UTOJM
immm en
Egypte heelt thans alle Britsche eischen ingewilligd. De stemming in
Egypte. De „troonrede" van Coolidge. De regeling der Fransche
schujden met de V. S.
Onder de Radio-berichten: Het verwachte program der nieuwe Brit
sche regeering. Het memorandum van Herrlot een Duitsch-communis-
tische vervalsching. De Egyptische douanekantoren te Alexandrië
drie ontruimd.
GEM. 8U3TENL GERICHTER.
Een geschiedkundige onwaar
heid.
Staatsbegrooting 1925.
De prijsstijging der levens
middelen.
De dure melkbussen.
Na 50 jaren. j
De R.-K. Boerenleenbanken.
Anti-duurte Comité.
De R. K. Staatspartij en
St. Michaël.
De verhooging van den tabaks
accijns.
Verbetering van het kiesstelsel.
UIT DE MOPPENTROMMEL.
VERKEER EN POSTERIJEN.
Haliezuilen voor de tram te
Amsterdam.
De woelratten.
Het firnscii-Egyptisch
conflict.
De Egyptische rege»ring heeft thans de
Britsche eischen inzake de bescherming van
buitenlandsche gemeenschappen en haar be
langen in Egypte aanvaard, en de bespre kin
gen, iover dit onderwerp te Kaïro tusschen
de Britsche vertegenwoordigers en het Egyp
tische kabinet werden gevoerd, zijn dus be
vredigend geëindigd.
Men zal zich herinneren, dat, toen Zaghloel
Pasja weigerde toe te stemmen in de maat
regelen tot bescherming der buitenlanders,
Lord Allenby hem onmiddellijk ervan in
kennis stelde, dat de noodige maatregelen
zouden worden genomen en binnen enkele
uren was het douane-kantoor te Alexandrië
door mariniers bezet. Deze troepenmacht
heeft de bezetting gehandhaafd evenwel zon
der het gewone werk te belemmeren, in af
wachting van de beslissing, welke de waarbor
gen voor de buitenlandsche onderdanen, die
in Egypte wonen, zou herstellen.
Verwacht wordt, dat de bereikte overeen
komst een spoedige terugtrekking van de
mariniers uit het douanekantoor zal toelaten.
Vernomen wordt, dat de overeenkomst
behelst, dat de Egyptische regeering toe
stemt in de handhaving der bevoegdheden
van de financieele en juridische adviseurs en
in het herstel van de positie van de Europee-
sche afdeeling van het departement van open
bare veiligheid, alsmede in het aanvaarden
der adviezen van den directeur-generaal de
zer afdeeling inzake maatregelen voor het
welzijn van buitenlanders.
De belangen der buitenlandsche ambte
naren, wat betreft de dienst voorwaarden,
pensioenen enz. worden eveneens gewaar
borgd
Een speciale commissie, welke zich met
deze zaken zal bezighouden, zal worden in
gesteld onder leiding van den financieelen
tdviseur.
De toestand in Egypte is rustig, hoewel
een belangrijke propagandistische actie wordt
gemeld.
Zoo werden geruchten verspreid, dat d:
vrijheid van beweging van Zaghloel Pasja
belemmerd zou zijn. Deze I er'chten zijn ge
heel onjuist en worden vers reid met het
duidelijke doel doel het Egyptische kabinet
en de Britsche autoriteiten in moeilijkheden
te brengen. Een andere manier van propa
ganda is het zenden van valsche telegrammen
aan de correspondenten van Europeesche
bladen, die afkomstig heeten te zijn van de
buitenlandsche gemeenschappen in Egypte,
die prostesteeren tegen het jongste optreden
van Engeland.
Pogingen worden voorts gedaan troebelingen
te veroorzaken onder de Fellah's (de platte
landsbevolking), door het verspreiden van
berichten, volgens welke Engeland voorne
mens zou zijn hen van hun watertoevoer te
berooven.
Nader wordt gemeld, dat Zaghloel Pasja
een paspoort voel Europa heeft verkregen,
waarschijnlijk om in Frankrijk of Italië een
kuur te volgen.
Coolidge's program.
Gisteren zou president Coolidge de laatste
zittingsperiode van het oude Congres met een
presidentieele boodschap de Amerikaan-
sche troonrede openen. Volgens de berich
ten in de Amerikaansche bladen zou de Bood
schap o.a. a3n het Congres voorstellen orrt
de commissie voor de fundeering der Euro
peesche schulden (wier mandaat in Februari
afloopt) voor onbepaalden tijd in stand te
houden. Ook op de toetreding van Amerika
tot het Internationale Hof zal opnieuw wor
den aangedrongen, alsmede op verdere be
zuinigingen in de regeeringsdepartementen,
en herroeping van de clausule waarbij de
openbaarmaking van de belastingaanslagen
wordt gelast. De president zal voorts vragen
om de benoeming van commissies voor de be
studeering van het vraagstuk van Muscle
Shoals (de exploitatie der waterkracht in
Alabama, die aanvankelijk aan Ford in con
cessie zou worden gegeven, welk plan even
wel niet doorging, zoodat de regeering nu
naar andere exploitanten en methoden
zoekt) alsook voor. de bestudeering der
landbouwvraagstukken (al is de depressie
juist nu niet langer aan de orde.)
Voor het overige zal de presidentieele
boodschap zich uitvoerig bezighouden met de
toekomst der regeeringskoopvaardijvloot. De
president zal drie oplossingen voorstellen.
Nieuwe aanbeveling van regeeringssubsidie
(zooals Harding wenschte) zal vermoedelijk
niet plaats hebben. De drie alternatieven
zijn a. voortgaan met regeeringsexploita-
tie, die met verlies werkt, hetgeen dan door
den belastingbetaler moet worden aangevuld
als prijs voor de handhaving van een Ameri
kaansche koopvaardijvloot, die ook in tijd
van oorlog van groote beteekenis zou wezen
b. verkoop der vloot aan particulieren tegen
eiken prijs, hoe laag ook c. verkoop der
niet-rendeerende .lijnen en 'schepen tegen
eiken prijs en voortzetting van de regeerings-
exploitatie der winstgevende lijnen (in hoofd
zaak enkele geregelde transatlantische lij
nen en enkele lijnen op Zuid-Amerika).
Van de zijde der scheepvaartbelangen is
juist dezer dagen opnieuw het verlangen uit
gesproken naar instandhouding der koop
vaardij, door betere samenwerking met de
spoorwegen door de geheelonthouding ook
op buitenlandsche schepen in Amerikaansche
wateren toe te passen door preferentieele
spoorwegvrachten in te voeren voor goede
ren op Amerikaansche schepen aan- of uit
gevoerd door vrijstelling van belasting op
de winsten van Amerikaansche schepen in
de buitenlandsche vaart.
Intusschen wordt dc uitstooting van de
vier radicale senatoren La Follette, Frazier,
Brookhart en Ladd uit de republikeinsche
partij niet door alle republikeinen met in
stemming begroet. In den ouden Senaat,
waar de to* de republikeinsche fractie met
inbegrip der radicalen slechts 49 bedraagt
(een meerderheid van 2) zitten de radicalen
op de wip en zullen zij het de meerderheids
partij gedurende de korte zitting, die van
daag begint, niet gemakkelijk maken. Men
vreest dus reeds, dat vóór 4 Maart 1925,
wanneer het oude Congres uiteengaat, niet
veel opbouwende wetgeving zal zijn te ver
wachten.
De Fransche schuld
aan de V. S.
De „New York Herald" heeft bijzonder
heden gepubliceerd omtrent het plan, dat
er bestaat tot consoiideering der Fransche
schuld tegenover Amerika en dat definitief
zal worden zoodra de nieuwe Fransche ge
zant Daeschner te Washington aangekomen
is. De Amerikaansche regeering wenscht,
DE CHINEESCHE EX-KEIZER NAAR
AMERIKA?
Volgens een bericht uit Peking van de
„Paris Times" zou de jonge Chineesche
ex-keizer, Poe-Yi, het voornemen koesteren
om naar Amerika te gaan, teneinde daar
eenigen tijd aan een universiteit te studeeren.
SCHEPEN IN NOOD.
Ook in Amerikaansche wateren schijnt
het gestormd te hebben. De Britsche stoom
boot „Helredale" liep bij Hom-eiland in
de Mexicaansche Golf aan den grond en
seinde om hulp. Het stoomschip „Home
stead" pikte in de buurt van Bermuda den
kleinen schoener „Altogacia" op in hulpe-
loozen staat, en sleepte het vaartuig naar
Halifax. Terwijl de Britsche stoomboot
„Rhymney" de bemanning heeft opgeno
men van het Italiaansche s.s. „Castel Por-
niano."
EEN DERDE BRAND TE YERSEY
CITY.
Een groote brand, dï derde in drie weken,
heeft Zondag Yersey City geteisterd.
om het goede voorbeeld"vast te houden aan
de stelling dat ieder zijn schulden betalen
moet, maar zii vvi! rekening houden met
h;t feit, dat c'ejiorlogop Franschen bodem is
gevoem en zou dus bereid zijn het totaal
met een derde te verminderen en een mora
torium van tien jaar toe te staan.
Bainville, die deze mededeelingen be
spreekt, merkt op dat, als het om voorbeel
den gaat, Amerika dan ook wel een beetje
mocht meewerken om Duitschland en Rus
land tot betalen te krijgen. Het argument
van den oorlog op Franschen bodem, aldus
erkend, kan thans eveneens gebruikt worden
tegen Engeland, waar Churchill het plan
schijnt te hebben om al gauw ook over de
Engelsche vordering tegen Frankrijk te
beginnen. Belangrijk is, dat volgens het be
richt in de „Herald" de begindatum der be
talingen op 1935 is gesteld, omdat dan het
plan-Dawes in volle werking is. Mocht thans,
zoo merkt Bainville op, het plan-Dawes niet
datgene opleveren wat men er in Amerika van
verwacht, dan moét Frankrijk niet vergeten
welke band er aldus tusschen het welslagen
van dat plan en de Fransche betalingen is
gelegd.
Verschillende andere stemmen gaan op
om te betoogen fat Frankrijk zich tegen
de Amerikaansche eischen verzetten moet.
De „Oeuvre" schrijft, dat het duidelijk is,
dat Frankrijk niet alles betalen kan. Het
voorbeeld van Engeland wil niets zeggen,
want dit staat er veel beter voor, wanneer
een lang uitstel wordt gegeven en de beta
ling bij kleine beetjes toegestaan wordt.
Reeds daardoor wordt het totaal aanzienlijk
verminderd. Pertinax zegt, dat men er toe
zal moeten komen ernstig te discuteeren en
de stelling te bepleiten dat de oorlogsschuld
in geen geval met de handelsschuld kan
worden gelijk gesteld en dat ieder zijn deel
moet bijdragen aan de gemeenschappelijke
overwinning. Herriot beging de groote fout
door de Ruhr te ontruimen alvorens dit
debat heeft plaats gehad. Pertinax oordeelt
dat het probleem der inttrgeallizerde schul
den thans voor Frankrijk belangrijker is
dan dat van den wederopbouw.
Intusschen wijst Saint Brice van het
„Journal" er op dat Amerika thans geheel
onverwachts ook nog komt aandringen op
een deel der Duitsche betalingen ais vergoe
ding van materieele schade door oorlog ge
leden. Deze eisch, bij gelegenheid van de
voorbereiding der laatste Morgan-leening
door Washington gesteld, is heel iets anders
dan die tot vergoeding van de kosten der
militaire bezetting, waartoe Amerika zich
tot dusver heeft bepaald. De nieuwe eisch
beloopt in totaal minstens vijf milliard
goudmark. Hierdoor Wordt de geheele rege
ling van Spa in de war gestuurd. De eisch
is te vreemder omdat Amerika tot dusver
altijd het beginsel der indemniteit afkeurde
en omdat het het verdrag van Versailles
niet heeft geteekend. Ook heeft het niet
officieel meegedaan aan het plan-Dawes en
het mag in de opbrengst daarvan dus ook
niet meededen. Dit zou niet billijk zijn
omdat de betalingen krachtens het plan-
Dawes het totaal vertegenwoordigen van
hetgeen Duitschland betaalt, zoodat de an
deren nu minder zouden krijgen. Laat
Amerika zich betaling verschaffen uit de
Duitsche bezittingen, die het heeft geseques-
treerd en die vele milliarden vertegenwoor
digen. Saint Brice besluit, dat Frankrijk
thans wel toestemming heeft moeten geven,
maar Engeland denkt er niet aan iets van
zijn deei op te geven. In elk geval zal het
geen Amerika krijgt alweer niet naar de
bevrijde Fransche provincies kunnen gaan.
DE INTERGEALLIEERDE FINAN
CIEELE CONFERENTIE.
Naar de „Times" verneemt, zal de confe
rentie der geallieerde ministers van finan
ciën te Parijs dit jaar niet meer worden ge
houden, doch tot begin Januari worden uit
gesteld.
DE OFFICIEELE OPPOSITIE IN HET
BRITSCHE HOOGEKHUIS.
Lord Curzon, de leider der Britsche re
geering in het Hoogerhuis, heeft de Labour-
peers als officieele oppositie erkend of
schoon er slechts zeven Labour-peers zijn
eri ongeveer honderd liberale peers.
DE AANSTAANDE BIJEENKOMST
VAN HET BRITSCHE LAGERHUIS.
Het debat over het adres van antwoord
op de troonrede jal in het Lagerhuis worden
afgebroken om Austen Chamberlain de gele
genheid te geven de zitting van den Raad van
den Volkenbond te Rome bij te vronen- Na
diens terugkeer zal het debat worden her
vat, dat hoofdzakelijk zal loopen over de cri
sis in Egypte.
FRAUDE BIJ DE LIQUIDATIE DER
FRANSCHE OORLOGSVOOR-
RADEN.
De politie te Parijs heeft verschillende per
sonen in hechtenis genomen, die behooren
tot een wijdvertakt complot, dat den Fran
schen staat vermoedelijk voor aanzienlijke
bedragen heeft benadeeld bij de liquidatie
der legervoorraden en de opruiming van de
slagvelden. Een voorloopig onderzoek heeft
vastgesteld dat de staat een verlies van ten
minste 900.000 francs heeft geleden, welk
bedrag vermoedelijk bij voortzetting van het
onderzoek veel aanzienlijker zal blijken.
DE VERKEERSREGELING TE PARIJS.11
De regeling van het ontzaglijk verkeer te
Parijs is thans in zoover vereenvoudigd dat de
verkeerscommissie heeft besloten, al het lang
zame verkeer (handkarren, enz.) in het cen
trum der stad tusschen drie uur en zeven uur
's middags te verbieden.
DE GROOTSTE KERKKLÓK.
Zondag is te Keulen de klok, welke de z.g.
Keizersklok, in den oorlog opgesmolten, ver
vangt, door den aartsbisschop in bijzijn van
talrijke autoriteiten en belangstellenden ge
wijd. Het geweldige gevaarte is thans in den
Domtoren op zijn plaats gebracht en zat voor
het eerst op Kerstnacht geluid worden.
DE STRIJD IN SPAANSCH-
MAROKKO.
Tijdens de ontruiming van verschillende
stellingen in dén sector van Mexarah, in de
zone van Larrasj, hadden de Spaansche
strijdkrachten een veertigtal dooden en ge
wenden, meerendeels inlanders.
Vliegtuigen hebben verschillende douais
krachtig «ebombardeerd.
DEPORTATIE VAN
VREEMDELINGEN
RADIKALE
UIT CUBA.
De Cubaansche regeering is voornemens
28 tuitei linders, die beschuldigd worden van
onruststokerij onder de arbeiders, te de-
porteeren met het Fransche stoomschip
„Lafayette", dat morgen naar Spanje ver
trekt.
Deze personen zouden ook voor de sta
king aan de suikerfabrieken verantwoorde
lijk zijn.
DE RUST IN MEXICO.
Naar aanleiding van het onlangs versche
nen bericht over een nieuwe revolutionaire
beweging in Mexico, heeft het Mexicaansche
gezantschap zich met zijn regeering in ver
binding gesteld. Het volgende telegram
werd daarop door den gezant in Den Haag
ontvangen
„Berichten betreffende oproer zijn ab
surd het lan d verkeert ih volkomen rust en
er bestaat geen vrees voor ernstige onlus
ten."
DE EERSTE TIBETAANSCHE PRIES
TERS IN EUROPA
Zeven lama's, de eerste Tibetaansche
priesters, die Europa betraden, zijn gisteren
te Londen aangekomen met een tolk en een
inlandschen drager, die beroemd werd
door het aanleggen van hef laatste kamo .voor
luitenant Mallory op den Mount Everest
op 27.000 voet.
Volgens de „Daily News" hebban deze
lama's vermomd ais balen vellen hun land
verlaten. Kapitein Noel, van de Mount
Everest-expeditie, heeft hun bewogen Tibet
voor de eerste maal te verlaten. Hun ver
momming was noodig, omdat het voor een
lama buitengewoon moeilijk is buitejis-lands
te gaan. Zij zullen bij de vertooning v#n de
Everest-flim voorbeelden geven van de mu
ziek van hun land.
Op een zendingsfeest, dat de Ev. Broe
dergemeente op 17 Sept 1.1. te Zeist heeft
gehouden, heeft gouverneur van Heemstra
beweerd, dat de Hernhutters, „van Siirina-
me gemaakt hebben de meest Nederlandsche
kolonie, die er is."
De „Suriname" van 30 Oct komt ten stek-
ste tegen deze bewering op. Het blad schrijft:
„Ten volle erkennende, dat de Hernhutters
zich groote verdiensten hebben verworven,
zouden wij Baron van Heemstra toch willen
vragen: Waai' is het bewijs voor deze boute
bewering?
„Dat bewijs kan hij niet leveren, om de
dood-eenvoudige reden dat de bewering van
den Gouverneur bezijden dc waarheid is.
„Suriname wordt de meest Nederlandsche
kolonie genoemd, omdat het Nederlandsch,
de taal van bet Moederland hier algemeen
gesproken wordt. Door de taal is vanzelf ge
komen dat andere feit, dat Suriname zich
zoo verknocht gevoelt aan Nederland en zijn
Vorstenhuis. De taal is het cement, dat
beide landen aan elkaar zon hecht heeft ver
bonden
„Welnu de verdiensten der Hernhutters
op dit gebied zijn waarlijk niet zoo groot om
van hen te zeggen, dat zij van Suriname ge
maakt hebben de meest Nederlandsche ko
lonie, die er is."
Verwezen wordt dan naar wat Thomson
schrijft in zijn „Bijdragen tot de Geschiede
nis van het Onderwijl in Suriname" aan de
Hernhutterscholen na de vrijmaking. Hij zegt
daarin, dat een onderwijzer verboden was,
met de kinderen Hollandsch te spreken en
dat het hem veel moeite gekost heeit, de
toestemming van den „Leriman" te verkrijgen
tot het geven van onderwijs in het Nedcr-
landsch.
Zelfs in latere jaren, in 1890, werd aan
de Hernhutters in de Koloniale Staten open
lijk het verwijt gemaakt, dat op hun scholen
nog steeds een al te ruin. gebruik gemaakt
werd van- het Neger-Engelsch,
Het blad besluit:'
„Waarlijk tegen alle historie in is het de
Hernhutters te laten poseeren als de propa
gandisten voor onze mooie Hollandsche taal
in dit land.
„Bezijden de waarheid is het dan ook
wij herhalen het te beweren, dat de Hern
hutters, nota bene Duitschers, van Suriname
de meest Nederlandsche kolonie, die er-is,
hebben gemaakt.
„Dat is louter, louter fantasie!
„En baron van Heemstra bedenke:
„Ook op een Zendingsfeest moet men dei
geschiedenis getrouw blijven. Dit klemt te
meer, als men als Bestuurder van een land
spreekt.
„Dan dient men de geschiedenis van het
land toch te kennen, en zon dit niet zoo is,
schrijft de voorzichtigheid voor om te zwij
gen over datgene, wat men niet weet.
Anders stelt men zich aan het gevaar bloot
partijdig te worden en zich.belachelijk te
maken."
HOOFDSTUK MARINE.
MEMORIE VAN ANTWOORD.
Hst beleid van dsn Minister.
Inzake de maritieme verdediging van Ne
derland en koloniën is de regeering van
meening, dat rrioet worden voortgegaan
m de richting, die bij de Memorie van
Antwoord op het Voorl. Verslag betreffen
de Marinebegrooting voor het dienstjaar
1924 is aangegeven. De Minister betreurt
te meer dat een aantal leden aan deze be
grooting hun stem niet kunnen geven, om
dat door deze leden voor deze verklaring
geen ander argument wordt aangevoerd
dan dat h.i. Nederland zijn marine moet
liquideeren, zulks blijkbaar onafhankelijk
van het standpunt, dat door andere mo
gendheden, zoowel in Europa als eldfers,
ten opzichte van de maritieme bewapening
wordt ingenomen.
- Aangezien de regeering een dergelijke
opvatting niet tot de hare kan maken en
daarenboven bij deze begrooting slechts
gelden worden aangevraagd, ter verdere
uitvoering van door de Staten-Generaa!
goedgekeurde plannen van aanbouw, of ter
vanging van opgevaren torpedobootjagers,
kan zij niet aanvaarden de hewering, dat
hier van geldverspilling sprake is. Evenmin
kan zij de stelling aanvaarden dat deze be
grooting lijnrecht ingaat tegen den volks
wil.
De nu aangevraagde jagers zullen op zijn
vroegst eind 1927 in Indië aanwezig kun
nen zijn. Bij het zeer gematigde tempo,
dat thans bij den aanbouw wordt gevolgd,
zal het nog vele jaren duren, alvorens er
in Indië wederom acht volwaardige torpe
dojagers aanwezig zijn.
De Minister kan het verwijt niet aan
vaarden van niet op bezuiniging aan te
sturen. Deze begrooting wijst voor Neder
land ruim 850.000 minder aan dan waar
op het eindcijfer der-begrooting voor 1924
na aftrek der Indische bijdrage is vastge
steld. Hierbij valt in aanmerking te nemen,
dat wegens salarisverlaging en wegens la
ge uitkeeringer. aan het Pensioenfonds
voor 1925 een vermindering viel te boeken
van pl.ra. 1.600.000, waartegenover voor
Nederland staat een verhooging van 1.46
millioen wegens hoogere uitgaven voor ver
dere uitvoering van contracten voor nieu
wen aanbouw en noodzakelijke vervanging
van opgevaren materieel.
Bovendien is de pensioenlast pl.m.
400.000 hooger dan in 1924.
In werkelijkheid is derhalve op _de ex
ploitatiekosten opnieuw bespaard ƒ850.000
plus 1.460.000 plus 400.000 ƒ1600.000
is ruim 1 millioen.
Het in langzame tempo voortzetten van
den aanhbouw met name wat betreft de
onderzeebooten O 9 tot en met O 11, zou
ongetwijfeld fot verhooging der aanne
mingssommen moeten leiden en verdient
daarom geen aanbeveling.
De Regeering kan zich omtrent het tijd
stip van indiening, der
nieuwe Vlootwet,
eerst beraden na ontvangst van het advies
der Indische Regeering. Zij zal dan tevens
nauwgezet hebben te overwegen, of en in
hoeverre de gang van zaken met betrek
king tot het protocol van Genève en een
eventueele ontwapeningsconferentie op
haar plannen van invloed behoort te zijn.
De Regeering. acht zich echter niet verant
woord om met het oog hierop ook noodza-
ke'üke vervang-ng van reeds bestaande
oo-logsvaartuigen van een tyoe, dat bij
elke aan de hedendaagsche eischen beant
woordende vloot bekoort, aan te houden.
Naar de meening der Regeering is het
oogenblik, om de samenvoeging der beide
departementen van marine en oorlog na
der onder de oogen te zien, nog niet aan
gebroken.
De totaalkosten der flottisljevaartuigen
zullen bedragen pl.m. 4.670.000 of pl.m,
2.350.000 per vaariuig.
De bouw der nieuwe jagers zal slechts
"worden opgedragen te'gen een vaste aan-
nqmingssom. 1
Geestelijke verzorging.
De wijze, waaron in de verzorging 'van
de geestelijke belangen van het marineper
soneel wordt voorzien, geeft reden tot te
vredenheid.
De vraag, of het juist wordt geacht.dat
een geesteliikc .omtrent zün erva-'ngen aan
boord mededeeh'ngen in de pp.rs doet ver
schonen, is in har» algemeenheid tnoeilük
te beantwoorden. Er kunnen tnch mede-
deel'ngen worden gedaan, die niet anders
dan bevorderink kunnen zün aan den gees-
telüken arbeid pu aan het welzijn van vloot
en bemanning. Ook echter kan het tegen
deel met zoodanige pennevruehten worden
bereikt. Zii, die niet over een groote mate
van tart en oordeel kunnen beschikken,
zouden heter doen hun ervaringen niet in
de pers openbaar te maken.
DE PLA.NTwbT*zitrvTirMrzjTiMnTr,E DIENST
TE WAGFNWCtEN.
Herdenking van het 25-jarig bestaan. - Rede
van den heer E. H. Krelage.
Zaterdag is te Wageningen het 25-jarig be
staan herdacht van den Plantenziektenkundi-
'gen Dienst. In de versierde hulp-aula der
handbouwhoogeschool werd een bijeenkomst
gehouden, waarbij tal van autoriteiten, voor
aanstaande mannen op land- en tuinbouwge
bied, hoogleeraren en studenfen der Land-
houwhobgeschool enz. tegenwoordig waren.
Als sprekers traden o.m. op Ir. N. van Poete
ren, hoofd van den Dienst, de minister van
Buitenlandsche Zaken, prof. Dr. J. Ritzema
Bos, oud-hoofd van den Dienst, de burge
meester van Wageningen en de heer E, H.
Krelage, voorzitter van het hoofdbestuur der
algemeene vereeniging \foor bloembollencul
tuur. Spr. noemde het een bijzonder voor
recht hier een enkel woord te mogen spre
ken en bovendien een persoonlijk voorrecht,
omdat hij reeds te voren, als zoon van Ja
cob Heinrich Krelage, het denkbeeld van de
zen Dienst zicl#had mogen zien ontwikkelen.
Jevens sprekende uit naam van den Bond
van E'loembollenhandelaren wilde spr.
openlijk uiting geven aan de gevoelens van
waardeering, die het bloembollenbedrijf in
al zijn vertakkingen' bezielen voor de werk
zaamheid van den Plantenziektenkundigen
Dienst en vooral voor de aangename wijze,
waarop de heer Van Poeteren en zijn staf
steeds bereid zijn tot geregelde besprekin
gen omtrent alle te nemen maatregelen. De
zware eischen, die de Vereenijtde Staten van
Amerika a'an den invoer van bloembollen
stellen, hebben een zeer levendig contact
van de bloembollenorganisaties met den
Dienst noo'zakelijk g.maakt, en indien van
een aantal onzer hoofdartikelen de invoer
in Amerika nog is toegelaten, dan is dat ze
ker voor een goed deel te danken aan het
feit, dat wij in Nederland hebben een Plan
tenziektenkundigen Dienst, die alom in het
buitenland een geëerbiedigd en naam heeft.
En daarom doet het zoo bijzonder pijnlijk
aan te moeten ontwaren, dat in het orgaan
van een der belangrijkste takken van onzen
tuinbouw dezer dagen geregeld stemming
wordt gemaakt tegen den Dienst, met de
klaarblijkelijke bedoeling, dat de desbetref
fende begrootingspost door de Staten-Gene-
raal zal worden verminderd,
In het belang var den Nederlandschen
tuinbouw, in 't bijzonder van den export-
handel in tuinbouwproducten, waarschuwde
spr. ernstig tegen dat streven. Het in dat
blad geuite denkbeeld om het werk van den
Dienst door de tuinbouwconsulenten te doen
verrichten, kan slechts verwarring stichten
De taak der consulenten is een geheel an
dere en waarlijk reeds omvangrijk genoeg.
Samenwerking tusschen Dienst en consulen
te is niet alleen wenschelijk, maar nood
zakelijk. De verantwoording voor zijn maat
regelen en voor zijn optreden kan alleen de
Dienst dragen, en daarom lean deze taak niet
aan anderen worden toebedacht. Volstrekt
Gnjuist is het te meenen, dat het particulier
initiatief in staat zou zijn, de taak en vooral
de verantwoordelijkheid van den Dienst op
zich te nemen. De waarborgen tegenover het
buitenland zijn juist gelegen in het onpartij
dige, wetenschappelijke karakter van den
Dienst; inspectie in eigen beheer door de
kweekers uitgevoerd, geeft niet alleen geen
voldoende waarborgen voor dc kweekers on
derling, maar kan 'oor het buitenland nim
mer als afdoende worden erkend. Samen
werking van Dienst en kweeker, krachtige
steun van de kweekersvereenigingen, aan-
weeking van wederzijdsch vertrouw: :i en
sympathieke medewerking, ziedaar de grond-
sragen waarop een voor den tuinbouw heil
zame werkkring van den Dienst gevestigd
moet zijn. Dat dit doel bereikbaar is, leert de
reeds jarenlange ervaring in het bloembol
lenbedrijf, en ofschoon daardoor een belang
rijke uitbreiding van het personeel van den
Dienst noodzakelijk is geworden, moge hier
met nadruk worden vastgesteld, niet alleen,
dat die uitbreiding van personeel den Staat
niets heeft gekost, maar dat alle kosten
van den Dienst met betrekking tot het
bloembollenbedrijf zelf worden opgebracht
in den vorm van kosten voor uitvoercertifi-
caten, door den Dienst af te geven.
De Dienst kan derhalve zoodanig worden
gefinancierd, dat de belanghebbenden al
thans voor een groot deel de kosten dragen.
Er is dus hier geen enkel bezuinigingsmotief
dat als voorwendsel gelden kan voor inkrim
ping.
Een internationaal verschijnsel.
Het uitgebreid cijfermateriaal over de prij
zen en kosten van levensonderhóud, sedert
Aug. 1922 bijeengebracht door het Centraal
Bureau voor de Statistiek, stelt in staat het
prijsverioop na te gaan van een groot aantal
artikelen.
De vroegere berichten van het Bureau ver
meldden reeds een stijging van de indexcij
fers der Nederlandsche Groothandelsprijzen.
Een nadere beschouwing doet zien, 'dat het
algemeene indexcijfer gedurende het eerst"
kwartaal van 1924 nietnoemensward bov n
dat van het eerste kwartaal van 1923 stond.In
het tweede kwartaal was het verschil iets
grooter, om daarna van maand tot maand
toe te nemen. Terwijl in 1923 het laagste punt
nas in Augustus was bereikt, was dit jaar na
Juni geen daling meer waar te nemen. Het
indexcijfer voor September (158) was weder
gelijk aan dat van Februari 1924 en hooger dan
de cijfers van het geheele jaar 1923. In Oc
tober steeg het verder tot 161, d. i. biina 9
boven de gelijknamige maand van 1923. De
oorzaak der stijging was vooral te zoeken bij
de voedingsmiddelen, welker indexcijfer in
veel sterkere mate omhoog ging dat het al
gemeen indexciifer.
In October 1924 stond het op 166, tegen
142 in October 1923, of ruim 14 hooger.
Ook de kleinhandelsprijzen kenmerkten
zich door een stijgende tendenz. De marge
tusschen de maandcijfers der jaren 1923 en
1924 was in den laatsten tijd breeder dan in
vorige maanden. De indexcijfers van de
kosten van levensonderhoud blijken dan ook
over het geheel genomen in 1924 hooger te
staan dan in 1923..
- Wat het buitenland betreft, vertoonden de
indexcijfers der groot-handeisprijzen in de
Vereenigde Staten van Amerika in het al
gemeen een stijging, die voor de zomermaan
den wel niet ongewoon is, maar dit jaar toch
sterker was dan het vorige jaar.
Een geregelde stijging vertoonden be
halve de Ver, Staten (althans tot Augustus)
Duitschland, Engeland, Denemarken en
Noorwegen. Een stijging tot in Augustus,
gevolgd door een daling in September, ver
toonden de indexcijfers v=>rj Belgi", Frankrijk
en Oostenrijk; Italië, Tsjecho Slovakije en
Zweden hadden een minimum in Juli, Neder
land en Spanje in Augustus. De grootste
schommelingen zag men in Duitschland en
Oostenrijk (13 a 14 de geringste (om
streeks 2 in Spanje en Zwitserland in
de meeste der overige landen bedroegen zij
4 tot 8
In het meerendeel der landen blijken_.de
indexcijfers van de kosten van het levens
onderhoud inl924 doorgaans hooger te staan
dan in 1923. Ook bij vergelijking van het 3e
kwartaal van 1924 met het onmiddellijk daar
aan voorafgaande drieraaandelijksche tijd
vak ziet men in een vrij groot aantal landen
een stijginz, in andere een daling.
De Algem. Ned. Zuivelbond heeft een
adres gericht tot de Tweede Kamer, ten
einde aan dit college mede te deelen, dat
de zuivelbond letterlijk niets te maken heeft
met de transacties welke vanwege de re
geering met de NV. Van Kleeff en Co. in
het voorjaar van 1919 gevoerd zijn over den
aankoop van melkbussen.
Het was Zaterdag 50 jaar geleden, dat de
toenmalige afgevaardigde voor Gouda, wij
len dr. A. Kuyper, in de Tweede Kamer het
pleit voerde voor een welhoek van arbeid.
De R. K. Boerenleenbank te Noord-Schar-
woude, tot nu toe aangesloten bij de Cen
trale te Alkmaar, die geliquideerd zal wor
den, besloot in beginsel tot aansluiting bij
de Centrale Bank te Eindhoven.
Het Centrum verneemt, dat tot leden van
het Anti-Buurte--Comité zijn benoemd van
het R.K. Werkliedenverbond de heer.J.
J. Th. Ni'kamp, voor het Christ. Nat. Vak
verbond de heer H. Ameink en voor hef
Alg. Ned, Vakverbond de heer -Jap, Dekker.
Het comité hcudt zijn eersee vergadering op
'Woensdag a.s.
Naar men aan de „Rsb." mededeelt werd
het besluit van het bestuur van den Alg.
Bond van R. K. Rijkskieskringorganisaties,
waarbij het Verbond ,,St. Michael" werd af
gekeurd, genomen mei 10 tegen 8 stemmen.
Voorloopig verslag der Eerste Kamer-
Volgens het Voorloopig Verslag verklaar
den verschillende leden bezwaar te moe
ten maken tegen de voorgestelde accijns-
verb poging.
Zii uitten de vrees, dat de reeds bestaande
werkloosheid door deze verhanging nog zal
fceneiren, terwijl zij door verminderd ver-
kruik tevens een lagere opbrengst verwach
ten.
Andere leden, hoewel evenmin bewon
deraars van deze belasting meenden toch
hun stem aan dit ontwerp niet te mo^en
qnthouden, en eenigen hunner verklaarden
uitdrukkelijk, da' het feit, dat de minister
op aandrank vain de Tweede Kamer zijn
norsoronkelijk ontwerp heeft Gewüzigd en
de sigaren buiten de accijnsverhoogirg heeft
gr'aten, hun dit thans mogelijk maakt.
Vele andere leden namen den voorgestel-
den maatregel in bescherming, waaHbii werd
aangevoerd, dat tabak een Genotmiddel is,
en da' er derhalve geen reden is, waarom
men haar niet zou be'asten, wanneer de
schatkist behoefte heeft aan versterking
van middelen.
Nog werd door tegenstanders van dit
wetsontwerp betoogd, dat de minister deze
gelegenheid had behooren aan te griioen om
een einde te maken aan het han-derollenstel-
sel. De belasting had moeten worden ge
heven aan de bron, n.l, op de tabaksveilin
gen.
De Nederlandsche Vereeniging tot verbe
tering van het kiesstelsel kwam Zaterdag te
Utrecht in algemeene vergadering bijeen on
der leiding van den heer C. E. v. Koetsveld
uit Vught, die in den breede uiteenzette,
hoe door de vereeniging en studiecommissie
is g"«'e-kt pan de wüzig'ng van 't kiesstel
sel. Daarna kwam ter tafel de vraag of
men zich uitsprak voor een personens'el-
sel of een li'stenstelsel. Voor het oogenblik
gaf men, blijkens deze besprekingen, de
voorkeur aan een personenstelsel, hoewel
ve'en ook overhelden naar een lastenstel
sel. mits hierop maar een behoorlijk correc
tief te verkrijgen is. Vervolgens hadden
langdurige besprekingen plaats over het
eventueel opstellen der candidaat-namen
DAT SPREEKT VAN ZELF.
Mevrouw A„Komt het je nu voor-
deeliger uit,'nu je zelf kookt?"
Mevrouw B. „O, jé ja. Mijn man eet?
nu veel minder."
NIET GOED.
Zij „Heeft papa je gevraagd wat je io-1
komen was
Hij „Ja."
Zij „Heb je hem gezegd, dat je zeeri
gefortuneerd zijt, zooals we hadden af-!
gesproken
Hij „Ja."
Zij „Dan is het heel goed."
Hij „Neen, dat was riet heel goed, want|
op staanden voet vroeg hij me honderd popi
ter leen.
GEEN TWIJFELACHTIGE
OORZAAK.
Dolly vertelde aan haar vriei dinnetje
„Mijn zuster Beatrice is zoo gelukkig."
„Hoezoo
„Gisteravond ging zij naar een partijtjv
waar een spelletje werd gespeeld, waarbij
de heeren rider meisje een zoen oi e.n doos
chocolade moesten geven."
„En waarom was Beatrice nu gelukkig?"
„Nou zij kwam met dertien doozen
chocolade thuis."
op de lijsten. Men bleek voor te staan cir
kelvormige stembiljetten, waarop geen en
kele naam 'als no. 1 voorkomt, zoodat iedere
candidaat een gelijkwaardige plaats krijgt.
Uan weerd gestemd en sprak men zich met
kleine meerderheid uit voor het personen-
stelsel. Men besloot echter op voorstel van
den voorzitter den leden der vereeniging
alsnog een maand gelegenheid te geven om
een beslissing te nemen tusschen personen-
en lijstenstels el met kringvormige biljetten.
Vervolger-s werd een commissie samen
gesteld welke het vastgestelde stelsel ver
der zal uitwerken in een door haar uit te
maken vorm. Deze commissie zal tevens de
inmiddels ingekomen vragen beantwoorden.
In deze commissie werden benoemd de hee
ren Meijbaum, Bardet, Voogt, Rowaer, Har-
denberg en Cranenburgh. Naar aanleiding
van de vraag, of de commissie een al of
niet blanco mandaat zal hebben, hadden
wederom breedvoerige gedachtenwisselin-
gen plaats met het resultaat dat alleen de
voorzitter zich vóór zulk een mandaat ver
klaarde.
Daar nog besloten was, dat een commis
sie in ieder geval beide stelsels zal uitwer
ken, werd dc vergadering na het behande
len van eenige interne aangelegenheden ge
sloten.
Op het Damrak voor de Beurspassage te
Amsterdam, wordt de tramhalte' voor de
lijnen 4, 5, 9, 11 en 16 in de richting Dam
aangeduid door een haltezuil. Deze is geheel
in Berlijnschen trant, n.l. vierkant en van
glas. In de zuil branden des avonds lichtjes,
die de reclametransparanten verlichten.
Binnenkort zullen ook bij andere tramhaltes
dergelijke zuilen, eveneens bij wijze van
proef, verrijzen.
De woelrat, waterrat ,ri zwarte rat is bij
de tuinbouwers en'bloembolienkweekeis
een zeer onwelkome kostganger. Prol.
Ritzema Bos teekende hierover onlangs o.a.
het volgende aan:
De woelrat is een zeer schadelijk knaag
dier, dat veel schade doet door het omwoe
len van den grond, waardoor de gewasseD
vernield worden, die er op groeien, en ook
door het afknagen of doorknagen van ender-
ciardsche stengels of wortels van verschil-
lende planten, dicht onder .de bodemopper-
vlakte. Aan den Langendijk in -Aalsmeer en
elders doet-zij zooveel kwaad, aat een pre
mie wordt uitgeloofd voor iedere gevangen
woelrat en dat de plaatselijke land- en tuin-
bouwvereeniGingen, soms zelfs de gemeente
besturen, zich veel aan de woelrattenverdsl-
ging laten gelegen liggen. Deze lastige kna-
g'ers vreten den stronk van koolplanten even
onder de bodemonpervlakte dwa^s door
zoodat de kool omvalt; zij vreten het boven,
einde van de wortels van schorseneren en
penen en andere g'-oenten af en scheiden bf
sla- en andijviepianten het bovenaardschs
deel van de wortels. Zij knagen de stammen
van jonge hoornen en struiken dwars door,
zoodat men de boomen zóó maar met da
hand uit derf1 Grond "kan lichten. In kweeke
rsen en j'onge boomgaarden doen zii op deze
wijze buitengewoon veel nadeel. Wel komt
de woelrat het meest voor in waterrijke
streken, en daar zij veel en zeer goed zwem
men, wordt zij dan ook wel vaak „water
rat genoemd; maar ook op hooge. droge
gronden ontbreekt zii niet. In de „Oiesen-
heimer Mitteilungen iiber Obst- und Garten-
bau" komt een midd"! voor ter voorkoming
van woelrattenschade. Dit afweermiddel
komt hierop neer, dat men den bodem in
rocdanigen toestand brenGt, dat hij onge
schikt wordt voor de woelrat om er haar
gangen te graven. Dit knaagdier kan niet
aarden op een steenigen, kiezeligen bodem;
om zijn gangen te graven heeft het een klei
achtige, zandige of vcnacMige grondsoort
zonder steenen noodig. Wanneer men nu
boomen in een terrein wil planten, waarop
men alle kans heeft, dat zij door woelratten
zullen worden aangetast, doet men goed den
grond in de plantgaten vooraf te vermengen
met puin, koolsintels, kiezelsteenen, pot.
scherven, enz., in stukken ter grootte .van
een hazelnoot of iets grooter. Dat daarmee
het doel wordt bereikt, bewijst de volgende
inededeeling van den „Landesbauraf
Scherer te Idstein.
In het voorjaar 1913 werden bij gelegen-
heied van den aanleg van straten te Usin-
gen honderd appelboomen geplant. Van deze
sloegen er 94 stuks, die in een eenigszins
steenachtigen bodem stonden, goed aan, ter
wijl de andere zes dermate door woelratten
werden beschadigd, dat alle stammetjes los
in den grond stonden en er gemakkelijk uit
konden worden getrokken. Laatstbedoelds
boompjes nu stonden in een steenvrijen hu-
musbodem, en wel langs een weide mei
slooten, waarin zooals men weet da
woelratten zich gaarne ophouden. Toen deza
zes boompjes door deze knaagdieren waren
gedood, werden (in het voorjaar 1914) deze
weggenomen en opnieuw plantgaten gegra
ven, waarin echter aarde met stukjes puin,
sintels, cokes, enz. werden gedaan. Toen
kwamen geen woelratten de boompjes be
schadigen en deze werden ook in verdere
jaren met rust gelaten. Scherer eindigt met
de volgende woorden: „Ook bij boomen, .die
wèl door woelratten beschad'gd, maar toch
voorloopig nog levenskrachtig waren, heeft
men herhaaldelijk dit middel toegepast.
Eerst werden de afgeknaagde grootere wor
tels blootgelegd, de wondvlakken van deze
werden glad afgesneden en met teer be
smeerd en daarna werd in de omgeving del
wortels aarde gebracht met stukken puin,
steentjes, enz.
