Voor geest en hart.
Radio-omroep
RADIO- 7R rf
LUIDSPREKERS /a
UIT DEN OMTREK.
VELSEN
SPAARNDAM.
HEEMSTEDE.
HAARLEMMERMEER.
HALFWEG
HEEMSTEDE
per week.
omplete 3 lampstoestellen vanaf
f I.S5 per week.
RADIO-BUREAU
F. H. MEIJER
Jansstraat 67
Haarlem. - Telefoon 13620.
Rembrandt als mensch en
kunstenaar,
Muzikale doodendansen.
R.-K. Leeszaal.
Onze nieuwe boeken.
Gemeenteraad. Openbare vergade
ring van den gemeenteraad van Velsen, op
Dinsdag 1 December 1925, des namiddags
7 uur, ten gemeentehuize.
De Agenda vermeldt 1. Ingekomen
stukken en mededeeling. 2. Vaststelling van
pl3n I tot herziening van het oorspronkelijk,
bij raadsbesluit van 15 Juli 1924, no. 3, vast
gestelde uitbreidingsplan. 3. Aankoop en
aanvaarding van grond té Wijkeroog ten be
hoeve van volkshuisvesting, inbreng van den
door aankoop verkregen grond en van dien,
aangekocht bij raadsbesluit van 10 Maart
1925, no. 9, in het grondbedrijf en prijsbepa
ling van de voor stichting der 295 woningen
bestnmde terreinen. 4. Intrekking van het
raadsbesluit van 10 Februari 1925, no. 8,
tot verkoop van grond aan F. van der Ben
te Wijkeroog. 5. Idem van het raadsbesluit
van 27 Januari 1925, no. 7, tot verkoop van
grond aan J. de Vilder te Velseroord. 6. On
bewoonbaarverklaring van eene woning en
beslissing omtrent ontruiming van woningen,
welke na onbewoonbaarverklaring opnieuw
zijn betrokken. 7. Vaststelling van plan II
tot herziening van het oorspronkelijk, bij
raadsbesluit van 15 Juli 1924, no. 3, vast
gestelde uitbs eidingsplan en wijziging van
de bij raadsbesluit van 27 Januari 1925, no.
3, aan de N.V. Binnenlandsche Exploitatie
Maatschappij van omoerende goederen, te
Bloemendaal, verleende vergunning tot het
in exploitatie brengen van de haar toebehoo-
rende gronden. 8. Voorloopige vaststelling
van den ligger der wegen. 9. Verzoek om ver
gunning tot plaatsing van een muziektent te
Velseroord.10. Vaststelling en wijziging van
straatnamen. 11. Verleenen van vergunning
aan de N.V. Exploitatie Maatschappij „Vel
seroord" tot het aanleggen van straten aldaar.
12. Crediet voor het aanbrengen van herstel
lingen aan de centrale verwarmingsinstal
laties in verschillende openbare gemeente
gebouwen. 13. Verkoop van grond te Velser
oord aan M.J. Rolvink. 14. Ruiling van grond
te Santpoort met A.A. Cornegge aldaar. 15.
Crediet voor bestrating enz. van den hoek
Wijkerstraatweg, Corverslaan en Groote
Hout- of Koningsweg.
16. Praeadvies op een verzoek van C.M. Blok
te Driehuis om ontheffing van de bepalin
gen c'er bouw- en woningverordening, be
treffende de z.g. half-open bebouwing. 17.
Alsvoren van de Neutrale Schooivereeniging
„IJmuiden en Omstreken" om gebruik te
mogen maken van een lokaal van school A I
te IJmuiden voor het geven van een cursus
tn de Fransche Taal. 18. Alsvoren van den
Kerkeraad der Gereformeerde Kerk te IJ
muiden om gebruik te mogen maken van een
lokaal van school B, voor het houden van een
Evangelisatie-Zondagsschool. 19. Ontbin
ding van de commissie ad hoe voor de reorga
nisatie van het lager-onderwijs en het be-
waarschoolonderwijs en instelling en regle-
menteering van een vaste commissie van bij
stand voor onderwijszaken. 20. Benoeming
van vijf leden dezer vaste commissie. 21 De
finitieve regeling omtrent het openbaar be-
waarschoolonderwijs te IJmuiden. 22. Prae
advies op het adres van R.H. Vasbinder, on
derwijzer te Velseroord, om overplaatsing als
zoodanig naar school A I. 23 Geheele aflos
sing van het restant der geldleening, oor-
aangaan van eene leening ten bedrage van
510.000 a 5%. 24. Wijzigingen hernieuwde
vaststelling van de verordening op het beheer
van de bedrijven openbare werken en rei-
nigings- en ontsmettingsdienst en wijziging
van de verordening tot regeling van het grond
bedrijf. 25. Wijziging der verordening en op
heffing en invordering van belasting op too-
neelvertooningen en andere vermakelijkhe
den. 26. Praeadvies Op het verzoek van het
dagelijkse» bestuur der IJmuider voetbal-
vereeniging „Stormvogels" om voor reke
ning der gemeente waterleiding te leggen
naar de terreinen van genoemde vereeniging.
27. Vaststelling van den gasprijs voor ver
warming of voor verwarming en huishoude
lijk gebruik bij afname van gecontracteerde
hoeveelheden. 28. Aanschaffing van een elec-
trische boekhoudmachine voor de bedrijven
voor gas en water. 29. Toekenning van voor
schotten onder waarborg van 2e hypotheek
voor den bouw van arbeiderswoningen. 30.
Benoeming van a. een ambtenaar van den
burgerlijken stand, met wijziging der be
trekkelijke verordening .b. een onderwijzer
met akte Fransch aan de o.l. school D.
Burgerlijke stand. Ontdertrouwd
W. J. A. Boeser en J. J. Schouten. D. J.
Pleging en W. J. v. d. Mast.
Getrouwd J. Maagdelijn en T. Guyt.
P. v. d. Steen en P. Zwart. A. Hoenderdos
en M. N. Broeze. J. J. Wezelman en L.
Gravemaker.
Geboren W. C. A. BroekMellema,
d. A. van ZwolBlok, z. L. Wolterman
Binkhorst, d. F. J. Huisman—de Vries,z.
C. E. ZwaanLensen, d. E. S. Helmus
Klinkhamer, z. C. G. BeusekomWarmer-
hoven, d. A. G. v. d. ScheurVeltman,
d.
Overleden Leonardus Jansen 74 j., echt
genoot v. J. H. C. Kwakkestein, Catharirr
Adriana Louwerse, 73 j., echtgen. v. D. Tack.
Andries Jansen, 82, ongehuwd.
Raadsvergadering.Woensdagavond
kwam de raad dezer gemeente bijeen, onder
voor 1926 aan R. Jansen voor f 20.alsmede
tot verhuring met ingang van 1 Januari 1926
aan W. H. de Vries van een strookje grond
van de gedempte Zuidelijke gemeentevaart
voor f 12.50 per jaar.
Besloten werd tot vaststelling van een ver
ordening op de heffing en een op de invor
dering van schoolgeld voor het bezoeken
door kinderen uit deze gemeente vati inrich
tingen voor middelbaar-en voorbereidend
hooger onderwijs te Haarlem.
Voorts werd besloten tot aankoop van de
N. V. v. h. K. Max alhier, van een strookje
grond voor het leggen van een riool en voor
verbreeding van de Pol.
Nog werd beslopen tot verkoop van een ge
deelte van den voórmaligen havendam aan P.
Kok Wzn. alhier.
De gemeente-rekening 1924 werd voor-
loopig vastgesteld, eveneens werd vastge
steld de rekeningen der bedrijnen en werd
goedgekeurd de rekening van het Burgerlijk
A mbestuur over 1924.
Vastgesteld werd de gemeentebegrooting
1926 en die voor de bedrijven en goedgekeurd
de begrooting van het Burgerlijk Armbe
stuur.
Besloten werd tot het aangaan van een
kasgeldleening voor 1926,
B. en W. stelden voor over te gaan tot vast
stelling en geven van namen aan straten,
welk voorstel z. h. s. werd aangenomen.
B. en W, werden gemachtigd tot het doen
aanleggen van installatie van electrische
verlichting van het Raadhuis (waarin begre
pen de woning van den gemeentebode,) de
O. L. School en de woning van het hoofd der
school.
Besloten werd tenslotte een verzoek te
richten tot den Raad van Haarlemmerliede
en Spaarnwoude, om het sluitingsuur van
de tapperijen in Spaarnwoude in overeen
stemming te brengen met het sluitingsuur
(10 uur) te Spaarndam.
De Burgemeester deelde verder nog me
de, dat Ged. Staten de %emeenterekening
1923 hebben vastgesteld, dat datzelfde Colle-
D ge zijn goedkeu- ing heeft gehecht aan de
voorzitterschap van den Burgemeester, den moe nxrr
TT F gemeentebegrooting 1925, dat B. en W. op
heer De Haas van Dorsser. Afwezig was de 6 6
heer Gijzenberg.
De "notulen der vorige vergadering wer
den gelezen en onveranderd vastgesteld.
De ingekomen stukken, waaronder een
schrijven van het raadslid Willems, waarin
hij mededeelde, dat hij wegens vertrek uit de
gemeente als zoodanig bedankte, werden
voor kennisgeving aangenomen. De Voor
zitter bracht nog dank aan den heer Willems
voor hetgeen Hïj in het belang dezer gemeente
had gedaan.
De heer van Borstelen, onderwijzer aan
de O. L. School alhier werd benoemd als on
derwijzer voor het geven van vervolgonder
wijs, cursus 1925/1926, tegen eene belo.oning
van f 1.50 per wekelijks lesuur per jaar. Als
plaatsvervangers werden benoemd de heer
Blanksma en Mej. van Beijnen.
Het voorstel van B. en W. tot extra af
lossing van f 1500.wegens verkoop van
gemeentegrond werd aangenomen.
In verband met het vorenstaande werd
goedgekeurd tot het doen van af-en over
schrijving op de gemeentebegrooting van
uitgaaf voor dienstjaar 1925.
Aangenomen werd het voorstel van B. en
W. om het oude toren-uurwerk der gemeente
aan te bieden aan de Nederl. Herv. gemeente
alhier, ter plaatsing in de kerk.
Besloten werd de westelijke helft van de
het gedeelte van de Gedempte Zuidelijke
Gemeentevaart bij het kanaaldijkje (thans
Kerklaan een bord hebben doen plaatsen
met het opschrift „bouwgrond te koop"
en dat Ged. St. verlof hebben verleend voor
het oprichten van gebouwen ter plaatse, d.i.
binnen den afstand van 50 Meter vanaf de
begraafplaats.
Na de gebruikelijke rondvraag die niets
opleverde, ging de Raad over in besloten
zitting.
Burgerl. stanu. Undertrouwd: R.
Bultman en M. E. A. Stefener; H. J. v.
Toode en M. C. Jautz; A. A, Wildschut en
L. Hoekendijk.
Getrouwd: K. Groot met C. Stapper.
W. Blankevoort met M. Brauns.
Geboren: d. van E. M. Robbemond-van
Steeden; d. van H. Mooren-van Geertruy;
z van A. C. Berendsen-van Damme; d. van
J. Souwer-de Jong; z. van A. M. v. Doorn
van der Vaart.
Overleden: Cath. v. d. Veldt, echtgen.
van J t„j. "O j.
Stormschade.De storm heelt hier en
daar in den Haarlemmermeerpolder wel
eenige sporen van geweld achtergelaien,
doch gelukkig geen ernstige vernielingen of
ongelukken veroorzaakt. Woensdagavond
werd door het breken van een of meer dra-
spronkelijk groot 600,000.- a 5)4% en, voormalige haven ondershands te verhuren een van het electrrrh net in vele huizen eeni
ge malen het electrisch licht gedoofd. Ook te
Hoofddorp in de Gereformeerde kerk, al
waar juist een godsdienstoefening werd ge
houden. De dominee had er blijkbaar wel
moed op dat de zaak zich weer spoedig zou
redresseeren en zette zijn preek voort. Inder
daad kon men spoedig daarna weer van de
electrische verlichting profiteeren.
Van huizen en schuren werden hier en daar
Jakpannen afgerukt en vernield. Bij den land
bouwer R. werd een groote boom ontworteld.
Veemarkt.Donderdag waren op de
veemarkt te Hoofddorp aangevoerd 7 koeien,
waarvan de prijzen varieerden tusschen f 100.
en f 260.
Handel matig.
Gevonden en verloren voorwerpen.
Ter secretaris van déze gemeente is aangifte
gedaan dat is
Gevonden een auto-buitenband.
Verloren Een ballonband van een Ford
auto, twee reservebanden (Ford) gouden
heerenring een lorgnet in étui, een slinger
van een auto, zwarte damesportemonnaie
met inhoud.
Burgerlijke Stand van 2426 Nov. 1925.
Geboren Johanna, d. v. W. van Duren en
M. M. v. d. Horst Leentje, d. v. L. D.
Schellingerhout en B. Magchielse Gerar-
dus Petrus, z. v. J. Brouwer en H. M. van
Rijn Gerard, z. v. G. van de Kraats en G.
Veer.
Ondertrouwd Hendricus Lenselink, 36 j.
m Wilhelmina Klomp, 29 j.
Getrouwd Johannes Laan, 34 j. en Mar-
garetha Keizer, 31 j., Adrianus Keizer, 33 j.
-n Geertruida Maria Baars, 26 j.Michilis
Adrianus Meijer, 24 j. en Janna Vaandering,
20 j.Geurt Bekker, 36 j. en Anna Bosman,
22 j.
Overleden Femmetje van Leeuwen, 72
i., wed. v. VC. v. d. Helm Antje van Loon,
39 j., wed. van J. Postma.
Bloeddorstige honden. Donderdag-
ïacht hebben bij den landbouwer M. aan
den Sloterweg alhier bloeddorstige honden
-en ware slachting gehouden onder de kippen,
Van de doodgebeten en verscheurde kippen
werd er 's morgens een aantal op het erf
'eruggevonden.
Wijl in dezen polder van die gevaarlijke
ronden veel last ondervonden wordt, is' het
te hopen, dat het spoedig bekend zal worden
wie de eigenaars zijn, omdat deze dieren
kunnen worden vastgehouden of onschade
lijk gemaakt
Schoorsteenbrandje,
tan den Zuiderweg in den Houtrakpolder
ontstónd een schoorsteenbrandje,welke echter
spoedig werd gebluscht. De brandspui'
rukte nog wel uit, doch behoefde gelukkig
geen water te geven.
Gevonden voorwerpen. Een zak,
inhoudende kalk, een carbidlantaarn, een
vulpenhouder, een koperen autolantaarn en
een autoband met velling. Te bevragen bij
den gemeente-veldwachter, ten raadhuize.
Publieke verkooping. Het perceel
Zwanenburgerdijk, thans bewoond door den
heer Basjes, is in de Woensdagavond in café
Cornelissen, alhier gehouden openbare ver
kooping, aangekocht door den heer D.
Bakker, van hier, voor de som van ruim
f 11.000.—.
Burgerlijke stand. Geboren Aart
z. v. A. C. van Gammeren en A. Kooij,
Halfweg Jacobus z- v. S. Groot en D- Spigt,
Houtrakpolder.
Vaandelwijding van de „St.
van üc „at. Josepb-
Gezellen, G.sïeravond waren de leden
der St. Joseph-Gezellen met hun bestuur
in het R. K. Patronaatsgeböuw bijeen om
de plechige wijding bij te wonen van het
vaandel.
De voorzitter, de Weleerw. Heer Kap.
Nieuwenhuis opende de bijeenkomst met
gebed, waarna allereerst bijzonder wel
kom heette den voorzitter den heer Krom
hout, het vaandelccmiié en het bestuur en
leden, die in z,jo grooten getale waren op
gekomen om in deze feestelijke bijeen
komst getuige te zijn van de .nwijding van
het vaandel. Een bijzonder woord wijdde
spr. aan den heer Kromhout. die dezer
dagen zijn zilveren ambtsjubileum vierde.
Spr. dankt hem voor het vele goede, wat
hij in die jaren ook voor de jeugd heeft
gedaan en in zijn werkkr.ng, maar vooral
ook in zijn particulier leven. Hij was de
man, die den grooten stoot heeft gegeven
voor de stichting van het patronaat. Hij
was de man, die de eerste Steen heeft
gelegd voor de st chting der Jcseph-
Gezellen-vereeniging. Daarom wil spr. zich
bij de hulde aan den heer Kromhout dezer
dagen gebracht, aansluiten, en spreekt
Joseph-Gezellen en hij hoopt nog veel
jaren mag blijven arbeiden voor dé St.
Joseph-Gezellen en hij hoopt nog vele
succes te mogen zien van zijn werk als
leider der tooneelclub, waarbij hij de jeugd
oefent in de ontwikkeling om hen te maken
tot nuttige mannen in de maatschappij.
Nadat spr. den wensch had te kennen
gegeven, dat God hem den moed en de
kracht moge schenken om nog veel nutt.gen
arbeid te kunnen verrichten voor de
.Jcseph-Geze1len, besloot Zijn Eerwt met
een lang zal hij leven es een dr.ewerf
hoera, waarmede de aanwezigen luide in
stemden. i
De heer Kromhout sprak woorden van
dank.
Spr. dankt voor het mooie geschenk en
was bijzonder getroffen, dat het dien dag
het eerste geschenk was. Spr. hoopte nog
veel voor de Joseph-Gezellen te mogen
doen, en spreekt den wensch uit, dat het
hem ,gegeven moge worden ook het zilve
ren jubdeum als medewerker der J. G. te
mogen geleven.
De heer J. Steenvoorden, voorzitter van
het vaandelcom.té, houdt daarna een korte
vaandelrede. Vanaf de oprichting, zegt spr.
is onze liefste wensch geweest een vaandel
te mogen bezitten. Dit is ons gelukt, dank
zij de medewerking van de leden en vele
begunt.gers.
Nadat Kap. Nieuwenhuis de plechtig-
heden der wijding heeft verricht, geeft hij
Bij zekere B. een uiteenzetting van de beteekenis daar
van.
Het geheel is als de insigne van de ver-
eenig.ng. In het midden het symbool van
den arbeid, gereedschappen en bijenkor
ven, met op den achtergrond het kruis, er
omheen de woorden: ,,God zegene het eer
zame handwerk", de woorden, die eenmaal
vader Kolping sprak, omdat „aan Gods
zegen alles is gelegen"
Boven dat a'les .n gouden letteren: „St.
Joseph-gezellen-vereeniging" en er onder
„Heemstede, Anno 1924."
Er omheen rozen, geflankeerd met palm
takken. Een keurige standaard, met er
bovenop het kruis en de doornenkroon.
Hierna feliciteerde de praeses de ver
eenig ng met haar kostbaar bezit, daarbij
den wensch uitsprekende, dat dit symbool
steeds een wegwijzer zal zijn in het ko
mende leven.
A's vaandrig werd staande de vergade
ring gekozen de voorzitter van het vaan
del-comité, de heer J. Steenvoerden en de
praeses deelde mede, dat a.s. Zondag een
gezamenlijke H. Commun..e zal gehouden
worden en dat Zondag het bestuur met 't
vaandel zal deelnemen aan de processie.
Nadat de leden ververschingen waren
aangeboden, vergastte de heer Germans de
Vaz Diaz 2000 M dagelijks Nieuws-
en Beursberichten met tusschenpoozen
van 8 15—4.30 Tijdseinen 10 15 en 4.30
8 en 10 uur Zondags behoudens event
voetbalnieuws te 44 30 uur nog Pers
berichten te 8 uur
Engelscbe stations 365495 M dage
lijks concerten, lezingen, enz van 20
ca 11 uur Zondags ook van 3 50 uur
Daventry 1600 M dagelijks. Tijdsein
10 50 en 7 20 uur Big-Ben en 1 20 en 4.20
uur van Greenwich van 7 tót ca 11.30
uur concert, zang. lezing, enz Zondags van
af 3 50 en 8.50 uur
H. D. O - 1050 M dagelijks Poliriebe-
berichten 12 en 7.30 uur Zondags niet
Persberichten zie bij Vaz Dias Diner-
concert (ongeregeld) 6 uur Kinderuurtje
s Maandags 5 uur Avondconcerten dage
lijks 8 10 uur zie verder evenl bijzonder
heden hieronder
Radio Paris 1750 M Dagelijks concert.
Avondberichten over de H D O. te
zang of lezing 12 50 en 9 uur
Brussel 265 M dagelijks concert 8.35
uur (Zondags* 8.50 uur)
Eiifeltoren - 2650 M dagelijks (onder
voorbehoud) 5 50 uur en Zondag. Woens
dag Vrijdag en laatste Zaterdag der
maand op 2200 M concert te 7 50 uur
Duitsche stations - 395443 M dage
lijks concert, zang en lezing vanaf 3.50
uur Zondags ook fn de ochtenduren
kerkdienst, enz
De Bilt 1100 M Weerberichten 10.45
12.55. 8 35 uur
BIJZONDERHEDEN.
Daventry, 8.20 „Wat was daf?" muziek
nummers waarvan de titels niet vooraf
genoemd worden 910 „Mercenary
Mary", daarna negerzangers en Hobo
recital vervolgens Dansmuziek tot
2.20 u 's nachts. (In verband met de be
grafenis van Koningin Alexandra is hef
niet onmogelijk dat dit Programma ver
valt.)
H.D.O. 7.35 Liedjes door de familie
Speenhoff 8.60 Concert en Nutslezing
over' „De Aarde in het Heelal."
Mnnster, 8 Liederen op de luit
aanwezigen op een g\ed
coopavond.
verzorgde bios-
Missiehuis „St. TheresV', Behalve het
vaandel der St. Joseph-gezellenvereenig.ng
is Maandagavond ook nog gewijd een vaan
del van de Missieclub „St. Theresia."
Ook dit vaandel ziet er keurig uit.
In het midden de H. Theresia mét het
kruis ^n rozen, daaromheen kransen van
rozen.Het is een schitterend geheel. Ook
dit vaandel zal a.s. Zondag in de processie
medegedragen worden en ieders bewonde
ring wekken.
Dinsdag 1 December a.s. zal de heer Otto
van Tussenbroek voor „Geloof en Weten
schap" in St. B< vo een lezing houden over
„Rembrandt als mensch en kunstenaar".
Het zal wellicht bevreemding wekken, daf
in verband met hetgeen spr. zich voorstelt
over Remlrandf mede te deelen, het aller
eerst de mensch en in de tweede plaats de
kunstenaar aan de orde komt; doch in te
genstelling met wat de kunsthistorici deden,
wil spr. Rembrandt doen herleven in zijn
groot-menscheiijk karakter, wien het gege
ven was, het leven en de kunst op machtige
wijze in werk en wezen vast aaneen te sme
den in 'n onverbrekelijk verband. Aldus zal
de aandacht in de eerste plaats worden op-
geëischt voor de levensles, welke uit zijn
houding fegenover de hem omringende
menschheid en de volkomen overgave aan
zijn levenswerk voor allen "onzer te putten
valt en mede opzettelijk (de titel ,der voor
dracht geeft hef duidelijk aan) het zwaar
tepunt gelegd worden op Rembrandt's
mensch-zijn en wel zóó, daf in de bespreking
van zijne werken en in de verduidelijking van
het gesprokene door 'n groot 'aantal fraaie
lichtbeelden telkens naar hef innigste we
zen en het zieleleven van dezen grooten man
wordt gespeurd, dat zijn kunst ver boven
de aardsche begrenzingen deed uitrijzen en
boven die met hem op aarde waren, die
vóór of na hem kwamen.
Rembrandt was 'n zeldzaam wilskrachtige
figuur, overgevoelig, maar tevens sterk en hij
wist anderen te overtuigen van zijne inzich
ten. welke recht tegen de geldende mee
ningen van zijn tijd ingingen. Hij spoorde,
jong reeds, anderen aan, tot onverpoosde
werkzaamheid en het is van meet af bet
licht dat hem boeit en bevangen houdt, „het
wonderlijke schijnsel dat als een toover om
de aardsche verschijningen hangt„Het
lichf in zijn meesterwerken," zoo is er door
een Fransch schrijver eenmaal gezegd, „is
niet slechts een zuivere belichting, maar een
bron van leven, welke niet ruischt doch
opspringt en straalt!"
Uitvoerig zal spr. stilsfaan bij die eigen
schappen in zijn werk, welke hem als een
der machtigst begaafden kenmerken en aan
de hand van een aantal zelfportretten in
lichtbeeld weergegeven^ wordt naast h^f on
gekend kranige doen vooral gewezen, op
het ongeëvenaard zuivere van uitzeggen der
dingen die den kunstenaar aanleiding wa
ren en inspiratie tot werken.
Alles beeft hij anderen gegeven, doch
men heeft hem Tijdens zijn leven slechts
kort geëerd en te langen tijd verguisd. Zijn
tijdgenooten vermochten zijn taal diet naar
waarde te schaften en zijn vormenspraak
ging ver over het begrip der hem omrin
gende menschheid heen. Vreugde en over
moed, leed en twijfel, zelfoverwinning en
diepste concentratie, van dit alles geeft
menig werkstuk van zijn hand het nage
slacht een duidelijk beeld en men kan er
zijn voordeel mede doen... Want Rembrandt
leerde het eeuwige boven het tijdelijke te
sfellen en al was hij eenmaal Holland's
grootste eenzame en een der te vele door de
menigte gekruisigden, zoo kon hij nochfans
in volste vertrouwen aan zichzelf gelijk blij-
ven, omdat hij immers bet geheim en het
wonder ftep in bet hart verborgen had, dat
in hem en door hem dc toekoms*" leefde.
Zij die hun tijd vooruit zijn, hebben het
nooit gemakkeli'k en hen wacht de door
nenkroon!
Het groofe in Rembrandt is eerst later in
het volle licht gekomen en het werd ons tot
voortdurend en onvervreemdbaar gewin. De
geschiedenis toont aan, dat inderdaad eerst
als het graf der kunstenaren gedekt is en
deleverde mensch wegvalt, de kunst als
een Phoenix oprijst, maar zeker is het, dat
wat onze zeer begaafde stadgenoot v. Looy in
zijn prachtigen Tijdzang over Rembrandt
zeide, waarheid bevkt:
.Zoo was hij in zijn stad,
Tusschen de groeiende liên,
Maar dat hij het bloed van de toe
komst in had,
Dat heeft gêen mensch gezien
Eer was hem niefs, vrijheid was hem
alles! Zich binden tot minderwaardigen ar
beid, door zich te richten tot den publie-
ken smaak, was hem onmogelijk door sterk
te van karakter. Hem was de waarheid
boven alles lief, maar wef schrikkelijk moet
Rembrandt hebben geleden. De wreede Dood
klopfe telkens aan de deur en kwellend
moet ook de hinder en overlast geweest zijn
der latere geldelijly; beslommeringen, want
zelfs zij, die hij in zijn rijken fijd geholpen
"had, vielen hem, toen hij in moeilijkheid
verkeerde, het meest lastig.
Altijd weer herstelde hij zich tn zijn kunst,
welke hem was tot hulp en toeverlaaf en
daarin heeft hij dan ook zóózeer zich zelf
gegeven, dat het bezien van zijn werk is als
een gesprek met een, die, ook al is het ster
ke lijf tot stof vergaan, levend bleef. Dat
maakt het spreken over zijn werk gemak
kelijk, ook al Heerscht bij het groofe pu
bliek het foutief inzichf, dat het daarin
voor alles om knapheid van schildering
gaat. Dóch wat is kranigheid zonder meer?
Zij is als een vogel zonder zang, het kleed
kan kleurig schifte-en, maar de ziel bleef
stom En hierin ligt de kern van spr.'s be
toog: Dat een ieder traebte dat, wat zuiver
is en naar het hoogere streeft in zich te
ontwikkelen, tegenslag en leed aanvaar
dend als zegening, omdat men deze waardig
is gekeurd en het hart te doen uitgaan
naar de geestelijke waarden van het leven.
En is dit niet mede de mooie taak van
„Geloof en Wetenschap"?
Neen, dat zal toch niet,de skelet
ten komen toch niet uit de moederaarde, om
er een wals uit te voeren of den reidans in-
midde-nachtelijk uur te dansen?.... Het
feit alleen reeds, dat zulk een vraag in ie
mand kan opkomen, toont al hoever wij
twintigste eeuwers staan van eën kunstuiting,
die eens de heele wereld overgeheerscht
heeft. Letterkunde en schilderkunst, beeld
houwkunst en liedkunst der middeleeuwen
zijn er vol van geweest. „La danza general
de la muerte" van Spanje, met zijn talrijke
sporen in Calderons werken, „la grande dan-
se macabre des hommes et des femrr.es" van
Bailheu in Frankrijk, „the dance of death"
in Engeland van Lydgate, de Hollandsche
17de eeuwsche „Doodendans" door G.
Kalf gepubliceerd, zijn er de algemeene di
recte getuigen van. De middeleewsche lite
ratuur is er vol van en 't loopt er nog uit over
in de moderne tijden, zooals in Goethes „To-
tentanz". in Streuvels „Doodendans", in de
„danse macabre" van Lacroix of Walter
Scott en in de dichterlijke ideeën vanaf Me
lis Stokes Rijmkronijk tot Timmermans'
„Schemeringen van den dood", en „Doo
dendans" van Weismantel. En zijn ook niet
„Elkerlyck" zoowel als de knokenoptocht
van den „Paradijsvloek" er door geïnspireerd?
Doch er zou een literatuuropgave te doen
zijn, die niet te overzien fs. Is het wonder,
dst professor Huizinga in zijn „Herfsttij der
middeleeuwen" er een belangrijk gedeelte
van zijn prachtig boek aan wijdt Niet, dat
ik het echter met den hooggeleerden schrij
ver eens zou kunnen zijn over de doouem
dans-idee zelve. Wij Katholieken kennen té
goed daarvoor „Van een haastigen én on-
voorzienen dood, verlos ons Heer." Nog om
vangrijker is de doodendansidee in de beel-
dende kunsten. Ik grijp ze slechts van hier
en daar, misschien dat iemand zich de eene
of andere erv^p herinnert. Basel, Straatsburg,
Leipzig, Frankfort, Pisa, Madrid en Parijs
hebben hun doodendansen evenals Holland
de zijne te Zalt-Bommel (tenminste de le
gende van de drie levenden en de drie doo-
den.) De graphische kunst heeft doodendan
sen in overvloed vanaf de oudste primitieve
Fransche houtsneden tot de perfecte hout
sneden van Holbein, vanaf de doodendan
sen van vóór 1600 zelfs op de kerkelijke pa-
ramenten.tot de moderne van Barth, Weiss
en Rethel.
En hoevelen kennen niet de ideeën van
Klinger, Pocci, Kaulbach en Steiger
En dan de literaire werken in de idee van
den Dood, al loopen ze nog zoo uiteen, van
een Hebbel, de Maistre, Bourget of Tolstoi.
Onze vak-bibliotheken zijn rijk van ma-
cabristische literatuur voorzien hoe zou het
ook anders Kunnen bij onzen Hollandschen
humor, juist als we over den dood spreken.
Ook in de muziek is de doodendans en de
doodsidee geen uitzondering. Wie kent niet
Schuberts aangrijpend „Der Tod und das
Madchen", Listz's „Funérailjes
Nog dezer dagen zag men Saint Saëns „Dan
se macabre" op de concertprogramma's staan,
met zijn Kylophoon-skeietten en kraaien-
den haan.
Waarlijk, de muziek-hteratuur doet niet
onder. Want ook Liszt schreef een „Toten-
tanz", voor vier jaar in Amsterdam nog uit
gevoerd er is een groot orkestwerk van
Riemenschneider „der Totentanz". Georg
Kiessig schreef een overigens wel onbedui
dend symphonisch dichtstuk „ein Toten
tanz", in 1921 te Hamburg en Aken gespeeld.
Egidius' „Liederen op den dood" in Cartons
Oud-Vlaamsche liederen, Meulemans „Doo-
denliederen", Mahlers „Kindertodtenlieder"
zijn er miniaturen van. Heeft Rachmaninoff
zijn op 29 „Die Toteninsel" niet gemaakt
naar Backlins beroemde slagveld En wie
vernam nooit van Moussorgski's „Liederen
en Dansen van den Dood", het meest pathe
tische hoofdstuk in zijn werken „Der Tor
und der Tod" van Unger, maar vooral het
mysterie-oratorium voor soli, koor en orkest
van Felix Woyrsch „Totentanz".
Met een processie van den Dood opent het
oratorium1
Herbei kommt alle, gross und klein,
In meinen Reigen tretet ein
Die Fjedel will ich rühren
Hier gilt nicht vornehm, nicht gering
Wir wollen alle guter Ding'
Ein'n lust'gen Tanz vollführen
Komm Reicher, komm, komm Bettelman....
Ja dat is de antieke doodendansidee de
dood of liever de doode die oproept ten dans
den rijke en den bedelaar, den Bisschop en
het jonge kind 1 Och boer, laat uwen ploeg
maar staan, gij zult met mij ten danse gaan.
Tot zelfs de bruid, die voor het altaar staat,
wordt ten doodendans geroepen.
Ja, zoo is ook de werkelijkheid, want nie
mand ontkomt aan den dood, tenzij de Punch
van het Engelsche marionettentheater, die
met zijn stok den Dood doodslaat. Maar ook
zelfs dat, die doodsverschijning is een atavis
me van de Doodendans-idee.
In Holland zijn de Doodendansen slechts
zeer weinig bekend. En toch, het onderwerp
is hoogst interessant. Die belangrijkheid
schuilt ten deele in de historie, omdat we
alleen reeds in dit tijdzedenbeeld de histo
rische lijn vanaf de moderne gravure tot de
eerste essais in graphische beeld- en schil
derkunst kunnen volgen.
Belangrijk is de idee ook om haar vreentd-
heid. 't Is wel een oorspronkelijke koppeling
van begrippen dansen en sterven 1 Maar
waarlijk, dat is toch de doorsnee levensopvat
ting en een voorstelling, die lach en overwe
ging beide weet te wekken, die de nuancen
van elk individu, van elke sexe en stand weet
wëer te geven moet uit de ziel van het volk
gesneden Zijn.
En ten slotte wat is het moreele doel
der doodendansen hoog Waarschuwen te
gen een onvoorzienen aood 1 Verondersteld,
dat de studie van geschiedenis, kerkelijke
architectuur, van alle kanten, de geschiede
nis van het orkest en van het tooneelspel,
van literatuur, beeldende- en graphische
kunsten eens niet geïnteresseerd was bij de
studie der doodendansen, dan was deze stu
die het alleen reeds waard om het moreele
doel ervan.
Inderdaad, over de Doodendansen is veel
belangrijks fe zeggen op allerlei gebied. Moge
deze of gene door mijn zeer onvolledige op
sommingen eens aangespoord worden om
er meer van te weten. Gaarne zal ik hem uit
gebreide literatuuropgaven verstrekken.
J. VAN DE WIEL.
Het zal ongetwijfeld velen verheugen, dat
bij het ingaan van het nieuwe leesseizoen
het bestuur der R. K. Leeszaal opnieuw
heeft gezorgd voor een flinke aanvulling van
den reeds aanzienlijken boekenschat. Dat wij
in een tijdsverloop van vier jaren er in slaag
den plus minus 7000 banden te verzamelen,
mag zeker als geen gering succes beschouwd
worden, vooral wanneer men in aanmerking
neemf de bitter kleine subsidies die ons
worden gegund! Dat wij echter nog sleed-:
van een bizondcre toelage voor aankoop
van hoogst noodzakelijke werken verstoken
blijven, is betreurenswaardig, vooral waar
onze zusterinstelling verleden jaar, zich in
een speciaal daartoe bestemde uitkebring
van 5000 mocht verheugen. Het spreekt
van zelf, dat wij gaarne dit onontbeerlijke
bedrag aan onze zusterinstelling gunnen, nien
.kan er wellicht niet buiten; maar staan '."ii
met onze R. K. Leeszaal niet voor dezelfde
nooden en heeft onze roomsche bevolkin*
dan niet hetzelfde recht op belangstelling?
Bij de groeiende aanvraag naar allerlei we
tenschappelijke en studiewerken, bij het
steeds stijgende aanbod door binnen en bui-
tenlandsche uitgevers, zoowel niet-katholie-
ken als katholieken, van waardevolle uit zui
ver katholiek standpunt geschreven boeken,
is het onontbeerlijk willen wij aan onre
roeping beantwoorden, wil onze instelling
waarlijk een maatschappelijke functie ver
vullen, dat aan dien drang en aan de be
hoefte van het katholieke volk in een pas
sende wijze wordt tegemoet gekomen.
In alle landen zien wij een herleving der
katholieke cultuur. Waar vroeger geen ol
bijna geen werken verschenken, zijn er au in
aanzienlijk getal. Er is een nieuwe tijd 'n
aantocht, een nieuwe tijd waarvan de voor
teekenen in de geestesactiviteit van schrii-
vers en geleerden het best waar te nemen
is. En waar weerspiegelt deze activiteit zich
beter dan in de bibliotheken, waar in cata
logi en bockenvoorraad de nieuwe geestes
stromingen als 't ware barometrisch dage-
lüks worden opgeteekend? Voor wie deze
grafische lijnen van geestesleven bestudeert
dringt een feit zich onweerstaanbaar op, na
melijk dat het geestesleven zich op snelle
wijze, verplaatst naar een katholiek kern
punt, naar een katholiek evenwichtspunt, dat
wellicht het brandpunt der aansnellende
tijden worden zal.
Waar is immers in de moderne letteren
de productie, die zich in frischheid en kracht
met de opbloeiende katholieke letteren
meten kan? Wie kan zich beroepen op
schrijvers als Belloc Chesterlon, Compton
Mackenzie, Bro Bertrmd, Claude!,
'immes, Duhai-e'. 'mri, P^tfuy Sorge
Federer, Dörfler, Vcrsc'meve, Timmermans,
^ezelle, v d Woestün", Streuvels? En om
slechts bij N.-Nederland te blijven: is het
aanschijn der Nederlandsche letteren niet
anzieolijk beïnvloed door den opbloei on)
zer moderne katholieke letteren?. Zijn namen
als Erens, Stcrck, Brom,, Molkenboer, van
Delft, Koenen, Poelhekkc, van Eeden, de
Klerk, en zoovele anderen niet het beste be
wijs, dat syaar men rekening houdt met een
degelijke samenstelling eener boekerij, de
verzameling niet buiten 'n flinken voorraad
katholiek werk ka» En nu spreek ik nog
niet eens van het werk onzer katholieke
longcren, dat reeds aanzienlijk is. Heeft
Dirk Coster in zijn „Nieuwe geluiden'
im slechts een andersdenkende stem te ci-
teeren hun geen ruime aandacht geschon
ken en hun arbeid niet gehuldigd? Dat wij
nog niet mogen roemen op rijke najaars
vruchten, geef ik volmondig toe, maar is de
Lente niet de voorlooper van Zomer en
Herfsf, en is 't geen dwaasheid, zich blind
te staren op een verleden Herfst als nieu
we Lente in volle bloesempracht te sidde
ren staat in de zon? Moet in de behoefte
van het nieuwe leven niet ruim worden
voorzien?
En die behoefte is niet langer te ontken
nen. Ons volk ontwaakt en'vraagt om gees
telijk voedsel. Het vraagt het aan ons of
aan anderen. De, bewijzen zijn voorhanden
Onze statistiek van aangevraagde werken
ligt voor ieder belangstellende ter inzage.
Elke aanvraag is genummerd op datum, en
door den aanvrager onderteekend. Tot he
den, werden dit jaar ruim 1500 (vijftien hon
derd) wetenschappelijke boeken aange
vraagd en uitgereikt. Is dit niet verblijdend?
Wie had zulks durven denken, toen vier
jaar geleden onze bibliotheek slechts over
een schaarschen voorraad boeken beschikte
Nu puilen onze boeken uit de te klein ge
worden kasten en overal vinden wij.... ge
brek aan onontbeerlijke plaatsruimte. Uit
breiding onzer localiteiten kan moeilijk lan
ger worden uitgesteld, Daarbij komt' nog,
dat het bezoek aan de leeszaal met den dag
drukker wordt. In de laatste dagen was er
meermalen gebrek aan ruimte voor de le
zers; een studiezaal is dan ook dringend ge-
wenscht. Nu onze verwarming geheel en al
is gewijzigd onze lokalen worden nu dag
en nacht verwarmd zal het bezoek er ze
ker niet minder o» worden.
Het is dan ook te hopen, dat de Haar-
lemsche katholieken, die nog geen kennis
met onze R.K. Leeszaal maakten, de gele
genheid welke hun aangeboden wordt om
zich in onze jongste culturcele beweging in
te burgeren, niet zullen laten voorbijgaan.
Niemand mag hierin onverschillig blijven.
Het bestaan en de bloei onzer R.K. Leeszaal
is een katholiek belang van allereersten
tang omdat de R.K. Leeszaal het verleng
stuk is en de aanvplling van katholiek on
derwijs. Alléén om deze reden mag geen
katholiek ons zijn steun onthouden. Wie
geen lid is, stelle niet uit lid onzer vereeni
ging te worden. Het geldt hier niet, zooals
'vaak elders het geval is, een publieke ver
makelijkheid, maar een algemeen nut. Het
toenemen der contributiegelden die feite
lijk zoo gering zijn verzekert de uitbrei
ding van boekenvoorraad en leesgclegen-
heid. Elk nieuw lidmaatschap draagt aan
zienlijk bij tot dat gemeenschappelijk voor
deel. Laat enkele traaggeestigen hierin 'n
voorbeeld nemen aan zooveel andersden
kenden, die geregeld aan onze leeszaal in
lichtingen over liturgie, mystiek, leergezag
en geloof komen inwinnen, die werken on
zer kerkgeschiedenis, letterkunde en apolo
gie komen halen, om aldus een einde te ma
ken aan de eenzijdige kennis die zij vaak
hadden opgedaan.
- Ten slotte enkele woorden over de nieuw
aangeschafte boeken.
Men zal wellicht van mij nief verwachten,
dat ik hier elk boek-bcspreke. Ik kan slechts
een algemeen overzicht geven en dan nog
slechts enkele werken citeeren, daar de
dorre opsomming te veel plaats in besla f
zou nemen. Laat mij aldus in de eerste
plaats wijzen op de nieuw aangeschafte ro
manlectuur, op de boeken van schrijvers,
zooals; Benson, Pravieux, Davignon, Tim
mermans, l'Ermite, Lichtenberger, Diers,
Opdcheck, Heekel, Colette Yver. Cleerdin,
Streuvels, Hëyermans, Roudicr Bakker. Gre-
goire, de Witt, Cordons, Bennet; e.a.
Een bijzondere vermelding verdienen we!
de mooie werken der katholieke opvoed
kunde en de aangevulde geelruggen-serie;
de mooi geïllustreerde werken van belle*
trischen aard, waar werken in voorkomen
v. Poelhekke, Feber, Rutten, Molkenboef, v.
d Meer de Walcheren, v d. Scheuren, Mol-
Ier, Binnewiertz, Maria Viola én andere voor
aanstaande katholieke essavisten. Deze zoo
interessanfe serie is zelfs aangevuld door be
langrijke werken over litteratuur en cultuur
leven van schriivers zooals Eeckhout, v. d.
Oever, Streuvels, Waldgraeve, Persijn, Al-
berdingk Thijm, te Winkel, de Ridder.
Ook is gezorgd voor enkele vooraanstaan
de werken op technisch gebied, die de reeds
bestaande verzameling komen aanvullen,
werken over Dieselmachines, Electrische ge
leidingen en motoren, weefgetouwen,
scheepsbouw, Radiotechniek en vliegwezen.
De kunstafdeeling is eveneens verrijkt
met enkele aanzienlijke aanwinsten, vooral
met werken over de symboliek van het kerk
gebouw, werken waaraan een zoo dringende
behoefte bestond. Deze rijk gedocumenteer
de werken zullen vooral architecten en sier
kunstenaars ten goede komen. Ook anders
denkenden die er gretig om vroegen, zul
len hier veel van hunne gading vinden.
Tot slot willen wij vooral de aandacht ves
tigen op enkele keurwerken die als 't ware
de glanswerken onzer nieuwe verzameling
mogen worden genoemd. Het zijn, ten eerste:
de nieuwe werken van Chesterton den be
roemden katholieken Engelschen schrijver,
waarvan onlangs twee prachtwerken in bet
Nederlandsch werden vertaald: „St. Fran-
ciscus van Assisi" en „Het bijgeloof der
Echtscheiding", twee werken, die zuilen
worden versl., vooral door wie gesteld is op
eerste ran^slectuur. Ten tweede; de werken
van den Franschen academicien, den geleer
den priester H. Brémond, die mef zijn „His
torie Litteraire du Sentiment Religieux «n
France", een wetenschappelijk katholiek
standaardwerk heeft geleverd, hetwelk coor
vriend en vijand als „het meesterwerk der
moderne Fransche wetenschapoelüke lette
ren" beschouwd wordt. Wie zich verdiepen
wil in de bronnen onzer hedendaatfsche kat
holieke heropleving kan onmogelijk dit
standaardwerk voorbijgaan. Dit zeldzaam
belangrijke werk wordt aangevuld door een
niet minder interessant werk van Thureau-
Dangui over de Renaissance der Katholieke
Kerk in Engeland. Nu de Mechelsche be
sprekingen over. de hereeniging der Angli-
caansche kerk met Petrus' Stoel in vollen
gang zijn, zullen ongetwijfeld deze werken,
waar een volledig overzicht van de katho
lieke beweging in Engeland wordt gegeven,
veler belangstelli*g wekken. Het zijn dan
ook zeldzaam mooie en nuttige werken
Men ziet het, er is te kust en te keur voor
allen, of men ontspannings- of ontwikke-
lingslectuur zoekt, men kan een en ander
vinden in onze Katholieke Leeszaal. Men
wane niet dat men elders meer vinden kan.
De Katholieke Leeszaal verschaft eveneens
alle werken die aangevraagd worden, op
welk gebied dan ook. Door hare bemiddc-
'ing stellen andere bibliotheken hare schat
ten open voor onze leden en lezers. Reeds
zijn aldus door ons vele niet-aanwezige
werken aan belangstellenden verstrekt.
Mogen deze enkele woorden een aanspo
ring zijn voor allen, om met den aanvang
van het nieuwe leesseizoen niet alleen ken
nis met onze instelling te maken, maar om
'id te wor-'en onzer vereeniging. on ons
door propaganda en daad dezen krachtige»
steun te bieden, dien wij in dit gewichtige
v/is'iewricht zoo noodig hebben om de ont-
wikkelingsverlangens en behoeften, welke
ich zoo duideli k onder het katholieke volk
opbaren, op passende wijze bevrediging te
helpen verzekeren.
JOS, VANDERVELDEN,
