UTIÏM
UIT DE PERS.
Mr. Th. Heemskerk over het
gezantschap bij den
Paus.
De kabinetscrisis.
Dr. Koch heeft voor de opdracht tot kabinetsformatie bedankt. De
strenge order van de Britsche Admiraliteit tegen de communistische pro
paganda. Het wetsontwerp betreffende invoerrechten op messen en
scharen, handschoenen en gloeikousjes in derde lezing door het Engelsche
Lagerhuis aangenomen.
Onder de radio-berichten: De Fransche minister van Koloniën verklaart
onder geen voorwaarde over te gaan tot verkoop van koloniaal grondbezit
in verband met de financiëete moeilijkheden. Het Engelsche slagschip
„Rodney" van stapel geloopen. Dr. Luther opnieuw kabinetsformateur?
Beklaagde Steiger naar aanleiding van den moord op den Poolsche Staats
president vrijgesproken.
Gem. buitenl. berichten,
KUNST EN KENNIS.
Het klassieke drama.
De a.s. studentenfeesten
te Utrecht.
Een nieuwe komeet.
LEGER EN VLOOT.
De oud-minister van Oorlog
C. D. H. Schneider, t
RECHTSZAKEN,
De inbrekers te Ooltgensptaaf.
Oom en neef.
Verduistering van ll/z t°n-
De leider der A.-R. Kamerfractie, oud-
minister Th. Heemskerk heeft in de anti
revolutionaire kiesvereeniging te Baren-
drecht een merkwaardige rede gehouden,
waarin hij uitvoerig over het gezantschap bij
den Paus sprak. Wij ontleenen er het vol
gende aan uit het verslag in de anti-rev.
„Rotterdammer'
„De oorzaak der crisis fs de verwerping
van den post betreffende het gezantschap bij
den paus. Men heeft het zelfs voorgesteld,
alsof door de verwerping van deztn post het
protestantisme in Nederland is gered. Het
protestantisme wordt echter door het be
staan van het gezantschap gebaat noch ge
schaad. Met het oog op hen, die het air aan
nemen alsof in het gezantschap een gevaar
zou zijn gelegen is het nuttig daarop eens
nader in te föan.
Het zou gemakkelijker zijn geweest, indien
het gezantschap er nooit was geweest. Kuy-
per heeft er dan ook niet naar gestreefd.
Het was te voorzien, dat het eene oorzaak
van vele moeilijkheden zou worden. Nu het
er is geweest, meent spr. te mogen zeggen,
dat het zijn nut heeft gehad.
Ds. Kersten zag er de erkenning in van
de geestelijke macht van den paus. Dat gees
telijk gezag is er echter onafhankelijk van
het al of niet bestaan van het gezantschap.
Ds. Kersten's bedoeling was dan ook, dat
men op deze wijze den paus erkent als
stedehouder van Christus en als hoofd der
gcheele christenheid. Indien deze zienswijze
juist ware, zou het gezantschap inderdaad
onaannemelijk zijn. Volgens protestantsch
besef is echter zulk een kwaliteit onbestaan
baar. Daarom kan, wie niet krachtens be
lijdenis die pauselijke autoriteit aanvaardt,
in een bepaalde daad ook nooit de erkenning
daarvan tot uitdrukking brengen.
Zulk een bewering is tot dusver dan ook
alleen in Nederland getut. Engeland, Duitsch-
land en Frankrijk hebben ook een gezant bij
den paus. Wie echter aan de Engelsche re
geering zou vragen of deze daarmede den
paus als hoofd der gansche christenheid
wenscht te erkennen, zou verdacht worden
niet wel bij het hoofd te zijn.
Men mag in het gezantschap bij het vati-
cean niet meer zien dan een der gevallen,
waarin de staat in correspondentie treedt
met de kerk. Ook de Geref. kerken hebben
haar deputaten voor de correspondentie met
de hooge overheid. Evenzeer treedt de over
heid in voorkomende gevallen in correspon
dentie met de synode der Herv. kerk, terwijl
ook met de roomsche bisschoppen wordt ge
correspondeerd. Als men voor de aanwijzing
van een geestelijk, verzorger van een gevan
gene het advies vraagt van den bisschop,
dan erkent men dezen door zulk een daad
Maar dat beteekent niet dat men den room-
schen geestelijke als vertegenwoordiger der
gansche christenheid erkent.
Zoo kan er ook correspondentie zijn op
internationaal gebied, omdat ook daar de
paus een groote invloed uitoefent en die wel
eens ten goede kan komen aan ons land;
De minister van buitenlandsche zaken zou
kunnen bevestigen, dat het geval zich heeft
voorgedaan, dat door den paus op ons ver
zoek in het belang van ons land invloed is
uitgeoefend op de houding der roomsche
geestelijkheid.
Indien destijds vrijheid werd gevonden om
in het belang van den vrede een tijdelijk
gezant naar den paus te zenden, dan was
het gemotiveerd om later voor vredes- en
andere doeleinden een gezantschap bij het
vaticaan in stand te houden. Het gaat er
slechts om of zulk een gezantschap eenig
nut kan opleveren.
Toen in 1920 werd voorgesteld het tijde
lijk gezantschap in een gewone missie om
te zetten is Lohman daar tegen opgekomen.
Spr. ziet daarin slechts een inconsequentie.
Nu bedreigt de afstemming van den ge-
zantschapspost niet alleen de samenwerking
der rechterzijde, maar het geheele parlemen
taire stelsel. Hoewel dft gevolg van te vo
ren vast stond heeft de C.-H. groep in de
Tweede Kamer er zijn er In die partij ook
die beseffen hoe dol driftig de zaak van hun
geestverwanten is geweest gemeend dat
nu het oogenblik was aangebroken om te
zeggen, dat er voor haar aan de handhaving
van het gezantschap onoverkomelijke bezwa
ren waren verbonden.
Het gezantschap bij den paus heeft eenig
nut, maar het mag niet de politiek beheer-
schen. Het is denkbaar dat men een gezant
heeft bij een regeering, met welke men zich
overigens niet kan vereenigen. Zoo zou het
geval zich kunnen voordoen, dat een gezant
werd gezonden naar de Russische sovjet-
regeering, welker geheele systeem is gebouwd
op de ontkenning van God. Ook de Fransche
revolutie ontkende het bestaan van God,
maar in de practijk behield men toch nog
altijd het idee, dat, bij terugdringing van
het geloof van het publieke erf, zekere
maatschappelijke zeden moesten worden ge
ëerbiedigd. In Rusland tracht de regeering
haar op de ontkenning van God gebouwde
theorie ook in de practijk tot de uiterste
consequenties te verwezenlijken,
Toch zou het kunnen gebeuren, dat het
noodig werd geoordeeld bij de sovjet-regee
ring een gezant te hebben, om toe te zien
dat onze belangen in Rusland goed worden
behartigd. Daartegenover zou echter Rus
land er aanspraak op maken ook naar hier
een diplomatieke vertegenwoordiging te zen
den en voor dezen alle rechten opeischen.
Dat zou het gevaar meebrengen van een
bolsjewistischen haard in ons land, Zulk een
gevaar bestaat niet ten aanzien van een ge
zantschap bij den paus. Hier betreft het al
leen een rekening houden door de oVerheid
met de Chr. Kerk, zooals deze zich in ver
schillende vormen openbaart. Indien er een
unie was van protestantsche kerken zou er
geen enkel bezwaar zijn ook daarheen een
gezant te sturen en voor de roomschen zou
er geen enkele reden zijn zich daartegen te
verzetten. Nu wij dezen twistappel eenmaal
kwijt zijn, zou het wel eens kunnen gébeu-
ren dat de A.-R. er zich niet meer voor lie
ten vinden het gezantschap opnieuw in te
stellen."
Het „Centrum" bevat de volgende be
schouwing uit parlementairen kring:
„De nieuwe opdracht aan Dr. de Visser
om een zij het ook niet-parlementair
Kabinet te vormen, kwam onverwacht en
wekte bij velen verwondering.
Vooral ter Linkerzijde verwachtte men
thans een opdracht aan Mgr. Nolens Vol
komen ten onrechte. Na het duidelijke ant
woord van de Kath Kamerfractie aan Mr.
Marchant was er geen enkele reden, om
thans nog een opdracht tot Kabinetsformatie
aan den katholieken leider te geven. Dat
na de mislukking van Dr. De Visser's po
ging, om een parlemenair Kabinet te vor
men, de Koningin aan iemand de opdracht
zou geven, een extra-pari •m'">trir Kah;n
te formeeren werd verwacht. Daarin school
dus de verrassing niet; wèl hierin dat zij ge-
gqven werd aan Dr. De Visser,
Zal hij in deze taak slagen?
Hij schijnt naar verschillende kanten zijn
voelhorens uit te steken. Toch wordt door
velen aan zijn mogelijk succes getwijfeld.
En wel hierom:
Hij kan niet slagen, of hij moet een voor
Katholieken en Chr. Historischen aanneme
lijke oplossing van de Gezantschaps-kwestie
weten te vinden. Kon hij 'dat, dan had hij
echter een parlementair Kabinet kunnen
vormen, of juister nog: dan was de crisis op
gelost en konden de betrokken ministers op
hun verzoek om ontslag terugkomen.
Maar blijkbaar is hij daarin niet geslaagd.
Naar verluidt, was het hoofdbestuur der
Chr.-Historische Unie wel geneigd tot een
oplossing mee te werken, maar stuitte deze
tenslotte af op den beslisten onwil der Chr.-
Hist. Kamerfractie.
Nu staat het echter toch zoo, dat. als er
een extra-parlementair Kabinet optreedt dit
ook terstond voor de Gezantschapskwestie
komt te staan Stel. dat 't mei een opining
komt, waar de katholieken zich bij kunnen
neerleggen, dan kan dezelfde meerderheid,
die op 11 November het amendement-Ker
sten •annam. aanstonds weer een spaak in 't
wiel steken. Ofwel het nieuwe Kabinet gaat
met de meerderheid van 11 November mee.
maar dan zal ook geen enkel katholiek erin
zitting nemen, terwijl het dan in geen enkel
opzicht op den steun der grootste Kamer
fractie kan rekenen
Daarom zijn we thans in deze zonderlinge
situatie aangeland: slaagt dr. De Visser als
nog in het vinden van een aannemelijke op
lossing voor het Gezantschapsvraagstuk, dan
is het onnoodig en dus ook absoluut ver
keerd, een extra-parlementair kabinet te
vormen, omdat dan het kabinet-Colijn rustig
kan aanblijven, en slaagt hij daarin niet,
dan is de positie aanstonds zóó zwak. dat hi
niemand, die er geschikt voor is, bereid zal
vinden om in dit wrakke kabinet zitting te
nemen.
Met eenige spanning wordt daarom tege
moet gezien, wat er de eerste dagen gebeu
ren zal.
De finandeele crisis in
Frankrijk.
De bladen dringen er op aan dat het a.v
plan tot herstel van den finandeelen toestand
niet door den minister van financiën alleen
zal worden opgesteld, maar door het geheele
kabinet.
De „Echo de Paris" verwacht dat Dou-
mer ach allereerst zal bezighouden met het
begrootingsevenwicht te verzekeren.
In den kabinetsraad van Zaterdag zal hij
zijn plannen uiteenzetten.
Tsjitsjerin te Parijs.
Tsjitsjerin heeft hedenmiddag een onder
houd gehad met den secretaris-generaal van
het ministerie van buitenlandsche zaken.
De spionnagezaak.
In de spionnagezaak heeft de Engelsch-
man Leather bij zijn verhoor aHe schuld ont
kend, terwijl Fisher zegt overtuigd te zijn,
dat Martha Moreuil voor rekening van Lea
ther heeft gespionneerd.
De spoorwegongevallen
in Frankrijk.
Behalve de botsing bij Lieusaint-Moissy,
12 km. van Melun verwijderd, waarvan wij
gisteren melding maakten, hebben er eer'
gisteren nog twee spoorwegongevallen plaats
gehad. Tusschen Vaires-Thoringny en Lag'
ny-Thorigny, op de lijn ParijsChSteau-
Thierry, reed een personentrein op drie wa
gens van een goederentrein, die ten gevolge
van het breken van een koppeling op de rails
waren achtergebleven. De wagens werden
uit de rails gelicht en kwamen dwars over
den weg te staan met het gevolg dat de per
sonentrein, die uit ChSteau-Thierry kwam,
op deze wagens botste. Een remmer werd
gewond.
Voorts is de trein ParijsEstampes bij
het station Vitry-sur-Seine gederailleerd.
Een aantal wagens liepen uit de rails, waarbij
zeven personen licht werden gewond.
Een complot tegen Stre-
semann.
Inzake den verijdelden aanslag oc Strese-
mann weet het „Berl. Tag." te melden, dat'
Kaltdorf niet in Beieren maar bij Siemens te
Berlijn als arbeider werkzaam was. Zijn vader
was rechter in Beieren. Bij het uitbreken
der revolutie was hij nog communist. We
gens deelneming aan de radenregeering te
München werd hij tot 1 y2 jaar gevangenis
straf veroordeeld en na zijn straf te hebben
uitgezeten werd hij als zooveel communisten
nat.-socialist en gloeiend vereerder van
Hitier.
Nadat hij in Lorenz een bondgenoot had
gevonden, trachtten beiden zich geld te ver
schaffen om hun plan uit te voeren en te
kunnen vluchten. In dit verband schreef
Kaltdorf aan den Münchener advocaat, dien
hij nog uit zijn studietijd kende.
Het „Berl. Tag." citeert eenige passages
u*t dezen brief. Over Stresemann zegt hij
„Dit zwijn moet worden doodgestoken. Wat
bij een internationaal sociailst als Hermann
Müller nog vergeeflijk is, is bij een natio
naal Duitsch man als Stresemann niet te
verontschuldigen."
Van belang is ook, dat Kaltdorf zich uit
drukkelijk beroept op „Kirdorf van de „Lo-
kal Anzeiger."
De regeeringscrisis in
Duitschland.
De oud-minister dr. Koch heeft gister
morgen elf uur den rijkspresident rapport
u tgebrach' over de gevoerde besprekingen,
waarbij bleek, dat de vorming van een groo
te coalitie thans niet mogelijk is, zoodat hij
voor de opdracht tot kabinetformatie be
dankte. De rijkspresident dankte dr. Koch
voor zijn moeitevollen arbeid, die, al heeft
hij niet tot positief resultaat geleid, toch aan
zienlijk heeft bijgedragen on meer licht in
den politieken toestand te brengen.
De communistische pro
paganda bij de Engelsche
vloot.
De Britsche admiraliteit heeft als ant
woord op de communistische propaganda
op de vloot een .strenge order tot de vloot
gericht.
In deze order verklaart de admiraliteit:
„Het is ter kennis van de Admiralitiet ge
komen, dat pogingen worden gedaan onte
vredenheid te doen ontstaan over de betaling
door middel van het verspreiden van onjuis
te en misleidende strooibiljetten, gericht tot
de bemanning van Zr. Ms. schepen en mar-
tieme instellingen". De mededeeling ver
volgt:
„De schrijvers van deze strooibiljetten
hebben in werkelijkheid geen belang bij de
betalingen aan of het welzijn van het lagere
dekpersoneel. Hun voornaamste doel is onte
vredenheid te veroorzaken om daardoor hun
werkelijk doel te vergemakkelijken, dat niets
anders is dan door revolutionair geweld een
regeeringsvorm in het leven te roepen, ge
lijk aan die, welke niets anders dan bloed
verlies ellende en hongersnood aan Rusland
gebracht heeft."
De invoerrechten.
Het wetsontwerp, waarbij ingevolge de
safeguarding of Industries Act invoerrechten
worden geheven van messen en scharen,
handschoenen en gloeikousjes is Woensdag
avond door het Lagerhuis in derde lezing
aangenomen met 245 tegen 132 stemmen.
Uit de Italiaansche Kamer
De Kamer begon Woensdagmiddag met
het debat inzake de regeling van de Italiaan
sche oorlogsschuld aan de Vereenigde Staten.
De afgevaardigde Jung gaf zijn voldoening
te kennen over het totstandkomen van de
overeenkomst. Hij betreurde evenwel, dat
nog steeds geen regeling is gevonden voor de
intergeallieerde oorlogsschulden en dat deze
nog niet kunnen worden geannuleerd. Een
voordeel van de overeenkomst voor Italië
achtte hij het feit, dat Italië aan de geheele
wereld het bewijs levert, dat dit land zijn
financieele verplichtingen nakomt.
De afgevaardigde Tamedi sprak zijn ver
trouwen uit, dat ook Engeland aan Italië
gunstige voorwaarden zou toestaan.
Het debat werd gisteren voortgezet. Ver
wacht wordt, dat de minister van financiën
Volpi dan een belangrijke verklaring zal af
leggen.
Uit den Senaat.
De Senaat heeft gisteren met 150 tegen
46 stemmen de wet op de persvrijheid aan
genomen. Zij zal spoedig door den koning
worden geteekend en onmiddellijk van
kracht worden.
Vóórdat het ontwerp werd aangenomen,
betoogde Senator Tamassia dat, indien de
wet zou worden aangenomen, Italië gevaar
loopt door de wereld te worden geboycot.
Had de wet een tijdelijk karakter gehad,
dan zou hij vóór de wet hebben gestemd,
doch nu dit niet het geval was zou hij tegen
stemmen.
De koningin-moeder ern
stig ziek.
Uit Bordighera wordt geseind: De toe
stand der koningin-moeder (die aan influen
za leed) heeft zich eenigermate gecompli
ceerd, doordat zich in de rechterlong een
ontsteking voordoet met een temperatuur
van 39 gr.
Men wacht op de komst van prof. Pes-
carole.
Na het consult van prof. Pescarole en de
doktoren Quirico en Odello verklaarden de
zen den toestand als vrij ernstig te beschou
wen.
De koninklijke familie zou gisteravond
aankomen, tezamen met prof. Marchiafava,
die dringend ontboden is.
Het fascisme en de vak
beweging.
Het Algemeen Industrieel Vakverbond zal
voortaan heeten Algemeen Fascistisch Vak
verbond der Italiaansche Industrie.
Een nieuwe instelling.
Uit Madrid wordt gemeld: Bij decreet is
een algemeene directie voor Marokko en de
koloniën ingesteld.
De fraude der Banco di
Angola.
In verband met de beschuldigingen der
Portugeesche regeering inzake de Banco di
Angola, is dr. Planas Suarez, de gezant van
Venezuela, teruggeroepen.
Het nieuwe Portugeesche
kabinet.
Antonia Maria Silva, leider der democra
tische partij, die officieel met de vorming
van een kabinet was belast, zal zich en zijn
medewerkers heden aan de Kamer voorstel
len.
De oorlog in Marokko.
De „Matin" verneemt uit Fez dat Abd el
Krim een voorjaarscampagne over de geheele
frontlinie voorbereidt, waar hij abris, barak
ken, telegraaf- en telefoonlijnen aanleggen,
Abd el Krim en zijn En
gelsche vrienden.
Herhaaldelijk reeds zijn in den loop der
laatste maanden berichten gepubliceerd, vol
gens welke Abd el Krim door Engelsche in-
dustrieelen en groote ondernemingen, welke
belangen in Marokko hebben, heimelijk zou
worden gesteund. Thans vertelt de corres
pondent van de „Paris Midi" te Fez een fan
tastisch verhaal, nl. dat hij een contract heeft
gezien, dat den 11 en Juni 1923 tusschen Abd
el Krim en Charles Gardiner, een financier,
scheepvaartmagnaat en ingenieur te Londep
zou zijn gesloten. Er wordt in dit contract
gezegd dat Gardiner voor een bedrag van
300.000 pd. str. in een Fransche bank ten
bate van de Riff-regeering gedeponeerd,
het recht krijgt een bank in het Riff-gebied
op te richten en bankbiljetten ter hoogte van
de gedeponeerde som uit te geven. Gardiner
zou voorts alle petroleummijn- en bosch
concessies erlangen. Een speciale pragraaf
uit het contract zegt, dat de conssies onher
roepelijk zijn, 99 jaren zullen gelden en door
de wetten der „Riff-republiek" zullen wor
den gesanctionneerd.
In de omgeving van Gardiner, waar men
eens is gaan polsen, verluidt dat de overeen-
komsrt van zeer ouden datum is en door de
gebeurtenissen reeds lang van nul en geener
lei waarde is geworden. Gedurende de laat
ste twee jaren is Charles Gardiner één van
Abd el Krim's raadslieden geweest en als
vredesboodschapper naar de Spanjaarden
opgetreden.
Wanneer men echter leest welk een be
wogen loopbaan Gardiner achter zich heeft
(in den Boerenoorlog commandeerde hij een
compagnie Australische Boschjesmannen
tijdens de Chileensche revolutie voerde hij
bevel over een schip hij legde mijnen voor
Port Arthur werd in den jongsten oorlog
negen maal gewond 1) dan kan men zijn
transacties met Abd el Krim niet heel ernstig
opvatten.
Uit Syrië.
Er worden talrijke aanvallen der Droezen
gesignaleerd op de dorpen, welke hun on
derwerping aanboden, alsmede verplaatsin
gen der benden.
Een Fransche colonne, die naar Damas
cus terugkeerde, werd ter hoogte van Ka-
boen aangevallen. De Fransche verliezen
zijn licht, die van den vijand ernstig.
Het Hooggerechtshof van Hama heeft
Dinsdag vijftien doodvonnissen geveld; zes
opstandelingen werden tot drie jaar, één tot
negen maanden en drie tot een week gevan
genisstraf veroordeeld.
De toestand in China.
Het Japansche departement van buiten
landsche zaken ontving berichten meldende,
dat Chineesche bandieten, voordeel trek
kend uit den toestand, optreden tot zelfs in
het Japansche pachtgebied, hetgeen zeer on
gewoon is. Honderd bandieten deden Woens
dag een aanval bij Tsjintsjau enkele mijlen
ten N. van Dairen, maar werden terugge
dreven.
Bij de bespreking van den toestand in
Mandsjoerije werd meegedeeld dat 800.000
yen voldoende werden geacht tot dekking
van de uitgaven voor de troepen, die voor
politiedienst naar Moekden worden gezon
den.
DE WERKLOOSHEID IN DUITSCH
LAND.
In een bespreking van het vraagstuk der
werkloosheid waarschuwt de „Frankf. Z."
zich niet er mede te troosten, dat in vroe
gere perioden wel hoogere werkloozencijfers
zijn bereikt. Alles wijst er op, dat dit keer het
verschijnsel van zeer veel langeren duur zal
zijn. Het geldt hier niet een noodtoestand,
welke door tijdelijke maatregelen te verzach
ten is, totdat zijn voorbijgaande oorzaken
zijn overwonnen. De arbeidsnoodtoestand
van thans heeft oorzaken, welke niet van
voorbijgaanden aard zijn. Het verminderde
kolenverbruik bijv. maakte een beperking
van het mijnbedrijf noodzakelijk, zonder
dat er voorloopig uitzicht bestaat, dat hieraan
een einde zal komen.
Tijdens de stabilisatiecrisis werd in vele
bedrijven tijdelijk het aantal arbeiders be
perkt, welk aantal later weer werd uitgebreid
naar gelang van het inkomen van nieuwe be
stellingen. Op die wijze kon het voorkomen,
dat in die tijden snel zeer groote werkloozen
cijfers ontstonden, die echter na enkele maan
den weer geslonken waren. Dit keer kan de
crisis echter niet meer zoo gunstig voor de
arbeidsmarkt verloopen. Want een groot
aantal bedrijven heeft niet alleen arbeiders
ontslagen, maar is zelfs verdwenen of zal jaren
lang moeten stil liggen.De arbeiders uit zulke
bedrijven zijn het, die Duitschland voor de
veel moeilijker taak stellen, niet om geduren
de enkele maanden in hun levensonderhoud
te voorzien, maar voor hem in of buiten
Duitschland een geheel nieuwe arbeidsmo-
gendheid te scheppen. Hierin kan zelfs de
beste werkloozensteun niet voorzien. De kern
van het huidige vraagstuk is het probleem
van de verzorging en het onder dak brengen
van de, waarschijnlijk voorgoed uit het Duit-
sche productieproces uitgedreven arbeids
krachten.
Te Hamburg is het gisteren tot groote
werkloozenbetoogingen gekomen. Een groote
massa had zich voor het stadhuis verzameld
en riepen telkens weer Wij hebben honger
De politie greep tenslotte in en verspreidde
de menschen, waarbij verschillende arresta
ties werden gedaan.
EEN VERKLARING TEGEN
Dr. WIRTH.
Onlangs heeft dr. Wirth te Freiburg in
een rede betoogd, dat de vertegenwoordigers
van de Kerk zich in de fabrieken moesten
begeven, niet alleen om voor de armen te
preeken, maar om het geweten wakker te
schudden van hen, die zonder noodzaak dui
zenden huisvaders op straat zetten. „Het
drukken van gebedenboekjes is nog geen
godsdienst."
Deze uiting heeft volgens den correspon
dent van de „Köln. Ztg." onder de katho
lieke burgerij van Freiburg levendig mis
noegen gewekt. De uitgeversfirma Herder
Co. heeft zich de woorden speciaal aange
trokken en heeft in het openbaar ertegen ge
protesteerd. De firma verklaart, dat alge
meen door het publiek de woorden geduld
worden als op haar te slaan, daar zij den laat-
sten tijd arbeiders had moeten ontslaan in
verband met de afzetcrisis. Nooit echter
heeft zij, aldus het protest, tot een ontslag
besloten, hetwelk onvereenigbaar zou zijn
geweest met de christelijke beginselen van
haar onderneming. Steeds heeft zij een ont
slagene zooveel mogelijk geholpen. Maar de
verantwoordelijkheid voor het geheel schrijft
zekere grenzen voor. Iedere kenner van den
toestand weet dit, en zeer zeker een kenner
van den Katholieken boekhandel. Neemt de
crisis nog toe, dan zullen nog meer ontsla
gen moeten volgen, maar niet ter bescher
ming van „kapitalistische" particuliere be
langen.
DE WERVING VOOR HET VREEM
DELINGENLEGIOEN.
De rechtbank te Cassel heeft een merk
waardig geval van desertie berecht.
Verleden jaar had een rijksweersoldaat
een paar jonge meisjes leeren kennen, die
zich voor dochters van een „Rittergutsbezit-
zer" hadden uitgegeven. Besloten werd, met
een kameraad van den soldaat, die ook ver
lof had, Oud en Nieuw te gaan vieren in
Mainz. In een restaurant aldaar dronk de
soldaat wat. Hetgeen daarna gebeurde, weet
hij zich niet te herinneren. Alleen dat hij
ontwaakte in een Fransche kazerne. Spoedig
daarop bevond hij zich op weg naar het
Fransche Vreemdelingenlegioen, waar hij
ongeveer een jaar diende, tot hij onlangs
naar het Spaansche Rifgebied wist te vluch
ten, en via Spanje naar Duitschland was te
ruggekeerd, waar hij gearresteerd werd en
nu wegens desertie tot een jaar gevangenis
straf werd veroordeeld.
De „Rittergutzbesitzertöchter" waren
niets anders geweest dan werfsters voor het
Vreemdelingenlegioen.
DE PAARDENFOKKERIJ.
De bekende aanvoerder van de Russische
cavallerie, de gewezen kozak Boedjennyj,
heeft op een bijeenkomst een redevoering
gehouden over den stand van de paarden
fokkerij is Rusland. Wij ontleenen aan het
verslag van deze redevoering de volgende
bijzonderheden
Voor den oorlog had Rusland 35 millioen
paarden (volgens de telling van 1913). Twin
tig andere belangrijke staten (Engeland,
Frankrijk, Duitschland, Amerika, Oosten-
rij k-Hongarije enz.) hadden plm. 40 millioen
paarden. Er was echter een groot verschil
van qualiteit tusschen de Russische paarden
en de buitenlandsche in Rusland werd wei
nig aan ras-veredeling gedaan. Van de 35
millioen Russische paarden waren er 16 mil
lioen van pl.nm. 133 centimeter (Boedjennyj
noemt dergelijke paarden „hondjes"), 12
millioen van 2 pl.m. 2 el, terwijl pl.m. 7 mil
lioen waren van goed ras. In 1915 bezat Rus
land in zijn 8714 stoeterijen, 7 millioen paar
den van verschillende soorten. Sovjet-Rus
land bezit nu echter slechts.... 15 stoe-
ttrijen 1 Het paard degenereert steeds meer
in Rusland, zei Boedjennyj, en dit brengt
voor een landbouwstaat als Rusland groot
gevaren mede.
De Gosplan heeft besloten dat er in dezen
handelend moet opgetreden worden en dat
er nieuwe stoeterijen moeten worden opge
richt, waaronder 23 voor rijpaarden. Boed
jennyj begrijpt echter, dat dit onvoldoende
is, en hij drong bij zijn toehoorders aan op
particulier initiatiefhij wil, dat elke boer,
vooral de kozakken, opnieuw paarden zou
den gaan fokken. Hij Heeft echter een ding
uit het oog verloren de sovjet-regeering
beschouwt eiken boer, die meer dan 2 paar
den bezit als een „koelak" en dit leidt voor
den boer tot vele administratieve onaange
naamheden. Zal de regeering in dezen haar
houding wijzigen?
Het groote succes, dat de opvoeringen
van „De Vogels" van Aristohanes, met mu.
ziek van Alphons Diepenbrock onlangs te
Utrecht en te Amsterdam hebben gehad, is
aanleiding geworden tot het vormen van een
voorloopig comité, om te komen tot de op
richting eener vereeniging, welke zich ten
doel zal stellen, om door uitvoeringen, lezin
gen, enz. de kennis en de belangstelling voor
het klassieke drama te bevorderen.
Men gaat daarbij van de gedachte uit, dat
de tegenwoordige omstandigheden het niet
waarschijnlijk maken, dat de producten van
het antieke Grieksche en Latijnsche tooneel
op het repertoire onzer beroepsgezelschap
pen kunnen worden gebracht, aangezien
daarvoor slechts bij een speciaal en vrij be
perkt publiek belangstelling kan worden
verwacht. Anderzijds echter hebben de op
voeringen van „De Vogels" ruimschoots be
wezen, dat er groepen van intellectueelen
bestaan, die pogingen van dilettanten, welke
door den aard van hunne studie den geest
der oude dichters dichterbij zijn gekomen,
om daar zorgvuldig voorbereide, eenvoudige
opvoeringen dien geest te doen leven, zullen
willen steunen en bevorderen
Verschillende hslangrijke Grieksche en
Latiinsche komedies en tragedies zouden
daarvoor In aanmerking kunnen komen.
Zoo maakte b.v. wijlen dr. Chr. Deknatel,
behalve van „De Vogels vertalingen van
verschillende andere bluspelen van Aris
tophanes, ook van „Alkestls' van Euripides.
Onder de blijspelen van Plautus en Te-
rentius zijn er verschillende, die de moeite
voor een opvoering ruimschoots
loonen. Voor Sophokles .Elect ra ligt de
muziek van Alphons Diepenbrock gereed.
Willem Pijper componeerde muziek bij
Sophokles' „Antigone" en bij „De Bacchan
tenen „De Cycloop"' van Euripides, m de
vertalingen van Balthazar Verhagen en zoo
is er meer, dat als het ware voor opvoering
gereed ligt en waarvoor de bedoelde ver
eeniging belangstelling zal trachten te wek-
ken.
Het ligt ook in de bedoeling, om, wanneer
het tot de opvoering van grootere en moei
lijker drama's mocht komen, daarbij de hulp
van beroepstooneelisten in te roepen.
Het voorloopig comité bestaat uit d»
heeren Balthazar Verhagen, Willem Pijper,
Mr. N. R. H. van Essen mej. Johanna Die
penbrock en Mr. J. den Tex, Joh. Verhulst-
straat 68 (secretaris), die reeds nu gaarne
bewijzen van instemming in hun pogingen
zullen ontvangen.
Binnenkort zullen nadere bijzonderheden
per circulaire verspreid worden.
Naar wij vernemen is de kunstschilder Frans
Hesmans te Schoorl, aangezocht te zorgen
voor de decoratieve aankleeding van demas-
kerade en het spel „Ignaten" die ter gele
genheid van de Studentenfeesten in den
aanstaanden zomer te Utrecht zullen plaats
hebben.
Door mr. Ensor Is op het Union Obser
vatorium te Johannesburg, naar de „Times'
meldt, een nieuwe komeet waargenomen.
Deze komeet, welke voor het bloote oog
niet zichtbaar is, bevindt zich in het sterre-
beeld „Het Net" nabij de Magallanische Wol
ken, dus in den Zuidelijken sterrenhemel. De
komeet beweegt zich snel, haar staart is 15
minuten lang.
De gepensioneerde luitenant-generaal
C. ,D. H. Schneider, die Woensdag, 93 jaai
oud, in Den Haag overleed, heeft gedu
rende 40 jaar deel uitgemaakt van het of
ficierenkorps van het wapen der Artillerie.
In 1853 werd hij n.l. bij dat wapen benoemd
tot tweede luitenant en na de verschillen
de rangen te hebben doorloopen in April
1884 in den rang van generaal-majoor als
inspecteur aan het hoofd gesteld van dat
wapen, waarna in 1890 zijn bevordering
volgde tot luitenant-generaal.
Toen in 1894 het ministerie-Röell optrad,
zag generaal Schneider zich belast met de
portefeuille van Oorlog. Zijn ministerschap
eindigde in 1897, toen genoemd kabinet na
de invoering van de ieuwe Kieswet aftrad
en plaats maakte voor het ministerie-
Pierson.
Onder het bestuur van minister Schnei
der werd de Geweren-wet aangenomen,
waarbij het leger met het geweer „Model
95" werd bewapend en de Artillerie-In
richtingen toen voor een groot deel reeds
naar de Hembrug werden overgeplaatst.
Voorts viel onder het ministerschap van
generaal Schneider de beslissing omtrent
de definitieve inrichting van de Stelling van
Amsterdam, benevens de invoerig van h:S
reserve-kader en de regeling der rechts
positie daarvan .bij de wet.
Een veldwachter mishandelcL
Voor de rechtbank te Rotterdam hebben
zich te verantwoorden gehad J, v. P., los
werkman, 24 jaar, zonder vaste woonplaats,
en P. H. W., koopman te Amsterdam, 33
jaar, beiden beklaagd van poging tot dief
stal in vereeniging, gepleegd in den' nacht
van 16 op 17 Juli in Ool.gensplaaL Ze zou
den te 2 k 3 uur dien nacht getracht hebben
in de woning van J. C, de R. in te breken,
door in een vertrek van die woning te
klimmen, in dat vertrek een kasf te openen
en te doorzoeken. Hun plannen hebben ze
niet kunnen volvoeren doordat een hond
aansloeg.
P. was bovendien beschuldigd van diefstal
van een fiets ten nadeele van S. v. <L H.
in den nacht van 16 op 17 Juni en van
schoenen op 18 Juli fen nadeele van L. H.
Voorts stonden beiden terecht wegens
verzet tegen de politie. In den nacht van 18
op 19 Juli had de veldwachter L. Jordaan
de mannen willen aanhouden die hij ver
dacht van de poging tot diefstal, die in
Ooltgensplaat had plaats gehad, en had
daartoe de hulp ingeroepen van den nacht
waker A. R. Paasse. Beklaagden hadden de
veldwachters aangegrepen; v. P. had zich uit
handen van J. losgerukt en toen ora W. los
(e krijgen J. van achter vastgegrepen, den
stok van P. ontrukt en hem gewelddadig
metdien stok op het hoofd geslagen. De
zelfde beklaagde had daarna den veld
wachter J. met den stok op hef hoofd en
den rechterarm geslagen. W, werd ten laste
gelegd rukken, trekken en worstelen, ter
wijl J. hem vast had.
Jordaan heeft zwaar lichamelijk letsel
bekomen, ontvellingen en builen aan het
hoofd, bloeduitstortingen in den rechterarm
zwelling van dien arm, alsmede een ber-
senlaesie, ten gevolge waarvan hij maanden
niet geschikt is geweest voor uitoefening
van zijn ambt.
Beklaagde v. P. bekende in de woning
van de R. te zijn gegaan door het raam. W.
ig de deur niet in geweest, hij heeft, nadat
v. P. de deur had geopend, in de deur ge
staan, maar toen blafte de hond al. W
heeft het daarop op een loopen gezet; v. P.
nam echter nog een fiets mee.
Uit een gangetje naast de schuur was de
fiets meegenomen. Samen zijn de mannen op
die fiets weggereden. Zij hebben nog eeni
ge dagen op het eiland vertoefd, totdat ze
in den nacht van 18 op 19 Juli werden ge
arresteerd.
W. beweerde bij de vechtpartij eerst niet
te hebben geweten, dat de mannen die hen
aangrepen, politie-agenfen waren.
Ze hadden een masker bij zich en een
zakje zand, om bij hun inbraak een ruit
in te drukken. Hun bedoeling was om met
een motorboot, die in de haven ligt, het
eiland te verlaten.
De dokter, die den veldwachter heeft be
handeld, verklaarde, dat de klachten over
algemeene slapte blijven. De beleediging
van de hersenweefsels is zoo ernstig, dat
de veldwachter nooit weer geheel geschikt
zal zijn voor zijn werk, omdat de man da
innerlijke veerkracht mist.
Met het door dr. van Londen uitgebrach
te rapport, die wel geheel herstel mogelijk
acht, was hij het niet geheel eens. Er zou
den zich altijd nog epileptische verschijn
selen kunnen voordoen.
Dr. van Londen heeft den veldwachter
eerst 15 Augustus onderzocht. Er was geen
organische aandoening te constafeeren ge
weest; alleen een neurose.
De veldwachter L, Jordaan verklaarde,
dat bij de worsteling v. P. op een oogen
blik riep: Loopen, Piet. W. kon toen ech
ter niet weg. v. P. Kwam toen terug en
sprong op getuige. Getuige Jordaan heeft
beklaagde zien slaan. Paasse was geslagen
en kon Jordaan niet meer bijstaan, waar
door deze door beide beklaagden werd
aangevallen.
Ik zou er bijna geweest zijn, zei hij en
verklaarde, nog altijd last van duizeligheid
te hebben.
Eisch, nadat nog eenige getuigen waren
gehoord, tegen v. P, 6 jaar gevangenisstraf
en tegen W. 3 jaar gevangenisstraf,
Een 32-jarige melkhandelaar te Breukelen-
Nijenrode had een oom, met wien hij niet al
te best op kon schieten. Er leefde tusschen
beiden een stille haat, die groeide met de
jaren.
De melkhandelaar, de neef, bestuurde «en
vrachtauto en het geviel, dat hij op zijn wa
gen gezeten, op een avond oom tegen kwam,
die per fiets was.
Het einde van de ontmoeting was zóó: het
rijwiel vernield aan den kant van den weg,
en om 'n tegenwoordig geliefkoosd cliché te
gebruiken:* „de automobilist reed door." De
oom zeide dat het expres gebeurd was en
klaagde dus zijn neef aan; de laatste ver
klaarde echter voor den politierechter,
dat oom zich links van den weg had bevon
den, terwijl zijn wagen slipte. Het was dus
eenvoudig een kwestie van een aanrijding.
De beklaagde zeide doorgereden te zijn, om
dat hij bang was, een pak slaag te zullen
krijgen."
Hij kende z'n oom.
Oom stelde zich civiele partij en vroeg
45 schadevergoeding.
De officier van justitie achtte den melk
handelaar schuldig aan de opzettelijke ver
nieling en eischte 50 boete subsidiair 25
Jagen hechtenis
De politierechter, onmiddellijk mondeling
vonnis wijzende, veroordeelde hem dien
overeenkomstig en wees de vordering der ci
viele partij toe.
De rechtbank te Arnhem deed uitspraak
in de zaak tegen den kaashandelaar J. A.
v. E. uit Nijmegen, beschuldigd van ver
duistering van 20.000 kazen, van verduiste
ring van een bedrag van 148.897 en van
iplichting door middel van onware order
briefjes, alles ten nadeele der Producent
landelsver. te Gouda.
De rechtbank veroordeelde bekl. terzake
verduistering van 148.897 tot een gevan
genisstraf van één jaar en zes maanden.
Van de overige hem ten laste gelegde
feiten werd hii vrijgesproken.
