y
ST ATEN-GENERA AL.
EERSTE KAMER.
TWEEDE KAMER,
ORDE EN ARBEID
wr
Baldwin over de tariefwetten.
Nieuwe onthullingen.
Stresemann bedankt.
De eisch in 't proces-Haarmann.
LondenBerlijn.
Een ontploffing.
Het Egyptische Parlement.
Het onderzoek naar de moorde
naars van den Sirdar.
Een communistische aanslag.
De opstand in Albanië.
Het adres van antwoord op de
Engelsche troonred goedgekeurd
Kabinetscrisis in Estland.
Een nieuwe regeering in Letland
Vhscherfj.
MARKTNÏEUWS.
De Tarief wet.
Indische begrooting voor 1925.
Het vraagstuk van het vervoer.
Het verslag der Tijdcommisie.
Nederland en Singapore.
Baronesse van Golstein. f
Surinaamsche aangelegenheden
De actie in het bioscoopbedrijf.
LONDEN, 17 Dec. Heden is in het
'Lagprhuis een belangrijk debat gehouden,
toen kolonel Wedgwood Benn (liberaal) op
kwam tegen het gedeelte in de Trqonrede,
hetwelk de indiening van tariefwetten en
voorkeurrechten deed voorzien.
In zijn antwoord gaf de premier Baldwin
een overzicht van de voorstellen, die er op
zijn gericht de ontwikkeling van den bin-
nenlandschen handel en den handel binnen
het Rijk aan te moedigen. Hij zeide dat het
onmogelijk is de voorwaarden te scheppen,
idie noodig zijn voor een waarlijk goeden
•handel zoolang er geen verbetering is in den
'algemeenen Europeeschen toestand. Men
iheeft een werkelijken vrede noodig. Elke
Britsche regeering moet voortgaan Europa
te helpen om economisch vertrouwen te win
nen en vrees voor de toekomst uit den weg
te ruimen door het politiek vertrouwen in
staat te stellen zich te vestigen. Hij hoopte
dat de uitvoering van het plan-Dawes hel
pen zal tot het stabiliseeren der toestanden
in Centraal-Europa en dat de terugkeer van
het vertrouwen spoediger zal komen dan
twaalf maanden geleden mogelük scheen.
Hij was er niet zeker van of het niet bil
lijk zou zijn om rekening te houden met be
lasting verschillen tusscben Engeland en an
dere landen. Voorts zou elk recht, dat krach
tens de Safeguarding Act wordt geheven
een algemeen recht en niet zijn gericht tegen
eenig land in het bijzonder, zoodat er geen
sprake zou zijn van een clausule betreffen
de de meest-begunstigde natie. Het ligt stel
lig in het voornemen der regeering om in
dien er eenig recht krachtens de Act wordt
opgelegd de voorkeur op dit recht aan dc
Dominions zal worden gegeven.
Baldwin wees er nog op dat er één onder
werp is. waaraan de regeering veel betec-
kenis hecht. n.l. de samenstelling van de
economische rijkscommissie, welker advisee-
rend karakter op de laatste Rijksconferen
tie is besproken en waaromtrent men tot
overeenstemming is gekomen. De vorige re
geering pleegde met de Dominions overleg
en was in staat algemeene instemming te
erlangen voor het beginsel van het samen
stellen zulk eener commissie.
Voortgaande, zeide Baldwin, dat de regee
ring voornemens was om alle resoluties, aan
genomen ter Rijksconferentie, welke een ver
laging der douanerechten ten gunste der do
minions inhielden, doch niet die, welke een
verhooging der belasting op van uit het bui
tenland ingevoerde levensmiddelen zouden
noodig maken, aan bet Huis voor te leggen.
Er kon nimmer een volmaakt stelsel van
voorkeur bestaan, zooals men dit in Engeland
beoogde, zoolang er geen belasting bestond
op levensmiddelen, doch op het oogenblik
was dit geen practische politiek. De vraag
was, wat er kon worden gedaan om den han
del met de dominions binnen deze grenzen
uit te breiden en welke regelingen er konden
worden getroffen om meer producten uit de
dominions in te voeren dan uit het buiten
land. De meesten zouden zulk een politiek
welkom heeten, niet uit gevoels-, maar uit
zakelijke overwegingen, omdat men erkende,
dat, indien er goederen worden geïmporteerd
uit de dominions, deze ook meer artikelen
van Engeland zullen hetrekken. Alles wat
den toestand voor Britannië kan vergemak
kelijken doör de valuta van New-York te
vermijden, moet ons tot steun zijn bij on
zen algemeenen handel en bij de betaling on
zer schulden,
In het algemeen gesproken zou spr. voor
stellen, dat een bedrag, overeenkomende
met de voordeelen, Vclke het Rijk zouden
worden verschaft ten opzichte van de door
de rijksconferentie voorgestelde en thans
vervallende rechten, zou worden besteed aan
een plan ter uitbreiding van den handel bin
nen het rijk. Het bedrag, dat naar schatting
voor dit doel zal kunnen worden besteed, is
rond een millioen pond sterling per jaar. De
regeering meent, dat de economische com
missie, welke uit experts uit Engeland en de
Dominions zal zijn samengesteld, in staat zal
zijn een geheel nieuwen en doeltreffenden
weg te openen ter ontwikkeling van den han
del binnen het rijk.
Tot de eerste quaesties, welke de regee
ring voornemens is de commissie te vragen
om in overweging te nemen, zal die van het
vleeseh en het fruit behooren. De regeering
zou deze levensmiddelen niet kunnen belas
ten, doch zij meent, dat het mogelijk zal
zijn een of ander plan op te stellen, waarbij
zonder de levensmiddelen te belasten, de
binnenlandsehe producten en die der Domi
nions de eerste plaats op de binnenlandsehe
rkt zouden innemen.
LONDEN, 17 Dec. De vroegere Laboul-
ministers hebben besloten Vrijdag, wanneer
MacDcnald bij het sluitingsdebat de instruc
ties der regeeing aan den Attorney-General
nogmaals ter sprake zal brenken, het be
wijs te leveren, dat vroegere regeeringen
in soortgelijke gevallen niet anders hebben
gehandeld dan het Labour-kabinet, hetwelk
op deze kwestie is gevallen. Thomas is
voornemens gedocumenteerde bewijzen te
leveren, waarvoor hij de beschikking zou
hebben over de protocols van kahinctszit-
tingen, welke geruimen tijd geleden hebben
plaats gehad.
Volgens de „Daily Mail" heeft MacDo-
nald den Koning verzocht zijn toestemming
daarvoor te wil'en geven. De conservatieve
bladen spreken hun verwondering uit over
dit plan, omdat daarbij ook aan het licht
zou komen hetgeen in de bewuste zitting
van het Laboiir-kabinet met den tnenmali-
gen Attorney-General, werd besproken, be
treffende het geval-Cnmbell, hetgeen, naar
de Conservatieve pers verzekert, het La-
bourbewind in een weinig gunstig daglicht
•ou plaatsen.
De fractie der Duitsche Volkspartij be
sloot gistermiddag na het bekend worden
van het besluit der Centrumsfractie, geen
leidende rol te spelen bij de vorming der
regeoring.
Op grond van dit besluit verzocht Strese
mann den Rijkspresident hem te ontslaan
van de opdracht tot vorming van een
''abinct.
BERLIJN, 18 Dec. Omtrent de redenen,
die Stresemann hebben bewogen voor de
opdracht tot vorming van een nieuw kabi
net te bedanken, melden de bladen nader:
Nadat de fractie van het centrum had be
sloten in hoofdzaak om redenen van but-
tenlandsche politiek niet aan een rechtsche
coalitie deel te nemen, meende men in de
kringen der D. V. P. te mogen aannemen,
dat het centrum hiertoe wel bereid zou zijn,
indien dc D.-nat slechts een verklaring in
zake de buitenlandsche politiek aflegden,
die bet centrum zou bevredigen
Stresemann stelde zich, terwijl de fractie
der D. V. P nog vergaderde, tn verbinding
met den minister van binnenlandsehe zaken
dr. Jarres, dien bij als rijkskanselier aan
Ebert wilde voorstellen. Stresemann zelf
zou trachten een coalitie te vormen, doch
wilde niet zelf het kanselschap aanvaar
den. Jarms weigerde °chter pertinent, met
de motiveering, dat hij onmiddellijk na dc
vorming van het nieuwe kabinet zich uit de
politiek zou terugtrekken, cm weer eerste
burgemeester van Duisburg te worden.
Kort daarop had Stresemann een onder
houd met Marx, die hem verklaarde, dat de
motie van het centrum eigenlijk betceken-
de, dat deze partij in geen geval aan een
rechtsche coalitie zou deelnemen en aan
een rechtsch kabinet ook geen neutraliteit
kon beloven. In geen geval zou het centrum
toestaan, dat leden der fractie als vakmi
nisters of jgis dergelijks in een rechtsche
regeering zitting zouden nemen.
Na dit onderhoud met Marx begaf Strese
mann zich naar Ebert om hem mede te dee-
len, dat het hem onmogelijk was de opdracht
te aanvaarden.
In parlementaire kringen acht men het
niet uitgesloten, dat Ebert zich thans tot
Marx zal wenden om hem de vorming van
een kabinet op te dragen.
HANNOVER, 17 Dec. In het proces-Haar
mann eisehte de vertegenwoordiger van het
O. M. wegens moord in 26 gevallen de ver
oordeeling ter dood en tot verlies der bur
gerrechten.
I.ONDEN, 17 Dec. De proefgesprekken
in rechtstrceksche verbinding tusschen Lon
den en Berlijn gevoerd, voldoen uitstekend.
De dienst zal de volgende maand voor het
publiek worden opengesteld.
Draadloos wordt uit Londen gemeld, dat
gistermiddag in Great Towers'reet in dc City
een gasbuis onder de straat is ontploft,
waardoor zeven personen werden gewond
Het plaveisel werd zes voet hoog opgewor
pen.
CAïRO, 17 Dcc. Dc regeering heeft ge
weigerd het parlement bijeen te roepen, on
danks het onlangs door een aantal leden in
gediende verzoekschrift, waarin op de
onverwijlde convocatie werd aangedrongen.
LONDEN, 17 Dec. Uit Kaïro wordt ge
meld, dat de Egyptische autoriteiten thans
met grooten ijver het onderzoek inzake den
moord op den Sirdar voortzetten. Geheime
politie doorzoekt het geheele land.
Een hooggeplaatst ambtenaar deelde aan
een vertegenwoordiger van Reuter mede,
dat de autoriteiten ditmaal voor het eerst
bij een dergelijk onderzoek niet cp onover
komelijke moeilijkheden stuiten. Verder
verklaarde hij, dat toen het onderzoek drie
dagen aan den gang was, de autoriteiten
vernamen, dat in een geheime bijeenkomst
der Zaghoelisten besloten was den schijn te
wekken, dat alle misdrijven moesten worden
geweten aan ontevreden Soedaneesche amb
tenaren.
SOFIA, 17 Dec. De procureur-generaal
bij het Hooggerechtshof te Sofia werd gis
teren door revolverschoten zwaar gewond.
De daders moeten communisten zijn.
Berichten uit Belgrado melden, dat de
toestand in Albanië ernstiger wordt. Nage
noeg de gansche bevolking van het noorde
lijk gedeelte des lands heeft de zijde der
opstandelingen gekozen.
Zooals via Rome wordt gemeld, zou de
Albaneesche regeering drie lichtingen heb
ben opgeroepen
LONDEN, 17 Dec. In het Lagerhuis her
haalde de minister van financiën Churchill
de .verklaring, dat het de taak der regeering
was om de politiek van rijksvoorkeur te
verwezenlijken zonder de levensmiddelen te
belasten en het beginsel van de bescher
ming der industrie toe te passen zonder in
stelling van een algemeen tarief De rcgce-
ring wenschte de productie van het Rijk tc-
bevorderen ten koste var. het buiienlano
en niet van de binnenlandsehe productie.
Het adres van antwoord op de troonrede
werd vervolgens goedgekeurd.
Het Estlandsche kabinet-Akel is afgetre
den. Jaakson heeft een nieuwe regeerinrf Ge
vormd.
K/GA. 17 Dec. Het nieuwe Lctlandsche
kabinet is gevormd. Minister-president is
Hugo Zelrnin.
De regceringsverklaring is door het par
lement met 47 tegen 37 stemmen der socia
listen aangenomen.
goede werkpaarden. Men besteedde voor
luxepaarden 450600, voor zware werk
paarden 400750, voor 1 %-jarige tot
ƒ450, voor ponriy's tot 425, voor veulens
140—280.
MAASTRICHT, 17 Dec. Botermijn. Aan
voer 94.200 kg. Hoogste prijs 2.79, middel
prijs 2.69, laagste prijs 2.63.
AMSTERDAM, 17 Dec. Vee. Ter markt
waren heden aangevoerd 233 vette kalve
ren le kw. f 1.351.36, 2e kw. f 1.201.30,
3e kw. f 1.101.20 per kg. levend gewicht
37 nuchtere kalveren f 1628 per stuk 635
vette varkens Holl. le kw. f 0.940.96, id.
2e kw. f 0.92—0.94, overz. en Geld. le kw.
f 0.940.96, 2e kw. f 0.920.94 per kg.
AMSTERDAM, 17 Dec. (Bericht van
Jac. Knoop). Aardappelen. Zeeuwsche bonte
f 66.25, id. blauwe f 5.756, id. eigenhei
mers f 5.906, id. bravo's f 5.50, id. indus
tries f 5.50, Roode star f 4.705, id. blauwe
eigenheimers f 5.70 Geldersche roode f 4.50
4.60, id. bravo's f 5.50 Friesche borgers
f 5.50, id. blauwe borgers f 5.505.70
Zeeuwsche eigenheimer poters f 4.254.50,
id. blauwe poters f 33.40, id. bonte poters
f 33.40 id. bravo poters f 4.50 Hülegom-
mer zandaardappelen f 67 Ko-hi-Nor
f 5.25 Drentsche eigenheimers f 3.254,
id. roode star f 33.25 per hl.
IJMUIDEN, 17 Dec. Heden waren aan de
markt de vangsten van 12 stoomtrawlers. De
prijzen waren als volgt Tarbot f 2.402.20,
tongen f 2.401.75 per kg. griet f 49—26,
gr. schol f 4533, rnd. schol f 4135, zet-
schol f 47—43, kl. schol f 38—27, f 21—11,
scharren f 294 per 50 kg. roggen f 2516
per hoop vleet f 2.20 per stuk pieterman
en poon f 127, gr. schelvisch f 5536.50,
md. schelvisch f 4732, kl. md. schelvisch
f 30—25, kl. schelvisch f 19—12.50, f 12—
6.50, per 50 kg. kabeljauw f 7250 per
125 kg.gr. gullen f 2519, kl gullen f 14
8, wijting f 115.50 per 50 kg.
IJMUIDEN, 17 Dec. Heden kwam van
Dieppe hier binnen de stoomtrawler IJ. M.
153 (Juliana) met een aanvoer van 120 kisten
versche haring.
ASSEN, 17 Dec. Eieren. Op de ma-k
van de V P N. waren aangevoerd 17.000
stuks. Prijs 9—12 per 100 stuks.
BOVENKARSPEL (Station), 17 Dec.
Uien. Groote gele ƒ3.25—3.50, nep ƒ5.55
per baal, aangevoerd 65 baal. le bloemkool
ƒ18—25, 2e bloemkool 10.75—14.75, 3e
bloemkool 33.75 per 100 stuks, aan
gevoerd 2600 stuks. Roode kool ƒ3.70—
5.20 per 100 kg, aangevoerd 18.100 kg. Gele
kool 2.303.20 per 100 kg, aangevoerd
13.600 kg. Witte kool ƒ3.10—3.70 per 100
kg, aangevoerd 21.100 kg. Spruitkool ƒ2.55—
3.25 per 15 kg, aangevoerd 85 zak.
ELST (Bet.) 17 Dec, Fruit, 1ste Belle
fleurs 13—15 c., 1ste Goudreinetten 13%—
19 c., Court Pendu 6%8% c., Present of
England 1820 c., Blenheim Pippin .1213
c., Groninger Kroon 16 D—18 c., Eijsdener
Klumpkes 1418 c., Boschappels 1012 c„
Sterappels 2029 c.. Zoete Bellefleurs 9
10 c., Campagnezoet 8%9 c., Reinzoet
78 c., enk. Benderzoete 4 7 c.,
Jasappels 881c., Pomme de Orange
910 c., Gerrit Roelofs 610 c., Beugel-
zoet 8%9 c., Bredero's 910 c., Berga
motten 4%5 c., Wointerjannen 56 c.,
IJsbouten 5—7 c., Engleterres 8%—12 c.,
Comtesse de Paris 14%15 c., Beurre
Hardenpont 912 c., Josephine de Ma
lines 2847 c., Cure's 1827 c., Soldat
Laboureur 2736 c., alles per kg.
ENKHUIZEN, 17 Dec. Zaden en peul
vruchten. Wijker vale erwten ƒ2026,
vale 2735, grauwe 3835, bruine
boonen 20.5026 per hl. Bruin mosterd
zaad 4852 per 70 kg. Maanzaad 2223,
karwijzaad 20 per 50 kg.
GOOR, 16 Dec. Paarden. De groote
winterpaardenmarkt was druk bezocht bij
na 1500 paarden waren aangevoerd. De
handel was vrij vlot, er werd heel wat om
gezet tegen goede oriizen. bepaaldelijk voor
In de Woensdag, onder voorzitterschap
van Baron Van Voorst tot Voorst, aange
vangen vergadering der Eerste Kamer kwam
de nieuwe Tariefwct in behandeling. Voor
de pauze kwamen er twee sprekers aan het
woord.
De heeren WESTERDIJK (V.-D.) en v. d.
BERGH (Lib.), die beiden het wetsontwerp
fel bestreden. De eerste spreker achtte het
vooral voor den landbouw van schadelijken
invloed; de tweede spreker meende, dat de
brecde massa van het volk van dc nieuwe
tariefsherziening niet gediend is. Hij achtte
de voorgestelde heffing een stap in protec
tionistische richting, die z.i. verderfelijk voor
onze landsbelangen moet zijn.
Vergadering van Woensdag 17 Dec.,
voormiddag 11 uur.
Voortgegaan wordt met de behandeling
der Indische Begrooting voor 1925 en de. in
terpellatie-Wijnkoop. 1
De algemeene beschouwingen worden
voortgezet.
De heer OUD (V.-D.) acht de groote fout
in het Indische beleid, dat men niet tijdig
de inkomsten heeft geregel'd en in orde ge
bracht. De verkeerde belastingpolitiek is
oorzaak, dat dc financiën in de war zijn ge
raakt. De bezuinigingswoede, de verhoogde
belastingen waren noodig pm het evenwicht
te herstellen
De houding van den Minister tegenover
de onderofficieren-vereeniging acht spr, niet
gelukkig.
Spr. eindigt met do verklaring, dat hij in
1925 dezen minister met veel genoegen zal
zien heengaan. Zijn opvolger zal heel wat
te herstellen hebben.
De heer VAN BOETZELAER VAN DUB-
BELDAM. (C.-H.) bespreekt eerst de oplei-
dingskwr.stie te Utrecht. Hij meent, dat het
niet aangaat, hier de regeering iets te ver-1
wijten. Men moet toch eerst weten wat er
niet goed zal zijn, eer men critiek kan oefe
nen. Dc minister heeft geen partij gekozen
en dat mag hij ook niet.
Over de communistische actie in Indië is
hij het eens met den heer Albarda. Hij ge
looft niet, dat ze van eenige beteekenis zal
blijken te 'zijn, maar de regeering moet ze
tegengaan, omdat ze gevaarlijk kan zijn
De reorganisatie van de Indische Kerk
besprekend, spreekt hij den wensch uit, dat
voortgang gemaakt zal worden met deze
aangelegenheid.
Ten aanzien van de salarisregeling heeft
spr. eenige opmerkingen. Hij betreurt het,
dat dc predikanten worden achtergesteld,
omdat zij nooit eerste klasse kunnen worden.
Dc R. K. geestelijken zullen er z, i, zeer
mede vooruitgaan, omdat geen verschil ge
noeg gemaakt wordt tusschen gehuwden en
ongehuwden.
De onderwijzers zijn niet tevreden, maar
de minister verwacht, dat nog voldoende
krachten zich zuilen blijven aanbieden. Spr.
deelt dit vertrouwen niet én weet uit erva
ring, dat zich niet zoovele krachten aan
melden. Hij vraagt daarom nog een ernstig
onderzoek in tc stellen.
De heer FEBER (R.-K.) heeft lof voor den
Minister, die het financieel evenwicht her
stelde. Met het werk der bezuiniging en be
lastingen is spr. niet in alle opzichten tevre.
den, maar in hoofdzaak kan hij er zich mee
vereenigen. Het beleid van 19171921 op
financieel gebied was zeer bedenkelijk, maar
daarna is veel hersteld.
De salarisregeling acht spr. een chaos.
Hij wijst op de weinig behoorlijke wacht
geldregeling en op de sveinig welwillende
behandeling der wachtgelders De Minister
mog zijn aandacht aan dit punt wijden.
De houding der ambtenaren tegenover
zending en missie is dikwijls niet goed en
spr. vraagt den minister zijn wil aan de
ambtenaren ter zake op te leggen.
De heer SCHEUR ER (A.R.) brengt aller
eerst hulde aan de drie stoere Nederlanders
die naar Indië zijn gevlogen. Bij de hulde
brengt spr dank aan den Almachtige, die
deze drie jonge mannen heeft gespaard. Een
woerd van deelneming voor de slachtoffers
in Wonosobo wil spr. uiten.
Het beleid van dezen minister is volgens
den heer Albarda zóó geweest, dat Indië
niets beeft geprofiteerd van de daden van
dezen minister Spr. is het daarmede niet
eens en raadt den heer Albarda het Kolo
niaal Verslag nog eens na te lezen. Spr. is
voor het beleid dankbaar, al keurt hij het
niet in details goed. Voor Indië heeft de
Minister veel tot stand gebracht, o. a. de
reorganisatie van het binnenlandsch bestuur
die de ontwikkeling van de kolonie mogelijk
zal maken.
De Minister moet zorgen, dat geen slechte
invloeden de geestelijke ontwikkeling van
het volk in den weg staan? Hoe staat het
met de geestelijke ontwikkeling? Spr.
vraagt hoe het staat met het bioscoopge
vaar in Indië. Hij hoopt, dat de minister
verderfelijke voorstellingen van de bioscoop
zal tegengaan. Bij de wedstrijden speelt
de roulette een groote rol en laatst is er in
Bandoeng een speelschandaal geweest. Aan
het hazardspel dient een einde te komen.
Over dc leger-predikanten heeft spr, zijn
meening vroeger geuit. Hij is er principieel
tegen en hij hoopt, dat deze Minister geen
begin maakt met de invoering van dit insti
tuut. Hij heeft de indruk, dat de Minister
daartoe neiging heeft.
De houding van de Regeering tegenover
de toelating der missie op Bali, acht spr.
zwak. Hij hoopt, dat de Regeering spoedig
een beslissing zal nemen overeenkomstig
het Christelijk beginsel.
De communistische actie acht spr. niet
zoo onschuldig, omdat zij anti-religieus is
en hij is van oordeel, dat de Regcering daar
krachtig tegen in moet gaan.
De heer LOVINK (C. H.) is tevreden
over het beleid van den Minister, die veel
deed, o. a, het sluitend maken van de be
grooting.
Over den landbouw en de nijverheid heeft
spr. eenige critiek. De Minister heeft niet
alles gedaan wat gewenscht ware en tal van
maatregelen heeft de Minister maar half
uitgevoerd. Gedeeltelijk is dat de schuld van
de financieeie moeilijkheden, maar dc Mi
nister had bij deze begrooting meer kunnen
doen. De schade, die ontstaan is, moet in
gehaald v/orden.
De MINISTER VAN KOLONIËN, de heer
De Graaff, antwoordt. Hij schelst de moei
lijkheden van het sluitend maken der be
grooting, maar het belang daarvan was zeer
groot.
De slechte toestand van de inlandsche
bevolking, door den heer Albarda geschetst,
is niet zóó ongunstig als wordt voorgesteld.
Het door hem aangehaalde onderzoek had
plaats in December, als juist de rijstvoor»
iaden plegen op te zijn, Dat zegt echter
niets.
Het niet-uitvoeren van groote werken
heeft nadeelige gevolgen, maar men moet
niet overdrijven Het doorzetten van groote
werken zou zeer veel geld kosten en dat
heeft ook bezwaar, want dat zou de be
grooting ontwrichten.
De hooge rente bij den pandhuisdienst is
meer schijn. De panden zijn meestal weinig
waard, De minister komt graag de bevolking
tegemoet als vriend en acht dit het juiste
stelsel. Maar die vriendschap in daden om
te zetten kost geld en dat heeft ahveer
bezwaar,
Wat de regeoringscirculaires betreft, ver
wijst spr. naar de discussie over de inter
pellatie-Wijnkoop, Men moet de circulaires
van Indisch standpunt en niet Hollandsch
bezien. Dc circulaires van de onderwijzers
zijn in de eerste plaats bestemd voor de
inlandsche onderwijzers.
Dc kwestie van de onderofficieren zal
spr. onderzoeken.
Spr. waarschuwt niet te veel over de
„bevolking" van Indië te spreken. Dat be
grip is niet precies omlijnd.
Spr. gelooft, dat Indië blij mag zijn, dat
de heer Albarda stuurman aan den wal is
geweest en niet stuurman op het schip.
Versobering van de staatsbemoeiing acht
spr. gewenscht, maar 't is niet precies aan
gegeven, waarin die zal bestaan.
Oyer dc verspilling bij leger en vloot is
weer geklaagd, maar spr. gelooft dat dit
overdreven is Op die uitgaven is zeer veel
bezuinigd.
Wat den Utrechtschen leerstoel betreft,
zegt spr., dat de oprichting is een onder
wijskwestie; dc vraag of de opleiding ge
schikt is voor Indië is een Indische kwes
tie, die spr. zal beoordeclen naar het be
lang van Indië. Tegen opleiding van amb
tenaren in Indië zelf voelt spr. verschillende
bezwaren
Ten slotte behandelt spr. eenige détail-
punten
De heer ALBARDA (S.-D.) dient de vol
gende motie in;
De Kamer,
van oordeel, dat het wenschelijk is een
onderzoek in te stellen naar den economi-
schen toestand van de inlandsche bevolking
van Ned.-Indië,
noodigt de regeering uit tot een zoodanig
onderzoek te besluiten,
en gaat over tot de orde van den dag.
De MINISTER ziet niet veel heil in dit
onderzoek.
De beer LOVINK (C.-H.) ontraadt een
breed onderzoek en gevoelt meer voor een
beperkt onderzoek.
De lieer FEBER (R.-IC.) sluit zich bij den
heer Lovink aan.
De heer ALBARDA (S.-D,) handhaaft
zijn motie. Hij bedoelt een onderzoek en
laat aan den minister over hoe dat zal zijn.
De vergadering wordt verdaagd tot Don
derdag 1 uur
Motie-Wijnkoop en Van Ravesteyn.
Dc motie van orde van dc heeren Wijn
koop en Van Ravesteyn luidt als volgt;
De Kamer,
kennis nemende van de verklaring van
den Minister van Koloniën, dat de regeering
er niet aan denkt den Gouverneur-Generaal
dc categorische opdracht te verstrekken tot
onverwijlde intrekking van de regeerings-
maatregelen tegen de Indonesische volksbe-
weging,
acht deze regeeringsverklaring een uitda
ging aan het Indonesische volk;
spreekt als haar besliste meening uit, dat
de volledige vrijheid van pers, vergadering
en vereeniging, en de onbelemmerde bewe
gingsvrijheid voor elke politieke en vakver-
eenigingsformatie, dat wil zeggen opheffing
van alle uitzonderingswetten cn maatregelen
en exorbitante rechten in Indonesië direct
dient te worden gelast,
en dat voorts aan alle slachtoffers van
den politieken en economischen strijd, in
clusief dc geïnterneerden en de geëxter-
neerden, onmiddellijk volledige amnestie
moet worden verleend;
gaat over tot de orde van den dag.
Wegenbelasting en wegenfonds.
Thans is verschenen het eerste verslag
der Staatscommissie tot het instellen van
een onderzoek aangaande de vraag of en in
hoever maatregelen noodig zijn om te be
vorderen, dat de land- en waterwegen en de
spoor- en intercommunale tramwegen op
de meest economische wijze dienstbaar wor
den gemaakt aan bet vervoer van reizigers
en van goederen.
In de eerste plaats zijn behandeld de
spoorwegtekorten; in dc tweede plaats wijdt
zij een hoofdstuk aan het autobusvraagstuk,
dat dringend oplossing vereischt, terwijl zi)
het daarmede onmiddellijk samenhangend
onderwerp betreffende een in te voeren
wegbelasting eveneens behandelt.
Dc commissie is tot de slotsom gekomen,
dat er geen reden is? indien van verlaging
der spoorwegvrachten vergrooting der te
korten het gevolg zou zijn, in de tegenwoor
dige omstandigheden deze vergrooting met
het oog op de belangen van handel en nij
verheid of om tot verlaging der prijzen te
komen, te aanvaarden.
Do concurrentie met andere vervoer
middelen.
Omtrent de concurrentie met andere ver
voermiddelen merkt de commissie op, dat,
terwijl naar haar meening van zulk een con
currentie een gunstige invloed op da ex
ploitatie aan ieder der bij de concurrentie
betrokken vervoermiddelen kan uitgaan, in
dien elk op zijn wijze in de behoeften van
het verkeer voorziet, het haar voorkomt dat
daarentegen een concurrentie, die van over
heidswege op kunstmatige wijze in het le
ven wordt gehouden, in een geval dat één
de: vervoermiddelen door zijn aard in het
bijzonder voor het verkeer aangewezen is,
geensdeels in het economisch belang van 't
land moet worden geacht.
Het vrachtauto-verkeer.
Uitvoerige beschouwingen wijdt de com
missie aan het vrachtauto-verkeer. In ver
gelijking met het spoor- en tramwegverkeer
onderscheidt zich het verkeer per autobus
door;
1. het niet gebonden zijn aan een vast
traject;
2e. den lagen prijs per voertuig-K.M.;
3e. de geringe capaciteit per voertuig;
4e. de snelheid, die grooter is dan van de
stoomtram en ook van de electrische tram,
voorzoover van deze laatste de baan zich
op den openbaren weg bevindt, maar ach
ter staat bij die van den trein o£ de electri
sche tram op eigen baan.
Betreffende het auto-vraagstuk oordeelt
de commissie, dat de wetgeving zich niet
mag stellen op het standpunt, dat iedere
onderneming, welke aan de voor dc veilig
heid van het verkeer te stellen eischen vol
doet, recht moet hebben, een autodienst te
openen, waar en wanneer zij verkiest. Dat
recht behoort volgens de commissie afhan
kelijk te worden gesteld van de overheids-
vergnnning, bij het nemen waarvan het al
gemeen belang den doorslag moet geven.
De commissie bedoelt hiermede niet het
recht van voorkeur voor tramwegonderne
mingen boven autobuslijnen Voor den au
tobusbestuurder acht de commissie een spe
ciaal examen noodig voor het verkrijgen
van een rijbewijs.
De wegenbelasting.
Vervolgens behandelt de commissie het
heffen eener wegenbelasting Evenals de
commissie het gewicht van den auto als
maatstaf voor dc bepaling van bet te beta
len bedrag aangewezen.
Het schijnt billijk, de belasting evenredig
met het gewicht te doen omhooggaan en
geen progressie voor zwaardere auto's in tc
voeren.
Het kan wenschelijk zijn de betasting
evenredig met het gebruik, dat van den weg
gemaakt wordt, te doen toenemen; om dit
juist te bepalen kan men over volkomen
betrouwbare en niet buiten werking te stel
len kilometertellers moeten beschikken.
Naar het oordeel der commissie zijn deze
nog niet geconstrueerd. In afwachting daar
van schijnt haar het beste een schaai in te
voeren, die met het gemiddeld gebruik dér
verschillende categorieën van auto-rijtuigen
rekening houdt, maar waarin tevens ook het
gemiddelde voordeel voor die categorieën
is uitgedrukt.
De commissie meent, dat het volgende ta
rief aanbeveling verdient:
Motorriiwielen (hieronder niet begrepen
gewone rijwielen, waarop of waaraan eea
hulpmotor is bevestigd) met een eigen ge
wicht van minder dan 60 K.G. 10; id. van
60120 K.G. 20; idem van meer dan 120
K.G. 30.
Voor elk rij- of voertuig, dat door een
motorrijwiel wordt voortbewogen 10; mo
torrijwielen op 3 of meer wielen, ingericht
voor het vervoeren van niet meer dan 8 per
sonen, den bestuurder inbegrepen, per 100
K.G. gemiddeld gewicht 5, maar nier
duurder dan 40.
Motorrijtuigen op drie of meer wielen
voor het vervoer van goederen (ook tracto
ren) per 100 K.G. gemiddeld gewicht 7.50,
maar niet minder dan 60.
Motorrijtuigen op drie of meer wielen, in
gericht voor bet vervoer van meer dan acht
personen, den bestuurder inbegrepen, per
100 K.G. gemiddeld gewicht 12.50,
Voor elk rij- of voertuig, dat door een
der bovengenoemde motorrijtuigen wordt
voortbewogen, wordt naarmate het ingericht
is voor vervoer van niet meer dan 8 perso
nen, voor vrachtvervoer of voor vervoer
van meer dan 8 personen, per 100 K.G. ge-
middeld gewicht, resp. 2.50, 3,75 en
6.25 betaald.
De opbrengst van deze belasting zou ge
stort moeten worden in het rijkswegenfonds,
dienende voor wegenverbetering.
Wij ontleenen aan bovengenoemd verslag,
de volgende meer uitvoerige bijzonderhe
den:
De voordeelen van den zomertijd.
Het grootst bleken de bezwaren tegen
den zomertijd in de kringen van land- en
tuinbouw. De uitgesproken bezwaren zijn
te onderscheiden in bedrijfsbezwaren en
gezinsbezwaren.
De commissie erkent, dat aan invoering
van den zomertijd bezwaren zijn verbon
den. Onwillekeurig komt men onder den in
druk van de hardnekkigheid, waarmede in
hoofdzaak in land- en tuinbouwkringen dc
strijd tegen deze wijze van vervroeging van
het dagelijksch leven wordt gevoerd. Ech
ter bleek dc commissie dat in dezen strijd
een misverstand een niet onaanzienlijken
invloed heeft. Telkens opnieuw toch bleek,
dat men de ondervonden werkelijke en ver
meende nadeelen des te minder wenscht te
aanvaarden, omdat men meent, dat men
zich opofferingen moet getroosten alleen
om den stedeling een uur langer genoegen
te verschaffen. Was dit laatste juist, dan
zou de commissie stellig tot afschaffing van
den zomertijd moeten adviseeren. Zij kwam
echter ten aanzien van de voordcelen aan
vervroeging van den thans aangenomen
wettelijken lijd gedurende den zomer ver
bonden, tot een gansch andere slotsom.
Uit de haar verstrekte gegevens toch
bleek, dat aan die vervroeging in zeer be
langrijke mate zijn verbonden ideëele, hy
giënische en economische voordeelen, die
niet alleen den bewoners van groote ste
den, maar ook aan groote categorieën be
woners van industrie-centra en ook van
het platteland ten goede komen.
De meening van de landbouwende bevol
king, dat de stedeling dezelfde voordeelen
zou kunnen genieten zonder dc thans ge
voelde nadeelen voor den landbouw, als hij
een uur vroeger opstaat, moet als onjuist
worden van dc hand gewezen. De voor
deelen komen eerst tot haar recht bij een
algemeene vervroeging van scholen en kan
toren, van winkels en magazijnen, van het
geheele dagelijksche leven. Met deze wijze
van vervroeging zou trouwens, ook al paste
alleen de stadsbevolking haar toe, een
groot deel van het omringende platteland
met alle bedrijven, tuinen en veilingen re
kening hebben te houden. Wanneer de 9tad
een uur vroeger ging leven, ouden ook de
openbare middelen van vervoer zich daar
naar moeten gaan regelen en men zou
evengoed van het platteland een uur vroe
ger naar de stad moeten gaan voor het
bezoeken van school, markt, kantoor, kerk,
enz.
De gronden, waarop de commissie tot haar
bovenstaande meening omtrent de voordee
len kwam, worden vervolgens aangegeven:
a. Ideëele voordcelen.
De verlenging van het daglicht in den
avond met eer uur schept ruimere gele
genheid om na beëindiging van de dagtaak
le genieten van licht en lucht.
b. Hygiënische voordeelen.
Van de twee hoofdinspecteurs voor de
volksgezondheid acht de heer Tc'burgh den
zomertijd bevorderlijk aan de volksgezond
heid; de heer Eijckel betwijfelt of inder
daad vee! voordeel voor de gezondheid is
te verwachten, al acht hij een uur langer
licht voor personen in de stad met een zit
tende levenswijze, die worden bewogen om
het gewonnen uur in de buitenlucht door
te brengen, inh ygiëniscb opzicht een voor
deel.
Het Bestuur der Ned. Centrale Vereeni
ging tof bestrijding der tuberose beveert
zonder voorbehoud handhavil van zo.
mertijd aan en acht uit eeiv,0gpUnt vaa
volksgezondheid de voordeel» belangrijk.
Ook de Nederlandsche Mij. bevorde
ring der Geneeskunst geeft afvoordeelen
van den zomertijd aan: meen;cbt, meer
zon, meer buitenlucht en ziet bezwa
ren.
De Vereeniging „Het Groene ruis" er
kent de groote voordeelen aan O] zomer
tijd verbonden, acht echter iets jere jn.
voering (niet eerder dan 15 Apri. u;t een
oogpunt van gezondheid te verkie.n>
De Vereeniging van Schcolart:n ver
klaarde zich vóót den zomertijd.
Van de directeuren van Gezofheids-
diensten in Amsterdam, 's-Gravenh<e en
Utrecht blijken de eerste twee nié over
voldoende gegevens te beschikkenvoot
een vaststaand oordeel. De directeuivan
den Geneeskundigen Dienst le 's-Grien,
hagc meent echter, dat voor de stekin
gen in meer dan één opzicht profijt in en
zomertijd gelegen is. Die te Utrecht
de voordeelen grooter dan de nadeelen.
Door de besturen van krankzinnigeng.
stichten cn ziekenhuizen worden in het a.
gemeen de hygiënische voordeelen erken»
(het R.K Ziekenhuis te s-Hage maakt
een uitzondering).
Prof. van Lcersum acht de hygiënisch»
voordeelen van bijzonder groot belang. Pro
fessor Nolen schreef reeds 20 jaar geleden,
dat gedurende het grootste deel van het
jaar na het middagmaal voor de kinderen
geen tijd meer over is voor een wandeling
of voor spel in de open lucht.
Bij al deze uitsoraken waarbij ontegen
zeglijk van bij uitstek bevoegden, mag niet
worden vergeten het enthousiasme hetwelk
weerklinkt in de antwoorden van sport
bonden en -vereeniging op allerlei gebied
en waarin de ruimere gelegenheid tot het
beoefenen van sport cn lichamelijke op
voeding zoowel voor de schooljeugd als
voor de rijpere jeugd, als gevolg van den
zomerliid. wordt toegeiuicht.
c. De economische voordeelen.
Hoewel door de voorstanders van den
zomertijd in het algemeen wordt gewezen
op de voordeelen van lichtbesparing en
ook door vele tegenstanders deze econo
mische winst wo*dt erkend, zoo^a! op dit
punt wel geen plaats is voor twijfel, geeft
de comm'ssie eenige cijfers waarin deze
winst is uitgedrukt.
De commissie concludeert dat de bespa
ring 0.80 per inwoner, dus totaal bijna
i&.ono ,-,90 bedraagt.
Een verklaring „van bevoegde Ned, zijde'
in de „Manch. Guardian".
De „Manchester Guardian" publiceert,
naar het „Hbld." meldt een schriftelijk»
verklaring van bevoegde Nederlandsch»
zijde aangaande het standpunt van Neder
land ten aanzien van de verdedigingswer
ken van Singapore, Daarin wordt te kennen
gegeven, dat de Nederlandsche regeerinf
niet voornemens is over deze kwestie offi-
cieele of informeele besprekingen te voe
ren.
De Vlootwet, die verleden jaar werd ver
worpen aldus wordt in de verklaring van
bet Engelsche blad gezegd beoogde Ne
derland in staat te stellen de onzijdigheid
van Nederlandsch Oost-Indië te handha
ven in geval van een oorlog in het verre
Oosten, of althans een aanval van niet al
te overmachtige strijdkrachten af te weren.
De handhaving van de Nederlandsche
onzijdigheid is het eenige doel dat Neder
land bij zijn verdedigingspoliiiek kan na
streven. Dit doel alleen beheerscht bet
Nederlandsche verdedigingsstelsel, dat ech
ter tevens afhankelijk is van financieeie
draagkracht van het land en van zijn kolo
niën, die zeer beperkt is.
Het zou volkomen in strijd zijn met den
geest der Nederlandsche politiek, met een
der mogendheden afzonderlijke besprekin
gen te voeren of een speciale overeen
komst te sluiten. Nederland gelooft niet,
dat in geval van een conflict In bet verre
Oosten, de schending der onzijdigheid van
Nederlandsch Indië door de eene of de an
dere mogendheid onvermijdelijk zou zijn.
Daarom zal dit land zjch we! wachten voor
stappen, waardoor het zich reeds bij voor
baat zou kunnen eompromitteeren.
Op hoogen leeftijd is op den Huize 0\
denaller bij Nijkerk overleden mevrouw
de douarière barones v. Doltstein van 01-
denaller, geboren jonkvrouw Boreel van
Hogelanden.
Sedert geruimen tijd behoorde zi) als
Dame du Palais tot het Huis van H. M. de
Koningin-Moeder.
Barones van Goltstein was de douairière
van mr. W baron van Goltstein van 01-
denaller, die in vroegere tijden minister
van Koloniën is geweest fin het ministerie
van Lvnden van SandenburgHeemskerk
van 18741877) en vroeger ook Neder
landsch gezant in Londen was.
EEN TOT VERWFoptng GEDOEMDE
MOTIE.
De heer Stenhuis (S. D. A, P.) c.s. heeft bi)
de Eerste Kamer een motie ingediend, om
het ontwerp-Tariefwet uit te stellen tot na
de a.s. verkiezingen voor dc Tweede Ka
mer.
Naar gemeld wordt, zal da heer E. Rugge
(S. D.) te Groningen, met het oog op zijn
benoeming tot wethouder van die gemeente,
als lid van de Eerste Kamer bedanken. Als
zijn opvolger zal worden aangewezen de
heer L. M. Hermans, lid van den gemeente
raad van Arnhem en van de Prov. Staten
van Gelderland, oud-lid van de Tweede
Kamer. De heer Hermans zal dan ontslag
nemen als Statenlid,
De heer mr. A. J. A. A. baron van Heem
stra, gouverneur van Suriname, met verlof,
is bereid om hen, die hein over Surinaam
sche aangelegenheden wenschen te spreken,
aan het Departement van Koloniën op 29 en
30 December a.s„ telkens tusschen 10 en 12
uur, dan wel tusschen 114 en 4 uur, te ont
vangen.
HTOI
Van de zijde van den Nederlandscben
Bioscoopbond wordt ons gemeld: Maandag
werd te Amsterdam een buitengewone alge
meene ledenvergadering van den Nederland
scben Bioscoopbond gehouden welke door
bijna alle leden 'uit het geheele land werd
bezocht.
De vergadering was belegd, om maatrege
len te nemen tegen de terreur, welke door
een groep syndicalistische werknemers op
een aantal Amstcrdamsche bioscooptheaters
wordt toegepast. Met algemeene stemmen
werd besloten wekelijks een aanzienlijk be
drag uit dc Weerstandskas van den Bond
ter beschikking te stellen en tevens den ge.
hcelen duur van de actie wekelijks een
extra-bedrag door allo leden van den Ne-
derlandschen Bond te laten betalen, uit de
opbrengst waarvan de schade, welke als ge
volg van de ongemotiveerde actie van den
„Bond van Werkers in het Amusementsbe-
driji" wordt veroorzaakt, volledig aan d«
benadeelde leden vergoed zal worden.
Wat de actie zelve betreft, kan worden
medegedeeld, dat verschillende stakers zich
achter het bestuur om, bij het bestuur van
dc afdeeling Amsterdam van den Nederland-
schen Bioscoopbond hebben aangemeld met
bet verzoek om weer aan den arbeid te mo
gen gaan.
De ex-stakers zijn weer te werk gesteld.
