Uit de Pers.
NAAR BORNEO.
EERSTE KAMER.
MARKTNIEUWS.
Mgr. Nolens op de Bonds
vergadering.
Kleerekoper als kwakzalver.
Berekening boven beginsel.
De kabinetscrisis in Pruisen.
Uit den Pruisischen Landdag.
Het loongeschil bij de Engelsche
spoorwegen.
De strijd tegen de duurte Van hei
brood in Frankrijk.
Het proces-Nathasius.
De verbanning van den Griek-
schen patriarch uit Turkije.
Het proces Haarmann-Grans.
Staatsbegrooting voor 192S.
3en anderen bond, een uitzondering ie ma»
ken.
„De Gelderlander" schrijft:
„Wij hebber, in lange jaren zulk een be
langrijke bijeenkomst niet bijgewoond. Vele
onzer beste mannen waren present en na
men deel aan de beraadslagingen. Mgr. No-
lens heeft de debatten over het prpgram
op meesterlijke wijze geleid en bevrediging
geschonken naar allen kant. Hij hield vast.
wat vastgehouden moest worden maar
dan altijd met 'n glimlach en liet aan het
gezond verstand der vergadering al het an
dere over. Monseigneur was blijkbaar zoo
tevreden over het verloop dervergadering,
dat hij aan het slot nog eens opstond
•choon een verkoudheid hem het spreken
nogal lastig maakte de breede schouders
achteruit zette, den energieken kop omhoog
wierp om als laatste woordt aan de-verga
dering wat over te storten van de warmte
en de geestdrift, welke dezen zestigjarige
nog altijd in het harte gloeit. Op dat oogen
blik was er weinig over van den flegma-
tieken en nuchteren en kouden mensch,
waarvoor hij dikwijls gehouden wordt, het
leefde alles aan hem en wat er in hem
rondspookte op dat oogenblik vocht zicht
baar met de traagheid, waarmede de woor
den uit een menschenmond plegen te drop
pelen. Zijn geest joeg achter zijn woorden;
hij zag uit deze goedgeslaagde vergadering
de eenheid onzer partij in nieuwe kracht
opbloeien en daarachter, als-esultaat van
den stembusstrijd, de mogelijkheid herhaald
▼oor een rechtsch Kabinet.
In het gezicht van dit perspectief gingen
wij uiteen."
De „Residentiebode schrijft:
Gedeputeerde Staten van Noordbrabant
verzonden dezer dagen een circulaire aan de
gemeentebesturen om aan te dringen op de
bestrijding der kindersterfte, die in die pro
vincie gelukkg heel wat afneemt, maar toch
nog steeds te hoog is, De staten bevalen
reinheid, drankbestrijding, enz., aan om de
•terfte te bekampen.
De „Oproerige Krabbelaar" van het
„Volk", die over de sterftestatistieken reeds
zoo dikwijls onzin heeft verkocht, meent
deze gelegenheid te moeten aangrijpen om
het volgende bescheiden zinnetje te lan-
ceeren:
„Geeft, mijne heeren Gedeputeerden,
onze beweging vrij spel in Brabant. Zendt
één brief aan den Bisschop in uw hoofd
stad om dat te bevorderen. Laat ons
doordringen in alle bestuurskolleges. En ziet
dén over vijf jaar naar de dalende sterfte
uwer zuigelingen!"
Ditmaal heeft de man eens volkomen ge
lijk: wordt het socialisme met zijn godde
loosheid de baas, dan daalt het cijfer der
zuigelingensterfte zeker schrikbarend, zóó
erg, dat er over vijf of tien jaar niet alleen
geen sterfte, maar zelfs ook zoo goed als
geen zuigelingen meer zijn....
Socialistische redmiddelen verderven meer
dan ze redden. Erger kwakzalver dan het so
cialisme is er niet.
Wij lezen in de Standaard":
Het Liberalisme en de Democratie zeggen
hun krachten te geven tot de verheffing
van de vrouw en tot de verovering van
hare rechten. Vandaar dan ook de cisch
van het kiesrecht voor de vrouw.
Berekening gaat daar echter menigmaal
boven beginsel. Men gevoelt nog altijd veel
voor het standpunt van de verlichte lieden
van het eind der achttiende eeuw. Allen het
kiesrecht onder voorwaarde, dat de nieuwe
beginselen worden aanvaard.
Zoo zouden Liberalen en sociaal-demo
craten in België stellig ook vurige voor
standers van het kiesrecht der vrouw zijn,
als zij konden berekenen, dat de meerder
heid der vrouwen voor hun politiek zouden
stemmen.
Maar daarop durven zij niet hopen,. En
nu is het opmerkelijk met welk een energie
zij de uitbreiding van het vrouwenkiesrecht
tegenstaan.
De R.-Kath. wilden dat dezer dagen aan
de orde zien gesteld het wetsvoorstel be
treffende het verleenen van het stemrecht
aan de vrouw voor de Provinciale Staten.
Groot verzet bij de Liberalen. Er werd
zelfs gedreigd met een ministerieclc crisis.
Verzet ook bij de socialisten. Men kan er
niets mee winnen. En.... zet het beginsel
dan maar rustig op zij.
BERLIJN, 5 Febr. De fractie van de
Duitsche Volkspartij uit den Pruisischen
Landdag heeft vandaag met algemeene
stemmen besloten, in geen geval een hou
ding van welwillende neutraliteit tegen
over een kabinet-Braim aan te nemen. Dit
is dc reden, waarom Braun aan den Prui
sischen Landdag heeft medegedeeld, dat
hij zijn verkiezing tot ministerpresident,
niet kan aanvaarden.
Het schijnt thans zoo goed als zeker, dat
de Centi-um-man Horion op de eerstvol
gende vergadering van den Pruisischen
Landdag voor het minister-presidentschap
zal worden gecandideerd. Waarschijnlijk
zal hij ook wel gekozen worden. Men
dient echter af te wachten, of het hem
gelukken zal, een kabinet te vormen.
BERLIJN, 5 Febr. In den Pruisischen
Landdag werd medegedeeld, dat het Seni
orenconvent de verkiezing van den minis
ter-president en den voorzitter van den
landdag op 10 Februari had vastgesteld.
Vervolgens begon de bespreking over de
amnestie voorstellen. Daarbij kwam het
weer tot stormachtige tooneelen. De soc.
dem. Kuttner werd met kreten als: „ar
beidersmoordenaar!" cn2. ontvangen. De
interrupties hielden aan, zoodat dc spreker
zich niet verstaanbaar kon maken en de
zitting tijdelijk moest worden opgeheven.
Toen na de heropening Kuttner yeder
het woord nam, verlieten de communisten
onder groot lawaai de zaal.
De landdag nam een voorstel aan om de
amncstievoorstellen naar de juridische
commissie terug te verwijzen en werd
daarop tot Vrijdag verdaagd.
n
LONDEN, 5 Februari. Bij de spoorwegen
heeft zich een nieuwe moeilijkheid voorge
daan, daar de directies hebben verklaard,
dat zij de loonsverlaging ook killen toe
passen op de leden van den bond van ma
chinisten en stokers, hoewel deze geen eisch
tot toonsverhooging hadden gesteld. Aan
leiding tot hetvoornemen der directies om
de loonen te verlagen was, zooals men weet,
de eisch tot loonsverhooging, gesteld door
den nationalen bond van spoorwegpersoneel,
waarvan ook een deel der machinisten en
stokers lid is. De directies stellen zich nu op
het standpunt, dat het niet mogelijk is, voor
de machinisten en stokers, aangesoten bij
PARIJS, 5 Febr. De strijd, door het mi-
I nisterie-Herriot tegen een hernieuwde prijs-
j verhooging van het brood ondernomen, zou
voor de opposite een nieuw voorwendsel
j zijn om te trachten te regecring in diScre-
diet te brengen. Leden van de rechterzijde
verklaren, dat zij het voornemen hebben
vergaderingen ,te houden, om voor de kie
zers uiteen te zetten, dat de broodprijs stijgt
als gevolg van het slechte beleid der regee
ring. De nieuwe maatregelen, die zijn ont
worpen, zijn impopulair en hebben inder
daad een zekere opwinding in de Kamers
teweeggebracht. Men vindt het weinig tact
vol, een menging van de surrogaten door
het broodmeel in een verhouding van 12
verplicht te stellen, de banketbakkerijen te
verbieden broodmeel te gebruiken en ze te
nopen één dag per week te sluiten.
Deze drie punten zullen de oppositie de
gelegenheid geven te zeggen, dat het ka
binet Herriot het land voert naar het ré
gime, dat gedurende den oorlog heerschte.
PARIJS, 5 Febr. De strafkamer van het
Hof van Cassatie heeft het beroep van den
Duitschen generaal von Nathusius verwor
pen.
(Generaal Nathusius werd het vorig jaar,
toen hij over de Eransche grens kwam om
het graf van eqn zijner familieleden te be
zoeken. gearresteerd en als „oorlogsmisda
diger" voor de rechtbank gebracht. De
rechtbank veroordeelde Nathusius, doch de
president der republiek schonk hem gratie.
Nathusius nam echter geen genoegen met
zijn veroordeeling en ging in beroep. Dit be
roep is thans afgewezen.)
PARIJS, 5 Febr. Het conflict tusschen
Griekenland en Turkije dreigt een gevaar
lijke wending te nemen. De voorzitter van
de parlementaire commissie van buitenland-
sche zaken heeft Herriot aangeraden tot bei
de partijen een krachtige waarschuwing te
richten. De Turksche gezant werd uitgenoo-
digd naar dc Quai d'Orsay te komen, waar
zijn regeering het verzoek ontving, aan den
patriarch het recht te verleenen, naar. Kon-
stantinopel terug te keeren, De gezant deed
in antwoord hierop mededeeling van inlich
tingen. volgens welke de Grieksche regee
ring van de regeering van Zuid-Slavië, Roe
menië en Bulgarije de belofte had gekregen,
een gcmeenschappelijken stap te doen, in
dien de groote mogendheden daartegen geen
bezwaar maken. De gezant voegde hieraan
toe, dat Turkije een dergelijk initiatief niet
zal dulden en alleen de bemiddeling van de
groote mogendheden toestaan, doch zoo de
kleine nabuurstaten trachten pressie uit te
oefenen, zal Turkije daarop met een formee-
le afwijzing van inmenging in Turkije's bin-
nenlandsche zaken antwoorden, terwijl het
eergevoel van de Turken de handhaving te
Konstant inopel van het orthodoxe patriar
chaat niet gedoogt. Men meent hier, dat de
Baikanstaten hun initiatief zouden moeten
matigen..
HANNOVER, 5 Febr. De door den twee
den beklaagde in het proces-Haarmann,
Grans, tegen zijn terdoodveroordeling inge-
dienden revisie werd verworpen.
Het vonnis zal nu spoedig worden vol
trokken en wel tegelijk met dat van Haar-
mann.
VOORLOOPIGE VERSLAGEN.
UIT HET HOOFDSTUK ARBEID,
HANDEL EN NIJVERHEID.
Beleid van den minister.
Vele leden wenSchten den minister hulde
e brengen, dat hij zijn inzichten op sociaal
gebied had weten aan te passen aan de zoo
zeer veranderde economische omstandighe
den. De wensch werd alleen door deze leden
uitgesproken, dat deze aanpassing niet zou
leiden tot uitbreiding van den arbeidsduur
voor jongere personen) op dit punt achtten
zij de grens zeker bereikt.
Arbeid.
Sommige leden waren van meening, dat de
minister te veel overwerkvergunningen geeft
in textielfabrieken, waar katoen wordt be
werkt. Deze leden drongen tevens aan op
uitbreiding der Arbeidswet, ook tot de trans
portarbeiders, tot het hotel-, en café-perso
neel, tot de handels- en kantoorbedienden
en tot het verplegend personeel. Verder
pleitten zij voor een herziening der Stuwa
doorswet, opdat ook voor de havenarbeiders
de 48-urige werkweek worde vastgelegd.
Tegen deze beschouwingen kwamen an
dere leden in verzet, wijzende o.m. op de be
langen der patiënten. Zelfs de invoering eener
55-urige werkweek zou ernstige bezwaren
ontmoeten.
Eenige leden vroegen, waarom zoo wei
nig voortgang wordt gemaakt met de be
vordering eener wettelijke regeling van de
bindend-verklaring der collectieve arbeids
overeenkomst.
Gevraagd werd, of de minister dit jaar we
der voornemens is, voor het bouwbedrijf
een algemeene overwerkvergunning te ge
ven.
Handel en Nijverheid.
Eenige leden meenden, dat op de Kamers
van Koophandel zou kunnen worden bezui
nigd en wel door er eenige op te heffen.
Gaarne zou men van den minister verne
men of het door hem te vorigen jare in uit
zicht gestelde speciale onderzoek naar den
toestand van den Kon. Holl. Lloyd heeft
plaats gehad; en zoo ja, wat het resultaat
is geweest.
Inzake de volkshuisvesting konden ver
scheidene leden zich met het beleid van den
minister niet vereenigen. De minister
wenscht Staatswerkzaamheid te dezer zake
zooveel mogelijk te beperken en de behar
tiging dezer aangelegenheid in hoofdzaak
aan het particulier initiatief over te laten.
Andere leden,sloten zich hierbij aan. Er is
volgens hen geen reden om met voorbijzien
van den woningnood een bedrag van slechts
f 12.000.000 uit te trekken voor het verlee
nen van voorschotten voor woningbouw.
Aan de Woningwet moet, zoo betoogden zij
verder, behoorlijk uitvoering worden ge
geven.
Verschillende leden waren van oordeel dat
de minister dient over te gaan tot afschrijving
der crisisbijdragen.
Van andere zijde werd nog opgemerkt, dat
het bij art. 158 uitgetrokken bedrag der te
gemoetkoming aan gemeenten, die de ren
ten en aflossing niet kunnen betalen, feite
lijk is te beschouwen als bedeelingskosten.
Men houde wel in het oog, dat de contracten
door de gemeenten zijn aangegaan en deze
dus verplicht blijven tot betaling van renten
en aflossing.
Sommige leden konden zich er niet mede
vereenigen, dat de regeering aan wettelijke
gestichte woningbouwvereenigingen wei
gert voorschotten te verstrekken niet alleen
maar bovendien afwijzend beschikt op ver
zoeken, om, teneinde te kunnen voortbou
wen, hypotheek op reeds bestaande woning
gen te mogen nemen. Men zou gaarne de
gronden voor deze afwijzende houding ver
nemen.
Uit de begrooting van
marine.
Blijkens het voorloopig verslag over de
Begrooting van Marine, verklaarden ver
scheidene leden, dat zij, afgezien van het
feit, dat zij in het algemeen tegenstanders
van ontwapening zijn, de uitgaven voor de
Marine meer nog dan die voor het Leger
nutteloos achten.
Andere leden verdedigden het bestaans
recht van een oorlogsvloot, al werd toege
geven, dat de kosten daarvan zeer hoog zijn.
Eenige leden wenschten te vernemen, of het
juist is, dat er plannen bestaan om de marine
in twee volkomen, los van elkander staande
dealen te splitsen, t. w. een deel voor Neder
land en een deel voor Indië. Als dit plan
inderdaad mocht bestaan, zouden zij dit
betreuren, met het oog op de nauwen band
die tusschen Nederland en Indië dient te
blijven bestaan.
Verschillende leden legden nog ernstige be
zorgdheid aan den dag in verband met de be
weerde onzedelijkheid van het marine-perso
neel. Gevraagd werd of de voorlichting van
het lagere personeel op de juiste wijze ge
schiedt. Niet enkel op de lichamelijke maar
evenzeer, zoo niet nog meer, op de geestelijke
zijde van deze zaak behoort volgens hen bij
deze vooriichting de nadruk te worden gelegd.
Uit Buitenlandsche Zaken.
In het voorloopig verslag over hoofdstuk
III van de Staatsbegrooting voor 1925 (Bui
tenlandsche Zaken) brengen verschillende
leden hulde aan minister Van Karnebeek
in zake het door hem gevoerde beleid. Echter
meende men, dat de minister wel wat meer
warmte bij de bespreking en behandeling
van de kwesties betreffende den Volkenbond
aan den dag had kunnen leggen, dat hij nl.
een bespiegelende houding heeft aangeno
men en zijn voorzichtigheid wat al te groot
is. Vele leden waren verder van oordeel, dat
onze regeering haar 'krachtige medewerking
moet verleenen, terr'einde het Protocol van
Genève aangenomen te krijgen. Echter staan
sommige leden niet optimistisch tegenover
het welslagen van die onderneming. Het tot
stand komen van het Protocol op zichzelf
heeft men evenwel met voldoening begroet.
Onderscheidene leden zouden tot toetre
ding willen besluiten onder de voorwaarde,
dat wij souverein blijven in ons oordeel over
de bewapening van ons land, dus onder voor
behoud van een verplichte deelneming aan
de militaire macht van den Volkenbond, en
dat het tractaat zóó zal worden geïnterpre
teerd, dat het geen garantie is voor het be
houd van eenigen staat, maar alleen voor de
handhaving van de internationale rechtsorde.
Een zelfstandige vredespolitiek, zoo meen
de men, kan ook krachtiger door Nederland
worden aangevat, o.a, door meer arbitrage-
en non-agressie-verdragen te sluiten.
Verschillende leden meenden, dat het toch
wel op den weg ligt van de regeering, zich
op de hoogte te stellen van de vraag, hoe het
bij de mogendheden staat met het vraagstuk
der ontwapening.
Vele leden drongen er bij de regeering op
aan, dat Nederland het Protocol zal teekenen.
Ophelderingen werden gevraagd omtrent
de houding van mr. Limburg op de confe
rentie. Eveneens werden nadere mededee-
lingen gevraagd omtrent de verhouding
van Nederland tot België.
BARNEVELD, 5 Februari. Pluimvee.
Tamme eenden f 1.502.50, wilde eenden
f 11.20, jonge hanen f 1.252.50, oude
hanen f 1.502.30, jonge hennen f 2.50
4.25, oude kippen f 1.302.75, tamme dui
ven f 0.450.50, tamme konijnen f 1.50
3.50, alles per stuk.
Eieren f 89.40 per 100 stuks. Aanvoer
300.000 stuks. Handel vlug.
BOyENKAPvSPEL (Station), 5 Febr.
Groenten, Uien. Groote gele f 6.056.20,
drielingen f 4.805.60 per baal. Aanvoer
115 baal. Ie Bloemkool f 6.25—7.25, 2e id.
f 1.702.50, 3e id. f 1.30 per 100 st. Aan
voer 1885 stuks. Roode kool f 2.50'4.80
per 100 kg. Aanvoer 49,800 kg. Gele kool
f 3.105.50 per 100 kg. Aanvoer 11.200 kg.
Witte jkool f 2.703.40 per 100 kg. Aan
voer 11,800 kg. Spruitkool f 1.302.25 per
15 kg. Aanvoer 365 zak.
HOOFDDORP, 5 Febr. Granen. Tarwe
voer f 1113.25, id. nieuwe f 1416, rogge
f 1516, gerst Chevalier f 14.5015.50,
haver f 1112, witte duiveboonen f 1316,
paardebooner, f 12.5013, groene erwten
f 1316, schokkers f 1316, karwei f 37
39, geel mosterd f 2031, blauw maanzaad
f 4045, kanariezaad f 2124.
SCHAGEN, 5 Fenr. Eieren. Aanvoer
18.744 kipeieren, f 7.108.90, middelprijs
f 7.70; 213 eendeneieren, f 7.908.10,
middelprijs f 7.70; 213 eendeieren, f 7.90—
8.10, middelprijs f 8.
AMSTERDAM, 5 Febr. Aardappelen.
(Bericht van den makel. Jac, Knoop) Zeeuw
sche bonte f 4.60—5, id. blauwe f 4.50—4.60
id. eigenheimers f 5—5.20, id. bravo.s f4
4.25, id. roode star f 44.10, id. blauwe
eigenheimers f 4—4.10, Geldersche rooda
f 4, Friesche borgers f 55.20, id. blauwe
borgers f 4, Zeeuwsche eigenheimers poters
f 4.50, Hillegommer zandaardappelen f 6.50
7.50, Drentsche eigenheimers f 2.50
3.50 id. roode star f 2.75—3 per HL, winter-
Malta-aardappelen fll12 per 100 Kg.
AMSTERDAM, 5 Febr. (Noteering van
het Nieuwe Veilinggeb., cxpl. De Jong
Koene). Goudreinetten extra f3242, id.
I f .1826, Present van Engeland extra f 26
42, idem I f 1624, dubb. bellefleur f 16
—22, Bellefleur f 12—17, Gerrit Roelof
f 1216, Huismanzoet f 1014, dubb. ben
ders fll16, Giesen Wildeman f 812,
Winterjannen f 47, Wintervijgen f 12—
20, Jodenperen f 49, Doyenne d'Hiver
f 2226 per 100 Kg. Hollandsch lof (wit)
f 1620 per 100 Kg. Bloemkool fll24
per 100 stuks. Prei f510 p. 100 bos. Sprui
ten extra f2.203.10, idem grof f 0.6o
1.10 per zak.
Bloemen. Tulpen, William Copland f6—
10, Crone d'Or f 4.50—6, Murillo f 4 50—
6.50, Grisdelin f 4—5.50, Darwin f 10—15
Mooren f 4—5.20, Gele prins f4.50—6 5o'
La Reine f 2.50—3.50, Witte Due f 2—3 50
Due de Berlin f 45, Diana f 1.50—3 Hol-
landsche narcissen f 44.50 per 100 'stuks
ff 25-38 per 100 takken. Caila's
f35—55, Lelietjes f 4—6.50, Primus f8—1,
Sneeuwballen f 12—20. Am. Anjers f 13—
18 per 100 stuks, Eransche anjers f0 50
0-S0, Margrieten f 0.15—0.24 Anemonen
f 0.40—0.75, Narcissen f 0.14—0.25, Sneeuw
fkl,okSes f 0-18-0.22 per dozijn, Mimosa
t 3.505.50 per mandje.
DELFT, 5 Febr. Boter. Aanvoer 5/8 en
3/16 v., te zamen 130 kg. Prijs f 2.75—3 05
per kg.
ELST (Bet.) 4 Februari. Fruitveiling van
heden. Prijzen 1ste Goudreinetten 1627,
2de soort 9—14, Extra 29—45, 1ste BeUe-
i|Uroa 3rii—16' 2cdsrsoort 7—11extra
H—23, Pres_ent of.England 21—37, Ster
appels 23 25, Rabouwen 78, Court Pendu
n K°ningsrood 16—17, Holgaten 9
10, Gerrit Roelofs 12—13, zoete Bellefleurs
n 'Tr. JasaPPe's H010 Campagnezoet
9—1014, enkele Benderzoete 8—9, R.einzoet
8 h—Bredero's 9 10, Isbouten 7
9. Winterjannen 6—7, Pondsperen 9—10
ct., alles per kg.
GOUDA, 5 Febr. Kaas. Aangevoerd 51
partijen, le soort f 60—62, 2e soort f 55—
59, rijksmerk le soort f 66—70, 2e soort
f 6265 zware f Handel matig.
HOORN, 5 Febr. Kaas. Aangevoerd 6
stapels fabriekskaas f 61 H, stapels boe
renkaas f 1 st. fabriekscommissie f 64;
st. boerencommissie f totaal 7 stapels,
wegende 5184 kg. Handel vlug.
GOUDA, 5 Febr. Boter weinig aanvoer,
handel vlug goebotcr 125—130, weiboter
120130. Eieren weinig aanvoer, handel
▼lug 7,50—9 per 100 stuks.
Veemarkt. Melkvee red. aanvoer, handel
vlug 300400; vette varkens groote aan
voer, handel vlug 35—37 ct. per half Kg.;
magere varkens groote aanvoer, handel ma
tig 3234 ct. per half Kg.j magere biggen
red, aanvoer, handel stug 812 per stuk;
vette schapen red. aanvoer, handel matig
3545; nuchtere kalveren groote aan
voer. hnnde! vluk f 1623.
ALPHEN AAN DEN RIJN. N. V. Tuin
bouwveiling „Alphen aan den Rijn". Veiling
van 5 Februari. Knolrapen 1.70 per 100
K.G.; Spruitkool 1017; Uien 5.70
15.80; Prey 6 per 100 bos; Boerekool
1.20j' 1.4'0; Savoyekool 3.905.70;
Roode kool 4.90—1 10.20. 3300 eieren: kip
j 6.508/20, eend 7.per 100 stuks.
HOOFDDORP, 5 Febr. Tarwe 11 a 1
13.25; Tarwe nieuwe 14 a 16; Rogge
15 a 16; Gerst Ciievallier 14,50-
15.50; Haver 11 a 12; Witte duive-
bocnen 13 a 16; Paardeboonen 12 h
13; Groene erwten 13 h 16; Schokkers
13 16; Karwe 37 h 39; Geel mos
terd 20 a 31; Blauwmaanzaad 40 i
45; Kanariezaad 21 a 24.
Prijzen per 100 K.G,
Langs verre omwegen kwam ik Vrijdag
avond 23 Januari in Rotterdam, 't Was
Woensdag 18 toen ik de Bavosfad verliet
en mijn reis naar het Dyakkerland begon.
Van het Zuiden naar liet midden en Oos
ten en weer naar het Zuiden en zelfs
buitenlands ging ik en toen weer naar de
havenstad boven de Rolte. Den laatsten
nacht in het Vaderland heb ik in Morpheus'
armen gelegen, onbewust dat het de laatste
was in goed en hartelijk Holland. Toen ik
mijn rcizensmoede(!) hoofd nederlegde op
een sloop om "n kussen en mijn stramme
lichaam uitstrekte op 'n echte Auping, toen
was het slechts eenige oogenblikken vóór
Klaas Vaak kwam en zand strooide in mijn
lecge oogen. Goed zes uur werd ik wak
ker en 't schoot me te binnen doch niet
inééns dat 't 24 Januari was en dat, de
„Patria" naar Indië zou vertrekken en dat
ik op haar een plaats gehuurd had....
De laatste H. Mis in Holland was van den
H. Timotheus, missionaris-bisschop, vriend
van den grooten, heiligen heiden-Apostel.
Half 12 zou de „Patria" uitvaren en om
10 uur stond ik op de werf, 'n flinke groote
boot, grijs met zwarte pijpen, Ze is 'a
twee-pijper De loopplank op en vragen naar
mijn kajuit 46. Staat me wel aan. Een voor
twee waar ik echter alleen-bezitter van ben.
Even rondneuzen en op 'n groot pampier zag
ik staan: 7 Eerw Zusters en dat papier was
de indeeling voor de sloepen. Ik naar den
hofmeester en jawel. Zeven nonnetjes waren
ingeschreven voor Batavia, Half elf kwamen
er 3 auto's voor en- de Zusters 10 man
sterk met 'n pater Jezuit stapten uit.
Ze kwamen op en 'ik maakte meteen maar
kennis. Ze waren zusters uit Maastricht van
Carolus Borromeus en gingen de Paters Je-
zuiten helpen óp Java Zeven ineens, mooie
aanwinst, maar ook trachtte ik uit te reke
nen hoeveel haar reisje alleen al kostte. Ze
ven maal 800 gulden om van te duizelen.
De Agent geen politieman van de
maatschappij kwam aan boord en maakte
kennis. Vriendelijke heer met heel bekenden
naam. Hij had gezorgd dat ik de H, Mis kon
lezen, zelfs miswijn en hosties ontbraken
niet. Hij nam me mee het schip rond en
stelde „Pastoor Staal" voor aan de Scheeps-
notabelen. Den hofmeester werd op het hart
gedrukt goed voor de Zusters te zorgen. Elf
uur kwam een photograaf om de Zusters en
den Pastoor te kieken, een photo die ook
opgestuurd zou worden aan de K.-I.
'n Boffer, doch er was ook pech! ,,'t Zal
wel drie, vier uur wofden voor we afvaren."
'n Vervelende middag, 'n boot vol men-
schen, als die allen meemoesten kwamen
we plaats te kort
Langzaam aan gaan de gasten. Drie, vier
kranen werken en knarsen en ratelen, je be
grijpt niet waar al dat goed blijft. De laatste-
op-één-na kist woog ruim 8000 Kilo! De
kraan die dat kistje optilde, had 'n draagver
mogen van 10.000 K.G. Natuurlijk 'n stuk
werk van Figee uit Haarlem.
t yier uur gelukkig de stoomfluit brult
en de laatste gedagzeggers maken beenen
om er af te komen. De Maas rijst van al die
tranen. Iedereen tracht zich goed te houden
en houdt zich goed in eigen oogen. Och erin!
Een fluitje; 4 minuten voor half 5. De kraan
kraant de achterste loopplank de hoogte in
en op den wal, doch we liggen nog vast.
Twee sleepbooten Achilles en Schiedam
wat combinatie! liggen langszij. Weer
een fluit: 13 minuten 49 seconden over half
5 en de voor-loopplank gaat de bagageloods
in. Een fluit en het hart van Patria begint te
kloppen Er komt beweging in het groote
scheepslichaam. Heel, heel langzaam gaan we
opzij en om kwart voor 5 zijn we 3 meter
van wal, daarna ging het vlugger en we
varen de Maas op.
Rotterdam is havenstad. Wat 'n schepen,
wat 'n rook Honderden lichtjes lichtpunten
rondom: De sleepboot Schiedam fluit ten
afscheid, de „Slikloods" is van boord; de
Zeeloods gaat mee tot buitengaats. Ik ga in
de rookkamer zitten en rook. Aardige ge
waarwording, schoon ik blij ben dat ik bin
nenkort als alles goed gaat mijn me
debroeders en kaffers weer terug zal zien op
Borneo!
't Is stikke donker. Om half zes hoor ik
aan wal de Angelus kleppen. H. Maria,
Sterre der Zee, bid voor ons!
Zes uur diner. Smaakte wet. 't Is nog stil,
want weinigen hebben kennis gemaakt. Ik
spreek geen woord tegen mijn linker, rechter
of overbuur, stomme conversatie. Za! wel ko
men! Scheepsvriendschap is gemakkelijk ge
maakt en gewoonlijk weer gauw „af", doch
toch gebeurt het dat 'n scheepsvriend zich
vast zuigt als 'n bloedzuiger en vaster! Op
passen is de boodschap. De zeven Zusters
zitten aan een tafel apart.
Goed zeven uur schommelt de boot even-
tje, we keeren naar het Zuiden, we zijn in
zee. Hoek van Holland ligt daér; de vuur
toren 't licht tenminste wijst waar Hol
land isl Er zijn nog meer lichtjes. De Patria
loopt. Ze is nog tamelijk nieuw: is gebouwd
in 1919. 'n Echt Hollandsch kindje, van Vlis-
singen. Van voor tot achter meet ze 'n groote
160 meter, is 9900 ton groot en heeft 'n
kracht van 7200 paarden, en daar ze te Vlis-
singen gebouw is, zullen dat wel Zeeuwsche
paardenkrachten 2ijn. 'n Mooie booit die nu
haai zestiende reis maakt.
Voor ik vertrok gebeurden me nog 'n paar
verrassingen. Een postwissel uit Haarlem,
2 telegrammen, 2 brieven, 2 pakketten en 3
briefkaarten. Op één na zijn de afzenders
lezers van dit dagblad, dus mijn „dank u
vriendelijk" bereikt hen dus. Ook de choco
lade van de Ecrw. Zusters (den Haag) ont
vangen! 'n heel pakket „Kwatta", wat za!
ik sterk worden!
't Regent en 't waait, de zee bolt, doch de
goede Patria rijdt kalm over de donkere zee.
't Is donker na de onzichtbare zonsverduis
tering en alleen'vlak langs het schip toonen
de golven hun witte kuiven anders zou
men niet eens bemerken, dat men in zee is.
Ik begin dezen brief te schrijven, de eerste
ling van een ttveede of derde serie Waar
zal hij gepost worden? In ieder geval als ik
in de courant afgedrukt wordt, schieten wij
al flink op mag de zon gauw wat war
mer worden, Een afscheidscadeautje nam ik
mee in een koude, 't zit vast onder mijn
borstrok!
Er zijn tamelijk veel passagiers, tenminste
voor dezen tijd van het jaar, 'n kleine hon
derd tweede klassers, dat is 100 maal 900
gulden, buiten de eerste, derde en vierde
klassers.
Zondag half zeven H. Mis. Zusters en een
paar passagiers tegenwoordig. Heb de groote
„Social hall" van de eerste klas tot mijn be
schikking om het H. Misoffer op te dragen.
Half 8 was 't tamelijk licht, doch rondom
ons v/as een grijze, muur. De stoomfluit
bromde iedere minuut of zoo, want we on
dervonden het oude nieuwst „mist op de
kust van Engeland." Ik zag een donkere ge
daante aan bakboord even door het mistgor
dijn, als een donkere schaduw langs spaar
zaam verlicht raam. Het' eiland Wight-Jam-
mer. De Solent is zoo mooi met die witte
krijtbergen, de groenbegroeide hoogten en de
echte Engelsche huisjes hier en daar en
overal neergeplakt. Jammer! We zien niets
van het mooie, alleen dat vuile, grijze, kille
mist floers
We gaan natuurlijk een slakkengangetje en
de bootfluit schort.
De bel voor lunch gaat en nog is geen
Southampton te bespeuren. 12 uur lunchen
we en juist na afloop ligt de boot stil.,., aan
wal Heel kalm en statig zooals een „Patria"
past, waren we genaderd, 't Is Zondag en
alles is verlaten. Geen witkielen of sjouwers,
echt Engeland op zijn Zondags. Ik doe 'n
dutje en om tegen 3 uur smeer ik 'm naar
dc stad. Om 3 uur beginnen de trams pas te
rijden Ik krijg de,eerste en ga naar het sta
tion, want de boot vertrekt niet voor Dins
dagmiddag Een kaartje naar Londen den
heelen weg door de mist een meter of
tien door aan beide zijden is slechts zicht
baar. 't Is donker als ik in de stille wereld
stad aankom. Wat *n verschil met een door-
de-weekschen dag; dan alles bedrijvigheid en
haast, nu stilte en kalmte Een taxi brengt
me naar Pancras-station, waar ik 'n kaar
tje koop voor Mill Hill. Ik behoef maar 'n
half uur te wachten. Goede verbinding, want
op Zondag loopen er weinig treinen. Half
acht in Mill Hill en kwart voor achten in
ons College, waar ik oude, ja oude, bekende
gezichten ontmoette, doch ook jonge beken
den! t Doet me goed nog een dagje in ons
moederhuis te zijn Spoedig hadden de goede
Zusters een warm soupeetje klinkt te def
tig warm eten klaar, wat me uitstekend
smaakte Nieuws werd verteld en aange
hoord, heel veel, weinig Ivan algemeen be
lang, doch vele intieme nieuwtjes, welke we
juist wenschten
't Was laat toen ik naar bed ging cn ik
heb geslapen, ver over mijn tijd, zoodat een
der studenten een half uur ruim over tijd
was voor zijn ontbijt. Ik hoop dat hij mij
vergeven heeft.
De Maandag vloog om in gezelligen kout
cn 't avonds maakte ik kennis met twee.
Hollandsche heeren, die in het dorp Mill
Hill op kamers wonen en te Londen in be
trekking zijn Ze kwamen op het College en
een van hen was de zoon van den directeur
van een der grootste zaken van Haarlem, en
zelf natuurlijk aspirant-directeur. Was hoofd
zakelijk te Londen om de Engelsche taal en
Engelsche handelsmanieren te leeren. Dins
dag vroeg dag en rij beiden brengen me naar
Londen en naar het Waterloo-station een
der grootste van de vele stations van Lon
den,
D#ze „statie" heeft alleen maar 21 per
rons en allen zijn langer dan de perrons van
het station van onze goede stad.
Een speciale boot-trein bracht ons zonder
te stoppen in een dikke 2 uur tot vlak voor
de Patria, Ik aan boord, waar ik me echt
thuis voel.
Eten, slapen en om 3 uur vertrekt' de boot.
De zon kwam even kijken, doch verdween
weer geheel en al. 't Is veel beter dan Zon
dag, doch nog niet helder. Twee sleepboo
ten Ajax en Canute, een achter, een voor,
trekken en duwen en keeren de Patria, De
geweldige schroeven beroeren het water en
we varen de Solent af met een kouden, ste-
vigen Oostenwind
Southampton is een reuze haven. De Ma
jestic, Empress of Scotland, Mauretania en
nog een paar van die 10.000 ton roeibootjes
liggen naast tientallen kleinere.
Als we goed en wel varen gaan de passa
giers naar binnen, want ,,'t is koud",
De rooksalon is vol. Ze is nu internatio
naal. Het Kanaal is ruim, goed geslapen,
geen H. Mis want het schip slingert te veel.
Half 8, Woensdagmorgen, passeerden we
Quessant en komen in de beruchte Golf van
Biskaje, De 7200 Zeeuwsche paarden steige
ren!
Kwart voor acht ben ik de eenigste pas
sagier aan het ontbijt.
Goed 8 uur verlaat ik de eetzaal en er is
niemand. De „jongens" loopen met koffie en
thee en dunne boterhammetjes naar de ka
juiten. Er schijnen geen passagiers meer te
zijn De meesten worden al zeeziek' alleen
op 't hooren van „Golf v. Biskaje".
t Wordt een ruwe zee. Golven slaan over
het eerste dek Booten die ons passeeren
rijzen en dalen; ook onze boot hobbelt flink.
Nu en dan gaan er golven huizenhoog is
liet adjectief en wasschen de dekken.
De morgen schommelt voorbij.
Bij de lunch verschijnen er slechts 21 per
sonen (van de 100) en sommigen zien bleek.
De zeeën beuken tegen de zijden en de pa
trijspoorten, zoodat men „in zee" kijken kan!
Maar die 21 houden het niet allen uit tot
het einde. Sommigen staan kalm, weifelende
op en zigzaggen vooruit de deur uit en ver
dwijnen. En 5 minuten na de lunch staan ver
schillende medelijdende passagiers de „vis-
schen te voeden."
Nu ik moet eerlijk bekennen dal ik me
ook niet precies gevoelde als dat ik op
Bloemendaal een glas bier zit te drinken!
De golf van Biskaje doet nu eenmaal raar.
En morgenochtend verlaten we haar en gaan
langs Spanje en Portugal. Ik zit nil in de
rooksalon te schrijven en 't gaat ver van
Gemakkelijk, want ik ga met mijn potlood nu
links dan rechts en soms ligt mijn neus bijna
op piijn papier of glitd ik achterover en komt
den voorkant op. Als men zoo over 't schip
kijkt in volle lengte, dan doet ze net als
zoo'n Cake Walk-machine op de ouderwet-
sche kermis.
Het water is doorschijnend en van een
heel andere kleur dan dat in het Kanaal of
Noordzee!
Tot aan den horizon loopen de witte golf-
koppen.
't Is net alsof die 7200 Zeeuwsche knollen
allen tegelijk op den rug willen gaan wen
telen, zooals 'n jong paard dat pas in de wei
komt, want ze slingert en schijnt soms moeite
te hebben in evenwicht te komen, Bij één
zoo'n souersault (bijna!) ratelt 't in de keu
ken. Er moet heel wat aardewerk zijn!
Van de tafels in de rooksalon liepen de
aschbakken etj een kwam met vrij vollen
inhoud over mijn knieën. Ik troost 'n paar
passagiers met' de woorden: ,En 't is nog hee-
lemaal geen ruw weer!" En 't was niet ruw,
er stond weinig zee.
Donderdagmorgen Kaap Finisterre. En we
tveten dat we langs Spanje varen. Dien dag
scheen'het zonnetje, iets, wat ilc de laatste
zes, zeven maanden niet meer bijgewoond
had. 't Is reuze weer! De boot slingert en
schommelt, doch alleen op de deining.
's Naehts geslapen aan één stuk.
Vrijdagmorgen passeeren we Lissabon, wat
natuurlijk niet zichtbaar is, doch Kaap Roca
is mooi. De zonsopgang schitterend! Moge
spoedig ook vo^r arm Portugal een nieuwe
dag aanbreken en ook voor Europa, dat daar
achter ligt.
De heele kust interessant, schoon we haar
weer verliezen. Doch dat is niet zoo mooi
als de eerste keer. De ongelijke bergen lig
gen donker met hier en daar schitterpunten
in het zonlicht. De zee wordt kalmer en dc
zon warmer, doch er waait een frisschen
wind, zoodat ik nog graag mijn ove'rjas draag,
zelfs in de rookkamer.
Passagiers komen weer te voorschijn en
krijgen praats. Velen'liggen in ligstoelen op
het promenadedek, doch dat is mij nog te
koud.
In vollen middag passeeren we Kaap Vin
cent n bergtafel van kilometers grootte
Heel in de verte bergen van Sparije. De
zon aan den westkant speelt haar stralen te
gen het harde, ruwe graniet, waar dc zeegol
ven tegen gebeukt hebben voor jaren.
Historische beeldjes komen voor mijn oog.
Vooral uit den tijd van dc Engelsche-Fran-
sche oorlogen 't Heeft ook heel weinig fan
tasie noodig om een paar Hollanders uit den
Napoleon-tijd in die bergen boven die kale
rotsen te zien, waf nog gemakkelijker was
bij Kaap Finisterre.
Voor Kaap Vincent liggen tientallen oor
logsschepen voor anker 20 zijn makkelijk
te tellen met bloote oog, doch passagiers met
kijhers kibbelen of het er 33 of 34 zijn!
't Laat mij koud, alleen bewijzen ze dat niet
alles koutscher is hier in de buurt'. We na
deren hard het zuidpuntje van Europa en
over 15 uur kunnen we reeds te Tanger zijn.
Den heelen middag en avond gaan 16 oor-
logsbootjcs op 'n 2 mijlen afstand in onze
richting Zij loopen evenwijdig aan en even
hard als wij. Fen aardig gezicht die rijen
lichtjes in het donker
Dien avond hebben we bioscoop In de
eetsalon Eerst een paar wereldkiekjes en
toen een draaaamaaa in 5 eten: „Het bloed
der Finoëlo Heel aardig, maar 'n filmcriticus
ben ik niet! De avond vloog om.
Vanmorgen (Zaterdag) H, Mis tegenover
de Straat van Gibraltar. We gaan op Tan
ger aan en om half acht varen we in de
kleine baai. 't Is onstuimig want Atlas blaast
en hij heeft sterke longen Tanger is op het
oogenblik wereldbekend; De stad ligt mooi
met haar lichte en witte muren en 'gebou
wen en minarettes tegen de donker-groene
bergen van Marocco.
Aan den Noordkust gaan de rotsen recht
in zee en daar vlak boven op ligt de stad.
Zij ligt voor den ingang van de Straat v.
Gibraltar.
Motorbootjes komen yar ons schip, doch
die dingetjes dobberen op de baren. Er gaat
een draadloos bericht onder de passagiers dat
niemand van boord mag naar Tanger. Te
gevaarlijk; niet vanwege de Maroccanen, die
in dc buurt aan 't bakkeleien zijn doch van
wege de hooge onstuimige golven, nog on-
fembaarder dan Maroccanen in Marocco.
Achter en op zij van de stad is op en neer
land en daarachter bergen, uiterst geschikt
om oorlogje te spelen en iedereen ziet, dat
bekendheid met het land alleen, reeds heel
wat soldaten met snelvuurkanonnen waard
zijn.
Half elf verlieten we Tanger en liepen
meteen de Straat v. Gibraltar in. Op de kaart
is deze straat kort, heel kort, doch ze valt
tegen. Men zou denken dat er geheel geen
ruimte is voor een golf, doch we ondervin
den dat de Oostenwind recht uit de Mid-
dellandsche Zee het water tot bolle, holle
hoogten opjoeg en we gingen recht tegen den
wind in. Gemakkelijk is Afrika en Europa te
zien, beide zijden bergen. Met 'n flinke pol
stok
Gibraltar ligt aan de binnenzijde, de kale
rots, die Engeland ingepalmd en gemaakt
beeft tot een der sterkste vestingen der
wereld. We paseeren het precies om half
één.
Een der merkwaardigheden is, dat wilde
apen voorkomen te Gibraltar, dezelfde die in
Marocco gevonden worden.
Men veronderstelt dat er onderzeesche
gangan zijn, die Europa met Afrika verbin
den en Engelsche bijgeloovigheid beweert dat
zoolang er apen (echte, denk ik!) te G. zijn,
die vesting Engelsch zal blijven.
Daarom staat cr een strenge straf op het
schieten van Apen.
't Is een aardige zeelengte met de vier
plaatsen. Cadix en Gibraltar aan de Noord
kant en Tanger en Ceuta op de Afrikaan-
sche kust De ouden noemden die rotsen hier
,,de pilaren van Hercules", want deze ijzer-
sterke vent heeft ze even opzij gezet, zoo
dat er een gaatje in kwam. Gelukkig maar!
Het golft hier niet zoo hoog als in Biskaje
maar de passagiers zijn manmoediger nu, de
meesten zijn gewend aan het' zeeige schip.
We varen op de Middellandsche Zee, naar
het Noord-Oosten.
Maandagmorgen te Marseille, waar ik deze
eerste bebi zal posten Allen hartelijk ge
groet:
t.t. J. STAAL Pr. Miss.
S.S, „Patria", 31 Jan, 1925.
