n o.-k;sn*arfc«s T5B^rerf40--isihsg
V erkeersonpwallen.
De logische volgorde.
Dinsdag 15 December 1925^
50ste Jaargang No. 16125
Dit nummer bestaat uit 8 bladzijden. - Eerste Blad
Agenda
16 December
DE LAATSTE WEKEN.
N.V. Spaarbank voor
Katholiek Nederland
4 pCt.
Liedertafel Haarlem's Zanggenot.
Geen vrouwelijk personeel meer aan
c het station.
NEDERLANDSCHE ROOMS CH-
KATHOLIEKE TOONEELBOND.
J. J. WEBER ZOON
Koningstraat 10 Haarlem.
OPTICIENS - FABRIKANTEN
Telegraphisch Weerbericht
Tentoonstelling kunsthandel
Leo H. de Nie.
liet Stoomgemaal „De Crucquius."
De abonnementsprijs bedraagt voor
Haarlem en Agentschappen:
Per week ol.25
Per kwartaal 3.25
Franco per post per kwartaal bij
Vooruitbetaling 3.58
Bureaux: NASSAULAAN 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen].
Postrekening No 5970.
Bij contract belangrijke korting,
Advertentiën 35 ceuts regeL
Advertentiën tusschen den tekst,
als ingezonoen mededeeling, 60 cL
per regel, op de le pagina's 75 ct
per regeL Vraag, en aanbod-adver-
tentiën 14 regels 60 ct. per
plaatsing; elke regel meer 15 ct
bij vooruitbetaling.
Alle abonne's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsvoorwaarden
Vt«en ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen:
Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door
verlies van beide armen, beide beenen of beide öogèn:
Wij hebben gisteren nogmaals getracht uit
een te zetten, dat de nieuwe opdracht aan
dr. de Visser de meest logische stap is, welke
na de mislukking van de Eerste poging tot
dadelijk herstel der coalitie, moest volgen.
Het verheugt ons te zien, dat nu ook „De
Standaard" dit schijnt te verstaan. Het blad
voegt er aan toe, dat nu ook wel vast staat,
dat OGk in Juli een poging om partijen tot
overeenstemming te brengen, r.iet zou zijn
geslaagd; dat dus minister Colijn vrij uit
gaat; maar men moet gevoelen, hoe deze re
deneering niet opgaat. Thans moest getracht
worden een verzoening te brengen, nadat
het openlijk op 11 November tot een breuk
was gekomen. Toen, in Juli, was er geen
breuk; zouden dus de onderhandelingen veel
gemakkelijker geweest zijn. En zelfs al was
men toen niet tot overeenstemming geko
men, en was toen, onmiddellijk na de ver
kiezingen een nationaal kabinet opgetreden,
dan was aan ons volk een toespitsing der
godsdienstgeschillen gespaard, had het par
lementaire werk geregeld voortgang kunnen
hebben en zou ook in de toekomst herstel
der coalitie gemakkelijker zijn geweest. Wij
zijn er van overtuigd, dat, hoe pieer over de
vorming van het ministerie in Juli j.I, bekend
«rordt, hoe meer zij gelijk krijgen, die tegen
een kabinet-Colijn, als schadelijk voor de
coalitie, gewaarschuwd hebben.
Maar dit in het voorbijgaan.
Uit het feit,' dat aan dr. de Visser dadelijk
Ba het mislukken van zijn eerste opdracht
een tweede werd gegeven tot vorming van
een kabinet zonder meer, volgt, zegt „De
Standaard", dat de adviseurs van de Kroon
van meening waren, dat die derde mogelijk
heid (een democratisch kabinet onder Ka
tholieke leiding), niet als mogelijk moest wor
den aangenomen. „Dit zoude ook niemand
vreemd voorkomen en uit allerlei wat men
hieromtrent vernam, mocht zulke conclusie
ook zeer wel volgen", schrijft het anti-revo
lutionaire hoofdorgaan.
Wij hebben gisteren met citaten aange
toond,, dat „De Standaard" op 2 en 7 De
cember nog van andere meening was, dat
n.m. „de uiterste noodzaak" van mgr. Nolens
vóór de opdracht tot vorming van een extra
parlementair kabinet moest gaan. Hst ver
heugt ons, dat het anti-revolutionaire orgaan
nu tot de volgorde, welke wij veel logischer
achten, is bekeerd, vooral hierom, omdat bij
de anti-revolutionairen pers en partij één
Zijn en dus na het artikel van „De Standaard"
van gisteravond een loyale medewerking van
die zijde aan de nieuwe poging van dr. de
Visser mag worden verwacht. En uit de
Vlootwetcrisis weten wij nog wel, wat mee-
of tegenwerking van dien kant beteekent.
Wie minder meegaand is, dat is „Het
Volk". Het roode hoofdorgaan spuwt vuur
en vlam over de thans gekozen volgorde. Op
deze wijze wordt het parlementaire stelsel
vermoord, dreigt „Het Volk". De Katholie
ken dragen hiervan de schuld, beweert het
blad; de „conservatieve machten" hebben
een ongewenscht overwicht op de beslissin
gen der Kroon uitgeoefend. Maar, komt dit
kabinet tot stand, het kan „bij de sociaal
democratie slechts den sterksten tegenstand
vinden!"
Dit weten wij dus al reeds. Uit de woede
van „Het Volk" zou men bijna opmaken, dat
dr. de Visser een goede kans maakt met zijn
tweede poging. Reden voor de ergernis van
het roode orgaan behoefde er inmiddels niet
te zijn.
Zoolang de mogelijkheid tot vorming van
een nationaal-kabinet bestaat; is immers „de
uiterste noodzaak" niet aanwezig. En dat die
mogelijkheid er is bewijst de woede van
„Het Volk" ruimschoots.
Wat hebben wij nu van de kansen van dr.
de Visser te denken? Met opzet hebben wij
gisteren in onze bespreking over de derde
phase van de crisis gesproken van 'n natio
naal en extra-parlementair en niet van 'n za
kenkabinet. Ofschoon men gewoon is deze
begrippen nogal eens door elkaar te halen,
is er, goed beschouwd, nog wel eenig ver
schil. Een zakenkabinet naar ons weten
is er geen zuiver voorbeeld van aanwezig in
onze geschiedenis en zou misschien nog het
best het derde ministerie-Ruys (na de Vloot
wetcrisis) daarvoor in aanmerking komen
zulk een Zakenkabinet kan niet anders dan
loopende zaken afhandelen; begrootingen en
dergelijke. En voor een bijna vierjarige pe
riode is dat wel wat erg. 't Zou inderdaad
een ondermijning van het parlementaire stel
sel kunnen brengen.
Maar een extra-parlementair kabinet als
dat van Heemskerk, hetwelk een grondwets
herziening bracht, of het nog belangrijker mi-
nisterie-Cort van der Linden, met een grond-
wets- en kiesrechtherziening en de onder-
wijspacificatie, hebben wel getoond, dat ook
extra-parlementaire kabinetten goed werk
kunnen doen, al moeten zij dan ook liefst
uitzonderingen blijven. De vraag is nu maar,
of dr. de Visser kans ziet een program op te
stellen, dat voor zulk een kabinet past en
of hij daarvoor medewerkers kan vinden
Een technische herziening der lager onder
wijswet, de regeling der financiën tusschen
Rijk en Gemeenten en dergelijke onderwer
pen zouden allicht in zulk een program
passen.
Maar in zulk een kabinet raet een rechtsch
signatuur verwacht men ook Katholieke mi
nisters, zoodat dr. de Visser ook bij zijn
nieuwe opdracht o.i. moeilijk een oplossing
voor de kwestie van het pauselijk gezant
schap kan ontgaan. Met belangstelling mogen
daarom de resultaten van deze tweede on
derneming van dr. de Visser worden afge
wacht.
Socfeteft ,.St. Bavo", Woningbouwver-
eeniging „St. Bavo", 8 uur. Cursus
Franscbe les Vrouwenbond, 8 uur.
Veehouders v.m. 10 uur en n.m. half 8.
Haarlemsche Inkoop Combinatie, half
9. Vioolonderwijs, 3 uur. Overheids
personeel, 8 uur, Fabrieksarbeiders, 8
uur. - Metaalbewerkers. 8 uur.
Stadsschouwburg. Vereenigd Tooneel
Lord Lister Legende, 8 uur.
Gem. Concertgebouw. Invitatie-concert
Gemengd Kooi „Polyhymnia", 8 uur,
Café Brinkmann. - Jaarvergadering van
de Middenstandscemtrcte voor Haarlem
en Omliggende Gemeenten, half 9.
Raadhuis (Oude Raadzaal) Vergadering
van de Commissie van ToezichC op het
Lager Onderwijs te Haarlem, 's av. 8 uur.
Statenzaal (Prinsenhof) Gemeenteraads
vergadering, half 2.
De Kroon Bioscoopvoorstelling 8 uur.
Luxer Theater. Bioscoopvoorstelling.
8 uur
Arbeidsbemiddelingsbureau van Sint Fran-
ciscus Liefdewerk, Zoetestraaf 11 El-
ken Donderdag van 89Ys uur.
R.-K. Arbeidsbeurs voor mannen en jon
gens Sociteit St Bavo, Smedestraat
23, Telefoon 10049 Alle werkdagen
van 9half 9 uur. 's-Zaterdags alleen van
92 en van 2—6K> en 's-avonds van half
8half 9 uur.
E X. Arbeidsbeurs voor Vrouwen Bloem-
hofstraaf 1 Alle werkdagen van v.m.
1012 uur des middags van 24 uur, en
's avonds van 89 uur behalve Zaterdag
avond Tel. 11671.
Arbeidsbeurs voor R.-K. Zieken verpleegsters
(uitgaande van den Ned. R. K. Bond van
Ziekenverpleegsters) Aanbiedingen en
aanvragen voor verpleegsters aan het Bu
reau BÏ.weg 309 Overveen (dr. C Bosch).
R.-K. Leeszaalen uitleenbibliotheek
Jansstraat 49 Eiken dag geopend van
1012 van 25 en van 710 uur. be
halve des Maandagsochtends en op Zon
en Feestdagen Uitleenen van boeken
van 2 tot 5 uur en van 79 uur Woens
dagmiddag ruilen van kinderboeken
St. Marthavereeniging. Bloembofsfr. 1. Zon
dags en Woensdags van 810 uur, n.m.
gezellig samenzijn voor Hollandsche meis
jes, die hier geen >iehüis hebben *—r Tel.
11671.
R.-K. Bevolkingsbureau. Gebouw Sint
Pavo Smedestraat 23 van 8—10 uur
op Maandag-, Woensdags- en Vrijdag
avond.
St. Elisabeth's Vereeniging Jansstraaf
Aanvragen om versterkende middelen
voor arme zieïten der S. E. V. Maan
dags van 2—3 uur Donderdag van 1—2.
R.-K. Kraam verzorging van de Derde Orde
St. Franciscus. Aanvragen ook voor
niet leden van de Derde Orde te richten
fot Mevr. Coebergh, Ged, Oude Gracht
74, des Dinsdags van 3 uur.
Eerste Hulp bij Ongelukken. (Snelverband)
Centrale post Tel. 11111 en verder bi; de
leden te kennen aan het zwart schild met
wit kruis aan den huisgevel.
Reddingsbrigade voor Drenkelingen
verstikking, electriciteitsongevallen
Gisteravond heeft het Tweede Kamerlid,
Mr. J. B. Bomans, voor een stampvolle zaal
te Velseroord een rede gehouden over de
parlementscrisis, welke getiteld was: „De
laatste weken".
Alvorens te spreken over de historische
dagen, die ons land en de R.-K. Staatspartij
beleeft, wilde spr. niet verzwijgen, dat hij
slechts onder herhaalden aandrang zwicht
voor het bestuur van deze Kiesvereeniging,
om te midden der zich afrollenden feiten
over die feiten het woord te voeren en
zoo ging Mr. Bomans voort ik betracht
daarom de noodige voorzichtigheid door
tegen mijn gewoonte in mijne woorden
op schrift te brengen, omdat ik niet wil, dat
mij iets anders in den mond gelegd wordt,
dan wat ik gezegd heb.
Dan, tot zijn onderwerp komende, wees
spr. on den ernst van deze tijden.
Zij kunnen een omzwaai beduiden in de
richting der Nederlandsche politiek. Zij kun
nen ook machtige wiiziring brengen aan
inhoud en vorm der R.-K. Staatspartij.
Tientallen van jaren leefden wij, Room-
schen. onder de overkoepeling der coalitie.
Sinds Schaeoman, Kuyper en Lohman hunne
oprtijen voerden in de richting der gezamen
lijke Christelijke politiek hebben wij den
opgang medegemaakt, besloten met de over
winning van 1901 en het ministerie-Kuyper.
Dan, soms teruggedrongen, maar altijd leidintf
gevend, hebben wij gedurende twintig jaren
de Nederlandsche politiek gedragen, mede in
zeer zorgvolle tijden en zoo zijn wij geraakt
tot da.t punt, hetwelk elke beweging kent,
dat der verzwakking, verwording of deca
dentie en dit oogenblik baart de meest
zorgelijke dagen van allen.
In eene samenvoeging van zelfstandige
partijen in een samengaan van zelfstandige
minderheden ter verkriiging van eene meer-
derheidswil, moet men kunnen geven en ne
men. Aldus in de Coalitie.
Schijnbaar zwak, maar jegens het nationale
helams zéér sterk staat die partij, die het in
„het geven en plooien" het verst gebracht
heeft. Van de Coalitie muntte in dit opzicht
de Katholieke Staatspartij uit.
Spr. bracht in herinnering de stembusdagen
uit de periode der hoofdstemdistricten. Hoe
hebben wij gesteund en kloek geholpen onze
Coalitiegenooten in onze groote steden en
hen ter overwinning gebracht.
En in ons parlementaire leven, dit eischt
spr. als een verdienste van de R.-K. Staats
partij op, zijn wij het geweest, die lieve
wenschen begraven of achtergesteld hebben,
omdat het Coalitiebelang samenvallend met
's lands belang, het vorderde.
Spr. noemde enkele zaken zooals proces
sie-verbod, Art. 123 van het Indisch Regee-
ringsbesluit e. a., terwijl veel talrijker nog
zijn die gevallen, waarin de R.-K. Staats
partij offers btachi ter wille van de Regee-
ringsmogelijkheid, niet het minst op het ge
bied der Defensie.
Al het voorafgaande geeft ons, Katholie
ken, recht op de verwachting, dat zij. Chr.-
Historischen. op hun beurt eér.ige inschikke
lijkheid zuilen toonen ter wille van 't waar
achtig nationale belang.
Wij hebben ons jaren lang neergelegd bij
hunne vijandige houding, zoolang deze geen
practisch politieke gevolgen had. Wij heb
ben ons daarom niet minder gegriefd gevoeld
door hunne houding, noch hen over het ge
wicht van hun afwiizing in het onzekere, ge
laten, maar de Coalitie ging ons zóózeer Ier
harte, dat wij de zaak aanvaardden zelis
met bijsmaak.
Doch de oppositievan dat deel onzer
qrotestantsChe broeders nam met dë jaren
toe. in kracht en beteekenis. In betèekenis
vooral hierdoor, 'omdat „het verzet tegen
Rome" een der krachtigste propagandamid
delen werd bij den stembusstrijd. Daafdoor
werd een onmogelijke toestand geschapen.
Onder de zweèp der predikanten, die zoo
zeer los van Rome-wilden, dat zij los vier
den. van. hunne partijen omdat deze Coali-
seerden onder den druk van een Kersten en
LingbeeW, trad bij de Chris.-Historiscnen een
mentaliteit in tegen de inderdaad groote
Roomsche bondgenoot, die tot verwording
der coalitie moest leiden. Dit bedoelde sp-
met de Coalitie-decadentie.
Spr. was 'er heilig van overtuigd, dat deze
mentaliteit vroeg of laat tot de coalitiedood
moest voeren.
Thans gaapt de' klove zonder kans van
overgang. Want zóó' star weigeren de Chr.-
Historischen elke overbruggingsgedachte te
aanvaarden, dat hun eigen leider, Dr. de
Visser, in arren moede de Poging tot een
Christelük parlementair kabinet móef op
geven. Let wel; niét wij weigeren, maar zij.
De geschiedenis zal hiervan de onweerspre-
lijke bewijzen léveren. Het is niet mijne taak
reeds nu die feiten te verzamelen, zij ont
wikkelen zich nog maar als één van hen,
die in deze bange dagen voor land en volk
mede de verantwoordelijkheid dragen,, ver
klaar ik dat alle halstarrigheid vreemd is
aan de Roomsche fractie en dat wij'immer
en nog steeds de handhaving der Coalitie
en derzelver parlementaire regeeringsmoge-
Iijkheid een groot nationaal belang achten,
waarvoor wij in het verleden offers brachten
en ook nu offers willen brenger en in dé
toekomst zullen moéten brengen. Men eische
niet het onmogelijke.
Onmogelijk nu is" het ons een nationaal
belang te offeren op het altaar van een
ar.ti-Romediens't eener geringe meerderheid,
Want dit is het merkwaardige: er is een
meerderheid, dit blijkt zonneklaar uit Mar-
chant's concept-program en de houding der
Anti-Revolutionaire en R.-K. fractie's, er is
een groote meerderheid in de Kamer, die
het gezantschap van Nederland bij den H.
Stoel wi] handhaven en wel zuiver uit het
r^mpunt van nationaal belang.
Spr. g.'ng hierop nader in, memoreerde
daarna in het kort den loop der dingen in
jongste Novemberdagen en vervolgde dan:
Indien nu vermoed mocht worden, dat
een groot deel der tegenstemmers hun
houding hadden bepaald bij het amende
ment-Kersten door de zucht om de eoali-
tiere geering onmogelijk te maken (en Je
houding dierzcKde partijen in het verleden
gaf tot dit vermoeden aanleiding) dan was
het niet meer dan natuurlijk en staatkun
dig volkomen juist, ca! gepoogd moest
wjriéc aour d c partijen naar een andere
duurzame parlementaire meerderheid en
rcgeeringsmojjekjkhtid, eu hij, die namens
zijn fractie onomwonden bovenbedoeld
doelwit gesteld fiac, Mr. Marchant, vooi-
zitter der Vrijz. Den,. fractie kwam van
zelf in aanmerking die fogng te bep-ocven.
Hij heeft het beproefd en is teleur gesteld.
De vorming zijner nieuwe meerderheid
als parlementaire grondslag van een parle
mentair kabinet, ging uit van de gedachte
hen te vereenigen die zich welden steden
op een democratisch grondvlak van denken
en doen. De democratie zou de chr.stelijke
beginselgedachtr vervang.en
Daartoe wendde hij zich tot twee partijen
de Katholieken en 'Sociaal-Democratische,
die met zijn, Marchant's kleine partij van
zeven te zamen een meerderhe d van ruim
60 tegenover 40 zouden vormen.
Rondom Marchant's pogingen is veel
geschreven. Wij gaan daarop niet in. Ieder
tracht op zijn wijze en hoewel de manier
van optreden van Marchant. vooral in zijn
program-publicatie, zeker wel d:e van Mgr.
Nolens zou zijn, zoo lijkt het ons toch on
juist smalend te spreken over de pogingen
van Marchant, nu eenmaal door H. M. de
Koningin met een bepaalde opdracht werd
belast en met namen kunnen wij gelet
op de reeds gedane fouten begrijpen, dat
Marchant het gezantschap bij den H. Stoel
toch moest handhaven in zijn concept
program.
Veeleer raakt het ons te wijzen op hét
optreden der katholieken in dit tusschen-
stadium. Het is in mijn cog een der mooi
ste momenten in deze geheele, nog n.et
geeindigde historie.
Want toen Marchant zich tot ons wend
de met de vraag, of wij met de Vrijz,- en
Sociaal-democraten wilden samenwerken
op een gemeenschappeüjken demoert schen
bsis, waarbij hierbij een programmatische
proeve, vcor wijziging vatbaar,, hadden wij
ons kunnen bepalen tot een eenvoudig:
neen.
Weliswaar vroeg zoo blijkt uit de ge
publiceerde correspondentie de heer
Marchant ook naar de redenen der even-
tueele afwijzing, maar men behoeft ook in
de politiek, niet op elke gestelde vraag
antwoord te geven. De Katholieke fractie
heeft niet geschroomd een klaar politiek
entweerd te geven en zij deed meer dan
dat: zij gaf daarnaast een poltieke getui
genis van christelijken inhoud, die als een
proclamatie kan gelden aan het kathol.eke
en et gehee e Nederiandsche volk., van te
meer waarde, wijl men ons veel bood aan
in te willigen verlangens en aan machts
invloed, die de Protestantsche orthodoxie
zon overschaduwen. Drieled.g is het ant
woord en ik vraag daarvoor uw aandacht,
aldus spr., want de kath. fractie heeft in
korte zinnen scherp haar meening gezegd
in deze lastige tijden van staatsbeleid en
staatstoekomst.
Ten eerste antwoordde zi» wat niet ge
vraagd was maar dit beduidt reeds, hoe
groote waarde de kath. fractie, na al het
gebeurde hechtte aan deze getuigenis van
Marchant:
„Dé Kathol.eke fractie. onverzwakt
handhavende hare meening, dat eèn ka
binet steunende op de drie rechtsche
partijen de meeste waarborgen geeft voor
een alzijdige behartiging van 's lands be
lang."
Nu' nog, na de grievende bejegening ons
aangedaan van de zijde der Chr.-Historischen,
handhaven wij onverzwakt deze meening.
Niet ter eigen glorie, niet ter verovering
van partijmachi, zoo vervolgt dé fractie,
neen, ter wille van de alzijdige behartiging
van 's. i-ands belangen.
En na deze 'getuigenis en proclamatie aan
het Kath. volk, vervolgtde verklaring aan
Marchant: (De Kath. fractie)
„heeft tegen de gevraagde medewerking
„o.m. het bezwaar dat zij haar tot samen-
„werking zou brengen met de Soc. Dem.
.,Arb. Partij, wier diepere beginselen met
„de Katholiekebeginselen lijnrecht in
„strijd zijn."
Dit tweetjegedeelte sluit niet aiieen in
zins vei band met het eerste aan, ook door
den inhoud. Ais hei ware in één adem wordt
de gteuigenis van Christus God en God in
het Staatsherstel gesteld tegenover het mate
rialisme, de stofvergoding der coc.-democra
tie.
„Lijnrecht in 'strijd", zoo wordt het ver
klaard. En wij aarzelen niet deze getuigenis
en afwijzing, deze duidelijke verklaring af te
leggen onder de lekkende omstandigheden
eener aangeboden machtspositie die de Ling-
beeken en Keistens en Snoeck Henkemans
zou maken en breken. Juist nu ligt er iets
helchaitigs in de verklaring onzer daden, die
tientallen van jaren voor ons ge.uigden.
Maar in alle nuchterheid en met kennis
van, de practisch politieke noodwenligheden
volgt het derde deel der historisch merk
waardige verklaring, dit derde deel, even
eens éénstemmig en op één na voltallig af
gelegd d.o.or de ira :iie.
„Alleen bij uiterste noodzaak zou de Kath.
„Kamerfractie tot deze, om verschillende re-
Oenen -door haar zeer onge .venscht geachte
„samenwerking kunnen overgaan. De Kath.
„Kamerfractie ziet niet in, dat deze nood
haak thans reeds aanwezig is,"
Hoort gij het Christel!,k-Hislorischen? al
dus ^pr. Nog een,s -herhalen wij het: die de
mocratische samenwerking achten wij „om
verschillende redenen zeer ongewenscht".
Wij willen' niet mede ter wille van u, die
onsHiep beleedigt door uwe motieven, waar
om gij een landsbelang schaadt. Zelfs nu
willen wij er niet. Maar er is een Grond
wet, een parlement een volk, een Konin
gin, die ook u Bef is.
Wij kunnen het land niet onbestuurd la
ten, wij laten den politieken chaos niet ko
men als deerde het ons niet. Wij zijn Ka
tholieken en dus 'oprechte Vaderlanders en
zelfs de steunpilaren van een protestantsche
Vorstin, onze Koningin, wij laten geen vrij
spel aan roerige elementen noch ook laten
wij het parlement trappen door dictatoriale
macht. W'ij zijn nu eenmaal te sterk om toe
te zien wij. puiten uit ons aantal en onze
kracht en machtig gevoel van verantwoorde
lijkheid. Wij willen niet samengaan met vrijz.
of soc.-dem., maar gij, Protestanten, zoudt
een ioqstand kunnen scheppen van zóó
uiterste noodzaak, dat wij verplicht zijn te
doen in "s lands waarachtig belang, wat wij
niet willen doen als er ons nog een uitweg
blijft!
De toegestoken hand van uw eigen partij
leiders hebt gij versmaad. Maar wij wasschen
onze handen in onschuld. Indien gij dan de
uitsterste noodzaak wilt scheppen door uw'
hardnekkigheid, dan zullen wij onzen moei
lijken plicht doen onder die door ons onge
wilde omstandigheden, maar al wat gij, Pro
testanten nu niet, wilt en waarom gij alles
opgeeft, zal ons dan als 'n stuk reclri toege
wezen worden. Ook datgene, dat wij van u
niet, verlangen. Maar als gij,niet wilt. baat
ons willen niet. En in yiterste noodzaak zul
len wij liet ongewilde op ons laden, ter wille
van 's ands belang, niet om ons partijbe
lang, dat wii uit eenzelfde beginsel steeds
verknocht zullen voelen met het uwe, met
dat van verdwaasd ,,protestantsch" Neder
land.
Is er dan geen tusschenweg mogelijk, die
ons weliswaar scheidt van de voorbije coali
tie, maar ons ook niet vastkoppelt aan de
Soc. Democratie?
Zonder twijfel kunnen wij aan dp waardig
heid en hoogheid van ons parlement slagen
toebrengen, die onze volksvertegenwoordi
ging kunnen verwüzen naar de zj eken 1»air er
van steunende zakenkabinetten snakkende
naar adem, of kreupel*, extra-pariementaire
ministeries, die op zich het tegenbeeld vor
men van een gezond parlementarisme en hoe
oolf genaamd, slechts overgangsvormen kun
nen zijn.
Mea- men kan van oordeel zijn dat ook
dezen lijdensweg moet afgestroriipeld wor
den alvorens men komt op het terrein van
„de uiterste noodzaak", in de veri-laring
der Kath. Kamerfractie gewezen. Het is niet
aan mij over het al of niet juiste van deze
opvatting in deze vergadering een meening
te geven. Maar dat het een lijdensweg zal
zijn staat bij mij vast. De vraag is of we hem
óp moeten. Zij, die meenen, dat wii er spoe
diger toe moeten komen een benarden toe
stand voor „uiterste noodzaak" aan te zien,
-negen zich de verkiezingen van dit jaar
herinneren. De uitspraak aan het volk was
er eene van Christelijke getuigenis.
De wending der feiten ,door ons niet te
voorkomen, zal ons tevens kunnen stellen
voor groote inwendige partijmoeilijkheden.
Wij mogen u dit niet verhelen.
Indien een organisch kiesrecht overeen
komstig de belangen der maatschappelijke
standen wettig erkend ware reeds jaren ge-
Itd enpleitte ik in die richting en steeds op
nieuw) de opdoemende moeilikheden zou
onze partij niet in zoo groot gevaar bren
gen als het individueele kiesrecht dreigt te
doen.
Maar daarom juist vraag ik u: hebt allen
den vasten wil bij elkaar te blijven, wat er
ook gebeurc. Uw vertegenwoordiging, dit
zal u gebleken zijn, kent haar duren plicht.
Zij, de Kath. Kamerfractie, is uw aangewe
zen leiding en gij hebt die te volgen zelfs
al zou u niet ales even duideijlk zijn. Ik heb
hed enegpoogd u den toestand alweder
duidelijker te maken. Ik deed dit op gevaar
af veel critiek te ontmoeten. Maar dring niet
te veel aan, Roomsche kiezer, op voorlich
ting van hen, die vóór alles vertrouwen,
schier blindelings vertrouwen noodig heb
ben.
Dring zeker niet te veel aan op vlammen
de betoogen tegen uwe protestantsche land-
genooten. In dit opzicht zal ik u hedenavond
wel ten zeerste teleurgesteld hebben. Zeker,
wij kunnen ook anders spreken, maar God
egve, dat de tijd niet komen mag, waarin
Ropmsch en on-Roomsch de volksvergader
zalen benutten om van leer te trekken
Rust en vrede >n het land kunnen gauw ver
stoord maar minder gauw hersteld worden.
Spr. eindigde met een peroratie waarin
hij krachtig aanspoorde tot vertrouwen in de
leiding; vertrouw enook in onze beginselen
en in onze Katholieke Partij.
Toen bij geëindigd had, klonk er een da
verend applaus, dat langen tiid aanhield
(Nationale Spaarbank)
(Direct ingaande),
bijkantoor NASSAULAAN 18.
Zitdagen. Maandags, Woensdags, Vrij
dags' van 69 uur n.m. en Zaterdags
van 59H uur en in het St. Joseph-
gêbouw te Halfweg de 2e Dinsdag van
iedere maand, van 56'A uur
TE HEEMSTEDE.
Gisterenmorgen reed de heer S„ wonende
te Haarlem, met zijn auto op de Raadhuis
straat alhier. Voor hem uit reed een wielrij
der waarvoor de heer S. signaleerde. Om
een aanrijding met dien wielrijder te voorko
men, remde de heer S. zeer krachtig, waar
door de auto fiegon te glijden doo- de glad
heid van. den weg, een hoek van 90 graden
maakte en over het trottoir recht op den
winkel van den heer van R. aan reed. De
auto verbrijzelde de spiegelruit, het hout
werk en de hardsteenen onderpui van dien
winkel. Gelukkig bevonden zich geen voet
gangers voor den winkel op het trottoir, an
ders zo uhet ongeval niet zonder persoon
lijke ongelukken zijn afgeloopen. Ook de
heer S. bekwam geen verwondingen, zoodat
het ongeval zich alleen tot materieele schade
bepaalde.
In de bovenzaal var. het Gemeentelijk
Concertgebouw hield deze liedertafel onder
leiding van den bekenden dirigent L. C.
Kiereweer een gecombineerde repetitie met
„Kunst en Vriendschap" uit Amsterdam.
Zooals men weet zullen deze 250 zangers
op Zondagavond 20 December in onze Con
certzaal uitvoeren het groote koorwerk van
Hubert Cuypers „Roncevaux" of „De
Hoorn."
Bijna niemand in de zangerswereld of
hij heeft over dit werk een en ander hooren
vertellen.
Weinigen evenwel zijn in de gelegenheid
geweest om het door een dergelijk ensemble
te hooren uitvoeren.
Geen moeite is gespaard om een mooi
geheel' te krijgen -en beurtelings waren het
Haarlemsche koor en het Amsterdamsche
eikaars gast om gezamenlijk te kunnen repe-
teeren.
Met ingang van 11 Januari heeft de laatste
vrouwelijke klerk in dienst der Nederland
sche Spoorwegen (plaatskaartenkantoor) te
Haarlem, m-ej. E. von Stein, eervol ontslag
aangevraagd.
Deze bond, gevestigd te Haarlem, houdt
de twaalfde algemeene vergadering op Zon
dag 27 December 1925 (3e Kerstdag) in
het Patronaatsgebouw aan de Hammerstraat
hoek Eerste Pijnackerstraat te Rotterdam.
Aanvang 12% uur n-m-
De agenda vermeldt o.m.
Installatie nieuwe afdeelingen Mede-
deelingen Jaarverslag van den Penning
meester, Benoeming verificateurs Behande
ling Begrooting 1925/26 Jaarverslag van
den secretaris Uitreiking der in de Compe
titie 1924/25 behaalde prijzen.
Voorstel van de Rederijkerskamer „J. A.
Alberdingk Thym" te Haarlem
Het Bestuur van den R.-K. Tooneelbond
stelt vast het soort van stukken voor iederen
kring, b.v. Kring A. drama's, Kring B.
tooneelspelen, Kring C. blijspelen, enz. In
elk geval worde echter voor de kampioens
competitie een bepaald soort stukken voor
geschreven.
Toelichting Het spelen van verschillende
soort stukken brengt verwarring en werkt na-
deelig voor een juisten maatstaf.
Prae-advies van het Bondsbestuur Al
heeft het Bondsbestuur reeds meermalen de
bezwaren kenbaar gemaakt, die het opdringen
van e,en bepaald genre van stukken met zich
biengt (iedere club moet immers rekening
houden met den aanleg van haar spelers),
heeft het tegen aanneming van dit voorstel
als proef geen bezwaar. Alleen wenscht het
nadere toelichting, hoe de practische toe
passing mogelijk kan zijn, daar een zeer
groot percentage stukken naar hun inhoud
niet zijn, wat de benaming zou kunnen doen
verwachten, zoodat een als „treurspel" be
titeld stuk dikwijls een tooneelespel is, een
bijlspel vaak een klucht, enz.
Voorstel van de Rederijkerskamer „J. A.
Alberdingk Thym" te Haarlem. Alle offi-
cieele stukken worden rechtstreeks naar de
afdeelingen gezonden.
Toelichting Officieele mededeelingen, ge
daan in „Tooneelgids" bereiken ons dik
wijls niet tijdig, zoo b.v. de inschrijving voor
de competitie.
Prae-advies Een overbodig voorstel. Het
hier gevraagde wordt steeds gedaan. Het in-
schrijvingsbiljet voor de competitie was aan
de afdeelingen reeds lang tevoren toege
zonden, de herhalingen in Tooneelgids ge
schieden slechts pro forma.
Voorstel van de Rederijkerskamer „J. A.
Alberdingk Thym" te Haarlem. De deel
nemende afdeelingen worden ondergebracht
in twee klassen. In de eersle klas zijn de
clubs, die minstens eenmaal het kampioen
schap van Nederland hebben behaald aan
tal eerste klassers 6 a 8. De overige clubs
spelen in de tweede klas. De club, die in de
tweede klas het hoogst aantal punten heeft
behaald dingt bij een volgende competitie
mee in de eerste klas. Wie bij de competitie
in de le klas het laagst aantal punten be
haalt, degradeert naar de tweede klas. In
de eerste klas, onverschillig waar er gespeeld
wordt, treedt steeds dezelfde jury op.
Toelichting De kampioenscompetities, die
we tot nu toe hadden, vervallen hierdoor.
Alzoo hesoarine iurykosten. Bovendien wordt
Barometerstand 9 uur v.m.: 764. X ooruil.
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken te 4.14.
Medegedeeld door het Kon. MeteoroL
Instituut te De Bilt.
Verricht naar v aarneminaen in den mor
gen van 15 December.
Hoogste Barometerstand 771.3 m.M. te
Valentia.
Laagste Barometerstand 754.3 m.M. te
Memel.
Verwachting van den avond van 15 tot
den avond van 16 December 1925:
Zwakke tot matigen wind uit westelijke
richtingen, toenemende bewolking, waar
schijnlijk met sneeuwbuien, aanvankelijk
zachter.
opgeheven het bezwaar voor sommige
kringkampioenen, om weer spoedig met een
ander stuk voor de kampioenscompetitie te
komen.
Vooral is echter de afdeeling Haarlem
tot dit voorstel gekomen, omdat zij heeft
ondervonden, dat in een kring, waar een
club is gevestigd, die een of meermalen het
kampioenschap behaalde, bij nog niet aan
gesloten vereenigingen weinig of geen animo
bestaat om tot den bond toe te treden. Kun
nen die vereenigingen in een andere klas
spelen (in casu> bedoelde tweede klas), dan
hebben zij kans nog een goed figuur te ma
ken en langzamerhand haar prestaties op een
hooger niveau te brengen.
Prae-advies van het Bondsbestuur Zoo
als het voorstel er staat, varklaart het bond-
bestuur zich er tegen. De kansen voor d
clubs zouden er in plaats van beter, slechter
op worden. Want tot nu toe zijn er slechts
drie clubs (geen 6 a 8 die eens het kampi
oenschap van Nederland behaalden, zoodat
bij een normale deelname van 16 clubs, er
voor dertien hunner slechts één kans zou
bestaan, die dan nog slechts daarin bestond
over te gaan naar de eerste klas, zonder voor
dat jaar eenige kans op het kampioenschap
te hebben. Voor die dertien vereenigingen
zou dan, eerlijkheidshalve, ook een er, de
zelfde jury worden aangewezen. Niet alleen
in dit practisch onmogelijk, omdat juryleden
die over zoodanigen vrijen tijd beschikken,
niet te vinden zullen zijn, maar daarenboven
zouden de lasten voor den bond zoo hoog
worden, dat binnen afzienbaren tijd een fi-
nancieele catastrofe zou moeten volgen.
Wat zou er overigens moeten geschieden
alss van de drie kampioenen er een of twee
piet inschreven De kans op den begeerden
titel zou vcor den overblijvende al heel ge
makkelijk zijn.
Voorts is de kwaliteit der .opvoeringen nog
niet zoodanig met alle respect voor som
mige keurige prestaties dat zij de instel
ling van een eerste klas rechtvaardigt.
Als er bezwaren zijn voor sommige kring
kampioenen, om spoedig weer met een an
der stuk voor de kampioenscompetitie te ko
men, is dit meestal aan hen zelf te wijten.
Waarom moet de eerste opvoering altijc
uitgesteld worden tot Januari of Februari
Om evenwel aan de principieele gedachte
van de voorstellende club een kans te bieden,
is het bondsbestuur bereid, het volgensd sei
zoen.een proef te nemen met het instellen
van twee verschillende klassen in iederen
kring, b.v. een tweede in de kringcompetitie
is geweest, mag dan alleen voor de tweede
klasse inschrijven. Voor de clubs, die nog
geen kring kampioenschap behaalden, noch
ooit nummer twee waren staat de derde klasse
open. De kampioen der derde klasse pro
moveert dan automatisch naar de tweede
klasse, terwijl de laagste der tweede klasse
degradeert.
Het is een prettig verschijnsel dat er
steeds meer zaken ontslaan, die trachten
datgene te brengen en te laten zien, wat
werkelijk mooi is.
Zoo brengt de kunsthandel Leo H. de Nic
Zijlstraat 87, een aantal glaswerken van .Co-
pier uit Leerdam die uitstekende kwalitei
ten bezitten was vormgeving als wat het
gekozen materiaal cangaat. Copier weet zijn
glaswerken zuivere vormen bij te brengen,
hier en daar geraffineerd met een fijn zetie
en herhaaldelijk profiteert hij van een voor
uit berekend toevalligheidje.
Zeer mooi zijn de glazen vazen met opaarl-
glas. welke door het materiaal heen ver
werkt is en de teere cracquclure geeft juist
deze vazen zen heel bijzondere charme.
Heel goed ook zijn de geëxposeerde wer
ken, waarin hij de toevallige luchtblazen laat
meespreken.
De teer-groene en blauwe tinten der an
dere vazen hebben een buitengemeene be
koring.
De tentoonstelling is vastgesteld van 14
21 December.
Wegens den sneeuwval van den laatsten
tijd is het waterpeil in den Haarlemmer-
meerpolder zoo gestegen dat het polderbe
stuur het weer noodig geacht heeft de
Crucquiusmachine in werking te stellen. Zijn
er wel eens ernstige plannen geweest ge
noemde machine te doen sloopen, gelukkig
dat dit niet is geschied, want in tijd van
nood verricht deze nog uitmuntende dien-
•ten.
