De Bondsvergadering te Utrecht.
LUCHTVERKEER.
KUNST EN KENNIS.
inzake St. Michael een gunstige oplossing bereikt.
Gisterenavond is te Utrecht de vergadering van den Algemeenen Bond
van R.-K. RijksKieskringorganisaties in Nederland geopend. De voor
zitter, inr. A. baron van Wijnbergen, opende de bijeenkomst met een
uitvoerige rede, waaraan het volgende is ontleend:
BINNENLANDSCH NIEUWS,
Het houden der politiek buiten
de Kath. Sociale vereenigingen,
Vliegtuig verongelukt.
De ParijsTsaadmeervlucht.
Een nieuw Fransch vliegtuig.
Ernstig ongeval met een water*
vliegtuig.
Heeft Zanni zijn wereldvlucht
hervat?
Nog meer Rembrandts naat
Amsterdam?
Een voorbeeld van Stockholm.
Indien het woord van Augustinus „Het
hart tot God geschapen, vindt rust alleen bij
God" nog bewaarheid worden moest,
ïou hetgeen de huidige wereld te aanschou
wen geeft, daartoe ruimschcots voldoende
noeten worden geacht.
Meer dan tien jaren is het nu reeds gele-
den, sinds het groot en grootsch werk, door
den mensch, steunend op menschelijke kracht
daargesteld, onder donderend geraas ineen
stortte, en nog steeds kan men niet bekomen
van de ontnuchtering en ontgoocheling,
nog steeds holt men rond in koortsachtige
gejaagdheid om uitkomst en redding
nog steeds tracht men weer eenige ordening
te brengen in hetgeen zoo jammerlijk ter neer
ligt, weer op te bouwen, hetgeen te gronde
ging, en niettegenstaande de telkens misluk
kende pogingen, blijkt men maar niet tot
het inzicht te kunnen komen, dat niet zoozeer
in den bouw zelf de fouten scholen, doch dat
de grondslag niet deugde en derhalve slechts
in degelijker fundeering afdoende verbete
ring te vinden is.
En toch was het zoo duidelijk en onom
wonden verklaard, dat daarin alleen het heil
te vinden zou blijken te zijn.
Aanstonds na het uitbreken van den we
reldoorlog schreef Paus Benedictus XV in
Zijn eerste Encycliek d.d. 1 November 1914
„Want sinds men opgehouden heeft de
•.voorschriften en instellingen van christelijke
„wijsheid, die toch juist een onwankelbare
..en vreedzame orde waarborgen, bij 't staats-
..bestuur voor oogen te houden, zijn van
..zelf de Staten tot op hun grondvesten ge-
schokt geworden, en is er zulke omkeering
..van denkwijzen en ontaarding van zeden
..gevolgd, dat, zoo God niet bijtijds te hulp
..komt, de ondergang der maatschappij voor
»>de deur schijnt te staan."
Sindsdien werd dat woord herhaald, meer
dan eens herhaald, met klem en met nadruk
herhaald, maar door de wereld niet begrepen,
nauwelijks beluisterd, de wereld, voor wie
nog altijd het offer te groot blijkt te wezen
nederig het hoofd te buigen voor God, terug
te keeren, voor zoover men ze verlaten had,
tot de beginselen des Christendoms, maar
dan ook te vinden den vrede en de rust, die
de Staten mogen verwachten, waar wetgeving
®n bt-stuur dienovereenkomstig zijn.
Zullen wjj, katholieken van Nederland,
in moedeloosheid neerzitten, overtuigd, dat
Wij toch niets vermogen tegenover een we
reld, waar van de Christelijke gezindheid zoo
weinig te bespeuren is Immers neen. Wat
binnenlandsche Staatkunde betreft en'
daarover gaat het thans wordt van ons
slechts gevraagd, dat wij op het kleine stukske
grond, dat we ons Vaderland mogen noemen,
Zoo dicht mogelijk trachten te benaderen het
ideaal van den Christelijken Staat.
Welnu, met opgewektheid en met blijmoe
digheid zullen we die taak kunnen aanvatten,
wijl van ons slechts gevraagd wordt voort te
zetten het werk, door vorige generaties aan
gevangen, en voor een goed deel reeds vol
tooid,
Gedurende de reeks van jaren, die de Alge-
tneer.e Bond bestond, had het, niettegenstaan
de zoovele daartoe aangewende pogingen,
niet mogen gelukken de 100 kiesdistricten
tot toetreding te brengen.
Bij de invoering der Evenredige Vertegen
woordiging vervielen de districten.
Geplaatst voor de keus tusschen een Al
gemeenen Bond van R. K. locale Kies
verenigingen of een van R. K. Rijkskies-
kfingorganisaties, werd aan den laatste de
voorkeur gegeven.
En toen Zouden alle 18 R. K. Rijkskies-
kringorganisaties toetreden
De vraag werd niet gesteld het werd van-
Zelf sprekend geacht en verkregen werd het
verrassend resultaat, dat, zonder eenige
tegenwerping, de 18 R. K. Rijkskieskring-
°rganiSaties zich bij den Algemeenen Bond
aansloten, en zoo, schier ongemerkt, bereikt
werd, waartoe men tot dan nimmer had
kunnen komen, ééne nationale katholiek-
politieke organisatie, zich uitstrekkend over
gansch het land.
Voelden onder het nieuwe kiesstelsel de
katholieke kiezers zich meer een eenheid,
begrijpelijk, dat de wensch naar voren kwam
Zich meer dan tot dusverre het geval geweest
Was in te laten met de samenstelling van het
Politiek- program voor de katholieke 'partij
Aan dien wensch gaarne gevolg gevend,
ontveinsde het Bondsbestuur zich niet, dat
°ij de practische uitvoering daarvan in de
toekomst niet geringe moeilijkheden zouden
kunnen rijzen, en oordeelde daarom het vei-
"g, te handelen als volgt.
Al zou het program door de kiezers worden
samengesteld, van den aanvang af werd daar-
Pij overwegende invloed toegekend aan den lei
der der Kath. Tweede Kamerfractie,'n invloed,
Waarvan met dankbare voldoening mag wor-
-n getuigd, dat hij doelmatig en heilzaam is
geweest. Beter dan iemand anders onder het
«lezerscorps, mocht hij geacht worden te
«urmen beoórdeelen en de ervaring'heeft
oe juistheid ervan aangetoond welke zaken
op een bepaald oogenblik op het program
Zouden kunnen en moeten gebracht worden,
ook welke er niet, of nog niet op thuis be
hooren. Zeker, nieuw opkomende vraagstuk-
«en van socialen en van politieken aard,
inogen ook in de toekomst aan de katholieken
Piet voorbijgaan, gelijk dat ook in het verle
den niet het geval is geweest. Neen, de katho
den zullen tot plicht zich moeten rekenen
£mder de eersten te behooren, die er van
«er»nis nemen en hun volle aandacht er aan
otienken, teneinde dan ook leiding te kunnen
geven en invloed te kunnen uitoefenen bij de
Plossing er van. Maar daartoe is noodig,
nat die vraagstukken tot voorwerp van diep
gaande, rustige studie in de studeerkamer
«orden gemaakt, voorts in wetenschappelijke
«ringen worden besproken en bediscussieerd
P^t mededeeling der verkregen resultaten in
r'ztenschappelijke publicaties, en het is in
'JZondere mate pok met het oog daarop, dat,
j3ar ik meen, zoozeer toejuiching verdient
S? l.ot standkoming onzer katholieke Univer
siteit.
Welnu, beter dan iemand anders zou de
J-uuer der katholieke Tweede-Kamerfractie
r~" «enerzijds werkzaam op wetenschappelijk
=tteia, anderzijds open oog hebbend voor
e eischea der practische politiek kunnen
oordeelen, of bepaalde vraagstukken, en
o J3 geheel of ten deele en in welken vorm
3 "e kiezers zouden kunnen worden voor-
j» Jegd, zou hij kunnen voorkomen, dat
«Paalde zaken, slechts voor enkelen verteer-
aari werden opgedischt aan den maaltijd tot
^«elname waaraan gansch ons kiezerscorps
tenocdigd wordt.
-.oo werd telkenmale in 1918, in 1922 en
Iw' weer nu °P verzoek van het Bonds-
B,,.'Uur en in overleg met het Dageüjksch
ü0 llr £en concept-program Ontworpen
bn°rr| gr' Nolens, en door dezen in zijn rede
g' AlgemeeneBeschouwingen over de
p'^soegrooting, sprekend als leider van en
tgp'^ns de katholieke fractie, toegelicht,
»m - omtrent door de kiezers ingediende
geT?dementen °P 'iet concePt-ptogram,
B0 ket, al dan niet gewijzigd, door het
Wed tuur was toegezonden, het oordeel
aj '-r°m van Mgr. Nolens werd ingewonnen,
tre ket Bondsbestuur advies daarom-
uitbracht aan de Bondsvergadering,
to**» «wam het program in 1918 en in 1922
eeïievenwichtig zoo werd verkregen
nr<wram. geliik zeker grootste
politieke partij in den lande behoort te heb
ben, staand op behoorlijk wetenschappelijk
peil, blijkgevend te verstaan de vragen van
den tijd, rekening houdend met en zoo
bevredigend de verschillende de partij sa
menstellende rangen, standen en groepen,
voldoend aan de eischen der practische poli
tiek. En zoo zal het ook wederom gaan in
1925 indien ook nu weer de leiding, indien
ook nu weer de deugdelijk gebleken methode
gevolgd wordt.
Alvorens van het program af te stappen,
moge ik het volgende onder uw aandacht
brengen.
Overtuigd, dat in den tot uiting komenden
revolutiegeest geen grond kon liggen tot
ingrijpende wijziging in het in Mei 1918 met
zorg tot stand gebracht program, oordeelde
het Bondsbestuur het plichtmatig geen ver
gadering saam te roepen, en werd m die lei
ding gesteund het zij met dankbaarheid en
met waardeering in herinnering gebracht
doordat ook uit het kiezerscorps niet op eene
vergadering aangedrongen werd. En toen
later rustig een terugblik werd geworpen,
mocht dit worden geconstateerd, dat al had
men gemeend in die veel bewogen November
dagen van 1918 hier en daar verder te kun
nen gaan, men later tot de erkenning moest
komen, dat in ons program van Mei 1918 het
bereikbare was neergelegd, wat dan ook,
God zij dank, bereikt werd. Want in 1922
moest voor een goed doei een nieuw program
worden samengesteld, niet men onthoude
het wèl omdat het program van 1918
onbruikbaar was gebleken, maar omdat het,
wat de hoofdpunten btreft, tot verwerkelij
king was gebracht. En eindelij k tengevolge
van de samenstelling van het program op
de wijze, als zóoeven aangegeven, is de waar
borg geschapen, dat, evenals in het verleden,
ook in de toekomst, de actueeie politieke
vraagstukken, naarmate en voor zooverre zij
vatbaar zijn om tot voorwerp van bespreking
door de kiezers te worden gemaakt, tijdig,
al dan niet na commissoriale voorbereiding,
hier ter sprake komen, terwijl natuurlijk aan
de prudentie van de Besturen der locale
kiesvereenigingen en van de Pers moet wor
den overgelaten te beslissen, of, en zoo ja,
wanneer en in hoeverre zij een of meer
speciale programpunten voor hun leden of
lezers zullen doen uiteenzetten.
In de derde plaats het kiesreglement.
Hem, die 7 jaren geleden zou voorspeld
hebben, dat we op heden zouden leven onder
een kiesreglement, als nu het geval is, zou
men schouder-ophalend zijn voorbijgegaan.
Toch stond het vast, dat men daartoe moest
komen, en dat men daartoe zou komen, mits
de zoo noodige geleidelijkheid en voorzich
tigheid zou worden betracht.
In 1918 moest plotseling binnen de partij
eene andere wijze van candidaatstelling
plaats hebben, tengevolge van de gewijzigde
Kieswet, en zag het Bondsbestuur zich weder
geplaatst voor een uiterst moeilijke taak.
Wat geschiedde?
Eerstens werd teneinde de aan de Even
redige vertegenwoordiging verbonden geva
ren tijdig af te wenden in langdurige, veel
vuldige, uit den aard der zaak strikt officieuse
besprekingen gehouden met de hoofdbestu
ren der sociale organisaties, bereikt, dat geen
belangen- of star.dscandidaten zouden wor
den gesteld, terwijl op politiek terrein be
vorderd werd de candidaatstelling zoodanig
te doen wezen, dat het den hoofdbesturen
der sociale organisaties gemakkelijk zou
vallen hun ledén de gedragslijn, die zij zoudeu
moeten volgen, oök werkelijk te doen volgen.
Een en ander leidde tot bevredigend resul
taat.
Zou verder leiding worden gegeven bij
de candidaatstelling
Al klonk op menige plaats de kreet, dat
alles moest komen „van onder op" waagde
niettemin het Bondsbestuur het er op, terwijl
het zich een omstandigheid, waarop het
waard is de aandacht te vestigen op geen
enkel reglementsartikel beroepen kon, een
adviseèrend college saam te stellen en saam
te roepen tot vaststelling van een politiek
advies, dat na langdurig overleg eenstemmig
werd vastgesteld, door het katholiek kie
zerscorps werd aanvaard, vrijwel geheel
gevolgd werd, en waaraan het trouw bleef,
toen het geestdriftig ter stembus ging.
Na de verkiezingen meende men aanvan-
kelijk'niet verder te mogen gaan dan regie-;
mentair vastleggen wat proefondervindelijk
gebleken was juist te zijn, al was men over
tuigd na eenigen tijd de kiezers tot het inzicht
te zullen brengen, dat nadere regeling noodig
was. En zoo geschiedde. Bij de verkiezingen
van 1922 werd wederom het politiek advies
vrijwel geheel gevolgd, doch kwam tevens
uit het kiezerscorps de wensch naar voren,
dat meer leiding zou worden gegeven van
boven af, dat het politiek advies iets anders
zou wezen dan een althans in hoofdzaak
registreeren van hetgeen reeds door de kie
zers besloten was, dat 't eerste woord
zou worden gesproken door een door de kie
zers zelf gekozen college van vertrouwens
mannen, dat grooten invloed zou moeten
kunnen uitoefenen op de candidaatstelling,
terwijl bovendien gezocht zou moeten worden
naar uniformiteit in de verschillende kies
kringen ten opzichte van de wijze der candi
daatstelling.
Gelijk bekend, werd na lang zoeken en
tasten, na heel wat wikken en wegen, na veel
discussie en na veel overleg op 30 Mei 1.1.
gevonden, waarnaar werd gezocht, en vast
gesteld een voor gansch de partij geldend
kiesreglement, dat thans voor de eerste maal
toepassing vindt, tot hef welslagen waarvan
verwacht mocht en nog mag worden, dat
zeer zeker deze eerste keer allen hartelijk,
broederlijk, eensgezind en eendrachtig in
onze kiesvereenigingen zouden samenwerken.
Wanneer wij nu bedenken, dat de laatste
10 jaren voor gansch Europa zoo buiten
gewoon moeilijk en gevaarlijk zijn geweest,
wanneer we bedenken, dat zooveel ten eenen-
male is gewijzigd, dat zooveel geheel is ineen
gestort en ten onder gegaan, en we blikken
dan op onze katholiek-politieke organisatie,
dan zien we, dat zij zich krachtig wist te
handhaven, inmiddels zich aanpassend aan
den nieuwen toestand, onder de gewijzigde
Kieswet ingetreden dan zien we, aat se wist
te brengen in de Tweede Kamer 32 leden,
een getal tot dusverre nimmer bereikt, onder
bekwame leiding samenwerkend in ééne
Katholieke Kamerclub dan zien we, dat zij
den weg wist te vinden, waarlangs een der
katholieke partij waardig program zou wor
den vastgesteld, aanvaardbaar voor allen,
behalve voor hen, die aan eigen meening en
aan eigen meening alleen hardnekkig wen-
schen vast te houden dan zien we, dat juist
door zoodanige programsamenstelling ze wist
te bereiken, dat actueeie politieke vraagstuk
ken op het juiste tijdstip, voor zooveel mo
gelijk en dienstig, binnen de belangstelling
der kiezers worden getrokken, om er, naar
mate zulks noodig geoordeeld wordt, door
middel van de Kiesvereen igingen en van de
Pers te worden gehouden dan zien we, dat
het haar gelukken mocht een voor ganscli de
partij geldend kiesreglement tot stand te
brengen, onder hetwelk de belangstelling der
kiezers in de candidaatstelling wordt levendig
gehouden, tevens zoovee! mogelijk waarborg
wordt gegeven, dat de besten onder ons
worden afgevaardigd ter Staten-Generaal
-fen we eindelijk, dat in deze taren de
Staatkunde tot voorwerp van eehanaeh'ng is
gemaakt op onze algemeene Nederlandsche
Katholiekendagen, waarmede getoond werd,
hoezeer de juiste beoefening der Staatkunde
geacht wordt te zijn van algemeen katholiek
belang.
Welnu, groot is onze bewondering en dank
baarheid voor het werk van het voorgeslacht
gaan we echter na onzen arbeid der laatste
jaren, onder zoo buitengewoon moeilijke en
ongunstige omstandigheden verricht, en de
daarmede verkregen resultaten, dan meen ik,
dat we, gelijk in elk menschenwerk, ook in
het onze menige tekortkoming zullen ont
dekken, niettemin het oordeel eenmaal van
den geschiedschrijver niet behoeven te vree
zen.
Zal het in de toekomst zoo blijven
't Hangt, naast de onmiskenbare hulp van
Boven, van onszelf af. Zulks is troostend,
stelt tevens vast de mate van verantwoorde
lijkheid.
De leiding van den Algemeenen Bond
heeft van haar ontstaan af steeds gewezen in
dezelfde richting voortbouwen aan het door
Schaepman gegrondvest werk. ZIJ DOET
DAT HEDEN NOG.
Van de medewerking der katholieke kie
zers, van den onmisbaren, dagelijkschen
steun, medewerking, in- en voorlichting der
katholieke Pers zal het afhangen, of in de
toekomst onze Christelijke politiek kan wor
den voortgezet, natuurlijk voor zoover die
voortzetting van ons afhankelijk is.
Terwijl zooveel onzeker is in de v/ereld,
behoeden wij geen nieuwe banen te zoeken.
Duidelijk zijn de groote lijnen der politiek
ons getrokken, is ons gewezen op de voor
Staten en volkeren zoo noodige Chri stelijke
Staatkunde in de Encyclieken van Leo XIII,
Pius X, Benedictus XV, in de Encycliek
„Ubi arcano Dei" van Paus Pius XI.
Welnu, al zou en al zal men steeds blijven
beneden het ideaal van den Christelijken
Staat, toch mocht in Nederland in geluk
kige afwijking van hetgeen we elders aan
schouwen gedurende een reeks van jaren
een Staatkunde gevoerd worden, die zich
Christelijk durfde noemen, en zich Christe
lijk mocht noemen, een Staatkunde, welker
beoefenaren op openbaar terrein verklaren,
dat zij Christus als God erkennen, en dat
Zijn leer ook richtinggevend behoort te
wezen voor wetgeving en Staatsbestuur.
Schoon zijn de resultaten, daarmede ver
kregen.
Ik moge wijzen op het groot belang, hierin
'gelegen, dat bij de Overheid zelve juiste be
grippen aanwezig zijn omtrent oorsprong,
wezen en doel van het Gezag, en dat zij,
geleid door en steunend op de juiste gezags
beginselen, dan ook zonder weifeling dat
Gezag wete te handhaven en tefidoen eer
biedigen.
Wie terugblikt in het verleden, zal tot de
erkenning moeten komen, dat juist onze
rechtsche Kabinetten daarvan zoozeer blijk
hebben gegeven, en niet het minst op dien
grond dan ook op den dank van ons volk
aanspraak mogen maken.
Ik moge wijzen op onze Onderwijswet-
geving, die een wereldreputatie zich ver
werven mocht, een Onderwijswetgeving,
DIE BEHOUDEN WORDEN MOET,
en die men vergete het toch niet
NIET AF IS, maar nog steeds VRAAGT
OM VERVOLLEDIGING.
Ik moge wijzen op onze sociale wetgeving,
met name op onze Arbeidswetgeving. In
het Katholiek Program van 1896 leest men
„SOCIALE VRAGEN Voor de ka
tholieke leden van de Tweede Kamer
„der Staten-Generaal is de Encycliek
„Rerttm Novarum op dit stuk de grondwet.
„Met haar verwerpen zij het Socialisme,
„als waanzinnig,'onrechtvaardig en leid'en-
„de tot vernietiging van ahe recht, alle
„vrijheid en alle orde.
„De sociale vragen zijn in de eerste
„plaats zedelijke vragen, en alleen in den
„geest van het Christendom kunnen zij
„tot een goede oplossing worden gebracht."
Welnu, wie nagaat de werkzaamheid der
Nederlandsche Katholieken de laatste dertig
jaren, zal moeten erkennen, dat in alle rangen
en standen door woord, geschrift en daad in
en buiten onze vertegenwoordigende licha
men met gróote toewijding en met taaie
volharding aan de ten uitvoer legging dier
Grondwet, de Return Novarum, is gewerkt,
eerlijk en trouw. En waanneer onze Neder
landsche gedelegeerden met zooveel gerust
heid kunnen gaan naar de Internationale
bijeenkomsten, gewijd aan de bespreking der
Arbeidswetgeving, wijl de onze zóózeer in
neemt een eereplaats, dan mag, zonder gevaar
voor tegenspraak, gezegd worden, dat wan
neer onze sociale wetgeving is, zooals ze is,
zulks voor een niet gering deel te danken is
aan den eensgezinden, eendrachtige» arbeid
der katholieken in Nederland, terwijl uit ons
program de ernstige wil blijkt, dat op den
ingeslagen weg worde voortgegaan.
Ik zoude verder kunnen gaan 't genoemde
mag m.i. voldoende heetcn om U te doen zien,
dat we geen nieuwe wegen behoeven te zoe
ken, dat we slechts hebben voort te zetten
onze Christelijke politiek, telkens onze be
ginselen toepassend op de vraagstukken,
die naar voren komen en tot oplossing moeten
worden gebracht.
Zal het werkelijk geschieden? Nog eens,
het hangt van ons zelf afbeseffen we dus
wèl onze verantwoordelijkheid.
Noodig is daartoe, dat wij als katholieken
ook op staatkundig terrein blijven één en
eensgezind, en dat de samenwerking tusschen
de drie rechtsche groepen over en weer
mogelijk gemaakt blijve, gelijk dat iti het
verleden heeft plaats gehad.
Noodig, dat we één blijven. Niet alleen in
dien zin, dat we allen aanvaarden de waar
heden van ons heilig katholiek Geloof, maar
ook, dat we op politiek terrein, zoodanige
gezindheid bezitten, dat we vatbaar zijn voor
onderling overleg, om dan ook gezamenlijk
de vruchten te plukken van dat gemeen
schappelijk overleg, gelegen in het allen
bevredigend resultaat.
Wellicht zal het verkregen resultaat aan
niemand ten volle geven, wat hij zich als
het beste, had voorgesteld. Hij, die zich
bewust is, dat eigen inzicht vrijwel altijd
correctie behoeft, zal daarin blijmoedig be
rusten, terwijl, voor zoover 't hem een offer
tje mocht kosten, hij, den naaste beminnende
als hem zelf, voor het kleine stukske, dat hij
moest prijs geven, ruimschoots schadeloos
gesteld zich zal gevoelen door de overtuiging,
dat in het bereikte de ander, ook wellicht
slechts ten deele, doch dan toch ook grooten-
deels bevrediging gevonden heeft.
Den hatsten tijd schijnt aan sommigen een
ander ideaal voor oogen te staan, en wordt,
teneinde daartoe te komen, een andere dan
de tot dusverre met goed resultaat gevolg
de weg aangeprezen. Als een goed wordt
het voorgehouden, dat ten eenenmalc eigen
inzicht gevolgd wordt, terwijl ieder op zijne
wijze dan zal moeten trachten zooveel volge
lingen mogelijk te verkrijgen, met gevolg,
dat zal gaan intreden groepsveraeeldheid
onder de kiezers, steeds verder gaande, groeps-
verdeeldheid, hare natuurlijke begrenzing
ten slotte vindend in het aantal afgevaardig
den, terwijl de gekozenen dan maar tot een
heid moeten zien te komen, een eenheid ook
nog niet door allen noodzakelijk geacht.
Daargelaten de vraag, of het met de ge
zindheid der katholieken ooit zóóver zou
kunnen komen, het politiek besef, het poli
tiek inzicht ooit zóózeer sou kunnen zoek
geraken, dat het zooeven aangeduide systeem
als uiterste middel zou moeten worden aan
vaard, om althans nog iets te redden van den
katholieken invloed op staatkundig terreir,
komt het mij plichtmatig voor- alles in te
spannen, opdat die toestand niet intrede.
En die toestand zal niet intreden, mits ons
volk maar tijdig gewaarschuwd worde en
gewaarschuwd blijve, mits men den moed
nebbe om in te grijpen, waar ingegrepen
worden moet, mits aan® ons volk duidelijk
gemaakt worde, dat, gaat het in die richting,
bet een eersten stao zet oo den weg, die na
korten ot langen tijd, maar eenmaal zeker
voeren moet tot de-ontbinding der katholieke
Staatspartij, gelijk we die thans kennen,
tot het verdwijnen van den invloed der ka
tholieken op politiek terrein, tot de vernie
tiging van net werk, aan de daarstèllirig
waarvan Schaepman een zoo overgroot deel
van Zijn leven heeft besteed.
Noodig is het daarom, dat onze leiders
van hoog tot. laag geen mannen zijn van
uitersten, noch ter eene, noch ter andere
zijde evenmin mannen, die door overhaas
ting zouden willen bewerken, dat op zich
zelf goede, veel belovende vruchten onrijp
werden geplukt.
Gestreefd worde er naar, dat bij vaststel
ling van programmapunten, bij candidaat
stelling, bij gansch onze politieke actie, zoo
min mogelijk stemmingen plaats hebben, zoo
veel mogelijk tot stand kome in onderling
overleg, gelijk tot heden is geschied.
Alle moeite geve men zich om te komen
tot overeenstemming, tot een allen vrijwel
bevredigend resultaat.
En al zouden dan ook onze presidenten
het verwijt moeten hooren, dat ze mannen
zijn van compromissen, van passen en me
ten, laat hen er in berusten, en onthouden,
dat ook al mocht daarin geen enkele maai
te ver worden gegaan, de fout o zoo gemak
kelijk vergeving vinden zal. Mrar hen, die
de richting, zooeven aangeduid, willen in
slaan, naar ik gaarne aanneem met goede
bedoeling doude ik toch willen vragen, en
met den meesten aandrang willen vragen van
hun voornemen af te zien in 't belang van
land en volk, voor wie het in stand blijven
der groote politieke partijen is van pver-
groote waarde en beteekenis in 't belang
der katholieke zaak in Nederland, die er
goed voor staat,' als wij den weg blijven vol
gen, tot dusverre betreden in 't belang ook
der Kerk, die met voldoening mag wijzen
op de vrijheid, die ze hier te lande geniet, een
die men leere het uit hetgeen elders valt
waar te nemen voor een goed deel afhan
kelijk is van den uit staatkundige eenheid
voortvloeienden invloed der katholieken in
een bepaald land. Wat hieromtrent geschre
ven staat in het zoo bzens- en behartigens
waardig artikel van Dr. Gerard Wagenaar
C. M. in „De Beiaard" van December 1.1.
verdient ten volle overweging.
Men denke niet, dat de omstandigheden
van thans zoo geheel anders zijn dan voor-
neen, en dat nu wel een reorganisatie in den
zin, als zooeven aangegeven, moet plaats
hebben, wijl een eenheid, als tot dusverre,
in de toekomst niet meer mogelijk is. Neen,
ook vroeger waren de tiiden de omstan
digheden vaak o zoo moeilijk, en toch wist
wist men het eens te blijven, terwijl de droevi
ge gevolgen van het niet eens zijn ter onzer
waarschuwing ook in het verleden te vinden
Zijn.
Neen, de tijdsomstandigheden mogen in
meerdere of mindere mate van invloed zijn,
't hangt ten slotte van de gezindheid der
menschen af, of men bereid is eensgezind,
eendrachtig samen te werken, waar de om
standigheid, dat men met katholieken samen
werkt, absoluut waarborgt, dat nimmer zal
gevraagd worden van het beginsel zelfs maar
het minste prijs te geven.
Zal de huidige generatie, onderwezen en
opgevoed in de katholieke school, nader
gevormd in onze katholieke patronaten,
ademend in de atmosfeer onzer katholieke
vereenigingen, toonen niét te "bezitten de
gezindheid, noodig yoor eendrachtige, prac
tische Roomsche politieke werkzaamheid,
waarvan vroegere generaties, levend onder
zooveel ongunstiger omstandigheden, zoo
heerlijk blijk hebben gegeven, en dus.hebben
verworven de schoone resultaten, waarvan
wij thans zoo volop genieten
Zullen wij niet langer geven aan onze niet-
katholieke landgenooten het indrukwekkend
voorbeeld, gelegen in het eensgezind en
eendrachtig optreden der katholieken van
Nederland op staatkundig terrein, een voor
beeld, dat, als God het wil, van zoo vèr-
sjfekkenden invloed wezen kan
Neen, nog altoos blijf ik vastelijk vertrou
wen, dat wat tot heden mogelijk is gebleken,
ook in de toekomst mogelijk zal blijken, en
dit zal ongetwijfeld het geval wezen, als wij
allen het zoo juist en treffend woord betrach
ten, gesproken door den Bisschop van Haar
lem ,ter jongste Nieuwjaarsreceptie
„Wanneer dat doel bereikt wordt de
„menschen godsdienstig te doen leven
„dan zal het met de politiek ook wederom
„in het reine komen en de onderlinge
„verbittering een einde nemen. Die ver
deeldheid neeft immers geen andere oor-
„zaak dan dat de menschen zich zelf boven
„het geheel stellen dat zij aan hun eigen
„ideeën meer waarde hechten dan aan de
„vruchten van onderling overleg."
Tot voortzetting onzer Christelijke poli
tiek is noodig naast het bewaren onzer een
heid het mogelijk doen blijven der rechtsche
samenwerking. Zulks hangt, het is duidelijk,
niet alleen van ons afde medewerking der
beide andere groepen is daarvoor onmisbaar.
Onze verantwoordelijkheid is ten eenen-
male gedekt, wanneer wij op gansch het
politiek terrein, in en buiten onze vertegen
woordigende lichamen, in onze vergadering
gen, in "de Pers enz., datgene doen en datgene
laten, wat van ons gevraagd mag en moet
worden tot mogelijk maken der voortzetting
onzer vooi' land en volk zoo heilzaam geble
ken Christelijke politiek.
De tijd laat niet toe hier verder op in te
gaan.
Alvorens te eindigen zij een krachtig be
roep gedaan op onze katholieke Pers, die niet,
geüjk het Bondsbestuur, nu en dan, maar
telkendage de gelegenheid vindt de kiezers
den waren weg te wijzen, hen in- en voor te
lichten omtrent de aanhangige politieke
vraagstukken, hen op de hoogte te houden
van de werkzaamheden der politieke perso
nen in en buiten het parlement, hen te wijzen
op de verantwoordelijkheid die zij dragen
als leden der partij, die zich de katholieke
noemt.
O zeker, de goede gang' van zaken op
katholiek-politiek terrein zoude beter ge
waarborgd zijn, indien onze hoofdorganen
zonder natuurlijk hare zelfstandigheid
prijs te geven in blijvende, nauwe relatie
stonden tot de politieke voormannen in en
buiten het parlement, en de andere bladen
ook weder m:t behoud van de noodige
zelfstandigheid die hoofdorganen als
leidende organ n zouden wilier, erkennen.
Op heden is de toestand zóó niet, terwijl we
evenmin beschikken over het door pater
Kruitwagen op het Katholiek Perscongres
aanbevolen officieel Bondsorgaan, geheel
daargelaten nu de vraag, of het wenschelijk
zou wezen, dat tot stand te brengen.
Welnu, dankbaar waardeerend den in het
verleden geboden steun, moge .voor deze
verkiezingsperiode die steun ook met aan
drang worden gevraagd zonder welkin de
goedé gang van zaken op politiek terrein
eenvoudig niet mogelijk is.
Niet voldoende is, dat door Bondsbestuur
en Bondsvergadering' leiding worde gegeven,
gelijk steeds werd gedaan en nog geschiedt,
noodig is ook, dat die leiding op gezette tijden
w. derom in herinnering er Kiezers worde
gebracht, vooral dan noodig, wanneer onder
bepaalde omstandigheden de kans niet gering
geacht moet worden, dat ze uit het oog ver
loren worden zou. Geheel aan het beleid der
Pers overlatend, of en zoo ja in hoeverre
aanduidingen in andere richting behooren
te worden opgenomen, mag gevraagd, dat
met de gevaren, onmiskenbaar daaraan ver
bonden, ter dege rekening worde gehouden.
Hoe meer wegkruisingen, des te meer be
hoefte aan wegwijzers hij. die alle zijwegen
en zijpaaijes op kaart wil b-engen, zag len
hoofdweg bijzonder duit; l'jk hebben te
markeeren» opdat de reiziger, die dien weg
wenscht te volgen, hem gemakkelijk zal
kunnen vinden en behouden.
Een beroep eindelijk op de R. K. Volks-
oartij, Aan haar behoeft toch niet meer onder
het oog te worden gebracht, aat het niet
voldoende is katholieken in de Kamer te
brengen, maar dat, willen de Katholieken
daar den invloed uitoefenen,'dien zij kunnen
uitoefenen, zij er gebracht moeten worden
door de eene organisatie, op het absoluut
noodzakelijke waarvan meer dan eens van
zoo gezaghebbende zijde gewezen is. Ge
vraagd mag dus aan haar, haar werk niet
voort te zetten, maar terug te keeren in onze
katholieke kiesvereenigingen, om daar met
hare mede-katholieken gezamenlijk te arbei
den aan onze gemeenschappelijke schoone
taak. Gevraagd mag zulks zeker thans in dit
Heilig Jaar, waarin meer dan ooit gestreefd
moet worden naar verzoening, vereeniging,
verbroedering.
M. D.D. en H.H. Ernstige arbeid wacht
ons aanstonds veel gaat de komende maan
den van ons gevraagd worden in het zwaar,
moeizaam, verantwoordelijk verkiezingswerk,
teneinde te bereiken, dat onder de zegenrijke
regeering onzer geliefde Christen-Vórstinne
kunne voortgezet onze Christelijke, natio
nale politiek. Nederig erkennend, dat wij
uit ons zelf niets vermogen, moge ik beslui
ten met de bede, dat de roede God, op onzen
arbeid', op ons werk, Zf n onmisbaren zegen
ruimschoots moge doen rusten.
De rede van den bondsvoorzitter wordt
met applaus begroet.
Besloten wordt, de gebruikelijke tele
grammen te zenden aan H. M. de Koningin
en Z. D. H. Mgr. v. d. Wetering.
ST. MICHAEL.
De VOORZITTER stelt, in afwijking van
de agenda, voor, allereerst de bespreking
inzake St. Michael te houden.
De VOORZITTER wil de verschillende
opmerkingen, die gemaakt zijn, alle laten
rusten, behalve deze, dat het Bondsbestuur
zoo laat heeft ingegrepen. Dat' is daarom
geschied, omdat het' dagelijksch bestuur
meende te moeten wachten tot er was een
nationale organisatie. Het bondsbestuur
heeft daarna tegen St. Michaël gewaar
schuwd, want het meende, dat wat ge
beuren ging, niet in het belang der katho
lieke Staatspartij was. Daarna heeft over
leg plaats gehad, dat niet tot resultaat
leidde. Vervolgens vond het bondsbestuur
prof. Aengenent bereid, bemiddelend op te
treden. Het communiqué, dat als resultaat
daarvan verscheen, werd algemeen niet
duidelijk gevonden. Het bondsbestuur ver
zocht daarom aan prof, Aengenent, opnieuw
met St. Michaël te willen spreken. Dit over
leg heet: tot nadere bespreking in het
bondsbestuur geleid, als resultaat, waarvan
spr. het volgende aan de vergadering kon
mededeelen:
Het Bondsbestuur heeft na kennisneming
van het communiqué-Aengenent besloten:
een commissie in te stellen om een der
gelijke organisatie als in het communiqué
bedoeld te bestudeeren en de resultaten
daarvan in een ontwerp-organisalie aan de
Bondsvergadering met advies van het
Bondsbestuur voor te leggen.
In deze commissie zullen vvorden ge
vraagd als lid en voorzitter de heer Mr.
Dr. D. Kooien en als leden de heeren prof.
Aengenent, G. Bon, prof. v. d. Grinten, mr.
Leesberg, mr. dr. van Rijnckevorsel en prof,
Veraart.
Daartegenover neemt het Hoofdbestuur
van het Verbond ;,St. Michaël" op zich, op
de vergadering van het Verbond, die op 14
Februari te Utrecht zal plaats hebben, het
volgende voor te stellen:
Plaatselijke studieclubs kunnen onbelem
merd blijven bestaan, en ook elders worden
opgericht,
In de Rijkskieskringen en in de Rijkskies-
kringengrocpen kunnen Kiescomité's be
staan, gekozen door de plaatselijke clubs.
Het verbond in den landelijkcn vorm
wordt ontbonden en het Hoofdbestuur
houdt op t bestaan.
I-Iet Bondsbestuur aanvaardt deze oplos
sing, zonder, daarmede de wenscheiijkheid
van de oprichting van Kiesconiitc's te er
kennen, en zander op dit oogenblik het be
staan van studieclubs goed of af te keuren.
Het Bondsbestuur stelt aan de Bondsver
gadering voor tc besluiten, dat op de candi-
datenlijsten der R.-K. Staatspartij geen per
sonen zullen worden geplaatst, die behalve
lid der R.-K. Staatspartij, tevens lid zijn van
een andere zelfstandige landelijke politieke
organisatie.
Deze mededeeling wordt met applaus be
groet.
Spr. kan mededeelen, dat de leden der
commissie, inmiddels gevraagd, hun benoe
ming hebben aangenomen. (Applaus).
Spr, stelt nu voor, de vergadering voor
een kwartier tc schorsen.
Na de hervatting vraag de voorzitter, of
de vergadering accoord gaat met deze con
clusies en voorstellen. Hierop volgt een al
gemeen applaus.
De VOORZITTER zegt, dat, nu dc ver
gadering daarmede accoord gaat, niet meer
gesproken behoeft te worden over het be
sluit, dat 't bondsbestuur eertijds genomen
heeft en dat gepubliceerd is. Het besluit van
het bondbestuur blijft intact, zegt spr.
doch er behoeft nu niet verder over ge
sproken te worden. Spr. dankt de personen,
die aan deze oplossing hebben medegewerkt
ook de pers, voor zoover ze het bondsbe
stuur in zijn moeilijke taak heeft gesteund,
en in het bbzonder huldigt spr., onder a.lgc-
meenc instemming; prof. Aengenent voor
zijn arbeid.
Aan de orde is daarna de bespreking der
financiën, welke aan de hand van de gepubli
ceerde conclusies, door den bondspenning-
meester, mr. Heerkens Thijssen, met enkele
woorden wordt ingeleid.
De heer MALS (Limburg) betoogt, dat de
distributie der stembiljetten tot de bevoegd
heid der kieskringen besluit. De voorge
stelde regeling komt niet overeen met het
Limburgsche reglement. Spr. stelt voor, in
ieder geval den termijn een maand te ver
schuiven, al blijft hij ook dan van meening,
dat Limburg zich moet voorbehouden, zich
bij de regeling aan te sluiten. Er zijn vele
slapende afdeelingen in Limburg!
De heer WINTERMANS bestrijd! deze uit
eenzetting uitvoerig aan de hand van het
kiesreglement'.
De heer Mr. HEERKENS THIJSSEN be
treurt het, dat Limbutg niet vertegenwoor
digd was op de penningmeestersbijcen-
korast. Juist tegen de in Limburg gesigna
leerde laksheid moet de bond streng optre
den. Er is een beschamend tekort in dit1
opzicht in het katholieke Limburg; men zou
raar opkijkeials men hoorde, wat Limburg
het laatste jaar betaald heeft.
De heer GEELEN (B. B. Limburg) be
strijdt het oorstel, en noemt' het een aan
vulling in het kiesreglement, welke niet op
authentie :c manier tot' stand komt, In alk
geval vraagt spr. verschuiving van den
termijn tot 1 April.
De VOORZITTER zegt, dat het niet te
doen is om bevoegdheid en autonomie,
maar om de goede gezindheid het algemeen
belang te dienen.
De heer GEELEN blijft op 1 April aan
dringen.
De VOORZITTER stelt voor, het verschil
te deelen, 1 April is te bezwaarlijk, nemen
we 15 Maart.
De heeren GEELEN: We zullen Ons best
doen.
De heer MALS blijft sr op wijzen, dat
Limburg moeiliikheden heeft.
De VOORZITTER: Daar zullen we dan
rekening mede houden.
Na eenige besprekingen wordt 15 Maart
ids datum aangenomen.
De VOORZITTER deelt mede, dat Mgr.
Nolens Zaterdagmorgen persoonlijk aanwe
zig zal zijn, om de behandeling van het con
cept-program bij te wonen.
Voorts deelt sor. mede. dat aan de kies
kringen, die dat wenschen, verkiezingtlec-
tuur zal-worden verstrekt.
De vergadering gaat daarna, op voorste!
van den voorzitter, te 10 uur, over in een
gezellige bijeenkomst!
„Sancta Maria" bevat het volgend bis
schoppelijk schrijven:
Nu de verkiezingen op handen zijn, ach
ten wij het dienstig nogmaals onder de aan
dacht onzer geloovigen te brengen de circu
laire van den 5en Februari 1918 van het
Doorluchtig Episcopaat van Nederland over
het houdeit der politiek buiten de katholieke
sociale vereenigingen. De circulaire volgt
hier in haar geheel:
„De Aartsbisschop en de Bisschoppen van
Nederland brengen bij dezen ter kennis van
alle katholieke sociale organisaties, dat het
overeenkomstig het meermalen uitgedrukt
verlangen der Pausen hun ernstige en uit
drukkelijke wensch is, dat de sociale orga
nisaties in het algemeen de zuiver politieke
acties zullen houden buiten hare sociale
werkzaamheid. In het bijzonder zullen zij
zorg dragen, dat in en door de sociale or
ganisaties nimmer over te stellen candidaten
voor de vertegenwoordigende lichamen wor
de beraadslaagd, noch in welk verwijderd
verband ook op «andidaatstellingen of
op het verkiezen van bepaalde candidaten
eenige invloed worde geoefend; dat in de
katholieke kiesvereenigingen de leden der
sociale organisaties zich niet gedragen als
leden dier organisaties, maar als katholieke
staatsburgers, met allen medewerkend tot
bereiking van het doel, dat de kiesvereeni
gingen zich hebben gesteld; dat de leden
der sociale organisaties aldaar niet er naar
streven op welke wijze en met welke
middelen dan ook zelf zoogenaamde
standscandidaien te stellen, noch zuilen
eischen, dat door anderen bij het stellen
van candidaten met het ledental der sociale
organisaties worde rekening gehouden, maarf
onder leiding der politieke besturen zullen
medewerken, die personen te brengen in de
vertegenwoordigende lichamen, welke on
geacht tot welken stand zij behooren den
moesten waarborg bieden, de door de ka
tholieken aldaar te vervullen taak te zullen
volbrengen,"
De katholieken zuilen wel ten volle over
tuigd zijn, dat hunne Bisschoppen niets an
ders beoogen dan het algemeen welzijn, de
katholieke zaak, liefde en eenheid te be
vorderen. De katholieke organisaties, die al'
tijd bereidwillig de leiding der Bisschoppen
hebben gevolgd, zullen eveneens bereid wor
den gevonden ont bovenstaand ernstig maar
welgemeend vermaan van hun Kerkelijke
Overheid te volgen en zorgvuldig alle poli'
tiek buiten haar werkzaamheid te houden.
Dat vragen we nogmaals met den meesten.
aandrang.
De Bisschop van Breda,
t P. HOPMANS.
Naar gemeld wordt is nabij Terringtown
een Engelsch vliegtuig bij het landen ver
ongelukt, waarbij de beide inzittenden om
het leven kwamen.
De twee vliegtuigen van de Goy's miss»
tiaar het Tsadmeer zijn reeds van Colomb—
Bechar vertrokken en te Beni Abbes, 306
mijlen verder geland. De volgende landings
plaats is Adrar. De via MarseilleOran ver
zonden reservédeelen zullen per vliegtuig
naar Adrar worden overgebracht.
Men meldt aan het Haagsche Aneta-katte
toor
Farmau, de bekende Fransche vliegtuig
bouwer, die o.a. het groote passagiersvlieg
tuig Goliath voorzien van 2 motoren heefi
gebouwd, welk toestel ook geregeld op de
Fransche lijn Pariis—Amsterdam werd ge
bruikt heeft in 1923 een nieuw groot ver
keersvliegtuig, de Jabiru, gebouwd dat in
1923 en 1924 den eersten prijs in den wed
strijd voor commercieele vliegtuigen heeft
behaald. Ook op de in December gehouden
internationale luchtvaart-tentoonstelling in
Parijs, heeft dit toestel zeer de aandacht ge
trokken.
Farman heeft thans dit toestel Donderdag
voor het eerst op de Fransche lijn Parijs
Brussel—Amsterdam gebracht, welke lijn
geëxploiteerd wordt naast de Nederlandsche
Nederlandsche K.L.M.-Lijn Amsterdam-
RotterdamParijs. Het toestel FACFC, be
stuurd door Coupet en Landry, kwam Don
derdagmiddag op Schiphol aan. Met den
wind in den rug had het de geheeie reis van
Parijs afgelegd in 1 uur en 53 min. De snel
heid van het Jabiru-toestel is zeer groot en
bedraagt pl.m. 189 K.M. Het is een groote
eendekker met dikken vleugel. De kajuit
biedt plaats aan 10 passagiers. Ter weers
zijden van den romp zijn 4 Hispano-Suize
motoren van elk 180 P.K. aangebracht. Men
zal voortaan echter het Jabiru-toestel bou
wen met 2 Lorraing-motoren van 400 P.K.
dk*
Het K.L.M.-toestel dat Donderdag uit
Parijs vertrok, maakte op deze route ook een
zeer gunstige» tijd, gezien het veel geringer
motorisch vermogen door den afstand in 2
uur en 7 minuten af te leggen.
Volgens een bericht uit Malta is Donder
dag een watervliegtuig van 't Jlalfat-vlieg-
veld neergestort. De vlieger-officier Richard
Lewes werd gedood.
In tegenstelling met een dezer dagen ge
publiceerde bericht, dat de Argentijnsche
wereldvlieger Zanni als militair attaché te
Tokio werkzaam zou zijn ter voorbereiding
van de hervatting van zijn wereldvlucht,
meldt een draadloos telegram uit Berlijn
thans dat Zanni zijn vlucht hervat zou heb
ben en reeds te Osaka zou zijn aangekomen.
Naar de „Rheinisch Westfalische Zei-
tung" meldt, zullen vermoedelijk de schil
derijenmuseums te Brunswijk, Cassel en
het Kaiser Friedrich-meseum te Berlijn,
wanneer de gemeente Amsterdam het mocht
wenschen, het voorbeeld v algert van het natio
nale museum te Stockholm en beroemde
werken van Rembrandt tijdelijk ter leen af-
"taan voor de ter; toonstelling, welke ter ge-
1 genheid \a*i het 650-jarig bestaan der stad
I Amsterdam gehouden zal worden,
