V erkeersong evallen.
Indische Kroniek.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT.
Derde blad Vrijdag 1 Mei 1925
Missie-kwesties.
Woningnood en Woninghuren.
Personalia.
Demonstratie Batikken.
Kappers-Bedrijl-Organisatie.
Besmettelijke ziekten.
Esperanto en Radio.
Iets voor Biljartliefhebbers,
Haarl. Instituut voor Lichameliike
Opvoeding.
Examens Krankzinnigenverpleging.
Gevonden dieren en voorwerpen.
INGEZONDEN.
LANDB. EN VISSCHERD
De huisvesting van ons Pluimvee
In een vorige kroniek is een en ander
j meegedeeld over de motie-Soekawati, waarbij
[de Regeering verzocht wordt geen directen
,of indirecten steun te verleenen, waarbij de be
doeling voorzat de missie geheel van Bali te
jweren.
De motie zou in de najaarszitting van den
[Volksraad opnieuw aan de orde komen, uit-
jgesteld als de behandeling was in de voorjaars-
jzitting. Evenwel had de Regeering haar oor
deel over de toen juist ontvangen resultaten
van een ingesteld onderzoek nog niet be
paald en kon zij dus nog geen inlichtingen
aan het college verschaffen. Zoodat be
handeling weer moest worden uitgesteld,
i Intusschen is er in „Het Soerabaiasch
Handelsblad" (nummers van 24 Nov., 30
Dec. en 16 Jan.) een polemiek gaande geweest
lover de kwestie.
In het eerste artikel, van de hand van den
heer H. van Meurs (kath.) werd onder aan
haling van gezaghebbende schrijvers en on
verdachte bronnen als b.v. de Encyclopedie
van Ned. Indië, een boekje opengedaan van
de velerlei misstanden in het Balische ge
meenschapsleven, rechtstreeks verband hou
dend met den godsdienst en de Balische cul
tuur.
Om den lezer een beeld te geven van het
geëxposeerde, zullen we er eenige samen
vattende grepen uitdoen.
Volgens den heer Lekkerkerker, verbonden
aan het Koloniaal Instituut te Amsterdam,
en archivaris van het Bali-instituut, bestaat
[enkel op Bali het ltastenwezen in scherpen
vorm, eenigszins getemperd door de be
moeiingen van het Nederlandsche Bestuur.
Zeeën van ellende zijn weggenomen door
de annexatie van de Balische rijkjes de
volksmassa zegent dagelijks ons ingrijpen.
Het is ongeloofelijk, aldus L., zooals het
volk vroeger uitgezogen en vertrapt werd door
de vorsten en hun aanhang en hoe door dezen
het volk werd verontzedelijkt. De ellende
vloeide hoofdzakelijk voort uit het kasten-
wezen en vorstenbestuur. de slavernij en de
ellendige positie van de vrouw als gevolg van
Hinaoesche begrippen
De bovengenoemde Encyclopedie meldt,
dat tot 1903 op Bali nog de weduwen-ver
branding plaats greep, waarbij dus tegelijk
met de crematie van een overleden vorst een
of meer zijner weduwen levend verbrand
werden in denzelfden vuurpoel, waarin het
vorstenlijk verteerde. Aan deze barbaarsch-
heid, inhaerent aan de godsdienstige opvat
tingen der Baliers is sindsdien door de Ned.
Regeering een eind gemaakt. Zonder dezen
druk van boven zou het misbruik echter zon
der twijfel weer herleven.
Volgens dezelfde bron is door het Ned. Be
stuur een eind gemaakt aan het „gebruik",
dat bij het overlijden van den man, zonder
zoons na te laten, de weduwe, eventueel ook
haar dochters, ter beschikking kwamen van
den vorst of van aanzienlijke pcengawa's
(adellijke bestuurders) a;e ze als bijzitten of
slav'nnen konden houden, of ze als slavmnen
aan anderen overdoe;]."
Onder het hoofdstuk P.ostitutie wordt
meegedeeld
„Als een heel eigenaardige vorm van be-
roepsprostitie moeten hier genoemd worden
de vroegere panjeroans van Bali. Dit zijn de
dochters of vrouwen van zonder wettige erf
genamen gestorven mannen uit de laagste
kaste (soedra) of van vogelvrij verklaarden
(bedangan) die eigendom van den vorst wer
den. Zij werden door hem, voorzoover hij
ze niet in zijn eigen harem opnam, het land
ingezonden om het beroep van prostituée uit
te oefenen, met de verplichting een bepaald
deelharer verdiensten aan hem uit te keeren."
Hierbij merkt de heer v. M. striemend op
„Het Christendom zorgde steeds heel anders
voor zijn weduwen en wee zen 1"
Meer, veel meer zou nog aan te halen zijn
over ware misstanden op Bali, waaronder
vooral de lagere klassen natuurlijk te lijden
hebben, doch het zou ons te ver voeren. Nu
;s het droevige van zulk een toestand, dat de
betrokkenen hem als gewoon, als onvermij
delijk misschien wel, beschouwen. De hoo
gere kasten echter, die uiteraard door hun
uitgebreide privilegies a.h.w. parasiteeren op
de groote massa der lagere kasten, komen door
aanraking buiten Bali, door onderwijs buiten
Bali, enz. wel min of meer tot de overtuiging
dat meerdere toestanden op hun eiland af
keurenswaardig en immoreel zijn. Doch elke
intensieve poging van buitenaf, om gezondere
toestanden te scheppen, om andere befrip-
pen te verspreiden, tast tevens het kaste-
begrip en daarmee hun bevoorrechte posi
tie aan. Heel wat zedelijk inzicht en niet min
der zedelijke moed zou er dus noodig zijn, in
dien ze con amore instemden met zendings-
of missiepogingen om betere ideeën te ver
spreiden. Vooral, omdat er op maatschappe
lijk terrein op Bali ook zeer veel goeds be
staat en b.v. armoede, pauperisme er eigen
lijk niet voorkomt. De sociale instellingen,
ah waterschappen, de coöperatieve zin e. d.
staan op dit door de natuur zeer bevoorrechte
eiland op veel en veel hooger trap dan elders
in den archipel.
Mgr. Verstraelen, de Apostolisch Vicaris
der Kleine Soenda-eilanden, waaronder Bali
ressorteert, bezoekt het eiland meermalen en
ondervindt dan niets dan welwillendheid van
den kant der Balische grooten, met wie hij
in aanraking komt. Hij brengt hun bezoeken
in hun poeri's en converseert op de meest aan
gename wijze met hen, zooals Mgr. ons nog
een dezer dagen mededeelde. Daarbij is de
Baliër van nature verdraagzaam volgens ken
ners. Te verwonderlijker lijkt het daarom
dat er zoo'n campagne tegen de missie is op
gezet. Een hooggeplaatst (niet-katholiek)
bestuursambtenaar, sedert kort gouverneur
van een der buitengewesten, die Mgr. Ver
straelen zelf had aangeraden zijn werkzaam
heid op Bali te richten en aldaar een school
te openen, deelde Mgr. dan ook als zijn mee-
mng mede, dat hierin externe invloeden
een rol moesten hebben gespeeld. En waren
er andere, meer missie-gezinde of zelfs maar
jstrikt-neutrale bestuursambtenaren op Bali
geweest we maken ons sterk, met een beroep
pp de meening van voormelden gouverneur,
dat van een aktie der bevolking geen sprake
was geweest. Iets te bewijzen valt er in zulke
zaken echter nooit. Er valt alleen, gezien de
anti-katholieke gezindheid van helaas nog
menig bestuursambtenaar, te gissen. Dat
echter ook bij de Regeering wel eens de ge-
Idachte rijst aan openlijke of heimelijke te
genwerking van missie of zending door be
stuursambtenaren, mag men afleiden uit een
Regeeringscirculaire van 1 Juni 1901 (bij
blad No. 5604) welke er met nadruk op wijst,
dat het zendingswerk ten volle aanspraak
mag maken op steun, waar het niet geacht
kon worden de o enbare rust en orde in ge
vaar te brengen, dat Europeesche bestuurs
ambtenaren zich in hunne bemoeiingen met
zendelingen behooren te onthouden van elke
minder gepaste inmenging die aan het werk
der zending zou kunnen schaden dat zij in
hunne aanrakingen met de bevolking geen
vragen mogen stellen, die slechts aan ver
dachtmakingen en onjuiste voorstellingen
omtrent het zendingswerk voedsel geven
enz.
Is dit voorschrift mzake Bah gevolgd
We meenen op goede gronden onzen ernsti-
gen twijfel te mogen uitspreken.
De Balische kwestie heeft er. zelfs toege-
leid om de idee te uiten, de toelating der
Missie op het eiland in te trekken. De lezer
weet zonder twijfel, dat zulks krachtens het
befaamde artikel 123 van het Regeerings-
reglement mogelijk is. En hier raken we als
vanzelf weer de kwestie aan, die de werkzaam
heid der missionarissen gedurig kan belem
meren en steeds als een Damocles-zwaard
blijft dreigen boven de Missie.
Over het smadelijke voor de Katholieken,
dat in dit artikel gelegen is, zullen we nu
maar niet uitweiden. Over het dwaze even
min, waar in geen enkel koloniaal gebied,
van welke andere Europeesche mogendheid
ook, een bepaling van dien aard voorkomt.
In Britsch-Indië b.v. waar de inheemsche
bevolking bijna geheel öf den Islam, öf den
Hindoe-godsdienst belijdt, kunnen missio
narissen zonder eenige inperking hunner
vrijheid arbeiden. De Britten schijnen zelfs
niet op de gedachte te zijn gekomen, dat be
palingen dienden te worden gemaakt met
het oog op mogelijke verstoring van rust en
órde. De eer van die trouvaille berust enkel
en alleen, als unicum in de wereld, bij het
Nederlandsche gouvernement. En een Ka
tholieke staatspartij van zegge en schrijve
32 op de 100 Kamerleden berust nog immer
in deze vrijheidsbelemmering van hare mis
sionarissen in het Nederlandsche koloniale
gebied, tolereert nu reeds ruim 70 jaren, dat
haar geestelijken een bewijs van toelating tot
werkzaamheid moeten vragen, en hun wordt
aangewezen, waar en onder wie zij mogen
missioneeren en welk gebied zij niet mogen
betreden. Wij laten, zonder nadrukkelijk
protest en zonder ernstige pogingen om tot
opheffing te geraken toe, dat het evangelie
woord Gaat en onderwijst alle volken door
artikel 123 van her Indische Regeerings-
reglement wordt gedenatureerd tot de clau
sule Ge zult alleen gaan tot die volken, die
ik de Indische Regeering U gelief aan
te wijzen. En waarom Om twee redenen, die
geen redenen zijn, en het in geen geval
mochten zijn.
De eerste, en momenteel misschien de
meest zwaarwegende, is, dat de Christelijk
Historische Partij behoud van het artikel
eischt, omdat zij de katholieke missionarissen
van hun zendingsterreinen wil weren. De
kwestie der z.g. dubbele zending.
Als tweede reden wordt aangenomen dat
de mogelijkheid van rust- en orde-verstoring
eischt, dat de Indische Regeering de be
voegdheid bezitte om toelating van missio
narissen in zeker gebied te weigeren of
indien reeds verleend, deze weer in te trekken.
Wij zijn ér echter zeker van, en dat met alle
vooraanstaande katholieken van Indië, dat
dit een dooddoener is en blijkens de ervaring
altijd geweest is. Een meening, die we nog
pas een week geleden opvingen uit den mond
van een in den dienst der missie vergrijsden
priester, den bekenden Pastoor van Lifh.
De zaak wordt totaal omgedraaid, aldus
deze missionaris. Niet art, 123 ontleent zijn
bestaansrecht aan de mogelijkheid van rust
en orde-verstoring, dit is een fantoom, een
puur verzinsel, maar art. 123 provoceert
mogelijke rust en orde-verstoring. Juist het
bestaan van dit artikel en dus de mogelijk
heid van optreden der Overheid tegen missie
werkzaamheid kan oorzaak zijn, dat vij
anden van de missie verstoring van rust en
orde bewerkstelligen om aldus, door. toe
passing van het artikel, hun doeleinden na te
streven, 't Is hier te lande een communis
opinio onder de tot oordeelen bevoegde katho
lieken, dat, wanneer morgen aan den dag
art. 123 verdwijnt, er van dat oogenblik af
ook niet meer gerept wordt van verstoring
van rust en orde, omdat niemand in ernst
aan die dwaasheid gelooft.
Rest dus de tegenstand der onverzettelijke
Protestanten, belichaamd in een punt van
het staatsprogram der Christelijke Histori
sche Unie. Nu mag het behoud der coalitie
een ideeël goed van de eerste orde zijn, we
zullen de laatsten zijn om dat in twijfel te
trekken maar inzake de vrijheid der missie
om te gaan, waar de Kerkelijke autoriteiten
dit noodig of gewenscht achten, zouden wij,
en met ons de Indische katholieken, zoo gees
telijken als leeken, toch wel eens gaarne zien
dat dit punt werd uitgesloten van elke mar-
chandage. In plaats daarvan "Rebben wij
moeten ervaren, dat op de Utrechtsche bij
eenkomst der partij op 31 Janauri j.l. weer
danig gesold is met de kwestie der intrekking
van het artikel.
Nu wordt wel eens beweerd, dat het artikel
zooveel belemmeringen niet meebrengt. Mo
menteel is dit misschien niet zoo opvallend,
doch de toekomst kan andere situaties mee
brengen. De oplevende actie der Mohamme-
daansche vereenigingen, onderdeel van het
Pan-Islamisme, anti-christelijke opstokerij
van heidensche bevolkingen door missie
tegenstanders, wantrouwen van vooraan
staande Inlanders in de bedoelingen der
Katholieke Staatspartij ten aanzien van
Indische aangelegenheden 1) zijn zoovele
zaken, die het artikel 123 in de toekomst
tot een geducht strijdmiddel tegen de missie
kunnen maken. Bestaat het niet meer, dan
zullen alle redenen vervallen, om zich er op
te beroepen. De missie kan dan wel moeilijke
tijden doormaken, van wettelijke belemme
ring zal ze echter verschoond blijven.
Ook nu is art. 123 echter vaak een hinder
paal voor de missie. Daar hebt ge b.v. den
missie-arbeid in Midden-Java. Behalve de
enkele pastoors, die de officieele toelatings
akte bezitten, zijn er momenteel een twintig
tal theologanten, die zoo een dag per week
de dessa's intrekken om voorbereidend mis
siewerk te verrichten.
Deze hebben daartoe echter niet het recht,
wijl ze geen officieele toelating bezitten. Het
Binuenlandsch Bestuur is gerechtigd hun
dien arbeid te verbieden. Met de wet in de
hand is het hiertoe zelfs gehouden. En waar
er op het oogenblik een sterke Mahomedaan-
sche opleving in die streken bestaat, is de
mogelijkheid niet uitgesloten, dat van de zij
de van Mohamedaansche vereenigingen be
zwaren tegen den arbeid dier theologanten
bij het Bestuur worden ingebracht; een be
roep op art. 123 en het werk ligt stil.
Wat dan Twintig aanvragen indienen
om toelating? Zoo'n openlijke krachtproef
zal de missie in zulke omstandigheden niet
wagen. Zooiets zou werken als de roode lap
op een stier, en der missie zeker niet ten goe
de komen.
Op Sumatra zou Mgr. Brans gaarne een
priester zenden naar de Batak-landen. Dit
gebied is échter toegewezen aan de Protes-
tantsche zending, die er reeds ettelijke dui
zenden volgelingen telt. De zending zal zich,
haar gewoonte getrouw, natuurlijk met hand
en tand verzetten tegen de toelating van een
missionaris in die streken, en zich beroepen
op art. 123. Niettemin ligt er op de Regee-
ringsbureaux sinds een drietal jaren een ver
zoekschrift van pl,m. 160 Batakkers om toe
lating van een R.K. geestelijke in hun streek.
Was art. 123 van de baan, dan zou Mgr.
Brans in volle vrijheid aan dat verzoek kun
nen voldoen. Thans echter moet er toestem
ming zijn van de Regeering. ende mis
sie-arbeid aldaar blijft uit, want het rekest
blijft onbeantwoord onder het traditioneele
loodje liggen, en een aanvraag van Mgr.
Brans om toelating van een missionaris zou
reeds aanleiding zijn om alarm te slaan.
Zoo is in menig geval, vooral als men
kwaad wil, de missie aan handen en voeten
gebonden en kan zij de woorden „Gaat en
onderwijst" wel uit haar Evangelie schrap
pen. Want dit is niet haar zaak, maar voor
een groot deel die der Regeering.
Vrgge hoe lang noc zullen Holland's ka
tholieken dit knechtschap, waaronder hun
missionarissen gebukt gaan, goedmoedig to-
lereeren Hoe lang nog zal onze groote,
eensgezinde staatspartij zich bezighouden
met de vraag of, en zoo ja, hoe art. 123 moet
gewijzigd worden en welke wijziging is
ooit te rijmen met het Evangelie-voorschrift?
in plaats van Katholiek-principieel af
schaffing te eischen? Gaat de vriendschap
aan Coalitie-vrienden maar missie-tegen
standers boven de vrijheid der missie
Het zijn vragen, die hier te lande onwille
keurig vooral na de „Groote Vergadering"
van 31 Januari te Utrecht, gesteld worden.
Tot slot en mede tot aansporing zij
hier vermeld een motie, welke de Katholieke
Politieke Vereeniging te Bandoeng in haar
Jaarvergadering op 1 Februari j.l. als weer
slag op een politieke lezing onzerzijds, aan
nam en publiceerde en waarin aangedron
gen werd bij de Katholieke Staatsparij in het
moederland om het punt afschaffing van
art. 123 op het verkiezingsprogram in 1925
te plaatsen.
Wij zullen hier echter nog wel lang moe
ten prijzen, wat men in Holland gelieft te
wijzen. Ook inzake art. 123.
A. B. TEN BERGE.
Buitenzorg, Uit, Mrt. '25.
1) Onze voorloopig? indruk b.v. ten
aanzien van de gedragslij., der Kath. Kamer
fractie ingenomen bij de behandeling der
Staatsherziening in Febr. j.l. is, dat de In
de Inlandsche politici de Katholieken zullen
indeelen bij de hulptroepen van Treub c.s.
schragende de imperialistische exploitatie-
politiek, die het grootkapitaal weer op In
dië schijnt te willen toepassen. We zijn dien
aangaande verre van optimistisch
T. B.
VIII.
Haarl. Stichting tot Woningverbetering.
Op ons verzoek om inlichtingen, ontvin
gen wij van den secretaris van bovenge
noemde stichting, den heer 1 om Kruijlf, de
volgende mededeelingen.
De Haarl. Stichting tot Woningverbete
ring bezit 3 groepen arbeiderswoningen te
zamen 374 huizen en 1 Groep Midden-
sisndswoningen bestaande uit 74 huizen. De
huren voor eerstgenoemde groepen bedra
gen van 4.25 tot 5 per week en voor de
laatste groep 800 en J 850 per jaar.
I. De exploitatie van de middenstands
woningen is niet sluitend, hetgeen te wijten
is aan de te hooge huren, meerdere wonin
gen staan dan ook leeg. lot nu ,.oe zin de
tekorten veliswaar grootendeeb "edekt uit
het onderboudsfonds, doch dat .is dit jaar
niet meer mogelijk, zoodat de gemeentA zal
moeten bijspringen. Een radikale opic.r ing
om de huizen te verhuren en zoodoende de
Exploitatie sluitend te maken is natuurlijk
de huren te verlagen.
Hier wordt dan ook alle moeite voorgedaan.
De loopende hypotheek is afgelost waar
voor er een in de plaats is genomen tegen
een veel lagere rente. Hierdoor is het mo
gelijk geworden de huren te verlagen van
800 en 8.5Q tot 7.25 en 7.50, doch
alleen voor die huizen welke thans leeg
staan en e.v. verhuurd zullen worden. Dat
dit een onbillijkheid is tegenover de andere
huurders, is begrijpelijk, een onbillijkheid
die door het bestuur zeer zeker wordt be
grepen. Alle moeite wordt dan ook gedaan
om van B. en W. toestemming te verkrijgen
om ook die huurders een verlaging te mo
gen toestaan. Wel wordt een huurverlaging
gegeven bij het afloopen van het contract
en het aangaan van een nieuw.
II. Dc exploitatie van de arbeiderswonin
gen is sluitend. Huurders zijn er in over
vloed tc krijgen, nu staan er nog menschen
op dc lijst van 2/4 jaar geleden. Slechts één
gioep krijgt een jaarlijksche toeslag daar
de beide andere groepen gebouwd zijn in
ongeveer 1915 en dus niet onder dc betr.
bepalingen vallen. Elke groep heeft een
aparte exploitatierekening.
Resumeerende komen wij dus tot de slot
som, dat de, gemeente zal moeten bijsprin
gen.
Op 1 October 1925 zullen de lieeren H. L.
Scheepers G. Kalt, mej. Beaufort, al
mede de concierge de heer K. v. d. Eykhott
12 'A jaar aan de R.-K. School aan den Zijl-
singel verbonden zijn.
Woensdag en Donderdag werden in—t ge
bouw Zang en Vrienschap in de Jansstraat
door de N.V Drogisterij K. van Eden de
monstraties gegeven in het batikken. Op
werkelijk fraaie wijze werden verschillende
stoffen en stevige papiersoorten, bijv. voor
doozen of kaften, gekleurd. Een ieder kan
op een goedkoope manier allerlei voorwer
pen verfraaien. Eenige pakjes verf „Ma'ax
Batik", kleuren naar verkiezing, lost men
op in kokend water, zuigt de vloeistof ep :n
een spuitje en verspreidt deze op de
gewenschte plaatsen. Na afspoeling in koud
water laat men de voorwerpen drogen,
waarna het geheele procédé is geëindigd.
Verfstoffen en spuitjes zijn alleen verkrijg
baar bij de drogisterijen van de N.V. K. v.
Eden en bij de firma van Gulik.
Talrijke bezoekers waren steeds aanwezig
die dikwijls met heele beddelakens kwamen
aandragen om te laten behandelen. Het suc
ces is dan ook verzekerd.
De afdecling Haarlem van den Barbiers-
bediendenbond N. V. P. K. heeft Dinsdag,
avond een vergadering gehouden in dc be
stuurskamer van het Gem. Concertgebouw,
waarin door den heer H. J. Lingeman, voor
zitter van de patroonsorganisatie, afd. Haar
lem, een inleiding werd gehouden.
Over' de week van 19 tot en met 25 April
1925, kwamen in deze gemeoate 2 gevallen
van diphtheritis voor; te Velsen 1 geval van
diphiheritis; te Zaandam 1 geval van
diphtheritis en te Zandvoort 1 geval van
roodvonk.
Ernstige aanrijding.
Omtrent de op den Akerdijk, nabij Sloten,
plaats gehad hebbende ernstige botsing tus-
schen de auto van den heer M. en twee
wielrijders, vernemen we, dat de toestand
van mej. W., die met een verbrijzeld been
werd opgenomen en in een ziekenhuis in
Amsterdam verpleegd wordt, langzaam
vooruitgaande is, terwijl ook de toestand
van den heer K. bevredigend is te noemen.
Auto te water.
Nabij den Venneperweg te Nieuw-Vennep
geraakte een auto te water. De bestuurder
wist er intijds uit te springen en bekwam
geen letsel. Door middel van een tractor
werd 't gehavende motorrijtuig weer op den
kant getrokken.
Het bestuur van de Haarlemsche Espe
rantisten Vereeniging verzoekt ons het
volgende te berichten.
Van 1419 April j.l. is te Parijs het eer
ste Internationale Congres van Radio-Ama
teurs gehouden. O.a. is hier ook besproken
het vraagstuk eener internationale hulptaal.
Het initiatief hiertoe was genomen door de
American Radio Relay League, de grootste
vereeniging van Radio-amateurs in Ameri
ka, die reeds in het afgeloopen jaar een
resolutie ten gunste van Esperanto had
aangenomen.
Het kon niet anders of Esperanto zou
op het congres te Parijs een goed onthaal
vinden en dit heeft het in ruime mate ge
vonden.
Wij laten hieronder de resoluile volgen,
waarop wij geen nadere toelichting behoe
ven te geven.
a. Het eerste Congres van den Interna-
lionaleu Bond van Radio-Amateurs, consta-
teerende de moeilijkheden, veroorzaakt
door de verscheidenheid van talen in het
internationale verkeer, besluit: de studie
en het gebruik van Esperanto aan te be
velen als hulptaal voor de internationale
radio-telefonische berichten en omroepen,
alsmede voor de verslagen en vertalingen
in de tijdschriften en de congressen;
b. Dezelfde aanbevelnig wordt gedaan voor
radio-telegrafische berichten in gevallen,
waarbij de correspondenten zich niet ver-
internationale hulptaal naast de gebruikt
talen;
c. Als gevolg van bovengenoemd besluit,
neemt bet congres Esperanto aan als zijn
internationale nulptaal naast de gebruikt
wordende nationale talen.
Wij bevelen de Haarlemsche radio-ama
teurs aan, in den geest van deze resolutie
te handelen en de studie van Esperanto ter
hand te nemen. De steeds meer en meer
gebruikelijke wordende Esperanto radio-
omroepen zullen de noodzakelijkheid van
deze hulptaal, in de radiowereld, hoe lan
ger hoe meer doen gevoelen
Glazen biljartballen.
Een geheel nieuw iets, waarvoor de bil-
jaitüefhebbers zich ten zeerste zullen inie-
resseeren, is de fabricatie van glazen biljart
ballen. Dez ballen, het procédé is natuur
lijk een geheim, hebben verschillende voor-
doelen boven de ivoren ballen, Bij laatstge
noemde soort moet, wil de bal goed rollen,
het hart precies in het midden zitten. Bi}
glazen ballen heeft men daarmede natuurlijk
geen rekening te houden. Het gewicht van
de glazen ballen is 215 gr. Door de groote
eiastciteit loopen deze ballen veel beter,
dus over een grooten afstand, dan de ivo
ren. Ook het trekken is veel gemakkelijker.
De grootte der ballen is 6.1561 en 62
ra.M., terwijl de prijs 36.is tegen 180
voor ivoren ballen.
Reeds gedurende een maand of drie >voi
den deze ballen in „De Witte" in den H ag
gebruikt tot groote voldoening van de bil
jarters daar. Er mankeert nog niets ran de
gebruikte ballen.
Thans heeft men ook in de Sociëteit
„Vereeniging" aan den Zijlweg, alhier, een
prcef genomen, tot nu toe ook met dezelfde
resultaten. Wij stellen ons Voor over cenigen
tijd, wanneer de practijk nog nader heeft ge
sproken, nader op dit nieuwe systeem terug
te komen.
Hoewel kennis van- en vaardigheid in het
roeien niet tot de exameneischen voor de
middelbare acte lichaamsoefeningen be
hooren, meent het bestuur van het Haar-
lemsch Instituut voor Lichamelijk^ Opvoe
ding, gezien de groote uitbrtiding, die de
beoefening der watersport in de laatste ja
ren in ons land heeft ondergaan er vermoe
delijk in de naaste toekomst nog mdeigaan
zal, dat het alleszins aanbeveling verdient
het daarheen te leiden, dat 'de gymnasiiek-
lecraar behulpzaam kan zijn in het geven
van leiding daarbij
Daartoe in staat gesteld door eenige be
langstellenden heeft het instituut een ma
honiehouten wherry in eigendom verkregen,
geheel uitgerust voor het aanleeren van
giek. en wherryroeicn, zoowel op de vaste
als op de glijbank.
De boot heeft een ligplaats gevonden op
de werf „Zuider-Spaame", van den heer
Lainmers.
De instructie aan de leerlingen is reeds
begonnen onder leiding van twee leeraren
van het instituut.
Lente zon, licht en leven.
Een groot aantal wandelaars bewogen zich
over de buitenwegen. Niet alleen op de bloe
mententoonstelling was het druk, doch ook
in Bloemendaal en overal waar van de na
tuur te genieten viel.
Langzaam liep het verloofde'paartje het
Kopje op bij Bloemendaal, verzonken in
Zooveel natuurschoon. Op den top gekomen
stonden zij een oogenblik stil in stomme be
wondering voor het prachtige panorama,
slechts enkele minuten, waarna zij elkander
aanblikten om nog een schooner panorama
te aanschouwen.
Enfin, hoe gaat het op deze wereld. Dra
keken zij rond bewonderden de verschillen
de raadgevingen op de banken en leunden
toen over het draad om tot slot eens in de
diepte te kijken. En hier was het, dat het
evenwicht van de jongeling een tikje ver
stoord werd.
„O, kijk eens Frits, boschviooltjes, daar
ben ik dol op, hè toe pluk er een paar voor
mij 1" riep enthousiast het meisje.
Een blosje, wat zich allengs in kleur'ver-
diepte bedekte eensklaps des jonchelinchs
kaken.
„Maar daar mag ik niet komen, ik kan
toch niet over de omrastering klimmen"
antwoordde hij.
Een vloed van argumenten vermocht de
standvastigheid van Frits niet aan 't wan
kelen te brengen. Even volgde 'n stilte,
toen boog zij zich tot hem over en fluisterde
hem iets in het oor, wat hem aan den ecnen
kant verschrikte, doch aan den anderen kant
wel toelachte.
Na voorzichtig rondgekeken te hebben,
nam hij zijn hoed van zijn hoofd en wierp
hem een klein stukje over de omrasting.
„O, je hoed waait af" riep Eva met een
paar verschrikte oogen het voorwerp aan
starende wat vreedzaam op eenigen afstand
lag„We zullen even den parkwachter
vragen."
De parkwachter was zoo welwillend de
„weggewaaide" hoed op verzoek terug te
halen.
„Meneer, plukt u meteen een paar bloemp
jes voor mij," vroeg met een allerliefst verle
gen gezichtje de misdadigster.
Wat kon meneer anders doen dan plukken.
l
Deze examens, zijn begonnen met de can-
didaten uit het Provinciaal Ziekenhuis nabij
Santpoort. De uitslag is als volgt'. Eerste
overgangsexamen, 20 candidaten, afgewezen
10, geslaagd: C. van den Berg, J. de Bock,
M. T. van Galmart, L W, H. Ketel, H. T.
Kuijper, M. E. J. Moorman, L. Alsen, J. van
der Plas, J. D. Stadtman en L. Walstra,
Tweede gedeelte (oud), 11 candidaten, af
gewezen 3, geslaagd: A. H. Boon, T. Bot, F.
Hagers, J. M, van der Hoeven, J. Hokke, H.
A. van Kampen, P. van der Spaa en C. van
de Wardt.
L. Weijers, Betheleumslaan 6, Hillegom,
armbandhorloge A. v. d. Bosch, Jansstraat
8, armband J. N. Coster, Da Costastraat 17,
balk P. J. v. d. Stylen, Kruisrochtstraat 49,
bril H. v. d. Vecht, Eikenlaan 8, Heemstede,
rijwielbel. plaatje P. J. J. Smit, Graaf van
Wiedstraat 19, balM. Roode, Brouwers
vaart 58, rijwielbel. merk W. Lams Leid-
schevaar 38 D, bril A. Gerritsen, N. Gel-
deloozepad 21, beursje D. Werf,Riddersrtaat
26rood, rijwielbel. merk P. Heeremans,
Wouwermanstraat 52, blauwe ceintuur M. v.
Tienen, Frankestraat 9, beige idem G.
Nijssen, Begijnhof 15rood, grijze idem
G. Roosma, Spijkermanslaan 17, bruine
idem J. W. Blom, Korte Zijlstraat 14rood
R.-K. Kerkboek A. v. d. L.inden, Oliesla
gerslaan 16, kindermat C. H. v. Herwerden,
Jansweg 25 rood, R. K. Medaille J. Ne-
lissen, Spaarnewouderstraat 35,auto-nummer-
plaat M. Broekman, Oranjestraat 169,
portemonnaie m. i. de Koning, Burgwal 55,
portefeuille m. r. C. v. d. Linden, Trek
vaart 6, Hillegom, portemonnaie m. i.
J. Ewolt, Kleverparkweg 117, ring met sleu
tels R. Jontsma, Postlaan 4, Heemstde,
schoentjes (gummi) W. Nas, Kruisweg 43,
gym. schoenen G. J. Rookhuizen, Linden-
straat 30, hoedenveeren J. Vinnes, Ursela-
straat lOh. spaarzegels.
Knegt, Kamperstraat 59, bal ;;H. Hetum,
Gen. Bothastraat 65, broche J. v.d. Linden,
Olieslagerslaan 16, ceintuur H. J.J. Hans-
Ier, Zomer kade 239, glacé dameshandschoen
Politiebureau, Smedestraat, herdershond,
Kennel HaerlemZonneveld, Brouwerstr.
144, smoushond, Kennel FaerlemP. J.
Roest, Gasthuislaan 14a, grauwe hond, Ken-
el Haerlem Bismei'jer, Wouwermanstr.
109, spaniel, Kennel Haerlem herdershond
Kennel Haerlem Teppema, Kloppersingel
39, geelwitte hond, Kenenl Fana Verzul-
berg, Ged. Oudegracht. 127, herdershond,
Kennel Fanua Politie, Schoten, zw. bruine
hond, Kennel Haerlem J. Bakker, Rijksstr.
weg, Schoten, herdershond, Kennel Haerlem
M. v. Gennep, Oranjestraat 66, jekker
School, Bakkerstraat, zw. witte poes, Kennel
Fauna Meker, Koediefslaan 64, grijze poes,
Kennel Fauna Weijgers, le Hoogewoerdstr.
grijze poes, Kennel Haerlem Eikenstr. 21
trijze poes, Kennel Haerlem Mevr. Pee-
reboom, Kleverlaan 40, poes met jongen,
Kennel Haerlem Politie, Schoten, zw. witte
poes, Kennel Haerlem.; Kort, Lange Veer-
straat 27, LorgnetPolitiebureua, Smede
straat, Lommerdbriefje O. Vrasemann, Jos.
Israëlslaan 54, den Haag, covercoat W.
Koelemeijer, J. Nieuwenhuizenstraat 4, jon
genspet J. Broekman, Doelstraat 7 rood,
damesportemonnaie met inhoud C. Hak-
voort, Schotersingel 137, papieren geld A.N.
Komen, Grebberstraat 38, rijwielbel. merk
J. Zoet, Korte Zijlstr. 2eood, idem Ree
nters, Kruisstraat 43, sleutel J. v. d. Win
den, Frans Halsstraat 37, gummi schoen
J. A. Schornagel, Tuchthuisstraat 10, da
messchoen.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.:
DE KEERZIJDE DER MEDAILLE.
Geachte Redactie,
Het is wel een zeer typeerend iets, dat reeds
voor de eerste maal bij deze Verkiezing zal
blijken, dat de aanlokkelijke medaille van
het z.g, inschuifsysteem van alfabetische
candidaten een zeer gevaarlijke keerzijde
heeft. 'En het is wellicht maar goed, na het
gebeurde, dat deze keerzijde in den Kies
kring Haarlem-Helder vertoond zal worden.
Reeds van den beginne af, hebben wij
onze sympathie uitgesproken voor een
actie-Loerakker, mits dat die actie zich zou
beperken tot Zuid-Holland, waar zij thuis
hoorde.
Wij wezen met nadruk op dat „MITS",
omdat wij van den aanvang af het gevaar
voorzagen, dat de candidaat-Loerakker in
plaats van in ZuidHolland in den Kieskring
Haarlem-Helder zou worden ingeschoven.
Dit verontrustte ons, omdat daardoor .de
vrij zekere kans van den eenigsten Midden-
standscandidaat verkeken zoude zijn.
„Neen, absoluut geen gevaar voor u," zei
de heer Loerakker tot onzen Middenstands-
candidaat.
Ook de Hoofdredactie van dc „Nieuwe
Haarlemsche Courant" verzekerde hel met
nadruk: Haal toch geen muizenissen in het
hoofd, al het gevaar, dat gij u inbeeldt,
is denkbeeldig.
De heer Dekker, de leider van het Loer
akker-comité, schreef het ook in antw oord
op ons Ingezonden Stuk: Maak U niet be
zorgd, onze actie staat naast de Uwe."
Van al dezen mocht toch worden ver
wacht, dat ze op de hoogte zouden zijn, en
toch bleven we vreézen en wij gaven open-
lij'k uiting er aan, dat wc niet gerust waren.
Inmiddels ging het Loerakker-comité
voort met ziyi actie in Noord-Holland te
ontwikkelen, bgnnstigd door de Pers en door
niets of niemand gestoord. De Middenstands
actie werd afgekeurd
En wat is er nu gebeurd?
Onze vrees is gegrond gebleken, de eenig-
ste Middenstandscandidaat is uitgesmeten,
weggedrongen van ziin vrij vjilige plaats no.
3 naar den vierden rang, makend geen
schijntje kans meer....
De heer Loerakker kan veilig gaan zitten
op no. 2, de plaats van den heer Van der
Bilt en deze, de veel oudere collega, ver
huist naar no. 3. welke plaats in deze om
standigheden eveneens geen schijntje kans
meer biedt.
Thans zitten dc heeren van het Loerakker
comité wel erg met de handen in het haar.
En de vraag dringt zich op: Zal Loer
akker thans de behoorlijke figuur aannemen
en tegen den eenigen afgevaardigde van dec
Helder, den specialist in vlootaangelegen-
heden, den veel ouderen collega zeggen:
Vriend, ga hooger op! Ik ga op no. 3 zitten.
Ja? Zal hij dat doen?
Maar, dan is zijn kans verkeken!
Wel is het geworden een „struggle for
life". een geschiedenis, moeilijker dan die
van den wolf, de kool en de geit....
Want, men ziet het wel in, dat met een
in den hoek getrapten Middenstand niet
veel meer is aan te vangen. En voor oo. 3
heeft men de stem van den laatsten man
noodig.
Heb ik liet niet voorspeld? Heb ik niet
gezegd: Wie zal dan nog stemmen op een
dergelijke lijst met drie arbeiders er op?
Een lijst, die dc belangen van den geheelen
Rcomschen Middenstand van Nederland uit
schakelt en, wat ook erg is, thans boven
dien nog die van den heelen kieskring
Helder?
Zelfs nu vernamen wii uit verscheidene
monden, dat ook de hoogere standen niet
genegen zijn op zoo'n lijst te stemmen.
Ziehier dus de tragiek van een zeer on
rechtvaardig streven. Hier wordt het kwaad
in zichzelf gestraft.
Had de actie-Loerakker zich beperkt tot
Zuid-Holland, waar zij thuis hoorde, dan
was zij sympathiek gebleven en dan had
zij ook daar zeer zeker den steun van den
Middenstand verworven. -
Tengevolge van het onnoemelijk klein
verschil van Zuid-Holland met onzen Kies
kring HaarlemHelder wilde men nog éér
slimme poging wagen.... overtellen er
overcontroleeren van de stembiljetten.
Wellicht waren er nog een paar abuizen
te vinden of een paar biljetten alsnog var
onwaarde te verklaren.
Maar dan moesten wij dat zaakje op
knappen en in die richting kreeg ik giste
renavond langs een omweg een wenk.
Ik zou een hertelling eischen, doch dan
spoedig, want Vrijdag zou de uitslag defi
nitief worden vastgesteld.
Vielen er in Noord-Holland nog maar
enkele stemmen uit, dan was de zaak ge
red: de Middenstandscandidaat behield
plaats 3 en Loerakker zou in Zuid-Holland
worden ingeschoven....
Geachte Redactie! Ik betreur het diep,
dat de Middenstandscandidaat is uitgesme
ten, ik protesteer zelfs tegen de rechtsver
krachting. doch voor het voorgestelde be
drijf laat ik «n met mij onze geheele Mid
denstand zich niet leenen.
Wij willen niet een z.g. overtellini
eischen, zonder eenigen grond. Alleen reeds
niet om de goede trouw en goede manieren.
Maar ook niet hierom, omdat wij nu weer
zouden moeten dienst doen als voetveeg
om den heeren het lastige vuil van de voe
ten te doen vegen."
Bij den Middenstand zijn nog niet teloor:
eer, fatsoen en rechtvaardigheid.
U dankend voor dc plaatsruimte:
Uw dienaar: t
P. J. M. VAN TETER1NG.,
Naschrift. Wij geven den inzender
gaarne gelegenheid zijn hart uit te stort er.
Zijn desillusie is begrijpelijk. Wat de critiek
op het reglement betreft, daarover schrij
ven wij elders in dit bl. Inmiddels moeten wij
de uitdrukking als zou de actie-Lo/rakker
in Noord-Holland door De Pers gesteund
zijn althans wat ons betreft afwijzen.
Wij hebben geen enkele actie gesteund.
Overigens: vóór het 1 Juli is opreken wij
elkaar nader. In een stemming als dere,
moet men niet gaan beslissen, dat men op
1 Juli a.s. niet stemt op de Roomsche lijst
Er zijn hoogere belangen dan groepsbe
langen.
REDACTIE N. HL CT.
Mijnheer de Redacteur.
Beleefd versoek ik u eenige regels in uw
veel gelezen blad. Bij voorbaat mijn dank.
Ruim elf jaar geleden is door bewoners
van de Lange Hofstraat het verzoek gericht
aan B. en W. om verbetering van deze straat,
maar tot heden nihil. Ongeveer drie maanden
geleden is een, door alle bewoners onder
teekend verzoekschrift aan B. en W. ge
zonden, doch dit schijnt ook niets te helpen.
Nu wenschte ik, dat één van de heeren raads
leden eens een kijkje zou willen nemen wat
een pracht van straat het is. Maar dan liefst
met regenachtig weer, één die goed ter been
is, en die vooral waterdichte schoenen aan
heeft.
Er liggen ronde keisteenen, en daartus-
schen overal gaten en kuilen. Er liggen een
paar roosters, maar géén afwatering. Aan
het begin bij de Kleine Houtstraat wordt men
verrast door smerig water van een schoen
makerij, die zijn afwatering door den muur
naar de straat heeft, in plaats van den gronc
in. Dit vieze water blijft daar dan staan, orr
van de bewoners het kleed of de traploopei
te bederven. Menschen met handwagen:
hebben de grootste moeite er door te komen
In één woord het is er treurig gesteld en het
is te hopen dat er nu eens gehoor aan wordt
gegeven. Heusch, Mijnheer de Redacteur,
wij zouden al erg tevreden zijn met de afge
dankte keien uit de Gr-oote Houtstraat o'
Kruisstraat, doch dan een goede afwatering.
Ook hier wordt belasting en ook straat-
belasting betaald.
Wie van de heeren raadsleden wil dit
zaakje in de eerstvolgende raadsvergadering
ter tafel brengen? Gij doet een goed werk,
maar neemt vooral eerst eens een kijkje.
Met de meeste Hoogachting,
J- A. J.
Het verzorging:vraagstuk van ons Pluim-
.vee heeft vele kanten. Wij zullen het than:
eens hebben over het verblijf voor een
toompje van 812 hoenders.
Gewoonlijk sprekt men van een kippen
hok, doch aan dit woord ergeren wc ons
steeds, omdat het ons telkens herinnert aas
dc ontelbare bokken, welke wc in ons leven
zijn tegengekomen, welke hokken echter nog
meer recht op de benaming van verstik-
kingskooien hebben! Stelt u zich voor, dat
de kippen zoo van October tot Maart var
's avonds 4 a 6 uur tot 's ochtends 8 a 7
uur it, een hók moeten verblijven, waai
vrijwel gen licht in doordringt, waar de toe-
en afvoer der lucht moet plaats vinden door
de opening, welke de kippen toegang tol
hun verblijf geeft! Een broeihitte ontstaat
er dan, de kippen komen 's ochtends in de
koude ren, vatten kou en dra hoort men-
tsjiepa tsjiep: de snot neefi haar intrede
gedaan, zieke kipjsen, geen eieren, de baa-
vrbolgen, niet op zich zelf, wat toch rech
recht zou zijn, maar op die „lamm" kippen
die wel vreten, maar geen eieren leggen.
Ook voor de gezondheid der hoenders zijn
licht en lucht gebiedende eischen! Licht,
pdal de zn, de ontsmetter bij uitnemend
heid, de bron van gezondheid en kracht, in
het vrblijf toegang kan inden, lucht, opdrt
de kippen het hon toekomende hapje ver-
sche lucht kunnen verkrijgen. Wordt aas
di voorwaarden voldaan, dan is al veel gea
wonnen en spreken we ook niet langer van
een kippenhok, maar van een kippenverblijf.
Geen oude kist met een gat er in als ver
blijf, doch een ruimte van ongeveer 1.50 M.
lang, 1 M. breed en 1.50 M. hoog, opge
bouwd uit geploegde duimsplankcn. zoodal
er geen naden, kieren en scheuren bestaan,
welke de geliefkoosde verblijf- en kweek
plaatsen zijn voor het vele malen ver-
wenschte kippen on gdierte. Een raampje,
liefst klapbaar, van 25 bij 35 c.M. er in
flinke ventilatiegaten of een opening var
15 bij 25 c.M., verklijnbaar door een schuif,
in het hoogste gedeelte vac den voorwand
zijn onmisbare dingen.
Wanneer het kippenverblijf nu zóó ge
plaatst is, dat de zoo er zoo ruimschoots
mogelijk toegang kan vinden, d. i. de zijde
waarin zich het raam beSindt op het Zuid-
Oosten of Zuiden, dan hebben we al aan
zeer voorname voorwaarden voldaan.
Voorts het verblijf nog van den grond
verwijderd, steunende op een jxaar stevige
postjes, of, nog beter, betonpaaltjes, dan
gaat het houtwerk langer mee en is de
winst bovendien nog: een loouruimte onder
het verblijf, waarvan de bodem dan als zol
der dienst doet, beschutting gevende voor
regen, sneeuw en wind.
De inrichting van zoo'n verblijf is een be
spreking op zich zelf waard, waartoe we
in een volgend artikeltic zullen overgaan.
Echter willen we alreeds mededeelen, dat
ieder belangsstellend lezer gratis van ons
kan verkrijgen een zeer nauwkeurig uitge
werkte teekeniog voor een verblijf van 10
hoenders. Men schrijve daarvoor slechts een
briefkaart aan D. J. Hokteyn te Apeldoorn,
hoofdredacteur an „De Kleinveeteelt'Tl
waarna toezendiciJ volgt.
