Voor geest en hart.
FUROL bij Ruwe Huid, Gesprongen Handen, Schrale Lippen
Radio-omroep
75 et.
binnenlandsch nieuws.
Bericht.
De politieke crisis.
de pogingen van dr. de visser.
INGEZONDEN.
GEMENGD NIEUWS
Geraffineerde oplichterstnic.
Meer dan 12 uur in een
koud lokaal.
STOOMVAARTLIJNEN.
RADIO
LUIDSPREKERS
RADIO - BUREAU
F. H. MEIJER
Jansstraat 67
FINANCIËN.
Rijkspostspaarbank.
Een
bewust kunstenaar
Flor van Reeth.
Laethem.
Ernst Shausson,
Het standpunt der R.-K, Ministers. De
kans op een accoord zeer gering geacht.
In verband met de pogingen van dr. De
Visser, om het huidige ministerie als extra
parlementair kabinet te doen aanblijven,
verneemt de „Tel.", dat de vier R.-K. Mi-
Bisters, gelijk trouwens niet anders te ver
dachten was, in geen geval zitting zullen
Hemen in een kabinet dat zich zou neer
leggen bij het votum der Tweede Kamer van
11 November j.l., waarbü de gelden gewei
gerd werden voor het Gezantschap bij het
Vaticaan. tenzij op een of andere manier een
oplossing over deze kwestie zou worden ge
vonden.
Dat dr. De Visser er in zou slagen thans
nog een onlossing te vinden, die èn C.-H. èn
R.-K. zou bevredigen, wordt zoo goed als uit
gesloten geacht; anders ware zün eerste op
dracht, die gericht was op het herstel der
rechtsche samenwerking, zoodat het demis
sionaire kabinet dan had kunnen blijven zit
ting houden, niet mislukt.
In politieke kringen acht men ook een
minderheidskabinet, uit R.-K. en A.-R, be-
staande, vrijwel uitgesloten, om niet te sore-
ken van een minderheidskabinet, samenge
steld uit A.-R. en C.-H., dat nog veel zwak
ker zou staan.
Voor den idboud van deze rubriek stelt dc
Redactie zich niet verantwoordelijk.
EEN BILLIJKE SCUOOLGELDREGELING
TEGELEN ALS VOORBEELD.
Het schijnt wel, dat de behartig ng van
de be'angen der groote gezinnen het
best toevertrouwd aan kleine gemeen en
Onlangs mochten wij wijzen op het schi' te
rend voorbeeld van B 1 e r i k. Thans is het
de vroedschap van Tegelen, die den
moed toont daadwerkelijken steun aan
groo'e gez nnen te verleenen. door een
schoolgeidrcgel ng in te voeren, die geheel
en al in den geest is, die door den Bond
voor groote gezinnen wordt voor
gestaan,
Aan welke eischen dient een billijke
schco'geldregeling te voldoen?
Ie. Zij moet reken-ng houden met het
dr a a g v e r m o ge n.
Hoe meer nkomen, hos meer schoolgeld.
Hoe meer k'ndcren in het gezin zijn, des
te lager schoo'geld.
2e. Zij behoort reken'ng te houden met
het gehecle aantal kinderen ten laste. Naar
ons oordeel kan dit het best bereikt wor
den door den belastbaren som tot
maatstaf te nemen.
3e. Voor meerdere schoo'saande kinde
ren moet een aanmerkelijke reductie
plaats hebben. Bij de bestaande schoolgeld
regeling heeft' men zich dat bere kbaar ge-
dach', door de toepassing van den kinder
aftrek. Evenwel nagenoeg zonder resultaat.
Het middel is tot dit doel ondeugdelijk.
Welnu met deze e sciien heeft de nieuwe
8chooVeldregeling van Tegel en rekening
gehouden.
Natuurlijk is het schoo'geld afhankelijk
van een tarief door een gemeente ontwor
pen; daarom is het in het algemeen genomen
moeilijk een en ander onder cijfers te bren
gen. We wenschen echter den nadruk te
leggen op het feit, dat door den raad van
Tegelen, belangrijke reductie was verleend
bij meerdere schoolgaande kinderen uit ééri
gezin.
He' tweede k'nd befaa't 75 pet. van het
tarief het 3de 50 pet., het 4e 25 pet., terwijl
het 5de kind vrij is.
De Raad der gemeente is zich wel bewust
dat de tegenwoordige onderwijswet, zoo
danige reductie n.et meer kent. doch dat
de Regeering reeds voor enkele gemeentere
zooals Den Haag en Helmond van een
zoodan'ge reductie hare goedkeuring
hechtte, zal ook deze regel ng wel goed
gekeurd worden. En hoe sterker de drang,
des te eerder zal de onbillijke rege'ing der
wet 1923 voor goed verdwijnen, Een nieuwe
regeling is althans door Z. Em, den Min.
van Onderwijs toegezegd.
Gaarne brengen wij hulde aan den raad
van Tegelen, die getoond heeft den moed
te bezitten, den lande du delijk te maken,
hoe een billijke schoolgeldregeling ingericht
moe', worden.
Figaro docetl De Limburgsche dorpen
gaan voorop!
J. W. F. v. MEEGEREN,
Voorzitter Ned, R. K. Bond
voor Groote Gez.nnen.
KERSTMISPAKKETTEN VOOR ONZE
ZIEKE SOLDATEN.
Landgenooten,
Evenals vorige jaren hoopt de Konin l k
Nederlandsche Vereeniging „Ons Leger" aan
de zieke militairen, welke met de Kerst
dagen zich in de hospitalen zullen bevinden,
een kerstverrassing te zenden. En zij doet
daarom weer een beroep op Uwe welwil
lende medewerking.
Wij hooren reeds uwe bedenkingen;
„slechte tijden", „groote zorgen", „onzekere
toekomst", etc., etc. Maar toch wagen wi;
het, dit, hopcnlijk ook u sympathiek plan,
onder uwe aandacht te brengen. Want, hel
is zoo'n aardige gewoonte geworden, dat
onze Vereeniging haar werkjaar kan beslui
ten met een kleine verrassing voor onze
zieke soldaten.
Medewerking is verzocht aan en verkre
gen van de betrefiende militaire autoritei
ten, teneinde over de noodige gegevens te
beschikken, opdat geen enkele zieke zal
vergeten worden.
Voor eiken rijksdaalder kunnen wij eer
oakket zenden, of, eiken zieken soldaat
bewijs geven, dat er toch nog altijd land
genooten zijn, die, ondanks deze donkere
tijden, uiting willen geven aan hun sympa
thie voor en wrardeering toonen aan den
Nederlandschen soldaat!
Een postwisseltje is spoedig ingevuld en
daarvoor houdt het secretariaat, Korte
Wijnstraat 8, Rotterdam, zich gaarne aan
bevolen! Ock kan gestort worden op Giro
nummer 119264.
Moge dit plan, evenals het vorige jaar,
slagen!
Bij voorbaat onzen harlelijken dank.
Namens het Bestuur
de Secretaris
J. VAN DE WALL.
Een Hollander opgelicht.
Een Rotterdamsch koopman, die een le
vensmiddelenhandel naar West-Duitschland
drijft, is het slachtoffer geworden van een
geraffineerde oplichterstruc. Zooals destiids
reeds uitvoerig in de bladen werd mede
gedeeld, was op zekeren dag de beroemde
monstrans uit den Dom te Munster ver
dwenen.
De meest zonderlinge geruchten omtrent
'en diefstal deden toen de ronde. Hiervan
meende een Belgisch diamanthandelaar, die
tot voor kort in Keulen woonde, nartij te
moeten trekken. Aan bekenden deelde de
man onder de grootste geheimhouding mede,
dat op de Diamantbeurs te Antwerpen een
iuwelier een groeten robün uit den mon
strans te koop had aangeboden. De steen
'Ou een waarde vertegenwoordigen van
f 109.010. Reeds zou een Airerikannsch koo-
per voor den steen tc vinden zijn. De robijn
zou echter onmiddellijk voor een bedrag van
17.500 van de hand gedaan worden. Aan
deze zaak zou niet minder dan 70.000 ver
dienste zitten. De handelaar had slechts nog
10.000 noodig. Als de Rotterdamsche koop
man dit bedrag op een bank' zou willen stor
ten. zou de verkooper ook daar den steen
-leponeeren. Kwam de Amerikaan den robün
koopen, dan zou de winst eerlijk gedeeld
worden, De goedgeloovide Hollander voldeed
nan het verzoek van den diamanthandelaar.
Hij stortte 10.000 en kwam toen in het
bezit van den wrardevollen steen. Wat de
Hollander verwacht had .egbeurdc echter
niet. Dc Amerikaansche kooper kwam niet
oodagen en ook de vriendelijke Belgische
diamanthandelaar liet niets meer van zich
hooren.
Na lang wachten meende de Hollander da»
'hans het uur van geluk voor hem was ge
komen. Hij nam het sieraad uit het depót en
tood hiermede naar een diamantexpert in
Parijs. Deze vond den steen mooi, doch
moest den Hollander tot zijn spijt mededee-
len, dat de cchto robi'n reeds schitterde in
de kroon van den Maharadja van Haidara-
bad in Turkan
Dinsdagmiddag tegen 5 uur bemerkten de
families Van Hien en Robbertse, te Veenen-
daal. dat haar kinderen van ongeveer 8 faar
nog niet van school thuis waren gekomen,
terwrl de school al om 3 uur was uitgegaan.
Zii bleven wachten en wachtenhet
werd 7 cn 8 uur en later, maar niemand ar
riveerde, Ten slotte bemoeiden zich eenige
burgers met het geval en een stelde zells
zün auto ter beschikking, om de omgevngi
af te gaan zoeken. De een veronderstelde,
'st de kinderen wel verdwaald zouden kun
nen zijn, een ander dat ze door het ijs zou
den zijn gezakt. Men zocht den geheelen
nacht, niet alleen te Veenendaal, maar ook
'n de omliggende plaatsen, zooals Bennekom,
Lunteren enz. Op aanraden der politie stel-
de men een onderzoek in en greppels, sloo-
ten, kolken enz, werden doorzocht. Maar
men bleef even wijs.
Tegen half vijf in den ochtend, cindeliik
zag de nachtwaker te Veenendaal, die rustig
door de straten liep, licht branden in de bij
zondere school, hoofd de heer Schreuder,
aan den Darkberg, Hij belde het hoofd op,
en samen stelden ze een onderzoek in. Het
bleek, dat de twee kinderen, stijf van kou
en verkleumd, in een der groote en holle
lokalen zaten. Zij hadden school moeten blij-,
ven en waren vergeten. Met groote moeite
hadden ze daarna nog de lamp aangetrok
ken. Dertien-en-een-half uur hadden ze er
zoo zitten wachten, terwijl ze nog tegen de
deur geschopt hadden, om de aandacht te
trekken, wat echter niet was gehoord, zelfs
niet in het betrekkelijk dichtbij gelegen huis
van het hoofd.
Nader verneemt de „Tel.", dat de politie
eer, onderzoek instelt.
BINNENLANDSCHE HAVENS.
AMSTERDAM. Aang. 15 Dec., Weser st.
Rival, hout, carg. Brandt, Minervahaven;
Theano st., Belfast stukgoed, carg. Holl.
Stoomboot Mij., Handelskade; Radja st„
Java, id„ carg. Mij. „Nederland", Sumatra-
kade; 16 Dec., Deucalien St., Bremen, stuk
goed carg. Vrachtmail, Surinamekade; Nero
st., Danfzig id. em. carg. Vér. Carg. kant.,
Levantkade; Plu!o st., Bordeaux, stukgoed,
carg. N. Rijnvaart Mij., idem; Agamemnon i. San Carlos.
st., Italië id., carg. Ver. Carg. kant., Suri
namekade.
IJMUIDEN, Aang, 16 Dec. Nero v, Dantzig
Pluto v. Bordeaux; Agamemnon v. Genua;
Nereus v. Stettin; Frits Schoop v. Leningrad.
Vertr. 16 Dec.: Aire n, Goole; Sandysike n.
Blytb.
IJMUIDEN Vertr, 16 Dec,: Karimafa n.
Java via Antwerpen,
VLIELAND, Vertr. 16 Dec,! Prof, Buys
n. Hull; Heron n. Londen.
VLISSINGEN. Gep. 16 Dec.; Koudekerk
v, Algiers n. Antwerpen.
DELFZIJL. Aang. 15 Dec.! Wilhelmina,
Du'.dek van Iquique (Chili) naar Delfzijd,
Vertr.: Pax, Hagenaar, naar Norden-Songa
st, van Delfzijl naar New-Castle; Hunze 9 st.
van Groningen, naar Hamburg.
VLISSINGEN. Gep. 16 Dec.! Gaasterdijk
v. Roterdam n. Antwerpen.
Van Antwerpen; Magellan n. Zuid-Ame-
rika; Ncckar n. I eninrf'ad: Justin n. ^hilL
NEDERL. STOOMVAARTLIJNEN.
AGAMEMNON (K.N.S.M.) 16/12 v. Genua
te Amsterdam.
ALGORAB (R. Z. A.-lijn) 16/12 v. Hamburg
n. Antwerpen,
AMBON (H. W, Afr.-lijn) uitreis 15/12 te
Palmas
BATJAN'(H. Austr.-Iijn) thuisreis 15/12 v.
Port-Said.
BILDERTJK (H.A.L) 12/12 v. R'dam te
Philadelphia.
BOSCHDIJK (H.A.L.) No-folk-R'dam 14/12
v.m. 2.37 op 725 roiil W. Land's End.
BUITENZORG (RZ Lloyd) uitreis 15/12 v.
Djibouti.
CITY OF GLASGOW (Oceaan) Japan-
R'dam 11/12 van Cebu.
DELI (H. Afr.-lijn) thuisreis 15/12 te Duin-
keken.
D'NTELDIJK (H.A.L.) Pacific-R'dam 13/12
te Chrictobnï.
DRECFTDIJK (H.A.L.) Pacific-R'dam
13'12 v, Christobal.
FAUNA (KJ^.S.M.) 15/12 v. Napels naar
Cafania.
FLANDRIA (H. Lloyd) thuisreis 15/12 v.
Lissabon.
GAASTERDIJK (H.A.L.) 16/12 v. R'dam
te Antwroen.
GANYMFDES (K.N.S.M.) Algiers Adam
pj. 15'12 Gibraltar.
GELRIA (H. Lloyd) thuisreis 15/12 v. .Rio
Janei-o.
IRENE (K.N.S.M.) 15/12 v. Malaga naar
^HAARLEM (W.I.M.) 14/12 v. Callao naar
Cerro Azul.
KARIMAT (Nederl.) 16/12 v. Amsterdam
tc Hffrtv'rtf,
KEDOE (R. Lloyd) uitrei» pass. 16/12 Suez.
KIELDRECHT (Br.-Ind-lijn) -thuisrcir
16/1? v, Oocon»da.
LOTTE (K.N.S.M.) 15/12 v. Malta n.
^raeus.
MAASDAM fH.A.L.) New-Orleans-R'dam
15'i? te Havana.
NEPEUS (£.N.S.M.) 16/12 v. Stettin te
A'dsm,
NERO (K.N.S.M.) 16/12 v. Dantzig te
A'dam
OT.DEKERK (H.O.A.-lijn) uitreis 15/12 v.
Man'lfn /verbetering).
OOSTERKERK IH.O.A.-lijn) 17/12 n.m
5 uur ven Jnoan »e R'dam ve-wacht.
ORANJE NASSAU (W.I.M.) thuisreis
15/12 v. Havre n. Amsterdam.
PATROCLUS (Oceaan) 12/12 v. Hong-
kong n. R'dam.
PLUTO (K.N.S.M.) 16/12 v. Bordeaux te
A'dam.
RANDFONTEIN (H.Afd.-lijn) uitreis p.
16/12 Malta.
SITOEBONDE (R. Lloyd) thuisreis 15/12
te Marseille,
STELLA (K. N. S. M.) 15/12 v. Tarragona
VLIELAND (H.Afr.-lijn) 16/12 v. A'dam
te Hamburg.
VULCANOS (K.N.S.M.) 14/12 v. .Lissabon
n, A'dam,
ZEELANDIA (H Lloyd) uitreis 15/12 v.
Santos.
BENGKALIS (Nederl.) 16/12 v. A'dam te
Batavia.
HERCULES (K.N.S.M.) 16/12 v. A'dam te
Hamburg.
KOUDEKERK (Br.-ïnd.-lün) thuisreis p
16'12 Vli'?in<<ep naar Antwerpen,
NARENTA (H.A.L.) Pacific-R'dam 16/12
te Londen.
PRINS DER NEDERLANDEN (Nederl.)
16/12 v. Batavia n. Amsterdam.
BUITFNLANDSCHE HAVENS,
ALGERIB 15/12 v. v. Waterford n. Barry
Docks.
ARGUS, Bonninga, 12/12 v. Aalborg te
Hamburg,
BATAVIER n 16/12 n.m. 12.30 v. R'dam
te O-svesend.
BET FAST MARU 15/12 v. Philadelphia n.
New York,
BARENDRECHT 15/12 v. R'dam te Ba-
loem.
RE^NTSCK 14/12 v A'dam- te Hamburg.
BOUPcPT FIN 1512 v. N-vik n. R'dam
BRAVE COEUR 15/12 v. R'dam te New-
Orieans.
BRITRTTM 15'»2 v. R'dam te Catania.
CARABOBO 15/12 v. W.-Indië te New
Yo'k,
CANTOR 15'12 v. Dantzig n. R'dam.
CONTJS 14/12 v. Hongkonu n. Tara''an.
CITO, m.s. 14/12 v, Londen n. Caialis
uitgeklaard.
CITY OF CHESTER R'dam-Delagoabaal
15/12 v. AFoabaai
DE RUYTER, m.s. 14/12 v. Nijmegen te
Londen.
DINA, m.s. 11/12 v. Londen te Yarmouth
EIBERGEN. 15/12 v. R'dam te New York
ENTRE RIOS 14/12 v. Santos n. R'dam.
GAZELLE, m.s. 12/12 Esbjerg n. Neder
land.
GOUWESTROOM 14/12 v, A'dam te
Eastham.
GUWZEE, sleepb,, R'dam-Lagos met 2
bakken 15'12 te Las Palmas.
HARDENBERG Montreal n. Avonmouth,
was 15/12 351 mijlen W. v. Valentia.
H, A. NOT.7E 15/12 v. Bremen n. R'dam.
HTLVFRSUM 15/12 v. A'dam te Bremen.
HINDENBURG 12/12 v. B.-Ayres n. Rot
terdam.
HOOGLAND 14/12 v. Caen op de Tyne
IBFRTA 15/12 v. Santander n. R'dam.
IMMO R'dam-W.-Afrika 15/12 v. Lar
Palmas.
IOANN1S FAFALIOS Braila-Rotterdair
14/12 v. Constantinopel.
JAARSTROOM 14/12 v. A'dam te Hu'l
JUSTINE, Fekkes, 13/12 v. Fredericia te
Holtcnlau.
riAPELLE, R'dam-Tandjong Priok p. 12/1?
Kaap Blanc.
MACASSAR Mara 14/12 v. Yokohama n.
Eoeraba'a.
NFCKER 16/12 v, Antwerpen n. Lenin
grad.
NOORDKAAP Deen, 13/12 v. Hamburg n
Ddense.
NOORDSTER Westers. 12/12 v. Nakskov
;e Hamburg.
NOORDWIJK 15/12 v. Bayonne n. Bilbar
NORA 10/12 v. Sundsvall n. Westzaan
litgeklaard.
NORMAL Dantzig-R'dam p. 15/12 Bruns-
Vültel.
NYSSIENA m.s. 14/12 v. Londen n. Schie-
'am uitgeklaard.
PRINSES JULIANA ms., 14/12 v. Londen
i. Calais uitgeklaard.
SACANDAGA 15 12 v. R'dam te Boston.
SEBU Hamburg-Marokko p. 16/12 Gi
braltar.
SIKH 15/12 v. Semarang n. Calcutta.
STAD AMSTERDAM 14/12 v. R'dam te
Hamburg.
STAD HAARLEM 15 12 v. Boston t*
Cardenas.
TALISMAN R'dam-New York 15/12 v.
Halifax.
TANGER, R'dam-Barry p. 14/12 Lizard.
THORNKOPE Bougie-R'dam p. 15 12
Ouessant.
WEIMAR 12/12 v. Lissabon n. R'dam.
Vaz Diaz 2000 M dagelijks Nieuw*
en Beursberichten met tusschennooze»,
van 8 154 30 Tijdseinen 10 15 en 4 31
8 en 10 uur Zondags behoudens event
voetbalnieuws te 44 30 uur nog Pers
berichten te 8 uur
Engelsche stations 365495 M ^dage-
lijks concerten lezingen, enz van 7 20—
ca tl uur Zondags ook van 3 50 uur
Daventry 1600 M d-gelijks. 1 iidseiB
10 50 en 7 20 uui Big-Ben en 120 en 4 20
uur van Greenwich van 7 tot ca 11 30
uur concert, zang. lezing, enr Zondags van
af 3 50 en 8 50 uur
H D O - 1050 M dagelijks Potiriebe-
berichten 12 en 7 30 uur Zondags niet
Persberichten zie bij Vaz Dias 'Dincr-
concert (ongeregeld) 6 uur Kinderuurtie
s Maandags 5 uur Avondconcerten dage
lijks 8 10 uur zie verder event bijzonder
heden hieronder
Radio Paris - 1750 M - Dageliiks concert,
- Avondberichten over de H D O te
zang of lezing 12 50 en 9 uur
Brussel 265 M - dagelijks concert 835
uur (Zondags 8 50 uur)
Eilleltoren - 2650 M - dagelijks Lmder
voorbehoud) 5 50 uur en Zondag Woens
dag Vrijdag en laatste Zaterdag der
maand op 2200 M concert te 7 50 uur
Duitscbe stations 395—443 M - dage
lijks concert, zang en lezing vanaf 3.50
uur - Zondags ock in de ochtenduren
ke-k^ienst, enz
De Bilt 1100 M Weerberichten 10.47
12.55, 8 35 uur
BIJZONDERHEDEN,
""rnssel 8.35 Kamermuziek.
Daventry 7.50 „De Messias" van Handel
10.45 Concert, daarna Jazzb"nd.
H. D. O. 6 uur Diner-concert -8.15 Con
certgebouw-orkest uit Amsterdam.
Konigswüsterhausen 7.50 Beethoven-
avond.
Munster 7.50 „De Zigeunerbaron
operette van Strauss.
Zie verder boven.
PER WEEK.
COMPLETE 3 LAMPSTOESTELLEN
VANAF i 1.85 PER WEEK.
Eind October was in de Rijkspostspaar
bank ingelegd 30331 mil'ioen.
In November werd 9 nrillioen en 834 ton
ingelegd en 9 millioen 234 ton afgeschre
ven.
Het totaal tegoed bedroeg einde No
vember 313 mil'ioen 834 ton.
Onder de vele kunstenaars waarop Vlaan
deren in dezen tijd groot gaat/ is er wel
licht geen die meer bc.vi:. is van de ziel van
zijn ras, dan de are' i-cc:i kunstschilder
Flor van Reeth. Zij - gegrepen uit het
innigste der Vlaams;':c ;.iïl, is de plastische
openbaring van het kt.hvende, van het
nieuwe Vlaande.c Het is alsof door het
torment der oorlogsjarenVlaanderen herboren
is, alsof de loutering der geleden beproevin
gen en smarten het Vlaamsclie volk van uit
het Egypte der oppervlakkigheid en vreem
de overheersching terug heeft gevoerd naar
het beloofde land van diepe schouwing van
innig mystiek leven. Aldus is de oude traditie
van lang vervlogen eeuwen die den aooden- 1 veredelt den mensch, maakt hem beter omdat
1
even vereenigd zijn, waar ze gaarne zijn, om
dat er alles naar eenheid streeft en van ee- -
heid getuigt in gevoels- en gedachteleven.Zijn
huizen zijn niet naar een eenheidsmodel op
gevat, daar drukten geen economische dwarg-
beelden of vormen op. Het huis is geen ver
lengstuk van fabriek of arbeidsplaats, geen
benauwde cel, waar de paria's der moderne
industrie-gebieden met hun kroost in opge
hoopt leveh, geen nummer van die sinistere
aaneenrijging van krotten die men arbeiders
buurten noemt, en waai* de weemoed u he*
hart beklemt bij het schouwen der ei-drioo-
ze eentonige armoede van zieleleven. Neen,
van Reeth's huizen, hoe klein en onaanzienlijk
ook, zijn juweeltjes van gezellige, innerlijke,
innige, daarom blije woningen. Zijn huis is
een apostolaat, want het herinnert den mensch
aan zijn mensch zijn, het is voor menschen,
niet voor menschen-materiaal gebouwd. Het
slaap sliep in de drie zustersteden, door de
jongere generatie weer opgenomen. Op het
eenige terrein, den eenigen grondslag waar
eenheid en herleving voor het verdeelde
Vlaanderen mogelijk is, het mystieke gevoel,
wordt gaandeweg een nieuw gebouw opge
trokken, een huis waar alle rasgenooten zich
werkelijk thuis voelen. Dat degenen die het
meeste bijdragen tot de verdediging en ver
het hem aan zijn mensch zijn en aan zijne be
stemming herinnert. Het is uitdrukking van
stijl in den hoogsten, e'delsten zin van het
woord.
Dit zijn ook de kenmerken van van Reeth's
schilderkunst. Zij spreekt tot de ziel, subli-
miseert de realiteit of liever zij schouwt die
in hare ideëele ongereptheid. Zij grijpt de
innerlijke kern, de mystieke werking der
hcerlijking van die religieuze volksgrondsla- ziel en openbaart die in al het geziene. Het is
gen in Vlaanderen het meest welkom zijn, is
begrijpelijk,rechtvaardig en dus noodzakelijk.
Flor van Reeth's verdienste is wel, dit
beter dan ee.nig ander kunstbroeder begrepen
te hebben. Zijn schilder- en bouwkundig
werk is één objectivatie van het innerlijk ge
moedelijke, religieuze, intieme aanvoelen der
Vlaamsche ziel. Zijn kunst die misschien,
evenals de kunst van Timmermans, zijn
vriend, aan grootschheid te kort schiet,is voor
al gemoedelijk en diep. Zij is, God zij dank,
door en door echt van voeling. Terecht wordt
van hem getuigd, dat hij afgebroken heeft
met de uitheemsche vormelijkheid en lijnen-
kunst om zich heelemaal in te werken in de
innerlijke beteekenis van lijnbeelden en licht-
vizie. Vandaar 't zeer eigenaardige, maar diep
psychologisch kunstbegrip bij van Reeth
voor den kerkbouw. De kerkelijke, de litur
gische en de volkssymboliek geven er elkaar
de hand en gaan in diepen eenvoud maar in
sterke eenheid naar het leitmotiv of de hoofd
gedachte der kerk. Iedere lijn, iedere duistere
hoek, ieder licht-en-kleurgietend venster
heeft zijne vaste beteekenis.
Een typisch voorbeeld daarvan is van
Reeth's Pinksterkerk, waarin alles meewerkt
om te belichten de waarheid „De Heilige
Geest,versterker en bezieler door Gods genade
van het heil ons door Christus gebracht."
Midden in de kerk staat het altaar, en boven
het altaar gloriet een grootsche twaalfkantige
apnnelkozpzl waardoor het gouden licht naar
beneden stormt en door een reusachtigen
luchter heel de kerk en de knielende geloovi-
ge.n met gloeiende pinkstertongen bevonkt.
Hetzelfde kunstbegrip heeft architect van
Reeth ook ah het er op aan komt, huizen te
bouwen. Hij vat het huis op als een heiligdom,
waar het hart der familfe klopt, waar allen
om het groote centrumpunt van familiaal
de natuur, de dingen en de menschen gezien
van uit een gelouterd gemoed en een verlich
ten geest. Van Reeth heeft als 't ware van alles
het goede, het schoone,het eeuwige, het heilige
gezien en weergegeven. Schoonheid is voor
hem kalme visie, sereniteit en warme uit
straling van Gods bijzijn op menschen en
dingen. Schoonegroote kunst schrijft een
der meest geziene Vlaamsche critici die
ons dadelijk geweldig aangrijpt, ons ontrukt
aan de zotte wereld en zijn oppervlakkig voe
len. Als 'n Godsgenade doomt zij in onze
ziel weder, zij is eene streelende maar ook
bevelende vraag om beter mensch te worden
en schooner ziel.
Felix Timmermans, die niet slechts van
Reeth's vriend, maar van Reeth's groote be
wonderaar is hij heeft zijn illustratiekunst
grootendeels aan hem te danken hfeft in
enkele woorden de kunst van van Reeth we
ten te schetsen.
Neen zegt Timmermans laat ons die
zieletoestanden geen naam probeeren te ge
ven, maar ze stil in-genieten en we zullen
aan het puntje van ons hart hunne gevoels
taal wel gewaar worden. Angelico schilderde
steeds hemelen omdat hij den hemeltoestand
verlangde. Van Reeth schildert steeds het
Begijnhof, omdat hij er iets hoopt te vinden
en dat is: „Vrede". De witte vrede, de mystie
ke vrede die geurt uit het boeksken van Tho
mas 4 Kempis. En daar zit "heel het proble-
ma van Van Reeth.
Hij snakt naar vrede, soms vindt hij hem
en dan zingt heel de zonnige zomer in de
weerspiegeling van een venstersoms heeft
hij hem verloren, en dan is het poortje toe,
ie schemer waart, de lelie spot, en de ziel
is als een schaakbord van strijd. Soms daagt
die vrede weer aan, en ginder in een door
zicht van karr»er, gangen en nog gangen, iets
als een droom, komt een begijntje met een
schoot vol bloemen soms is 'r angst en dan
donkeren er cypressen tegen een witten
muur maar gelukkig wordt die vrede meer
I en meer bestendig, en vizioer.en van Ange-
lussen verspreiden goud en vrome klokken-
klanken. Het is een droombegrnhof. 't Is de
weerspiegeling van zijn droom naar vrede.
En omdat die werken van zoo diep komen,
zijn het geteekende gebeden die men zou
kunnen betitelen, als er zon is „Magnifi
cat.", als de cypressen somberen en het
schaakbord kleppert„De Profundis", als
er regen valt „Rorate Coeli" en zoo een
gansch boek. Flor van Reeth is een groot
mystieker, zonder heiligenfiguren te schil
deren en daarom groet ik hem.
Herman Bahr, de groote Duitsche Katho
lieke schrijver, schreef eens in zijn dagboek:
Alles wat wij thans in wetenschap en kunst
beleven, is slechts de proloog tot de weder
geboorte van het geloof. Tot die wederge
boorte, waar alle ernstige pogen naar streven
moet, heeft v. Reeth's kunst machtig bijgedra
gen. Elk zijner schilderijen iseencredokreet,
een verzuchting naar het Oneindige. Zijne
kunst is van hoogstaande psychologische
waarde. Hij definieert zijn techniek met de
volgende woorden: Peilen naar het meest
aetherische wat er op onze planeet te ontdek
ken valtnaar het subtiele gevoel, de gees
telijke ontroering van het gemoed, de ziel
van den mensch, om dit alles in een schit
terende schaal in al zijn klaarheid op te van
gen en het te offeren op het altaar der zelf
verloochening.
Kan men edeler kunsttheorie, neen le
venswijsheid in kunstvormen brengen?
Terecht zegt dan ook de bekende Vlaam
sche priester Joris Baers, dat geen Katholiek
intellectueele, geen van hen die belang stel
len in de jongere kunstuitingen en den pols
slag nagaan van 't moderne geloofsleven in
dc wereld der schoonheid, onverschillig blij
ven mag tegenover de belijdenis van dezen
kunstenaar Zijn werk immers is een getui
genis van de onzichtbare en toch geloofsvaste
realiteit, een uitnoodiging om tot het in-
diepen van de hoogste geestelijke mogelijk
heden op te streven. En als dusdanig is zijn
werk een kranige geloofsdaad, die onge
twijfeld rijke vruchten dragen zal.
Laat ik besluiten met een woord van
Duns Scotus, een der grootste geleerden die
de Kerk onder hare kinderen telt „Omnis
creatura theophania" alle schepselen spre
ken ons van God. De kunst van Flor van
Reeth is de incarnatie dezer waarheid. Als
zoodanig moet hij voor ons een voorbeeld
en een meester zijn.
JOS VANDERVELDEN.
EEN KIJKJE IN HET VLAAMSCHE
KUNSTLEVEN.
Ongetwijfeld is het van belang in aan
sluiting met het artikel over den zoo be
kenden Vlaamschen schilder Flor van
Reeth, de lezers een kijkje te gunnen in het
kunstleven in Vlaanderen, dat op zoo kern
achtige wijze zijn stempel drukte op eer.
klein dorpje, gelegen aan een schilderach
tige rivier en omringd door bosschen. Sint
Martens Laethem, Laethem aan Bosch en
Leie! Welk een ideëele achtergrond! In de
kunstgeschiedenis 00 écn lijn staande on
geveer met het Hollan-'sche Laren, het
Fransche Barbizon, het Duitsche Worpr,
schilderachtige dorpjes, waar kunstenaars,
in droomerigc gepeinzen, bevrijd van he»
stadstumult, dat reeds zoo vaak het licht
in de harten cn geesten der menschen ver
doofde, trachten naar eigen inzichten' de
wereld te verrijken met nieuwe schoonheid
en vreugde.
Met voorliefde geeft ons Ka'el van 'den
Woestvne een blik over het Laethemsclm
Landschap in zijn bundel „Kunst en Geest
in Vlaanderen" in zrn Lae'hemsche Brie
ven over de Lente, Men vindt het ook ver
eeuwigd, gelijk Wies Moes in zijn artkie1
over Laethem (bewaard in de knip«elaf-
deeling der R. K. Bibliotheek en Lees
zaal) zegt, in overdaad vn kleuren en
spottend licht 00 de wijds-bloeiende doe
ken van Eiricl Claus, den te vroeg heenge-
•»snen grooten meester vn het luministi-ch
'mpressionisme in Vlaanderen, Een aardig'
beschrijving brengt ons Sanderus, in zi'r
erheerü'kt Vlaanderen: „De velden zijr
ier vlak, ruim, aan de Leie ge'egen. Een
helder, open land, vol frissche klare tinten,
'ongezond en wind-geaaid tot in zijn verre.
Ijle horizonnen M?ar het heeft zijn don
kere, romantische plaatsen, waar het groen
"estijnen slingert, en de bloemen zijn el
zen regen, of als een berg. De huisjes lig
gen er vrooli'k; hun roode daken; reuze-
hol!eblo"men. De oude molens staan er rlr
vergri'sde wachters uit te ki ken over de
akkers. En boven deze heele heerlijke
'andouw, die de Leie afboord met een
-ilveren lint, staat diep en wijdsch de zui
vere hemel te gloriën en de galm der fijne
klokken uit de k'eine kerkjes li k lege
bijenkorven, drijft af langs het vlekkeloor
blauw, begeleid door een koor van leeuwe-
-ikken.
Wafelen en krentenbrood lokken der
hongerigen wandelaar naar de koele
nriëeltjes van de herbergen langs het water,
vermoeid door het genieten der paradijs
achtige hoekjes en uitkanten, w-arheen hij
zich liet leiden, of van de schilderachtige
schilderswoningen met hun antiek-glimmen
de meubels, verf en doekenrommel. Een
bonte afwisseling, die ons soms schijnt te
verplaatsen in Duizend en een Nacht. Hoe
groote letterkundigen, dichters en toondich
ters dit Laethem ook voortgebracht mag
riepste wezen kende. A's oud man schil
dersdorpje bij uitnemendheid. Het begon
een kleine halve eeuw terug, bij den aardi-
gen dorps-secretaris en oud-burgemeester
Albijn van den Abbeelen, Deze eenvoudige
man, die men den goeden geest van de
streek heeft genoemd, kwam tot.de schil
derkunst door een wonder van innige,
dankbare liefde voor het land, waar hij ge
boren en grootgebracht was, dat hij in zijn
diepste wezen kende. Als oud man, schil
derde hij met de oogen van een amoureus
kunstenaar, haarfnn, tot in de kleinste on-
'erdeelen, het land dat hij zoo liefnad
peinzend, droomverloren. De poëzie van
zijn leven werd als een weldoende geur van
bet land, die lokte en gevangen hield. In
'898 komen zich te Laethem vestigen: Frans
an Cock, Valerius de Saedeleer en de Am
sterdammer Maurits Niekerk, een jaar la
ter George Minnen, de geniale Pieta-beel-
denaar. dan Gustaaf van den Woestijme.
lier vangt ook de roman aan van Albert
Servaes, in het huisje van den geitenhoe
der.
Onvermijdelijk is het voor ieder die de
hcdcndaagsche geschiedenis wil bestudee-
•en van de meest levenskrachtige kunsttra
ditie, de roemrijke traditie van het palet,
zijn schreden te richten naar dit Mekka
an de gouden rivier, waar iedere schilder
bijna een persoonlijkheid was, in zijn meest
karakteristieke manifestatie en er zijn per
soonlijkheid zuiver en gaaf wist te bewa
ren, wat voor de meesten geen geringe
verdienste is, wanneer men bedenkt, dat
zij hier hebben gewerkt in de schaduw van
een De Saedeleer, een Minne, een Con
stant Perncke: in onzen tijd wel een der
krachtigste vertegenwoordigers van het
Vlaairsche schildersgezin. In de sfeer van
-.'ie „levenspoëzie", die de goede, trouwe,
„Albijn" hier voor zich zelf had weten te
veroveren, vonden zij allen elkaar, leefden
en werkten, ieder naar eigen kunstenaars
inzicht; impressionist en expressionist, land
schap en portretschilder, romantieker en
modern schilder.
Om hen heen levend al die eenvoudigen
van harte, de boeren, de mannen en vrou
wen, stille irecewetkers van de kunstenaars
'ie hen treffen door de rust van hun be-
laau, hen inspireeren door het rythme van
gebaar en ongekunstelde plastiek van hun
stanCen, in huis, akker en veld. Het volk.
welks geschiedenis Albert Servaes vastleg
de in zijn twaalf doeken over het „Boeren
leven.'
JOS. MULDER.
een
bijdrage tot de muziekgeschiedenis.
Deze week ontving ik het speciale num
mer dér Revue musicale, hetwelk geheel
gewijd is aan Chausson en een onmisbare
bron zal blijken te zijn voor de studie der
historische lijn, in de Fransche muziek:
Franck-Chausson-Debussy.
Chausson werd te Parijs geboren in 1S55.
Een rijwielongeluk maakie een tragisch
einde aan zijn kostbaar leven, in 1899,
juist toen zijn gecontroleerde, maar nooit
gedefinieerde aestheiica, zoo veel belovend
ging worden in zijn half afgewerkte slik
ken.
Wat Chausson van nature was, moge
blijken uit een brief van Debussy aan
Chausson: „Wat uwe gesprekken betreft,
ze zijn me steeds, aangenaam; zij? gij niet
zoo ongeveer mijn oudste broer, waarin men
ten volle zijn vertrouwen stelt, van wien
men zelfs een standje zou aannemen, en....
vergeef me, tot' nu toe ben ik er niet in
geslaagd U tevreden te stellen." Of als d't
nog niet voldoende is, dan moge voor den
ingewijde deze andere passage uit een brief
van Debussy den musicus typecren: ,.Ik
heb op 'f oogenblik geen interessant bock
voor tenzij een werk van Bloy in uw
smaak valt." Het is noodzakelijk, Chausson
te typeeren met de uitspraken van ande-en,
want hij zelf heeft de meeste zijner gaven
in'erdaad gewantrouwd.
Een zeer bizondere karaktert-ek vinden
we in het fei', dat hij bizonder kieskeurig
was in het uitzoeken zijner teksten, ge
schikt voor muzikale vertolking, iets waT
hij van zijn meester Franck allerminst had
kunnen leeren. Een open oog bezat hij voor
de tijdsfrooming in de omringende kunsten
en als het waar is, dat de schilders altijd
de musici en dichters iets voor zijn, dan
mogen we gerust aannemen, daf Chausson
zich door de schilders heeft laten beïn
vloeden. En zijn dat niet dezelfden geweest,
die zelfs hier in óns land de Tachtigers heb
ben gewekt?
Men verbaast zich bij het lezen van
Chaussons brieven, over diens open blik
en fijn intellect. Terecht mocht Debussy
juist aan hem schrijven: „als de tijden nieï
zoo treurig waren, als men aan de men
schen kon vragen eer.s belangstelling tc
hebben voor iets anders, dan voor een
nieuw model fiets."
Chausson heeft werken van allerlei soort
nagelaten en het schijnt, dat „hef geval
Chausson, dat eens alle profeten in gekijf
heeft doen opstuiven, met groote stappen
door den toondichter zelf in zijn werken
tot klaarheid gebracht is.
Ik schrijf met opzet „het sphijnt", want
men neme mij niet kwalijk, dat ik van
Chausson niet meer ken, dan diens liederen,
die op zich al reeds in staat waren mij een
bewonderaar te doen worden van dez^
eerlijke muziek. Een paar trekjes, ons door
Maurice Boucher gegeven, mogen zrn mu
ziek typeeren, hij maakt misbruik van har»
pèges, trillers en tremolo's en stelt zich
tevreden met uitsluitend te zijn een „har.
moniste". En al zijn zijn modulaties niet
orig'neel, zc zijn toch zeer karakteriseerend
en al heeft Chausson in 'f algemeen de mu
zikale spraak niet ve-nieuwd, hij heeft er
toch tof nu toe ongehoorde accenten in ge
legd. Vooral was Chausson vindingrijk in
zijn melodieën, die hij meesterlijk wist te
ontwikkelen en me? elkaar te combineeren.
En wat een algemeene karaktertrek van
èl zijn werken is: in de homogeniteit van
elk zijner werken vindt men steeds het
jeugdig élan, vermengd met den droeven
ernst. In deze uitersten ligt de verklaring
van'het bizondere, daf er in zijn muzikale
taal gelegen is.
Doch laat ik er niet te veel over spre
ken en alleen trachten Chaasson's liederen
in de huiskamer te krijgen. Want als men
de Duitsche romantici nu eenmaal van bui
ten kent, dan neme men zijn liederen, dia
tot de schoonste melodieën behooren, die
ooi" in Frankrijk geschreven zijn.
Niemand kan zich door den prijs van
Chaussons lied"rbundel laten afschrikken
en men zal blij zijn met zijn liederen ken
nis gemaakt te hebben. Mocht iren wat
minder cabaretmuzick e.d. koopen!
Men oversc'-a 'te Chaussons werk niet,
maar dit is zeker, dat de huiskamer veel
zal winnen, als zijn !iede-en er weerklin
ken, liederen, die lieht van taal, tot een
minimum van noten beperkt, zonder eenige
gecompliceerdheid, voor het klavier ont-
wo-pen, binnen het bereik van zeer velen
liggen.'
J. VAN DE WIEL Pr.
Abonné's die te klagen hebben o*er
ONREGELMATIGE oi SLECHTE BEZOR.
GING dei ,.N H Conrent". worden DRIN
GEND verzocht dit ONMIDDELLIJK schril-
eliik te berichten aan de Administratie of
mondeling aan onze Bureaux. NASSAU-
LAAN 49
ADMINISTRATIE N. H. COURANT.
