REGERINGSCRISIS?
Mgr. P. 0. Wytenburg f
Bietenbouw en Coöperatie.
it Onze hoogeschool.
STADSNIEUWS.
In 't geweer
in 't geweer!
Woensdag 11 November 1925
Jaargang No. 16195
Dit nummer bestaat uit 8 bladzijden - Eerste Blad
BINNENLANDSCH NIEUWS.
HET GEZANTSCHAP BIJ HET
VATICAAN.
De socialisten en het
Gezantschap by den H. Stoel.
VOORSTEL KERSTEN
AANGENOMEN.
In de heden gehouden zitting
der Tweede Kamer is het amen
dement-Kersten c.s. tot ophef
fing van het Gezantschap bij
Z. H. den Paus met 52 tégen 42
stemmen aangenomen.
DIENTENGEVOLGE ZAL
HET KABINET-COLIJN VER
MOEDELIJK AFTREDEN.
Onrechtmatige werkloozen-
uitkeering.
Verbetering op de Haarlem-
mermeerHjnert.
Personalia.
Telegraphisch Weerbericht
De abonnementsprijs bedraagt voor
Haarlem en Agentschappen;
Per week 0.25
Per kwartaal 3.25
Franco per post per kwartaal bij
vooruitbetaling 3.58
Bureaux: NASSAULAAN 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen).
Postrekening No. 5970.
LEMSCHE COURANT
Advertentiën 35 cents j>Cr regeL
Bij contract belangrijke korting.
Advertentiën tusschen den tekst,
als ingezonaen mcdedeeling, 60 ct
per regel, op de le pagina's 75 ct.
per reget. Vraag- en aanbod-adver-
tentiën 14 regels 60 et. per
plaatsing; elke regel meer 15 ct.
bij vooruitbetaling.
Alle abonne s op uit oiaci zijn, mgevoxge ue verzeKermgsvoorwaarden QfifHl tevensiange getieeie ongeschiktheid tot went en dooi F 7Cfl bij een ongevai mei f OCfl bij verlies van hand. f 10K "ij verli
tegen ongeval en verzekerd voor een der volgende uitkeeringen 1 0UUUverlies van beide armen beide beenen of beide oogen 3U." doodelijken afloop A vdU. een voet of een oog 1 lud.^ duim of
verlies van een f50.
wijsvinger-
dij een breuk van Dij verlies van een
been of arm
andere vinger.
Er is in de laatste weken veel rumoer in
de pers, zelfs in die der liberalen en so
ciaal-democraten, geweest over onze R.-K.
Universiteit Wij bebben ons daarbuiten ge
houden en er geen gewag van gemaakt in
de overtuiging, dat de aanstichters, met no
bele bedoelingen bezield, spoedig spijt zou
den hebben van hun voorbarige critiek. Er
waren van de R.K. Hoogeschool eenige fei
ten van al te fel studentenleven geconsta
teerd, waarmee slechts bewezen was, dat
ook op deze instelling het „nil humani mihi
alienum", het „niets ménschelijks is mij
vreemd" toepasselijk was en waarmee de
oude tegenstanders in het ongelijk werden
gesteld, die altijd vreesden, dat in een
Roomscbe Universiteitsstad geen „echt stu
dentenleven" zou kunnen bloeien. Laten wij
aannemen, dat er te Nijmegen al heel spoe
dig een te echt studentenleven was ont
staan, dan was hef nog zeer verkeerd, om
daarop in een R.K. Studentenblad in felle
kleuren de aandacht te vestigen, nog meer
verkeerd in onze eigen Roomsche dagblad
pers daarover te polemiseeren .De gretig
heid, waarmee socialistische en andere on-
Katholieke bladen daarop gevallen zijn.
loont wel, hoe onvoorziclj|jg deze critiek in
het publiek is geweest. Immers, men stond
hier ?tgenover een zeer ionge, twee jaren
bestaande instelling. De jeugd sleept men
niet publiek voor den strafrechter maar
voorhet goed bewaakte, zorgvuldig afge
sloten tribunaal van den wijzen kinder
rechter. Ook hier bad o.i. de bevoegde
Overheid dienen gewaarschuwd te wor
den, waarna bet kwaad evenzeer als
tbans zou zijn gestuit, zonder ergernis en
gevaarlijke beroering naar buiten.
Deze gedachten kwamen bij ons op, toen
wij gisteren het Jaarboek 1925 der St. Rad-
boud-slicbting ontvingen; het tweede jaar
boek van onze R.K. Universiteitsstichting.
Dc bedoeling daarvan is voornamelijk be
langstelling te wekken voor onze R.K. Hoo
geschool, een propaganda, die helaas nog
maar al te noodig blijkt. Onze Universiteit
toch is er, eindelijk, maar zij is nog lang
niet afgebouwd. De dure en toch zoo hoog
ïoodige faculteiten der genees-, wis- en
natuurkunde en alles, waf met_deze uitge
strekte takken van wetenschap samenhangt,
missen wij nog; en deze faculteiten trekken
juist de groote sfroomen studenten. Maar
,-aok het feit, dat voor een faculteit als de
rechtsgeleerdheid slechts 62 eerste-jaars stu
denten zijn ingeschreven bewijst, dat de
R.K. Universiteit nog niet alle Katholieken
tot zich trekt, die in Nederland een we
tenschappelijke vorming zoeken. Er is dus
nog alle aanleiding om de belangstelling
voor deze machtige stichting op te wekken
en het besef der waarde van een R.K. Uni
versiteit meer te doen doordringen. Vooral
op dit laatste komt het aan. De groote
beteekenis van een Katholieke Hoogeschool
Is in ons land hooit voldoende gevoeld. An
ders was zij er veel eerder geweest bij een
bevolking van twee en een half millioen
Katholieken, die voor allerlei Roomsche in
stellingen geofferd hebben als geen andere
Katholieke Gemeenschap ter wereld. Dat
onvoldoende begrip van de beteekenis
cener Katholieke Hoogeschool spreekt uit
den staat der bijdragen, in hef 2de jaar
boek afgedrukt.
In het boekjaar 1923 werd in totaal ont
vangen bijna 210.000 en in hel 2de boek
jaar 204.000, een achteruitgang van bijna
6000, Het Bisdom Haarlem droeg echter
over 1924/25 4000 meer af dan in 1923,
zoodat de vier andere bisdommen samen
10.000 minder offerden.
Schril daartegen af steekt wel een be
cijfering, welke „een enthousiast vriend
der R. K. Universiteit" in hetzelfde jaar
boek heeft gemaakt, en waarin hij langs
een zeer logische redeneering tot de con
clusie komt, dat Katholiek Nederland ge
makkelijk per jair wel vier milioen voor
de Universiteit van Nijmegen bij elkaar
zou kunnen brengen, terwijl de helft
ruimschoots voldoende zou zijn om een
eerste klas Universiteit met vijf faculteiten
te onderhouden. Eén ding vergeet deze
enthousiaste cijferaar echter, dat wij nooit
tot groote dingen komen, wanneer wij niet
afleeren onze krachten te versnipperen.
Het zou heel gemakkelijk zijn volgens het
bedoelde fir.ancieele plan jaarlijks een paar
tnillioen voor onze Universiteit bij elkaar
te krijgen, wanneer men onder ons, Room-
schen, eens ophield om voor alles en nog
wat een comité op te richten, een loterij,
een feestavond en wat al niet te organisee
rree. Daaronder zijn natuurlijk heel veel nut
tige en wenschelijke zelfs wel noodzake
lijke dingen, maar er is ook zooveel liefs en
aardigs onder, dat we best zouden kunnen
missen, zonder eenige schade voor ons
openbaar Katholiek leven. En toch, juist
dat onophoudelijk leuren aan 'de Roomsche
huizen met inschrijvingsbiljetten, loten en
circulaires en kaarten voor liefdadigheids-
uitvoeringen maakt, dat 'n financieele cam
pagne voor een stichting van den allereer-
sten rang als dc R. K. Universiteit zoo wei
nig kans van slagen heeft Dit blijkt wel uit
het tweede jaarboek', ondanks de zorgvul
dig in elkaar gezette organisatie van paro
chiale en diocesane comité's voor de R.K.
Universiteit komt er in heel Roomsch Ne
derland maar even twee ton bij elkaar, ter
wijl het gemakkelijk twee millioen kan zijn.
Laat Katholiek Nederland zich toch nog
eens doordringen van deze woorden van
bet Doorluchtig Nederlandsch Episcopaat:
„De eigen universiteit moet en zal ons
„brengen die mannen en vrouwen, waaraan
„wij steeds meer behoefte hebben: mannen
„en vrouwen, van wefenschappelijken zin,
„tevens levend en werkend uit ons heilig
„geloof, mannen en vrouwen, die allen des
„te beter vaderland en gemeenschap zullen
„dienen, naar gelang zij deze juister zullen
„zien in hef licht van Gods waarheid en
„van Zijne alwijze en algoede Voorzienig-
„heid".
Als dit waar is en het is waar! dan zal
er nog heel wat moeten gebeuren eer tof
het Roomsche volk van Nederland is door
gedrongen, dat hef bezit van een eigen
Hoogeschool is een geestelijk bezit van
heel de Katholieke gemeenschap, welke
door de hlijmoedige offervaardigheid van
allen moet worden onderhouden en tot een
indrukwekkende schepping moet worden
uitgebouwd.
Een voorstel tot opheffing.
De Tweede Kamerleden Kersten en Zandt
hebben een amendement ingediend op
hoofdstuk III der Staatsbegrooting 1926,
(Buitcnlandsche Zaken) waarvan de bedoe
ling is het Nederlandsche gezantschap bij
den Pauselijken Stoel op te heffen.
In de avondvergadering der Tweede
Kamer heeft de heer Vliegen (S. D. A. P.)
verklaard, dat de socialisten voor bet
amendement zouden stemmen tot opheffing
van het gezantschap bij den H. Stoel.
Men seint ons uit Den Haag:
(Zie verder Laatste Nieuws.)
In Huize Duiprust te Overveen, waar bij de
laatste levensjaren in een welverdiende rust
slept, is gisterenavond half negen overleden
de hoogeerw. heer Mgr. P, C. Wijtenburg,
oud-deken van 's-Gravenhage. Sinds eeni
ge dagen was Mgr. lijdend aan bronchitus,
en werd Maandagmiddag van de H.H. Sa
cramenten der Stervenden voorzien.
Mgr. Wijt#nburg werd geboren in 1848,
priester gewijd in 1871 en in 1906 benoemd
tot deken en pastoor van 's-Gravenhage
Over zijn werkzaamheden in den Haag
berichtte ,de „Msb." indertijd bij zijn afscheid
als deken als volgt:
In September 1906 werd mgr. P. C. Wijlen-
burg tot deken van 's-Gravenhage en pas
toor der St. Jacobuskerk aan dq Parkstraat
benoemd. Onder zijn bestuur werden in den
Haag zes nieuwe parochies gesticht n.l. die
van de H. Martha (1909), van de H.H. Engel
bewaarders (1912), van O. L. Vr. van Lour-
des (1915) en van de H. Familie (1920). ter
wijl men thans ook bezig is een bijkerk te
bouwen in de parochie van de H.H. Anto-
mus en Lodewijk, welke wordt toegewijd
aan den H Paschalis Baylon: Dit groote aan
tal nieuwe parochies wijst wel op de enorme
uitbreiding van den Haag in de laatste jaren,
welke uit den aard der zaak vele zorgen
v0^r mër- den deken heeft meegebracht.
Naast deze algemeene zorg voor de ka
tholieken van zijn dekenaat, toonde mgr.
Wijtenburg een bijzondere voorliefde voor
de verbetering en verfraaiing van zijn kerk.
Mgr. zorgde voor den aanleg van electrisch
licht in zijn kerk; hij stichtte er de Gerar-
dus Majeüa-kapel en wekte daardoor op tot
devotie tot den H. Gerardus voor wien hij
een bijzondere vereering koestert; de mu
ren van de Maria-kapel werden met mar
meren devotiesteentjes versierd, de zij-alta
ren gepolychromeerd en het hoofd-altaar
opnieuw verguld. Aan de Communiebank
liet mgr. een paar koperen platen aanbren
gen met voorstellingen uit het Oude en
Nieuwe Testament; de preekstoel werd van
een klankbord met fraai bewerkten rand
voorzien, terwijl onder mgr. Wijtenburg ook
de voltooiing der gebrandschilderde ramen
in dc kerk tot stand kwam.
Het katholiek onderwijs ging mgr. Wijten
burg steeds bijzonder ter harte; verschil
lende Roomsche scholen heeft hij gesticht of
aan de oprichting daarvan krachtdadig mee
gewerkt; wij noemen slechts de school aan
de Hekkelaan, de St. Wlilibrorduskweck-
school, de R. K. Gerardus Majella-bewaar-
school, die binnenkort zal worden ingewijd.
Ook voor de opvoeding der jeugd na den
•eerplichtigen leeftijd toonde mgr. een open
oog te hebben door dc stichting van een
jongens- en een meisjes-patronaat in zijn
parochie.
Het R. K vereenigingsleven waarin mgr.
steeds grootclijks belang stelde, heeft zich
vooral in de laatste jaren sterk ontwikkeld.
Tot versterking van het innerlijk Gods
dienstig leven stelde mgr. de Vastenconfc-
renties in en de maandelijksche aanbidding
op den len Vrijdag.
Verder willen wij er op wijzen dat mgr.
Wijtenburg tal van bestuursfuncties van
vereenigingen en stichtingen bekleedde;
zoo was mgr. voorzitter van de R. K. Wijk
verpleging ..St. Raphael", welke zich ten
doel stelt de verpleging van minvermogende
zieker, van alle gezindten te 's-Gravenhage
zoowel aan huis als in daartoe bestemde
wijkgebouwen; voorzitter van dc St. Jaco-
bus-vereeniging ter bevordering der belan
gen van het R. K. bijzonder onderwijs voor
jongens en meisjes te 's-Gravenhage; voor
zitter van de St. Willibrordus-vereeniging;
bisschoppelijk commissaris van 't parochiaal
Armbestuur in de parochie van den H. Jaco
bus; bestuurslid van de R. K. Kweekschool
te Beverwijk; provisor in temporalibus et
spirituaübus van de bisschoppelijke semi
naries; bestuurslid van het Gesticht de
Goede Herder; en bestuurslid van het fonds
„Pro nobis et posteris" voor R. K. geestelij
ken.
Deze opsomming moge dor zijn, zij is toch
veelzeggend voor de groote werkkracht en
veelzijdige bemoeiingen van onzen hoogeer
waarden deken.
Groote zorgen heeft mgr. Wijtenburg ge
had voor de stichting van een nieuwe R. K.
Begraafplaats veel moeilijkheden en tegen
werking moesten daarbij overwonnen wor
den. Een groote voldoening zal het daarom
voor mgr. gewest zijn voor 'eenige dagen
deze nieuwe begraafplaats aan de Binck-
horstlaan te hebben kunnen inwijden.
Ook als kapelaan is mgr. in den Haag
werkzaam geweest, n.l. in de parochie van
dén H. Jozef; in dien tijd telde den Haag
nog slechts 5 parochies, thans niet minder
dan 16 de nieuw te stichten parochie van
de H. Familie inbegrepen).
De verdiensten van mgr. Wijtenburg wer
den zoowel door de kerkelijke als door de
wereldlijke overheid erkend. Hij is Geheim
Kamerheer van Z. H. den Paus, Officier in
de orde van Oranje Nassau en Kanunnik
van het Haarlemsche Kathedrale Kapittel.
De Metten zullen gezongen worden in de
parochiekerk te Overveen, Donderdagavond
7 uur, de lauden Vrijdagmorgen-half tien, de
Ponfificale Requiemmis oih 10 uur. Daarna
heeft de begrafenis en bijzetting plaats in
het priestergraf te Leiden.
DE COÖPERATIE „HOLLAND" GAAT
UITEEN.
Een verlies op de exploitatie van meer dan
150.000.—.
Verschillende aandeelhouders sluiten zich
bij „De Zeeland" aan.
Hef einde van de coöperatieve vdreeni-
ging „Holland" schijnt nu gekomen té zijn;
zij zal weldra in liquidatie gaan of althans
ophouden in dezen vorrp te blijven bestaan.
Voor- velen zal dit een ware verluchting
zijn; voor anderen een oorzaak van diepe
teleurstelling.
Deze vereeniging is opgekomen uit het
krachtig initiatief van vele in landbouwkrin-
gen vooraanstaande personen uit den groo-
ten Haarlemmermeerpolder en uit de IJpol-
ders nabij Amsterdam.
Zij wisten, dat de suikerbietencultuur van
groot belang was en is en blijven zal voor
de aEkcrbouwers in deze streek en meende»
dat het noodzakelijk zou zijn om tegenover
de machtige combinatie van suikerfabrikan
ten gezamenlijk op te treden, teneinde den
uitersten prijs voor (hun product te krijgen,
welke in verband met allerlei omstandighe
den op de wereldmarkt te bedingen zou zijn.
Sedert vele jaren had men in de Haar
lemmermeer en omstreken al in deze rich
ting gewerkt en een vereeniging van suiker
bietverbouwers gesticht, die door verstan
dige leiding van haar bestuur meermalen gel
delijke voordeelen voor haar leden heeft
weten te verkrijgen.
'Voordeelen, welke niet alleen de leden
ten goede kwamen, maar ook de zoo tal
rijke overige suikerbietverbouwers, die bui
ten deze combinatie waren blijven staan;
deze laatsten hadden wel bezwaar om
welke reden toch? lid te zijn of lid te
blijven; echter vonden zij 't heusch niet on-
pleizierig dat zij konden meeprofiteeren van
de vruchten, wélke anderen hadden gezaaid.
Er was een groep, die op den weg der
coöperatie nog een stap verder wilde gaan
niet alleen gezamenlijk de bieten verkoopen
maar ook gezamenlijk laten verwerken in
een eigen fabriek, iooals dit in andere pro
vincies sedert vele jaren reeds is geschied.
Tot dit doel werd omstreeks het iaar 1918
een coöperatieve vereeniging gesticht, die
eerst geprobeerd heeft de bestaande suiker
fabriek „Holland" te Halfweg te koopen en
toen men er niet in geslaagd was deze in
bezit te krijgen, plannen beeft gemaakt om
ergens in de omgeving van de Haarlemmer
meer een nieuwe r fabriek te doen houwen.
In de maand Juni 1920 werd het bestuur
zelfs gemachtigd om de noodige stappen te
doen voor de stichting van een nieuwe fa
briek aan den Ringdijk, te Vijfhuizen, onder
voorbehoud dat deze nieuwe fabriek niet
meer dan 6 millioen gulden zou mogen kos
ten en met 1 Augustus 1921 gereed zou zijn;
door de leden waren toen 4000 aandeelen
van 500 genomen.
De tijdsomstandigheden zijn voor een
spoedige oplossing m dezen geest niet gun
stig geweest; deze eervolle opdracht aan 't
bestuur heeft geen verdere ïjevolgen gehad.
Het zonder twijfel ijverige bestuur heeft
daarna nog veel vergaderd, gesprokén cn ge
schreven, geïnformeerd en becijferd, naar ge
schikt terrein uitgekeken en met directeuren
van soortgelijke fabrieken en groote finan
cieele instellingen contact gezocht en verkre
gen en toch werd alle arbeid met vruchte
loosheid geslagen, toen in de maand Juli
1925 in de vergadering van aandeelhouders,
te Haarlem gehouden, de groote meerderheid
weigerde om het bestuur opnieuw te mach
tigen de noodige maatregelen 'te treffen tot
het stichten van een eigen fabriek.
Daardoor is het bestuur in een zeer moei
lijke positie gekomen; in hooge mate verer
gerd door de financieele zorgen, waarin de
vereeniging gekomen was.
De oprichters der vereeniging hebben oor
spronkelijk niet anders bedoeld, dan met
elkaar te komen tot den bouw van een
eigen fabriek en, zoolang dit ideaal niet was
verwezenlijkt, had men de leden kunnen vrij
laten- met de door hen geteelde bieten te
doen wat ieder zou goedvinden.
Doch een andere weg werd bewandeld
en besloten om de coöperatie-idee levendig
te houden en toe te passen door met el
kaar de door aandeelhouders geteelde bieten
in massa te verkoopen aan de een of andere
combinatie of te laten verwerken op de een
of andere fabriek.
Hierin is het bestuur niet elk iaar even
gelukkig geslaagd..
Voor al het jaar 1923 en 1924 moet zeer
onvoordeelig zijn geweest toen een regeling
is getroffen om de bieten coöperatief te laten
verwerken op een fabriek in Duitschland en
de prijs mede afhankelijk is gemaakt van
de suikerprijzen op de wereldmarkt.
Het trapsport vanuit de verschillende
"daatsen, waar de leden wonen, naar de
Duitsche fabriek moet erg kostbaar en moei
lijk zijn geweest; enkele oartiien werden zelfs
driemaal verladen vóór ze ter bestemder
plaatse waren aangekomen, met dit gevolg
dat van enkele groote scheepsladingen de
kwaliteit buitengewoon was verminderd en
de onkosten buitengewoon hoog zijn opge-
loopen.
Een noodzakelijk gevolg hiervan is ge
weest, dat aan de leden voor de leverantie
over bet najaar van 1924 een middenprijs
van ongeveer 13 a 14 per 1000 kilo
werd betaald en toch nog een belangrijk te
kort van meer dan 150.000 op de ex
ploitatie is ontstaan.
Met de aflevering van den oogst 1925
schijnt het er niet veel gunstiger voor te
staan.
In dit voorjaar moet het bestuur een zeer
ernstige kans hebben gehad, om in gemeen,
schappelijk overleg met het bestuur van de
Vereeniging van Suikerbietverbouwers in
Haarlemmermeer en Omstreken ook de bie
ten van de leden,van „Holland" gezamenlijk
te verkoopen aan de suikerfabriek te Half
weg tegen een prijs van 19 a 20 per
1000 kilo bij voldoend gehalte.
Blijkbaar bestonden er tegen dit gemeen
schappelijk optreden onoverkomelijke bezwa
ren; van deze samenwerking is althans niets
gekomen.
De bieten van dc coöperatie „Holland"
worden nu geleverd aan een coöperatieve
suikerfabriek in Noord-Brabant, op zulke
voorwaarden dat naar algemeen verwacht
wordt door dc leveranciers als midden-
prijs weer niet meer dan 13 a 14 zal
worden ontvangen.
Hét is begrijpelijk, dat op deze wijze niet
kan worden voortgegaan; de leden hebben
gedurende de beide laatste jaren vooral,
groote geldelijke schade geleden; door een
samenloop van ongelukkige omstandigheden
bebben zij met elkaar eenige duizenden gul
dens minder ontvangen dan wie aan de spe
culatieve fabriek te Halfweg hebben geleverd
en bovendien blijft nog een belangrijke ver
een igingsschuld, welke toch op de een of
andere manier met elkaar zal moeten wor
den aangezuiverd.
Naar reeds gemeld werd, zal het bestuur
zijn mooie plannen om een eigen fabriek te
bouwen nu opgeven; ook het gezimenlijk
verkoopen van zijn bieten wordt geslaakt;
deze combinatie van invloedrijke en finan
cieel sterke landbouwers gaat uiteen; de
coöperatie. „Holland" wordt geliquideerd,
ontbonden of althans ondergebracht in een
andere bestaande coöperatie.
Tragisch einde van het onvermoejd wer
ken van velen, die voorzeker met de beste
bedoelingen de financieele belangen van de
boeren hebben willen bevorderen en op deze
wijze de algemeene welvaart van een groote
groep der landbouwende bevolking hebben
willen verhoogen.
Ongeveer de helft der aandeelhouders
heeft zich al verbonden om aandeelhouder
te. worden van de coöperatieve beetwortelen
suikerfabriek „Zeeland", te Bergen op Zoom
alwaar voortaan hef door hen geteelde ge
was zal moeten worden verwerkt.
Dc toekomst zal moeten leeren of dat een
verstandig besluit is geweest of 'deze trans
actie hen betere financieele resultaten zal
opleveren: in ieder geval blijft altijd deze
schaduwzijde dat de lange, duur van hqt
transport, van Haarlemmermeer en Halfwelf
naar Bergen op Zoom voor het gehalte der
bieten niet bevorderlijk is en een gedeelte
der transportkosten wel door deze leveran
ciers zal moeten worden gedragen.
Bijna algemeen bekend is. dat de genoem
de fabriek v. alle coöperatieve fabrieken in
ons land behoort tot de drie, welke in de
laatste jaren voor zijn leveranciers de min
ste voordeelen heeft afgeworpen; maar na
tuurlijk is een toetreden van een zoo groot
getal nieuwe leden een buitenkansje en
opent dit nieuwe perspectieven voor een
betere exploitatie ia de toekomst.
Voor het bestuur van de coöperatie „Hol
land" blijft voorloopig nog dc moeilijkheid,
om tot een rustige en vlotte aanzuivering te
komen van het niet onbelangrijke verlies.
Want al is het waar. dat „Zeeland" bereid
is een gedeelte van de schuld van haar nieu
we leden over te nemen en hen in de ge
legenheid te stellen deze schuld langs ge
leidelijken weg in den loop van enkele jaren
te verrekenen, dan is daarmee nog alles niet
in orde.
Het overige gedeelte van het tekort moet
t bestuur voornemens zijn ten spoedigste te
verhalen op die leden, die hun aandeelen
niet inbrengen in de genoemde fabriek of
in gebreke zijn gebleven om voor dit sei
zoen en'gedurende de vorige campagnes hun
door dc statuten bepaald kwantum van hun
gewas tijdig af te leveren. Zelfs -ouden
reeds rechtsmaatregelen ïn voorbereiding
zijn om in deze tot een spoedige vereffening
van zaken te komen.
Een streng vonnis.
Naar 't schijnt, komt het zoo nu en dan
nog wel eens voor dat in dagen van werke
loosheid een arbeider ten onrechte geldelij-
ken steun ontvangt van de gemeente of de
werkloozenkas van zijn vereeniging.
Het is natuurlijk niet altijd even gemakke
lijk te contróleeran of ieder, die geregeld
komt stempelen,, ook inderdaad den geheelen
dag geen werk heeft en geen cent verdiend
heeft.
Daarom is het prijzenswaardig dat streng
gestraft wordt wie in zoo'n geval bedrog
pleegt,want zoo'n werkman brengt niet alleen
allen arbeid ten behoeve van de werkloozen
in discrediet, maar besteelt de kas van de ge
meente of die van zijn vereeniging en daar
door zijn medearbeiders, die moeten mee
betalen aan wat zoo iemand onrechtmatig voor
zichzelf wist te verkrijgen.
Daarom verdient bijzondere vermelding
het vonnis van den politierechter te Haarlem,
die den arbeider H. J. te Hoofddorp tot 2
maanden gevangenisstraf heeft veroordeeld,
omdat deze zich voor de week van 8—14 Mei
1925 als werkloos had opgegeven enf 7.
steun tiit de gemeentekas had ontvangen, ter
wijl hij inderdaad in de betrokken week
f 9.50 had verdiend als loon voor verrichte
werkzaamheden.
Aan het' station van de Haarlemmermeer
lijnen te Hoofddorp is een groote verbetering
tot stand gekomen, doordat op het empla
cement borden zijn aangebracht, waarop de
verschillende richtingen van de trainen zijn
aangegeven. Het reizend publiek is hier
mede ten zeerste gebaat.
Aan de Vrije Universiteit slaagde voor
het canaidaaisexamen rechten da heer G.
H. J. v. d. Molen, alhie»
legen het bouwen vaa een nieuwe H. B. S.
Geachte Redactie!
Met belangstelling, doch ook met ver
wondering las ik in uw blad van gisteravond
een pleidooi voor een betere huisvesting
onzer H. B. S. met 5-j. c.
Met belangstelling, omdat ik het met
schrijver van bedoeld artikel volkomen
eens ben in zijn afkeuringen over deze
huisvesting, een toestand, die met langer
houdbaar is. Wat echter de oplossing van
dezen toestand betreft, zij het mij vergund
met hem van meening te verschillen.
Doch ook met verwondring, zeg ik, omdat
het nog geen 24 uur geleden was, dat ik
over deze aaregelegenheid een onderhoud
had met den Wethouder van Onderwijs,
mr. Bruch, die, het spreekt vanzelf, evenals
ik bovengenoemde huisvesting onhoudbaar
vond, doch wat de oplossing ervan betrof
stond aan de zijde van den schrijver van
het artikel van gisteravond.
Doel van dit opderhoud was niet de
meening van Mr. Bruch over deze oplossing
te mogen vernemen, deze was mij over
bekend, doch hem'eens te vragen, de moge
lijkheid te onderzoeken van een ander op
lossing, zooals ik mij die had gedacht, als
volgt:
le De H. B. S. van het Staten Bolwerk
te verplaatsen naar de Jacobstfaat in
het Gebouw van de Mulo.
2e Deze laatste school te huisvesten in de
school op dc Botermarkt.
3e De leerlingen van de school aan de
Botermarkt te verdeefen over verschil
lende scholen, het meest daarvoor in
aanmerking komende door hun ligging
en beschikbare ruimte,
4e De school voor B. O. aan de Oude
Gracht over te brengen naar het daar
voor sedert jaren bestemde en dan
Vrijkomend gebouw van de H. B. S.
aan het Statenbolwerk.
Mocht het meer wenschelijk blijken de
beide deeien van het Lyceum bij elkaar te
brengen, zou in bovenstaande verhuizing
nog deze verandering kunnen gebracht
worden, dat de H. B. S. gebracht wordt
naar het Gebouw van het Gymnasium en
dit laatste naar het schoolgebouw in de
Jacobstraat.
Eep juiste verdeeling van de leerlingen
der school aan de Botermarkt van ver
schillende andere scholen mopt niet on
mogelijk zijn, gezien de vrij zwakke bezet
ting van vele klassen en de beschikbare
ruimte op de Lagere Scholen. Ik wijs hier
bijv. op de school in de Prins Hendrikstraat
en op het gemiddelde aantal leerlingen, 28,
per klasse op de Openbare Lagere Scholen.
Dit plan droeg ik mr. Bruch ter over-
weging voor. Ik deelde hem tevens mede,
dat ik vooralsnog niet zelf met een voorstel
in dien geest bij den Raad zou komen,
maar eerst over deze aangelegenheid de
meening van B. en W.wilde afwachten in
hun Memorie van Antwoord op de Afdee-
lingsverslagen van de Begrooting 1926.
Mocht mij deze niet bevredigen, dan zal ik
een concreet voorstel in bcvengenoemden
zin aan den Raad doen. mede namens twee
mijner coalitie-gonooten.
Ziedaar, geachte Redactie, de stand van
zaken in deze aangelegenheid, die, wanneer
ze krachtig ter hand wordt genomen, vóór
1 September 1926 op deze wijze tot een
goede oplossing kan worden gebracht en
met betrekkelijk geringe kosten.
Van een dak-loos worden van de M. U.
L. O. is hierbij geen sprake, men bereikt
alléén dat men geen 4 5 ton heeft te
besteden voor een nieuw Gebouw van de
H. B. S. Mij dunkt, dat dit voor den Haar-
lemschen belastingbetaler van eenige be
teekenis is!
Want dat deze bouw de Gem. Begrooti'ng
jaarlijks weer met een 35 40 mille zal
bezwaren, valt niet teontkennen. Wanneer
men dit kan ontkomen door onze school
gebouwen zoo economisch mogelijk te ge
bruiken is dit plicht, vooral wanneer de
cultureele belangen onzer Haarlemsche
bevolking hierdoor niet worden geschaad.
Ik denk, dal ik hierin alle leden van de
Maatschappij van Nijverheid aan mijn zij
zal hebben, zells al zijn hun kinderen leer
lingen van de H. B. S. aan het Staten-
Bolwerk.
W ant het zou toch al te- inconsequent
zijn, wanneer men al dergelijke dure desi
derata zou verwezenlijkt wenschen te zien.
en toch op zuinig beheer der Gemeente-
financiën aandringt. Al zou weder verzuimd
worden te vermelden, welk nieuw bezit er
tegenover een vermeerdering van schuld te
boeken zijn, een verwijt aan deze vermeer
dering van schuld door het leenen van deze
gelden voor een nieuwe H. B. S. zou niet
achterwege blijven.
Met de eindconclusie sub 1 van het arti-
i, .?,ewecr" ben ik het volkomen
eens. Ik wilde deze echter ook van toe
passing zien op de school voor B. O., in
dien door de uitwerking van mijn plan ook
wordt' maar vooral sPoedig geholpen
f zou kunnen overwogen worden
r j vr'jk°mend schoolgebouw aan de
y O- Gracht niet zou kunnen worden
bestemd voor een Centraal Staüon van di
verse brandbluschmiddelen, waarmede, naar
ik vernam, aan een sedert lang gekoesterden
wenscfa van den Staf der brandweer zou wor-
oen voldaan. Ook dit zou de gemeente wei
nig of geen geld behoeven te kosten, ja
zelfs in menig opzicht besparing geven.
U dankend voor de plaatsruimte
Hoogachtend
W. J. B. VAN LIEMT.
Naschrift. Wie gevolgd heeft, wat wij
in onze Raadsoverzichten geregeld over het
dure Haarlemsche Middelbaar Onderwijs
geschreven hebben, zal begrijpen, dat wij
het met den heer van Liemt ten deze vol
komen eens zijn.
REDACTIE N. HAARL. CRT.
(Ingezonden)
Onder dezen titel en op een in '1 oog loo-
pende plaats nam de N. H. Crt een pleidooi
op voor den bouw van een tweede H. B. S.
Dit op zich zelf was al wonderlijk genoeg,
want de N. H. Crt, kan toch allerminst de
eersfgeroepenc zijn om op een dergelijke
wijze en vóórdat andere niet R.K. bladen
zich daartoe opmaken het openbaar on
derwijs te bevorderen, misschien zelfs ten
nadeele van het R.K. Bijzonder Middelbaar
Onderwijs. Er valt echter alles te zeggen
voor een breed voetstuk, waarop ook de
N. H. CL zich moet plaatsen, en zoo zien
wij gaarne deze kleinigheden over het hoofd
om den inhoud van het stuk zelf te betwis
ten. De schrijver stelt het als vanzelf spre
kend voor dat de school van den heer Donk
(2e H. B. S.) als onderwijsinstelling blijft
bestaan en formuleert zijn eindconclusies
Barometerstand, 769 vooruit. 9 uur
OPGAVE?
J. J. WEBER ZOON
OPTICIENS - FABRIKANTEN
Koniugstraat 10 Haarlem.
Licht op. De lantaarns moeten mor
gen worden opgestoken om 4.40.
Naar waarnemingen in den morgen van
11 November 1925.
Hoogste barometerstand 771.3 m.M. te
Valentia.
Laagste Barometerstand 746.3 m.M. te
Isafjord.
Verwachting van den avond van 11 tot
den avond van 12 November.
Zwakke tot matigen, veranderlijken wind,
nevelig tot halfbewolkt, weinig of gen neer
slag, lichte vorst des nachts, zelfde tempe
ratuur overdag.
daarop als volgt: lo. erken den onmogelij-
ken toestand, waarin de H. B. S. B verkeert;
2. verwerp een zuinigheid, die de wijsheid
bedriegt; 3 .besluit, op grond van de er
kenning 'sub 1. tot de stichting van een.
eenvoudig maar aac de elementaire eischen
beantwoordend H. B. S.-gebouw op het ter
rein in het Kleverparkkwartier. De eer van
het Haarlemsche onderwijs is dan gered en
aan de rechtmatige bezorgdheid van ouders
en onderwijzend personeel een einde ge
maakt.
Wij betwijfelen echter de juistheid van
den door den schrijver als axioma gestelden
grondslag dat de school van den heer Donk
(nu genaamd H. B. S. B.) als onderwijsin
stelling noodig is: althans over eenige jaren
nog noodig zal zijn. Dat heeft natuurlijk,
niets te maken met de vraag of Haarlem
een H. B. S. rijk moet zijn of het kan doen
met Lyceum alleen. Het gaat uitsluitend om
de vraag of het aantal leerlingen op ge
meentelijke onderwijsinstellingen van dien
aard zal blijven dat de (huidige) 2e H. B. S.
als onderwijsinstelling moet blijven gehand
haafd, ofwel kan worden opgeheven sub
sidiair omgevormd in een school van ande
ren naam.
Niet alleen doet zich bij het Middelbaar
en Hoogcr Onderwijs over het heelc land
meer en meer de trek naar bijzondere
scbool-opleiding gelden, maar ook metter
daad breidt zich hef bijzonder onderwijs in
Haarlem en omgeving enorm uit. Ons R.K.
Lyceum is. meer dan tot nu toe nog, in
staat alle Roomsche leerlingen op te ne
men. maar bovenal heeft het Christelijk Ly
ceum een enorme vlucht genomen, zóó
enorm, én wat kwaliteit van het onderwijs
betreft èn wat aantal leerlingen aangaat,
dat aan de Leidsche Vaart weinig minder
dan een schoolpaleis verrijst, in staat om
alle leerlingen, die zich aanmelden, te ver
werken.
Het lijdt geen twijfel of dit christelijk
Lyceum tot nu toe slecht gehuisvest
zal in zijn nieuwe omgeving en ook om den
roem, die er van uitgaat, zeer veel nieuwe
leerlingen tot zich trekken, ten nadeele van
de openbare Lycea, Gymnasium cn H. B. S.
Iet» wat 'n schrijver in de N. H. Crt. toch
zeker niet behoeft te betreuren.
Wat er dan buiten het RJC. Lyceum en
het Christelijk Lyceum aan leerlingen over
blijft, kan ruimschoots plaats vinden in het
niet minder voortreffelijk en wetenschappe
lijk Kennemer Lyceum aan de Julianalaan.
Zouden nu de overblijvende leerlingen
niet meer dan voldoende plaats kunnen
vinden in één gemeentelijke H. B. S.?
Waartoe dient dat kunstmatig tokken en
instandhouden van overbodige gemeentelij
ke onderwijsinstellingen.
Beter, veel beter is het, zulk een af
vloeiing te bevorderen naar particuliere en
andere gemeentel, onderwijsinstellingen, dan
daarvoor één gemeentelijk onderwijsinstituut
b.v. de huidige H. B. S. B. overbodig wordt
en opgeheven kan worden.. Maar de mo
gelijkheid en de waarschijnlijkheid dat de
tweede H. B. S te eiger tijd overbodig
zal zijn. maakt het voor de betrokken lee
raren blijkbaar tot een hobby om maar ten
spoedigste zen nieuw gebouw te krijgen om
daarin de school blijkbaar stevig te neste
len.
Kalm aan! Verreweg de verstandigste
raad, dien men in dit stadium van de zaak
kan geven, is de kat eerst eens een paar
jaar uit dc boom te kijken. Meer dan waar
schijnlijk, kan de gemeente Haarlem of één
H. B. S. of het Lyceum missen. En moet
van dat wachten dan het gevolg zijn dat de
tweede H. B. S. nog eenigen tijd minder
ruim gehuisvest blijft, in 's hemelsnaam dan
maar. Zeker behoeven de lezers der N. H.
Ct. daarover niet in de eerste plaats tranen
te laten.
Daarbij komt nog dat de toestand van
Haarlem s gemeente-financiën zoo precair
is dat men zich afvraagt hoe een Haar
lemmer met mogelijkheid zoo luchthartig
over eenige tonnen gouds kan denken om
daarvoor een tweede H. B. S. te bouwen.
Ik ga verder en poneer de stelling dat hef
ons aller belang is dat wij, bij de veelheid
van onderwijsinrichtingen die Haarlem telt,
de tweede H. B. S. totaal overbodig ma
ken. Laten wij tocb het vuurtje niet aan
wakkeren, dat van zekere zijde wordt aan
geblazen.
Eindconclusie is dus, dat de (huidige)
1 weede H. B. S. geheel overbodig is, al
thans binnen eenige jaren geheel overbodig
zal zijn; dat het dus ware geidverkwisting
is, nu reeds te beginnen aan den bouw van
een nieuwe tweede H. B. S. in hef Klever
park; dat het op onzen weg ligt de af
vloeiing van leerlingen naar R.K. en chris
telijke onderwijsinrichtingen te bevorderen
en zeker niet indirect tegen te houden door
den bouw te bepleiten van mooie openbare
schoolgebouwen; dat het zelfs op den weg
kan liggen van een voorzichtig gemeentelijk-
financieel beheer het aantal gemeentelijke
H B. S., gymnasia cn Lycea te verminde
ren. zelfs al zoude» daardoor de bijzondere
onderwijsinrichtingen v rmcerdcrd of uitge
breid worden.
