h
B
De eerste bijeenkomst van het
nieuwe Britsche kabinet
Het lersche grensgeschil.
De betrekkingen tusschen
Groot-Britannië en Mexico.
De Oostenrijksche spoorweg
staking.
De Oostenrijksche kabinets
crisis.
De stakingen in Duitschland.
Een onderhoud met Primo de
Rivera.
Een botsing tusschen Montene-
grijnen en Albaniërs.
MARKTNIEUWS
Visscherij.
De Ongevallenwet 1921.
Wyziging begrooting Financiën
1923.
Dr. P. van Hoek ongesteld.
De Amst. Melkvoordracht.
De West-Friesche kanaal-
plannep.
Art. 123 Regeeringsreglement
voor Ned.-Indië.
Wijziging Arbeidswet 1919.
UÏT ONZF OOST.
Jpen ramp te Pasoeroean.
LUCHTVERKEER.
Tegen het brandgevaar in
vliegtuigen.
RECHTSZAKEN
Poging tot doodslag op een
veldwachter.
Staking geëindigd.
Na het textielconflict.
Uit het Boekdrukkersbedrijf.
Toren te Garderen
De verzameling-Hartkamp.
UIT BOEK EN BLAD.
GEMENGD NIEUWS.
Een goede vangst.
LONDEN, 12 Nov, Heden heeft de
eerste bijeenkomst van Baldwin's kabinet
plaats gehad, welke drie kwartier duurde.
Het kabinet heeft de gewoonte der Labour-
regeering gevolgd en na afloop 'der zitting
een kort communiqué uitgegeven. Het ver
meldde echter niet meer dan de namen der
ministers, die aanwezig waren. Inmiddels
wordt bekend, dat de bespreking liep over
het politiek program, dat in de troonrede
aan het parlement zal worden voorgelegd.
De minister van buitenlandsche zaken,
Austen Chamberlain, heeft alle ambassa
deurs voor Vrijdag uitgenoodigd en alle ge
zanten voor Maandag. Daar hïj deze diplo
maten allen afzonderlijk zal ontvangen, zul
len hiermede twee volie dagen gemoeid zijn.
Baldwin heeft thans zijn zes particuliere
secretarissen benoemd. Onder dezen bevindt
zich ook miss Watson, die onder Bonar Law
in functie kwam, tijdens Baldwin's eerste
regeering dienst deed en door Clynes werd
overgenomen, evenals miss Rosenberg, die
particulier secretaresse was van MacDonald.
LONDEN, 12 Nov. Volgens niet officieel
bevestigde berichten uit Dublin zijn de be
sprekingen van de lersche grenscommissie
_op een dood punt gekomen. De „Dublin
Evening Telegraph" meldt, dat na twee
voorloopige besprekingen de zitttingen wer
den verdaagd, totdat nadere inlichtingen
van de regeeringen te Dublin en te Belfast
zullen zijn ontvangen, Uit deze verdaging
voor onbepaalden tijd leidt metr af, dat er
verschil van meening is ontstaan over de
bevoegdheden der commissie. Verder wordt
er op gewezen, dat de regeering van Ulster
weigert de commissie te erkennen.
Naar verluidt, houdt men het voor moge
lijk, dat nieuwe wetgevende maatregelen
noodig zullen blijken om aan de moeilijk
eden een einde te maken.
LONDEN, 12 Nov. De bladen melden,
dat uit de kringen der groot-industriëelen
en groote financiers aandrang op de regee-
>ring wordt uitgeoefend om de officiëele be
trekkingen met Mexico te herstellen. Deze
wensch gaat uit van firma's met petroleum-
en spoorwegbelangen, die voor een bedrag
van meer dan 100.000 in Mexicaansche
ondernemingen hebben gestoken. Inmiddels
is te Mexico City een handelsbank opge
richt, onder leiding van den vroegeren mi
nister van financiën en met medewerking
van de Amerikaansche, Fransche, Italiaan-
sche en Mexicaansche Kamers van Koop
handel, met het doel den handel met het
buitenland te steunen.
Een lid der Britsche regeering heeft ver
klaard, dat de minister van buitenlandsche
zaken, Austen Chatnberlain, de mogelijk
heid van het herstel der officiëele betrek
kingen met Mexico in overweging neemt.
WEENEN, 12 Nov. De afgevaardigden jler
stakende spoorwegarbeiders deelden van
daag hun vakvereenigingen de resultaten
mede van de onderhandelingen met de di
rectie der spoorwegen. Algemeen is men
van meening, dat de voorstellen der direc
tie zullen worden aanvaard.
WEENEN, 12 Nov. De algemeene directie
der Oostenrijksche bondsspoorwegen deelt
mede:
Heden werd opnieuw een bijeenkomst ge
houden tusschen de vertegenwoordigers der
drie organisaties van personeel bij de
spoorwegen met vertegenwoordigers der
algemeene directie, waarin op grond van de
met de organisaties gevoerde onderhande
lingen en de daarbij bereikte overeenstem
ming werd besloten, order te geven <ot her
vatting van het verkeer te middernacht
van 12 op 13 November.
Door de getroffen overeenkomst is
thans de weg gebaand tot de -u' andehng
der definitieve salarisregehng er. cjmed-
tcc r.r stabilisatie der salarissen, zoodat de
saJari-eung van het* spoorpegpm;.onee!
wordt onttrokken aan de voortdurende fluc-
tuatif Jcr prijzen.
W hErsEJi. 12 Nov. De spoorvog:,taking
is geëindigd. Het verkeer wordt te midder
nacht hervat.
WEENEN, 12 Nov, Hedenmiddag versche
nen bij bondskanselier Seipel vertegen
woordigers van den soc.-dem. bond, wien
de bondskanselier mededeeling deed van
het resultaat der tot dusver gevoerde be
sprekingen inzake de regeeringsvorming.
De soc.-democraten verklaarden, dat zij
in geval van een herkiezing der huidige re
geering natuurlijk in de oppositie zouden
blijven en zich volkomen de vrije hand zou
den voorbehouden.
BERLIJN, 12 Nov. De staking bij de
ondergrondsche te Berlijn duurt nog-steeds
voprt. Van geen van beide zijden heeft men
tot dusver getracht onderhandelingen over
een vergelijk aan te knoopen. Intusschen is
de directie van den ondergrond voornemens
om met de werkwillige arbeiders een „nood-
verkeer" in te stellen. Tot hedenavond negen
uur was dit echter nog niet gelukt.
BRESLAU, 12 Nov. De stakende typo
grafen hebben ook hier het werk hervat,
zoodat thans de boekdrukkersstaking in het
heele Rijk is geëindigd.
BERLIJN, 12 Nov. Een bijzondere cor
respondent van het „Berliner Tageblatt",
die een reis door Marokko maaki, heeft gis
teren een onderhoud gehad met Primo de
Rivera
Tegen het einde van het jaar, verklaarde
de generaal, zullen de Spaansche troepen
zich op de nieuwe frontlinie terugtrekken,
waarmede dan de Spaansch-Marokkaansche
veldtocht officieel zal zijn geëindigd Wel re
kent men nog op verdere aanvallen van
de opstandelingen, maar de nieuwe stellingen
zullen zoo sterk zijn, dat men zich daarover
niet ongerust behoeft 'te maken. Nadrukke
lijk verklaarde Primo, dat het door de Spaan
sche troepen ontruimde gebied natuurlijk
onder Spaansch protectoraat blijft en dat
er dus van de stichting van een autonomen
Mohammedaanschen staat geen sprake zal
kunnen zijn.
Op de vraag van den correspondent wan
neer in Spanje de constitutioneele toestand
zal worden hersteld, antwoordde de gene
raal, dat dat zoo maar niet ging. Eerst had
hij nog eenige maanden werk in Marokko,
maar in Maart van het volgende jaar zal hij
naar MadrfÜ terugkeeren en dan zou de
normale toestand hersteld worden.
Volgens welk kiesstelsel de nieuwe Cor
tes zal worden gekozen, kon hij nog niet
zeggen, dat was trouwens zijn zaak niet, maar
die van de regeering. Hij verklaarde echter
nog vóór de verkiezingen de vrijheid van
drukpers weer ie zullen invoeren.
BELGRADO, 12 Nov. De bladen maken
melding van het uitbreken van onlusten
tusschen Mentenegrijnen en Albaniërs. De
oozaak van deze onlusten zou de moord zijn
op een Montenegrijnsch districts-prefekt.
Albaansche benden en verscheidene duizen
den Montenegrijnen zouden tegen elkaar op-
rukk. De verbinding met 't Sandsjak zou
den zijn verbroken. Aan beide kanten zouden
reeds tallooze dooden zijn gevallen. Uit
Oud-Servië zouden troepen zijn afgezonden
om de rust weer te herstellen.
EEN MOORD EN ZIJN GEVOLGEN.
BELGRADO, 12 Nov, Zaterdag werden in
het district Bjelofpoija twee zoons van den
Montenegrijnschen woiwode door een Mo-
hutnmedaansche bende in een hinderlaag
gelokt. Een hunner werd gedood, de ander
ernst.g gewond.
In de stad Kolasjin verwekte hei beticht
van een moord groote Spwinvng. Duizen
den gewapende inwoners achtervolgden de
muzelmannen, er ontstond een gevecht en
aan beide zijden vielen talrijke dooden en
gewonden. De kalmte is thans hersteld. Dc
winkels te Bjelopolje, die gesloten waren,
zijn weer geopend.
AMSTERDAM, 12 Nov. Aardappelen,
(Bericht v. d. mak. Jac. Knoop.) Zeeuwsche
Bonte f 6, id. Blauwe f 5.50, id. Eigenheimers
f 6.405.50, id. Blauwe Eigenheimers f 5,
Friesche Borgers f 5.205.25, Zeeuwsche
Eigenheimer poters f 4.254.50, id. blauwe
Poters f 2.803.20, id. bonte Poters f 2.80
3.23, Hillegommer Zandaardappelen f 67,
Drent sche Eigenheimers f 3.604, id, Roo-
de Star f 33.10 per hl.
AMSTERDAM, 12 Nov. Vee. Ter vee
markt waren heden aangevoerd 238 vette
kalv. Ie qual. f 1.30—1.40. 2e f 1.10—1.30,
3e f 11.10 per kg; 51 nuchtere kalveren f 19
27 per st.; 504 vette varkens Holl. Ie qual.
f 1.02—1.04, 2e f 1—1.02, Overz. en Geld.
Ie qual. f 1.02, Overz. en Geld. Ie qual. f 1.02
1.04, 2e f 11.02 per kg.
ASSEN, 12 Nov. Eieren. Op de markt
van de V.P.W. waren aangevoerd 17.000 stuks
Prijs f 12.5015.50 per 100 stuks.
BOVENKARSPEL (Station), 12 Nov.
Uien. Groote gele f 2.853.35, id. Drielin
gen f 3.103.65, id. Nep. f 3.15 per baal.
j Aangevoerd 665 baal. Bloemkool le f 20.50
36, id. '2e f 14—21, 3e id. f 7.25—9.75 per
100 st. Aangevoerd 95.300 stuks. Roode kool
'f 2.804 per 100 kg. Aangevoerd 33300
kg. Gele kool f 2.90—3.50 per 100 kg. Aan
gevoerd 7900 kg. Witte Kool f 70—2.40
per 100 kg. Aangevoerd 42800 kg. Bieten
groote f 10.2512.75 per 1000 st. bieten
kleine f 5.507 per 1000 st. Aangevoerd
105500 stuks.
ENKHUIZEN, 12 Nov. (Zaden en peul
vruchten.) Groene erwten f 1921 per
100 kg. Wijker vale f 22—29, vale f 30—40,
grauwe f 3039, bruine boonen f 2531.50
per h.l. Bruin mosterdzaad f 4750 per 70
kg. Maandag f 2324.50 per 50 kg.
GELDERMALSEN, 12 Nov. Fruit. Ter
veilingsvereeniging „Geldermalsen en Om
streken" besteedde men voor dunbasten
4 ct., groenperen 5ct., bergamotten 3
7 ct., campervenen 4)45 ct., roodzoet
711 ct., winterjannen 46)4 ct*> belle
fleur 1215 ct., mispels 6)4 ct., jodenperen
710 '4 ct., benderzoet 7)410)4 ct.,
veentjes 8)4 ct., goudreinetten 1216)4 ct.,
sterappelen"17)427 ct., reinzoet 1114 ct.,
tafelzuur 10 ct., culemans 8 ct., groenperen
2)43 ct-, Campagnezoet 1012)4 ct.,
huismannen 9 ct., holgasen 5 ct., suikerpe
ren 5)4 ct., ijsbouten 4)4 ct., tafelappelen
8 ct., beugelzoet 7)4 ct. diverse stoofperen
5 ct., diverse handperen 9 ct., diverse zoete
appelen 5 10 ct., alles per kilogram eerste
soort.
HOORN, 12 Nov. Vee. (Groote najaars
veemarkt.) Aanvoer 3761 stuks. Melkkoeien
f 300—500, kalfkoeien f 300500, vare of
gelde f 225400, pinken f 175300, gras
kalveren f 60175. Handel matig,
MAASTRICHT, 12 Nov. Boter. Aanvoer
90.750 kg. Prijzen hoogste f 2.50, midden-
f 2.42, laagste- f 2.29.
GOUDA. Coöp.Tuiniersvereeniging „Gou
da" en Omstreken". Veiling van 11 Nov.
Spruiten le soort 1119.20, idem 2e soort
1.807.80; witlof le soort 2737, idem
2e soort 1016; uien 5,306,50; kroten
1.605; spinazie 1423 per 100 Kg.;
andijvie le soort 13.70, idem 2e soort
0.30—2.10; bloemkool 217; gele savoye
kool 2.1010.40; groene idem 1.904.30
roode kool 3,209.30; boerenkool 0.50
4; knolselderie 1.103.60 per 100 stuks;
peen 2.109.30; selderie 0.501.60;
prei 0.202.90 per 100 bos; andijvie 0.14
0.35; boerenkool 0.160.36 per kist.
GOUDA, 13 Nov. Kaes. Aangevoerd 158
partijen. Handel flauw. Eerste kwal. 70
72, 2e kwal. 6669; met rijksmerk eerste
kwal. 7173, idem 2e kwal. 6770.
Overzicht R.-K. Coöp. Tuindersvereeniging
„Kennemerland",
Van alle producten, die aan dc veiling
worden aangevoerd, zijn het de aard^jpe-
len, waarvan in den aanvoer de meeste
ongeregeldheid bestaat. Een overvloedige
aanvoer, een tekort, somtijds geheel geen
aanvoer, dat is steeds een geregeld voor
komend verschijnsel, en het is bijna nooit
van te voren te zeggen, wat de te verwach
ten aanvoeren zullen zijn,
Bij het begin van den oogst,wanneer deze
n.l. nog al gunstig is, zijn de aanvoeren in
den regel van dien aard, dat het aanbod de
vraag verre overtreft. De aardappelen kun
nen dah «iet lang bewaard blijven en er
dan zoo snel mogelijk afgezet Hetzelfde is
ook het geval, wanneer in later opvolgende*
soorten zich ziekte voordoet, ook dan wordt
zooveel mogelijk geruimd.
Ook dezen zomer trad de zoozeer ge
vreesde ziekte in en tengevolge van het
natte, koude weer waren bovendien de aard
appelen zeer onoogelijk; toen was het dan
ook aan de veiling duidelijk merkbaar, dat
men maar liefst zoo spoedig mogelijk van de
hand zette, meermalen moest zelfs verkocht
worden voor niet-loonende prijzen.
Gelukkig merkt men in de latere soorten
van bedoelde ziekte niet veel; in de duin
aardappelen b.v,komt deze geheel niet
voor, terwijl in Bravo's en andere bewaar-
bare soorten dit verschijnsel zeer spora
disch voorkomt.
Waar nu thans steeds de handel bestaat
in z.g.n, bewaarbare soorten, bestemd voor
winterprovisie, en deze geen gevaar op
leveren voor den producent, dat niet direct
verkoopen een „strop" is, maakt men zich
met den afzet niet druk. De aanvoeren van
aardappelen zijn dan ook thans zeer onbe
duidend, ondanks het feit, dat toch zeker
voldoende voorraad aanwezig is. Het is ten
minste toch niet aan te nemen, dat, waar
de oogst dit jaar niet ongunstig was, de
voorraad reeds zou zijn uitverkocht. Een
geregelde aanvoer zou misschien meer ge-
wenscht zijn, zoowel in het belang van der-
producent als van den kooper.
Duinaardappelen, die in deze streek veel
verbouwd worden, komen weinig aan de
veiling. Deze worden meestal door koopers
aan huis gekocht, ofwel door den producent
zelve aan verschillende afnemers verzon
den. Deze gewoonte is nog een overblijfsel
uit den tijd, dat de tuinder zelf al zijn pro
ducten moest uitventen in Amsterdam of
andere plaatsen. Het was toen gewoonte,
dat de klanten in het najaar hun winter
aardappelen, vooral de zoo beroemde duin
aardappelen, van hun groentenboer, in dit
geval den tuinder, betrokken. Toch wordt
jaarlijksch deze aflevering van winterprovi
sie aan particulieren minder, het „opdoen"
schijnt voor velen niet zoo noodzakelijk
meer als voorheen en in de toekomst zal
misschien ook het veilen van deze soorten
wel noodzakelijk worden.
IJMUIDEN, 12 Nov. Van de haring-
visscherij kwamen heden hier binnen de
Britsche stoomdrifters L. T. 763 mét 176
manden L. T. 25 met 129 manden en P. D.
519 met 460 manden versche haring. Geveild
werden de vangsten van de Britsche stoom
drifters L. T. 650 met f 1773 L. T. 675
met f 2394 en L. T. 685 met f 1393 aan be
somming.
ENKHUIZEN, 12 Nov. Heden wat
beter botvangst, maar zeer matige schar-
vangst. De eerste 10 botvaartuigen kwamen
heden binnen met gemiddeld 130 pd. boek-
bot. Marktprijs f 27.50. Eerste marktprijs
voor schar, 240 pond, f 17.50 per 100 pd.
IJMUIDEN, 12 Nov. Heden waren aan de
markt de vangsten van 9 stoomtrawlers.
De prijzen waren als volgt: Tarbot f 1.40
1.20, tongen f 2.402.10 per kg; griet f 55
39, gr. schol f 4537, md. schol f 37, zet-
schol f 45—38, kl. schol f 36—26, f 15—7.50,
scharren f 222 per 50 kg; roggen f 3016
per hoop; vleet f 3.201.10 per stuk; pie
terman en poon f 118 50, gr. schelvisch
f 6760, md. idem f 6148, k.md. id. f 40
35, kl. id. f 27—23, f 8—3.50 per 50 kg;
kabeljauw f 9260 per 125 kg; gr. gullen
f 4032, kl. gullen f 2111, wijting f 8—4.10
per 50 kg.
BÜSHSa
Rijnvaartondernemingen niet
verzekeringsplichtig.
Ingediend is een wetsontwerp .tot wijziging
der Ongevallenwet-192i. Voorgesteld wordt
art. 12 te lezen als volgt: „Niet verzekerings
plichtig zijn de bedrijven van landbouw, vee
houderij, tuinbouw en boschbouw, het be
drijf van personen- of goederenvervoer mei
schepen, die in den regel buitengaats worden
gebracht, voor zoover deze niet in den regel
van eene plaats hier te lande naar een an
dere plaats hier te lande varen en het visch-
bedrijf, uitgeoefend buiten rivieren en bin
nenwateren als regel buiten het gezicht der
Nederlandsche kust.
Aan de Memorie van Toelichting is ont
leend:
Het bestuur der Rijksverzekeringsbank is
op grond van een uitspraak van den Centra-
len Raad van Beroep thans verplicht, wil
het dc wet, gelijk de hoogste administratieve
rechter deze heeft geïnterpreteerd, handha
ven, alle Rijnvaartondernemingen niet verze
keringsplichtig te verklaren. De minister acht
het noodzakelijk in dit zeker niet door den
wetgever van 1921 gewilde gevolg zoo spoe
dig mogelijk te voorzien. Daarom is het on
derhavige wetsontwerp ingediend.
Het eindcijfer 54 millioen gulden lager.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging
van het zevende Hoofdstuk B der Staatsbe-
grooting voor h'et dienstjaar 1923 (diverse on
derwerpen).
De verhooging in dit ontwerp opgenomen
bedragen 6,228.226.20, terwijl daarentegen
verminderingen zijn aangebracht tot een to
taal van 60.228.226,20 (o.a. ar) 148 voor
schotten aan gemeenten ingevolge art. 33,
eerste lid der Woningwet, met 42.112.156.15
en art. 149 voorschotten voor woningbouw
met premie, met 15.000) zoodat het eind
cijfer der begrooting 54.000.000 lager kan
worden gesteld.
Bovengenoemde cijfers zijn als volgt nader
te splitsen: Gewone dienst vermeerdering
2.115.570.05, vermindering 3.115.570.05;
Crisisdienst vermeerdering 500, verminde
ring 500; Buitengewone dienst vermeerde
ring ƒ4.112 156 15, vermindering ƒ57.112.156.15
totaal vermeerdering 6.228.226.20, vermin
dering 60.228.226.20
De gewonen buitengewone dienst worden
derhalve met respectievelijk 1.000,000 en
53.000.000 Verminderd.
De directeur-generaal van den Landbouw,
dr. P. van Hoek. die reeds eenigen tijd met
verlof is, lijdt aan een ongesteldheid, welke
het niet waarschijnlijk maakt, dat hij spoedig
zijn werkzaamheden zal kunnen hervatten.
Een actie van de Melkhygiënische
Vereeniging.
Naar vernomen wordt, zal de Melkhygië
nische Vereeniging te Amsterdam, zich,
mede namens de directies der groote melk
inrichtingen, met haar bezwaren tegen dc
bekende Amsterdamsche melkvoordracht,
fot de verschillende raadsfracties afzonder
lijk wenden. Ook zullen er adressen tot an
dere gemeenteraden gericht worden in ver
band met de mogelijkheid, dat men daar
met soortgelijke monopolie-voorstellen zou
willen komen.
De Commissie voor dc kanalisatie in
West-Friesland, ingesteld door de Vereeni
ging tot ontwikkeling van den landbouw in
Hollands Noorderkwartier, bijgestaan door
prof. M. F. Visser, heeft thans haar rapport
uitgebracht,
De commissie constateert, dat de thans
gemaakte kostenberekening, tengevolge van
wijzigingen in de kosten van aanleg, door de
veranderde tijdsomstandigheden, doch ook
door vereenvoudiging, veel lager is, dan het
oorspronkelijke plan aangaf.
Resumeerend komt het .rapport tot de
volgende conclusies:
Het kanaal AlkmaarAvenhorn voort
zetten naar Lutjeschardam met sluisbouw
om de Wester Kogge open te leggen,
waardoor een kanaal wordt verkregen van
groote beteekenis, waarbij alle schade-
snijding wordt vermeden.
Opschorting van het plan HoornEnk
huizen, HoornMedemblik, in verband
met de plannen voor de droogmaking der
Zuiderzee en de bezwaren van de schade-
snijding door de landerijen.
Spoedige uitvoering van het plan voor
het kanaal OmvalÖudkarspel waar
tegen geen bezwaren van overwegend be
lang bestaan.
Voortzetting van het onder 3 genoem
de kanaal naar Kolhorn, omdat het van
groot belang is spoedig eene goede vér
binding te hebben met de Wieringermeer.
Verbetering van de kanalisatie naar
Schagen is noodzakelijk. In verband met
de Zuiderzeewerken het kanaal Ewijck-
sluisde Kooij, de plannen van de West-
Friesche Kanalencommissie en wat prof.
Visser hierover zegt, komt nadere bestu
deering over de uitvoering gewenscht
voor.
Verbetering van de vaart UrsemOp
meer.
Ten aanzien van de vraag: Moeten er
kanalen komen van de grootte als door
de West-Friesche Kanalencommissie aan
gegeven, vertrouwt de Commissie dat de
hierover gehouden besprekingen op 20
Juni waar prof. Visser de mogelijkheid
van vaartverbetering bepleitte, aanleiding
zullen géven om deze vraag nog eens ern
stig te overwegen in de Technische Com
missie.
De nieuwe veel lagere begrootin
gen van kosten geven nog aanleiding om
den wensch uit te spreken, dat spoedig
ma* worden overgegaan tot verbetering
van de kanalisatie in West-Friesland door
Gedeeltelijke uitvoering van de plannen.
Van de gelegenheid, dat de Hoogeerw.
pater Provinciaal van de Congregatie der
Missionarissen van het H, Hart welke
Congregatie, zooals men weet, zich een
groot deel van den Oostelijken Archipel als
missiegebied zag toegewezen te 's-Gra-
venhage vertoefde, heeft de „Residentie
bode" gebruik gemaakt om de meening van
Zijn Hoogeerw, te vragen over het nieuw
voorgestelde art. 123 van het Regeerings
reglement voor Ned.-Indië.
De Hoogeerw. pater Baptist was, zoo lezen
we in het interview, onmiddellijk bereid
aan ons verzoek te voldoen, omdat hij het
nieuw voorgestelde artikel voor de katho
lieke missie allerminst een verbetering
achtte en vurig hoopte, dat alsnog een an
dere oplossing zou worden gevonden.
Het beginsel van het nieuwe artikel, aldus
de Provinciaal, is voor ons Katholieken
evenmin te aanvaarden als het oude, want de
vrijheid van het Evangelie te gaan verkon
digen, blijft afhankelijk van de willekeurige
beslissing van de overheid, die, zooals her
haaldelijk gebleken is, over den plicht der
katholieke missionarissen een eigenaardig
begrip heeft.
De vrijheid is toch niet meer*zoo beperkt
als vroeger, merkten we op,
Inderdaad is er in theorie iets veranderd.
Ik kan de verandering niet beter kwalifi-
ceeren dan als volgt, zoo merkte pater
Baptist op,
Vroeger was de toestemming uitzondering
op den regel, in het nieuwe reglement
wordt het verbod uitzondering. Maar de
practijk zal vrijwel hetzelfde blijven, n.l, dat
in een bepaald gebied de missieprediking
kan worden verboden, evenals vroeger.
Waarom anders het geheele artikel niet ge
schrapt, zooals door ons Katholieken jaren
lang met grooten aandrang is gevraagd?
VroeGer hadden we ook overal toegang
op enkele uitzonderingen na, en dit blijft
nu ook.
Wij blijven afhankelijk van de willekeur
der hooge ambtenaren, ende ervaringen
daarmede zijn nu juist niet geruststellend.
Er zijn toch reeds enkele zendelingen
genootschappen, vooral protestantsche, zoo
merkten we weer op, die hebben verklaard
mei het nieuwe artikel zich te kunnen ver
eenigen?
Dit is volkomen begriïnelijk, aldus pater
Baptist, want het artikel heeft practisch
alleen voor ons katholieke missionarissen en
vooral die van de buitenbezittingen, eenige
beteekenis. Zoo zullen de Jesuïeten op Java
er geen hinder van hebben, want op Java
is practisch overal de missie toegelaten.
Het artikel heeft alleen beteekenis voor
de buitenbezittingen, en nu is het een feit,
dat de protestantsche zending bij gebrek
aan menlchen niet kan uitzien naar nieuwe
missiegebieden. Maar voor de katholieke
missies, die gelukkig uit het moederland
meer en meer krachten krijgen, is dit anders
en wij zien voortdurend uit naar nieuwe
missiegebieden.
En nu is onze vrees, dat vooral deze
voorsprong der katholieke missie een aan
leiding zal zijn wellicht dikwijls onop
zettelijk om art. 123 te blijven gebruiken
als een rem voor de ontplooiing van de ka
tholieke missie.
Alleen volledige afschaffing van art. 123
zou de katholieke missie in Indië kunnen
bevredigen, en ik zie nog steeds niet in,
waarom dit onmogelijk is. Art. 123 is een
vrijheidsbelemmering voor den godsdienst,
die ontoelaatbaar en ook onnoodig is. De
practijk, door ons in Indië opgedaan, heeft
ons zoowel van het eerste als laatste over
tuigd.
Ik hoop dan ook, zoo eindigde de Hoog
eerw. pater Provinciaal, dat de rechtsc'ne
Regeering en althans onze kath, Kamer
fractie alsnog alles zal doen om dit artikel
nu voorgoed af te schaffen, want m. i. is er
geen formule te vinden, die een volledige
bevrediging geeft.
Voorloopig verslag.
Blijkens het voorloopig versiag (Eerste
Kamer) over het wetsontwerp tot wijziging
der Arbeidswet 1919 betreurde een der leden
de indiening van dit ontwerp. Hij zou lie
ver gezien hebben, dat in dezen het advies
van den Hoogen Raad van Arbeid ware ge
volgd en dat de door den heer van der Waer-
den voorgestelde amendementen, die de
zelfde strekking hadden als bedoeld advies
door de Tweede Kamer waren aangenomen.
Verschillende leden maakten de opmerking,
dat het feit, dat telkens wijziging der Ar
beidswet en van de daaruit voortvloeiende
Koninklijke besluiten noodzakelijk blijkt,
duidelijk bewijst, dat de wetgever zich hier op
een terrein heeft gewaagd, dat niet tot het
Zijne moet worden geacht te behooren. Vol-
gees deze leden is het hoog tijd, dat de uit
voering der Arbeidswet meer aan de bij col
lectief-contract verbonden vakvereenigingen
worde overgelaten.
Vele leden betreurden voorts, dat, in dien dit
ontwerp tot wet wordt verheven, de arbeids
duur weder zal worden verlengd, en wel tot
56 uren per week zonder en 62 uren met Zon-
dagsarbeid.
Vele andere leden achtten de tegen het ont
werp geopperde bezwaren overdreven. Zij
konden zich met de in de Memorie van Toe
lichting aangevoerde beweegredenen zeer wel
vereenigen en zagen daarin voldoenden grond
om hun stem aan het ontwerp te geven.
Een vuurwerkfabriek in de lucht gevlogen,
Aan Aneta wordt uit Weltevreden gemeld:
De vuurwerkfabriek te Pasoeroean is in de
lucht gevlogen. Er zijn 12 lijken gevonden.
Naar uit Le Bourget wordt gemeld, is de
ingenieur der aviatiek Bechard, die een bij
zonder automatisch apparaat tot blussching
van branden in vliegtuigen heeft uitgevon
den, te Le Bourget aangekomen, na een
tournee naar alle vliegscholen van Frank
rijk. Op deze tournée heeft de ingenieur zijn
uitvinding 87 maal gedemonstreerd. Alle
proeven gelukten uitstekend.
De 23-jarige mijnwerker J. Meuwissen, te
Schinveld, was in den nacht van den 24 op
den 25 Juni, aan het kermis vieren. Toen de
rijksveldwachter Mevis, zekeren R. hierbij
wegens verregaande dronkenschap wilde
arresteeren, had bekl. zich daar tegen ver
zet.
Vlak bij het gemeentehuis heeft hij op
een slinksche manier den veldwachter plotse
ling beetgepakt» op den grond geworpen en
met beide handen de keel dichtgeknepen. Na
lang worstelen gelukte het eindelijk aan den
veldwachter om een hand vrij te krijgen en
een revolver uit zijn broekzak te pakken.
Hoewel de veldwachter toen dreigend de
revolver op M. hield gericht en hem waar
schuwde, liet beklaagde hem toch niet los en
riep vol woede „Hei inooste verrekken.
Toen heeft de veldwachter eindelijk ge
schoten, eerst nog twee schoten in de lucht
en daarna twee op M. gericht, welke beiden
raak waren.
Het O. M. bij de Rechtbank te Maastricht,
door Mr. Kneepkens waargenomen, schetste
met hoeveel moeite de veldwachter, die altijd
ijverig, tactvol optreedt te kampen heeft.
Men heeft daar de zgn. „Gamaschenclub"
opgericht, en op de avonden dat die club
rondtrekt, heeft de politie altijd de handen
vol.
Wegens wederspannigheid en poging tot
doodslag eischte spreker, in aanmerking
nemende dat beklaagde door een paar kogels
is getroffen, één jaar gevangenisstraf. Uit
spraak 25 Novembt
v De staking in de Rotterdamsche haven
behoort weer tot het verleden. Woensdag
morgen hebben dc stakers zich op de ge
wone wijze aan de aanneemkantoren ge
meld. Voor zoover er werk was, zijn alle
arbeiders weer aangenomen.
Geen steun voor de uitgesloten arbeiders
Men meidt uit Enschedé
Eenige weken geleden had een deputatie
van den Textielarbeidersbond „De Een
dracht" en den Enschedeschen Bestuurders-
bond een onderhoud met den burgemeester,
ter bespreking van de omstandigheid dat de
destijds ingestelde commissie voor Maatschap
pelijk Hulpbetoon er niet voor te vinden is,
de ruim 200 textielarbeiders/die niet weder
te werk gesteld zijn, te ondersteunen. Nadien
heeft genoemde commissie, die inmiddels
bekend maakte, dat zij tot taak heeft de on
dersteuning van crisis-werkloozen, met den
burgemeester over deze kwestie een onder
houd gehad. In een dezer dagen gehouden
vergadering besloot de meerderheid der com
missie, het eens ingenomen standpunt te
handhaven en de betrokken ontslagen tex
tielarbeiders niet te ondersteunen omdat zij
niet ten gevolge van slapte in het betrokken
bedrijf werkloos zijn geworden.
ONDERHANDELINGEN OVER EEN
NIEUW COLLECTIEF CONTRACT.
Men meldt ons
Aan het einde van dit jaar loopt het hui
dige collectieve arbeidsovereenkomst in de
Typografie af. De onderhandelingscommis
sie, benoemd door de patroons- en gezellen-
bonden, om over een nieuw contract te spre
ken, is na een groot aantal vergaderingen
Dinsdag j.l. tot overeenstemming gekomen.
Zoowel de vertegenwoordigers der Federatie
als die der Gezellen-organisaties hebben ver
klaard de voorstellen voor hun leden te zul
len verdedigen.
De voornaamste veranderingen hebben be
trekking op den arbeidstijd en de arbeids-
loonen. Voor het machinale bedrijf is de mo
gelijkheid geopend om den arbeidstijd in-
plaats van tusschen 7 u. v.m. tot 6 u, n.m.
te doen vallen tusschen 6 u. v.m. en 7 u, n.m.
om de zetmachines, persen enz. productie
ver te kunnen maken. Verder zijn de over-
werkpercentages op den morgen na een Zon
dag of een feestdag veranderd. De arbeids-
loonen zijn zoo geregeld, dat de uurloonen
voor de volslagen werknemers mgt 2 ct. wor
den verlaagd. Het minimum uurloon voor de
zetters en drukkers wordt daardoor 73 ct. in
Amsterdam, 56 ct. in de laagste gemeente
klassen. In de loonen der leerlingen en jong
gezellen is een veel geleidelijker opklimming
gebracht. De reserve machinezetters zulkn
als zij dienst doen als handzetters, geen extra
belooning van 3 respectievelijk 2 recpectie-
velijk 1 ct. meer ontvangen. De looncom-
missie, welke, wanneer de tijdsomstandig
heden daartoe aanleiding geven, de loonen
kan verhoogen of verlagen, is weder opge-
nohien. In de ontslagregeling is geen veran
dering aangebracht. Verder stelt de onder
handelingscommissie voor dat Voor den tijd
van 1 jaar geen nieuwe leerlingen van 14 jaar
worden aangenomen, opdat de werklooze
leerlingen eerst kunnen worden geplaatst.
De duur van het contract is bepaald op 2
jaar en 3 maanden. De besturen der patroons-
en gezellenbonden bereiden de algemeene
vergaderingen voor waarin liet concept zal
worden behandeld. De vergadering van de
patroonsorganisatie zal omstreeks midden
December worden gehouden.
OVERWERKVERGUNNING VOOR
BAKKERIJEN.
De Minister van A., H. en N. heeft
A. aan hoofden of bestuurders van brood
bakkerijen, waarin tevens koek-, banket-,
chocolade- en suikerwerken worden ver
vaardigd, ;in alle gemeenten des Rijks ver
gund, dat, in afwijking van het bepaalde bij
art. 24 der Arbeidswet 1919, 'in het tijdvak
van 17 November tot en met 5 December 1924
op werkdagen, en bo#«dien op 22, 23, 24,
29, 30 en 31 Deceijiber 1924 door de in hunne
ondernemingen werkzame jongens van
16 en 17 jaren gedurende ten hoogste 10 uren
per dag arbeid wordt verricht, onder voor
waarde, dat
ade betrokken arbeiders niet langer dan
55 uren per week arbeid verrichten b. de
arbeidstijd in zijn geheel gelegen is tusschen
7 uur des voormiddags en 7 uur des namid
dags
B. hoofden of bestuurders vwn de onder A.
genoemde ondernemingen er aan herinnerd
dat le. zoolang van de vergunning gebruik
wordt gemaakt, overeenkomstig het bepaalde
bij art. 10, derde lid, van het Rusttijden- en
Arbeidslijstenbesluit voor fabrieken of werk
plaatsen 1923, uit een naast de arbeidslijst
opgehangen geschrift op duidelijke wijze
moet blijken, hoe de werkuren over de ver
schillende dagen der week worden verdeeld
2e. art. 3, eerste lid, onder e, van h£t Werk
tijden besluit voor fabrieken of werkplaatsen
1923 ten aanzien van jongens, werkzaam in
broodbakkerijen, bepaalt, dat, indien dezen
op Zaterdag tusschen 1 en 6 uur des namid
dags arbeid verrichten, zij in dezelfde week,
hetzij op ten minste één anderen werkdag
na 1 uur des namiddags, hetzij op Maandag
vóór 12)4 uur des namiddags, geen arbeid
mogen verrichten.
De Minister heeft voorts aan hoofden of
bestuurders van broodbakkerijen, waarin te
vens koek-, banket-, chocolade- en suiker
werken worden vervaardigd, in alle gemeen
ten des Rijks vergund, dat, in afwijking van
het bepaalde bij art. 40, eerste lid, der Ar
beidswet 1919, in het tijdvak van 17 Novem
ber tot en met 5 December 1924 op werk
dagen, en bovendien op 22, 23, 24, 29, 30 en
31 December 1924, de werktijd van de in
hunne onderneming werkzame bakkersge
zellen per dag met ten hoogste twee uren "en
per week met ten hoogste twaalf uren wordt i
verlengd.
Men schrijft uit Barneveld:
De restauratie van den ouden toren ta
Garderen, aangevangen in November 1923,
is thans geheel voltooid. Het geschiedkun
dige bouwwerk, uit de 11e eeuw dateeren-
de, dat voorheen zoozeer door den tijd had
geleden, ziet er nu weer hecht en sterk ge
noeg uit, om nog eeuwen te trotseeren.
Het werk is uitgevoerd onder leiding van
de heeren Briët en Van der Steur, ingeni
eurs te Utrecht.
De heer A. Th. Hartkamp, op 11 Mei vat*
dit jaar te Amsterdam in 75-jarigen ouder
dom ovei le len, heeft zich den naam van een
aartsverzamelaar verworven. Ongerekend
de collecties welke vroeger reeds in andere
handen zijn overgegaan, aan de Stad Am
sterdam, de Kamer van Koophandel, de
stichting het Vondelmuseum, enz. was het
bekend, dat zijn nalatenschap nog vele, be
langrijke verzamelingen moest bevatten. Dit
blijkt nu duidelijk door de beide catalogie
voor een groote veiling, welke van 17 tot en
met 21 November zal worden gehouden door
de firma G. Theod. Bom Zoon. De heer
Bom heeft het vele wat hier onder den ha
mer komt, ingeleid met woorden vol bewon
dering voor wijlen den groot-verzamelaar.
De eerste geïllustreerde catalogus betreft
uitsluitend Amsterdam achtereenvolgens
boeken teekeningen, prenten en kleine ge
schriften over tallooze plaatselijke gebeurte
nissen. Hierbij zijn zeldzame en fraaie af
beeldingen van nagenoeg alie deelen der stad
waarbij inzonderheid origineele aquarellen
van Rieke, die veel wat reeds verdween met
groote nauwkeurigheid heeft afgebeeld.
Voorts van kerken, gestichten en allerlei
andere gebouwen, prenten betreffende de
vroegere kermissen, van eet- en drinkgele-
genheden, oyer sport, vervoermiddelen,
luchtvaart, enz. enz.
De tweede catalogus heeft betrekking op
andere plaatsen in Nederland, naar de pro
vincies gerangschikt. Ook hierbij vele boe
ken, plaatwerken en prenten. Al was Hart
kamp in de eerste plaats Amsterdammer met
gelijke belangstelling en zorg heeft hij ook
verzameld over heel Noord-Holland, Den
Haag, Leiden, Rotterdam,, Utrecht en b.v.
over Zeeland evengoed als over de noorde
lijke provincies.
Het verdient opmerking, dat vele van de
ruim 1200 veilingnummers, welke in de bei
de catalogi worden omschreven, op zichzelf
weer uit kleine verzamelingen bestaan, over
gebouwen, corporaties, gebeurtenissen e.a.
De kijkdagen beginnen in het lokaal „O-
deon" op het Singel te Amsterdam op Zater
dag 15 November, waar ook de veiling op
Maandagavond den 17en zal worden ge
opend.
Nieuwe uitgaven.
Wij ontvingen de volgende nieuwe uiri
gaven:
Naar een rechtsch bewind! Waarom en
hoe? door P. J. L. M. Goulmy, uitg. Noord»
Hcllandsch Dagblad, Alkmaar.
Een brochure, die elk Katholiek, die in
de politiek belang stelt, zich dient aan te
schaffen.
De uitbreiding van 's-Hertogenbosch als
woon- en werkstad, door M. Krijgsman,
wethouder.
Deze schets bedoelt een beknopt over
zicht te geven van wat er in Den Bosch de
laatste jaren tot stand gekomen is op het
gebied van de volkshuisvesting en van de
verruiming der gelegenheid tot industrie
vestiging, Er komen en aantal goed ge
slaagde afbeeldingen in voor.
Jaarverslag over .1923 van den Ned. R- K,
Volksbond (Centraal Bestuur).
Oorlog. Dienstdwang. Dienstwei
gering, ol Hoe geraken wij tot een practisch
Vredes-ideaal? door A. Th. Bart, Rotter
dam; uitgave B. Mensing, Den Haag,
Dezer dagen werd te Hoogcarspel in het
station ingebroken. Eenige uren later werden
de beide daders, twee Amsterdammers, reeds
te Hoorn gearresteerd. Uit gevonden vinger
afdrukken bij een inbraak te Blokker op 4
dezer, bleek dat de aangehoudenen ook daar
van de daders Waren, terwijl ten huize van de
verdachten te Amsterdam meerdere voor
werpen werden gevonden, afkomstig van in
braken, den laatsten tijd in het Gooi gepleegd.
Eén der verdachten was voorheen geruimen
tijd boerenknecht in Westfriésland en ter
plaatse bekend. Woensdag zijn ze beiden ter,
beschikking der Justitie gesteld.
