FINANCIËN.
Het geheime rapport
over de Bossche
Hanzebank.
Thans heeft de rapporteur J.
Nijst van het Accountantskan
toor van J. J. M. H. Nijst en
Co. toestemming gegeven tot pu
blicatie van de door hem uit
gebrachte rapporten inzake het
faillissement van de Hanzebank
te 's-Hertogenbosch.
Wij ontleenen hieraan het
volgende:
Beheersbeleid 1918'22.
Ter beoordeeling van het
door een bankinstelling gevoer
de beleid kan men zijn toe
vlucht nemen tot: a. de naar
ouiten gebleken feiten, zooals
die tot uitdrukking komen in
jaarverslagen, prospectussen,
statuten, wijzigingen en d.g.;
b de interne gegevens.
Rapport van 28 Febr. '18
door de Directie uitgebracht
aan het Bestuur en den
Raad van Toezicht.
In dit rapport wordt een
overzicht gegeven van de maat
regelen van organisatorischen
en administratieven aard, welke
onder den drang der voortdu
rende expansie der Bank geno
men moesten worden, teneinde
de oragnisatie en administratie
gelijken tred te doen houden
met de sterke ontwikkeling van
het bedrijf.
Hoewel ik op dit rapport in
mijn schrijven van 11 Maart '18
een aantal critische kantteeke-
ningen heb gemaakt, kan ik
verklaren dat dit rapport der
directie hetwelk tot grond
slag heeft gestrekt van de ver
dere organisatie der Bank
getuigt van een goed inzicht om
de decentralisatie langs de
juiste lijnen tot stand te bren
gen.
Verdei luidt het echter: Een
der leemten die het directie
rapport van 28 Febr 1918 aan
kleven. is het ontbreken van
iedere mededeeling omtrent ac
countantscontrole resp. omtrent
een samenwerking tusschen in
terne en accountantscontrole.
Wel wordt in het rapport ge
wag gemaakt van een eigen con
trole- of accountantsafdeeling,
aan welke zal worden toege
voegd „een persoon, uitsluitend
voor de balanscontrole van
cliënten, bij eventueel te ver-
leenen credicten of wel bij over-
stand der rekening."
Schr zegt dan: In het alge
meen mag ik wel zeggen, werd
door Directie en Bestuur der
Hanzebank te weinig waarde ge
hecht aan een vruchtbare sa
menwerking met een accoun
tantskantoor, omdat men blijk
baar liever in eigen kring alles
bedisselde en kritiek liever niet
wilde hooren.
Schr licht dan in chronologi
sche volgorde uit zijn brieven en
rapporten der laatste jaren, de
meest belangrijke gegevens en
mededeelingen, die met het ge
volgde beheersbeleid verband
houden
In de rapporten van 26 Mei
1919 aan Bestuur en Raad van
Toezicht over de Balans van 31
December 1918 wordt o.a. ge
wezen op de wenschelijkheid
van verdere kapitaalsuitgiften in
verband met de stijgende cre-
dietbehoeften waardoor de ver
houding van eigen tot vreemd
kapitaal nog ongunstiger dreigt
te worden dan zij reeds is.
Er wordt een betoog geleverd
om de administratie tot 'n hoo-
ger peil op te voeren o.a door
het samenstellen van week- of
maandbalansen. Zeer uitvoerig
worden behandeld de crediet-
risico's en hunne controle.
Opgemerkt wordt daarbij o.m.
Van eventueel belang is een
voortdurende effectieve controle
op de individueele credietne-
mers Verder luidt het: Het ri
sico, dat Uwe instelling liep
op de uitstaande credieten op 31
December 1918 is niet opge
maakt Het kan m i. niet betwist
worden, dat een credietrisico
bestaat en dat het reservefonds
ook na donatie uit de winst van
1918, waarschijnlijk niet vol
doende zal zijn lot dekking der
bestaande risico's.
Aan de belangrijke kwestie
der likwiditeit ontleenen wij
schr.'s volgende verklaring: Ik
meen op de ongezonde verhou
ding der likwiditeiten in Uw be
drijf met den mecsten ernst Uwe
aandacn' t moeten vestigen,
waar wij bij den terugkeer tot
meer normale economische ver
houdingen een nog grootere
credietbehoefte mogen verwach
ten.
Inzake het rapport van 28
Aug. 1919 betreffende de in
terne- en Accountantscontrole,
zegt schr o.m.. In den loop van
het jaar 1919 vestigde zich bij
mij steeds meer de overtuiging,
dat de credietverleening bij de
Hanzebank in verkeerde banen
werd geleid en heb ik mij her
haaldelijk de vraag gesteld:
Wat kan ik doen om deze in
stelling voor verdere afwijkin
gen van den goeden, zakelijken
weg te behoeden? Ik had als
accountant een zeer beperkte
opdracht, waarbij mijn aanraking
met het Bestuur en den Raad
van Toezicht bepaald bleef tot
de jaarlijksche vergadering,
waarin de balar.scijfers en de
winstverdeeling besproken wer
den Op deze vergadering wer
den mijn adviezen gewoonlijk
met belangstelling aangehoord
en verder genegeerd.
Uitgifte Meuwese-van
Gerve.
Einde 1919 kwam mij ter
oore. dat de Bank in deze zaak
een grooten strop zou hebben
gehaald Scht. memoreert dan
deze uitgifte en beweert: Uit
het prospectus blijkt voldoende
welk een zwakke maatschappij
door den steun der Hanzebank
in het leven was geroepen, zoo
dat het mislukken der emissie
geen verwondering kon baren
Waar meerdere fouten als in de zaak
Meuwesevan Gerve begaan, voor de Bank
noodlottig zouden kunnen worden, terwijl
het Bestuur der Bank in zijn blind vertrou
wen in de directie bleef volharden, schreef
schrijver d.d 19 April 1920 aan den Voor
zitter van het Bestuur, om te trachten Z Ed.
van dit blmd vertrouwen te genezen.
Uit het rapport van 14 Mei 1920 betreffen
de de controle der credieten blijkt dat 62
credieten boven f 100.000 werden onder
zocht. De a'gemeene indruk, luidt het dan,
dien wij door onze beperkte controle ver
kregen, was onbevredigend Vervolgens wer
den betreffende deze credieten de conclu
sies, waartoe men was gekomen, uiteenge-
Het bernen van de „Soerakarta." - Palmpaardenmarkt. - De trekscbnit.
DE btKUhJ^DE vf ALMPAARDENMAKh. 1 IE U'lKECHl, Maandag op ne.
Vreeburg gehouden. Een overzicht van de nog vrij druk bezochte markt.
DE ZEILVEREENIG1NG 'T IJ vierde haar 40-jarig bestaan. Bestuur en feest
commissie, recipiëerend in dc Industriëele Club te Amsterdam.
HET KN1KKERSEIZOEN. Overal langs de straat zien wij weer de groepjes
kinderen, verdiept in 't spannende knikkerspel. „Eef of oneef!"
VERGANE GLORIE. Het gebouw van het voormalig circus Carré te Amster
dam zal, ten einde raad, worden verkocht. Wat zou er van worden?
PAASCHVEETENTOONSTELL1NG TE SCriAGEN. Een aardige tegenstelling:
Het scbapenkamp in de winkelstraat.
VOOR DEN PAASCHDISCH. Ouder-gewoonte
ziet men nog hier en daar voor de slagerswinkels
de vetgemeste „Paaschosscn'" staan, doorgaans
prijswinners van Paaschveetentoonstellingen. De
dood wacht hen!
DE TREKSCHUIT te Edam
(naar Volendam) staat gereed
haar arbeidsseizoen weer te
beginnen.
EEN LOUDSPEAKER ZONDER HOORN is ge
construeerd door den heer A. E. Vlug te Den Haag.
Het instrument heeft den naam Big Ben
gekregen.
HET BERGEN VAN DE „SOERAKARTA". Het losgescheurde achterste gedeelte
van het schip wordt door de sleepboot „Witte Zee" langs den Nieuwen Waterweg
opgesleept
HET BERGEN VAN DE „SOERAKARTA", Het achterschip raakte weer vast bij
de Berghavcn. Dit incident hoopt men echter met behulp van een bok te boven
te komen.
y
PALMZONDAG TE ZUTPHEN. Een kiekfe van den Palmpaascboptocht. waaraan
tal van kinderen met allerlei modellen deelnemen.
DE DUITSCHE R1JLSWEER ROUWT om de kamera-
den, die bij de ramp op de Weser om 't leven kwamen.
De vlag halfstok op 't ministeriegebouw te ""erlijn.
MIJNONGELUK TE ESSEN. Een kijkje op de schacht (van de mijn „Matthias Stinnes"}
waar 't ongeluk plaats had.
zet.
In het rapport van 4 Juni 1921 aan het
Bestuur'en den Raad van Toezicht betref
fende balans van 31 December 1920, wordt
't gevoerde beleid ten sterkste gecritiseerd.
In het rapport van 13 Mei 1922 aan het
Bestuur en den Raad van Toezicht wordt
verslag uitgebracht van een onderzoek naar
den stand van zaken van een 74-tal credie
ten boven 100.000 Het totaal der aan deze
74 credietnemers verleende credieten be
droeg .per 31 December 1921 17 290.000.
waarvan gedekt door diverse onderpanden
7.970.000, zoodat ongedekt was 9.320.000
d.i. pl.m. 57 pCt van het uitstaande bedrag.
Ook inzake deze kwestie wordt scherpe cri-
tiek uitgeoefend op het beleid van Best. en
R. v. T. Na bespreking van nog een tweetal
rapporten volgt de behandeling van het Rap
port van 20 Juni 1922 aau Strijcrs, luidende:
Ik ontring de notulen eener op 27 Jan 1921
ten kantore der Centrale Bank gehouden
conferentie tusschen de heeren L. van dei-
Steen, mr P Sopers, M. Verberk, H. van
Rooy, H. van der Velden, A Baumchen en
Strijers. De eerste alinea dezer notulen
luidt: „Na gehouden besprekingen verklaart
de heer Strijers inzake de fondsen-deposito,
welke het onderwerp der conferentie uit
maakt en die in een door alle aanwezigen
geteckende bijlage nader gespecificeerd is,
geheel eigenmachtig te zijn opgetreden, de
aan- en verkoopen der betrokken fondsen
zelfstandig per telefoon te hebben geregeld
en deze aan- en verkoopen ook schriftelijk
te hebben bevestigd."
Niettegenstaande deze notulen door alle
hierbovengenoemde heeren geteekend zijn,
blijf ik ten opzichte van dit punt sceptisch
gestemd Het is mij onbegrijpelijk, hoe een
beambte tot dergelijke speculaties zijn toe
vlucht durft te nemen zonder voorafgaande
I lestemming zijner directie Het verlies, uit
deze specui.itie voortvloeiend, was op 31
December 1922 opgeloopen tot 250.000.
Na een uiteenzetting van de verdediging
van de directie der Hanzebank van haar be
leid inzake dc likwiditeit, waaruit, naar
schr. beweert, blijkt, dat de directie der
Bank zeer zeker aan de likwiditeitspositie
haar volle aandacht heeft geschonken, geeft
schr. verschillende middelen aan om de li
kwiditeit te verbeteren.
In het tweede geheime rapport, uitge
bracht op 15 Mei 1923 (bovenstaande was
van 23 April 1923) geelt schr. o.m. te ken
nen: Mijn nader onderzoek en bestudeering
der talrijke dossiers, hebben mijn oordeel
over de gestie der Hanzebank, neergelegd in
mijn eerste rapport, niet gewijzigd, maar vol
komen bevestigd. Het beheersbeleid van de
directie der Hanzebank heelt op de eerste
en voornaamste plaats gefaald bij bet verlee-
nen en controleeren der credieten.
Resumeerende meent schr. dit het oordeel
over de gestie der Hanzebank gedurende de
de periode 19181922 niet gunstig mag lui
den. Erkennende de groote moeilijkheden
waarmede hare beheerders in deze crisispe
riode te kampen hadden, zullen dezen zelf
moeilijk kunnen ontkennen, dat zij gefaald
hebben in stuurmanskunst om het roer der
Bank in vaste hand te houden en deze vei
lig door de zware branding heen te loodsen.
Over de mogelijkheid om het door den
storm onttakelde schip alsnog in veilige ha
ven te brengen hoopt schr zijn meening
kenbaar te maken in een s'ot-rapport, han
delend over de bestaansmogelijkheid der
Bank, gelet op haar tegenwoordigen toe
stand.
