Het Oostelijk deel
van Nederland door een
Cycloon geteisterd.
6/Hoer eh xazm
VERDïEm
■anó DEe>FDK,yooR u bfvebketi.I
BVf.winEEiLbynEERkwnEn aan
wrerr.
Borculo en meerdere dorpen
verwoest
dwz whnneEB gy hebt en vcobal
BETEIH2EÜAHE mAKT
WEEFW2AHT wil ëh kwi u helpem.
on BEkDnETCmffll.NXAADDOORóyl
HEER IZIAfflËri kDX5r, WAN2D00DGY
HEER GELD VERDIEUT
.WERFkCAOfT 1/ in HETbEZITWll
DEER DMT 200,000 ADI2E//EH
E(1 WIL DIE TeöEH BIlLYkf VEQ30E-
yCMCYF on/ eeu bbiefk/wst en \>/y|
Lia-tTEn unADECin noe-wy met
Bei/viö van uw zaak tulled
DiEnmjeEBD* En trolw
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT.
Tweede Blad Woensdag 12 Augustus 1925
Duizenden dakloos -Ontzaglijke
schade. - Meerdere dooden en talrijke
gewonden. Een nationale ramp.
Gezicht op Borculo.
De gruwel der verwoes
ting.
En dit alles in een kwar
tier.
De vorming van een Co
mité,
Erger dan een platgescho-,
ten stad.
De puinhoopen van Bor
culo.
De ontzettende schade die
aangericht is.
De uitwerking van den
wervelstorm in andere
plaatsen.
Te Langeboom.
Ten Oosten van Nijmegen.
flet Roode Kruis zendt
transportcolonnes.
Steunyerleening.
Een totaal verwoeste kerk
en een zwaar geteisterd
klooster.
COT KUTT GYAlLQEfil
Vd^rTFÏfWHl m/riTuurvcccconnEKistEH
itLKï ItfïffLI 11 PRORAcA-ICA i-vmut7kade39
'S-GRAVENHAGE
MARKTNIEUWS.
i
Uit de nog al vrij uitvoerige berichten in
ons nummer van gisteren, hebben onze le
zers réeds kunnen onderkennen, welk een
groote ramp, de losgebroken natuurkrach
ten over een aanzienlijk gedeelte van ons
land hebben gebracht.
Het ergste van allen is het vriendelijk
stadje Borculo in den Gelderschen Achter
hoek getroffen. Het is door den alles ver
woestenden cycloon als van de aarde wegge
vaagd.
Op den weg daarheen, deden zich de eer
ste verschijnselen van den cycloon kennen
aan meerdere omgewaaide boomen, die der
weg versperden. Voorbij Hengelo, aldus het
relaas va t het „Hbid." reed de auto van den
Commissaris der Koningin in de prov. Ge;-
derland, mr. S. baron van Heemstra, die ver
gezeld was door den officier van gezondheid
Zwol uit Arnhem, ons achterop. De weg
wer hoe langer hoe minder begaanbaar;
or t .vortelde boomen versperden de door
tocht en werden door de inzittenden van de
auto met veel moeite ter zijde van den weg
gesleept. De Commissaris der Koning hielp
hierbij zelf mede.
Een paar honderd meter verder moesten
de auto's weer stoppen wegens de zware
boomstammen. Met. behulp van een span
zaag, die bij ee tolbaas werd geleend, wer
den een tweetal boomen doorgezaagd zoo-
da* men verder kan rijden. Spoedig evenwel
werd de weg totaal onbegaanbaar. De boo
men lagen m zoo groote getale over den weg,
dat het onbegonnen werk zou zijn om te
crachten hier doortocht te verkrijgen. De
Commissaris van de Koningin begaf zich
daarop met dr. Van Zwol te voet naar Ruur-
!o. Onze auto zocht te vergeefs door het wei
land een uitweg en ten slotte hebben wij de
tocht naar Ruurlo ook te voet gemaakt.
De verwoesting van de boerenhoeven in
het vlakke land toonde reeds met hoeveel
kracht de orkaan gewoed had.
Telkens zagen wij huizen van alle dak
pannen beroofd en velen ook hadden inge
storte muren. Op een boerderij was de ver
woesting verschrikkelijk. Hier was de blik
sem ingeslagen en in de stal een brand ont
staan, die door de bewoners wel was ge-
bluscht, maar toch een groote verwoesting
had aangericht. Onder het neergestorte
muurwerk lagen vele doode varkens.
De boomen langs den weg, veelal eiken,
waren totaal ontworteld. Sommigen waren
geknakt, terwijl de kronen meters ver waren
weggeslingerd.
Dc aanblik, die Borculo uit de verte op-
.everde was treurig. Het aardige stadje zag
eruit als een plaats, die een. bomaanval had
doorstaan. Geen torenspitsen, maar afge
brokkelde muren waren uit de verte waar
neembaar. Overal zag men de dakspanten
van- de van hun pannen beroofde huizen.
De oogst in het veld; grootendeels haver, die
op schoven stond, was her- en derwaarts ver
spreid. De ijzeren telefoonpalen langs den
weg waren omgebogen bijkans met een hoek
van 90 graden. Houten palen werden totaal
versplinterd en de weg was bedekt met af
gevallen telefoondraden.
Verschrikkelijk was de toestand in Borculo;
geen huis is gespaard gebleven. De straten
bedekt met een dikke laag van gesplinterde
dakpannen, glaswerken, uit de-huizen gewaaid
meubilair.
Men zag winkelhuizen, waarvan de zware
spiegelruiten door de orkaan waren inge
drukt, terwijl de etalages in de grootste
wanorde dooreen lagen. Van een der huizen
was de geheele voorgevel weggerukt, zoodat
men het inwendige van de kamers aanschouw
de. Van een ander huis was het dak geheel
afgewaaid en op de straat neergekomen.
Overal zijn de ruiten aan scherven.
De Protestantsche kerk mist de toren
spits en is ook aan de zijbeuken zwaar be
schadigd. Ook van de Roomsche kerk is de
torenspits afgeslingerd. Boomen versperren
overal den doorgang. Het stadje ziet er
troosteloos uit en vormt een toonbeeld van
eer, verwoesting door een natuurramp zooals
Nederland tot dusver niet gekend heeft.
Men kan rtiet recht zeggen, dat Borculo
totaal verwoest is.
Zeer vele huizen zijn reeds verlaten, het
huisraad is onbeheerd achtergelaten. De
lange dorpstraat is wel het ergst geteisterd j
de straat is een ruïne, huis aan huis zijn de
bovenverdiepingen ingestort of de daken af
geslagen, balcons werden afgerukt en liggen
tusschen het puin, een. wieg lag aan den kant
van den weg. De palen der electrische cen
trale zijn afgeknapt. In een café was de zolder
naar beneden gekomen, een meubelwinkel
vertoonde een totale verwoesting, er was
blijkbaar niets heel gebleven dan een tweetal
luie stoelen, waarop de eigenaar zich op
straat had uitgestrekt. Alleen een uithang
bord was verder het bewijs, dat hier eens
een fietsenwinkel was geweesthet interieur-
vertoonde s,echts eenige ijzergeraamten, waar
tusschen geheel gaaf eenige fietslantaarns
lagen. Flarden van gordijnen wapperden uit
de ruitlooze ramen, waarvan kozijnen waren
meegesleurd, beddegoed hing in wanorde uit
de daklooze zolderverdiepingen.
Van een heerenkleedingmagazijn was het
bovenste gedeelte totaal vernield, de winkel
Zelf was herschapen in een choas alleen
hingen er nog onberoerd een rijtje keurige
'overhemden geprijsd en wel als een tarting
aan de woeste elementen.
Hoezeer de typhoon of cycloon heeft huis
gehouden blijkt wel uit 't feit, dat men in een
sloot zilveren trekpotten drijvende heeft ge
vonden afkomstig uit een 40 meter verder
het dorp in gelegen zilverwinkel. Ook het
huis van den burgemeester jhr. De Muralt
is geteisterd vooral daar in de buurt is
ernstig huisgehouden. Zware boomen zijn
er ontworteld en versperren in dichte rijen
den weg. Tuinen en te velde staande ge
wassen zijn een prooi der elementen geworden
De spoortrein RuurloBorculo is uit de
rails gerukt, persoonlijke ongelukken zijn
echter niet voorgekomen. In de buurt van het
tramstation is het een ware woestenij. Het
hotel „Het wapen van Borculo" levert met
zijn kapot geslagen ruiten en vernield dak
en triest beeld, terwijl alle boomen er van hun
ktui en ber of! zijn en slechts hun naakte
stammen ten hemel strekken.-
Maandagavond omstreeks 7 uur bego
de cycloon en duurde een kwartier, zegge" i 5
minuten. Het was op het oogenblik duiste,,
men kon geen hand voor oogen zien.
Het geluid van de orkaan, gepaard met
nevigen hagelslag en onweer, overstemde
het geraas van de neervallende muurstukken
en instortende daken. Verschillende bewo
ners werden in hun woning, nadat de ruiten
gebroken waren, tegen den grond eeworpen
I het huisraad is verwoest.
Wij maakten reeds melding van rie dooden,
een zestigjarige man, een tienjarig kind en
een 28-jarige man. .zeker 200 personen zijn
gewond. Velen hebben arm- en beenbreu
ken en werden zooveel mogelijk op het ge
meentehuis verbonden. Uit Arnhem kwam
Dinsdagmorgen een militaire ziekenauto
aan.
Op het post- en telegraafkantoor was des
avonds de telegraafambtenaar Timmer aan
het schrijven toen plotseling de orkaan op
stak. De dikke spiegelruiten knapten tot
gruis en den vulpenhouder, waarmee de
ambtenaar schrijvende was werd hem uit de
vingers gerukt. Later vond hij hem in stuk
ken op den grön'd terug. Met twee andere
ambtenaren is de heer Timmer, zoodra de
storm eenigszins bedaard was per fiets naar
Lochem gegaan, terwijl de heer Naess zijn
auto beschikbaar stelde. De heer Timmer,
heeft toen in Lochem zooveel mogelijk hulp
gevraagd voor Borculo, ook met het oog op
de voedselvoorziening. Telegraaf- en tele
foonverbindingen zijn totaal verbroken.
Tijdens het onweer is de bliksem geslagen
in de sigarenfabriek van Dorssen, die totaal
is afgebrand. Er was geen mogelijkheid om
in het noodweer eenige hulp te verleenen.
Er heeft zich in Borculo een comité ge
vormd om de allereerste maatregelen te ne
men om de bewoners van voedsel enz. te
voorzien. Sommige huizen zijn geheel inge
stort en de bewoners hebben absoluut al hun
bezittingen en huisraad verloren.
In een verhaal in 't „Hbid." uit Deventer,
lezen we de volgende ontroerende bijzon
derheden
Toen het noodweer kwam opzetten over
deze streek, heeft Borculo vermoedelijk den
zwaarsten druk gekregen in'een typhoon,
die in luttele minuten het stadje tot een
puinhoop maakte en geen huis ongerept liet.
De beide torens zijn omgeworpen en tot
gruis geslagen, de huizen zijn omgeworpen,
een fabriek is verbrand. Het is, zooals ons
burgemeester van dit nu allerongelukkigste
aller oorden, jhr. De Muralt, zei „Ik heb
gezien hoe Lier in België er uit zag, toen het
zevenmaal was gebombardeerd door de
Duitschers, maar dit is erger, veel erger,"
Nog zeer onder den indruk van hef ont
zettend gebeuren, waarvan wij dezen nacht
de gevolgen zagen, zal het ons moeilijk val
len hier eenig beeld te geven van hetgeen
wij zagen. De werkelijkheid, de ruïne van
Borculo laat zich niet beschrijven.
Wij spoedden ons dezen nacht naar het
tooneel van de ramp per auto. Wij zouden
trachten Borculo zoo dicht mogelij k te nade
ren, voor zoover de wegversperring dat niet
belette. Het gelukte ons via LochemBeek
vliet bij het stadje te komen, nadat ons de
brigadecommandant van de rijksveldwacht
uit Lochem, Van der Velde, had medege
deeld, dat wij zoo nog de beste kansen had
den om Borculo te bereiken, maar, zoo voegde
hij er aan toe 't zal moeite kosten, want met
Borculo is de naaste omgeving weggevaagd.
En hij vertelde ons van groote verwoestingen
té Barchem aangericht en dat te Ruurlo ook
alles kapot is.
Wij kwamen Borculo van de Lochemsche
zijde binnen en troffen daar het brandweer
korps uit Zutphen aan reeds bezig met het
reddingswerk. Ook vonden wij den burge
meester, jhr. R. de Muralt, aan dat werk
leiding gevend. Hij had behalve de bra'nd-
weer nog 50- man van de Ned. Heidemaat
schappij aan den gang in deze ruïne van wat
eens een stad was.
Ontzetting greep ons aan, toen wij de ver
woesting zagen. Een brandweer zoeklicht
bescheen de puinhoopen, waartusschen half
wezenloos de bewoners rond liepen.
Wij hebben van hen met moeite gewaar
kunnen worden, hoe het gruwelijk gebeuren,
moet zijn geweest. Zij spraken van een snel
vallende diepe duisternis, hevig onweer, even
een windhuil en dan opeens een windzuiging
als nooit te voren werd gevoeld.
Uit verschillende gegevens valt op te
maken, dat de wervelstorm zich heeft be
wogen van West naar Oost, want men hoorde
donderend geraas der instortingen van hui
zen het eerst aan de westzijde der stad
en toen het daar reeds stil was hield dat ge
raas ir. het oosten nog aan.
Wellicht heeft het feit, dat voor de bui
zoo velen in de huizen vluchtten, talrijke
menschen van den dood gered. Er zijn nu
wel vele gewonden, van wie verscheidene ern
stig getroffen, maar gelukkig weinig dooden.
De zolderingen hebben, hoewel instortend,
nog ruimte gelaten voor de arme bewoners,
die daar binnen waren gevlucht.
Jhr. De Muralt verklaarde in zijn woning
te zijn geweest, toen de ramp plaats greep.
Hij waakte bij zijn echtgenoóte, die ziek te
bed lag. Een oorvérdoovend gekraak maakte
hem duidelijk, wat er gebeurde hij boog
zich over zijn vrouw ter bescherming voor
haar lichaam, wachtte zoo af, hoe het met
hen gaan zou. Wie de verwoesting aan en
om zijn huis aangericht ziet, begrijpt welk
een angst men ook daar uitstond. Thans is
de burgemeester die angst geheel kwijt en
leidt bij het reddingswerk, waarbij zijn
wetenschappelijke kennis als ingenieur hem'
goed te pas zal komen.
Hij heeft direct gedaan, wat noodig was.
Hij seinde de regeering om hulp en vto°g
5UU militairen aan om van Zijn gemeente te
redden wat er nog te redden is. Hij requi-
reerde brood en andere voedingsmiddelen
van elders voor zijn van alles beroofde ge
meentenaren.
Burgemeesters van omliggende gemeenten,
n.l. de heer Wittewaal, burgemeester van
Lochem, de heer Mulder, loco-burgemeester
van Zutphen de dokters uit Laren ten Boekei
Huinink en Plantenga, de Zutphensche
dokters Franken en Siemens en een wijk
verpleegster uit Zutphen snelden toe en
gaven hulp aan de arme getroffenen.
Gisteren kwam baron Van Geen naar
Borculo om namens H.M. de Koningin in
formaties in te winnen en vermoedelijk komt
H. M. z^lf ook Borculo bezoeken.
Een lugubere blik bieden de puinhoopen
dan. Waar eens straten waren, liggen nu
binten en balken dooreen, halve daken,
kromgewrongen, ijzeren steunpalen der elec
trische en telefoonleidingen omgevallen
boomen, stukken huisraad, glas en wat al
niet het zijn letterlijk de scherven van een
verwoeste stad.
Gelukkig, zei de burgemeester, is de geest
der bevolking voortreffelijk. Zij draagt ge
laten haar leed.
Een verschrikkelijk iets moet de instorting
der beide toren zijn geweest. De massieve
toren der Hervormde kerk is tot op de helft
afgebroken en op de naast en omliggende
huizen terecht gekomen. Ook de toren der
Roomsche Kerk is afgebroken. De Her
vormde kerk is gedeeltelijk ingestort, de
Katholieke Kerk zwaar gehavend. Uit het
postkantoorgebouw greep de typhoon een
stuk weg van de bovenverdieping het nieu
we gebouw der spaarbank is bijna geheel
ontredderd. De spoorweg is beschadigd een
trein werd uit de rails gelicht. Eeuwenoude
boomen braken af, en verpletterden wat er
onder stond. Een motorfiets lag op 200 M.
afstand van de garage, waar ze was neergezet,
de garage zelf werd een puinhoop.
Een deel der gewonden wordt in enkele
nog gedeeltelijk gespaard gebleven gebouwen
in de gemeente veroleegci, terwijl velen naar
elders zijn vervoerd. De doktoren Ten Bok-
kel Huinink en Plantenga hebben het »e-
meentebuis 'ntlance ingericht, te w'
m-dici uit ut en :n Barchem, alsmed e
h jpfdverplegcxs iiet oude en nieuwe g^
huis te Zutphen de eerste geneeskundige huly
verleenden.
Het grootste gedeelte van de bevolking
heeft de tegenwoordigheid van geest gehad
onmiddellijk de huizen te verlaten.
Naar de burgemeester verklaarde, is het
noodzakelijk, dat, wat er ook gebeure, hier
het Rijk hulp moet bieden.
De materieele schade schatte hij op 4 mil-
lioen gulden.
Van de 5000 inwoners, die het nijvere
stadje telde zijn er zeker 2000 volstrekt dak
loos, de anderen wonen nog in puinen.
Hier zal, zei hij, het Rijk moeten betalen
met of zonder een daarnaast werkende steun-
actie, yvant de bevolking van Borculo zelf is
financieel krachtig en thans door de ramp
geruïneerd. De bevolking die dezen nacht
grootendeels in de buitenlucht doorbracht
moet, zoo zei ons de burgemeester, in een
half jaar een nieuwe stad hebben en dat kan,
als de regeering niet talmt met het beschik
baar stellen der noodige middelen.
In Borculo is letterlijk geen huis gespaard.
Hedenmorgen 9 uur komt een groep Bor-
cploërs bijeen in het gemeentehuis of althans
in een nog behouden gebleven deel er van
om onder leiding van burgemeester De. Mu
ralt een comité te stichten tot regeling van
het reddingswerk. Dan zal men ook de hulp
van goede menschen vragen, die de Borcu-
losche kinderen willen opnemen. Spontaan
namen velen al kinderen op.
De op straat als versuft rondloopende zeg
gen niet veel ze kunnen het nog niet. Ze
zeggen wel later op straat te zijn gevlucht.
Van goed weten is weinig sprake enkelen
waren erger dan wezenloos een man gaf
teekenen van krankzinnigheid na het ge
beurde en is weggebracht, anderen zijn nog
geheel van de kook.
Te DIDAM kwam de bui omstreeks 654
uur n.m. uit het Z. aanzetten. Een hevig on
weer, gepaard met een slagregen was de in
leiding. Daarna kwam een stevige wind op
zetten, die allengs in kracht toenam.
Plotseling bemerkten de verschrikte be
woners van Didam, dat van de Zuidzijde,
van den kant van de Babbericher Allee, een
hoos kwam aanzetten, een wervelwind, die
met geweldige kracht alles wat hij op zijn
weg tcgenkwanrin het rond smeet.
Het allereerst werd de boerderij „Veld-
hoeve" van baron Van Dordt tot Medler aan
getast. DeZe stortte geheel in elkaar. De be
woners bevonden zich binnenshuis hadden
zich achter een stuk muur verscholen en.zijn
wonder boven wonder aan den dood ont
snapt.
De wervelwind vervolgde daarna zijn weg
en ontwortelde of knapte doormidden alle
boomen van de boomgaarde.
Het volgende slachtoffer was de boerderij
van dén landbouwer Wolsing'; de schuur
en het achterhuis stortten in. Daarna kwam
het café van Ketel aan de beurt, dat gelegen
is in de buurtschap Dijk onder de gemeente
Didam. Het dak werd van het huis afgesla
gen, een gedeelte van het achterhuis stortte
in en al het meubilair werd vernield.
Toen ging het voorste deel der boerderij
van den landbouwer Radema er aan. Deze
vluchtte met zijn gezin in den kelder en bleef
daar een half uur, terwijl boven hen het dak
en eenige muren instortten, vensterruiten
werden ingedrukt en de meubels kort en
klein geslagen.
De wervelwind trok voort in Noord-Oos
telijke richting. Plotseling sloeg de bliksem
in in de boerderij van den landbouwer Huls
donk, welke vlam vatte. De bewoners wilden
vluchten, doch werden tegengehouden door
den orkaan, waarvan de boerderij nu het
slachtoffer werd. Het voorhuis werd gedeel
telijk vernield het achterhuis is ingestort.
Met groote moeite werden nog. twee paarden
gered, die bekneld waren geraakt. De gewel
dige wind had intusschen de vlammen ge
doofd.
De daggelders-woning van Vroon was een
nieuwe prooi van den orkaan.
De man en vrouw bevonden zich in het
voorhuis met de kinderen, toen dit gedeelte
lijk instortt^ De bewoners vluchtten naar
buiten, doen werden gegrepen door den
wind. De man werd opgenomen en een tien
tal meters( verder neergesmakt en de vrouw
onderging hetzelfde lot en bleef bewusteloos
liggen.
De woning ligt geheel tegen den grond.
Een varken werd gedood, een koe kon nog
juist gered worden.
Daarna sloeg de storm het huis van den
daglooner Mennink tot een ruïne. Het vee
werd gered.
Het halve huis van den daglooner Thuss
werd daarna tegen den grond geslagen.
Daarna was het weer een boerderij en wel
van den landbouwer Loeters, welke het ont
gelden moest en ten slotte trof de wind de
boerderij van de weduwe Raben, waar twee
koeien werden gedood.
De storm heeft zich daarna verplaatst in
de richting van Beek, waar het hemelvuur
ook eenige oanden in vlam zette.
De ïandbouwscnool te Diaam is zwaar Dt-
schadigd. Het nieuwe gebouw van de schut
terij is een puinhoop.
De gebouwen van de groote landbouw
tentoonstelling, welke hier a.s. Woensdag en
Donderdag zou worden gehouden, zijn er
vrij genadig afgekomen.
De geheele aanblik van Didam en om
geving is als die van een door den oorlog
geteisterd gebied. Overal zijn ruïnes van
huizen, welke van het noodweer te lijden
hebben gehad. De weg is bezaaid met dak
pannen en afgeknapte boomen, waartus
schen gebroken telefoondraden sleuren. Deu
ren hangen uit de hengsels. Van veel huizen
zijn gaten in de daken geslagen. Hoe groot
de kracht van den orkaan was moge blijken
uit het feit, dat een boom 60 a 70 Meter
werd weggeslingerd.
Het ziekenhuis werd direct na de ramp
ingericht voor het herbergen van dakloozen.
Van deze gelegenheid behoefde echter geen
gebruik gemaakt te worden, daar de slacht
offers reeds bij familie en kennissen onderdak
hadden gekregen. Ook de burgemeester van
Didam heeft vier kinderen opgenomen.
Te Langeboom (gemeente Escharen) zijn
talrijke boomen ontworteld. Van verschillen
de huizen zijn de kappen afgerukt en de mu
ren ingedrukt, terwijl er enkele geheel tegen
den grond geslagen zijn.
In den tuin der Eerw. Paters Domini
canen staat letterlijk geen enkele boom meer.
Het dak en de bovenverdieping van bet
klooster zijn geheel vernield. Ook het geheele
dak der kerk en een gedeelte van het gewelf
is weggeslagen. De toren werd door den
"ind opgenomen en kwam over een schuur
in den tuin terecht.
Een broeder die zich niet meer in veilig-
reid kon stellen, werd door den wind op
genomen, enkele meters door de lucht ge
voerd en kwam met een smak tegen den
grond terecht, gelukkig zonder kwetsuren
te hebben bekomen.
Een vrachtauto is* dwars ove den weg
geslagen. De chauffeur kwam er n er. Met
zware kwetsuren werd hij naar hec gasthuis
te Uden vervoerd.
De schade aan de te velde staande ge
wassen is zeer groot. Al het .koren, dat op
nijten stond, werd over het veld verstrooid
i is vrijwel waardeloos.
Te Gassel is een huis ingewaaid.
Te Velp werd een koe in de weide door
ien bliksem gedood.
Circa 6 uur Maar, ag n.m. barstte boven
de streek ten Oosten van Nijmegen een
onweer los, vergezeld van zware slagregens
en ongekend hevige rukwinden, die overal
de grootste verwoesting hebben aangebracht.
Dikke boomen werden bij tientallen door
midden gebroken, soms tot pl.m. 1 M.
boven den grond en verschillende Meters
ver weggeslingerd. In de boomgaarden was
het een groote ruïne. Bijna niets van het toch
al zoo schaarsche fruit bleef nog aan den
boom. Aan de daken van meerdere huizen
werd groote schade aangericht. Van een
paar woningen in aanbouw werden de daken
afgerukt en woeien de muren gedeeltelijk
om. Ook op de rivier den Rijn voor deze
gemeente spookte het geweldig. Een schip,
met grint, dat er voor anker lag, zonk.
't Was een noodweer, zooals bij menschen-
weten hier nog zelden werd meegemaakt.
Menschenlevens zijn er echter gelukkig niet
te betreuren
Te Enschedé woedde Maandagavond om
streeks 8 uur een hevig onweer vergezeld
van zwaren regen, hagel en stormwind,
welke laatste heel wat verwoestingen heeft
aangericht. In tal van tuinen en aan ver
schillende straten en wegen zijn boomen
ontv/orteld of van takken beroofd. Vooral
aan den straatweg van Enschedé naar Henge
lo was de verwoesting bijzonder groot en was
de weg niet te passeeren door auto's en
rijtuigen. Enkele auto's moesten halt houden
en konden noch vóór- noch achteruit, om
dat de weg versperd was door omgevallen
boomen.
In de Waldeckstraat sloeg de bliksem door
den schoorsteen in een woonhuis, zonder
evenwel brand te veroorzaken. Ook is door
het onweer het electrisch net beschadigd en
gingen eensklaps de lampen uit, die vanwege
de kortstondig ingevallen duisternis waren
ontstoken. Dit ongerief was echter niet van
langen duur.
Te Barchem en Ruurlo zijn groote ver
woestingen aangericht.
Verder zijn nog in meerdere'of mindere ma
te door de natuurkrachten geteisterd Ter-
borg, Lonneker, Heumen, Maldan, Uden,
Winschoten en omgeving en meerdere andere
plaatsen.
Van het hoofdbestuur vnn het Roode Kruis
wordt nog vernomen
Er zijn transportcolonnes naar Borculo
vertrokken uit Lochem en Hengelo (O),
met hun materieel, met ziekenauto en dok
toren.
Van Den Haag heeft zich naar het ter
rein van de ramp begeven dr. N. M. Jose-
phus Jitta, voorzitter van den Gezondheids
raad, met verbandmateriaal enz. voor onge
veer 30 menschen. Met hem is meegereisd
de concierge die werkzaam is bij eerste hulp
bij ongelukken.
De „Zutphensche Courant" meldt nog, da
het aantal dooden te Borculo tot vijf is geste
gen, terwijl het aantal gewonden ruim 200
bedraagt.
Voor het in ontvangst nemen van de giften
voor de slachtoffers van de ramp hebben
zich bereid verklaard jhr. mr. R. R. L. de
Muralt, burgemeester van Borculo, alsmede
J. W. C. Oort, Ned. Herv. predikant, J. J.
Kroot, pastoor en N. Elzas, voorzitter der
Ned. Isr. Gem.
0.
Een troostelooze aanblik levert, naar de
Msb. meldt, de totaal verwoeste kerk en het
zwaar geteisterde klooster der E.E. P.P. Do
minicanen te Langenboom (N.-B.) op, die ten
offer gevallen zijn aan de woedende natuur
krachten.
De altijd zoo blij gehumeurde broeder Hya
cinth liep versuft en verslagen door den
neergevelden tuin
Over een warreling van balken, pannen,
steenen, neergeslagen schoorsteenen bracht
hij mij (aldus de bezoeker) in het druipende
klooster dat als door een geweldige ontplof
fing uit elkaar scheen geslagen.
„Kom mee," zei pater praeses Wenneken
donk, „naar de kerk, je kunt het niet geloo-
ven, niet indenken wat er gebeurd is."
En even uit de opening van de sacristie
het binnengaan van de kerk is levensge
vaarlijk liet hij ons zien wat de ondenk
bare ramp had uitgericht.
„Onbegrijpelijk," was onze eerste indruk.
Alsof een dozijn van de zwaarste projec
tielen uit Reims op de kerk waren neerge
komen.
De toren weggeslagen, de gewelven door
gebroken, van de vensters geen scherf meer
over, de beelden onthoofd, de altaren ver
woest, alles te samen een trieste druipende
massa.
Toen begon praeses Wennekendonk opge
wonden nog door de ontzettende gebeurtenis,
zijn ontroerend relaas.
Om elf uur Maandagmorgen waren de
werklieden van den aannemer Braam uit
in Langenboom gekomen om in de kerk een
stelling te zetten.
Want de kerk van Langenboom, de trots
en de glorie van de eenvoudige Langenboo-
mers zou geheel nieuw gepolychromeerd
worden, en alle vensters zouden vernieuwd
worden niet gebrandschilderde ramen.
Om vier uur had pater praeses het H.
Sacrament uit de kerk gehaald omdat de
eerste werkzaamheden zouden beginnen.
Precies zes uur in den middag de klok
is vijf over zes door de ramp stil gezet, was
pater praeses met nog vijf man in de kerk
om de eerste werkzaamheden te bespreken.
Toen stond pater praeses in het priester
koor en keek door de open kerkdeuren
naar buiten. Hij zag een geweldig zwarte
li*cht die als een dreigend phantoom naar
de kerk kwam toegeschoven.
Pater praeses, die enkele jaren als mis
sionaris in Chili is werkzaam geweest, kreeg
opeens den indruk van een Zuid-Amerikaan-
schen tornado.
„Broeder Marcus, doe de deuren toe!"
riep hij tot den broeder-koster die juist de
kerk kwam binnenloopen.
Op hetzelfde moment werd de versom
berde kerk hel blauw verlicht.
Het was alsof de bliksem insloeg, maar er
volgde geen knetterende slag, maar er floot
een helsch gehuil.
„Vlucht, mannen! vlucht, dc kerk valt in!"
was het eenige, wat praeses Wennekendonk
nog roepen kon.
De zes mannen drongen naar de deur van
de sacristie, die, reeds ontwricht, niet meer
te openen was.
Met een bovenmenschelijke kracht zette
pater praeses zijn reuzenfiguur tegen de sa
cristiedeur en bonsde de paneelen uit elkaar.
Zoo kwamen ze in den kloostergang, waar
een wielende zandhoos alle uitzicht onmo
gelijk maakte.
De mannen grepen elkaar vast, omdat zij
dachten in den grond verzwolgen te worden.
Alles duurde een, twee minuten misschien.
Toen zakte de zandhoos neer en konden
ze elkaar weer zien.
De kerk lag in puin, de paters en de werk
lieden zaten vol met scherven van glas en
stukken puin, maar wonder boven wonder
bleek niemand gewond.
Broeder Marcus, die door de open kerk
deuren naar buiten was gevlucht, werd door
den wervelorkaan opgenomen en eenige me
ters ver in den tuin neergeworpen.
Maar terwijl hij door de lucht zweefde zag
hij hoe de toren van de kerk door de lucht
werd geslagen en twintig meters ver in een
tuin werd neergeworpen.
„En zie nu het klooster," vervolgde pater
praeses en we gingen de lekkende trappen
op.
De orkaan had alle ramen stukgeslagen, uit
hun sponningen gelicht, als een wild dier dat
uitkomst zoekt, had hij hier door de muren
geboord, daar de deuren weggeblazen, dan
het dak weggelicht de gordijnen als kurke-
trekkers in elkaar gedraaid, de vloerzeilen
opgeblazen
Het was als een ontzettende ontploffing,
die het oude hechte huis had opgeblazen.
De plasregen sloeg overal naar binnen,
spoelde over de bedden, de boeken.
Het was een moment geweest van niet te
vertolken sensatie.
De kloosterbewoners uit hun rustige studie
opgeschrikt wisten niet wat er gebeurde.
Buiten zagen zij de boomen als lucifers af
knappen, de groene kruinen gierden door de
lucht.
Geel-zwarte wolken draaiden in een wie
ling om het huis.
Drie minuten later scheen weer de zon,
praalde een wonderschoone regenboog aan
de lucht en heel laag over de stille Maas
bromde angstig een vliegmachine.
Het moment van ontzettende verstikkng
was voorbij
Het klooster kan mogelijk gerestaureerd
worden, al is voor het oogenblik geen ka
mer bewoonbaar.
De kerk is onherstelbaar verwoest, is één
puinhoop
Met weemoed keek'pater praeses naar zijn
dierbare kerk, die hij juist wilde beginnen te
verfraaien en in een moment van felgeschok-
te zielsontroering snikte hij; ,Hoe kan Onze
Lieve Heei zelf zóó Zijn ruiten ingooien!"
PURMEREND, 11 Aug. Vee. Aanvoer 590
runderen, w.o. 285 vette koeien, 0.901.25
per Kg.; melk- en geldekoeien 185450;
30 vette kalveren 1.201.40 per Kg.; 250
nuchtere kalveren 1542; *52 stieren; 26
paarden 100250; 400 schapen 40—52;
410 lammeren 2330; 610 vette varkens
0.880.90 per Kg.; 52 magere varkens
2446; 200 biggen 1026; 35 geiten
er, bokken. Handel in runderen en vette
kalveren matig, schapen stug en vette var
kens vlug.
AMSTERDAM, 11 Aug. Bericht van De
Jong 8r Koene. Perziken I 1826 ct„ me
loenen groot 6080 ct„ klein 4050 ct. per
stuk, Victoria pruimen 1.201.40, blauwe
pruimen 0.801.10, klein 5065 ct., reine
i cloudes 11.40, Friesche pruimen 5872
ct., Keswick 1724 ct.. Yellow transparant
extra 4880 ct., idem I 2635 ct., glas
appelen 2440 ct., Mr. Gladstone 2436 ct.#
Trecose de Treroix 3672 cl., kruideniers-
peren 5662 ct., goudballen 2228 ct., sui
kerperen 2232 ct., Jan bazen 2026 ct.,
piolefic bessen 7682 ct., Aalsmeerscjie bes
sen 6272 ct., trosbessen 4454 ct. per Kg.;
spercieboonen enkel 2036 ct.. dubbel 1!
—12.50, snijboonen 2035, tuinboonen 9
12, tomaten I 3842 per 100 Kg.; bloem
kool extra 2634, komkommers geel I
89.50 per 100 stuks; rabarber 1012
peen I 1619 jfer 100 bos; salade 1.50
—4.50 per 100 krop; postelein 60—80 ct. per
mandje; aardappelen muizen 4.505.50. drie
lingen 3.505, eigenheimers 4—5, blau
we eigenheimers 56.50, Hillegommer
zandaardappelen 510 per 100 Kg.; uien
1.802 per zak van 25 Kg.
Bloemen'. Hadlev 4-9, Golden Ophelis
3—5.50, Ophelia 2^-5.50, sunburst 3—t
keizerin 14, Am. Sijers 813, anjers
E 3—6.5Ó, Gladiolen 13. Violieren 3—
4.50, Dalia's 1—3 per 100 stuks; Orarum
Lelies 13—25 per 100 kelken; snijgroen
36 per 100 rank.
ROTTERDAM, 11 Augustus. Ter vee
markt waren heden aangevoerd: 194 paar
den, 62 veulens, 683 magere runderen, 586
vette runderen, 212 vette kalveren. 40G
nuchtere kalveren, 320 graskalveren, 108
schapen of lammeren, 293 biggen, 7 bokken
of geiten, 31 overloopers
Prijzen per 14 K.G. Koeien 37;2; 5214; 60
tot 6214. Ossen 50; 55 tot 60 ct. Stieren 40;
45; 50 tot 5254 ct. Kalveren 60, 70 tot 82'A c.
Prijzen per stuk van mager vee. Melk
koeien 325 tot 400/490. kalfkoeien 350
tot 491, stieren 120500, pinken 110—,
160, graskalveren 45100, vaarzen 170
tot 250, paarden 200350, biggen 12-
22, slachtpaarden 100175, biggen pet
week 2,25—2.75, hitten 130 tot 300
overloopers 2535, veulens 6080, fok
nuchtere kalveren 2040, slacht nuchtere
kalveren 1721
Op de markt was de aanvoer van koeier
en ossen behoorlijk. De handel was redelijk
en er was hoegenaamd geen verandering Hl
de prijzen. Een goed beest ging wederom
214 cent boven noteering.
Stieren met ruimen aanvoer. De handel
aanvankelijk sleepend, doch de prijzen van
gisteren konden gehandhaafd blijven. ,Dt
goede soorten werden zelfs duurder ver
handeld.
De aanvoer van vette kalveren was ge
woon. eD handel kalm en vrijwel onveran
derde prijzen.
Op de magere markt was de aanvoer van
melk- en kalfkoeien redelijk, er 'bleef nog
„tille handel wegens de nog altijd heerschen-
de tongblaar De prijzen bleven op dezelfde
hoogte. Een enkele exemplaar werd nog wel
boven noteering verkocht
Jong vee was niet ruim ter markt, daar is
eveneens stille handel en prijshoudend.
Graskalveren met flinken aanvoer, weinig
handel en ruim prijshoudend.
Nuchtere fok- en slachtkalveren met min
der ruimen aanvoer, kalme handel en iets
hoogere prijzen.
De aanvoer van werk- en slachtpaarden
was goed. De handel matig en ongeveer de
prijzen van de vorige week.
Biggen met tamelijk ruimen aanvoer, slap
pen handel en hooge prijzen.
Overloop rs met zeer beperkten aanvoer,
kalmen handel en ongeveer de oude prijzen.
ROTTERDAM, 11 Augustus, Coöp. Tuin
bouwveiling Rotterdam en Omslr. PI. gl
komkommers le srt. 9,6015,40, 2c srL
5,108,40, 3e srt. 2,40—15; komkommer-
stek 2,104,50 per K.G.; sla (kardoes) le
srt. 1,903 per 100 krop; spinazie 49
per 100 K.G.; bloemkool le srt»/ 1327,
'2e srt. 5,207, uitschot 2,103,80 per
100' stuks; peen le srt. 814 per 100 bos.
tomaten a 19,8024,10, b 16,4018,60,
c 17,70—22,70 per 100 pond; postelein
1012, snijboonen 1426 per 100 K.G.:
dito stek 58 per 100 K.G.; pronkbooncn
6,209,90, stokprinsessenboonen 1725
per 100 K.G.; selderij 1,102,60, kroten
2,403,30 per 100 bos; roode kool 2.2C
3,70, witte kool 2,10, savoyekool 6.60
7,90, spitskool 4,20 per 100 K.G.; andij
vie 1,404 per 100 krop; uien 4,60—
6,40 per 100 K.G.; stamboonen 1216 c,
Duitsche bóonen 1419 c. per K.G.
ROTTERDAM, 11 Augustus. Vrije Aard-
beienveiling Charlois. Stokpr. m. d. 13—
21.50, dito z. d 19,9021, stampr. m. d.
10,20, dito z d. 12,4019, dubb. stampr.
810,30, snijboonen 1426, dito stek
412, tomaten A 18,8019,30, dito B
10—12,50, dito C 15.10—16, dito CC
7,809,20, paarsputten 3,804,90, dito
poters 22,30, Eigenheimers f 4.90
5.20 dito poters 2,60, Schoolmeesters
4,10, per 100 K.G.; eieren 8,10—8,70,
andijvie 3,104,20, sla 4,30, bloemkool
le srt. 10,4016, dito 2c srt. 3.90
5.50, groene komkommers le srt. 6,80
8,70, dito 2e srt. 2,804,50, dito 3e srt
1,301,70, per 100 stuks; peen 1822,
kroten 3,80—4,60 per 100 bos; zuring 1?
22 c. per kist, atigurken le srt. 3853 c.
2e srt. 2127 c 3e soort 812 c„ 4e soon
56 c„ per K.G.
Heb net nitsteKendste aan te bieden da'
iemand wenschen kan, hoe zal de wereld
het weten, indien gij niet adverteert
JOHN. P. ROCKEFELLER
