«PP\EM6D"=:
®3xf1IE.UWS
Het derde Paedagogisch
Congres.
De ministers, die tot lid van de
Kamer toerden gekozen.
Intrekking van crisiswetten.
VERKEER EN POSTERIJEN.
De winterdienst.
UIT ONZE OOST.
De Merbaboe in werking.
HANDEL EN NIJVERHEID.
Eieren naar Engeland.
KERK EN SCHOOL.
Prof. dr. Al. Slijpen.
KUNST EN KENNIS.
De watersnood in 1809
Boekbespreking.
LANDB. EN VISSCHERIJ
Een vleiend oordeel over de
Hollandsche Bloembollen
cultuur.
NA DE STORMRAMP.
De wederopbouw van
Borcuto. Het herstel
binnen zes maanden ver
wacht.
Dood gevallen.
Ernstig auto-ongeluk bij
Roosteren.
Een kindje verdronken.
Brand te Baexem bij
Roermond.
Door een trein overreden en
gedood.
De brand in „De Vijf" te
Doetinchem.
Cholera in Rotterdam?
Auto-ongeluk in Den Haag.
Brand te 's-Gravenhage.
Ketelontploffing te Geldrop.
Een onfeilbaar absoluut
geheugen.
MARKTNIEUWS.
VISSCHERIJ.
jDe school Tan voorlichting bij beroepskeuze.
Op de derde R.-K. Paedagogische Week
te Tilburg betoogde professor Roels, dat voor-
jal voor ons, katholieken, voor wie de
mensch meer is dan een geperfectioneerd ap
paraat, beroepsvoorlichting noodzakelijk is.
Er bestaan reeds 11 gemeentelijke en 30 par
ticuliere instellingen, waarvan 16 katholieke.
Het wordt nu tijd voorlichting te geven aan
de voorlichters. De beroepskeue is daarbij
een zaak van opvoeding in de eerste plaats.
Slechts een katholiek instituut kan vodr
ons daarom voorlichting geven. Een Roomsch-
Katholieke school voor beroepskeue-voor-
'lichting zal er komen. De Raad van Be
heer en het Centraal Zielkundig Bureau, op
gericht in 1918, het eerste vaste zelfstandige
Beroepskeuze-bureau, heeft besloten tot
stichting over te gaan van een R.-K. School
voor Beroepskeuze en aan spreker is opge
dragen een concept-programma samen te
'stellen.
Aan de eerste dergelijke school in Europa,
wellicht in de wereld, zal worden gedoceerd
ten eerste vraagstukken van paedagogie in
verband met de wijsbegeerte en levensbe
schouwing, vooral in zooverre deze de be
roepskeuze raken; ten tweede beroepskeuze
en beroepsleer; ten derde psychologische be-
ropskeuze, voorlichting en medisch advies;
ten vierde hedendaagsche opvoeding en on-
derwijswezen, in zooverre van belang voor
de beroepskeuze; ten vijfde economie en
techniek der practische hulpmiddelen.
De cursus zal zijn tweejaarlijksch en door
deskundigen te Utrecht worden gegeven op
4C Zaterdagen van 2 tot 6 uur. De bedoeling
is op 1 October a.s. de school te openen.
Voor toelating lijkt een opleiding H. B. S.
vierde klas of als onderwijzer voldoende.
Naar het Corr. Bur. mededeelt, zullen de
ministers, die bij de jongste verkiezingen
fot Kamerlid werden benoemd, hun geloofd-
brieven niet inzenden. Aangezien volgens
de Kieswet deze inzending moet plaats
hebben binnen twee maanden na hun be
noemd-verklaring, zal in begin September
de voorzitter van het Centraal Stembureau
in hun plaats opvolgers moeten aanwijzen
Een wets-ontwerp bij de Tweede
Kamer ingediend.
Een wets-ontwerp is bij de Tweede Ka-
,ner ingediend, tot intrekking van de vol
gende wetten:
wet van 4 September, houdende bepalin
gen, strekkende cm den rechter de gele
genheid te gev endadelijke uitwinning te
voorkomen naar aanleiding van geldelijke
moeilijkheden ten gevolge van de tegen
woordige buitengewone omstandigheden;
wet van 11 Juni 1915, tot toelating "in de
tegenwoordige buitengewone omstandig
heden van voorloopige hechtenis wegens het
in art. 45 der wet van 23 Mei 1899 eerst
omschreven misdrijf;
wet van 29 Juli 1916 tot verlenging en
herstel van in de merkenwet genoemde ter
mijnen;
distributiewet 1916;
schepenvorderingswet 1917, gelijk deze
wet nader si gewijzigd;
wet van 1 Sept. 1917, houdende bijzon
dere maatregelen ten aanzien van het goe
derenverkeer met het buitenland, gelijk de
ze wet nader is gewijzigd;
wet van 12 Januarie 1918 tot vaststelling
van bepalingen in het belang van den om
loop van 's Rijks munten;
wet van 23 Februari 1918, houdende be
palingen betreffende het slachten van paar
den, runderen, schapen en varkens, gelijk
deze wet nader is gewijzigd;
wet van 23 April 1918 betreffende nade
re uitbreiding van den landstorm*
scheurwet 1918;
crisisenquetewet 1918;
wet van 7 December 1918, tot verzeke
ring van de dienstvaardigheid van spoorwe
gen, waarop uitsluitend met beperkte snel
heid wordt vervoerd, in buitengewone om
standigheden;
werkeloosheidsverzekeringsnoodwet 1919;
Rekening houdende met het dienaangaan
de van verschillende zijden geuite verlan
gen zegt de regeering in haar toelichting
meent de regeering niet langer te moe
ten wachten met het doen van stappen ten
einde te komen tot opheffin van die maatre
gelen, waarvan een langer voortbestaan
geen reden heeft. Een stelselmatige intrek
king van alle nog van kracht zijnde crisis-
wetten op het huidige oogenblik zou ver
der gaan dan met het oog op de daarmede
verbonden belangen geraden zou zijn.
De winterdienstregeling op de Neder-
fandsche Spoorwegen zal 4 October in
werking treden.
Lichte aardschokken waargenomen
Aneta meldt uit Kedoe; De Merbaboe
werkt. Zware rookzuilen worden waarge
nomen en lichte aardschokken gevoeld.
In de afgeloopen week zijn naar Enge
land uitgevoerd 1.918.800 eieren.
Phof. dr. Al. Slijpen S. J., hooglceraar
aan de Universiteit te Nijmegen, verblijft
j sinds eenige dagen in het St. Antonius-
gasfhuis te Utrecht. De hoogleeraar, die
'lijdt aan suikerziekte, is onder observatie
van dr. Boekelman.
Pater Albert Weiss O.P. t
Een groot geleerde en Apologeet.
Naar Kipa meldt is de groote geleerde
en apologeet pater Albert Maria Weiss
O.P., magister in de theologie en eere-pro-
fessor van de universiteit van Freiburg,
volgens een officieel bericht van de villa
St. Hyazinth te Freiburg in den nacht van
.15 op 16 Augustus overUd/w»
Met pater Weiss is een internationaal
zeer bekend sieraad der katholieke weten
schap, een ware miles Chrisfi, die de orde
der Dominicanen, waaraan hij behoorde
en de universiteit van Freiburg, waar hij
30 jaar lang werkte tot grooten roem
strekt, heengegaan.
Mr. M. Rijke schrijft in de N. Crt.:
In het laatste maandblad van „Gemeen
televen" mij van bevriende zijde ter le
zing gezonden, brengt de heer Haaxittan
hulde aan de offervaardigheid van ons
volk betoond bij den watersnood in 1825.
Treffender nog is wat geschied is in
1809.
Vóór mij ligt de Koninklijke Courant
van Maandag, den 27ste van Lentemaand
van 1809, inhoudende onder meer hef ver
volg van de opgave van „het gecollecteerde
voor de noodlijdenden door den waters
nood, zoo bij inschrijving in de registers
als hetgeen in de kisten is gevonden en
met open schalen ingezameld, waaronder
begrepen de gelden van den bededag."
Volgt een lijst van steden, dorpen, heer
lijkheden, baljuwage's, rigter- en schout-
ambten en de Koninklijke Militaire School
te H&ndtholredijk,
Iedereen gaf, geld of enkele dagen trac-
tement. Het montant bedroeg 834.000.
In 1825 zal het bedrag wellicht grooter
zijn geweest maar hoe groot dit ook moge
geweest zijn, het ingezamelde montant
van 1809 spreekt meer tot het gemoed.
In 1825 was het Vereenigd Koninkrijk
een bloeiende staat, die de ijverzucht van
Engeland opwekte; de geliefde vorst had
den steun der Heilige Alliantie; aan oor
logvoeren werd niet meer gedacht en men
kon dus veilig offeren voor den strijd te
gen de natuurelementen.
In 1809 daarentegen stond het land aan
den rand van den afgrond, zoowel in poli-
tieken als in economischer, zin.
Hetzelfde bovenvermelde nummer van
de Koninklijke Courant bevat het invoe-
ringsbesluit van „de Code Napoléon inge-
rigt voor het Koninkrijk Holland", de ju
ridische voorhoede van d« inlijving. Door
h^t continentale stelsel en door Engeland's
beslag op de Koloniën was de handel ver
lamd en had de algeiheene verarming 'nare
intrede gedaan in het eenmaal zoo welva
rend land.
En toch, toen in lentemaand de dijken
waren doorgebroken, offerde geheel het
volk als in de rijke dagen van weleer. Het
groote gevoel van saamhoorigheid in den
nood had zich niet verloochend. Aandoen
lijk en verheffend tevens!
Mr. F. A. BIJVOET. DIRECTE
VOLKSWETGEVING. REFEREN
DUM EN VOLKSINITIATIEF
RECHT. H. J. Paris, Amsterdam
1925.
In dit lijvig boekdeel wordt het democra
tisch instituut „directe volkswetgeving" in
haar dubbelen vorm van referendum en
volksinitiatiefrecht aan een grondig critisch
onderzoek onderworpen.
De schrijver is bij dit onderzoek uitge
gaan van de bestudeering van het ontstaan
en de werking der directe volkswetgeving
in Zwitserland. Het feitenmateriaal hetwelk
hij daarbij heeft behandeld, is groot. Daar
na beschouwt bij het vraagstuk van Neder-
landsch standpunt en stelt zich de vraag,
of invoering van het referendum in ons
land al dan niet gewenscht is. Mr. Bijvoet
komt tot een conclusie, die ontkennend
luidt, inzonderheid op grond van het feit,
dat het referendum niet ligt in de ontwik
kelingslijn van het Nederlandsche volk.
Ofschoon de schrijver over het gemeen
telijk referendum geen definitief oordeel
uitspreekt, zoo schijnt hij niet afkeerig te
zijn van prof. Kranenberg's denkbeeld: in
voering van referendum, onder voorwaarde,
dat het gecombineerd wordt met decentra
lisatie van wetgeving.
Zij die grondig de directe volkswetgeving
willen bestudeeren, vinden in het door
wrochte boek van Mr. Bijvoet, datgene wat
zij daartoe noodig hebben.
In het Amerikaansch tuinbouwblad The
Florists' Exchange lezen we onder den
titel „The Health of Holland's Bulbs" (Dc
gezondheid der Hollandsche bloembollen)
het verslag van een onderzoek, dat de
heer R. F. Elliott, van Pittsburg, naar den
beweerden ziektetoestand onzer bloembol-
heeft ingesteld.
Zooals bekend is, hebben de Vereenigde
Staten wegens „plantenziektekundige be
zwaren" met ingang van het volgend jaar
een invoerverbod gelegd op narcisbollen.
Het betreft bij deze bollen geen planten
ziekte, doch dierlijke parasieten, welker
aanwezigheid zeer door de Yankees ge
vreesd wordt, n.l. de narcisvlieg en de
aaltjes worm.
In Mei van dit jaar heeft nu de heer
Elliott te Sassenheim, Lisse en Hillegom
talrijke narcissenvelden nauwkeurig gein-
specteerd. Hierover rapporteert deze
Amerikaan het volgende:
„Ik stelde het onderzoek strikt onpar
tijdig in. Meermalen was het zelfs den
eigenaren der bollenvelden totaal onbe
kend, dat ik op hun gronden aanwezig
was. Bovendien wenschte ik geheel mijn
eigen weg te volgen, daar ik vreesde, dat
ik door rondleiding eventueel opzettelijk
op een dwaalspoor zou kunnen worden
gebracht. Ik heb gedurende dien tijd geen
enkele narcis aangetroffen, welke sporen
toonde van de aanwezigheid van narcis-
vlieg of aalfjesworm en bevond dat in
deze bloembollenvclden een netheid
heerscht als zelfs in geen enkele Ameri-
kaanscbe kweekerij kan worden geconsta
teerd. Hun culfuurmethoden zijn de beste,
die ik ooit leerde kennen.
Mijn bevinding van dit onderzoek is, dat
ik er grondig van overtuigd ben, dat er
nooit sprake kan zijn geweest van een
noemenswaardig gevaar van besmetting
door bollen uit Holland. De Hollandsche
kweekerijen zijn beslist de netste der
wereld. Wat het vakpeil betreft, daarmede
kan dat der Amerikanen in egen enkel op
zicht de vergelijking doorstaan.
De Hollandsche bestrijding van planten
ziekten, enz. is zoo volmaakt en zoo
nauwgezet, dat hef gevaar van besmetting
buitengewoon klein is en iedere invoerin-
spectie nadien eigenlijk overbodig kan
worden geacht.
Het feit, dat de Plantenziektekundige
Laboratoria in Holland slechts met zeer
jfroote moeite voor hun proeven de be-
noodigde zieke of aangetaste bollen bij
een kunnen brengen, is een ander over
tuigend bewijs van de gezondheid der
bloemboller. In Augustus 1924, werden er
door den directeur van het Phvtooafnolo-
gisch Laboratorium te Lisse zelfs In een
advertentie in het Weekblad voor Bloem
bollencultuur zieke bollen te koop ge
vraagd voor proefnemingen. Ten einde de
proefnemingen onafgebroken voort te kun
nen zetten, kweeken deze laboratoria
langs kunstmatigen weg zieke bollen. Mij
werd medegedeeld, dat het Hollandsche
gouvernement zelfs voor dat doel zieke
bollen importeerde uit Washington."
.Een medewerker van het Persbureau Vaz
Dias heeft een bezoek gebracht aan de ver
woeste streken in den Achterhoek en deelt
o.a. nog het volgende mede:
Heden, Woensdag, komt het hoofd van den
Rijksgebouwendienst, de heer I. C. E. Baron
van Lynden met een staf ingenieurs om het
bouwbureau te installeeren. De Rijksbouw
meester, de heer G. B. Bremer, vertoefde met
den architect Westerhout reeds te Borculo in
verband met de inrichting van dit buréau
Twee belangrijke kwesties houden thans de
autoriteiten, nu deze de zaken rustig kunnen
overzien, bezig. Dc eerste kwestie is: Hoe
veel zal de werkelijke schade bedragen, en de
tweede: Hoelang zal het duren eer Borculo
weer geheel zal zijn hersteld?
Wat de eerste kwestie betreft, daarom
trent loopen de meeningen nogal uiteen. Men
weet dat de burgemeester van Borculo bij
den .eersten aanblik der verwoesting, de
schade op meer dan drie millioen gulden
raamde.
De bekende Amsterdamsche architect, de
heer Cuypers, die met een aannemer uit de
hoofdstad de verwoestingen in oogenschouw
nam, verklaarde echter aan den burgemees
ter, dat, hoewel het onmogelijk was thans
reeds een eenigszins bindende raming te ge
ven, hij niet kon aannemen, dat men met
het door den Burgemeester genoemde be
drag van drie millioen gulden zal uitkomen.
Andere deskundigen uit de bouwwereld
waren echter optimistischer. Zij meenden dat
de herstellingen met twee millioen gulden
ruim betaald konden worden.
Wat de tweede kwestie betreft, wordt al
gemeen aangenomen, dat binnen zes maan
den alles weer zal zijn opgebouwd. Een veer
tigtal houten noodwoningen, die door de
„Padox" worden neergezet, zullen binnen
enkele dagen gereed zijn.
Burgemeester De Muralt hoopt, dat het
door hem gelanceerde denkbeeld om van
verschillende gemeenten arbeiderswoningen
inplaats van geld cadeau te krijgen, door ve
le gemeentebesturen zal worden overgeno
men. Voor twintigduizend gulden kunnen ge
makkelijk drie arbeiderswoningen, gebouwd
worden en de gemeenten, die daarvoor het
geld beschikbaar stellen, zullen dan tevens
arbeiders uit hun eigen gemeenten de daar
aan verbonden werken kunnen laten uitvoe
ren, zoodat zij tegelijkertijd eigen werkloos
heid bestrijden. De Burgemeester is voorne
mens in de gevels van de geschonken huizen
de namen te vermelden van de Burgemees
ters der gemeenten, die de huizen hebben
aangeboden.
Op 31 Augustus, den verjaardag van H. M
de Koningin, zal de gemeente Borculo voor
vreemdelingen worden afgesloten. Des mid
dags zal op de markt tusschen de puinhoo-
pen een muziekuitvoering worden gegeven,
en daarna zal de burgemeester een toespraak
tot de bevolking houden. De burgemeester
heeft verder zijn collega's in de omliggende
gemeenten verzocht, om op dezen dag in hun
gemeenten een specialen kerkdienst te doen
houden.
Het Haagsche Anetakantoor meldt nog:
Het gemeentebestuur van Borculo wil trach
ten ten behoeve van de verschillende tech
nische diensten bij den weder-opbouw van de
verwoeste stad kosteloos enkele personen-
en vrachtauto's, hetzij met of zonder chauf
feur, gedurende enkele maanden ter beschik
king te krijgen. Het verzoekt aanbiedingen
bij den burgemeester ten raadhuize te willen
indienen.
Op hel terrein van de Ijzergieterij is
Dinsdagmiddag de ongehuwde werkman v.
Z., wonende te Middelburg, die werk ver
richtte in dienst van de N. V. Hollandsche
Constructiewerkplaatsen te Leiden, welke
werkzaamheden juist Dinsdag zouden afloo-
pen, van een ruim 8 M. hoog dak gevallen
op een ijzeren kraan en toen op den grond.
Even later overleed de jongeman.
Eén doode en één zwaargewonde.
Een tweetal heeren uit Echt, dat Dinsdag
avond omstreeks 10 uur met een auto van
Maaseyck huiswaarts keerde, geraakte
voorbij Roosteren met den auto van den
weg, waardoor de wagen kantelde en beide
inzittenden eruit werden geslingerd.
De heer Weeda werd op slag gedood, de
andere inzittende, de heer Kuipers, werd
zwaar gewond opgenomen. Men vreest voor
zijn leven.
Dinsdagavond kwam het 3-jarig jongetje
van den heer Bosscher, wonende aan den
Helperwestsingel (Helpman), thuis met de
mededeeling, dat zijn broertje weg was. Het
vermoeden rees, dat het bijna 2-jarig
broertje in een onbewaakt oogenblik te
water was geraakt. Een buurman begon te
dreggen in een naburige tochtsloot en haal
de vrij spoedig het vermiste kind op. De
levensgeesten waren reeds geweken.
Hub. Cuypers met moeite gered.
Door onbekende oorzaak is Dinsdag brand
uitgebroken in de bakkerij van de Wed. Coe-
nenCuypers te Baexem. Het geheele ge
bouw, benevens de aangrenzende woning
werd in asch gelegd. Een en ander is ver
zekerd.
De componist Hub. Cuypers, die op be
zoek was bij zijn zuster in Baexem (bij
Roermond), werd door den brand overval
len, en kon slechts met groote moeite gered
worden.
Dinsdagmiddag is op het stationserhpla-
cement te Goes de 16-jarige J. Knuist bij
het oversteken van de lijn door een aanko
menden trein gegrepen. Hem werden beide
beenen afgereden. Een uur later is hij in
het St. Joanna-gesticht overledo».
Ruim een ton schade.
De schade aan de electromotorenlabriek
„De Vijf" te Doetinchem, is door de des
kundigen geschat op 100.000 a 120.000.
Het onderzoek naar de oorzaak der ramp
heeft uitgemaakt, dat de schoorsteen bij de
fabriek het eerst door den bliksem is ge
troffen en dat het hemelvuur is overgespron
gen op een stoomketel en zoo in de fabriek,
waar de ontlading plaats greep.
In een pand aan den Schiedamschedijk, te
Rotterdam, is, naar de „Msb." meldt, een
vermoedelijk geval van cholera geconsta
teerd. De stoker A. v. L., die met het Ne
derlandsche stoomschip „Maas" den tienden
Augustus te Rotterdam was aangekomen uit
Luleaborg, (Finland), is in het pand ziek ge
worden. De geneesheer meende aanvankelijk
met cholorine te doen te hebben, doch toen
de zieke naar het ziekenhuis aan den Berg
weg was overgebracht, constateerde men
daar een vermoedelijk geval van cholera.
Met zekerheid kon de ziekte nog niet wor
den vastgesteld dit zal op Rijkslabo
ratorium te Utrecht worden uitgemaakt
maar er werd toch reden te over gevonden,
om het betreffende pand in observatie te
nemen en alle maatregelen te nemen voor
de ontsmetting. Geen der. bewoners -mocht
het pand verlaten. Dinsdagavond zou worden
vastgesteld of de menschen in quarantaine
zouden worden gebracht.
EEN^ ERNSTIG GEWONDE.
Op de Stadhouderslaan te 's-Hage heeft
Woensdagochtend, een vrij ernstig ongeval
plaats gehad. Een taxi-auto waarin zich een
heer bevond, reed in verband met het sprin
gen van een der voorbanden tegen een paal
van de electrische tramgeleiding. Door den
geweldigen schok werd de taxi zeer ernstig
beschadigd, terwijl zoowel de chauffeur als
de inzittende heer gewond werden. Deze
laatste was er erg aan toe. Hij bekwam be
halve een snijwonde over de wang, een slag-
aderwond aan den linkerpols. De chauffeur
kreeg enkel schaafwonden aan het gelaat.
De politie stelt een onderzoek naar de juiste
toedracht en de oorzaak van het ongeval in
Bij onderzoek is gebleken, dat de chauf
feur voor een hond wilde uitwijken en bij die
manoeuvre de taxi waarschijnlijk te snel
draaide met het gevolg, dat een der banden
sprong en de auto tegen den paal opreed.
Niettemin werd de hond overreden en ge
dood.
Dinsdag omstreeks kwart voor twaalven
brak brand uit in den sigarenwinkel van den
heer J. C. Overtoom, gelegen in perceel 79
van de Brandtstraat, hoek Scheeperstraat te
's-Hage. Het vuur bleek te zijn ontstaan in
de aan de zijde van de Scheepersstraat ge
legen étalage. De vlammen werden nog aange
wakkerd, doordat eenige personen uit het
toegesnelde publiek de ruiten insloegen, zoo
dat de winkelruimte nagenoeg geheel uit
brandde.
De brandweer was spoedig ter plaatse,
welke het vuur wist te beperken, zoodat na
betrekkelijk korten tijd de brand was ge-
fa luscht.
A'les is verzekerd. Naar de oorzaak werd?»
door de politie een onderzoek ingesteld.
Het blusschingswerk werd ondanks het
nachtelijk uur door vele nieuwsgierigen gade
geslagen.
AANZIENLIJKE SCHADE IN DE ,.SER-
VA"-RIJWIELENFABRIEK.
Onder een geweldigen knal, die ver in den
omtrek werd gehoord, ontplofte Dinsdag
avond in de „Serva"-rijwielenfabriek te
Geldrop (N.B.) een acetyleengasketel. Deze
explosie richtte aanzienlijke materieele scha
de aan in de fabriek, waar nagenoeg alle
ruiten werden vernield, terwijl een binnen
muur totaal werd omgeslagen.
Persoonlijke Ongelukken van ernstigen
aard kwamen' niet voor. Alleen bekwam zek-
kere Van Rooy uit Woensel, die het appa
raat bediende, lichte brandwonden aan het
gelaat en de handen, terwijl zijn haar eenigs
zins verschroeid werd. Overigens liep dit
ongeluk vrij goed af. Een werkman, die vlak
in de buurt stond, toen de ontploffing plaats
greep, is gelukkig nog net bijtijds den dans
ontsprongen.
Op het hooren van den hevigen knal waren
vele nieuwsgierigen komen toegesneld, zoo
dat er aanstonds een levendige drukte ron
dom de fabriek heerschte.
De „Utrechtsche Courant" vertelt:*
Toen korten tijd geleden prof. dr. F. J.
M. A. Roels, hoogleeraar in de faculteit
der letteren en wijsbegeerte en directeur
van het Psychologisch laboratorium dei
Rijksuniversiteit te Utrecht met eenige stu
denten het St. Hendricusgesticht voor Blin
den te Grave bezocht, ontmoette hij daar
een jongen, die, zooals dat wel meer ge
beurde, wanneer er gasten waren, gevraagd
werd, eens een beetje te „kalenderen",
zooals hij had zelf noemt.
Het was de 21-jarige Jan T., geboren
10 Januari 1904, blind vanaf den tijd toen
hij 6 maanden oud was. In 1910 werd hij
opgenomen in het St. Hendricusgesicht voor
Blinden te Grave in Noord-Brabant, waar
hij momenteel nog vertoeft.
Waaruit dat „kalenderen" precies bestaat,
en tot welk een ongekende grenzen Jan
inderdaad alles wat met den kalender in
verband staat, onfeilbaar weet, kwam prof,
Roels toen nog niet te weten, doch wel
kreeg hij in de gaten.dat deze nerveuze, in
menig opzicht achterlijke jongen, beschikte
over een gave, zooals hij dat van andere
phenomenen nog nimmer had gehoord of
gezien.
Daarom werd Jan onlangs naar Utrecht
gebracht en in het laboratorium door prof,
Roels en zijne assistenten gedurende ver
scheidene dagen nauwkeurig onderzocht en
gecontroleerd.
Wij hadden met den professor een onder
houd over dit onderwerp en bezitten thans
dus wetenschappelijk volkomen gecontro
leerde gegevens omtrent de geheugenkracht
van den blinden jongen.
Ziehier eenige voorbeelden zooals die
door den Prof. geconstateerd en nagegaan
zijn, (de data zijn willekeurig door ons op
geschreven).
Jan; wat is er den 5den Januari 1919
gebeurd?
Jan herhaalt de vraag, zooals geestelijk
achterlijken veelal doen en zegt dan: „Toen
heeft het erg gesneeuwd.
Het antwoord klopt volkomen.
Wat gebeurde er do« 21en Januari
1918?
Na herhaling der vraag zegt hij: Toen
heeft een zangkoor bij ons een uitvoering
gegeven.
Wat den 21 Januari 1917?
Toen vergat frater Alexius het Angelus
voor te bidden.
Wat den 21en Januari 1916?
Toen heb ik 's morgens m'n schoenen
niet gepoetst en heeft frater Isodorus op
me gebromd.
Wat den 21en Januari 1915?
Niks bijzonders.
Wat den 21en Januari 1914?
Toen heeft het den geheelen dag ge
regend tot 's middags half vijf.
Wat den 21en Januari 1924?
Toen kwam die en die (Jan noemt
naam en voornaam) 's middags in het ge
sticht.
Wat den 21en Januari 1922?
Toen was de Paus bijna dood. (Een
voorbarig bericht had in de bladen gestaan,
pas 1 dag later was de Paus gestorven.)
Het gesticht bestaat sindt 1850. Wanneer
men hem dat vraagt, weet Jan van alle
patiënten, die er geweest zijn,, de data van
hun komst en hun vertrek dit is nog
veel sterker het jaar, de maand, den
datum, den dag, het uur, het halve uur, ja,
zelfs, het kwartier, waarop de menschen,
die sinds 1850 in het gesticht gestorven zijn,
overleden,
_En dit alleen, doordat hem het één keer
uit het archief van het gesticht is voorge
lezen.
Men heeft meerdere proeven met Jan ge
nomen, hem bijv. zinlooze, lettergrepen als:
„sif-pul, lif-bas, lan-nam, ling-dag-bud-nam-
pul-bas-sif-cox" voorgezegd.
blij kende ze in enkele seconden en ver
geet ze niet, zoolang zijn geheugen even
sterk blijft als het momenteel is.
Hierbij heeft zich bovendien een bijzon
derheid geopenbaard.
Indien iemand met een sterk, normaal of
zwak geheugen n.l. sigpul, eenige malen laat
herhalen, zal het zgo. associatiebegrip, hem
na eenigen tijd dwingen als men hem on
verwacht alleen de zinlooze lettergreep
„sif" wil laten herhalen er onwillekeurig
„pul" achter te zeggen. Zegt men een andere
combinatie voor, bijv. „sif-bas" dan herhaalt
hij verkeerd en zegt „sif-pul".
Dit associatiebegrip heeft Jan niet. Hij zal
onmiddellijk als de nieuwe combinatie „sif-
bas in zijn geheugen is doorgedrongen ook
„sif-bas" herhalen en niet „sif-pul", hoewel
hij dat even te voren zeer dikwijls herhaald
heeft. Hoe de blinde jongen dit kan, is een
nog grootendeels onopgelost raadsel.
Hij is niet introspectief aangelegd, d.w.z.
dat hij alles weet, omdat hij begrijpt wat hij
zegt en daarom het verband onthoudt. Hij
doet het met rekenen dat blijkt trouwens
wel uit de voorbeelden.' Andere pheno
menen door geleerden als Binet e. a. on
derzocht hadden of wel alles speciaal uit
hun hoofd geleerd, waren bijzonder mathe
matisch aangelegd of hadden een speciaal
partieel geheugen.
Deze menschen stoflden dus betrekkelijk
dicht bij den gewonen mensch, die dikwijls
bijzonder goed gezichten of verzen ofwel
voorletters of bijv. telefoonnummers kan
onthouden.
Jan onthoudt alles vanzelf, zonder dat hij
er eenige moeite toe doet.
Prof, Roels, vertelde ons-, hoewel hij geens
zins wil beweren, Jiet raadsel te hebben op
gelost, dat de jongen, die door zijn blindheid
en weinige begrip van de dingen, hij kan
niet lezen, niet schrijven (blindenschrift
natuurlijk), is een slecht rekenaar, betee-
kent physiek zeer weinig, kent in vele op
zichten geen maat, in het geheel een uit
muntend geheugen heeft. Doordat hij zijn
belangstelling uiteraard slechts vestigt op
het „kalenderen" wat hij dan ook zeer plei-
zierig vindt, onhoudt hij de kleinste bij
zonderheden op de meest gedetaileerde
wijze.
In' zeker opzicht is zijn wonderbaarlijk
geheugen dan ook alleen toe te schrijven
aan zijn buitengewone domheid op alle
andere gebieden.
Zoo is de aandacht van den blinden jon
gen intuïtief uitsluitend gevestigd op het
onthouden van gebeurtenissen met de data,
zonder dat hij door een verschil wat de
emotioneelheid van die gebeurtenissen be
treft, wordt getroffen.
Dat hij ten eenenmale de invloeden van
de verstands- en wisselelementen mist, staat
vast. i
Hij mist het besef, dat wat hij kan, iets
ongekends is, is eigenlijk nergens bruik
baar voor, want kan alleen „kalenderen",
wanneer men hem voorzichtig in de sfeer
brengt waarin hij gewoon is te leven.
Het onderzoek met dezen jongen is nog
niet ten einde.
Prof. Roels wil trachten duidelijke ver
klaringen te kunnen geven over dit onfeil
baar geheugen.
Hij zal echter met den blinde enkele de
monstraties geven en heden te Tilburg ter
gelegenheid van de derde paedagogische
week, welke daar gehouden wordt.
TER AAR, 18 Aug. .1925. Veilingbericht
van^ de R.K. Tuindersvereeniging „St. Pho-
cas". Na aftrek van veilingskosten.
Mooie snijboonen 1.50, snijboonen I
0.85; snijboonen II 0.61; snijboonen III
0.19; steksnijboonen 0.06; mooie pronk-
boonen z. dr. 1.70; Prins b. z. dr. I 1.32;
Prins b. z. dr. II 0.66; Prins b. z. 'dr. III
0.33; Prins, dik 0.61; spekboonen 0.94
w. pronkb. 0.56; dubb. st. pr. 0.61enk.
st. pr. 0.61. Augurken: p. 25 k.g. Fijn I
8.25; F. B. I 4.10; Bast I f 2.—; Bast II
1.35; Grof I 2.-; G. Grof 1.35; Stip
pel 0.50; K. K. 0.30.
Veilingbericht van de R.K. Tuindersver
eeniging „God zij met ons.". 111 zakken
mooie snijboonen 1.60; 660 zak snijboonen
I 0.88; 61 zak snijboonen II 0.60; 28 zak
Prins. b. z. dr. I 1.40; 10 zak Prins. b. z.
dr. II 0.65; 55 zak spekboonen 1.15.
Augurk®* per 25 k.g. 2 manden Fijn I'
10.90; 17 manden Fijn II 9.20; 39 man
den F. B. I 4.55; 123 manden Bast. I
2.35; 813 manden Grof I 2.163 man
den Stippel 0.55; 267~ manden K. K.
0.85.
BOVENKARSPEL, 19 Aug. Aangevoerd
1460 baal aardappelen, Koks en Due 2.10
—2.55; Schotse 2.10—2.35; kleine 3.60—
3.75; blauwe 2.50—3; bonte 2.80—2.95;
aangevoerd 65 baal uien, groote gele 3.70
4.30; drielingen 4.10; nep 8 per baal;
aangevoerd 12800 stuks bloemkool, le s.
36.90—57; 2e s. 23.70—45; 3e s. 0.75
6.40 per 100 stuks; aangevoerd 46900 kg,
roode kool 1.402.80 per 100 kg.; aange
voerd 7900 kg. gele kool 2.703.40 per
100 kg.; aangevoerd 15200 kg. wittekool
1.301.70 per 100 kg,; aangevoerd 195
zak slaboonen 0.951.35; aangevoerd 900
kg. augurken 0.240.46 per kg.
ENKHUIZEN, 19 Aug. Zaden en peul
vruchten, Wijker vale erwten 19.5025.50
vale erwten 2534; grauwe erwten 29
35 per hl. Bruin mosigrdzaad 4042
per 70 kg. Maanzaad 2425.50; karwij-
zaad 13.50, beide per 50 kg.
ENKHUIZEN, 19 Aug. Aardappelen.
Blauwe 2.452,55 per baal.
GELDERMALSEN, 19 Aug. Fruit. Ter
veilingsvereeniging „Geldermalsen en Om
streken" besteedde men voor: dunbasten 8
ct., clapp's favorite 1« 4-567 ct.; melk-i
appelen le. s. 14 cf.; sijsjes 2035 ct.j,
bloemmee le s. 1212% ct.; reine victoria"
le s. 3354 ct., non sibbeling 32 ct., zure
appelen gemengd 813 ct., gravesteiners lè
s. 1721 ct., pippelingen 13% ct„ tomaten
14% ct., bloemzoet le s. 1%12 ct., zomer-
zoet 13 ct., zomervijgen le s. 43 ct., trosjes
peren 25 ct., bonne chreti&i Williams 23 ct.,
the queen le s. 3338 ct., zoete schijvers
5% ct., perzikappelen" 12 ct., Gemerensche
zuren le s. 2531 ct., prontperen 20 ct„
beuréperen 2528 ct., witte pruimen 62 ct.,
blauwe pruimen 61 ct„ goudgeel 9 ct., wijn
peren 5862 ct., roode calville le s. 18 ct.,
manks codlling le s, 18%20 ct., pondap-
pelen le' s. 121314 ct„ candijzoet le s.
10'%11 ct., gemengde péren 15 ct., fijne
hemdjes 14%16 ct., foppen 2031 ct., pa
relappelen 31 ct., Eva appelen 813 ct., kul-
peren le s. 39 ct„ present v. Engeland 12 ct,
jutte peren 50 ct., Jan Lucas appelen le s.
12 ct., abrikoospruimen 48 ct., kortstelen
13%14 ct„ honderdmark le s. 912 ct.,
coxpomona le s. 22 ct., Wilhelm, appelen le
s. 10 ct., groene pruimen 45 ct., moes appe
len 1714 ct„ wetperen 28 ct., Fransche wijn
peren 57—58 ct,, streepzuur le s. 13 ct., zo
mer bergamotten 8% ct., he.ere peren 21 ct.,
tarwe appelen 8K> ct,, kaneelzuur 8 ct., Ju-
liaantjes 41 ct.,goudballen le s. 35 ct., kei-
ezr Alexander le s. 19% ct., perzikperen 18
ct. Gijsjannen le s. 9%10% ct., zomer
schijvers le s. 7 ct., koningiinneperen 21 ct.,
wijnzuur 15 ct., beurre d'Amalis le s. 54 ct.,
citroen appelen le s. 20 ct., Bismarck ap
pelen 9 ct., suikerperen le s. 2734 ct.,
diverse handperen 35 ct., diver e zoete ap
pelen 8%15 ct., alles per Kg.; abrikozen
2 ct., perziken 4 ct., Williams duchesse 12
ct., clapps favorite 9 ct., beurré d'Amalis
12 ct., alles per stuk. Fabrieken: zuurzoel
2.80 per 100 Kg.
AMSTERDAM, 19 Aug. Aardappelen
(Bericht van den mak. Jacq. Knoop). Zeeuw
sche Bonte f 3.754, Zeeuwsche Eigenhei
mers f 2.502.60, Zeeuwsche Blauwe Eigen
heimers f 33.10, Friesche Borgers f 2.50
2.60, Friesche Blauwe Borgers f 33.10,
IJpolder Eigenheimers f 2.753, Blauwe
Eigenheimers f3.50, Hiilegommer Zand
aardappelen f 4.605 per Hl.
AMSTERDAM, 19 Aug. Vee. Ter markt
waren aangevoerd 260 vette kalveren, le
kw. f 1.10—1.20, 2e kw. f 1—1.10, 3e kw,
f 0.861 per Kg. levend gewicht43 nuch
tere kalveren f 1625 per stuk 527 vette
varkensvleeschvarkens en vette varkens
Holl. le kw. f 1.101.11, enkele f 1.12, 2e
kw. f 1.091.10. Slechte afloop.
'AMSTERDAM, 19 Aug. (Bericht van
het Gem. Veilinggeb., expl. De Jong Koe
ne). Yellow Transperant extra f 0.540.96,
id. le soort f 0,380.50, id. 2e soort f 0.32
0.34, Gladstone extra f 0.460.54, idem
le soort f 0.400.50, Keswick le soort
f 0.24—0.30, id. 2e soort f 0.18—0.22, zoete
Appelen f 0.160.24, Clap's Favorite extrr
f 0.70—0.80, idem le soort f 0.46—0;60,
Dirkjesperen f 0.200.30, Goudballen f 0.20
0.32, Suikerperen f 0.220.32. Bessen
Prolefic f 0.800.86, trosbessen f 0.70—
0.80, Pruimen Victoria f 0.600.76, Belle
de Louvain f 0.560.68, blauwe f 0.48
0.62, Reine Claudes f 0.600.70, Friesche
pruimen f 0.70, dubbele witte f 0.700.84,
alles per Kg. Suikermeloenen f 0.550.65,
Netmeloenen groot f 0.700.75, klein f 0.30
0.45, Perziken le soort f 0.170.28, id.
2e soort f 0.080.14 per stuk. Tomaten
le soort f 1.824, id. 2e soort f 1016, Sper-
cieboonen enkel f 1426, dubbel f916,
Snijboonen f 20—28, Augurken fijn fijr
f45—55, fijn f32—40, basterd f 20—26,
grof f 1015 per 100 Kg. Bloemkool le soort
f30—42, idem 2e soort f 16—24, Komkom
mers geel le soort f 79, id. 2e soort f 4
5.50, per 100 stuks. Peen f 2226, idem
2e soort f 912 per 100 bos. Sla f 2.50
4.50, Andijvie f 1.802.20 per 100 krop.
Postelein f 1.101.35 per mand. Uien f 1.85
—2.10 per baal van 25 Kg. Zandeigenhei-
mers f 59.20, Drielingen f 46.50 per
100 Kg.
Bloemen. Chrysanthemums f 2235,
Am. Anjers f 5—8, Chabot Anjers f 2—4.50,
Dahlia's f 24.20, Gladiolen f 1.503,Had-
ley f 5—8, Ophelia f 3—4.50, Golden Ophe
lia f3—4,20, Sunburst f 2.50—4, Keizerin
f 34 per 100 stuks. Lelies Oratum f 10—
13, Japansche lelies f 1012 per 100 kelk.
Snijgroen f37.50 per 100 stuks.
MEDEMBLIK, 18 Aug. 1925. R.-K. Markt-
vereeniging „St. Jozef Aardappelen:
Groote Muizen, wit, 2.202.30 per halve
H.L. Kleine 3.40—3.50 per halve H.L.
Kool: Bloemkool 2.60 per 100 stuks. Sla
boonen 1.201.60 per zakje. Snijboonen
1.15—1.65 per zakje.
ALPHEN AAN DEN RIJN, 19 Aug. N. V
Tuinbouwveiling „Alphen aan den Rijn
Heerenboonen 918, snijboonen 10—16,
pronkboonen 34, postelein 610
aardappelen 45, augurken, fijn ,f 57—60,
id. basterd 36—40, id. grof 8, id. dukb.
gr. 5.2Ö6.60, appelen 1218, uien
7.50—7.80, alles per 100 k.g.; rabarbet
f 7—11, peen 9—11, andijvie 3—3.40,
alles per 100 bos; kropsla I 2.302.60.
komkommers 5.107, meloenen 12—
53, perziken 11, alles per 100 stuks.
GOUDA, 20 Aug. Kaas. Aangevoerd 242
partijen. Handel matig, le kwal. 6265,
2e kwal. 5560; zwaardere rijksmerk
71; met rijksmerk le soort f 6568, idem
2e soort 5863.
IJMUIDEN, 18 Aug. Van de IJslandvaarl
kwamen heden binnen de stoomtreiler IJ
M. 35 (Wilhelmina) met 400 kantjes zoute-
visch en 15.000 k.g. stapelvisch, welke late;
geveild zullen worden.
IJMUIDEN, 18 Aug. Heden kwatlien van
de treilvisscherij binnen de stoomtreilers
IJ.M. 374 (Derika VIII) met 2648; IJ.M.
99 (Johanna Elisabeth) met 2290; IJ.M
326 (Hibernia) met 1730; IJ.M. 176 (Hoi-
land II) met 2000; IJM. 331 (Holland VI'
met 1704; IJM. 253 (Sumatra) met 3753;
IJ.M. 5 (Inie) met 1790; IJM. 52 (Dor
drecht) met 1428; IJ.M. 1 (Swift) met
2338; IJ.M. 93 (Dorothea) met f 2102;
IJ.M. 94 (Peter D.) met 3263; IJ.M. 155
(Albert Groenl met 1892 en IJM. 28
(Walrus) met 2595 aan besomming.
IJMUIDEN, 19 Aug. Heden waren aan dc
markt de vangsten van 14 stoomtrawlers.
De prijzen waren als volgt: Tarbot 2.15
I.70, tongen 3—1.50 per k.g.; griet 56—
27, gr. schol 59—38, midd. schol 50
35, zetschol 4128, kl. schol 22105,
scharren 196 per 50 k.g.; roggen 19
9.50 per hoop; vleet 2.501.50 per stuk;
makreel 2621, pieterman en poon 12—
2.90, gr. schelvisch 4740, midd. schel-
visch 3630, kl.midd. schelvisch 2416,
kl. schelvisch 13109.507, per 50
k.g.; kabeljauw f 7461 per .125 k.g. Gr.
Gullen 21—19, kl. Gullen 7—4.60, Wij
ting 53.20 per 50 k.g.
IJMUIDEN, 19 Aug. De van dc haring-
visscherij aangekomen zeillogger IJ.M. 217
(Ewald) besomde 8299, terwijl dc zeillog
ger IJ.M, 248 (Plutos) heden binnen kwam
met 11 last pekelharing.
leb bet uitstekendste aan te bieden dat
iemand wenschen kan, hoe zal de wereld
het weten, indien gij niet adverteert
JOHN, P. ROCKEFELLER,
