De Katholieken en de Olympische
spelen 1928..
Naar Borneo.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Derde blad. Vrijdag 20 Februari 1925
-
De inhoud van het rapport der militaire controlecommissie en de moei
lijkheden tusschen Parijs en Londen. Moties van wantrouwen tegen het
Pruisische Kabinet. MacDonald's positie als leider der Britsche Labour
partij bedreigd? De aanleiding der jongste crisis in Portugal.
Onder de Radio-berichten: De inhoud der nieuwe opium-conventie.
De Amerikaansche plannen voor een nieuwe vloot-conferentie.
Gem. buitenl. berichten.
KERK EN SCHOOL.
KUNST EN KENNIS.
i
-s het gewenscht, na te gaan, welk stand- j ging aangeduid huldigt maar al te vaak
punt door de katholieken moet worden inge- i sportopvattingen, die voor den katholiek
nemen jegens de Olympische spelen, welke j absoluut verwerpelijk zijn; deze beweging
in 1928 in ons land zullen worden gehouden?
Reeds blijkt, dat wij deze vraag bevesti
gend beantwoorden, door het feit, dat wij
ons aan het schrijven van dit artikel hebben
gezet. Ons voornemen, om dit te doen, ter
wille van verschillende heerschende mee
ningen over de sportkwestie in het alge
meen, wordt verhaast tot uitvoering ge
bracht, nu door de aankondiging van het
„Olympisch Regeerings-millioen" buitenge
wone actualiteit aan de vraagstukken der
toekomstige Olympiade verleend wordt.
Voor de katholieken in het algemeen -
ons dunkt, meer universeel kan het wei
niet! zit aan deze zaak de nuchtere alge-
meene kant, die tegelijk de diep-princi-
piëele is. En wel deze: bestaan er om
met prof. v. d. Heijden te spreken! be
twaren die de Olympische Spelen voor ons
uit katholieken plicht redelijk afwijsbaar
doen zijn?
heeft maar al te vaak hoewel dikwijls
ondanks zichzelf, maar toch steeds door naar
zgn. „neutraliteit" een complex van ge
varen voor den katholiek, dat veel meer
katholieken dan thans het geval is, daarvan
afzijdig houden moet. In geen geval mag de
belangstelling van den katholiek voor de
verkeerde sportmethoden en overdreven
sportbeoefening, welke maar al te veel aan
•de overzijde gevonden worden, door de in
teresse voor de Olympische Spelen van 1928
toenemen.
Indien deze Spelen den katholiek be
langstelling leeren voor de gezonde lichame
lijke oefening en ontspanning, welke onder
goede, verstandige leiding in de sport kun
nen worden gevonden, dan moge bedacht
worden, welk heilzaam en nuttig werk ver
richt wordt door de sportbeweging, op ka
tholieken grondslag georganiseerd! Zij vraagt
voor de uitvoering harer Spelen geen sub-
Wellicht zal het verwondering baren, dat i sidie van het Rijk; zij bedelt slechts om den
wij deze vraag met „neen" beantwoorden, I aalmoes van waardeering en belangstelling
naar wij ons, op grond van sterk-principiëele
verdediging der katholieke afscheiding in de
sport, meermalen de openlijke beschuldi
ging van „sectarisch fanatisme" aan te han
gen, meosten laten welgevallen (en in zeke
ren zin, dit zij tevens getuigd, als een com
pliment „incasseerden"!)
Thans staat de zaak, naar ons dunkt, zoo;
ie katholiek steunt een goede, gezonde,
door bekwame leiding in juiste banen van
gematigdheid gehouden sportbeoefening, ter-
wille van lichaamsoefening en ontspanning.
Hij ziet bovendien in de sport van tegen
woordig een maatschappelijk verschijnsel,
dat evenwel ernstige bezwaren met zich
brengt. Daarom zal de katholiek niet zonder
reserve tegenover de tegenwoordige sport
beweging mogen staan. Hij mag niet bevor
deren de sport en hooge sportprestaties, met
voorbijzien van de gevaren, aan sporlver-
keer, sportleven en sportvertoon verbonden.
Daarom moet hij, waar dit mogelijk is en
redelijk van hem kan worden gevorderd, die
gevaren helpen vermijden en bestrijden,
o.a. door het stichten en steunen van eigen
.oomsche organisaties, welke voor een
ernstige bestrijding waarborg bieden en in
ilk geval de bestaande gevaren zooveel
mogelijk beperken).
De Olympische Sportwedstrijden en wat
daarmede samenhangt, zijn nu de om de vier
jaren terugkeerende resultaten van sport-
oefening en training, van een zich steeds
toespitsend krachts- en behendigheidsver-
toon, een krachtiglevend verlangen om in
de sportbeoefening en lichamelijk kunnen
steeds hooger en beter te reiken, over de
geheele wereld.
Zonder nu accoord te gaan met de wijze,
waarop deze resultaten vaak worden be
reikt, zonder sanctie te geven aan de om
standigheden, waaronder dat dikwijls ge
schiedt met verwaarloozing van hoogere
goederen en verlies van voorname idealen,
mag de katholiek de vierjaarlijksche de
monstratie van deze resultaten steunen. Van
hem behoeft niet te worden gevorderd, dat
hij daarom deze demonstratie negeert, door
de uitvoering der Spelen niet bij te wonen,
enz. Zonder zich aan te dienen als aanhan
ger der verwerpelijke theorie „de sport om
de sport", kan de katholiek in sport-op-
zich-zelf veel goeds en nuttigs en bruikbaar
voor het algemeen belang aanwezig achtend
voor fraaie prestaties als deze Olympi
sche Spelen zullen te, zien geven, waardee
ring en belangstelling koesteren, ook tot
eigen nut en leering, ook tot eigen genoegen
sn ontspanning. Hij mag in fameuze athleten
als Nurmi, Paddock, Ray en Ritola, om en
kele maar heel willekeurig te noemen, bui
tengewone prestaties van physiek vermogen
bewonderen. Evenzeer in geweldige zwem
mers als Kahanamoku en Arne Borg, in
miestervoetballers als de Uruguayanen en
Tsjecho Slowaken, kampioenschermers als
Franschen en Italianen!
Als hij maar bij dat alles "bedenkt, dat de
iioogste prestatie, die op het Olympisch
sportveld wordt bereikt, niet hooger mag
worden aangeslagen, dan gedoogd wordt
door de plaats, die deze soort in de rij der
maatschappelijke verschijnselen moet inne
men. Als hij bij dit alles zich maar voortdu
rend blijft inscherpen, dat hoe nuttig en noo-
dig physieke ontwikkeling en lichamelijke
oefening voor het menschdom is, tal van an
dere zaken gewichtiger en belangrijker, meer
onmisbaar, méér en éér noodig zijn! Hij mag
zich niet uit het evenwicht laten slaan door
hoeveel Olympische heldenfeiten dan ook.
Meer waarde dan aan welk schitterend re
cord'ook moet hij hechten aan het Parijsche
Olympisch feit van den Engelschen dominée-
hardlooper Liddell, die zijn recordkans op de
100 M. liet gaan, omdat de beslissing op een
Zondag geloopen werd. Dit offer gaf de
juiste plaats der sport aan!
Maar bovendien moet de katholiek ook
onderscheiden, als de Spelen teneinde zijn.
Hij moet uiterst voorzichtig wezen, dat het
einde der Olympische Spelen hem niet na
der, althans niet nader dan verantwoord is,
brengt tot de beweging, zooals die in den
huidigen vorm ook tot de olympische de
monstraties medewerkt. Want deze bewe
ging kortweg als de neutrale sportbewe-
van haar eigen huisgenootën.
Men zal bemerkt hebben, dat wij in de
vorige beschouwing slechts spraken over het
algemeen katholieke standpunt tegenover de
Olympische Spelen als sportfestijn.
Menigeen zal zich hebben afgevraagd,
waarom wij niets hebben gezegd over de
verdere beteekenis van deze wereldgebeur
tenis.
Dit willen wij even ophelderen. Wij hebben
n.l. gedacht, dat de critiek, die o. a. tegen
het voorstel der Regeering hier en daar nog
wel loskomen zal, zich vooral zal richten
tot de sportgedachte. Daarom hebben wij,
voor zoover die critiek uit katholieke krin
gen komt, iets willen zeggen over 't stand
punt, dat een Katholiek tegenover de Olym
pische Spelen als zoodanig o. i. moet in
nemen. Dit standpunt zal naar ons oordeel
tevens richting gevend kunnen zijn voor de
beoordeeling van de kwestie of, en dan met
medewerking der katholieken, steun van
overheidswege voor de Olympiade moet
worden gegeven. Daarin leiding te geven,
is natuurlijk, de taak van den politieken re
dacteur, die dan ook de diverse politieke
zijden van het subsidie-voorstel wel zal
bezien.
Waar wij in het algemeen het katholieke
sport-standpunt inzake de Olympische Spe
len wilden belichten, willen wij zonder
aanvankelijk te bedoelen over het subsidie-
voorstel te schrijven, wat niet direct tot
onze competentie behoort nu' toch wel
iets over de mérites van dat wetsvoorstel
zeggen.
En dan is dat dit. Ons dunkt, dat men
niet in ernst kan volhouden, dat de over
heid (Rijk, Provincie, Gemeente) zich aan
de taak, om deze internationale wereld
gebeurtenis geldelijk te steunen, mag ont
trekken. Tegenstanders, maar ook vóór
standers! van dit standpunt moet elk fana
tisme vreemd zijn. Wie het zich mogelijk
maakt hoe zwaar hem dit wellicht ook
zal vallen de kwestie objectief en nuch
ter te bezien, kan niet anders dan erken
nen, dat deze wekenlange reeks van inter
nationale gebeurtenissen op ons land een
zwaren plicht legt, die van internationale
beteekenis is en met welker vervulling
onze nationale eer gemoeid is. Men mag aan
geen enkelen kant overdrijven! Voor de li
chamelijke opvoeding, voor de propaganda
der gezonde sportidee, welker invloed niet
anders dan gunstig kan zijn voor de weer-
en veerkracht van ons volk, heeft de Olym
pische demonstratie haar waarde, die men
niet moet onderschatten. Bleef het slechts
bi) die sportieve beteekenis, dan zou de
Olympiade nog ons overheidsgeld waard zijn
allicht echter niet zoo'n millioen. Maar
men heeft wel degelijk in te zien, dat de
greote naties, de groote politieke mogend
heden, de „bonzen" van het internationale
staatkundige terrein, al veel langer dan wij
in Nederland, de nationale en internationale
beteekenis van de sport hebben erkend,
door een moreelen en financieelen steun van
overheidswege, waar wij, nuchtere Neder
landers, een beetje raar tegen zouden op
zien. Zelfs al zou men in gemoede de be
teekenis der sport voor het internationale
verkeer willen ontkennen wat met de
feiten in strijd zou zijn dan nog zou men
er niet toe mogen meewerken, Nederland
een internationaal staatkundig échec te be
zorgen, wat een eventueele verwerping der
subsidie stellig zou opleveren.
Voorts moet men deze subsidie niet anders
bezien, dan men djt bijv. zou doen een
subsidie-voorstel voor hèt houden van een
Wereldtentoonstelling, gesteld dat die eens
in ons land gehouden werd! Ook deze we
reldtentoonstelling van physieke kracht,
lichamelijke oefening en sportieve behen
digheid moet de Regeering steunen als een
belang van nationale en internationalen
aard.
Deze overwegingen van principieelen aard
talen natuurlijk volop ruimte voor de be
paling van het bedrag. Het is even moeilijk
te zeggen, dat het voorgestelde millioen, hoe
royaal het klinken moge, vooral in dezen
tijd, onvoldoende zou zijn, als te beweren
dat het veel en veel te hoog is. Ten dezen
aanzien vare men o. i. veilig op het kompas
der Regeering, met de wetenschap, dat man
nen als Ruys, Colijn en Visser geen
sport-maniakkisme te verwijten zal zijn!
Zijn wij een beetje afgedwaald? Wij mee-
nen bescheidenliik van niet. Want nu ko
men wij vanzelf tot de consequentie, dat
onze katholieke volksvertegenwoordigers
vóór dit wetsontwerp zullen moeten stem
men, omdat de katholieke opvatting er zich
niet tegen verzet, terwijl nationale belan
gen het vorderen.
Een enkele vraag zou schuchter mogen
worden gedaan.
Deze; wanneer wij dit subsidie-voorstel
ook mogen bezien in gelijk licht als bijv.
de subsidie voor tooneel en opera, zou dan
ten aanzien van het Olympisch millioen de
voorzichtigheid misplaatst zijn, welke in an
dere omstandigheden gelukkig aanwezig
bleek, n.l. die ten aanzien van het gevaar
voor vertooningen, welker moraliteit niet
door den beugel kan? Wellicht zou er voor
deze reserve geen aanleiding zijn bij deze
Olympische Spelen, indien niet met name
cp het gebied Van vrouwenturnen den laat-
sten tijd opvattingen baan braken, welke
voor den Katholiek niet vertoonbaar moeten
worden geacht. Het is maar een ideel
Van de Regeerings-subsidie-kwestie stap
pen wij nu af.
Wij moeten thans, voor een andere con
sequentie, terugkeeren tot ons uitgangspunt.
Waar naar onze meening een kathoneK zon
der bezwaar kan „profiteerer." van de voor-
deelen de sportieve zijn hier bedoeld
der Olympische Spelen 1928, ook daarom
geheel anders te beoordeelen dan vroegere,
omdat zij thans in ons land en dus „vlak
bij huis" gehouden worden, daar moet de
katholiek ook privé een eerlijk en 'loyaal
standpunt innemen tegenover de kwestie van
het verleenen van geldelijken steun voor
het houden van de uitvoering der Olympi
sche Spelen. Het zou 'weinig genereus zijn,
te verklaren, dat men wel gaarne de spor
tieve en mogelijk ook nog andere
voordeelen der Olympiade wil opstrijken,
maar anderen de kosten laat betalen. Wij
bedoelen dit; men moet niet, zooals wel
gedaan wordt, a priori aan katholieken
ontraden, geldelijken steun voor de Olympi
sche Spelen in 1928 te geven. Wij behoe
ven geen geestdriftige inschrijvingen te hou
den of enthousiaste oproepen te doen voor
zulk een geldelijken steun. Per saldo is
heel het katholieke standpunt tegenover de
Olympische Spelen niet minder gematigd
onverschillig, kleurloos, neutraal of zonder
warmte, dan dat tegenover de genoefride
gebeurtenis als een wereldtentoonstelling
e. d. Wij hebben géén reden, er tegen te
ageeren; maar wij hebben ook geen motie
ven om er als katholieken warm voor te
loopen! En men bedenke hierbij ook, dat
terwijl de Olympiade reeds volop steun
krijgt uit de overheidskas menig plaat
selijk Roomsch clubje, dat met een lapje van
honderd den koning te rijk zou zijn, onopge
merkt een moeilijk bestaan liidt!
H. N. SMITS.
Haarlem.
Het rapport der militaire
contFöle-commissie.
Met groote ontstemming is te Parijs ver
nomen, dat politieke kringen in Londen er
op aandringen, dat de geallieerden in hun
a.s. nota over de militaire controle een
termijn aan Duitschland zullen stellen om
de vastgestelde tekortkomingen te verbete
ren. De Engelschen wenschen aldus, den da
tum vast te stellen welke Frankrijk zou
moeten aanvaarden voor de ontruiming
van Keulen. Te Parijs is men echter van
oordeel dat Duitschland nogmaals zal
trachten de geallieerden te misleiden, de
vastgestelde tekortkomingen wel zal herstel
len, maar aanstonds na de ontruiming van
Keulen zich aan nieuwe, ernstiger tekortko
mingen zal schuldig maken, welke de spe
ciale commissie uit den Volkenbond niet bij
machte zal zijn te doen verbeteren, zelfs te
laten vaststellen.
Men erkent dan ook dat het probleem on
oplosbaar blijft, indien de geallieerden niet
eensgezind zijn in hun oordeel en politiek
tegenover Duitschland. De ernst van den
toestand is een onderwerp van bespreking
geweest in de parlementaire legercommissie.
De commissie besloot den minister van oor
log te verzoeken haar nadere inlichtingen
te verschaffen over het feitelijke effectief
van de Duitsche en Russische legers en over
de militaire gevolgen van het Russisch-
Japansche verdrag.
Volgens de „Petit Parisieri" rechtvaardigt
het rapport der militaire controle-commissie
ten volle het besluit om de Keulsche zóne
niet te ontruimen en houdt het den strikten
eisch der geallieerden aan Duitschland in om
de tekortkomingen te herstellen. Uit het rap
port blijkt dat Duitschland over alle kaders
en afgerichte mannen beschikt, noodig voor
het vormen van een geweldig leger. In een
tijdsverloop, niet langer dan een jaar, zou
Duitschland kunnen geraken tot een produc
tie van materiaal en munitie, welke niet ver
zou verwijderd zijn van die, welke het aan
het einde van den oorlog had bereikt.
H a v a s meldt nog dat het rapport vol
gens de Matin" de voortzetting der mili
taire contr61e en de onverzettelijke handha
ving van de bezetting der Keulsche zóne
eischt, zóólang dit noodig is. De politie
vormt een sterke militaire macht, de fabrie
ken zijn nog steeds voor de fabricatie van
oorlogsmateriaal uitgerust en duizenden
Duitschers krijgen een militaire opleiding,
welke overeenkomst met die in landen met
dienstplicht. In de komende maanden moe
ten de geallieerden krachtiger maatregelen
bestudeeren voor de ontwapening van
Duitschland.
Het „Journal" is van meening dat de
normale procedure moet worden gevolgd en
de intergeallieerde bijeenkomst niet door den
Raad van Gezanten moet worden vervangen.
Duitschland dient, nauwkeurige voorwaar
den te worden opgelegd en art. 429 van het
i vredesverdrag moet niet worden toegepast
Zoolang de ontwapening niet is geschied.
Het nieuwe Pruisische
kabinet.
Naar de „Voss. Ztg." uit parlementaire
kringen verneemt, hebben de landdagfrac-
'ties van (Je D.-nat. en de D.V.P. te zamen
met de nat. soc. partij besloten moties van
wantrouwen in te dienen, niet gericht tegen
tegen den Pruisischen minister-president,
maar tegen eenigen zijner ministers, met na
me Severing. Ook de economische partij zou
bereid zijn voor deze moties te stemmen.
Verder zouden de rechtsche partijen willen
trachten het kabinet ten val te brengen door
een formeele motie van vertrouwen in te
dienen en er zelf tegen te stemmen. De re
geringspartijen staan op het standpunt, dat
het niet noodig is harerzijds een motie van
vertrouwen in te dienen, daar de landdag
reeds door de verkiezing van Marx hem zijn
vertrouwen heeft uitgesproken.
Het leiderschap van de
Engelsche Labourpartij.
Mag men den parlementsredacteur van
de „Daily Express" gelooven, dan zou er,in
den boezem der Britsche Labourpartij een
felle strijd woeden om het leiderschap, waar
van het uiterlijke kenteeken zou zijn het ge
brek aan discipline, door leden der Lager
huisfractie den laatsten tijd aan den dag ge
legd, in het bijzonder een scherpe aanval,
Maandag door dr. Haderi Guest in het La
gerhuis op de houding van Ramsay Mac-
Donald ten aanzien van de regeeringsvoor-
stellen inzake de beveiliging der industrieën
gedaan. Terwijl Ramsay MacDonald vóór
zijn aftreden als minister-president in het
najaar reeds te kampen had met het radi
calisme van de Schotsche parlementsleden,
wien MacDonald politiek te tam was, zou
hij thans ook een aanzienlijk deel van de
Engelsche vakvereenigirigsmannen tegen
zich hebben, die zich verzetten tegen de
dictatoriale houding van de Onafhankelijke
Labourpartij, waarvan MacDonald zooals
men weet de leider is, en thans streven naar
de opperste zeggenschap in de Labourpartij
De „Express"-redacteur verzekert, dat het
gezag van MacDonald onder zijn volgelin
gen sterk gestaand is en dat hij een zwaren
strijd zal hebben te voeren om zich in zijn
leiderschap te handhaven. Zijn twee voor
naamste tegenstanders zijn Wheathley, de
leider der Schotten en Thomas, de invloed
rijke en tactische vakvereenigingsman. De
zen zouden elkander échter evenmin als lei
der kunnen uitstaan. De schrijver acht
daarom geenszins onmogelijk, dat onder
ze omstandigheden het leiderschap zal -in
vallen aan Clynes, die voor alle partijen een
aannemelijke figuur zou zijn.
De politieke onrust in
Portugal.
De Portugeesche nationalistische partij
heeft tegen de oplossing der jongste regee-
ringscrisis geprotesteerd en geweigerd ver
der aan Je parlementaire werkzaamheden
deel te nemen. Alle leden verlieten de zitting
zaal.
De radicale regeering van Domingues des
Santos heeft na een bestaan van slechts tach
tig dagen naar men weet voor een kabinet
onder leiding van Guimares plaats gemaakt.
Zij beschikte over geen feitelijke meerder
heid in de Kamer, doch slaagde er niettemin
in verschillende wetten in te voeren en er nog
meer af te schaffen. Haar financieele politiek
was echter het struikelblok en de internatio
nale leening, welke in 1923 was aangegaan
bleek ten slotte veeleer een bron van uitga
ven dan van inkomsten te zijn. Daar zij er
niet in slaagde nieuwe binnen- of buiten-
landsche leeningen te sluiten, besloot zij de
bestaande wetgeving ten opzichte der banken
te wijzigen en door middel van een nieuwe
overeenkomst met de-Bank van Portugal de
circulatie van papiergeld te verhoogen. Toen
de regeering des Santos, het vijftigste kabinet
sedert de invoering der republiek, de goed
keuring der Kamer voor dezen maatregel
niet vermocht te verwerven, voerde zij hem
in den vorm van een decreet in. En toen de
kamers van Koophandel daartegen opkwa
men, vaardigde zij eenvoudig een nieuw de
creet uit, waarbij de Karhers werden opgehe
ven De geheele handelswereld kwam in be
roering en stond tegen de regeering op, welke
met 65 tegen 54 stemmen in de Kamer werd
verslagen.
De nieuwe regeering heeft echter aan
stonds medegedeeld dat zij de financieele
politiek van haar voorgangster zal voortzet
ten zoodat de strijd nog geenszins geëindigd is
Een nieuwe ontwapenings
conferentie
In verband met de besprekingen, die ten
doel hebben elkaar te polsen over het houden
van een nieuwe ontwapeningsconferentie,
wordt uit gezaghebbende Amerikaansche
bron vernomen, dat het vraagstuk van de
bewapeningen te land hierbij niet aan de orde
is. Washington stelt zich nog steeds» op het
standpunt, dat deze bewapeningen tot de
bemoeienis van Europa zelf behooren en dat
het initiatief voor een beperking van Europa
moet uitgaan. Washington zou echter gaarne
den wedijver in den bouw van kruisers, duilc-
booten en andere hulpoorlogsschepen be
perken. Er wordt hier op gewezen; dat de
voorbereidende besprekingen, die tusschen
Rome en Tokio hebben plaats gehad, gun
stig ontvangen zijn. Het welslagen van het
plan hangt af van de houding van Parijs.
De diplomatieke correspondent van de
„Daily Telegraph" verneemt dat het feit,
dat het protocol van Genèvé niet het ver-
eischte aantal ratificatie^ heeft verkregen,
en derhalve tot mislukking schijnt ge
doemd, president Coolidge tot zijn initiatief
heeft geleid. De directe aanleiding, voor
zijn pogingen tot het bijeenroepen van een
nieuwe conferentie is echter de nieuwe poli
tieke oriëntatie in het Verre Oosten, waar
van het onlangs gesloten Japansch-Russisch
verdrag slechts het uiterlijke symptoom is en
welke naar de Amerikanen en sommige
Britsche Dominions meenen wijst op de on
volledigheid van het vlootverdrag van
Washington van 1921 en op de urgentie van
de aanvulling ervan, wil de vrede in den
Stille Oceaan gehandhaafd blijven. Amerika
houdt n.l. rekening met het streven van
Moskou naar een nieuwe politiek ten op
zichte van China, die wanneeer zij den steun
'krijgt van een andere groote mogendheid,
de heele politieke constellatie iri den .Stillen
Oceaan zal kunnen wijzigen, en met de mo
gelijkheid 'dat Rusland een deel van zijn
vloot naar het Verre Oosten zendt, hetgeen
hierop neerkomt, dat Rusland zijn positie
als groote mogendheid in deze wateren her
neemt.
EEN INTERNATIONAAL CONGRES
VAN WAPENHANDELAREN.
De groote wapenfabrikanten, die hun be
drijven aan banden zien gelegd door de be
sluiten der gemengde commissie van den
Volkenbond inzake de bewapening, ja, in een
verre toekomst hoe ver nog hun be
staan zien bedreigd, zijn te Parijs bijeenge
komen om eens te praten wat hun te doen
staat. In 't gebouw van de Kamer van Koop
handel wordt deze internationale bijeenkomst
gehouden,.
De voorzitter van de Kamer van Koop
handel, de heer Kempf, opende de vergade
ring. Hij wenschte zich niet in de debatten
te mengen, doch kon mét nalaten er met na
druk op te wijzen dat Duitschland en de Ver.
Staten niet tot den Volkenbond zijn toege
treden, en dat de wapenfabrikanten er dus
hun besprekingen zorg voor moeten dra-
zoodanige besluiten te nemen, dat zij
bij hun Duitsche en Amerikaansche con
currenten ten achter komen te an
Tot dusver is de vergadering .eeds eens
gezind in haar oordeel dat de particuliere fa-
brikatie van wapenen en munitie niet onder
worpen moet worden agn eenig ander reg
lement dan aan dat der nationale politiek.
DE OPIUMKWESTIE GESLOTEN.
De opiumconferentie werd gisteren door
Zahle gesloten. Deze gaf een duidelijk over
zicht van de werkzaamheden, waarop de ver
tegenwoordigers van Perzië, Portugal, Egyp
te Duitschland en Engeland Zahle bedankten.
HET BESTUUR VAN TUNIS.
Lucien Saint, resident-generaal van Tu
nis, is te Parijs aangekomen om met de in-
ter-ministerieele commissie voor Tunesische
aangelegenheden overleg te plegen. De jong
ste stakingen en de commiunistische pro
paganda in het protectoraat maken een her
ziening der politieke en administratieve be
stuursmaatregelen noodzakelijk. Bovendien
zal het statuut der in Tunis gevestigden Ita
lianen, wier aantal sedert 1914 gestadig is
toegenomen, worden bestudeerd.
ABD EL KRIM KALIEF?
Draadloos wordt uit Londen gemeld, dat
volgens een bericht van het Joodsche 1 el.
Ag.uit Kaïro Abd el Krim door invloedrijke
Egyptische Mohammedanen op het Mo-
hammedaansch Congres candidaat voor het
Kalifaat zal worden gesteld.
NAAR DE ONTWAPENING
De commissie van onderzoek in zake d,
luchtstrijdkrachten van het Representanten
huis te Washington hoorde in geheime zit
ting den chef van den generalen staf Heines
over den verdedigingstoestand van het land,
waarbij de chef van den Amerikaanschen
luchtdienst, generaal Patrick voor de mis
standen verantwoordelijk werd gesteld. Hei
nes bevestigde de verklaringen van gene
raal Mitchel, volgens welke vijandelijke
aeroplanes, indien zij New York aanvielen,
de stad binnen 24 uur zouden kunnen ver
nietigen, waarop de chef van den Ameri
kaanschen chemischen oorlogsdienst gene
raal Fries, verklaarde, dat ook bij gas-aan-
vallen de eenige mogelijkheid van afweer
bestond in het afvuren van gasbommen op
de aeroplanes. Officieel wordt verklaard, dat
het leger 21 vervolgings-vliegtuigen heeft
in plaats van 100, 24 bombardements-aero-
planes in plaats van 106. Hawai, het Pana
makanaal, de Philippijnen zijn pr?ct;sch
onverdedigbaar voor de opleiding zijn of
ficieel slechts twee leger-opleidingsscholen
be: "bikbaar.
BEZOLDIGING TIJDELIJKE
LEERAREN.
De heer Oud heeft aan den minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen de
volgende vragen gesteld
le. Is het juist, dat de bepalingen der sa
larisregeling voor de leeraren bij het middel
baar onderwijs, volgens welke de leeraren, die
gedurende vier achtereenvolgende jaren een
verschillend aantal lesuren hebben gegeven,
niet mogen worden bezoldigd naar een lager
aantal uren dan dat van het jaar, waarin dit
aantal het kleinst was, niet worden toegepast
vjor de tijdelijke leeraren, die op 31 Augustus
1923 in dienst waren
2e. Zoo ja, is dit dan niet jn strijd met de
overgangsbepaling van het Koninklijk be
sluit van 25 Mei 1923 en met de verklaring,
door den Minister afgelegd in de vergade
ring der* Tweede Kanier van 15 Juni 1923,
dat geen der in dienst zijnde leeraren in sa
laris achteruit zou gaan
DE NATIONALE BEDEVAART NAAR
ROME.
Het secretariaat des Nat. Be de vaart-Groep
II te Oss (N.B.) schrijft ons
Gelijk reeds meerdere malen gepublicec. d
werd, zal een deel der groote Nationale Bede
vaart (n.l. Groep II) onder leiding staan de:
Paters Missionarissen. Uit alles blijkt, dat
voor het deelnemen aan deze bedevaart zeer
groote belangstelling bestaat. Om net rege
len van trein en logies zoo goed mogelijk te
verzekeren, is het noodig gebleken, de ge
legenheid tot inschrijving op 1 Maart te
sluiten. Heeft men dus plannen om mee te
gaan, laat men dan niet tot het laatste wach
ten met het zenden van het inschrijvings-
billet, daar men anders zoo goed als zeker
niet meer in den groep kan worden opgeno
men. Te lang wachten zou dus slechts te
leurstelling met zich brengén. Hoe spoedige:
men zich aanmeldt, des te zekerder is men
van goede plaatsen in de hotels. De gelegen
heid om in te schrijven voor logies bij de
Zusters van St. Martha is reeds gesloten
wegens plaatsgebrek. Alleen zij die zich
daarvoor reeds hebben opgegeven, zullen
daar logies kunnen genieten.
2 betar. Maandagmorgen vroeg, of in echt
Hollandsch, Zondagnacht laat, 2 uur, kwam
de wind met vernieuwd.' kracht. Ik heb er
doorheen geslapen, doch 's morgens om
'n uur of 5, toen ik uit Morpheus' armen
viel, spookte het van belang. Een klein or-
kaantje 1 We waren in de Golf van Lyon.
Die van Biskaye heeft een kwaden naam,
doch de laatste doet het. Gossiemijne, wat
*n weer 1 Weinig passagiers, alleen echte
Zeevaarders, kwamen op. De Zusters, be
halve een, waren niet te zien dien morgen.
Nu is het geen schande zeeziek te zijn in
zulk weer, doch wij, sterke, stalen magen,
begrijpen niet hoe ziek mer. zijn kan. „En
hoelang zal dat nog duren werd er angstig
gevraagd door de een of andere die Neptu-
nus tartend naar boven gekomen was. Op
't dek was het onmogelijk te zijn zelfs 3
hoog (4 maal bellen) spatten de kristallen
van de huizenhooge golven. Alles was nat.
De Javaansche knechten zijn aan 't poet
sen en schuren en telkens als 't schip extra
gebeukt wordt, dat het in alle voegen kraakt
en dreunt, als 't extra hobbelpaardt, roepen
Ze met langen uitgehaalden oes „ba-
goes goed zoo". Voor passagiers die leek-
Ziek neerliggen in een hoekje om ub hun
vel te springen 1
's Middags half 3 lagen we te Marseille,
waar ik mijn eerste brief gepost heb naar de
Nassaulaan.
Toen we om 12 uur lunchten was de rot
sige kust in zicht. Na tafel knapte ik direct
een uiltje want ik stond om 5 uur op
en toen ik wakker werd lagen we al gemeerd
Van het binnenkomen had ik niets gemerkt
Morgen beter oppassen met uitvaren.
Marseille is een van de groote havenplaat
sen ter wereld. Ze ligt aan de golf van Lyon
sn is eigenlijk een meervoud van steden, 'n
groote oppervlakte beslaande. De Groote
Houtstraat van Marseille is de Cannebière,
bekend en berucht. Een matroos hoorde ik
tot 'n passaeier zeggen „Dit is een van de
gezelligste steden der wereld. Ik ben overal
geweest op vele plaatsen is veel moois te
zien, maar wat hebben wij daaraan Wij
moeten in vrijen tijd lol, gezelligheid heb
ben. En Marseille met Buenostires is gezel
lig. Ze verstaan je hier gauw, hoewel „bier"
en „Moasel" overal verstaan wordt." We
zullen het er maar bij laten. Ieder zijn meug.
Dinsdagmorgen heb ik de Zusters in (wee
taxi's laten brengen naar de wereldberoem
de kerk van „Notré Dame", die op 'n 153
M. hoogè rots gebouwd is.
Een pracht-kerk van marmer, met hoo-
gen toren, waarop het vele meters groote
beeld Van de Moeder Maagd met haar Kind
je op den arm, de zee overziet. Een zwaar
verguld beeld dat schittert in het zonnelicht.
Binnenkomend en uitvarend is dat beeld'
het eerste en laatste dat men van Marseille
ziet.
Dien dag kwamen er meerdere passagiers
bij, zoodat we nu met 'n 156 personen zijn
in de 2e klasse echt internationaal, men
hoort zoowat van alles, behalve Dajakkers
en plat Kaarlemsch ,,'t is sjijn 1"
Drie luidruchtige kolonialen, die de loop
plank opzwaaiden en in Marseille gedron
ken hadden waren de laatste die aan boord
kwamen. Ik hoor dat, als de boot om half 5
afvaart, er nog twee manschappen aan wal
zijn zullen wel ergens hun roes liggen uit
te slapen.
Dinsdagmiddag verlaten we Marseille,
waarvan de havens massa's geld gekost heb
ben 1 Wat een breekwaters van kilometers
lengte wat 'n haven met allemaal hoekjes
en gaatjes en zijkaden. Geen gemakkelijke
haven
't Is onbegrijpelijk hoe een groote boot
daar binnen kan komen, maar er zijn dan
ook twee sleepbooten noodig om ze te du
wen en te trekken. De haven ligt ver-uitge
strekt ze begint bij den stad en strekt zich
uit tot over één uur loopens. Zeker zoo'n
eind als van Haarlem naar Spaarndam.
Booten liggen er van iedere nationaliteit,
booten met heel vreemde vlaggen. Een Hol-
landsche boot „Rietfontein"'n Afrikaan-
sche natuurlijk kwam in hetzelfde gaatje
liggen als wij. Doch vje gaan de haven uit,
voorbij verschillende vuurtorens en eiland
jes de zee tegemoet.
Vroeg naar bed en 's morgens tegen zes
sen komen we bij het eiland van Napoleon.
Een magnifique gezicht dat rotsige eiland
Corsica klein is uw omtrek, kaal is uw
grond. Dari de straat van Bonifacio tus
schen dat eiland en Sardina, waar de Sar
dientjes in blikjes groeien. Dat eiland schijnt
nog ruwer en woester dan het noordelijke.
Wat grillige vormen hebben die kustrotsen
kijk goed en men ziet er verschillende dieren
en koppen en geografische lijnen in. Hier
en daar een top gegroefd zooals men die ziet
op plaatjes van stereotype vuurbergen. Wel
interessant, doch deze passage wordt anders
niet veel gebruikt in wintertijd. Want de
Bonifacio-straat is beklipt en berotsklompt
en nog gevaarlijker dan de decimeters langs
de beruchte Haarlemsche tramlijnen.
Er blaast een stevige bries die de zee bui
ten opjaagt tot witgekopte golven 1 We hob
belen op de Middellandsche Zee, we hob
belen met het resultaat dat er slechts een
veertig passagiers aan tafel zijn met de lunch
Als ik-na afloop mijn lekkere pijp rook en op
en neer wandel zie ik vele bleeke, angstige,
ziekelijke gezichten van passagiers die zee
ziek zijn of zich indenken het te zijn. Van
de Zusters kwamen er 5 voor lunch, doch
na de „potage des pois verts" oftewel „snert"
verlieten er twee de salon en zij waren
niet" de eenigste die vluchtten naar de fris-
sche lucht op het dek.
Aan de Engelsche tafel van 14 verschenen
er slechts 3 en één dame verliet de salon ook
heel haastig met de zakdoek voor den mond,
en dat zijn nu die bekende globe-trotters.
Donderdag 5 Februari.
's Morgens half zes komt Stromboli in 't
gezicht, 'n warm zaakje 1 Een roode vuur
gloed, die verduisterd wordt door dikke
rookkolom. Vele passagiers hebben zich
vroeg laten wekken om een „vuurspuwende
berg in werking" op korten afstand te zien 1
Het dorp aan den binnenvoet van den vuur
berg slaapt nog rustig onbevreesd voor wat
weer 'ns gebeuren kan en zal gebeuren. Een
lange reeks eilanden de Lonarische ge
loof ik en dan Sicilië.
De Loparische eilanden stelde ik me als
jongen voor als die eilandjes in Schoter- of
Kloppersingel, doch ze zijn wel „iets" groo-
ter toch 1 Tegenover Sicilië had ik het geluk
juist'op den dag van de H. Agatha, Siciliaan-
sche Maagd en Martelares haar Mis te le
zen.
Om 8 uur waren we in de mooie straat van
Messina een van de schoonste puntjes
van de reis. In gedachten gingen we weer
terug naar de uitbarsting van 17 jaar gele
den, toen Messina geheel vei woest werd.
De Etna rookte nu kalm een pijp van goe
de tabak, want de rook was wit, blanker nog
tenminste donziger dan de heldere
sneeuw op de bergtoppen en zijn eigen hel
ling.
Etna vaarwel 1 prachtg'ezicht van uit zee
aan de Oostkant, maar ik ben blij dat je niet
bij mij in de buuit rookt in het land der
Doesoens.
Een paar korte stooten van de stoomfluit
zijn het sein dat alle passagiers met zwem
gordels aan op het dek moeten komen bij
de hun toegewezen sloep. Een overblijfsel
van de oorlogstijd. De wind komt opzetten
en de golven worden dieper. Velen liggen
weer en verschijnen niet aan tafel. Ik lig in
langen stoel te lezen als de Commandant bij
opkomt en mij uitnoodigt het schip nog eens
te zien. Er is nog meer aan boord dan de
ik dacht.
Een telephoon-centrale, niet bediend door
juffrouw, doch door een „Jonges" 'n Ja
vaansche knecht. Een drukkerij waar de me
nu's, bioscoop-program enz. gedrukt wor
den. De dageüjksche telegrammen, wereld
nieuws, worden geschrijfmachiend. Eenige
dagen geleden hoorden we dat Jaap Eden
gestorven was.
Het draadloos telegrafie-station we zijn
nu nog in directe verbinding met Scheve-
ningen. Dan hoog op naar de brug. Waf 'n
hoogte 1 Heel diep, beneden is het voor-on
der, waar matrozen en 4e klassers huizen.
Een paar instrumenten worden uitgelegd,
't Alles zeer eenvoudig. De brugtijd en boot-
tijd verschilt. Wij hebben zonnetijd, de brug-
tiid is noe Greenwich. F.en sigaar m de ka
mer ze is niet meer dan 'n hut van den
kapitein en gezellig geboomd.
„Kom nog maar op als u wilt,"
Als gewoon sterveling heeft men op zoo'n
groote boot heelemaal geen kans. om op de
brug te komen, ik bofte dus. Ik mag meteen
hier wel bij zeggen dat de maatschappij en
manschappen en bedienden uiterst vriende
lijk en voorkomend zijn jegens de Zusters
en mij. Buitengewoon zoodat ik wel 'ns paf
sta, want als missionaris ben ik zooveel vrien
delijkheid en gemak niet gewoon.
Het schip blijft hobbelen en er zijn 's mid
dags vele angstige gezichten als 't 'n beetje
te veel rolt, dat de ptoelen over het dek schui
ven 1 't Is anders prachtig weer, alleen is de
wind tamelijk koud, zoodat ik nog mijn
overjas draag.
Heb weer de zon zien ondergaan, zien dui
ken in de wateren van de Middellandsche
Zee. Mijn schoonheidspols echter klopte
niet sneller.
's Avonds weef bioscoop. Een drama en
een Harold Lloyd-film waarbij gelachen is.
Half elf naar bed en geslapen voor twee.
's Morgens zijn we tegenover Grieken
land, eilanden aan bakboord. We zullen van
daag Kreta passeeren en vandaag is het de
feestdag van den H. Fitus, eerste bisschop
van Kreta. Heb even zitten mijmeren over
St. Paulus' reizen ook over deze zeeën. Wat
'n verschil toen en nu 1 Een kotter passeert
ons met volle zeilen en wat hobbelt die, doch
ze loopt veel sneller dan men zou verwach
ten.
Kreta is aan de Zuid-kust woest en ruw.
We varen op 'n kleine kilometer afstand.
Zijn onder de wind, zoodat allen (bijna ge
nieten kunnen, alles staat of zit dan ook aan
bakboord.
Ginds naar het Oosten liggen wit-getopte
bergen Sneeuw. En de bijna volle maan
komt even in rust op de bergtoppen, doch
springt weer op en bleek, zeeziek-bleek,
rijst ze en begint haar wandeling naar Wes-
terkimme, onzen weg verlichtend als de zon
straks is ondergegaan. Ik tref hoe langer hoe
meer katholieken aan boord. Een twintigtal
reeds. Gewoonlijk is het door hun termino-
loeie, want andersdenkenden, och arme wat
weten zij van Katholieke zaken af 1
Een koloniaal, 3e klasser, begint zijn le
vensgeschiedenis te vertellen. Interessant
misschien voor een Victor Hugo, doch ik
verliet hem gauw want hij was half boven
zijn theewater. En dan hoor ik liever niet
van die intieme levensdaden en orrdaden van
een „gesjoenten jongen". Als men zou willen
zou men heel wat brokken menschen-levens
te leeren krijgen 1
Al interessant om verschillende facies te
bestudeeren terwijl ze praten, spelen, kaar
ten, lezen of niets doen. Er is veel, heel veel
schijnbare vriendelijkheid in de wereld 1 11
En ook zoovele koue aardappeldrukte 11
Ik zal blij zijn als ik weer onder mijn na-
tuurmenschen ben 1
Zaterdag, laatste dag op de Middelland
sche Zee, laatste dag in het Westen, morgen
gaan we „de Oost" in. 't Zal vandaag water
en water en zee en lucht zijn en morgen
ochtend vroeg in Port Said. Deze brief zal
ik hier op de boot posten, dan gaat hij zoo
gauw mogelijk naar Holland.
In Marseille kreeg ik nog een paar brie
ven, ook nog een brief met 'n riks ingeslo
ten van een iezeres van de „N. H. Crt." Be
dankt voor alles. En nu dat ik afscheid neem
van Europa, sluit ik dezen om nog allen die
mij weldaden te bedanken, al mijn vrien
den nog eens hartelijk „gedag" te zeggen al
de lezers nog eens het beste te wenschen en
zelf vertrouwend dat u allen mij dikwijls
gedenken zult in uw gebed, want ik zal weer
heel wat genade-gaven van Onze Lieven
Heertje noodig hebben in mijn verder en
mag het zijn nog lange jaren van mijn
missionarisleven
(Niet sentimenteel worden, ouwe jongen 1)
Vaartwel
H. J. STAAL,
Pr. Missionarii
S.S. Patria.
In den Zuidhoek van de
Middellandsche Zee.
7 Februari 1925.
V
