ROLLUIKEN
INBRAAK en STORM
mi6D—
sflI E.UWS
Voor geest en hart.
Radio-omroep.
MARKTNIEUWS.
KUNST EN KeTHÏÏsT
UIT BOEK EN BLAD.
Hollandsch directorium.
Na het vliegongeval te
Nieuwediep.
Een oude man door een
indringer gebonden.
Een-en-twintig jubilarissen op
op den 21 en November.
Spoorwegophaalbrug defect.
Ernstige val.
Jeugdig avonturier.
Een zwaar geschenk.
Een zwaarwichtig beest.
Een leger van gegadigden.
Inbraak in den
*Tivo!i-schouwburg te
Rotterdam.
Van de tram gevallen en gedood.
Het bezoek van Carlisle aan
Doorn.
VISSCHERIJ.
beste afsluiting tegen
M. A. P. C. Poelhekkft
Geertgen tot St. Jans.
HANDEL EN NIJVERHEID.
Knoeierijen in den haringhdndel.
RADIO- 7R pf
LUIDSPREKERS 10 bU
per week.
omplete 3 lampstoestellen vanaf
f 1.85"per week.
RADIO-BUREAU
F. H. MEIJER
Jansstraat 67
Haarlem. - Telefoon 13620.
Ingezonden mededeelingen
a 60 cents pei regel.
Ruwe en Schrale Huid
De volmaakte gehuwde vrouw.
On*Tent het vliegongeval met de W 57
worde nog vernomen, dat de omgekomen
otficier-vlieger 3de klas»':, Van Mourik, 27
jaar oud was. Hij laat een weduwe en eew
kind achter. Den lsten October 1923 kwam
hij bij den vliegdienst. Juist Zaterdag j.l,
had hij zijn brevet behaald.
De 23-jarige aspirant-zeewaarnemer Van
Dijk was nog in zijn proeftijd, welke op het
eind van deze maand zou afloopen, waarna
de aanstelling tot waarnemer zou volgen.
De heer Van Dijk was de zoon van een pre
dikant uit Lisse.
Namens den min. van Marine a.i. is aan
de familiebetrekkingen van de helaas om
gekomen vliegers deelneming betuigd.
De W. 57 die Woensdag op den Zuidwal
kwam te vallen, waarbij de officier-vlieger
van Mourik en de waarnemer Van Dijk het
leven verloren, is geheel vernield.
Getracht zal worden den motor van het
vliegtuig te bergen. Het toestel is van een
hoogte van 150 M. afgegleden, waarschijnlijk,
omdat het vliegtuig in de remous kwam van
het andere vliegtuig, waarmee het vloog.
Dinsdagmiddag omstreeks één uur is een
tot dusver onbekend gebleven man in de
woning van de bejaarde gebroeders S. aan
den Charloischen Lhgendijk te Rotterdam
binnengedrongen. De 74-jarige A. S. was
alleen thuis. De indringer vroeg hem om
geld. Toen de man niet vertqjde waar dit
geborgen was, ontstond er een worsteling,
waarbij de indringer A. S. op den grond
wierp en hem zelfs aan handen en voeten
bond. De aanrander doorzocht daarna de
geheele honing. Hij vond op verschillende
plaatsen geld en heeft zich tenslotte met
een aanzienlijk bedrag uit de voeten ge
maakt. Eenigen tijd later kwam op den ge
wonen tijd de bakker. Hij hoorde A. S. om
hulp roepen, De bakker is toen de woning
binnengegaan en heeft A. S. uit zijn be
narde positie bevrijd. Onmiddellijk werd de
politie van het gebeurde in kennis gesteld.
Het totaal bedrag van het gestolene is' niet
vast te stellen, daar A. S. weigert op te
geven hoe groot het totaal van het bedrag
is. De broeders hadden de eigenaardige ge
woonte hun geld op verschillende plaatsen
in. hun woning te verbergen.
Op 21 Nov. herdenken bij de N.V, Van
den Bergs's Fabrieken te Rotterdam, 21
leden van het fabriekspersoneel, dat zij 25
jaar en langer bij de firma in dienst zijn.
Als bijzonderheid valt te vermelden, dat zich
Onder hen een opzichter bevindt» welke ge
durende 50 achtereenvolgende jaren bij de
firma werkzaam zal zijn geweest. Verder
zullen op dien dag vier personen op een
veertigjarigen en dan 16 op een vijfentwin
tig-jarigen diensttijd kunnen terugzien.
Op feestelijke wijze zal dit jubileum in
tegenwoordigheid van de Directie en fami
lie der jubilarissen worden herdacht.
Dinsdag en Woensdagmorgen was het op
en afgaand treinverkeer op het Noordelijk
(nieuwe) viaduct te Amsterdam, tusschen
het Haarlemmerplein en het Westelijk em
placement, gedurende vijf kwartier ge
stremd. Dit was het gevolg van een defect,
daf aan de ophaalbrug over de Nassaukade
was ontstaan, nml. een kettingbreuk. In dien
tijd moest het geheele verkeer over het
oude Zuidelijke viaduct geleid worden (het
geen een zware opgave was voor het be
dienend sein- en Wisselpersoneel. Zonder
stagnatie had de omlegging evenwel plaats.
Het defect is nu hersteld.
Op
het st-*'-"-"mplacement te Apel
doorn had Dinsdagmiddag een ernstig onge-
val plaats, waarvan de 25-jarigev leerling
machinist Zwierink van Winterswijk het
slachtoffer werd.
Bij het laden van kolen sloeg hij van den
tender, waarbij hij zwaar inwendig werd
gekneusd en een ernstige hoofdwonde op-
iiep. In allerijl werd hij naar het ziekenhuis
getransporteerd; zijn toestand is hoogst
ernstig.
Door de marechaussee te Ropzendaal is
een minderjarige jongen aangehouden, die
de ouderlijke woning te Maastricht was ont-
loopen. Het ventje is naar zijn ouders te
ruggebracht.
Den heer P., regisseur der Tooneelver-
eeniging „Crescendo" te Deventer, die de
zer dagen verblijd werd met de geboorte
van een zoon, werd door de knechten van
de R. K. Coöperatie een krentenbrood
thuis bezorgd, dat 2 M. lang was en 40 pond,
woog.
Op dc markt te Apeldoorn was ter be
zichtiging gesteld een buitengewoon zwaar
tweejarig varken dat tfemest was op een
der boerderijen te Staverden. Het dier had
een lengte van 2.30 M. bij een hoogte van
1,10 M. en woog 976 pond.
Volgens het „Nbld. van Leeuwarden" be
draagt het aantal sollicitanten om vaste
knecht bij de provinciale griffie tc Leeuwar
den 990,
In den nacht van 17 op 18 Nov. is inge
broken in den Tivoli-Schouwburg aan den
Coolsingel tfc Rotterdam. Men heeft zich
hoogstwaarschijnlijk toegang verschaft door
een nooddeur, welke niet goed gesloten
was. Daarna zijn de dieven door verbreking
van een ruit het kantoor binnengekomen.
De buit was echter heel klein; alleen een
binocle en een kellnersjas worden vermist.
Dinsdagavond ornstreeks half acht viel
de metselaar D. V. uit de Potgieterstraat te
'-Hage, aan de Slachthuiskade van de tram
waardoor hij een schedelfractuur bekwam
De gemeentelijke Geneeskundige Dienst
vervolde den man naar het gemeente
ziekenhuis aan den Zuidwal, waar hij is
overleden.
Wat de ex-keizer zoo al vertelde.
Omtrent het bezoek van den Britschen
scheepsbouwer Alexander Carlisle aan
Doom is, naar V, D, uit Londen verneemt,
het volgende bekend geworden.
De ex-keizer, die Carlisle een diner aan-
bocM, was gekleed in edn schitterende uni
form, terwijl zijn borst was bedekt met tal
van decoraties.
Carlisle, die Woensdag te Londen is te
ruggekeerd, verklaarde in een interview
o.m.: Het ceremonieel was als vroeger in
Potsdam. Des keizers echtgenoote was schit
terend gekleed, terwijl de gansche schaar
van bedienden uniform droeg. Ik besprak met
Z. M. vele zaken, „Ik ben er van overtuigd
zoo zeide hij, „dat indien et eerlijke poli
tiek ware aangewend en indien zekere leden
van het Britsche kabinet Berlijn voor den
oorlog bezocht hadden, de zaken een ander
aanzien zouden hebben gehad."
De ex-keizer zeide vervolgens Engeland'®
toekomst buitengewoon oitvcilig te achten
en noemde^ in verband daarmede den finan-
cieelen last, waaronder Engeland gaat ge-
bukt. Engeland, zeide hij, heeft tallooze mil-
lioenen aan de Vereenigde Staten betaald,
terwiil daarentegen zijn geallieerden hun
schulden aan Engeland niet betalen.
Over het gele gevaar sprekende zeide de
ex-keizer, dat het grootste gevaar voor de
toekomst"- van Engeland en de wereld in
liet Oosten ligt.
AMSTERDAM, 18 Nov. Aardappelen.
(Bericht,v/d mak. Zeeuwsche Bonte 3.60
3.70, id. blauwe 3.503.60, id. Eigen
heimers 3—3.10, id. Blauwe Eigenheimers
33.10, BGroninger Bravo 3.253.25,
Friesche Borgers 2.80—2.90, Zeeuwsche
Eigenheimers poters 2.102.50, id. blauwe
Poters 1.80—2.20, id. bonte Poters 1.80—
2.20, id. roodstarpoters 2, Anna Paulowna
Zandaardappelen 3.50—5.50, Hillegomer
Zandaarlappelen 55.50, Drèntsche Eigen
■heimers 2.40—2.80 per hl, Zeeuwsche
Uien 3—3.25 p. 50 kg.
AMSTERDAM, 18 Nov. Vee. Ter markt
waren aangevoerd 227 vette kalveren. Ie
qual. 1.22—1.35, 2e qual. 1.06—1.20,
3e qual. 0.90—1.04 per kg levend gewicht
40 nuchtere kalveren 1424 per stuk
55 vette varkens. Holl. Ie qual. 1.10 1.12,
2e qual. 1.06—1.09. Overzeesche en Gelder-
sche le qual. 1.10—1.12 per kg. slacht-
gewicht.
AMSTERDAM, 18 I8ov. (Noteering Vei-
fing De Jong Koene). Druiven Allianten
80—114, Soldat Laboureur f 50—84, Leg-
hipons f 6080 Beurré Clairgeau f 4858,
Louwtjes f3430, Boerengroentjes f24
32, Winterbergamotten f 3038, Winter-
lannen f 30—32, Giesen Wildeman f 30—
38, Transperant de Cronsel f 4062, idem
j f28—32, Goudreinetten extra f 28—36,
Idem I f 16—22, Bismarck f 20—32, The
Queen f 2034, Gravensteiners f 2432,
Lemoenappelen f 24L30, Goud Germain
f 14—26, Landburger Reinet f 1226,
Oranje Reinet f 13—26, Peterselieappelen
f 15—26, Kaneelzuur f 14—20, Fr. Schijve-
lingen f 14—20, Bloemee f 14—18, dubb.
Benders f 1315, Notarisappelen f z0 34,
Jaap van Dirk f 1216, Eva zoet f 13 17,
Sterappelen extra f 3036, idem I f 24
26, Campagne zoet f 12—16, Huismanzoet
f 1113 Jasappelen f 12—15, dubb. Belle
fleur f 1422, Bellefleur f 12—18, Present
van Engeland f 2034, Tomaten I f 42 60,
idem II f 14—22, Kassnijboonen witlof f 70
—84, Belgisch witlof f 2428, Hollandsch
witlof f 20—24 alles per 100 Kg. Bloemkool
1 f 18—34, idem II f 6—14 per 100 stuks.
Selderie f 6—10, Prei f 12—17, Peen f 15—
19 per 100 bos. Andijvie f23.50 per 100
struik. Spinazie f 0.801.2e per mandje.
Uien f 2.80—3.90 per baal van 25 Kg. Zand-
eigenheimers f 59.80, Drielingen f 4 6
per 100 Kg.
Bloemen. Pullings f 17—28. Mont Blanc
f 1725, Louise Germ f 25—36, Viviant
f 17—22, Sax expert f 18—29, Miss Cavell
f25—38, Bouvardia's f5—8. Am. Anjers
f9—13. Hadley f 16—30, Golden Ophelia
f8—16, Ophelia f8—15, Sunburst f 5—10
Keizerin f5.50—12, Columbia f 10—17 per
100 stuks. Snijgroen f3.507 per 100 rank.
ASSEN, 18 Nov. Eieren. Op de heden ge
houden eierenmarkt van de V.P.N. waren
aangevoerd 17.510 stuks. Prijs f 11.50
14.50.
NIJMEGEN, 17 Nov. Paarden. Aanvoer
71 stuks. Prijzen werkpaarden f 200 300
1 '/2-jarige paarden f150300, slachtpaar-
den f60—150, veulens f75—150, hitten
i 80200. Handel flauw.
ALKMAAR, 18 Nov. Vee. Op de Schei
veemarkt werden 810 runderen aangevoerd
en 296 kalveren. De prijzen varieerden als
volgt voor kalfkoeien van f275 tot f,500,
geldekoeien van f 280 tot f 350, vaarzen van
f 80 tot f 260, en voor graskalveren van f 70
tot f 150.
BOVENKARSPEL (Station), 18 Nov.
Aardappelen, Blauwe fl.802.10 per baal.
Aangevoerd 70 baal. Uien groote gele f 2.90
f 3.10 per baal. Aangevoerd 295 baal. Ie
Bloemkool f 14.80—26.90, 2e idem g f8.50
—15, 3e idem f2.704.80, per 100 stuks.
Aangevoerd 79900 stuks. Roode kool f 1.60
3.50, gele kool fl.802.40, witte kool
f0.601.20 per 100 Kg. Aangevoerd resp.
27.900, 10.900, 17.700 Kg. Bieten groote
f7.30—9.50, kleine f3.80—5.60 per 1000 st.
Aange\oe d 37.100 stuks.
ENKHUIZEN, 18 Nov. Zaden, en peul
vruchten. Wijker vale erwten f2120.50,
vale erwten f 3237, grauwe erwten f 29
33, bruine boonen f 1824 per Hl. Bruin
mosterdzaad f 3638 per 70 Kg.maan
zaad f2324, karwijzaad fll12, beide
per 50 Kg.
ENKHUIZEN, 18 Nov. Varkens. Op de
heden gehouden eerste najaars varkensvee
markt werden aangevoerd 45 vette varkens.
Prijzen 4547% ct. per p. Handel matig.
GELDERMALSEN, 17 Nov. Fuit. Ter
veilingsvereeniging „Geldermalsen en Omstr.
besteedde men heden voor zoete bellefleur
10%11 ct. zoete paradijs 12 ct., kaneel-
zoet 13 ct., culemans extra 12% ct., grauwe
hola's extra 17 ct., oranje bergamotten 33 ct.,
cox Oranje pippelingen 25 ct., jasappelen
extra 18% ct., rabouwen 7 ct., roode culemans
13 ct., kleiperen 46 ct., goudreinetten 1210
ct., roodzoet 12 ct. campagne zoet 10 12
ct., bellefleur 1718% ct., goudreinetten
exrta 1728 ct., bergamotten 36 ct., Eng.
bellefleur 1820 ct., benderzoet 1013 ct.,
zoete princesse nobels 9% ct., jasappelen lij»
zoete reinetten 15% ct., grauwe hola's 12 ct.,
roodjes appelen 7 ct., courtpendu 10% ct.,
bellefleur Eng. extra 2426 ct., paradijs
9%10% ct., kaneelzuur 16 ct., schijVers
8% ct., campagne zoet extra 15 ct., Eijsdcner
klumpkes 12% ct., reinzoet 1111 ct.,
veentjes 6%10% ct., Eijsdener klumpkes
extra 15 ct., rambours papeleu 21 ct., Jan
Willem 12% ct., mispels 15 ct., dubbele
muldertjes 19% ct., Avezaatsche capellen
35 ct., diverse zure appelen 1011 ct., di
verse zoete appelen 910 ct., per kg. fa
brieken kroet f 3.20 p. 100 kg.
HOORN, 18 Nov. Eieren. Aanvoer Klip
eieren 3375 stuks. Bruin f 15.30, wit f 14.30
15.10 per 100 stuks. Eendeneieren aanvoer
180 stuks, f 9.409.50 per 100 stuks.
HOORN, 18 Nov. Varkens. Aanvoer 153
stuks. Vette f 0.88—0.93, Londensche f 0.88
0.99, zouters f 0.840.87. Handel vlug.
MAASTRICHT, 18 Nov. Botermijn.-Aan
voer 111.700 kg. Prijzen hoogste f 2.58,
midden- f 2.49, laagste f 2.44.
VOLENDAM, 18 Nov. Eieren. Aan de
eierenveiling waren aangevoerd 80.000 een
deneieren f 9.259.55 en 300 kippeneieren
f 14.
PURMEREND. „Afslagvereeniging Becm-
ster, Purmerend en omstreken". Veiling van
Woensdag 18 Nov.Aardappelen 0.811.34
per 25 K.G.; Komkommers 11.80 per 100
stuksr Tomaten 0.22 per K.G.; Witlof
0.25 per K.G.; Bloemkool 6.6028.40
per 100; Roode kool 1.405.20 per 100;
Savoye kool 3.90 per 100; Spruitkool
0.801,70 per 15 K.G.; Boerekool 1.25
3.90 per 100 struiken; Andijvie 0.40
2.90 per 100 krop; Rapen 2.803.50 per
1Q0; Bieten 6J 1.50 per 1000; Wortelen
f 0.55 70.75 per 25 K.G.; Uien 1.20—1.55
per 25 K.G.; Prei 15.80—15.90 per 100
bos; Kleine uien 1.101.35, Drielingen
1.40, Nep 1,301.85 per 25 K.G. Ap
pels; Westlandscbe Bellefleur 0.10; Zoete
Bellefleur 0.120.15; Notaris-appel ƒ0.11
0.22; Present van Engeland 0.15—0.44;
Rejnette, goud 0.09—0.15 per K.G. Pe
ren; St. Nicolaaspeer 0.33—0.36; Winter-
jan f 0.120.34 per K.G.
ALPHEN A. D. RIJN. N.V. Tuinbouw
veiling „Alphen aan den Rijn". Veiling van
17 Nov. 1925. Knolrapen 4.20; Spruitkool
I'1113; Spruitkool II 79; Kroten
5, bèr 100 K.G.; Boerenkool 22.20;
Andijvie f 1-903.20, per 100 bos; Savoyc-
kool 45; Roodekool 6.20, per 100 st.
GOUDA, 19 Nov. 1925. Kaas Aange
voerd 146 partijen, Handel matig. 1ste soort
6264, 2de soort 5861, met Rijksmerk
lste soort 6366; 2de soort 6062,
zware 71.
IJMUIDEN, 17 Nov. Van de treil-
visscherij kwamen heden hier binnen de
stoomtreilers IJM. 40 (Calabria) met ƒ1523;
IJM 501 (Flora) met 1730.; IJM 9 (Nelly)
met 338 IJM 203 (Derika XVII) met/2132;
IJM 109 (John Brown) met 3867 IJM 43
(Nelly Gezina) met/1587 IJM 503 (Holland
VII) met 2132 IJM 184 (Plutos) met
3314 IJM 331 (Holland V) me?/ 1736
IJM 201 (John N. Klein) met 3662 IJM
197 (Zaanstroom IV) met 2709 IJM 93
worden soiied en billijk geleverd
door de Haa'rl. Jalouzieën-Fabriek
IMASSAULAAN 76 TEL. 10743
J. P. SEIMFT
Comb
ERDTSIECK Zn.
(Dorothea) met 2386 IJM 146 (Pieter
Cornells) met 4067 IJM 238 (Johanna
Maria) met 1712 IJM 32 (Zeemeeuw)
met 2554 aan besomming.
Bij het afsterven van dezen pionier schrijft
mevr. Ellen Russe in de Residentiebode
Een vruchtbaar pn arbeidzaam leven is
teneinde gekomen, een leven vol idealen, ge
sterkt door een krachtige geloofsovertui
ging, een leven, beheerscht door de schoon-
heidspracht, een leven, vol hoop op de toe
komst.
Poelhekke was een idealist, maar waar dit
Woord dikwijls gebruikt, wordt voor men-
schen, die vervuld zijn van onbereikbare aspi
raties, kan men van Poelhekke zeggen, dat zijn
idealen voor verwezenlijking vatbaar waren en
ook grootendeels. tijdens zijn leven verwe
zenlijkt zijn geworden. Hij is weggerukt
geworden midden in zijn arbeid, die nog
Zulke rijke vruchten scheen te beloven, maar
toch heeft hij in zijn laatste levensdagen, te
rugziende op dien volbrachten arbeid en zijn
jeugdidealen, mogen vaststellen, dat veel
daarvan reeds in vervulling is gegaan, mede
door zijn onvermoeid streven.
Na eene bespreking'van Poelhekke's op-
Zienwekkende brochure „Het tekort der
katholieken in de wetenschap" gaat mevr
Ellen Russe voort
Doch niet enkel in de wetenschappelijke,
ook in de kunstwereld èn speciaal in de let
terkundige mocht hij een verbetering in het
tekort constateeren en dat was toen hij ver
leden winter te A'dam op de bijeenkomst der
katholieke letterkundigen met een blijde ver
rassing in 't oog sprak :„Wat zijt gij met velen!"
Hij was opgestaan van zijn plaats op een der
voorste rijen om ze allen te zien, die jonge
katholieke letterkundigen, die in dicht op
elkaar gedrongen groepen bijeen zaten en hij
stond daar als een eerbiedwaardige en o zoo
minzame, hoffelijke figuur Hij verontschul
digde zich tegen den inleider W, Nieuwen-
huis, die zoo juist ook op een tekort gewe
zen had, het tekort aan belangstelling bij het
publiek voor goede lectuur en hoe men dat al
kon opmerken in de treinen, wanneer de
menschen sliepen, in plaats van hun tijd nut
tig en tot eigen geestelijk voordeel te gebrui
ken. „Ik moet het bekennen tot mijn bescha
ming," sprak Poelhekke glimlachend, „maar
van ochtend op de reis hierheen heb ik ook
geslapen." Was dat reeds een voorbode der
komende zwakte en ziekte,die hem zoo schijn
baar plotseling hebben overvallen Zoo ja,
dan moet hij de laatste maanden wel met
dubbele krachtsinspanning hebben gewerkt,
om neg zooveel te hebben volbracht.
Na een overzicht zijner veelzijdige werk
zaamheden* gegeven te hebben, en een dank
bare hulde te hebben gebracht aan den steun,
dien deVlamingen steeds vanPoelhekke moch
ten ondervinden, besluit Mevr. Ellen Russe
aldus
Laten al de jongeren, voor wie hij zoo on
schatbaar veel gedaan heeft, hem blijven ge
denken in hunne gebeden en zijn schoon
heidsidealen meer en meer helpen verwe
zenlijken in Katholiek Vlaanderen 'en Ne
derla nd.
Als we nu Haarlem beschouwen, trekt het
niet alleen onze aandacht als hoofdstad van
Noord Holland en als zetel van den bisschop,
maar al spoedig dwalen onze gedachten af
naar het verleden, waarin mannen geleefd
hebben, die Haarlem tot zoo'n grooten bloei
gebracht hebben. Onwillekeurig denken we
aan de 16e en 17e eeuw, den tijd van Frans
Hals. Zeer zeker was dit iemand van groote
beteekenis, maar reeds voor hem ware er
schilders geweest die, hoewel tamelijk onbe
kend, toch lang niet onbeduidend waren.
Een van de voornaamste mystieke schilders,
want dat waren ze, was wel Geertgen tot
St. Jans.
Wie was hij
Wij weten heel weinig met zekerheid van
hem te zeggen. Er zijn nooit brieven of dag'
boeken van hem gevonden. Men heeft aan zijn
schilderijen kunnen vaststellen, in welke
eeuw hij geleefd heeft en Carel van Mander
schrijft ons dat hij in 1467 geboren is en ze
ker weten we dat Geertgen op 28-jarigen leef
tijd gestorven is. Men veronderstelt, dat
hij geboren werd in Leiden. In zijn kinderja
ren kwam hij naar Haarlem, daar deze stad
het centrum van de kunst was tot in de XII Ie
eeuw, toen Amsterdam den voorrang verkreeg.
Geertgen sloot zich aan bij de school vanHaar-
lem die bestond uitAlbrecht van Ouwater,
Dirk Bouts, Mourijn Simonsz., Claes Si-
monsz., Jacob Willemsz., Gerritsz, enz.
Een bewijs dat hij reeds in zijn eerste leerja
ren in Haarlem was, is het schilderij van de
Bavokerk, dat hij bij zijn meester maakte en
dat zeer zeker een van zijn eerste werken is.
Toen de leerjaren voorbij waren, nam hij
Zijn intrek in het Johannieterklooster dat met
de St. Janskapel in de tegenwoordige Jans
straat lag. Dat klooster strekte zich uit van de
kapel tot de oude poort die men er naast ziet,
verder ongeveer tot de plaats, waar de R.K.
Leeszaal staat en de aangrenzende huizen.
Hieraan dankte hij den naam „tot St. Jans."
Ofschoon Geertgen bij de Johannieter broe
ders zijn intrek nam, werd hij geen ordelid,
maar leefde daar teruggetrokken en schilder
de altaarstukken. Er zijn vele %an zijn wer
ken verwoest in den beeldenstorm. Op het
eind der 15e eeuw zonk het geestesleven
meer en meer. Bij de algemeene losbandig
heid toonde Geertgen, niettegenstaande alle
invloeden, een schilder te zijn, die met zijn
mystiek geloovlh nog tot de vroegere tijden
behoorde.
Tot de voornaamste stukken, die ons zijn
overgebleven, behooren: le Het schilderij van
1' de Bavokerk, dat sinds menschenheugenis
al in die kerk gehangen heeft, maar dat zeer
islecht gerestaureerd is. De twee bovenhoeken,
die waarschijnlijk allegorische voorstellingen
bevatten, gingen verloren tijdens den beel
denstorm 2e. De H. Familie, Rijksmu
seum, 3e Opwekking van Lazarus, Louvre.
4e. De Kerstnacht, Haufmann, Berlijn. 5e.De
relikwieën-legende van den H.Johannes den
Dooper. 6e. Het beweenen van Christus en
het zevende een schilderij van den H. Jo
hannes den Dooper.
De voornaamste van deze schilderijen zijn
voor ons de relieken legende, het beweenen
van Christus en de H. Johannes de Dooper,
daar zij een portretjvan den schilder bevat
ten.
Om het eerste een beetje duidelijk en be
grijpelijker te maken, zal ik even in 't kort de
legende van de beenderen van den H. Jo
hannes moeten herhalen.
Het stoffelijk overschot van den Heilige
werd naar Samaria gebracht dat buiten het
bereik van Herodes lag. Het werd in tegen
woordigheid van Christus begraven, dit is op
den achtergrond afgebeeld. Op het graf ge
beurden vele wonderen. Keizer Juliaan trachtte
dit te verhinderen en liet de beenderen ver
strooien. De wonderen vermeerderden. Toen
besloot Juliaan de beenderen te verbranden.
Eenige monniken vermomden zich en red
den een aanzienlijk deel der relieken. Dit al
les is op den voorgrond gesteld. Bij het ge-
opênde graf ziet men een aantal Johannieters
staan. Tusschen hen in fyoudt zich iemand
verscholen. Hij is donker gekleed en draagt
een baard. Maar het was aan de Johannie
ters verboden, een baard te dragen.
Wie zou dit dus anders zijn dan Geertgen
zelf, temeer daar hij zich op zoo'n beschei
den plaatsje verschuilt, als zoude men hem
aan zijn kleeding herkennen?
Daar men overtuigd is dat de andere mon
niken ook portretten zijn, neemt men aan
hier met een zelfportret van den schilder te
doen te hebben. Als men dezen persoon nu
vergelijkt met den knielendën man bij het
beweenen van Christus, dan ziet men daar
op een'treffende gelijkenis, dezelfde hooge,
ronde wenkbrauwen, denzelfden langen in het
midden eenigszins gebogen neus, dezelfde
vooruitstekende onderlip enz. Hier hebben
we dus een portret van Geertgen tot St.
Jans 1
Maar laten we nog even een blik slaan op
het voor ons zoo belangrijke schilderij van
den H. Johannes. Waarschijnlijk werd dit
voor de Johannieters gemaakt.
Dezen keer treffen we geen groepeering
aan, maar we vinden slechts één persoon ge
zeten op een stuk rots den heilige zelf.
Hij zit daar geheel moedeloos en ineen ge
doken, het hoofd in de handen gesteund.
Zijn kleed is donkerbruin, een blauwe
mantel valt bevallig over zijn schouders tot
op den grond. Deze jongeman maakt een
sterken indruk van moeheid, wat nog ver
meerderd wordt door het ziekelijk uitge
teerde gezicht. Mm neemt voorzeker aan,
een van de laatste werken van den schilder
In de laatste jaren zijn de knoeierijen in
den Hollandschen haringhandel sterk toe
genomen.
Kleine tonnen, menging van inferieure
kwaliteiten onder de goede, haring van een
vorige teelt, meuging onder die der nieuwe
vangst, leveranties van Engelsche haring on
der den naam van Hollandsche, in Juni,
Juli en Augustus haring van de'vorige teelt
(ook Engelsche) verzenden als nieuwe Hol
landsche haring, haring leveren onder zg.
certificaat, afgegeven door een beëedigd
controleur, maar waarop het woordje Voll.
(volle) ontbreekt, enz., dat alles heeft veel
kwaad gedaan aan den goeden naam van-het
Hollandsche product, waardoor het" op de
Duitsche markt dreigt verdrongen te wor
den.
De Duitsche koopers zijn voor een groot
deel zelf de oorzaak van al die knoeierijen.
Zij toch weten, moeten als ter zake kundig
weten, dat voor de door hen betaalde prij
zen geen lste kwaliteit Hollandsche volle
haring kan worden geleverd. Naar aanlei
ding van de in het vorige jaar door een Duit
sche firma verzonden circulaire, houdende
klachten over leveranciers van Engelsche
haring onder den naam van Hollandsche,
heeft het hoofdbestuur der Reedersvereeni-
ging voor dc Nederlandsche haringvissche-
rij zich bereid verklaard, zijn medewerking
te verleenen aan door de regeering te nemen
maatregelen, welke het in de toekomst on
mogelijk zouden maken, niet-Hollandsche
haring onder dien naam te verzenden. Voor
zoover ons bekend, zijn die maatregelen tot
heden niet genomen.
Herinnerd wordt aan de door de heeren
W. Richter Uitdenbogaardt te Maassluis en
D. van der Heul te Vlaardingen in Juni 1921
gehouden inleidingen over de wenschelijk-
heid om buiten overheidsbemoeiing, een
controle op haring in te voeren en over de
wijze waarop een dergelijke aangelegenheid
zou zijn uit te voeren.
De i heer Richter Uitdenbogaardt, kwam
tot de conclusie, dat het, althans voorloopig
verkieselijk zal zijn, de keur facultatief te
stellen, in het vertrouwen, dat de bona-fide
handelaar ook ter voorkoming van veel
vuldige chicanes zijn welbegrepen belang
er in zien zal, de haring alleen gekeurd uit te
voeren terwijl daarnaast de Reedersver-
eeniging niet zal nalaten, de voortdurende
aandacht van de afnemers in binnen- en bui
tenland op het bestaan van het keurings-in-
stituut te vestigen.
De heer Van der Heul achtte controle met
of zonder regeeringsbemoeiïng in den vorm
van het waarmerken van de superioriteit van
het artikel een fout, die ons terug zou voe
ren tot de dagen vóór 1870, toen de stempe
ling van haring een bevoorrechting in het le
ven riep, die een tijd lang de gezonde, vrije
ontwikkeling van den haringexporthandel in
den weg stond.
Waar twee deskundigen Zulke uiteenloo-
pende meeningen blijken te hebben over het
in goede banen leiden van den haringexport,
behoeft het geen betoog, dat in de betrok
ken organisaties tot heden geen overeenstem
ming is bereikt.
Vaz Diaz 2000 M dagelijks Nieuws»
en Beursberichten met tusschenpoozen
van 8.15—4.30 Tijdseinen 10 15 en 4.30
8 en 10 uur Zondags behoudens event,
voetbalnieuws te 4—4.30 uur nog Pers
berichten te 8 uur
Engelsche stations 365—495 M ^dage-
lijks concerten, lezingen, enz van 20—
ca 11 uur Zondags ook van 3.50 uur
Daventry 1600 M dagelijks. Tijdsein
10.50 en 7.20 uur Big-Ben en 1.20 en 4.20
uur van Greenwich van 7 tot ca 11.30
uur concert, zang, lezing, enz Zondags vau
al 3.50 en 8.50 uur
II. D. O. - 1050 M dagelijks Politiebe-
berichten 12 en 7.30 uur Zondags niet.
Persberichten zie bij Vaz Dias Diner-
concert (ongeregeld) 6 uur Kinderuurtje
's Maandags 5 uur Avondconcerten dage
lijks 8.10 uur, zie verder event bijzonder
heden hieronder
Radio Paris - 1750 M Dagelijks concert.
Avondberichten over de H. D. 0. te
zang of lezing 12 50 en 9 uur
Brussel - 265 M dagelijks concert 8.35
uur (Zondags 8.50 uur)
Eiifeitoren 2650 M dagelijks (onder
voorbehoud) 5 50 uur en Zondag, Woens
dag, Vrijdag en laatste Zaterdag dei
maand op 2200 M concert te 7.50 uur
Duitsche stations 395—443 M dage
lijks concert, zang en lezing vanaf 3.50
uur Zondags ook in de ochtenduren
kerkdienst, enz
De Bilt 1100 M. Weerberichten 10.45
12.55. 8.35 uur.
E1JZONDERHEDEN.
Brussel 8.35 Accordeonorkest..
Daventry. 7.50 Reveille Oorlogsherinne
ringen. 10.20 Tijdsein, Causerie en
Jasz band Zavoy Hótel.
H. D. O. 6,— Dinerconcert. 6.45 „Over
de voeding van bet 3 jarig kind" 8.15
Kwartet van Ingenieurs der Philips fabrie
ken, kamermuziek.
Munster 7.50 Schubert avond.
Zie verder boven.
NOTITIE.
Roomscbe Omroep.
24 Nov. Begin R K. Radio omroep en
vervolgens iederen Dinsdagavond
van Handen en Gelaat verzacht en geneest
men het beste met PUROL. Doos 30, 60,
90 ct. Tube 80 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
De volledige titel van dit boekje is nie^
kort. Die titel luidt volledig; Hollandsch
Directorium, dat is Liturgische Gids om be
hoorlijk de H.H. Missen en Vespers mede
te bidden, naar het Roomsch kerkgebruik
gedurende het jaar onzes heeren 1926, voor
dc Nederlandsche Bisdommen en de kérken
der Paters Franciscanen (12e jaarg.)
Het is, zooals gezegd, een titel die niet
uitmunt door kort- en bondigheid, maar
het boekje zelf is kost- en onmisbaar. Het
levert inderdaad een onschatbaar gemak op
voor den beoefenaars der Liturgie, die de
H. Mis gaarne precies met den priester on
verschillig in welk der' Ned. Bisdommen
of in de kerken der Paters Franciscanen,
willen bijwonen.
Wij vertrouwen, dat de uitgever E. D.
Baarda, Brederodestraat 54, te Amsterdam,
veel genoegen van deze bij uitstek practische
uitgave zal beleven in den vorm van tal
van bestellingen.
voor zich te hebben en tevens een portret
van hem.
Dit alles zou zeer goed met elkaar kunnen
overeenstemmen, want in dien tijd moet
Geertgen den dood niet ver van zich afge-
voeld hebben en het zal niemand verwon
deren dat hij in den H. Johannes deze diep
treurige stemming weergaf, dat hij door de
tegenstelling van de droeve figuur en het
prachtige lichte landschap afscheid wilde
nemen van al zijn schoone jeugd-illusies, en
in den H.Johannes zijn eigen requiem zong
over het wegvloeiende leven.
Maar waarom heb ik getracht Geertgen
tot St. Jans een weinig uit de bijna algehee-
le onbekendheid op te heffen?
Is dit slechts een greep geweest uit meer
onbekende persoonlijkheden?- Neen, zeker
niet 1
In den laatsten tijd hebben de schilders
zich in hun werk bijna geheel afgewend van
hetgeen overtollig was, van al de uiterlijke
pracht en praal van de Renaissance. Men be
oogt nief meer zoozeer het uiterlijk, maar
keert zich meer naar de innerlijke strekking,
naar de mystiek.
En dan is het niet te verwonderen dat men
Zich weer wendt tot een Geertgen tot St.
Jans, die zeer zeker een goed voorbeeld en
een groot mystiek schilder was, wiens
kunst het uitgangspunt eener vruchtbare
herleving voor onze moderne tijden zijn kan.
VAN DEN BIESEN.
(La Perfecta Casada) door Fray Luis
de Leon (15281591), uit 't Spaansch
door Mevr. LissoneWierdels. N. V.
de R.K, Boekcentrale, Amsterd. 1925,
Zal hef mooie boekje van Fray Luis de
Leon, in de keurig verzorgde vertaling van
mevr, P. Lissone-Wierdels, het succes
beleven, dat de knappe vertaalster en alle
vereerders der Spaansche letteren terecht
verwachten? Wij hopen het van ganscher
harte, want het gebcdene is van zeldzaam
rijk gehalte. „De Volmaakte Gehuwde
Vrouw", biedt aan atle vrouwen een schat
van diepe wijsheid in prachtigen en practi-
schen vorm gegeten.
Terecht schrijft Prof. Geurts, dat met
deze uitgave een lang verborgen parel einde
lijk ontdekt en aan het licht gebracht is.
Het thema van Fray I.uls' betoog is: geen
andere weg om heilig te worden ligt voor
de gehuwde vrouw open, dan de plichten
vs% een hutsvrouw volmaakt te vervullen.
Dit bekoorlijke tractaat is werkelijk mo
dern in wezen en vorm. Het komt te goeder
tijd. Het is jong en actueel gebleven en het
is steeds gewoonte in Spanje geweest, om
aan iedere vrouw bij haar huwelijk „La
Perfecta Casada" ten geschenke aan te
bieden. Maar niet alleen om deze traditio-
necle reden is dit zedekundig tractaatje
modern, Het is vooral jong en van blijvende
waarde gebleken, omdat daarin geleerd
wordt, dat het geluk ligt aan den huiselijken
haard, in het verzorgen van het familieleven,
deze ee«ige schuilplaats en beveilig.ng tegen
de verwoestende stormen der moderne ver
wildering.
Ook om zijn culfurecle en belletristische
beteekenis is Fray Luis' boekje belangrijk.
No de vertalingen der werken van Johannes
van het Kru.s en van de H. Theresia
deze o zoo veel gelezen werken is de
vertaling van „la Perfecta Casada" een
nieuwe schakel tusschen het modern reH-
gieuse aanvoelen en de mystiek der vroe
gere eeuwen. Hoe wijstons inderdaad -dit
werkje op de belangrijkheid van den mys
tieken band die vroeger voor de hervor
ming Nederland met Spanje Verbond.
Mevr Lissone heeft door haar zeer schoone
vertaling een belangrijke bijdrage geleverd
tot het herstel der brug tusschen twee
nauwverwante beschavingen, wier samen
werking zoo machtig bijdroeg tot de groot
held. van het Europa dier dagen.
Het is hier niet de plaats om na te gaan,
in hoeverre Spanje en Nederland door den
band van een zelfde religieus of mystiek
leven eertijds verbonden waren, in hoeverre
Ruusbroeck, Geert Groote. Thomas Kem-
pis, Florent Radcwijnsz en zoovele anderen
verwant zijn aan de géoote mystici der 16e
Spaansche eeuw; evenmin willen wij ver
wijlen bij de vraag, hoe het mogelijk was,
dat de zoon van een armen Utrcchtschen
leerlooier later als Paus Adrianus VI ge
kroond naast Kardinaal Ximcnez Spanje
regeerde. Dit zijn vraagstukken die wij la
ter hopen te belichten, Laten wij voor he
den volstaan met te wijzen op dc gelijke
geestesgesteltenis, die ondanks de hervor
ming, ondanks den politieken strijd, in beide
landen bleef hêcrschen. Politiek gescheiden
bleven de Nederlanden en Spanje vrijwel op
de zelfde wijze religieus, althans practisch-
zedélijk aanvoelen. Het verschil is meer
uiterlijk dan innerlijk.
Wij kunnen aldus beweren, dat het zede-
kundig tractaat van Fray Luis de Leon
over het huwelijk, bijna uit de Hollandsche
ziel, uit het Hollandsche gemöcd gegrepen
is door den vorm, waarin het geschreven
werd. Het is een morecl-didactische bespie
geling over de gehuwde vrouw, met andere
woorden, een commentaar op Salomo's
spreuken waar hij handelt over de sterke
vrouw. Het is in zooverre een trouwe weer
spiegeling van een geest, die in de 16e en
17c eeuw in West-Europa overal waar
neembaar is, Verbasterd vinden wij dien
geest terug in Engeland bij William Perkins,
den eigenlijken vader van het piëtisme en
bij zijn geestverwant Hall, die beiden de
theologie opvatten als „the science of
living blessedly for ever," vooral vinden
wij dezen dictatischen geest terug bij den
volksopvoeder Cats, die in werken als
..Tooneel der Manneliike Achtbaérheyt" en
„Houwelyck" een zelfden weg insloeg.
Dat er een hemelsbreed verschil bestaat
tusschen den groven en soms zeer platten
toon van Cats en de edele verklaringen van
Fray Luis de Leon behoeft geen beloog.
Verre van ons zij de gedachte tusschen bei
den op dit gebied een parallel te willen trek
ken, Maar beiden zijn 't innerlijk eens. Wan
ne»* Cats betoogt, dat de plaats der vrouw
in huis is en niet daarbuiten, dat de vrouw
alleen het huiselijk leven maken kan tot
wat het behoort te zijn, wanneer zij zich er
in verdiept met liefde, dat een goede huis
vrouw letten moe! op haar u.terlijk en zoo
meer, dan kan Fray Luis dit volkomen
onderschrijven, hij zegt niets anders, al zegt
hij het op een kieschere wijze. Maar even
als Cats blijft Fray Luis zedenpreeker, ze
denmeester, zedenvormer. Beiden zijn mora
listen, die het eens zijn over deze waarheid,
dat de heropbouw der maatschappij beg.nt
bij de volmaaktheid der huisvrouw. Dit was
de geest des tijds, uit den nood der dagen
geboren. Maar welk een verschil tusschen
beide schrijvers waar het dc vlucht der
gedachte betreft!
Fray Luis de Leon is een der grootste
dichters, die het klassieke Spanje voort
bracht. Cats verheft zich nauwelijks boven
den toon der realistische boertigheid zijner
dagen.
Bij Fray Luis de Leon overtrof de dich
ter den moralist in onbegrensde mate. Cats
blijft modderen in het moeras van -edenec-
ring en betocg soms op hinderlijk ver
velende wijze. Ja, de voornaamste verdien
ste van Fray Luis is wel, dat hij telkens
door de dorheid van het didactisch be
toog doorbreekt, met zeldzaam dichterlij
ke begeestering en alles opheft naar de
hoogten van klass'ek volmaakte schouwing.*
Fray Luis de Leon was ongetwijfeld in de
eerste plaats dichter bij de genade Gods en
;tls zoodanig staat hij bekend als een glorie
der Spaansche letteren. Minder mysticus
dan exegeet, heeft hij zich vooral door zijn
lyrische werken een ontsterfelijken naam
weten te verzekeren.
Als voorbeeld zijner dichterlijke bezieling
willen wij slechts deze enkele zinnen aan
halen. waar Luis in renaissancistische
pracht den opgang der zon bezingt:
„Gij, die een kind des lichts zijt, sta op
met het licht, open het licht uwer oogen,
wanneer de zon haar stralen uitzendt en
hef met een schuldeloos gemoed uwe reine
handen op naar den gever des lichts om
Hem dankbaar, met heilige woorden, uw
hart aan te bieden.
Wat is het verschijnen der zon iets heer
lijk schoens! Evenals wanneer een koning
de een of andere stad bezoekt, deze stad
zich geheel opsiert en nflooi maakt en de
burgers hun rijksle schatten te voorschijn
halen, om er als het ware mee te pronken,
zóó verheugen zich de dieren, de aarde, de
lucht en alle elementen bij de opkomst der
zon. Als om haar ie ontvangen schikken rij
zich op, tooien zich en stellen al hunne
beste gaven voor ieder ten toon."
Dit is een citaat uit velen. Hei boekje
wemelt van derge'ijke lyrische ontboeze
mingen en geestelijke vervoeriBgen, die een
verrukking zijn voor hart en geest.
Mogen aldus deze overschoone bespiege
lingen op een der zinrijkste boeken van het
oude verbond om al het eeuwig jeugdige
en frissche, dat er in overvloed geboden
wordt aller belangstelling en welverdien
de waardcering ondervinden.
JOS. V A N DE li V EL DEN.
