DE GRENSWIJZIGING VAN HAARLEM.
UIT DEN OMTREK
HILLEGOM.
De vergadering in de Gemeentelijke Concertzaal. Een rede van den
heer Th. M. Ketelaar. Rede van den heer Mr. J. B. Bomans.
HAARLEMMERLIEDE.
IJMUIDEN.
REVERWIJK.
SANTPOORT.
In de Gemeentelijke Concertzaal werd
Dinsdagavond de groote vergadering ge
houden, belegd door het Comité van een
Redelijke Grenswijziging van Haarlem. De
groote zaal was goed bezet, voor het meeren-
deel met de heeren der schepping.
Onder de aanwezigen merkten wij op zoo
goed als alle raadsleden van de gemeente
Haarlem, raadsleden uit omliggende gemeen
ten, Mr. H. Hoyer, Officier van Justitie te
Haarlem, Jhr. Mr. J. G. Boreel van Hoge
landen, oud-burgemeester van Haarlem.
Mr. J. N. J. E. Heerkens Thijssen, waarn.
burgemeester van Schoten en mevrouw,
wethouders van Haarlem en ambtenaren en
"elc notabelen uit deze gemeente.
OPENING.
De heer Sorgdrager, voorzitter van het
tomité, opende de vergadering met een
welkom in het bijzonder aan de heeren
leden van Ged. Staten van Noord-Holland,
den burgemeester, den wethouders en. den
leden van den raad dezer gemeente en
zijn dank aan den heeren Bomans en Ketelaer,
die zoo welwillend zijn geweest, gehoor te
geven aan het verzoek van het comité, om
hier het vraagstuk der grensregeling van
Haarlem te komen bespreken.
In een paar woorden zette spr. het doel
van deze vergadering uiteen.
Bij de meeste burgers van Haarlem leefde
reeds lang warme belangstelling in het pro-
oleem der grensregeling maar tot dusver
bestond er geen orgaan, waardoor zij ge
zamenlijk hun gevoelen konden doen blij
ken. Dit orgaan te scheppen was de bedoe
ling van het comité en het heeft deze ver
gadering belegd, om
I. aan Haarlem's burgerij de gelegenheid
te geven, ook naar buiten te getuigen van
haar interesse in deze zaak
II. door bij uitstek deskundigen, de
heeren Ketelaer en Bomans, te hoeren ver
dedigen het goed recht van Haarlem op een
grensregeling, die meer omvat, dan het
kleine plan.
De aanwezigheid van den heer burge
meester, wordt door allen op hoogen prijs ge
steld. Niet zoozeer, om het bewijs van de
belangstelling in de zaak, die daaruit spreekt;
deze toch is genoegzaam bekend en behoefde
geen bewijs maar meer, omdat zij ons blijk
geeft van zijn waardeering voor den arbeid
van het comité. En daarin vind spr. aanleiding
hem te verzoeken, de verdere leiding van deze
vergadering op zich te nemen en den voorzit
tershamer van spr. te aanvaarden.
De Burgemeester
reide gaarne te hebben voldaan aan het
verzoek van den Voorzitter van het Comité
van Actie om hedenavond de leiding van deze
bijeenkomst op zich te nemen.
Gaarne omdat de aangelegenheid welke
ons hier bezig zal houden ongetwijfeld be
treft een gemeentebelang van de eerste
grootte, zeide hij.
Uwe opkomst getuigt dan ook van uwe
belangstelling in deze publieke zaak en geeft
biijk van uw medeleven in den bloei en ont
wikkeling van onze gemeente.
Het vraagstuk van de grenswijziging van
Haarlem is niet meer nieuw.
Om tot haar oorsprong te komen moet men
welhaast een kwart eeuw terug gaan, een
tijdperk waarin over deze zaak reeds zeer
veel werd geschreven.
De laatste maal dat Haarlem zich openlijk
heeft kunnen uitspreken was in het jaar
1922 toen het ontwerp van Gedeputeerde
Staten, thans in bespreking, aan het oordeel
van Raad en Commissie van ingezetenen
werd onderworpen.
Hun oordeel is u bekend.
Aanvankelijk was de bedoeling de ver
anderde grensindeeling op I Januari 1923
in werking te doen treden. Wij schrijven
nu 1925 en nog is alles bij het oude, doch
de noodzakelijkheid van uitbreiding van
Haarlem staat onafwijsbaar vast.
De nooden van Haarlem zijn aan de auto
riteiten bekend, het wachten is op de re
geering.
Het verheugt mij dat twee mannen die aan
de voorbereiding onzer grenswijziging mede
werkten, de een vroeger, de ander thans
en die als vertrouwensmannen van dit gewest,
als leden van Gedeputeerde Staten deze zaak
in den breede hebben bekeken, zich bereid
verklaarden hier hedenavond het woord te
.willen voeren.
Ik heet de heeren Ketelaar en Bomans dus
hartelijk welkom en geef thans gaarne het
woord aan den heer Ketelaar.
REDE TH. M. KETELAER.
De heer Ketelaer begon met mede te dee-
teu dat toen hij een dezer dagen kamerleden
.aver deze vergadering sprak, deze van oor-
deel waren dat deze vergadering eigenlijk
te vroeg was belegd, omdat ess nog geen
wetson werp was ingediend. Daarover zal
spr. niet discussieeren, maar de groote op
komst der aanwezigen toont aan dat de
Haarlemmers behoefte hadden zich te uiten.
De vergadering is niet te vroeg, juist omdat
het ontwerp nog komen moet en omdat
zoo'n vergadering allicht nog van invloed
kan zijn op den inhoud van dat ontwerp.
Bij deze regeering, waarvan bekend kan
zijn dat spr. er politiek niet vriendschappelijk
tegenover staat, bij deze regeering heeft het
spr. altijd aangenaam getroffen dat zij een
breed inzicht heeft op het gebied van samen
voeging van gemeenten en Min. Ruys de
Beerenbrouck heeft tal van ontwerpen van
wet ingediend, waarbij gemeenten of gedeel
ten van gemeenten bij elkaar zijn gevoegd.
Dat ligt hieraan dat et veel te veel kleine
gemeenten in ons land rijn, vooral in het
Zuiden, waar dan ook de meeste grens
wijzigingen plaats hebben. Maar ook in het
Noorden zijn er veel te veel kleine gemeenten
;n spr. wijst in dit .verband op b.v. een ge
meente boven Monnikendam van 200 in
woners. Het aantal inwoners beweegt zich
tusschen 240 en 250 en het is nog te dwazer
dat zulk een gemeente blijft bestaan, omdat
er bovendien één burgemeester over twee
gemeenten het gezag voert. Spr. vraagt waar
om zulke gemeenten blijven bestaan. Zoo
zijn er verschillende gemeenten en spr.
vraagt, waarom voegt men die gemeenten
niet bijeen Intusschen is dat voor Haarlem
niet het geval. Haarlem is meer en meer uit-
gegroeid, ver buiten zijn grenzen, zooals een
man of vrouw, die uit de kleeren gegroeid is
£n daarin moet blijven rondloopen en het
met het oude pakje moet blijven doen.
Dat Haarlem moet worden uitgebreid,
daarover is men het vrijwel algemeen eens,
behalve dan eenige bewoners wellicht uit
de naburige gemeenten.
Spr. wijst op de merkwaardigheid dat
bij elke voorgestelde grenswijziging vanuit de
naburige gemeenten bezwaren kwamen. Dat
was het geval bij Maastricht. Enschedé.
Delft, Amsterdam, om die der groote steden
maar te noemen, en telkens als een wets
ontwerp is ingediend komen steeds dezelfde
bezwaren. Altijd, maar dan ook altijd meenen
de omwonenden dat grensuitbreiding niet
noodig is. En altijd komen de tegenstanders
met het geheid middel een beroep op art.
120 en 121 der Gemeentewet. Altijd weer
wordt dan weer geschermd met het middel,
dat annexatie vervangen kan worden door
onderlinge samenwerking der gemeenten.
Spr. zal zich bij dit ontwerp meer aan alge-
meene beginselen houden en de bespreking
der details overlaten aan den volgenden
spreker. Van jongsaf kent spr. Haarlem.
Het was indertijd voor Amsterdammers
het eenige uitstapje. Zoo kent spr. Haarlem
en mag dus met eenige kennis van zaken
spreken. Altijd hebben de omliggende ge
meenten, bij indiening van wetsontwerpen,
gezegd dat het niet noodig was. En bijna
altijd hebben de regeeringen verzuimd om
een grensuitbreiding zóó te maken dat het
voor afzienbaren tijd voldoende was. Spr.
wees op Amsterdam's grensuitbreiding, waar
dezelfde bezwaren als hier -werden aange
bracht. Amsterdam heeft nu een goede uit
breiding, gehad. Maar de regeering had aan
Amsterdam ook leergeld betaald met de uit
breiding van 1896. Die was te klein toen en
weldra zat Amsterdam weer in een keurslijf.
Aan de hand van de Memorie van Toelich
ting op het wetsontwerp van Amsterdam's
uitbreiding, wees spr. er op dat een grens
uitbreiding ruim diende te worden opgevat.
Als de Minister van Binnenlandsche Zaken
gedachtig is aan de woorden, die hij zelf
heeft neergeschreven in. die Memorie van
Toelichting voor Amsterdam, dan behoeft
Haarlem niet bevreesd te zijn, dat de grens
uitbreiding hier te eng zal zijn. Maar als hij
die woorden niet gedachtig is, dan zal Haar
lem hem aan zijn eigen woorden moeten
herinneren. (Applaus). Dit wetsontwerp
voor Amsterdam kwam in de Kamer en in het
voorloopig verslag op dat wetsontwerp was
er niet één stuk, dat niet bestreden werd.
Sloten, Amstelveen, Watergraafsmeer, alle
deelen en het eigenaardige was dat allen
dachten dat het andere deel, behalve het
zijne, wel geannexeerd kon worden. Spr.
zal dat ook geen enkelen bewoner dier ge
meenten kwalijk nemen dat zij voor hun
gemeente vechten, maar de argumenten,
die worden aangevoerd, zijn dikwijls be
lachelijk. Wat Amsterdam betreft b.v. wees
spr. er op dat wat de menschen toen over
Amstelveen en Slotpn zeiden, nu reeds door
de uitbreiding van Amsterdam wordt gelogen
straft. Het is een fout dat altijd en altijd de
zaak te klein wordt opgevat. In dit verband
wees spr. nog b.v. op den sluizenbouw te
IJmuiden.
De eerste sluizen werden te groot geacht,
maar in 1880 bleken zij reeds te klein. Het
zelfde werd gezegd toen de tweede, tegen
woordige, sluizen werden gebouwd. En nu
krijgen we de derde sluizen en alS men nu
weer hoort dezelfde menschen, dan achten
zij deze sluizen weer te groot, maar spr. is
overtuigd dat men, als men wat goeds wil
maken, in verre toekomst zal moeten zien.
In 1920 bij de annexatie van Amstelveen
waren cr zelfs Kamerleden, die het belache
lijk vonden toen reeds voor een vliegtuig-
haven te zorgen.
En nu Haarlem moet worden uitgebreid,
hoort men weer dat het zachtjes aan moet
gaan, dat: een groote uitbreiding niet noodig
is. Spr. verwees weer naar de uitbreiding van
Amsterdam, waarvan de minister meende
dat zij niet te onbekrompen mocht zijn. Dat
moge ook voor Haarlem zoo zijn-
Wanneer Schoten, Bloemendaal, Heem
stede Zeggen wij zijn zooveel grooter ge
worden, niet Haarlem, dan is dat de zaak op
den kop zetten. Breng een vreemdeling hier
in Haarlem en breng hem dan in Schoten, in
Overvéen, en vraagt hem waar denkt ge dat
ge nu zijt, dan zal hij zeggen in Haarlem.
Het is Haarlem geweest dat zich heeft uit
gebreid en het zijn de andere gemeenten ge
weest, die haar straten gericht hebben op
Haarlem. In Haarlem is het aantal inwoners
per H.A. 127 inwoners, in Breda, dat dan
volgt, is het aantal 107 en deze stad geldt nog
wel als type van een ingebouwde stad, Utrecht
heeft 66, Rotterdam 63. In Haarlem met 127
inwoners per H.A. moet uitbreiding komen.
Haarlem kan bijna nier meer toenemen in
inwoners.
Het gaat te langzaam en in de omliggende
gemeenten neemt het aantal inwoners met
20 procent «toe. Mag een landsbestuur dat
zoo laten bestaan Zoo'n landsbestuur mag
denken aan de belangen der verschillende ge
meenten, maar mag toch nooit 'n natuurlijken
groei tegengaan. Wat zou er bij zoo'n gedach-
tengang van Amsterdam en zooveel andere
steden zijn terecht gekomen Haarlem groeit.
De toestand moet in overeenstemming ge
bracht worden met wat zich uitbreidt. Dat
is door alle eeuwen zoo geschied (Applaus).
Het aantal forensen in Schoten in 1905 be
droeg 85; in 1923, 1500. Dat zijn geen Scho-
tenaren, dat zijn Haarlemmers, die geen
plaats in Haarlem vinden. (Applaus).
Welke vormen moeten worden aangelegd
bij een grensuitbreiding vraagt spr. Men
moet denken aan de toekomst, antwoordt hij
en die zoo doen dat een uitbreiding voor
langen tijd mogelijk is. En wanneer men dan
aan een uitbreiding denkt, moet men ook
denken hoe die gemeenten zich in de toe
komst financieel zullen bedruipen. O ja,
Schoten mag Haarlem wel hebben, maar
het heeft op de begrooting een rijkssubsidie
van f 94000. En Spaarndam mag Haarlem
ook hebben. Maar dat is niet redelijk. Neen,
daar moeten ook andere fiscSle voorzieningen
worden getroffen. Haarlem is ingesloten door
de omliggende gemeenten. Haarlem moet zijn
natuurlijke uitgroei niet onthouden worden.
(Applaus).
Spr. citeert dan enkele passages uit het
rapport der Haarlemsche raadscommissie,
over de grensuitbreiding voor wat betreft het
financieele gedeelte van het vraagstuk en
v rk' a t volkomen het in dat .rappert be
toogde te onderschrijven.
Dan fbmt spr. tot de befaamde artikelen
120 en 121 op grond waarvan annexatie
altijd maar weer onnoodig wordt geacht en
waarmede altijd wordt geschermd als het
zwaard van Damocles de annexatie
maar ook dan alleen boven het hoofd
eener gemeente hangt.
In spr.'S elfjarige werkzaamheid als lid
van Gedep. Staten is het geen enkele keer
voorgekomen dat van die gelegenheid werd
gebruik gemaakt tenzij dan voor een onder
geschikt punt als de stichting van een school,
een gasfabriek of iets dergelijks. Integendeel
was het wel heel dikwijls heel anders met
die samenwerking. Zoo begon N. Amstel een
eigen H.B.S. te stichten, een eigen brand
weer, wat alles veel geld kostte inplaats van
xo"i Amsterdam «amen te werken Alles om
aan te toonen dat zij niets met Amsterdam
hadden te maken en deze niet noodig hadden.
Er komt van die samenwerking nooit iets
en als er eens iets gebeurt dan duurt dat
allemaal zoo lang en er broeit zoo weinig uit
dat het 't voorstellen in den regel niet waard is.
De minister zegt dan ook in de meerge
melde Memorie van Toelichting op de grens
uitbreiding van Amsterdam dat de onder
vinding heeft geleerd dat in gevallen als het
onderhavige in samenwerking geen uitkomst
is te vinden.
Spr. behandelt dan het adres dat de Raad
van Heemstede aan de Regeering heeft ge
stuurd, het adres dat is opgemaakt door een
comité uit de burgerij en waarin aangedron
gen wordt op aanhouden van de annexatie.
Daarin wordt voorgesteld dat een grens
wijziging nooit worde doorgevoerd als een
gemeente er tegen is. Dus hoe ook een ge
meente uit haar vel is gegroeid, dé Regeering
zal niet de belangen van Amsterdam b.v.
mogen behartigen maar wel de belangen in
het oog moeten houden van de kleine om
liggende gemeenten. Itfde proeve van wets
ontwerp wordt verder voorgesteld dat elke
omliggende gemeente wel mag weigeren,
maar de ingesloten gemeente niet. Evenzoo
is het met de verklaring van een zaak tot
gemeenschappelijk belang. Spr. heeft eventjes
geglimlacht toen hij-die prachtige proeve van
een wetsontwerp las. B.v. heeft Heemstede
het idee dat er een schouwburg moet komen
ergens omdat de schouwburg van Haarlem
te ver af ligt. Haarlem meent dat de schouw
burg in haar stad voldoende is. Geeft niets,
als de andere gemeenten besluiten dat er
nog een bijkomt, dan heeft Haarlem zich
daarbij neer te leggen, van rechtswege. Op
die wijje zou Haarlem moeten meebetalen
aan uitwassen van buitengemeenten. Spr.
gelooft het niet, maar mocht dit ontwerp in
de Tweede Karner komen dan zou spt. dat
het toppunt van dwaasheid vinden.Wat
spr. zeggen wil is dit Haarlem heeft uit
breiding noodig en het moet goed uitgebreid
worden, he* moet ook spoedig worden uit
gebreid en dé financieele gevolgen van de
grenswijziging moeten zoo breed mogelijk
onder de oogen worden gezien.
REDE Mr. BOMANS.
Toen ik, aldus spr., de uitnoodigihg om
Haarlem's grenswijziging publiek te behan
delen overwoog, heb ik mij ook afgevraagd
of ik genoegzaam objectief, dus zakelijk
tegenover dit vraagstuk stond, om voor
lichting te kunnen geven. De aanvaarding
dier uitnoodiging getuigt, dat ik die vraag
voor mij zelf bevredigend beantw ord heb.
Menigeen uwer zal hier al aanstonds glim
lachen. Hoe toch zou de gewezen wethouder
van Financiën zich los kunnen maken van
den invloed, dien hij nu nog ondergaat als
inwoner van Haarlem En ik antwoord
plichtmatig, omdat hij dit doen moest als
gedeputeerde en als lid der Tweede Kamer,
waarbij de behartiging van het algemeen
belang noopt tot gelijkstellen var. alle be
langen van Haarlem, Bloemendaal, Heem
stede, Haarlemmerliede en Spaarndam, welke
gemeenten mij plichtmatig even na aan het
hart moeten liggen. Maar als een uwer hierop
zou antwoorden, dat dit alles wel schoone
theorie is, maar in de praktijk het bloed toch
kruipt, waar 't niet gaan kan, dan wil ik toe
geven, dat het gevoel immer een factor is,
die het verstand tracht te richten. Maar dat
ik er mij op beroep en beroem juist in mijn
gevoel afkeerig te zijn van elke grenswijziging
en dit kan ook niet anders) omdat ik als
katholiek desnoods mij een nederig leerling
gevoel van den grooten en scherpen jurist,
staatsraad, prof. Struycken, die een hoogst
belangrijke studie gewijd heeft aan de ge
meenten (en haar gebied in 't algemeen),
aan de verandering van de grenzen der ge
meenten in 't bijzonder.
Aan hem ontleen ik een afkeer van elke
grenswijziging, ondernomen uit grof en on
doordacht egoïsme eener groote gemeente en
ten voile onderschrijf ik Struycken's ver
nietigend oordeel over het als voorbeeld aan
gehaalde pogen van de gemeente 's Hage.
Den Haag wilde toen niet meer of minder
dan geheel Voorburg annexeeren met een
gedeelte van Stompwijk, Rijswijk in tweeën
deelen, Loosduinen verminken, in de rich
ting Wassenaar eindelijk zich met pl.m. 8500
H.A. verruimen, in één woord het grond
gebied der stad vrijwel verdubbelen. Ver
nietigend was Struycken's oordeel. En toen
't mijn leermeester was, was ik het goeddeels
met hem eens. Mag ik hierom geen objectief
oordeel ontleenen, wanneer ik niettemin het
plan van groot Haarlem redelijk acht? Ik
heb mij over mijn eigen gevoel tegen annexa
tie en over mijn diep respect voor Struycken
moeten heenzetten, gedwongen door harde
noodzaak. Struycken veroordeelde niet elke
grenswijziging, maar stelde strenge eischen.
Ten eerste, grensverandering en inlijving
kan slechts als uiterste maatregel worden
toegelaten. Ten tweede het algemeen belang
moet de grensverandering of inlijving eischen.
Het belang van één gemeente is niet vol
doende. Ten derde) het moet geen belem
mering zijn eener gezonde volksbeweging.
De trek van buiten is redelijk en goed.
Aan deze eischen, zoo ging spr. voort, heb
ik de kwestie Gr. Haarlem herhaaldelijk
getoetst en ik ben daardoor steeds gesterkt
in mijn overtuiging, een rechtvaardige zaak
voor te staan, die alle yerdediging waard is,
niet een verdediging op gond van Haarlem's
belang, maar krachtens algemeen belang.
Spr. begon dan met de zaak der Haarl.
grenswijziging te toetsen aan de drie eischen
door prof Struycken gesteld en merkte daar
bij op, indien en zoolang nog andere middelen
overblijven om het algemeen belang te die
nen, moeten de grenzen intact blijven. Welke
zijn die middelen? De gemeenschappelijke
voorziening, het belangen-accoord, het ge
meen overleg in één woord. Over rioleeren,
watervoorziening, verlichting, verkeersmid
delen, ja zelfs over stratenbouw kan men.
tot accoord komen, zonder dat een hoogere
macht gebiedsvetandering beveelt. De Ne-
derlandsche Wetgeving laat zich daarover
uit in de gemeentewet, maar de toepassing
van die beginselen is schaarsch en de voort
durende neiging om langs d n weg van grens
wijziging de genoemde belangen te beharti-
j gen, maakt de onderlinge verhouding der
betrokken gemeenten tot een vijandige,
allerminst bevorderlijk voor de zaak.
Nadat aldus de eerste eisch was toegelicht,
ging spr. haa# toetsen aan Haarlem. Voor
zoover bekend heeft Haarlem nooit ernstige
beletselen in den weg gesteld voor een
vreedzaam overleg. Zelfs in de laatste jaren,
waarin de grenswijzigingskwestie bij elke
daad en bespreking een achtergrond van
argwaan en achterdocht vormde, bleef Haar
lem steeds bereid de belangen der neven
gemeenten mede te dienen, als haar eigen
belang hiervan niet te groot nadeel onder
vond.
De levering van electrischen stroom ge-
chiedt voor Heemstede op een voor haar
buitengewoon aannemelijke wijze uit de
Centrale Haarlem.. Hoewel Haarlem in haar
i macht had het tramverkeer lokaal te hou-
j den en haar eigen belang dit vorderde, stond
zij voor Heemstede en Bloemendaal de on-
onderbroken verlenging van de trambanen
toe ter wille van het interlokale verkeer.
De aanleg van den nieuwen Zeeweg be-
1 dreigde Haarlem's prix d'eau, een voornaam
belang. De beletselen in den weg. gelegd zijn
miniem en beperken zich tot een gewenscht
bouwverbod op 'n betrekkelijk smalle strook
grond. Verder werd Bloemendaal's daad
van harte toegejuicht. Toen deze gemeente
gas verlangde heeft Haarlem allerminst ge
weigerd uit lust tot dwarsheid, maar de laat
ste jaren op gunstige voorwaarden gas gele
verd tot ieders bevrediging.
De schoolgeldovereenkomsten tusschen
Haarlem en de omliggende gemeenten heb
ben jarenlang zeer bevredigend gewerkt.
De twee sportterreinen bespeeld door eer
ste klas clubs, aangelegd door en in eigendom
van de gemeente Haarlem liggen op het ter
ritoir van een andere gemeente, die de be
lastingen heft en int. Haarlem's laboratorium
stond open voor burger en niet-burger. Het
Haarl. gasthuis heeft steeds toegelegd op
verpleegprijzen ongeacht of een Haarlem
mer of Schotenaar werd binnengebracht.
Deze voorbeelden zijn uit te breiden maar zij
volstaan voor de conclusie Haarlem heeft
de onderlinge samenwerking niet weer
streefd, doch de weg van onderling accoord
kon en kan geen blijvende bevredigende op
lossing brengen, orn.dgt de tweede 'eisch al
door klemmender noopte tot grenswijziging.
Komende op den tweeden eisch van prof.
Struycken betoogde spr., dat dit algemeen
belang bewezen kan worden voor de Haar
lemsche grenswijziging, mede voor het be
lang van meer dan één gemeente.
Een annexatie-politiek alleen in het be
lang van één bepaalde gemeente zou in-
druischen tegen de allereerste beginselen
eener gezonde decentralisatie.
Annexaties om fiscale motieven zijn vaak
speculatief. Het algemeen belang vraagt
meer en beter, dat bezien kan worden en het
liefst van het Engeische stelsel (local girun-
ment Board) De Pruisische wet komt daar
naast. Het motief is strijd van belangen
tusschen aangrenzende gemeenten, voort
spruitende uit de aaneensluiting der bebouw
de kommen. Nog meerdere factoren moeten
kracht bijzetten.
Bij menige grenswijziging zijn niet zulke
strenge eischen gesteld. Spr. denkt aan Rot
terdam en Hoek van Holland, waarbij wel
degelijk het belang van een gemeente in
het geding was.
In Haarlem's geval ziet spr. een opeensta
peling van factoren die allen te zamen op
bouwen een onaantastbaar algemeen belang,
voor den onpartijdige niet te loochenen.
Voor Haarlem kiemt een reeks van vraag
stukken op het stuk van onderwijs, modern
en doorgaand verkeer, gasthuisverpleging,
waterwingebied, overbevolking, ontduiking
van lasten, economisch beheer, grondhonger
voor noodzakelijke doeleinden, controle op
sluizen en toeganggevende wateren, volks
huisvesting waarvoor geen H.A. meer be
schikbaar is, terwijl der Gemeente dreigt
ontnomen te worden de nervus rernm, het
benoodigde geld. Mijn plicht is niet de detailn
te belichten, maar u te overtuigen van de
onhoudbaren toestand.
Spr. komt dan tot punt 3 geen belemme
ring eener gezonde volksbeweging, de trek
naar buiten. Spr. acht die goed en sociaal
juist. Economische en andere motieven
werken daarbij samen. De groote stadbe
hoort niet deze beweging vijandig tegem et
te treden, zelfs niet wanneer de volksaanwas
er door wordt vertraagd of zelfs hare finan
ciers er schade van zouden ondervinden.
Dat een stad eene buiten hare grenzen aan
gebouwde wijk, die geheel het stadskarakter
vertoont, wil annexeeren, zij het in hoofd
zaak, om de daar wonende bevolking geheel
in de stadsbelastingen te doen bijdragen en
dat zij zich beijvert zulke annexatie niet al
te beperkt te doen plaats vinden, opdat niet
spoedig het gewraakte verschijnsel zich her-
hale, is te begrijpen.
Ten opzichte van Bloemendaal citeert spr.
deze regels onverdedigbaar is een annexatie
politiek, waarvan de strekking is, het werke
lijk buiten wonen tegen te gaan. Spr. noemt
dit tegenover Haarlem een insinuatie.
Met nadruk verklaart de heer Bomans,
dat slechts klemmend algemeen belang als
richtsnoer kan worden aanvaard. Haarlem's
grenswijziging kan elke toets, zelfs die van
critiek doorstaan. Dit is zóó waar, dat de
oppositie zich niet richt teger^de grens
wijziging op zich, alleen zijn Heemstede en
Bloemendaal van meening, dat de wijziging
zich moest beperken tot Schoten en Spaarn
dam, waarbij dan nog de arbeiderswijk Haar
lemmerliede kan gevoegd worden. Het is dus
„de wijze waarop", die beroering bracht.
Elk weldenkend mensch moet toegeven,
dat het stadskwartier Bosch en" Vaart niet
vergeten kan en mag worden als het tot grens
wijziging komt. Haarlem is de bakermat van
Bosch en Vaart, al hebben wij voor de baker
diensten van Heemstede niets dan lof.
De tegenstand tegen dezen vorm van
grenswijziging, dat aan Haarlem getrokken
wordt heel Schoten, Spaarndam, enkele
straten van Haarlemmerliede, Bosch en
Vaart met het Ooster- en Zuider-Houtpark,
waarbij de tusschenliggende Haarlemmer
hout, in privaat bezit van Haarlem, ook het
politietoezicht van Haarlem deelachtig worde,
de tegenstand tegen dezen vorm kan niet
gefundeerd zijn.
Bloemendaal is vrij stil na hevig verweer
tegen het groote plan. Schoten en Spaarndam"
wachten af, Haarlemmerliede ondergaat de
amputatie. Maar Heemstede toornt. Kan
Heemstede de dingen niet in het juiste licht
zien
Allerminst, zegt spr. Wij komen zoo tot
het kernpunt van' de kwestie de schadeloos
stelling. Wie goed geluisterd heeft, zal be
grijpen, dat spr. geenszins de annexartie
van geheel Bloemendaal gerechtvaardigd
heeft, eer het tegendeel. Toch was en ben ik
voorstander van het groote plan, aldus spr.,
en werden Gedep. Staten van tegenstanders
voorstanders.
Inderdaad, hier klejnde en klemt dë finan
cieele kwestie het vraagstuk der schadeloos
stelling. Egoïsme en schraapzucht is het van
Haarlem, om Bloemendaal's kohier te ver-j
meesteren. Grenswijziging, best, maar met
behoud van Bloemendaal, desnoods met
enkele huizen, liefst arbeiderswoningen,
besnoeid.
Deze voorstelling van za-ken is onbillijk.
Haarlem had edeler motieven. Haarlem
had het algemeen belang van de gansche
streek en kan zich zelf niet helpen door zal
dank zij een grensregeling gezamenlijk zoo
snel mogelijk naar den kelder te gaan.
De grenswijziging volgens het kleine plan
zou Haarlem naast haar zwaar belaste eigen
belasting circa 24000- nieuwe bewoners toe
voegen, waaronder 20.000 arbeiders of kleine
lieden.
Verwachtingen van vermeerderden wel
stand, zooals Bussum en Hilversum beleef
den, kunnen niet gekoesterd wordem. In
het dan voormalige Schoten en Spaarndam
ziet spr. geen villaparken verrijzen.
Haarlem, Gedep. Staten en de Rsgeering
hebben bij de beoordeeling der mogelijk
heden in de naaste en allernaaste toekomst
eenstemmig gehandeld. Haarlem moest uit
gebreid worden, met opname allereerst van
Schoten en Spaarndam, benevens het Bo-ch-
cn Vaart kwartier. Daaruit vloeide voort dë
schadeloosstelling voor Haarlem tegenover
Heemstede, ter compensatie van het belast
baar inkomen van Bosch en Vaart.'
Gedep. Staten hebben dezen gedachten-
gang als juist erkend. Daarbij in 't oog hou
dend de dichtheid der bevolking en de on
mogelijkheid van aanwas binnen de grenzen
van het kleine plan. Zij lagen daarnaast den
schuldenlast per hoofd van de Haarl. be
volking', circa f 250.per inwoner, gewis
meer dan f 1000.per gezin. Naast onafwijs
baarheid der grensverwijding werd de
absolute onmogelijkheid van het betalen der
Haarl. schadeloosstelling erkend en hebben
het algemeen belang getoetst aan de feiten
en gewogen het belang des straks 100.000
Haarlemmers, nevens de als dan resteerende
10.000 Bloemendalers en zij kozen den
eenig mogelijken uitweg van het groote plan,
hetwelk opheffing van Bloemendaal in zich
bevat. Daardoor werd evenwichtigheid van
het gansche cultuur-centrum in economi-
schen en fiscalen zin gewonnen, de schade
loosstelling zelfs jegens Heemstede en na
tuurlijk jegens het verdwenen Bloemendaal
opgelost, de eerlijke en ruime compensatie
tegenover de toevoeging van Schoten, Spaarn
dam en de arbeiderswijken van Haarlemmer
liede gevonden. Daardoor een groot Haarlem
geschapen, krachtig als weinige steden in
Nederland
Voor Heemstede zou de afscheuring van
Bosch en Vaart gecompenseerd kunnen wor
den met de toevoeging van Zuid-Aerdsnhout
en Vogelenzang, wellicht op den duur Ben-
nebroek.
Haarlem zou zich dan uitstrekken over de
reeds genoemde grenzen met inbegrip van
geheel Bloemendaal tot de Zandvoortsche
laan en bij het bezit van een gemengde,
maar gemiddeld draagkrachtige bevolking
geen nieuwe schulden behoeven aan te gaan
ter vervoering van datgene, dat niet door
Haarlem's belang maar door het algemeen
belang .werd toegevoegd.
Wat Bloemendaal verliest is van zoo weinig
belang vergeleken bij het totaal belastbaar
inkomen dier gemeente, dat het moeilijk
onze Wester-vrienden nog warm kan maken,
maar Heemstede verliest inderdaad een aan
zienlijk deel van haar belastbaar inkomen.
Niettemin besliste de minister, dat in het
wetsontwerp de schadeloosstellingen zouden
verdwijnen. Spr. herhaalt de vraag, zijn de
Heemsteders aan zulke onredelijke menschen,
dat zij en zij alléén de dingen niet in het
juiste licht willen beschouwen. Spr. acht
zijn antwoord in ontkennenden zin vol
doende toegelicht.
De Heemsteders mogen verontwaardigd
Zijn over deze eind-oplossing. Ondanks de
amputatie ziet de heer Bomans de toekomst
van Heemstede helderder in dan die van
vergroot Haarlem volgens het kleine .plan.
Mag Haarlem niet uit de benauwenis komen,
omdat'er kleine oases van geringen be
lastingdruk in Nederland moeten blijven,
aldus minister Ruys de Beerenbroeck. De
oases theorie vindt spr. hard en grof ma
terialistisch. De Haarlemsche kameelen ver
smachten, de oases in zicht.
(Wordt vervolgd).
Concert. In de Concertzaal van „Flora"
werd Maandagavond een concert gegeven
dcor de dames Rie Kruijdenbcrg, zang en
Annie Jonkheer piano. Waar het hier uit
sluitend Hillegomsche muziekbeoefenaressen
betreft, willen we dit concert even volledi
ger verstaan, dan we gewoon zijn, zulks te
meer, waar kunstgenot van superieur ge
halte werd geboden.
Gezellig en smaakvol zag dc zaal er uit,
gc-ed bezet; een aangename temperatuur en
de mooie avondtoiletten, dat alles wekte
reeds bekoring. De Bluthner Concertvleugel
van de firma Koot, te Haarlem, zou spel
en zang zeker verhoogen.
Het concert werd geopend met Sonate
Op. 27, no. 2 van L. v Beethoven, a, Adagio
sostemiio, b. Allegretto en c. Presto agitato.
Mej. Jonkheer toónde bij deze zeer zware
Senate haar groote talenten en onberispe
lijke kunstvaardigheid, zoodat het geen ver
wondering wekte, dat de aanwezigen over
dit spel verrukt waren en na afloop dave
rend applaudisseerden. Een bouquet witte
seringen was een aardige attentie.
Thans zong mej. Kruijdenbcrg een zestal
liederen van Robert Franz, waarop geen
enkele gegronde aanmerking viel te maken
en waarvan ons „Miidchen mit dem roten
Mündchen" en „im Herbst" het meest be
keerden. Een bouquet witte seringen was
verdiende hulde. Hierop volgde „non Credo"
van C. M. Widor, dat eenvoudig verrukke
lijk was, veel meer voldoenend dan „Noel",
van Augusta Holmes. Wc bedoelen hiermee
niet, dat het een veel beter gezongen werd
dan het ander, doch de melodieën als zoo
danig varieerden zeer. Noemen we voor de
pauze alleen nog „Samson en Delila van
C Saint-Saéns, welk lied zich zco bijzon
der leent tot tentoonspreiding van muzikale
kennis en schitterende stemnuances. Weer
werden mej. Kruijdenbcrg 'n tweetal bloem
stukken aangeboden. Toen werd cr-gepau
zeerd ofschoon zangeres en accompagnetrice
onvermoeid waren.
NatuurHik kunnen we, van hetgeen na de
pauze gegeven werd, niet alles in den breede
weergeven, doch daf behoeft ook niet. Het
verheugde ons, d:tt we toen ook mooie,
guitige Kolbndsche liedjes te hooien kre
gen als „Zonnestralen" van Ph. Loots, „Vrij
heid" van R. Hol, „Wat zou dat zijn?" van
Bern. Zweers, enz. Vermelden we nog Bal
lade, Op. 47 As-dur van Chopin, waarop
mej. Jonkheer ons vergastte, dan kunnen
we het verslag sluiten.
Alleen moeten; wij nog wijzen op de
schitterende begeleiding, die de pianiste der
zangeressc -bood; dat was in één woord
meesterlijk.
Wc kunnen niet anders zeggen, of het
muzikaal Hillegomsche publiek heeft een
waren kunstavond gesmaakt en toonde zich
dan ook ten zeerste voldaan. Hillegom kan
trotsch zijn op deze eigen krachten cn we
bieden beide dames met het behaalde suc
ces onze felicitatie aan met een „Tot weer
ziens".
Opgedragen. Het schilderwerk van de
nieuwe R-K. St, Joseph-Meisjcsschool is
opgedragen aan den heer H. J. van der
Meer, alhier.
Smidswerk, Hei smeedwerk van de te
verbrecden Oosteinderbrug, alhier, is ge
gund aan den heer D. Borger, alhier.
Muziekuitvoering „Sint-Jacobus." Gis
terenavond gaf het R.K. Harmoniekorps
Sint Jacobus in hel vereenigingsgebouw le
Spaarnwoude een „muziekuitvoering, tnct
welwillende medewerking van de R.K.
ToonceivercenigïeLg en oen neer J. Glas, te
norzanger te Haarlem. Even over half acht
opende de voorzitter, de heer A. J, Buijs
dezén avond. Spreker heette alle aanwezi
gen hartelijk welkom en riep de medewer
king in van allen om de stilte tijdens het
spelen in de zaai niet te verstoren, waarin
het welslagen van dezen avond grooten-
deels ;s gelegen. Voorts bracht hij nog dank
aan de donateurs voor den steun die zij al
len in 1525 hadden toegezegd. Met de Sint-
Jacobus Harmonie-marscb van den directeur
Joh. Smit werd een aanvang gemaakt, dia
de vroclijke stemming er al aanstonds in
bracht. Daarna kregèn wij te hooren Mo-
zeique sur l'opera Stradella. van Kessels,
v/elke heel mooi werd voorgedragen; vooral
de piston-solo \an den heer Ant. van Neste
kwam mooi uit, alsmede de klokken-solo
van den heer Jac. van der Aar. Jr. Het
daarop volgend nummer Vieux Camarades<
march Célèbre van Larue. hetwelk voor de
&erste maal werd opgevoerd, oogstte een
groot applaus. Vervólgens verscheen de heer
j. Glfs op het podium, die „Verloren Ge
luk en „Jantje's Offer" keurig zong en ook
een welverdiend applaus in ontvangst had
ie nemen. Het tooneelstukie van dc Twee
Voetballers, voorgedragen door g'ebr. Nelis,
viel bij de aanwezigen in goede aarde. Ook
zr kregen een welverdiend applaus. Na de
pauze werd ten gehoore gegeven Marche
der Garroches van A'iier en La Reconnais
sance (faiïtaisie) van Benodit, welke stukken
ook heel mooi naar voren werden gebracht.
Vooral de clarinet-solo van den beer J. Smit
Jr. de bariton-solo van G. van Gcldorp en
de frombone-solo van Joh. Rusman kv.-amen
goed tot bun recht. Parade des Gardes van
Kessels, voorstellend een garde in de verte
aankomend, voorbijtrekkend en vervolgens
weer afgaand, mocht ook gehoord worden.
Dan kwamen de heeren Glas en van Asse-
ma weer voor het voetlicht, die gezamea-
lijk het Adoro Te en Rigoletto op keurige
wijze uitvoerder,. Op herhaaP verzoek werd
nog eens het Vieuse Camarades door het
corps gegeven. Vervolgens kregen wij nog
eens tooneel. waarbij de aanwezigen naar
hartelust hebben kunnen lachen. Daarna
blies de harmonie nog twee pittige marschen'
en het Roomsch Blijdschap, waarna de
Z. E. Kapelaan Groen hartelijk dank bracht
aan allen die voor het welslagen van dezen
avond had;'on medegewerkt. Sint-Jacobus
kan mei zeer veel genoegen op dezen goed
geslaagden avond terugzier,.
IJmuidens Bloei. De Verecnigfn§
IJmuidens Bloei zal op Maandag 2 Maart
ten ledenvergadering houden, ter vaststel
ling van de statuten en het huishoudelijk
reglement.
In de- ontwerp-statuten lezen wij, dat de
verceniging ten doe! heeft de bevordering
van de economische en cultureele ontwik
keling der gemeente Velsen in het alge
meen en van, IJmuiden in het bijzonder,
zulks genomen in den ruimsten zin des
woonds.
Zif tracht dit doel te bereiken door alle
middelen, welke haar daartoe dienstig voor
komen en niet in strijd zijn met de wet, ert
in net jbiizocider door: a: het opwekken van
belangstelling bij die personen en instel
lingen. die door hun invloed, ontwikkeling
en maatschappelijke positie mede kunnen
werken tot het stichten van gebouwen, be
drijven en instellingen, welke de economi
sche bloei en cultureele ontwikkeling van
IJmuiden kunnen bevorderen, alsmede hc£
op alle wettige wijzen bewerkstelligen, dat
dergelijke gebouwen, bedrijven en instellin
gen tot stand worden gebracht.
b. het ergaoiseeren van een propaganda
om vreemdelingen naar IJmuiden te trekken
en het regelen van de vraagstukken van
verkeers- en hotelwezen, welke daardoor
ontstaan.
Leden der vereeniging kunnen zijn, per
sonen, vereenigingen, en handelsvennoot
schappen.
Hei hcsluur bestaai uit minstens 15 leden,
welke uit de persoonlijke leden en uit de be-
stuurderen der vereenigingen, stichtingen en
handelsvennootschapDen worden gekozen.
Het bestuur wordt ter behandeling der
verschillende werkzaamheden ingedeeld ia
drie commissies en we! als volgt:
a. Commissie voor het vreemdelingenver
keer; b. commissie voor economische zaken
(handel, industrie, financiën): c. commissie
voor badplaatsoiannen en verkeer.
Het dagèlifksch bestuur der vereeniging be
staat uit den algem. voorzitter, den algem.
secretaris cn de voorzitters der verschillen
de commissies.
Goed afgelcopen. Gistermorgen geraak
te een stoker uit Velseroord bij het zich aan
boord begeven van zijn schip te water.
Toeschietende omst anders wisten hem'
spoedig weer cp het droge te brengen. De
stoker kon ook nog naar huis om droog
gefd aan te trekken.
Groote drukte, Maandag was het weer
een groote drukte in de visschershaven. Er
waren behalve de kustvisschers, niet minder
dan 55 scheper aan de markt, waarvan 32
stoomtrawlers, 7 stoombeugers en de rest
loggers.
Hmng uit Engeland. De motorlogger
Cornelia Clasina K. W. 176 bracht hier van
Lovestcft weder een lading haring aan.
Beverwijksche Harmonie. Gisteren
avond gaf de „Beverwijksche Harmonie",
haar 2da concert voor donateurs en leden
in het „K. S. A."-gebouw. De zaal was
slechts matig bczef. Het was trouwens wel
te verwachten. De reven „Heb je ook beet",
werd opgevoerd in „Maison Stroucken",
waar natuurlijk ook menschep naar toe gin
gen. Wegblijvers van de „Harmonie" heb
ben veel gemist. Voor een pracht programma
was zorg gedragen en het werd schitterend
uitgevoerd, wat wel bleek uit het langdurig
applaus. Dit jaar was om de groote kosten,
geen medewerking van anderen gevraagd,
wat geen beletsel bleek te zijn. De heer H.
Oosterv/al, clarinet-solist, gaf zijn medewer
king belangeloos. De heer Oosterwal was
zijn instrument volkomen meester en werd
begeleid door mejuffrouw Vlessing, piano.
Na afloop werd dank gebracht aan den
heer Oosterwal en werden mej. Vlessing
bloemen aangeboden. Het publiek heeft ge-
genoten en zal door dezen avond zeker den
gevraagden steun verlecnen, door lid of
donateur te worden.
R.-K. Ziekenfonds. Hedenavond te
7.30 wordt de jaarlijksche vergadering ge
houden van het R.-K. Ziekenfonds. De
agenda bevat: verslag contrótfe commissie en
bestuursverkiezing wegens periodiek af
treden en bedanken.
Proces-verbaal. Dc politie heeft pro
ces-verbaal opgemaakt tegen een persoon,
hier woonachtig, wegens openbare schennis
van de eerbaarheid.
Poging tot oplichting. De hotelhouder
K„ heeft aangifte gedaan, dat door 'n zeker
persoon een zaal gehuurd was, die hij bij
vooruitbetaling'trachtte te betalen met een
wissel op een Haagsche Bank. De wissel
bleek bij onderzoek valsch te zijn.
De politic stelt een onderzoek in.
Personalia. De minister van Binnen
landsche Zaken en Landbouw, heoit aange
wezen als Regeeringsdeskundige voor het
bijwonen van de in 1925 af te nemen exa
mens ter verkrijging van het diploma voor
de verpleging van zenuwzieken en krank
zinnigen, (diploma B) dr. W. M. van der
Scheer, geneesheer-directeur van hel Pro
vinciaal Ziekenhuis alhier.
