irnMEü
g Ah p j
WEMGD^
gfÜEUWS
(UöjjAjjrcmiC)
3&ygjjemJsöch vocfutyiny. venpa&b.
cUan ft a" penbiEo e/n.^0,5 5 jperx, pond,
aoa/nt. fje/irvnd dat alle duivtAenz Cocoa.
jaVU_L5
gcEdueaop^mg.w>c.
f f lemouAJT^jmmon d&naz.
HEEMSTEDE.
HAARLEMMERLIEDE.
VELSEROORD
BLOEMENDAAL.
BEVERWIJK.
HAARLEMMERMEER.
VIJFHUIZEN.
RECHTSZAKEN.
Melkoorlog in Baarn.
Indrukwekkende plechtigheid
te Voerendaal.
Branden.
Brandstichting?
Een eerlijke echtgenoote
Een woesteling.
Een koppige boer.
Inbreker aangehouden.
Het Zilveren Huwelijksfeest i
van het Koninklijk Echtpaar.
FINANCIËN.
Het Nederlandsche crediet
aan Duitschland.
KERK EN SCHOOL.
KUNST EN KENNÏ-S.
Prof. Hugo De Vries*
CACAO
KWATTA
BREDA
litoiumW
R. K. Volksbond. De afdeeling Heem
stede van den Ned. R.-K. Volksbond hield
gisteravond eene vergadering in het R.-K.
Vereenigingsgebouw.
De opkomst was maar matig.
Om 8 uur opende de Voorz. de heer W.
Groenland met gebed, waarna voorlezing
notulen.
Vervolgens gaf de voorz. een uitvoerig ver
slag van de gehouden gewestelijke vergade
ring op 7 Nov.^in het gebouw St. Bavo te
Haarlem. Hierbij doet spr. de opmerking
dat voorstellen, op die vergadering kwamen
o maangaande het verstrekken van uitzetten
aan patiënten naar Sanatoria, de R.K.
Vrouwenbonden hierin zeer goed een behulp
zame hand kunnen bieden en dat hier in
Heemstede, waar zulk een prachtiig instituut
is, een beroep zal gedaan worden op hare
medewerking.
Door de noodzakelijke verschuiving van
deze vergadering, die eigenlijk de vorige
week moest plaats gehad hebben, was de
heer Chr. v. d. Bilt verhinderd,een spreek
beurt te vervullen, docht de Geestelijke
Adv. Kap. Witkamp, was bereid gevonden,
diens plaats in te nemen.
Ook deed de Voorz. een beroep op de
leden tot deelneming aan de 5 cents-actie
voor „Herwonnén Levenskracht."
Onder applaus betreedt kap. Witkamp
den katheder om zijn rede te houden.
Als onderwerp had Z.Eerw. gekozen „De
aplossing van het Sociale vraagstuk."
De. Socialisten, aldus spr., willen zoo
gaarne beweren, dat aan hen te danken is,
wat tot nu toe bereikt is.
Dit is echter niet waar.
De socialisten kunnen toch niet zeggen,
dat zij hun actie al begonnen vóór het ont
staan der R.K. Kerk, dat zij het waren, die
ons van het heidendom en de slavernij
hebben verlost.
De man, roept spr. uit, die in die actie
voorop heeft gestaan is geweest de H.Apostel
Paulus.
Wat het Sociale of Maatschappelijk vraag
stuk in den breedsten zin is, behandelt spr.
in 3 punten.
1. Het Sociale vraagstuk bemoeit zich
met de kwalen in de Maatschappij, zoowel
op stoffelijk, zedelijk, maatschappelijk en
economisch gebied.
2. Waar komen die kwalen vandaan en
3. Hoe zullen wij de oorzaken wegnemen.
In den laatsten tijd, zegt spr., wordt de
zaak in een wel wat te engen kring bekeken,
n.m.l. meest van het Economische standpunt.
Als wij Paulus volgen, zien wij, dat hij
een juiste kijk op de zaak had. In de dagen
van het Apostolisch werk van den H. Paulus,
vierde het heidendom hpogtij. De joden
zakten meer en meer af.
Er was gebrek aan' Godsdienst, zedebederf
tierde welig en verstandelijke ontwikkeling
bestond niet. De groote volksmassa bestond
uit slaven, die leefden als een kudde vee,
en werden ook zoo behandeld.
St. Paulus trok de wereld door, om daar
tegen te strijden. Ten eerste, om den leer
van zijn Goddelijken meester te prediken, dat
te strijden tegen de zedeloosheid, vervolgens
moest hij hen meer verstandelijke ontwikke
ling bijbrengen en tenslotte hen beschermen
tegen de armoede.
Door woord en voorbeeld heeft St. Paulus
de menschen geleerd dat arbeid menschen
adelt.
Het antwoord, waarom St. Paulus met
handenarbeid in zijn eigen onderhoud voor
zag, zegt spr., is van zoo groot belang voor
de hedendaagsche Maatschappij. Thans
wil men, zich schamende voor handenarbeid,
steeds hoogerop. Studie is zoo gewild, ook
bij vele ouders, zonder er aan te denken,
dat niet ieder geschikt is voor "iets hoogers,
of wel, of voor dat hoogere wel genoeg plaat
sen zijn om in zijn onderhoud te voorzien.
Maar, zegt Z. Eerw., heeft de Goddelijke
Zaligmaker niet zelf gezegd „Neem uw
julc op en uw vracht is zoet
Het meest practische werk van St. Paulus
was de versterking der liefde voor den ar
beid, want arbeid verzedelijkt, versterkt het
goede in eigen ziel en de orde in de Maat-
schappij, en waar geen liefde tot den arbeid
is, daar is ook de orde in de maatschappij
zoek, wat spr. met voorbeelden aanhaalde.
Arbeid geeft oo£, zoo eindigde Z.Eerw.,
gelegenheid voor liefdadigheid, wat hij met
eenige voorbeelden aanhaalde.
Een daverend applaus en een dankwoord
van den voorzitter volgde op deze zeer leer
zame rede.
De heer H. A. Meeuwenoord, voorz. van
de Commissie voor het St. Nicolaasfeest deed
vervolgens eenige mededeelingen, o. a. dat
het feest nu definitief is vastgesteld en ge
houden zal worden op Zondag 6 December,
's middags om half 3 waarop worden uit-
genoodigd de ouders met kinderen van 3 tot
10 jaar, en dat de uitnoodigingen zullen ge
zonden worden vóór 30 November a.s.
Na rondvraag werd de Vergadering met
den Chr. groet gesloten.
R. K. Bouwvakarbeiders. De R.-K.
Bouwvakarbeidersbond „St. Joseph" önder-
afd. van den R.-K. Volksbond houdt Zater
dagavond een propaganda-feestvergadering
in het R.-K. Vereenigingsgebouw, ter her
denking van zijn 12 %-jarig bestaan.
De feestrede zal uitgesproken v o den door
den heer J. Andriessen, bondsvoorzitter,
terwijl ter opluistering zal optreden de humo
rist Leo Peelen uit Beverwijk en de Haarléfn-
sche Accordeonvereniging Crescendo uit
Haarlem.
Bovendien zal een groote verloting wor
den georganiseerd.
rooneeloitvoering. A.s. Zondag zal de
R.-K. Tooneelvereeniging opvoeren, het be
kende prachtige stuk „De Klaproos", van
Gerwd Nielen.
i
Bazar. Van 24 tot 26 November wordt
/n het Patronaatsgebouw een bazar gehouden
door de commissie tot stichting van een
Witte Kruisgebouw alhier
Dinrdag 24 November, des namiddags 4
uur zal de bazar door den burgemeester, den
heer R. J. Rijkens, die het eerevoorzitter
schap aanvaard heeft, worden geopend.
VERGADERING VAN TUINBOUW-EN
PLANTKUNDE.
De heer Leon. A. Springer heeft ons op
de vergadering van Tuinbouw- en Plantkun
de weer eens vergast op een van zijn interes
sante causerieën. Ditmaal was het over de
„dendrologie" (beschrijving der boomen)
van Zwitserland. Maar bij dendrologie bleef
het niet, want allerlei kleinere gewassen wer
den eveneens behandeld. Spreker had, toen
hij in Zwitserland botaniseerde gebruik ge
maakt van een der vele genoegens, die Zwit
serland aanbiedt, zoeken velen hun genoe
gens in sport, in reizen of in het mondaine
leven, spr. had zich hoofdzakelijk bepaald
tot de kinderen Flora's. Een groote verzame-
.ling van gedroogde en opgeplakte plantjes,
indertijd geplukt in kloven en spleten, op
berghellingen en bergweiden, tusschen steen
gruis en gletscherpuin, bewezen, dat de heer
Springer zich niet bepaald had bij gladde en
gebaande wegen.
Een aantal fraaie foto's van Zwitsersche
landschappen, genomen op de Rigi, het
Rhöne dal en het Lauterbrunnenthal, de
monstreerden de schoonheden van Zwitser
land óp duidelijke wijze.
Spr. ontving een hartelijk applaus van de
vergadering en een welgemeend woord van
dank van den voorzitter. Hierna vertoonde
de voorzitter eenige lantaarnplaatjes, welke
de verwoestingen door de rupsen van de
nonvlinder aan 't naaldhout toebracht, de
monstreerden.
Bij wijze van „aardigheid" werd een lan
taarnplaatje vertoond voorstellende een
„stamboqm" van het plantenrijk. Volgens
dien stamboom zouden alle planten en ook
de dierenwereld gesproten zijn uit de oer-
bacterie. Uit deze bacteriën ontwikkelden
zich de mossen, de paardenstaarten, de va
rens, de coniferen, de loofboomen enz. Uit
een zijlinie van een dezer gewassen zou zich
het dierenleven ontwikkeld hebben. Deze
voorstelling van zaken ontlokte den heer
Hirschfeld, die altijd voor de „note gaie"
zorgt, de opmerking, dat hij nu gerustge
steld was. „Niet van de apen stammen wij dus
af, maar van de levenmossen."
Na de pauze brac' t de heer Tabernal een
uitvoering en zakelijk verslag uit over de ge
houden algemeene vergadering. Dit verslag
was daarom ook van waarde, omdat de heer
Tabernal de op de Alg. Verg. gehouden be
sprekingen over de „bloemschikkunst" uit
voerig besprak en wellicht sommigen tot an
dere gedachten heeft gebracht omtrent deze
kunst.
De heer Nederhasselt kwam hierna nog
even terug op de bij de vorige vergadering
gehouden lezing over het kwee ken van Si-
prepediums. De heer van Cruijningen had
orchideëen parasieten genoemd. Dat kon de
heer Nederh: s elt niet onder zich laten. En
dus werden de orchideëen gerehabiliteerd.
Voor de puntenlijst waren ingezonden.
1. Chrijsantemums. 8 p. Heesbergen. 2.
Capsicum 7 p. Heesbergen. 3. groep Cijcia-
mes 9 p. Heesbergen. 4. Stamchrijsant (groot-
bloemig) 8 p. Ende. 5. groep Cijclames 10 p.
Ende. 6. groep Azalea Indica. 9 p. Griffioen.
7. afgesneden Chrijsanten 10 p. Spaargaren.
8. Stamchrijsant (A. de Owen) 10 p. Ende.
De commissie van beoordeeling bestond
uit de heeren Vader en Kohier.
De vragenbus bevatte
1. Wie noemt eenige soorten Azalea In
dica (wit) Antw. Duitsche perle, Madame R.
de Smeth (alba).
2. Wordt er in 't volgend jaar een lkthijrus-
avond gehouden Antw. Ja.
Bij de rondvraag bracht de heer A.F. Bos
een klacht in bij het Bestuur over de rege
lingscommissie van de keuring te Arnhem.
Bestuur vond de klacht gegrond en zal die
klacht overbrengen naar t Hoofdbestuur.
De heer Hirschfeld drong er bij den voor
zitter op aan, dat aan de redacties van de
kranten verzocht zal worden, geen advies
meer te geven. Wie zulk advies wil, kan bij
Tuinbouw- en Plantkunde terecht.-Bij de
afdeeling Bloemendaal is een commissie van
advies.
De voorzitter zal dit in de bestuursver
gadering ter sprake brengen. Daarna slui
ting.
DE INZET VAN DE WiNKEI.WEEK.
Hoewel de winkelweek der Breeslraat-
vereeniging nog niet begonnen is zij
wordt van 25 November tot 5 December
gehouden heeft Beverwijk en ook de
.(mgev ng reeds een voorproefje gehad van
hetgeen de winkeherstand van onze hoofd
straf voornemens is de volgende week te
gaan doen.
Na hetgeen we gisteren in „de Wijk"
hebben meegemaakt, kunnen we er zeker
vaij zijn, dat de organisatie goed in elkaar
zit. Want als een week van te voren de
p'aats al een geheelen dag in rep en roer
is voor een aans'aande w.nkelweek, wat
zal er dan wel niet gebeuren als de'tijd van
het feest eenmaal is aangebroken.
Het was gisteren „slechts" een reclame
dag. Doch intusschen was de reclame van
de modernste soort en zoo pakkend, 'dat
Beverwijk van streek was.
Het begon des morgens al met een tocht
van een aantal automobielen door de ge
meente. Later verscheen een groote auto
van de Neder'andsche seintoeslellenfabriek.
Deze auto droeg op zijn assen een reus
achtig radio-toestel met een monster-
achtigen lu.d-spreker. Aan weerszijden van
deze radio-doos waren minia'uur-Eifel-
torentjes opgesteld, waartusscben de
antenne gespannen was.
Deze toestand reed door de straten en
hield hier en daar stil om voorbijgangers
en omstanders op een klein concert te ont
halen. Af en toe ging aan den achterkant
van het toestet een deur open en Stak een
meneer z'n hoofd naar buiten om te kijken
wat voor weer of het was om daarna weer
te verdwijnen in de mysterieuze ruimte
daarbinnen.
Des middags was de geheele Bevcrwiik-
sche jeugd op de Breestraat vereenigd. Het
was de vrije Woensdagmiddag en het voor
uitzicht op de komst van de vliegmesien"
met z'n lading guldensbonnen had de jon
gens en meisjes naar buiten gehaald.
Ze holden n groote scharen de
straat op en neer, maakten een lawaai van
jwelste en schenen, in tegenstell.ng met de
oudere toeschouwers geen hinder te hebben
van den ijskouder, oostenwind.
Het geduld werd lang ep di proef gesteld,
doch eindeliik verscheen er een vlieg
machine, een eendekker, die in sierlijke i
vlucht vlak boven de hu zen zweefde. De
raampjes der cabine bleven echter pot
dicht en er kwamen geen biljetten uit.
Zcoals we later hoorden was een der
machines genoodzaakt geweest, tengevolge
van een moterdefect, een noodlanding te
do-en, welke manoeuvre zonder ongelukken
meet zijn afgeloopen.
Omstreeks ha'f 4 verscheen er wederom
een machine, die als een reusachtige
vcgel gelijk beven de gemeente en den
omtrek vloog. Dit vliegtu g bleek de ver
wachte kos'bare lading mede te voeren. De
bundels strooibiljetten, welke werden uit
geworpen, waa den breed uit en fladderden
a's groote vlinders naar beneden, den gre-
tigen aardbewoner tot het laa'ste oogen
blikje in het onzekere latgnd, waar ze zou
den terecht komen.
Op Meerensteyn hadden enkele mannen
boven op de daken der huizen post gevat
en noodigden vandaar met breede armge
baren den vliegen'er, zijn biljetten op hun
Hccge observatieplaatsen te strooien.
Neg lang» nadat de vliegmach ne ver
trokken was, kon men overal drukte en
beweging waarnemer en zag men de men
schen jacht m&ken op de blje'ten, die
hier en daar nog door de lucht fladderden.
De reclam# van gisteren volgens
modern gebruik heeft wel indruk ge-
maaktl
Een schadepostje. Bij den veehouder
Vgssjes, te Beverwijk, werden 2 schapen
gedood en drie zwaar gewond. De dieren
liepen in de Wijkerbroekpolder te Wijk aan
Duin. Een of meer honden zijn de oorzaak
van dit vreede spel Het is te wenschen dat
deze bloeddorstige honden ontdekt worden,
opdat ze, om herhaling te voorkomen on
schadelijk kunnen gemaakt worden. Laten
houders van honden toch vooral des nachts
hun dieren vasthouden, want dan is er op
de weide geen toezicht.
Coöperatieve Boerenleenbank. Bij
het bestuur van den Raad van Toezicht van
de coöperatieve boerenleenbank „Haarlem-
meftneer" bestaat het voornemen over te
gaan tot stichting van een afzonderlijke
spaarbank. In een op Donderdag 26 Novem
ber a.s. te houden buitengewone algemeen
ledenvergadering zal hieromtrent een beslis
sing worden genomen en tevens aan de orde
worden gesteld een algemeene statutenwijzi
ging in verband met de nieuwe coöperatieve
wet.
Noodlottige val. De 18-jarige metse
laarsknecht J. te Nieuw-Vennep alhier, had
Woensdagmiddag in den Middelpolder bij
het verrichten van werkzaamheden aan een
in aanbouw zijnd huis het ongeluk van een
steiger te vallen. Ernstig gekneusd en met
een gebroken rib werd hij opgenomen en na
door een dokter voorloopig verbonden te zijn
met de ziekenauto van den gemeentelijken
geneeskundigen dienst van Haarlemmer
meer naar zijne woning vervoerd.
Gouden feest. Woensdag mocht het
echtpaar Th. de Wit-A. Zwetsloot, wonende
aan den Lissardijk te Abbenes, onder veel
blijken van belangstelling den dag herdenken,
waarop 't voor 50 jaren geleden in den echt
werd verbonden.
Ook de burgemeester van deze gemeente,
Mr. A. Slob, heeft de nog krasse oudjes
persoonlijk, gelukgewenscht.
De draad van de brandalarmschei
stukgevaren.Dinsdag heeft een schipper
den over de Hoofdvaart gespannen electri-
schen draad van de pas aangebrachte brand
alarmschei met z'n vaartuig stukgevaren,
doordat hij deze te laat opmerkte. De politie
onderhield zich met den schipper over het
gebeurde doch de man scheen niet veel idee
te hebben om de aangerichte schade te ver
goeden, zoodat dit muisje voor hem mis
schien nog wel een staartje zal hebben.
Aanbesteding Jeugdkapel.Bij de ge
houden aanbesteding van den bouw van
een jeugdkapel (vereenigingsgebouw) en
nieuwe kosterswoning bij de Ned. Her
vormde Kerk te Hoofddorp werd het werk ge
gund aan de laagste inschrijvers en wel
Perceel I (grond-metsel- en timmerwerk)
aan de firma Witziers en Hooning alhier
voor f f 10.410.
Perceel II (lood-en zinkwerk) aan F. J. H.
Prins te Hoofddorp voor f 620.
Perceel III (schilder- en glaswerk) aan J.
H. Rensink te Hoofddorp voor f 1195.
Met de uitvoering van het werk zal spoedig
een begin worden gemaakt.
Pluimveetentoonstelling.— Met de in
schrijvingen voor de tentoonstelling die de
Haarlémmermeersche Hoenderclub tegen 9
en 10 December a.s. in hotel „De Landbouw"
heeft georganiseerd loopt het uitstekend.
Als de voorteekenen niet bedriegen belooft
deze internationale pluimveetentoonstelling
schitterend te zullen slagen. De vraagpro
gramma's zijn dezer dagen verzonden.
Voor de pluimveeliefhebbers Zal op 9 en 10
December a.s. ongetwijfeld weer veel te ge
nieten zijn.
A. R. Bondskiesvereeniging. De A.
R. Bondskiesvereeniging heeft Vrijdagavond
20 November a.s. in hotel „De Landbouw" te
Hoofddorp een vergadering voor geestver
wanten uitgeschreven, waar het Tweede
Kamerlid, de heer Chr. v. d. Heuvel zal
preken over den huidigen politie ken toestand.
Te water. Dinsdagmiddag geraakte
aan den steiger aan Vijfhuizerdijk een paard
te water van den landbouwer P. Het viel niet
mee het beest tegen den hoogen kant op
uit de Ringvaart te halen.
Diefstal. Door den brandstoffenhande-
laar J. v. D. uit den Spieringweg is aangifte
gedaan bij de politie dat al enkele malen
brandstoffen bij hem zijn ontvreemd. Er
schijnen wel enkele vermoedens te zijn wie de
dader is. In die richting heeft de Rijkspolitie
ook een onderzoek ingesteld.
Tragisch. Woensdagmorgen had een
zeer droevige gebeurtenis plaats in den
Krommen Spie irigweg. Terwijl de 42 jarige
arbeider L. v. Huis bij den heer J. H. M.
Eveleis aan het ploegen was, is hij plotseling
achter den ploeg doodgevallen. Juist had z'n
vrouw hem koffie gebracht waar hij z'n bo
terham bij^ opgegeten had waarna hij z'n
werkzaamheden weer hervatte doch nauwe
lijks was hij 200 M. weg of hij viel neer. De
dokter kon slechts den dood constateeren.
De paarden die voelden dat ze geen bestuur
der meer hadden sloegen op hol, maar wer
den spoedig door toegesnelde personen tot
stilstaan gebracht. Zeer begrijpelijk waren
de menschen daar in de omgeving erg onder
den indruk van deze zoo tragische gebeurte
nis. De oveiledene was gehuwd doch zonder
kinderen.
TEGEN DEN STEMPLICHT VOOR
VROUWEN.
Voor den kantonrechter te Rotterdam
hebben zich een veertien vrouwen uit Ca.-
pelle te verantwoorden gehad voor dezelf
de overtreding, voor wie als gemachtigde
optrad d«. P. Zandt, lid van de Tweede
Kamer.
Deze wees er op, dat gemoedsbezwaren
de vrouwen belet hadden naar de stembus
te gaan. Hij voerde aan dat er verschil
lende kantonrechters reeds vrouwen, die
voor deze overtreding hadden terecht ge
staan, hébben vrijgesproken en dat in een
aantal gemeen'en net tot vervolging zal
worden overgegaan. Het is hem bekend,
dat zijn eigen vrouw, die niet gestemd
heeft, eveneens niet zal werden vervolgd.
Hij noemde het artikel uit de wet, dat de
vrouw zou verplichten ter stembus te gaan
onrechtvaardig en meende, dat met ge
moedsbezwaren rekening moet worden ge
houden. 't Zou toch te erg zijn, dat men
schen, die nooit met de just tie in aanra
king zijn geweest, om des gewetens wille
in de gevangenis zouden worden gezet. Hij
vroeg dus vrijspraak.
Vonnis 50 cents boete.
In Baarn is een vinnige strijd uitgebroken
■tusschen de boeien en de melkslijters. De
boeren vroegen eenige weken geleden 1 cl
per Liter meer vopr de melk, welke een!
verhooging de slijters weigerden te geven.
Er volgden hierop langdurige onderhandelin
gen. Vergadering op vergadering werd ge
houden van de besturen der afd. Baarn van
den Bond van Melkveehouders en van bet
bestuur der Melkslijtersvereeniging, waarbij
ook meermalen de secretaris van den Pro
vincialen Bond van Melkveehouders te
Utrecht aanwezig was. Het resultaat is ge
weest dat partijen niet tot overeenstemming
zijn gekomen en dat de boeren besloten heb
ben zelf hun melk te gaan uitventen met uit
schakeling van den tusschenhandel. Bij alle
ingezetenen van Baarn is namens de melk
veehouders een circulaire verspreid waarin
aangekondigd wordt, dat de boeren de ver-
sche melk, zoo van de boerderij, met ingang
van Woensdag zullen gaan verkoopen. Bij
enkele boeren kan de melk zelf voor 13 cent
van de boerderij worden afgehaald. De
slijters worden door dezen maatregel gevoe
lig getroffen en men mag nieuwsgierig zijn,
welke zijde het publiek in deze zal trekken.
De strijd heeft een vinnig karakter en zal
niet zoo gauw beslecht -zijn.
Begrafenis der slachtoffers van het
mijnongeluk.
Een indrukwekkende plechtigheid vond
Woensdag te Voerendaal plaats. Gedragen
door hun kameraden met brandende mijn
lampen en voorafgegaan door een groot aan
tal vereenigingen, werden de drie mijnwer
kers, slachtoffers van het ernstige ongeluk
in de Oranje-Nassaumijn I op Zaterdag j.L,
naar het kleine dorpskerkje vervoerd, waar
een plechtige requiem-Mis werd opgedragen.
Een onafzienbare menigte stond langs den
weg geschaard, Velen waren diep bewogen,
toen zij het stoffelijk overschot der drie ar
beiders zagen passeeren. Na de requiem-Mis
ging de stoet, aan welks hoofd brandweer
lieden met brandende fakkels liepen, naar
het kerkhof, waar de drie lijken in één graf,
naast dat van de beide mijnwerkers, die op
de staatsmijn „Wilhelmina" omgekomen zijn,
werden neergelaten.
De burgemeester, de heen J- H. Dauzen-
berg en de voorzitter van de verschillende
vereenigingen, waarvan de overleden lid wa
ren, voerden het woord. Mr. A. Haex sprak
namens de Oranje-Nassaumijndirectie. Het
Oranje-Nassaucorps voerde treurmuziek uit
Woensdagavond is door onbekende oor.
zaak brand ontstaan in een stal nabij het
gemeentehuis te Geulle (Limb.). De brand
liet zich ernstig aanzien en gevreesd werd,
dat het gemeentehuis ook aangetast zou
„vorden door het vuur. Daarom werd de
Maastrichtsche brandweer om assistentie
verzocht. Toen deze arriveerde stond het
dak van het raadhuis en van het daarnaast
«elegcn onderwijzershuis reeds in vlammen
Spoedig slaagde men cr in den brand te
blusschen, welke dus beperkt bleef tot den
.stal, welke geheel uitbrandde en een y-
deelte van de daken van het raadhuis en
de onderwijzerswonihg,
Te Winkel is de groote boerderij van den
heer Kistemaker met alles wat er aan graan,
inventaris en huisraad aanwezig was. afge
brand. De brand is vermoedelijk ontstaan
door het inbranden van een gasslang. Ver
zekering dekt de schade.
Te Lunteren (Geld.) is Maandagavond in
het tijdelijk onbewoonde pension „De Lelie"
op onverklaarbare wijze brand uitgebro
ken. De politie, alsmede de brandweer heeft
zich door intrappen van deuren toegang tot
het percee' weten te verschaffen.
Mej. Heigenaresse van bovengenoemd
pension, is thans als verdacht van brand
stichting gearresteerd. Zij blijft echter ont
kennen.
Bij W. D. op den Hil te Kaatsheuvel (N.-
B.), zoo meldt het „D, v, N.-Br was dezer
dagen een partijtje waschgoed gestolen, met
een weinig steenkolen uit een schuurtje. Van
de daders geen spoor. Twee dagen later
stond al het gestolene in een vak onder het
raam met een briefje, waarop vermeld dat
de vrouw van den dief, geen gestolen goed
in huis wilde hebben met nog 20 cent in
gesloten voor de steenkolen.
EEN TRAGISCH ONGEVAL.
Men medt uit Nijmegen aan de 's-Hert.
Crt.
Zaterdagmiddag viel in de Molenstraat
piotreling een man neer. In een nabijzijn.'en
winkel binnengedragen verklaarde hij eens
klaps blind geworden te zijn. De politie,
die inmiddels gewaarschuwd was, nam hem
mee naar het bureau, waar hij naam en adres
kon opgeven, maar zich eenige oogenblikken
later zoo woest aanstelde, dat hij door zes
man in bedwang gehouden moest worden.
Met veel moeite slaagdo men er in den man
een dwangbuis aan te doen. Een inmiddel
ontboden geneesheer verklaarde dat de man
volkomen krankzinnig was en terstond naar
een gesticht moest overgebracht worden.
Zijn vrouw, die óok gewaarschuwd was,
verscheen op het politiebureau en vertelde,
dat haar man in Indië een jaar geléden een
kogel in het achterhoofd ontvangen had. Wel
was de kor el verwijder 1, maar de hersenen
waren geraakt en hoogst waarschijnlijk was
dit de oorzaak van zijn 'plotselinge blind
heid en krankzinnigheid. Voor de vrouw, die
haar man schijnbaar nog gezond van huis
had zien gaan, was dit zeker een treurige
ontmoeting.
De 32-jarige ongehuwde L. S., los werk
man te Weert, wilde 's nachts tegen den
wil van den bewoner A. A. diens huis mét
geweld binnen komen Hij had reeds de glas
ruiten van het woonhuis vernield. Terwijl
de woèsteling zich reeds gedeeltelijk in de
woning bevond, ontving hij van binnenshuis
zulke bijlslagen op het hoofd, dat zijn onmid
dellijke opneming in het ziekenhuis noodza
kelijk ivas. Hij verkeert in levensgevaar.
Een landbouwer uit de gemeente 'Weer-
selo (O.) werd het vorig jaar door een coöpe
ratieve vereeniging aangesproken voor een
Klein bedrag in het tekort der vereeniging
Hij werd veroordeeld, doch weigerde te be
talen. „Men kon hem toch niets maken",
luidde het advies van fijn raadgevers. Er
werd beslag gelegd op zijn boerenplaatsje,
doch nietteger -.taande zijn hypotheekhouder
aanzegging ontving, bleef afdoening achter
wege. Het plaatsje werd daarop in dit voor
jaar door een notaris publiek geveild en
door een derde gekocht.
Deze vorderde daarop zijn eigendom op
met het gevolg, dat de vorige week de in
boedel, het vee de landbouwproducten,
kortom de geheele inv.entaris door een
deurwaardei uit Almelo op den openbaren
weg werd 'verkocht.
En dat alles voor een 40, die de boer
best had kunnen betalen.
Te Ossendrecht, waar de laatste dagen
reeds meer is ingebroken, is gisternacht
weer een poging tot inbraak gedaan in de
pastorie. Wijl de bewoners wakker werden is
de dief gevlucht. Verder wérd ingebroken
bij A. van Kaam, chef van de tram, wonende
op de Kabeljauw. Hier werden benige klee-
ren gestolen.
De vermoedelijke inbreker, een Pool, is gis
teren te Santvliet door de Belgische politie
gearresteerd, juist toen hij de eerste tram
naar Antwerpen wou nemen. Het feit, dat
de man een handschoen van v. Kaam in zijn
bezit had, was voor de politie voldoende
hem te arresteeren.
SAMENSTELLING DER COMITé'S,
Het Oranje-Comité meldt:
Door het Oranje-Comité 1926, gevestigd
te Utrecht, zal bij gelegenheid van het zil
veren huwelijksfeest van Hare Majesteit de
Koningin en Zijne Koninklijke Hoogheid
den Prins aan het Koninklijk Echtpaar een
huldeblijk aangeboden worden, waarvoor
reeds duizenden in den lande een bijdrage
hebben geschonken.
Waar het de wensch van Hare Majesteit
is, dat het huldeblijk een eenvoudig karak
ter zal dragen en alleen zal worden be
schouwd als een bewijs van hartelijke be
langstelling van het Nederlandsche volk in
laar feest, heeft bet Comité er steeds op
gewezen, dat de kleinste giften welkom zijn.
Er zijn ,dan ook naast grootere giften tal
van bijdragen van 10 en 25 cent ingekomen.
Het huldeblijk zal bestaan uit een schil
derij van de Koninklijke Familie. Daar het
voor hét Comité een uiterst moeilijke taak
was een schilder te kiezen, die met een
dergelijke gewichtige opdracht zou worden
belast, heeft het Comité gemeend hiervoor
een commissie van advies te moeten benoe
men, waarin de volgende heeren bereid
werden gevonden zitting te' nemen:
C. W. H. Baard, directeur Gemeentelijke
Museum, Amsterdam; Dr. H. E. van Gelder,
directeur van den dienst van Kunsten en
Wetenschappen te 's-Gravenhage; prof. A.
J. der Kinderen, directeur der Rijks-Aca-
iemie van Beeldende Kunsten te Amster
dam; Prof. dr. W. Martin, directeur Mau-
-flshuis, 's-Gravenhage; F Schmidt Dege-
ner, hoofddirecteur Rijks-Museum Amster
dam; Prof. tDr. J. Six te Amsterdam; Ir. H,
L. van Tets te Bilthoven.
De-.e commissie wees als schilder aan.
Prof. Dr. Jan Veth, wien de opdracht werd
verstrekt. Kort daarop overleed deze, waar
na den heer Piet van der Hem het verviar-
ligen van het schilderij werd opgedragen.
De lijst om dit schilderij wordt ontwor
den door den heraldicus Jhr. L. Storm van
's-Gravenzande en den architect S. de
Clercq te 's-Gravenhage. Het album, ver
meldend de namen van het eerc-comité,
estaande uit de Commissarissen der Konin-
in in-de verschillende provincies, van het
ïoofd-comité en van de provinciale- en
olaatselijke comité's zal worden vervaar
digd door de bekende calligrafen Gebr.
Crevenstuk te Amsterdam.
Het hoofdcomité is als volgt samenge
steld:
Dagelijksch bestuur: C., Fred. Klokke,
voorzitter; C. J. Heetveld, secretaris; D.
31om, penningmeester, Twijnsttaat 3,
Jtrecht; Henri van Oppen, Mr. S. Tromp
leesters.
Leden: H. J. L. C. Bax, M. Bokhorst, J.
G. Crevecoeur, G. W, P. van D.okkum, Mr.
P. Fuhri Snethlage, C. de Graaf, K. Koet,
A. B. Karretnan, Mr. J, Lohman, D. J. Lc-
.erfnan, M. Meyerink, J. II. Mignon, S.
Slooten, W. F. Suyling, Mr. J. P. Sieburgh,
'r H. L. van Tets, Ds. I. Voorsteegh, A. C.
Verbeek, Mr. D. van Weideren, Baron Ren
ders, C. W. Wagenaar, C. A. van Woel-
icren.
Voor Noord-Holland is bet volgende co-
n'.té gevormd: Bestuur: 'eere-voorziter Jhr.
Ir. Dr. A. Roëll, voorzitter C. Maarschalk,
ie voorzitter Mr. Th. A. Wesstra, sscreta-
is Mr. P. Fuhri Snethlage, penningmeester
Thr. F. Teding van Berkho'ut; leden: W.
ouwing, J. de Jong, J, Cornelissen, A.
lerk, Mr. W. C. Wendelaar, D. Blauw, D.
Ie -Boer, Mr. G. J. Bisschop, Ds. P. L. Kiehl,
J. A. R. Bosma, Jb. Zwaan, Th. C. P. M.
Kolfschoten, K. Drost, W. T. G. L. Dries
en, Ds J A. de Vries) R. G. Rijkens, K,.
los, Mr. A. Slob, J .Kastelein, J. M. van
leetelen, LI. de Bordes, IT. Hasper, Mr. P.
J. Reymer, A. Vos, K. Brug, A. Grave-
tein.
Voor Zuid-Holland: bestuur: Ds. I. Voor-
teegh, voorzitter; Jhr. Ir. A. C. von Weiler,
e secretaris; A. J. P. Koster, 2e secretaris;
vV. J. P. Suringer, penningmeester; A. C.
Verbeek; leden: O. L, G, F. Aberson, J.
W. van Aken, Jhr. Mr. J. M. M. van Asch
vanWijck, Dr. T. Beckenkamp, A. Bos Pzn.,
Bos A. J. Bothenius Brouwer, M. C.
Broes, P. A. Colijn, Mr. F. J. D. C. Egfer van
OVissekerke, J. Hollander, P. Hoogenboom,
mevr. C. IKammeraatBehler, J. P. S. Ket
ting, A. Lindeman van Bloemen Waanders.
Mcj. Annie Meijer, W. Mooyman, B. Of-
-inge, Aug. L. Reimeringer, A. Schuling, P.
van Scbuppen, F. B. G. W. Spit, C. J. G.
"truycken, P. A7 Troost. ^Js. J L. de Vries.
Naar aanleiding van de waarschijnlijke ver
lenging van het Nederlandsche crediet aan
Duitschland schrijft „De Ned. Nijverheid",
orgaan van Het Verbond van Ned. Fabr.
Vereenigingen
Uit wat bekend is geworden, over de on
derhandelingen, die op het oogenblik te Ber
lijn gevoerd worden, tusschen Nederland en
Duitschland teneinde de desastreuze gevol
gen, die het nieuwe Duitsche Tarief voor
onzen export heeft, zooveel mogelijk te be
perken, kan thans wel als vaststaand wor
den aangenomen, dat er ernstig sprake is van
een verlenging van het indertijd aan Duitsch
land verleende „revolving" crediet van 200
mill, gulden. Dit behoeft ons ondanks den
slechten toestand van 's Lands financiën niet
te verbazen, want het is vrijwel het eenige
wapen, dat onze onderhandelaars hebben
kunnen meebrengen in den strijd. Maar het
is een scherp wapen, want de terugbetaling
van dit groote'bedrag, die op 31 December
1929 zou moeten volgen zou juist vallen op
het tijdsgtip dat de Dawes-betalingen van be
lang beginnen te worden en dós onze Oos
terburen niet zeer gelegen komen. Bovendien
zijn de rente-voorwaarden van het crediet
voor hen buitengewoon gunstig. Op het oog
enblik toch betalen eerste klasse zaken in
Duitschland 10 a 15% rente voor hun be-
drijfscrec'ieten, terwijl het Nederlandsche
crediet niet meer dan 6°/0 rente kost en wij
ook bij verlenging zeker meer dan 10% zul
len eischen.
„Wel echter mogen wij van onze zijde ver
wachten, dat volledige openbaarheid wordt
gegeven aan de bestemming die ons belas
tinggeld krijgt, opdat de industrie de zeker
heid hebbe, dat het Nederlandsche geld niet
wordt gebruikt om op de Nederlandsche
markt Nederlandsche producten een moor
dende concurrentie aan te doen.
„Wij verwachten dat de Regeering, zoo
zij met een voorstel tot verlenging komt, de
Staten-Generaal en de Nederlandsche be
volking volkomen zullen inlichten. Zij heb
ben daar recht op."
SPREKENDE CIJFERS UIT HET ON
DERWIJSVERSLAG 1922/1923.
Het zoo juist vanwege de Regeering ia
druk verschene» Onderwijsverslag 1922/1923,
tweede deel, omvattende het lager onderwijs,
geeft aanleiding tot de volgende opmerkingen.
Gewoon, uitgebreid en meer uitgebreid
lager onderwijs,
scholen leerlingen leerkrachten
(incl. vacat.)
35867
18317
17550
150
139
164
183
Totaal 7038 1.062.620
Openbaar 3835 534.863
Bijzonder 3203 527.757
Het gemiddeld aantal leerlingen per school
was dus
Voor alle scholen te zamen
Voor de openbare scholen
Voor de bijzondere scholen
Voor de R.-K. scholen
(Jaarb. v. g. R.-K. Cen
traal Bureau 1923)
De openbare scholen waren dus gemiddeld
veel kleiner dan de bijzondere, speciaal de
Katholieke scholen. Toch doet men het nog
steeds voorkomen, alsof het bijzonder onder
wijs het monopolie bezit der „kleine school
tjes".
In de vroegere Regeeringsverslagen (laat
stelijk 1919/1920) kwam een staat voor van
scholen met minder dan 41 leerlingen. Daar
uit bleek, dat er 393 kleine scholen waren,
waarvan er 313 behoorden tot het openbaar
onderwijs en slechts 15 tot het Katholiek
bijzonder onderwijs.
Waarom worden deze gegevens thans niet
meer in de regeeringsverslagen gepubli
ceerd
Het gemiddeld aantal leerlingen per leer
kracht was
Voor alle scholen te zamen 29.6
Voor de openbare scholen 29.2
Voor de bijzondere scholen 30
Groei van het lager Onderwijs.
Totaal in 1922 563 scholen en 23865
leerlingen méér.
Openbaar onderwijs 274 scholen méér,
doch 14283 leerlingen minder.
Bijzonder onderwijs 289 scholen en 38048
leerlingen méér.
Uit bovenstaande gegevens blijkt, dat op
31 December 1922 het openbaar onderwijs
nog 7106 leerlingen méér telde, dan het bij
zonder. Thans (in 1925) telt het bijzonder
onderwijs zeker 40.000 leerlingen méér dan
het openbaar onderwijs.
Bovendien werden, niettegenstaande het
aantal leerlingen bij het openbaar onderwijs
in 1922 met ruim 14000 afnam, in hetzelfde
jaar nog 274 openbare scholen opgericht.
Schoolbevolking naar sexe
Totaal Jongens Meisjes
Totaal 1.062.620 548.063 514.5="
Openbaar 534.863 295.710 239.15;
Bijzonder 527.757 252.353 275.404
Er gingen dus in totaal 33.506 jongens
méér dan meisjes op school. Naar verhou
ding hadden dus op de bijzondere scholen
ongeveer 16000 jongens meer dan meisjes
moeten zijn. In wekelijkheid waren er 23051
jongens minder dan meisjes op de bijzondere
scholen. Deze wanverhouding is thans (1925)
niet zoo groot meer, maar is nog geeszins ge
heel opgeheven. Nog altijd zijn duizenden
jongens, die voor bijzonder onderwijs in
aanmerking komen, daarvan verstoken.
Schoolbevolking naar leerjaren
Totaal let/m6e 7et/mlle
Totaal
Openbaar
Bijzonder
1.062.620
534.863
527.757
leerjaar
977.628
490.318
487.310
leerjaar
84.992
44.545
40.447
Van de leerlingen der openbare scholen
zaten er dus 9 in het 7e'of een hooger leer
jaar, van de bijzondere scholen ruim 8
Kosten van het onderwijs
De zuivere kosten van het Rijk en de ge
meente te zamen, bedroegen volgens het
verslag over 1922 f 160.630. 976, 21%. Of
dit juist is, valt niet na te gaan. Wel wekt het
verwondering, dat b.v. onder de inkomsten
in het geheel geen gegevens voorkomen om
trent de schoolgelden der bijzondere scho
len. Ook is het onverklaarbaar, dat de „waar
borgsommen" (art. 79) onder „inkomsten"
gerekend worden. Deze waarborgsommnen
moeten immers na afloop der termijnen wor
den terugbetaald. Bedoelde post is groot
f 2. 475.659, 58.
Na&r het „Hbld." verneemt, is orof- Hugo
de Vries benoemd tot doctor honori« causa
door de faculteit der natuurwenmsc^iptren
aan de universiteit Halle-Wittenberg bij
gelegenheid van bet eeuwfeest der gé «oorte
van prof. Julius Kühn, „op grond vitn een
eenstemmig besluit, ter waardeerirf van
zijn uitstekende physiologische onder? lekin
gen en zijn grondleggende proeven »p het
gebied van erfelijkheidsleer,"
