dit was de rook
pluim van de Etna. Maar we zijn de straat
uit, den hoek om en we zien het laatste stukje
van Europa uit het oog verdwijnen.
Dan drie dagen in volle zee we zien niets
anders als water en lucht. Er zijn maar weinig
passagiers (er is zooveel cargo, dat de Mes-
sagerie elke week een boot laat varen, i
plaats van om de twee weken) we heb tien
een groote kajuit voor ons beiden en kunnen
er eiken dag de H. Mis lezen. In de rook-
salon zijn briefkaarten te koop ik koop er
vier dozijn en maak een lijstje van de perso
nen aan wie ik ze wil sturen. Terwijl ik ze
zit te schrijven komt het idee (zie begin) in
mijn brein op. Het wordt hoe langer hoe
warmer zelfs de nachten zijn ver van koel.
8 Juli. We liggen voor Port-Said. Als we
binnenvaren ontmoeten wij S.S. „Jan de
Wit" op weg naar huis uit Indië. Een mooie
boot de Engelschen dachten eerst dat het
een P. O. boot was. Zoodra we vast liggen
worden we omringd door platte lichters.
Midschips laden we steenkool aan beide
kanten. Een paar honderd man dragen de
kool in kleine mandjes het schip in. Voor
en achter ook arn beide kanten lich
ters met goederen die geladen moeten wor
den vooral zeep, katoenen goederen, jute
zakken en een heele bezending uien. Ook
twee groote stalen buizen, die nog al last
veroorzaken, 's Middags kwam een oud man
netje aan boord en goochelde met kurken
en bekers, met stukjes blik en met levende
kuikentjes, 's Avonds was hij er weer en pas
sagiers, die aan land geweest waren en juist
onder de avondvoorstelling terug kwamen,
vertelden ons dat zij hem dien avond in de
stad zagen loopen tusschen twee politie
agenten, stomdronken
Dan zijn er nog de kooplui met snuisterijen,
postzegels, sigaren en cigaretten, tapijten,
struisveeren, barnsteen, shawla, Turkish
delight en de rest dan zijn er gidsen, geld
wisselaars en waarzeggers het dek lijkt wel
een zomerkermis. Daar zijn natuurlijk scha
duwden ook.
Het dek is erg stoffig vanwege het steen-
koolgruis raak niets aan en leun vooral
niet op de verschansing in de kajuiten is
het warm en bedompt, want de patrijspoor
ten zijn dicht, ook al om de steenkool bui
ten te houden. Het lawaai is oorverdoovend
want er wordt geladen en gelost boven vijf
laadruimen elk ruim wordt bediend door
twee stoomkranen, die om beurten of tege
lijk aan het werken zijn. Maar aan alles komt
een einde en even na twaalven lichten wij het
anker en stoomen het Suez Kanaal in.
P. G. PREIJDE.
De verkiezingsstrijd in
Engeland.
Beh lve voor twee universiteitszetels zijn
alle candidaten aangewezen. Onder de 32
candidaten, die bij enkele candidaatstelling
gekozen zullen worden, bevinden zich Bald
win en de voorzitter der conservatieve partij,
Jackson de speaker van het Lagerhuis
Whitley, de postmaster-general Hrrtshorn
en de nestor van het Lagerhuis, de lersche
nationalist O'Connor. Het N. T. A. ver
neemt nog draadloos uit Londen, dat, be
halve de lersche nationalist O'Connor, 16
conservatieven, 6 liberalen en 9 Labour-
manr. n zonder oppositie bij enkele candi-
daatstei.mg zijn gekozen.
In Ulster werden 10 volgelingen van De
Valer c.ndidaat gesteld in districten waar
g i ak .elij ke conservatieve overwinningen
wareu voorspeld.
In het geheel werden 1422 candidaten
gesteld, n.l. 539 conservatieven, de consti-
tutionalisten (zooals Churchil) meegerekend,
511 socialisten, 342 liberalen, 12 onafhan-
kelijken, 8 communisten, en nog 10 van
allerhande partijbenamingen. Het aantal
v juwelijke candidaten bedraagt 41, o.w.
21 socialisten, 12 conservatieven, 6 liberalen
en één onafhankelijke. Alle vrouwelijke leden
van het oude parlement zijn opnieuw can-
didaat gesteld.
Het blijkt thans dat het aantal gevallen
waarin, tengevolge van plaatselijke overeen
komsten tusschen conservatieven en libera
len, d iehoeksverkiezingen worden vermeden,
minder groot is dan men verwachtte. In het
geheel zullen toch nog in 241 districten drie
hoeksverkiezingen plaats hebben, dat is
slechts 25 minder dan het vorig jaar. In
211 gevallen staat een conservatieve candi-
daat tegenover een socialistische, in 52 dis
tricten een liberaal tegenover een socialist
en in 55 gevallen staan conservatieven en
liberalen tegenover elkaar, zonder Labour-
candidaat. Van de 342 liberale candidaten
staan er 290 tegenover een conservatieven
tegencandidaat, hetzij alleen hetzij in drie
hoeksverkiezingen.
De aanstaande presidents
verkiezingen in Amerika.
Evenals in Engeland liberalen en conser
vatieven hier en daar samenwerking zoeken
om de Labour-partij te verslaan,'zoo ook be
ginnen in Amerika stemmen op te gaan om
door de vereende krachten der beide oude,
behoudende partijen het gevaar der radicale
partij van La Follette te bezweren. Zes
dagen na de verkiezingen in Engeland, op
4 November, trekt Amerika naar de stem
bus. En nu, een goede veertien dagen van
te voren, 'at een zoo invloedrijk republi
kein als i ister Hughes in New York een
J o idkreet hooren en vraagt in slechts nau
welijks bedekte termen om een coalitie van
republikeinen en democraten, tegen wat
Hughes beschrijft als den „common enemy
to both." Wel is waar stelt Hughes zich die
coalitie zoo voor, dat de democraten eenvou
dig republikeinen zouden worden, omdat zij
volgens hem zelf toch geen kans hebben.
Maar de aansporing verraadt een gevoel van
zwakte en is een bekentenis van de omstan
digheid, dat La Follette hard bezig is veld
te winnen.
De laatste weken zijn voor de Republi
keinen dan ook vol emotie geweest. De
candidaatstelling van Roosevelt Jr. voor
het gouverneurschap van New York bracht
de staatspartij ertoe om z'ch ronduit tegen
de Ku Klux Klan en voor cle geheelonthou
ding te verklaren. Dat heeft bij de in 't al
gemeen pro-Republikeinsche Klan veel ont
stemming gewekt, terwijl New York State,
dat dank zij de overwegende positie daarin
van New York City eer aan den natten dan
aan den drogen kant is, nu waarschij; Ljk
Democratisch zal stemmen in de staats-,
en dan haast vanzelf ook in de federale aan
gelegenheid. Daarenboven is de figuur van
Roosevelt onfortuinlijker wijze betrokken ge
weest bij het petroleum-schandaal zij het
dan in negatief opzicht doordat hij als
onderstaatssecretaris van marine verzuimde
oppositie te voeren tegen het plan om de
petroleum-reserves der marine in parti
culiere exploitatie af te staan. Dat maakt
hem tot een der schietschijven van de Demo
craten en Radikalen. En dat slaat terug op
de Republikeinsche regeering als geheel.
Van Mellon's aluminium perikelen, van
Borah's enquête inzake de Republikeinsche
campagne-kas, van de heropening van het
schandaal van het Veteranen-bureau, spra
ken we reeds bij een vorige gelegenheid.
Sedert dien heeft senator Brookhart uit
Iowa, die wel steeds radikaal was, maar toch
nog tot de normale Republikeinen werd ge
rekend, zijn vertrouwen in Coolidge c.s. op
gezegd, en openlijk geëischt dat generaal
Dawes zijn candidatuur voor het vice-presi-
dentschap zou intrekken vanwege een surplus
aan reactionair verleden en reactionaire
toekomst. Waarna de senator, na tevergeefs
op voldoening te hebben gewacht, regelrecht
naar het kamp van La Follette is overgeloo-
pen. Vervolgens kwam het bericht dat
Henry Ford, die een paar maanden geleden
zijn eigen candidatuur voor het Witte Huis
opgaf om zich achter Coolidge te scharen,
zijn bod op het bekende „Muscle Shoals"
in Alabama (een concessie voor nitraatont
ginning en het benutten van waterkracht)
dat reeds maanden lang bij de regeering in
behandeling was, plotseling heeft ingetrok
ken omdat er „teveel politiek gestoethaspel
mee verbonden was." Een besluit dat aller
minst als een compliment voor de regeering
van Coolidge kan worden opgevat, en dat
op het publiek dat Ford als zakenman be
wondert, ongetwijfeld indruk zal maken.
Terwijl de Republikeinen ingeval de ver
kiezing dood loopt, zoodat in laatste instantie
de vice-president het Witte Huis zou betre
den (we hebben al eens uiteengezet hoe en
waarom dit zou kunnen gebeuren), hoe lan
ger hoe benauwder worden voor den Demo-
cratischen candidaat voor dit ambt, Charles
Bryan, die radikaal genoeg zou wezen cm in
zijn ministerraad een plaats in te ruimen aan
La Follette, maar ook aan zijn broeder Wil
liam Jennings Bryan, die bijv. als minister
van buitenlandsche zaken onberekenbaar
kwaad zou kunnen stichten door Zijn politiek
van pacifisme tot eiken prijs. (Altijd van
Republikeinsch standpunt bezien.)
Intusschen heeft La Follette ^een goede
kans om de z.g. „German vote,' d.w.z. de
stemmen der Duitsch-Amerikanen (er zijn
er ruim anderhalf millioen die stemgerech
tigd zijn), voor zich te winnen, door zijn
kritiek op Wilson's besluit om Amerika in
den oorlog te brengen en op het verdrag
van Versailles dat hij (La Follette) zou wil
len doen herzien. En ook daarvoor zijn de
tegenstanders der radikale partij, wier ver
leden zulke argumentaire, zelfs „pour le
besoin de la cause" niet toelaat, zeer be
ducht. Tot overmaat van ramp is door den
dood van een Republikeinsch afgevaardigde
uit Delaware de meerderheid in de Con-
gressioneele delegatie van dezen staat aan
de Democraten gekomen. Dit nu is van
belang indien bij staking van stemmen in
het electorale college de presidentsverkiezing
in het Huis van Afgevaardigden zou gera
ken. Bij zulk een gelegenheid wordt daar
volgens staten gestemd, d.w.z. de delegatie
van eiken staat brengt één stem uit, die
dus bepaald wordt door de partij-meerder
heid in de delegatie. Bij de tegenwoordige
samenstelling nu beschikt La Follette over
meerderheden in 2 van de 48 staten. In 4
staten staan de partijstemmen gelijk. Die
worden dus uitgeschakeld. En van de over
blijvende 42 staten hebben er 21 een Repu
blikeinsche en 21 een Democratische meer
derheid. (Vroeger hadden de Reps, er 21
en de Democraten 20, maar de dood van
den afgevaardigde van Delaware heeft dezen
staat, waar de partijstemmen aanvankelijk
gelijk stonden, aan de Democratische
groep toegevoegd). Voor de verkiezing van
een president is echter een meerderheid
van twee derden noodig, dus de stemmen
van 32 staatsdelegaties. En die meerderheid
is bij de tegenwoordige samenstelling niet
te krijgen, zelfs al zou La Follette zich bij
een der twee partijen aansluiten. De kan
sen van de candidaten voor het vice-presi-
dentschap zijn dus van het grootste gewicht.
En hier doemt dan ook de figuur van Char
les Bryan dreigend op tot schrik van de
Republikeinen.
DUITSCHLAND EN DEN
VOLKENBOND.
In strijd met het bericht van de „Dernière
Heure", dat minister Hymans aan den Duit-
schen gezant reeds het Belgische antwoord
betreffende Duitschlands toetreding tot den
Volkenbond zou hebben overhandigd, kan
met stelligheid worden gezegd, dat de toe
zending van dit antwoord aan de Duitsche
regeering eerst in het begin der komende
week zal plaats vinden.
DE LIQUIDATIE VAN DE SPOORWEG
REGIE.
Zaterdag te twaalf uur is het bestuur over
de Duitsche spoorwegen in het district Dort
mund aan de Duitsche overheid overgedra
gen. De spoorwegdirectie, die destijds naar
Essen werd verplaatst vestigt met ingang van
I gister haar zetel weder te Dortmund. Het
Fransche personeel is reeds naar Mainz ver
trokken, vanwaar het weder op zijn oude
standplaatsen zal worden ingedeeld. Ook de
militaire ontruiming van Dortmund is reeds
voor een groot gedeelte geschied. Nog slechts
enkele groote gebouwen bevinden zich in
handen der Franschen. De kleinere wonin
gen, die voor de gezinnen der Fransche of
ficieren en soldaten waren gerequireerd, zijn
alle ontruimd. Ook de hotels, die door Fran
schen waren bezet, zijn ontruimd. De bu
reau-meubelen, die zich er bevonden, wer
den naar het station gebracht, om per spoor
te worden verzonden. Op het station ziet
men ook vele Fransche vrouwen en kinde
ren, die zich voor het vertrek hebben gereed
gemaakt. De bevolking neemt van een en an
der slechts weinig notitie. De bezettingstroe
pen gaan deels naar Frankrijk terug, deels
naar het Rijnland.
De bekende Fransche pacifistische gene
raal Verraux, die op het wereldcongres te
Berlijn zelfs staking der generaals bepleitte
als middel om den oorlog te voorkomen,
heeft op zijn propagandareis ook te Keulen
gesproken. De Keulsche correspondent van
de „Voss. Z." maakt melding van een gewel
digen toeloop de zaal was stampvol. Ook
generaal v. Schoenaich voerde het woord.
Toen generaal Verraux zijn rede aanving,
begonnen enkele toehoorders te fluiten, maar
deze teekenen van afkeuring werden over
stemd door een donderend applaus. Iets der
gelijks geschiedde, toen generaal v. Schoe
naich in zijn rede den naam van generaal
Ludendorff noemde en deze naam met heill-
kreten werd begroet door enkelen, die echter
al spoedig tot zwijgen werden gebracht.
Vooral generaal Verraux oogstte veel bijval.
De avond wordt gekenschetst als een groot
succes voor de Keulsche vredesvrienden.
DE MOSOEL-QUAESTIE.
Berichten uit Konstantinopel melden, dat
het Turksche antwoord op de laatste Britsche
nota betreffende de status quo van de grens
van Irak aan den Britschen gezant is over
handigd.
De nota zegt, dat den Turkschen bevel
hebber is bevolen elke wrijving te vermij
den zij geeft voorts uiting aan den wensch
der regeering de quaestie aan den Volken
bond ter oplossing voor te leggen.
VALSCHE BANKBILJETTEN.
Draadloos wordt gemeld, dat vijftig per
sonen in Triest zijn gearresteerd in verband
met het vervaardigen van valsche Britsche
bankbiljetten. Verwacht wordt, dat er nog
meer arrestaties in Parijs en Antwerpen
zullen plaats hebben.
OORLOGSSCHEPEN EN VLIEGTUI
GEN VAN UIT DE VERTE TE BEDIE
NEN.
Een draadloos bericht uit Londen meldt,
dat volgens berichten uit Rome, de Italiaan-
sche admiraliteit na nauwkeurige proefne
mingen in den golf van Spezzia, de uitvinding
van Ermanno Eiamma nl. om onbemande
oorlogsschepen en militaire vliegtuigen van
af een afstand te bedienen, als mogelijk heeft
erkend.
EEN GEHUCHT BIJ EVIAN LES
BAINS VERBRAND.
Een B. T. A.-bericht uit Evian les Bains
meldt dat in Novel, een gehucht daar in de
buurt brandt in een schuur is uitgebroken.
Het geheele dorp is in asch gelegd van de
44 huizen bleven er slechts 4 gespaard.
DE FRANSCHE BOUWARBEIDERS
UIT DE COMMUNISTISCHE INTER
NATIONALE GETREDEN.
De Fransche vakvereeniging der bouw
arbeiders heeft besloten uit de communis
tische internationale te treden. Zij zal zich
aansluiten bij de C. G. T.
HET LOT DER ITALIAANSCHE GE-
PENSIONNEERDEN.
De Messagers vestigt op verzoek van den
voorzitter van den Bond van Gepension-
neerden de aandacht op den treurigen staats-
neerden de aandacht op den treurigen toe
stand, waarin talrijke gepensionneerde staats
ambtenaren zich bevinden. Te Rome zijn er
generaals, die in den oorlog legers hebben
aangevoerd, die een pensioen van 8000 lire
trekken, terwijl thans onderofficieren, die
gepensionneerd werden, negen duizend lire
krijgen. Dergelijke toestanden bestaan ook
voor de burgerlijke ambtenaren.
FILM-KUNST.
De filmacteur Dick Kerwood te Los
Angelos werd gedood tijdens het uitvoeren
van een zijner waagstukken. Hij hing aan
een ladder, die bevestigd was aan een der
vleugels van een vliegtuig. Toen de ma
chine over de heuvels nabij de filmterreinen
vloog, gleed de acteur uit en stortte naar be
neden. Hij was onmiddellijk dood.
DE STRIJD OM MEKKA.
De een maand geleden door den Sultan
van Nejd uitgevaardigde proclamatie is thans
te Djeddah ontvangen. Zij beschuldigt ko
ning Hoessein de rechten der heilige plaat
sen te verwaarloozen, tegen Nejd te intrigee
ren en het volk van Nejd te verhinderen pel
grimstochten naar Mekka te ondernemen.
De actie van den Sultan, zoo vervolgt de
proclamatie, werd noodzakelijk toen koning
Hoessein tijdens zijn jongste bezoek aan
Transjord nië de verde ling van Nejd
eischte, waardoor de eenheid van Arabië zou
worden verbroken. De Sultan verklaart, dat
hij geen bedoeling heeft ten opzichte van
Hedjas of het Kalifaatzijn eenig doel is te
zien, dat het Woord Gods het hoogste is, dat
zijn godsdienst wordt geëerd en dat de eer
der Arabische wereld beschermd is.
Volgens berichten uit Sjanghai heeft het
diplomatieke corps in Peking de autoritei
ten der internation; L nederzetting te Sjang-|
hai verordend generaal Hsoe Sjoe Tseng,
die gepoogd heeft de troepen van Kiangsoe
welke Loenghoea bezetten, om te koopen,
te deporteeren. Generaal Hsoe zal waar
schijnlijk naar Japan worden verbannen.
DE BRAND TE KANTON.
De brand te Kanton werd tot gedeelten
van de Westersche wijk beperkt en was bin
nen 24 uur gebluscht. Ongeveer een twin
tigste gedeelte der stad verbrandde of werd
geplunderd. Eenige inlandsche banken, por
seleinfabrieken en pandjeshuizen werden
ernieli. De gebouwen der groote maatschap
pijen werden gespaard. De schade wordt op
tien millioen dollars geschat.
De Berlijnsche recherche heeft voor de
pers een soort tentoonstelling gehouden van
het materiaal, dat gevonden is in de onlangs
ontdekte communistische centrale voor het
leveren van valsche papieren op elk gebied
Deze centrale was gevestigd in een huis
in Neukölln, waarvan de huurder een ka
mer had onderverhuurd aan twee jonge-
menschen, die den schijn aannamen te wer
ken voor een bouwonderneming. De kamer
was geheel behangen met tee keningen, platte
gronden enz. In het vertrek vond de re
cherche echter een kast, welke een uitge
zocht en keurig gerangschikt materiaal be
vatte van alles wat zich een vervalscher van
officieele papieren maar k-n wenschen.
Vooral bleek men zich in de centrale toe te
leggen op het maken van valsche passen,
waarvoor de noodige gegevens verkregen
moeten zijn door bemiddeling van de leden
der communistische rijksdagfractie. De na
men van 662 personen waren geregistreerd
aan wien valsche passen zijn verstrekt,
allen leden van de communistische partij,
waarvoor de centrale uitsluitend werkte. In
het materiaal, hetwelk enkele maanden ge
leden in Rijks- en Landdag in beslag is ge
nomen, komen regelmatig de namen voor,
die in het register staan vermeld. Een plank
van de kast was ingenomen door 40 fles-
schen met chemicaliën, noodig voor het
photografeeren enz. Verder werden de noo
dige woordenboeken gevonden, een code voor
alle mogelijke telegramafkortingen, bene
vens een groote hoeveelheid oningevulde
passen, die gestolen moet zijn. Maar niet
alleen passen leverde de centrale. Ook ge
boortebewijzen, examendiploma's, huwelijks
akten, overlijdensakten enz., kortom alle
paperassen, die een mensch in zijn leven
noodig kan hebben. Gevonden werden ver
der o.a. 3000 stempels van alle mogelijke
binnen- en buitenlandsche landen en autori
teiten. Met pijnlijke nauwgezetheid waren zij
in een afzonderlijke kast gerangschikt in 27
vakken, terwijl aan den binnenkant van de
deur een nauwkeurige staat hing.
Natuurlijk kunnen de twee „teekenaars"
dit alles niet alleen hebben gedaan. De hel
pers is men echter nog niet op het spoor.
De Berlijnsche correspondent van het
„Hbl." schrijft hierover nog het volgende
Toen we vanochtend in het hoofdbureau
van politie te Berlijn voor de kleine kast
stonden, die de sensationeele ontdekking
van een zeer belangrijke centrale voor com
munistische vervalschingen .beteekent, vroe-
WINTERTIJD. I
Nieuwsberichten (Vaz Dias) Amsterdam
P. C. F. F. Golflengte 2000 M.
Dagelijks (uitgezonderd Zondag 8.15
8.30 v.m.; 10—10.12 v.m.; 1130—11.55 v.m.;
12.15—12.30 n.m.; 1.05—1.20 n.m.; 3—3.3C
n.m.; 4.154.28 n.m.
Tijdseinen: 10.15 v.m. en 4.30 n.m.
Effecten en Geldkoersen (Vaz Diaz, zie
hierboven) te 1.301.4522.152.30 en
2.45 n.m. (uitgezonderd Zondag en vacan-
tiedagen en Zaterdag alleen 10.3011.30
v.m.)
Weerberichten Vossegat Bé 1050
M.: 11.10 v.m. en 12.30 n.m. en 8 n.m. (Ge-,
meenlijk Morseseinen in langzaam tempo,
waarop men zich oefenen kan
Londen 2 L.O. golflengte 365 M,
1.20—2.20 Concert; 3.355.05 causerie; 4.20
5.20 Concert; 5.506.35 Kinderuur; 7.05—
7.15 Lezing; 7.20 Weer- en Nieuwsberich-
ten; 7.50 tot einde concert-, zang-, opera- of
populaire avond 8.2011.20 Maandag, Don
derdag en Zaterdag na 10.20 Jazz-band uit
het Savoye-Hótel.
Tijdseinen Greenwich 1.20, 4.20 en 9.20;
Big Ben 7.20
Zondags: 3.20 Concert; 5.20 Kinderuurtje;
8.20 Concert; 9.20 Kerkdienst; 9.3510.35
Concert. Tijdseinen Greenwich 10.20 's-
avonds; Big Ben 3.20.
Diverse Engelsche stations hebben onge
veer dezelfde zenduren en wel:
Cardiff 5 W.A. op 350 M.
Manchester 2 Z. Y. op 375 M
Bournemouth 6 B M- op 385 M.
New Castle 5 N O. op 400 M.
Glasgow 5 G. S op 420 M.
Birmingham 5 l. T. op 475 M.
Aberdeen 2 B D op 495 M
Radio Paris S. F. R. 1780 M. 12.50
Berichten; 1.05 Concert (Tzigane orkest);
2.05 Beurs; 4.506.15 Koersen en Concert
(vocaal of instrumentaal) ;8.5010.20 Berich
ten en Concert of aansluiting op Opera of
anderszins.
Zondags: 1.05—2.20; 5.05—6.20; 9.20—10.20
Concert.
Bovendien gemeenlijk Vrijdag, Zondag en
Woensdag 10.20 tot 11.05 Dansmuziek.
Eilieltoren F. L. 2600 M. 7 en 11
uur v.m., 7.20 en 10.35 n.m. Weerbericht
3.50 n.m. Beursverslag 6.307.15 n.m.
concert 11.2011.25 n.m. en 12.04 Tijdsei
nen.
Ecole Supp. P. T. T. 450 M.: Dage
lijks, behalve Maandag te 9.20 n.m., voor
drachten, enz
Petit Parisien 340 M.: Gemeenlijk
Dinsdag, Donderdag en Vrijdag 8.50 n.m,
concert.
Brussel S. B. R. 265 M. 5.20—6.20
n.m. en 8.3510.20 n.m. concert.
Haren (Brussel) B. A. V. 1100 M. 5.10
n.m. weerbericht.
Königswusterhausen L. P. 4000 M.
7.20 v.m.6 n.m. berichten en concert (onge
regeld) op 2700 M. Zondag alleen 11.20
v.m.—12.20 n.m.
Eberswalde 2700 M. Gemeenlijk
Dinsdag en Donderdag 7.208.20 u. n.m,
concert.
Chelmsford 1600 M. gemeenlijk zelf
de Programma als 2 L. O.
Duitsche Stations werken op golflengten
van 390460 M. van omstreeks 410 uur
gen we ons af, waartoe nog eigenlijk al die, mej afwisselend programma en tusschenpoo»
overdreven zorg voor passtempels, foto's,
in schrijvingen, onderzoekingen enz. dient,
waarmee de reizende en trekkende mensch-
heid lastig gevallen wordt.
In het bijzonder in Nederland bestaat nog
altijd een geweldige angst voor „bolsjewiki",
die onder geen voorwaarde een pasvisum
mogen hebben naar onze geheiligde landou
wen. Zoodat het dagelijks voorkomt, dat
brave werklieden, die in Nederland een vaste
betrekking gekregen hebben, drie en meer
weken moeten wachten voordat onze pas
centrale in Den Haag de hooge goedkeuring
voor een grens-stempeltje gegeven heeft.
Het is koddig, voor deze, van buiten niets
kwaads verradende kast te staan, 'die ons
vanochtend tot in alle bijzonderheden gede
monstreerd werd, en dan te bedenken, dat
met behulp van het daar aanwezig materiaal
sinds November 1923 zeker honderden van
de „gevaarlijkste" communisten, onder wié
zeker ook bolsjewistische leiders, rustig naar
Nederland gereisd zijn, zonder dat er een
haan naar gekraaid heeft. En voorts, te over
wegen, dat er stellig in Duitschland nog meer
zulke kasten bestaan, die, na deze toevallige
ontdekking, nog wat zorvuldiger zullen wor
den en haar werk zullen voortzetten.
Er is, om maar met de deur in huis te
vallen, in deze passen- en stempelkast ook
een map„Holland", met bijbehoorend
materiaal. Daarin vinden we briefpapier
met kop en onderteekening van zoo onge
veer alle Nederlandsche consuls in Duitsch
land, hun prachtig nagemaakte stempels,
dito van de Nederlandsche Regeering, van
verschillende van onze ministeries, enz. Wil
onze Regeering er meer van weten, dan be
hoeft zij slechts om inlichtingen te schrijven
aan het Polizeipr asidium, Alexanderplatz,
Berlin.
Maar zij kan gerust zijn. Wat ik vanoch
tend in deze kast gevonden heb, is al vol
doende bewijs om overtuigd te zijn, dat da
gelijks langs alle grensstations alle onge-
wenschte politieke elementen met valsche
passen, waarop de werkelijke photo'sjgehecht
en met schitterend nagemaakte stempels be
drukt zijn, ons land binnenkomen. En dat
de ontdekking van deze kast dit in de toe
komst nog volstrekt niet zal verhinderen.
Want stellig zijn de blanco of ingevulde en
stellig echte Nederlandsche passen in deze
kast gevonden, naast honderden andere van
vrijwel alle naties ter wereld, niet de eenige
die zich in handen van de communistische
partij bevinden. En ook de onderteekenin
gen van onze consuls en consulaatsbeambten
die gerechtigd zijn passen te onderteekenen,
zijn stellig in meer dan één communistische
centrale keurig nagemaakt voorradig en
doen nog dagelijks haar werk.
zen.
DINSDAG 21 OCTOBER.
Radio Paris 1780 M. 9.20 Zevende
Zangles door mil. Bonnard. 9.35
Soiree Litteraire Musicale Consacrée au
Poète Lousard.
Chelmsford 1600 M. 7.50 u. Melody,
Mirth and Military Music.
Brussel 265 M. 8.35 u. Concert,
o.a. Symphonie van Mendelssohn; Sonate
voor fluit door Haendel; Euchantement
du Vendridi Saint, door Wagner.
De groote beteekenis van deze ontdekking
is wel, dat al dat gewichtige gedoe van in
formatie, pasvisum-verdeeling, enz. (zij het
dan ook een bron van inkomsten voor een
staat) uit politiek oogpunt nonsens gebleken
is, omdat door het vinden van deze kleine
kast aangetoond is, dat men alle passen ver-
valschen kan en wel zoo schitterend, dat een
ontdekking vrijwel onmogelijk is.
Misschien leidt deze kast dan ook tot een
herziening van al dat domme pasgedoe, zoo
mogelijk tot een radicale opheffing. Dan
hebben we heusch alle reden om den com
munisten voor hun vervalschingcentrale's
dankbaar te zijn
De directeur van het onderwijs eischt in
een circulaire van de onderwijzers, dat zij
bijzondere reserves in acht nemen, ook bij
het voeren van andere dan communistische
politieke propaganda, in hun vakvereeni-
gingsactie of bij soortgelijke uitingen van 't
vereenigingsleven. De directeur vordert
gematigdheid en vermijding van taal, die
naar het kantje van de strafwet gaat. Te
vens zullen de onderwijzers zich moeten
onthouden van acties, die de gemoederen
in hun omgeving in beroering kunnen bren
gen. Het niet opvolgen van hetgeen in de
circulaire verlangd wordt, stelt den onder
wijzer bloot aan ontslag wegens onge
schiktheid.
De sultan van Boeloengan keerde Zon
dag 12 October van de hertenjacht terug.
Hij baadde zich, gebruikte koffie, vroeg
zijn familieleden vergeving voor de keeren
dat hij hard opgetreden was en begaf zich
ter ruste. Ineens werd hulpgeroep gehoord
en de toesnellende dochter vond den Sul
tan overleden.
Zij hield zich met haar lievelingswerk on
ledig, juist een week nadat haar huurder
verdwenen was, en peinsde er over, wer-
waarts hij zijn schreden kon gericht heb
ben.
„Dronken in een herberg en dan achter
slot," zeide zij, „zijn geld in de kroeg ver
kwisten en verbrassen; ja, ja, mannen zijn
schavuiten."
Juist, toen zij deze woorden sprak, gleed
eene schaduw langs den tuin en opziende
zag zij «,en man, die, over de heining leu
nende, haar aangluurde.
„Ga maar heen," sprak zij scherp, uit hare
knielende houding opstaande en tegenover
den ongenooden gast een dreigende houding
aannemend. „Ik heb vandaag geen appelen
noodig, en het kan mij ook weinig schelen,
hoe goedkoop je ze ook verkoopen mocht.
Mrs. Hableton verkeerde klaarblijkelijk
in den waan, dat die man een venter was,
maar ziende, dat hij geen handkar bij zich
had, veranderde zij van gedachten.
„Je bent immers niet van plan, hier te
komen inbreken," snauwde zij hem toe.
„Wel, dat zal u niet veel geven, want hier
valt niets te stelen, de zilveren lepels, wel
ke ik van mijne grootmoeder geërfd heb,
zijn reeds lang door mijn mans keel gegaan,
en het geld, om ze door andere te vervan
gen, ontbrak mij. Ik ben geheel in mijn een
tje, en een- arm schepsel, zooals jij, je
moest maar doorstappen, want ik dank je
hartelijk om mij iets te laten ontnemen van
de zuur verdiende penningen, welke ik in
het zweet mijns aanschijns verdiend heb. Ga
dus maar schielijk heen."
Naar adem hijgende ontstond er in de toe
spraak van Mrs. Hableton een korte pauze.
„Mijn beste juffrouw," sprak de man aan
de heining op vriendelijken toon, „bent u..."
„Neen, die ben ik niet," antwoordde Mrs.
Hableton trotsch. „Ik heb evenmin zitting
in de kamer als ik school-onderwijzeres
ben, ik behoef dus uwe vragen niet te be
antwoorden. Ik ben een vrouw, die haar be
lasting en schulden betaalt en houd niet van
babbelen, ook ben ik niet geneigd,
nieuwsbladen te lezen; ik heb maling aan
de Russen, maak dus, dat je weg komt!"
„Geen nieuwsbladen lezen," herhaalde de
man op vergenoegden toon, „ha, ha, dat
brengt mij een stap nader tot mijn doel.
Mrs. Hableton staarde wantrouwend naar
den man, die zulk een bijzondere opmer
king maakte. Hij was groot van gestalte,
met een joviaal, rood uiterlijk, glad gescho
ren en scherpe oogen, welke schit
terden gelijk twee sterren. In een licht
pak gekleed, droeg hij een wit, met ster
retjes bezaaid vest, gegarneerd met een
massief gouden ketting. Dit alles bijeen ge
nomen gaf Mrs. Hableton den indruk, dat
zij met een welgestelden koopman te doen
had, en zij was er ten slotte begeerig naar
te vernemen, wat hij van haar verlangde.
„Wat moet gij hebben?" vroeg zij ijlings.
„Woont hier Mr. Olivier Whyte?" luidde
des vreemdelings antwoord.
„Hij woont hier wel en niet, al naar gij
het nemen wilt," zeide Mrs. Hableton spits-
vondig. „Ik heb hem in geen week onder
mijn oogen gehad, ik veronderstel derhalve,
dat hij hier of daar beschonken ligt, maar
ik heb zoo'n advertentie in de courant laten
zetten en dat zal wel schielijk licht in de
duisternis brengen, hij zal er van lusten,
want ik zal hem wel aan het verstand bren
gen, dat ik niet met mij laat gekscheren, als
ge dus een vriend van hem zijt, wil hem dan
uit mijn naam zeggen, dat hij 'n kwajongen
is."
Gedurende deze uitbarsting van toorn
behield de vreemdeling zijn volle tegen
woordigheid van geest, en daar Mrs. Hable
ton bij gebrek aan adem even pau
seerde, viel hij haar bedaard in de rede:
„Kan ik u voor een oogenblik spreken?"
„En waarom houdt gij hier stil?" vroeg
juffr. Hableton wantrouwend. „Vertel maar
op, want dat ik de waarheid van mannen
kan verwachten, is toch onmogelijk, maar
vertel eens op."
„Inderdaad," sprak haar zegsman, den
blik naar den onbewolkten blauwen hemel
gericht, en zijn gelaat met een rood zijden
zakdoek afwisschend, „het is heden bijzon
der warm, weet ge, en Mrs. Hableton
gaf hem geen tijd, den zin te voltooien, doch
liep naar het hek en opende het met één
ruk.
„Veeg uw voeten af en kom binnen,"
zeide zij. De vreemdeling volgde haar nu in
het huis, en bracht hem in eene kleine, nette
zitkamer, waar het overvol was van anti-
m. jassers, wollen vloermatten, en wassen
bloemen. Op den schoorsteen stond een
gansche rei vuile kleine boekjes; waarschijn
lijk dienden deze voor stoffeering, daar hun
uiterlijk te onaangenaam was, dan dat
iem nd beproeven zou, ze te lezen. De stoe
len waren van paardenhaar, en waren hard
en stekelig, want toen de vreemdeling zich
in den glibberigen leunstoel had neergevleid,
dien Mrs. Hableton hem toeduwde, dacht hij
onophoudelijk, dat deze met steenen gevuld
was. De juffrouw bad tegenover hem plaats
genomen in een anderen niet minder harden
stoel, en zich van haar hoofddoek ontdoen
de, vouwde zij die zorgvuldig op, legde hem
in haar schoot en keek toen strak en onbe
weeglijk naar haar als uit de lucht gevallen
bezoeker.
„En nu ter zake," zeide zij, haar mond
wijd openspalkend. „Wie bent u? wat bent
u? en wat komt u hier verrichten?"
De vreemdeling verborg zijn rood zijden
zakdoek in zijn hoed, zette hem op de tafel
en antwoordde behoedzaam:
„Mijn naam is Gorby. Ik ben beambte
bij de recherche. Ik ben belast met de
instructie in zake Olivier Whyte."
„Hij is hier niet," sprak Mrs. Hableton,
meenende, dat Whyte in moeilijke omstan
digheden was geraakt en daardoor in ver
zekerde bewaring genomen was.
„Dat weet ik," antwoordde mr. Gorby.
Waar is hij dan?"
Mr. Gorby antwoordde haastig en lette
goed op, welke uitwerking zijn woorden bij
haar teweeg brachten.
„Hij is dood".
Mrs. Hableton verbleekte en viel achter
over in haar stoel. „Neen," schreeuwde zij,
hij heeft hem immers niet gedood."
„Wie heeft hem niet gedood?" vroeg Mr.
Gorby scherp.
Mrs. Hableton wist blijkbaar meer dan zij
voornemens was te zeggen, want, nadat zij
met bovennatuurlijke krachtsinspanning zich
hersteld had, antwoordde zij op ontwijkende
toon:
„Hij sloeg immers niet de hand aan zich-
zelve?"
Mr. Gorby sloeg haar met een scherpen
blik gade, hetgeen zij beantwoordde, door
hem wantrouwend aan te gluren.
„Dat is een slimme," prevelde de be
ambte van de H. Hermandad binnensmonds,
„zij weet meer dan zij verkiest te zeggen,
maar ik zal haar wel spraakzaam maken."
Hij hield een oogenblik op en vervolgde
toen op vriendelijken toon: „Weineen, hij
beging geen zelfmoord; wat doet u zulks
vermoeden?"
Mrs. Hableton bleef het antwoord schul
dig, doch haar zitplaats verlatende, begaf
zij zich naar een half versleten buffet, uit
hetwelk zij een flesch brandewijn en een
klein wijnglas nam Het glas halverwege
vullende, ledigde zij het in één teug en
keerde toen naar haar plaats terug.
„Ik gebruik niet dikwijls dat geestrijk
vocht," sprak zij, terwijl de oogen van den
politie-beambte strak op haar gericht wa
ren, „maar u joeg mij zulk een schrik op het
lijf, dat ik mijzelven iets moest innemen,
om mijn zenuwgestel eenigszins tot beda
ren te brengen, „wat is er verder van uw
dienst?"
„Vertel mij al hetgeen gij weet,' sprak
Mr. Gorby, haar scherp in het gelaat zien
de. Haar trekken veranderden en haar ge
zicht werd nog bleeker.
„Waar werd mr. Whyte vermoord?" vroeg
zij-
„Hij werd in een huurrijtuig op den weg
naar St. Kilda vermoord."
„Dus op den openbaren weg," sprak zij
op sidderenden toon.
„Ja, op den openbaren weg.'
„Helaas, helaas," zuchtte zij.
Mr. Gorby sprak geen woord, aangezien
hij bemerkte, dat zij met zich zelve te rade
ging of zij het al dan niet zou zeggen, en
één woord van hem kon alles bederven,
doch, als verstandig man hield hij zich stil.
De belooning kwam «og voor hij ze ver
wacht had.
(Wordt vervolgd.)
