De situatie in de overstroomde gebieden wordt lanazaam beter. - De breuk in den IJseldijk. - Een
n Amersfoort-Zwolle bedreigd.
ergerlijk feit ie Deventer. - Hoog water om Delft. - De spoorlij
Derde blad. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Zaterdag 9 Januari 1926
Tocht van Hare Majesteit
door de Bommelerwaard.
De bewaking der dijken.
Steeds angstige oogenblikken.
De Koningin spreekt
bemoedigende woorden.
De doorbraak in den IJseldijk.
Meer water te Neerbosch.
Instorting van woningen
in 't land van Maas en Waal
De Koningin op inspectie door de Bommelerwaard. De strijd
tegen de opkoopers van vee. De dorpen Wezep, Óldebroek
tot Eiburg en Kamperveen bedreigd. De val van de Maas en
de Waal houdt aan. Tal van woningen storten in, in het land
van Maas en Waal. Vele geredde kinderen lijden aan maze
len. De Geldersche Vallei wordt droog gehouden.
Duizend vluchtelingen te Tiel.
In Roosendaal is alles
weer normaal.
De doorbraak bij Zalk.
Duiven heeft last van
het kwelwater.
Hoog water in de Eem.
Het drooghouden van de
Geldersche Vallei.
Inhalen van werk bij door den
watersnood getroffen
bedrijven.
De waterstand op de
rivieren.
De breuk in den IJseldijk.
De toestand te Deventer
verbetert.
Ook om Delft hoog water.
De Koningin in Den Bosch.
Prins Hendrik te Tiel.
Het werk van het R. K.
Huisvestingscomité.
Overzicht van den toestand.
De hulpverleening van
Land- en Zeemacht.
Oldenhroek onder water
geloopen.
De spoorlijn Amersfoort
Zwolle bedreigd.
Belangrijke val van het
Rijnwater.
KOOPT
WELDADIGHEIDS
POSTZEGELS!
BINNENLANDSCH NIEUWS,
De politieke Crisis.
'De vergadering der
R.-K. Kamerfractie.
Mr. P. J. M. Aalberse.
De watersnood in t*el land.
Vrijdagmorgen te 8/4 uur kwam H. M. met
:en extra trein van Arnhem, via Utrecht, te
Zaltbommel aan, mei mr. F. baron Van
Heemstra, Commissaris der Koningin in Gel
derland.
Na een tocht door de overstroomde landen
trerd een bezoek gebracht aan den Bomme
lerwaard. Ook dit polderdistrict heelt groot
gevaar geloopen, eerst door den boogen stand
ran de Maas en later door die van de Waal.
Wel zijn de dijken hier zeer sterk, doch ook
dezen zouden ten slotte den drang van het
water niet kunnen weerstaan, wanneer niet
iteeds op bedreigde punten menschen en ma
teriaal dadelijk gereed stonden om het ge-
raar te bekampen.
Hoe de bevolking van de Bommelerwaard
gestreden heeft voor het behoud van polders,
heeft H. M. Vrijdagmorgen kunnen zien. El-
ken overval van de beide machtige rivieren
heeft de bevolking tot dusver bewonderens
waardig weten te bestrijden. Dit is meer te
loven, als men weet, dat de Bommelerwaard
een oppervlakte beslaat van 9000 H.A., waar
groote boerderijen staan en duizenden stuks
vee zijn.
De spoordijk Den BoschUtrecht heeft het
kunnen houden. Ware zulks niet het geval
geweest, dan was dit verkeer stil gelegd,
voor het geheele spoorwegverkeer naar Bra
bant en Limburg.
Aan den tocht door de Bommelerwaard
ontleenen we een en ander aan een verslag
in de „Tel.":
In het ruime districtsgebouw te Zaltbom
mel, een groote patriciërswoning, werd de
burgemeester dezer gemeente, de heer Van
Hasselt, aan de Koningin voorgesteld. Ook
de dijkgraaf, de heer De Jongh, werd aan
H. M. voorgesteld.
Wat hier verricht is in de Bommelerwaard
verschilt hemelsbreed met bijvoorbeeld het
Maas- en Waalgebied.
In den watersnood is de dijkgraaf opper
machtig en de heer De Jongh heeft hiervan
een nuttig gebruik gemaakt en de teugels
stevig aangepakt.
Een groot aantal dijkwachten werd ieder
een deel van den dijk ter bewaking aange
wezen. Deze wachten heeten „rotgezellen" en
staan onder bevel van een z.g.n. „rotmees
ter". Op bepaalde punten zijn de wachthuis
jes telefonisch met elkander en met het dis
trictshoofd verbonden, waar de rotmeester
zitting houdt.
Het centraal-bureau te Zaltbommel reikt
aan de dijkwachten daar boekjes uit met een
volledigen inlichtingendienst over den toe
stand van den Bommelerwaardcjijk.
Die boekjes worden dan door de dijkwach
ten van post tot post langs den dijk door
gegeven. Bij elk boekje moeten de water
stand en eveiitueele bijzonderheden worden
gegeven. Vervolgens komen de boekjes, na
dat zij de Bommelerwaard tot aan den Mer-
dïjk rond zijn geweest, weer op het centraal
bureau binnen.
Dit is meteen een goede controle op den
dijkwacht. Bovendien is door dijkgraaf De
Jongh nog een stille dijkwacht ingesteld, be
staande uit zeer vertrouwde menschen, die
twee aan twee den gehe.elen polderdijk in-
specteeren. In den kritieken toestand werd
bovendien een motorbrigade ingesteld.
H. M. complimenteerde een van deze mo
torrijders, die reeds vijf dagen en nachten
niet meer uit de kleeren was geweest.
Schepen met ballast of grind liggen voorts
aan Maas- en Waalzijde, terwijl duizenden
zakken van de meelfabriek De Gruyter ge
komen zijn, gereed om gevuld en gebracht
te worden naar de plaats, waar een dijkbreuk
mogelijk kon zijn. Verschillende malen ont
stonden er wellen. Men is toen onmiddellijk
daar tegen opgetreden.
Bij het ontstaan van wellen moet er onmid
dellijk een groot aantal werklieden komen
om met behulp van zakken zand te zorgen,
dat de wel niet grooter wordt. Vervolgens
wordt dan om de wel een kom gemaakt, wel
ke door een bekisting veilig wordt.
Verschillende maatregelen dienden voorts
fenomen te worden om een paniek, die onder
de bevolking al eenige malen voorgekomen
is, tot bedaren te brengen. Dan moesten
voorts de boeren gewaarschuwd worden te
gen opkoopers, de hyena's van het oogen
blik, die overal rondgingen met valsche alar-
meerende berichten, om zoodoende de koeien
legen de halve waarde op te kunnen koo-
pen. Een enkele boer was, vóórdat de
waarschuwing hem bereikte, reeds overge
gaan, zijn vee voor het derde deel van den
prijs, aan die hyena's van de hand te doen.
Fel gestreden hebben de bewoners van de
Bommelerwaard tegen de rivier, dag en
nacht, onder aanvoering van den kranigen
dijkgraaf en de hoogheemraden. Groote me
dewerking hebben zij hier van de geheele be
volking ondervonden.
Dat alles hoorde en zag H. M. op haar
reis Vrijdagmorgen door het land van den
Bommelerwaard.
Vrijdagmiddag bij het weer-opsteken van
/en Zuid-Wester storm dreigde 't nieerma-
ïen. Overgelukkig waren de menschen, dat
in den avond de wind aan het ruimen ging
en op het oogenblik de rivieren weer zeer
kalm waren. Er scheen zelfs een vriendelijk
zonnetje.
Het eerst werden door H.M. na haar ver
trek uit Zaltbommel de beide gevaarlijke
plaatsen bij de Oude Panoven bezocht.
Geregeld wordt hier door een aantal ar
beiders nog de wacht gehouden. Niet min
der dan 3000 zakken zand heeft men achter
den dijk aangebracht, om de gevaarlijke
plaats te versterken. Tweehonderd werklie
den waren op het meest dreigende moment
hiermede bezig.
De steenfabrikanten verleenden hierbij
medewerking door de werklieden ter be
schikking te stellen.
Bij de inspectie van H. M. bleek, dat de
plaats thans voldoende versterkt was en dat
de wel niet meer werkte. H. M. betuigde
den mannen tevredenheid over bun arbeid.
Zoo werd telkens elk posthuis geïnspecteerd.
En vriendelijk, blijde lachend, sprak de
Koningin met de menschen, die me* recht
frotsch zijn od het volbrachte.
In Hurwenen, waar H. M. vervolgens stil
hield, \fras het Zondag ook zeer angstig ge
weest. Een paniek was ontstaan, welke
door het vastberaden, kalme optreden van
den dijkgraaf, die nog slechts twee jaar in
die functie is, en van zijn heipers, bedwon
gen werd. Door zeer tijdig in te grijpen, was
alles in orde gekomen,
In Rossum werd de burgemeester van die
gemeente, baron M. van Randwyck, aan
H. M. voorgesteld. Ook hij vertelde van het
goede werk hier verricht. Lang bleef H. M.
voor het in café „De Gouden Leeuw" inge
richte posthuis praten met de omstanders,
waarbij verschillende hunner zich in 't ge
sprek mengden.
Kerkdriel is nu de volgende gemeente,
welke bezocht werd. Flier werd het lid van
Gedeputeerde Staten, de heer Van Kronen
burg aan H. M. voorgesteld. Deze prees ten
zeerste den dijkgraaf voor diens werk. Juist
was er een radiobericht binnengekomen,
dat de Maas bij Maastricht weer stijgende
zou zijn. Wederom dreiegde toen een paniek
uit te breken. De dijkgraaf heeft terstond
den burgemeester van Maastricht opgebeld,
die het bericht tegensprak. De val van de
Maas hield n.l, zelfs aan. De dijkgraaf kreeg
nu van H. M. machtiging, dit den menschen
dadelijk mede te deelen, wat hij terstond
deed. Een luid hoera en „lang leve onze
dijkgraaf" volgde.
De wethouder Vissers, een reeds bejaard
heer, werd hierna aan H. M. voorgesteld. Hij
had in 1861 op Driskcningen de doorbraak
van den dijk en >»t instroomen van het
water in den Bommelerwaard ook bijge
woond. Uitvoerig verhaalde hij in zijn
Geldersche dialect wat toen geschied is.
„Wat moeten wij toch blij zijn," zeide
H. M. nu, „dat God den Bommelerwaard
wellicht sparen zal. Ik ben zeer verheugd,
dat gij allen zoo helpt met het dijkbestuur
om het water te keeren. Zorgt maar, dat
jullie als je nat bent, van kleeren verwis
selt en drinkt maar een warm kop koffie.
Dat helpt goed."
H. M. was nu zeer opgewekt geworden.
Toen zij vertrok werd het „Wilhelmus" door
de dorpelingen aangeheven.
De schipbrug te Hedel werd vervolgend
bereikt. De burgemeester Mr. E. P. Verkerk,
werd ook aan de Koningin hier voorgesteld.
Een rijkssleepboot met sloepen lag hier ge
reed aan de schipbrug om eventueel dade
lijk bij nood hulp te kunnen verleenen. Uit
stekend was overigens overal voor de ver
dediging van den dijk gezorgd.
Te ruim elf uur vertrok H. M. naar Am-
merzoden, waat eveneens de dijkwacht ge
ïnspecteerd werd. Ook hier sprak H. M.
met vele menschen uit den omtrek.
Hier vernam H. M. dat de stand der Maas
te Maastricht 3.67 Meter is met, zooals
reeds gemeld, een val van 24 c.M., terwijl
te Venlo de val 25 c.M. bedraagt. Duidelijk
liet H. M. haar genoegen blijken over dit
opbeurend bericht.
Uit Zwolle wordt gemeld, dat door den
doorbraak van den IJseldijk nabij het dorp
Zalk, de dorpen Wezep, Óldebroek tot El-
burg en Kamperveen worden bedreigd. Het
water loopt mpt geweld den polder van Ól
debroek binnen. Menschen en vee vluchten
over den dijk.
Men meldt uit Nijmegen: De zeer trage val
van de Waal duurt voort. Nijmegen noteer
de Vrijdag 12.81 meter met 26 c.M. val. Keu
len seint 45 c.M. val.'Ook Maastricht seint
val, nl. 24 c.M. De stand van de Maas' is
thans 3.67 M. of 45.68 M. boven A.P.
De aanvoer van vluchtelingen uit de over
stroomde streken duurt ook alhier voort.
Ten Westen van Nijmegen, in het meest
oostelijke deel van het Land van Maas en
Waal, is de toestand thans nog erger ger
worden. Het water is er aanmerkelijk opge
komen. De Zwanenstraat, loopende van
Neerbosch naar den Teersdijk, welke straat
door den dijk van het ontworpen Maas-
Waal-kanaal wordt doorsneden, is gedeelte
lijk ondergeloopen. Bij de Weesinrichting te
Neerbosch is vannacht het water in de boer
derijen gekomen. Men zal trachten het weg
te pompen. Het vee wordt overgebracht naar
de kapel.
In den Ooynolder is het water 15 c.M.
gevallen. De Becksche straatweg is 'thans
van Beek tot Ubbergen droog. Het lagere
gedeelte UbbergenNijmegen staat nog
blank No steeds zijn mariniers bezig, het
vee van de ondergeloopen boerderijen weg
te halen.
Naar uit Tiel wordt gemeld, zijn te Leeu
wen verschillende woningen en stallen inge
stort.
In ale huizen is werking te bespeuren.
Een groot gevaar voor de gebouwen in den
vloed leveren de ronddrijvende boomstam
men op. Veel vee is er omgekomen. De bees
ten die nog in de stallen zijn, voeren een
verwoed gevecht om hun lever.; 't is een
aanhoudend dringen tegen en kruipen over
elkaar.
Ronselaars in vee trekken nog steeds naar
de geteisterde streken om den nood van de
veehouders in hun voordeel te exploiteerren.
Dezer dagen dwong de politie te Dreumel
zoo'n koopman de gekochte geiten, waarmee
hij het dorp wilde verlaten, terug te bren
gen. De koopsom zou hij later wel terug
krijgen
Wamel deelt in hetzelfde lot als Leeuwen.
Een aantal woningen zijn ingestort, andere
staan op instorten. Een groote, nieuwe
schuur aan het benedeneinde van het dorp
verdween met den geheeen daarin geborgen
tabaksoogst.
Zeer waarschijnlijk zal er van het verbou
wen van tabak dit jaar in Maas en Waal
niets komen. De nieuwe aardappelen en
jonge groenten, die het land van Maas en
Waal aan Tiel en Nijmegen gewoon is het
eerst te leveren, zullen in 1926 Arel uitblijven
Wamel heeft het voordeel, dat zijn dorps
straat nog droog staat. Daar heeft men voor
het vee, dat grootendeels gered is, groote
tenten als stallen ingericht.
Te Dreumel zijn hans 27 huizen ingestort.
Met Alfen aan de Maas is geen verbin- a zou zijn, den arbeiders op heden zoo moge'
ding te krijgen. Men zegt dat er meer danlijk het volle loon te doen uitbetalen m
40 huizen zijn ingestort.
Door de sterke uitstrooming' van het
vloedwater bij Dreumel is de val dc# Maas
zeer gering. Te Lithoyen werd zelfs was ge
constateerd- De kerk aldaar is alleen per
boot te bereiken.
Te Tiel zijn ongeveer 1000 vluchtelingen,
afkomstig uit Dreumel, Wamel en Leeuwen.
Al deze menschen werden met auto's, welke
welwillend door particulieren zijn afgestaan
en waarop de vlag van het Roodc Kuris
wappert, van de booten gehaald en onder-
geb-acht in het „St. Joseph"-gebouw en het
Patronaat, vanwaar zij worden uitbesteed
aan de verschillende particulieren, die zich
hiervoor opgaven. Ook de openbare scholen
en het Weeshuis ziften vol.
De toestand aan de dorpen is verre van
rooskleurig. De huizen worden daar met
den stroom weggevaagd. Er kan dan ook ge
rust worden aangenpmen, dat in sommige
dorpen het grootste gedeelte der bevolking
bij zijn terugkeer zijn huis niet meer zal
terug vinden. X
Tot overmaat van ramp komt er nog hij
dat vele kinderen lijdende zijn aan mazelen.
De zieken zijn overgebracht naar de open
bare bewaarschool, waar zij aan de liefde-
ri'ke zorgen der zusters zijn toevertrouwd.
Uit Dreumel zijn hier ook nog aangekomen
al de kloosterzusters en de patiënten uit
het ziekenhuis, die, in dekens gewikkeld,
met auto's naar het R.-K. ziekenhuis „St.
Andreas" en het „Bethesda" zijn overge
bracht.
In Roosendaal is iiet Water thans zooveer
gezakt, dat het verkeer door de straten
thans weer normaal kan geschieden. Het
Missiehuis en de stoomwasscherij der fa.
Corthals en de overige gebouwen aan de
Vrouwenmade zijn gelukkig weer uit hun
isolement verlöst. Intusschen is toch enorme
schade aangericht. De polders en landerijen
in de omgeving staan grootendeels nog on
der water.
Over den doorbraak bij Zalk (O.) wordt
uit Zwolle het volgende gemeld:
Reeds den ge'neelen nacht had men, nadat
de storm was opgestoken, doorbraak ge
vreesd. Het eerst werd bemerkt, dat het
water door een mollengat stroomde. Direct
moest de daarbij gelegen boerderij van de
weduwe Dekker ontruimd worden. Om
streeks acht uur Vrijdagmorgen brak de dijk
door. Met donderend geraas stortte het
water naar binnen. Na eenige oogenblikken
was er een gat van 8 meter. Om 1 uur Was
dit gat reeds 60 meter breed. De bewoners
van de boerderij van Westrop, eigenaar Jhr.
van Spengler, die eenige hqnderden meters
achter eerstgenoemde boerderij is gelegen,
werd zoo door het water verrast, dat het
vee niet meer in veiligheid kon worden ge
bracht. Het werd op het hoogste gedeelte
bij het huis vastgemaakt.
Eenige uren later wist men met een roei
boot uit Zalk twee booten van den veer
dienst aan het Katerveer, die men over den
dijk had gesleept onder leiding van den heer
Nieuwal, pachter van het Katerveer, het
vèe te redden. In een oogenblik stond het
gansche dorpje Zalk onder water, terwijl het
water steeds verder voortkroop in de rich
ting vttn Weesp, dat ook al spoedig meters
onder water stond.
De breedte van de dijkdoorbraak bedraagt
reeds 40 meter. De geheele stal van den
landbouwer Westerhof is in den vloed ver
dwenen. Een woning is geheel weggeslagen.
Een honderdtal militairen uit Kampen ver
leent hulp.
Uit Zevenaar:
In den nacht van Donderdag op Vrijdag
is het kwelwater bij Duiven zóó sterk ge
wassen, dat weder vele woningen zijn ont
ruimd. Het Rijnwater blijft vallen. Alhier is
vandaag reeds door het watersnoodcomité
langs de huizen gecollecteerd. Er wordt
druk geteekend.
Vrijdagochtend zijn gevankelijk naar Arn
hem geleid de gehuwde werkloozen arbei-
ciers J, en v. d. B. te Didam wegens kippen
diefstal.
Door den hoogen stand van het water in
de Zuiderzee heeft het water in de Eem
reeds enkele keeren van dijk tot dijk ge
staan. Eenige polders staan daar onder wa
ter. Dit is deels nog zeewater van den jong-
sten storm, deels regenwater. De Haarboer
die midden in de Bunschoterpolder woont,
hee.t met het vee zijn boerderij moeten ver
laten.
Door den hoogen stand van het grondwa
ter staan vele kelders te Baarn onder wa
ter, en de tuinderijen in het lage gedeelte
der gemeente staan blank.
I
Te Vtenendaal had Donderdag in overleg
met den burgemeester een bij bekkenslag hij-
eengeroepen vergadering plaats, ter bera
ming van middelen om van het steeds in de
Vallei wederkeerende hoogwater bevrijd te
geraken.
Met algemeene stemmen werd den burge
meester verzocht al zijn invloed aan te wen
den, om te trachten de bevolking van dien
^eregeld terugkeerenden watervloed te ver
lossen. Van verschillende zijden werd de
meening naar voren gebracht, dat slechts
ién afdoend middel bestaat, n.l. het inrich
ten van een eigen bemaling aan de Grebbe.
Verzoekschriften met handteekeningén zul
len worden ingezonden.
Naar de „Msb." verneemt, wordt thans
'overleg gepleegd door den directeur-gene
raal van den Arbeid met werkgevers en
werknemers van fabrieken en bedrijven, die
door den v/atersnood tijdelijk zijn stilgelegd.
Het zou de bedoeling zijn het werk latei
te laten inhalen op een wijze door onder
ling overleg te regelen.
Voor bedrijven, als een enkele scheeps
werf, waar nu reeds 55 uur gewerkt wordt,
zou dit niet het geval zijn; daar is van inha
len geen sprake.
De bedoeling van dit inhalen van werk
voorschot op het later te verrichten werk.
Aan de officieele opgaven van den rijks
waterstaat is het volgende ontleend:
Stand heden- Stand gister
morgen 8 uur. morgen 8 uui.
42.24
42.69
15.68
16.04
12.58
12.81
5.02 -
5.23
12.81
13.07
7.24
7.33
2.26
2.14
45.66
45.90
17.24
17.69
10.48
10.50
7.20
7.24
5.69
5.57
Keulen
Lobith
Arnhem
Vreeswijk
Nijmegen
Deventer
Kampen
Maastricht (sluis)
Veijjo
Grave
St. Andries (Maas)
Hedel
Gelukkig dat Dommel en Aa vallen. Eind
hoven, Boxmeer en de omgeving van die
plaatsen komen er daardoor beter voor te
staan.
Zooals wij hedenmiddag nog konden con-
stateerfen, is het gevaar voor de Bommeler
waard geweken. Wel dient men daar nog
steeds zeer waakzaam te blijven, omdat er
verrassingen zooals hedennacht in den polder
van den beneden Meidijk heeft plaatsgevon
den, ook in de eerstvolgende dagen nog
mogelijk zijn.
De toestand in de omgeving van Sleeuwijk
wordt beter, omdat, nu de Merwede valt,
het gevaar voor'scheuren van een dijk daar
ter plaatse vermoedelijk geweken is.
Steeds erger wordt de toestand in het
land van Maas en Waal. Dreumel, Alfen en
Leeuwen zijn nagenoeg geheel ontruimd. Van
de 2500 inwoners van Dreumel zijn er 2000
naar Tiel en Den Bosch ter doorzending naar
andere plaatsen overgebracht.
Na een conferentie met den hoofdinge
nieur van den Waterstaat, is besloten een
dijk te dichten, waardoor de toevloed van
water in den zak, welke het land van Maas
en Waal vormt, nog veel grooter zal wor
den, waarna dit zal moeten worden uitge-
malen. Daarvoor zullen twee maanden noo-
dig zijn. Dientengevolge is besloten alle
menschen en vee zooveel mogelijk naar
Den Bosch over te brengen.
Resumeerend kunnen wij zeggen, dat de
toestand in Limburg weldra weer normaal
zal zijn, dat de toestand van den Beerschen
Overlaat boven Den Bosch morgen of over
morgen beter zal worden, terwijl vermoe
delijk de situatie in de omgeving van
's-Bosch heden het ongunstigst is geweest.
Gevaar voor doorbraak dreigt nog in de
Langstraat.
Uit Zwolle wordt nog gemeftl:
Aan het water overgeleverd is het geheele
gebied tusschen de Zuiderzee, den IJsel en
de hoogere streken van de Veluwc. Aan de
landzijde zal vermoedelijk de grens, tot
welke het water doordringt, loopen van
Eiburg langs de Zuiderzee tot Wezep en van
daar tot de lijn loopende van Wezep naar
Hattem, dus ten naastenbij den geheelen
driehoek Eiburg, Kampen, Hattem. Het
grootste gedeelte van dit gebied staat nu
reeds blank en zal vermoedelijk grootendeels
tot aan de daken onder water gaan, daar
het heneden A. P. ligt. In dit gebied liggen
de plaatsen en gehuchten Zalk, Hattemer-
broek, Voskuijl, Wezep, Óldebroek, Ooster-
wolde, Zuiderrot, Hoogerrot, Oosterdorp,
Eiburg, Widdenstein, Kamperveen, Kampen-
Nieuwstad Zwartedijk en Kampen.
Naar de Tel. verneemt, komt thans ge
lukkig eenige gang in den val van den wa
terstand in den iJssel bij Deventer. Sedert
Donderdagmorgen, toen de stand 733 c.M,
plus N. A. P. was, is de IJsel 15 c.M. ge
vallen, waardoor hedenmiddag om half vijf
de stand 718 was. Dc gasfabriek kon weer
wat gas voor de straatverlichtig afgeven en
zal spoedig de gaslevering op normale wijze
hei-vatten. In de voormalige Oosterschool en^|
in de Oosterbewaarschooj zijn 397 vluchte
lingen gehuisvest, die daar volledig van het
noodige worden voorzien. De inspecteur der
Volksgezondheid, de heer R. Ie Poole, uit
Amersfoort, heeft het vluchteüngenbedrijf
aan een onderzoek onderworpen. Anker-
smit's Katoenfabrieken beginnen weer te
werken; alleen een gedeelte der weverij
rAoet nog stilstaan. Men is er voorts in ge-
geslaagd de ondergeloopen tunnels bij den
Boxbergerweg, een hoofdverkeersweg in de
richting Diepenveen, droo^ te krijgen.
Te Gorssel is op initiatief van den bur
gemeester. Baron van der Borch van Ter-
wolde, een watersnoodcommissie opgericht.
Te Holten wast het water van de Schip
beek nog seeds; de overstrooming verbrak
de verbinding met Laren. De boeren ver
laten in allerijl hun huizen; het vee is naar
het dorp gebracht. Met vletten moest men
van de boerderij „Het Nest" de menschen en
het vee redden. Burgers moesten hier hel
pen, want de boeren zijn hier te veel uit
het veld geslagen om zelf mee te werken.
Burgemeester baron van der Borch leidt hier
het reddingswerk.
Te Colmschatc, waar matrozen en ponton
niers tot redding van de bewoners van boer
derijen opdaagden, kon Donderdag met groo
te moeite de bevolking van de boerderij Van
Hage afgehaald worden. Heden hoopte men
evenzoo te doen met de menschen en het
vee der boerderij van Scheuter. Tclkcr
vaart men daartoe met "en groote ponton 2
K.M. ver het sterk stroomende water over,
dat gisteravond en mannacht hevig door den
den storm werd bewogen.
Te Deventer heeft zich een ergerlijk feit
voorgedaan. Uit het geheel overstroomde
Knutteldorp klonken in den laten avond
hulpkreten. Ondanks den hevUen storm en
den feilen stroom, spoedden politie en schip
pers zich met booten naar het midden van
het buiten* de stad gelegen dorp, om daar
tot de ontdekking te komen, dat een der
weinige bewoners van de verlaten stadswijk,
op zijn manier een grap had willen uithalen
door om hulp te schreeuwen. Hü zag lachend
toe, dat op ziin geroep ook hulp opdaagde.
De man zal zijn straf waarschijnlijk niet ont-
Ook in het Hoogheemraadschap Delft js
de overlast van het water op vele punten
toegenomen, zoo, dat in tal van polders uit
gestrekte oppervlakten onder water staan.
Een en ander is uitsluitend te wijten aan
den exceptioneelen regenval.
Dijkgraaf en hoogheemraden van Delfland
hebben .aan de besturen van de polders, bin
nen den dijlc gelegen, telegrafische en ver
scherpte waakzaamheid voor de boezem- en
polderkaden aanbevolen, en daarbij wen
ken gegeven, welke hierbij in acht kunnen
worden genomen.
Vrijdagnamiddag 5.37 rolde de koninklijke
trein op bet eerste perron van het station
te 's-Hertogenbosch binnen. Zeer veel pu
bliek had bij geruche vernomen, dat H. M.
zou komen, zoodat het op het Stationsplein
zwart van de menschen zag, terwijl ook op
het eerste perron, dat gedeeltelijk was af
gezet, zich zeer veel publiek bevond.
H. M. werd begroet door den burgemees
ter van 's Flertogenbosch, Mr. F. J. v. Lan-
schot, terwijl verschillende autoriteiten
mede aanwezig waren, o.a. Jhr. G. van
Meeulen, penningmeester van de afd. Den
Bosch van het Roode Kruis, waarmede
H. M. zich ook een oogenblik onderhield.
Aanvankelijk was het plan, vanavond ver
schillende gebouwen, waar vluchtelingen
zijn, te bezoeken, doch daar H. M. vreesde,
dat daardoor de kinderen te laat zouden
gaan slapen of in hun slaap gestoord zou
den worden, werd ten slotte besloten,
hedenavond niet meer uit te rijden, en^eerst
morgenochtend het voorgenomen bezoek
aan de vluchtelingen te beginnen.
H. M. is voornemens tevens een blijk van
erkentelijkheid te geven voor het vele,
dat door het R. K. Huisvestingscomité in
deze benarde tijden voor de vluchtelingen
gedaan wordt en Zij heeft daarom als Haar
uitdrukkelijken wensch te kennen gegeven,
dat het hoofdbestuur van het R. K. Huis
vestingscomité aan Haar voorgesteld zou
worden.
Het plan is, Zaterdagochtend om negen g
uur uit te rijden en achtereenvolgens de
Citadelkazerne, de vluchtelingen in het St.
Agnes Patronaat en die in de Isabella-
kazerne te bezoeken, terwijl bovendien het
centraal bureau van het R. K. Huisvestings
comité bezocht zal worden.
Tot slot zal dan een kijkje genomen wor
den in de veestallen aan de Parade, waar
zeer veel" vee uit het land van Maas en
Waal tijdelijk i;s ondergebracht, en waar,
naar men verwacht, nog meer vee geher
bergd zal moeten worden.
Vermoedelijk zal II. M. zich Zaterdag
met den koninklijken trein naar Tilburg be
geven, waar eveneens de vluchtelingen be
zocht zullen worden. Daar deze in hoofd
zaak bij particulieren zijn ondergebracht,
zullen zij verzocht worden om in de Har
moniezaal bijeen te komen. De mogelijkheid
bestaat, dat van het programma nog in
onderdeden zal worden afgeweken.
H. M. zal Zaterdag tegen den avond per
koninklijken trein naar de residentie terug-
keeren.
Prins Hendrik, die Zaterdag te Tiel vertoef
de, was vergezeld van jhr. Roëll, onder-voor
zitter van het Rhode Kruis, zijn adjudant
kapitein-ter-zee Zur Mühlen, kapt. Numans,
kring-commissaris van Gelderland en gene-
raal-inajoor Ter Beek, toegevoegd aan den
Commissaris der Koningin in Gelderland.
De Prins wenschte zich op de hoogte te
stellen van de uitvoering der maatregelen,
door het Roode Kruis genomen en de ver
pleging van menschen en vee uit de onder
geloopen streken. Na een oponthoud te Och-
ten gebruikte de Prins de lunch in hotel
„Corlyn" alhier. Hij bracht, begeleid door
den burgemeester Schattekerk en notaris
Van Steenbergen, voorzitter van het Roode
Kruiscomité, allereerst een bezoek aan het
R. K. Patronaat, waar hij de andere leden
van het plaatselijk comité aan zich deed
voorstellen. De Prins had een ondefhoud met
den heer Rutten uit Wamel en met enkele
vluchtelingen. Over het onder leiding van
kapitein Numans Roode Kruis-werk en de
werkzaamheden van het comité, toonde de
Prins zich zeer voldaan. Na een bezoek aan
het Roode Kruis-lazareth en 't St. Andreas-
gasthuis, waar tiij zich met ouden en zieken
onderhield, was de Prins in het Gustaaf
Adolf-gebouw getuige van de uitreiking van
kleeren, waarna hij na den burgemeester en
den voorzitter van het Tielsche Roode
Kruis-comité zijn voldoening over de getrof
fen maatregelen te hebben betuigd, half-drie
via Geldermalsen naar Den Bosch vertrok.
Het Huisvestingscomité te 's-Hertogen-
bcsch verzond op Terzoek 100 werkpakken
en werkbroeken naar Dreumel. Van den
burgemeester vaii Urk was een aanbod ont
vangen van 20 motorbotters. Hiervoor is
voorloopig bedankt
De gemeente Leimuiden bood aan 100
stuks vee en een paard voor hare rekening
onder te brengen .H#t comité te Breda heeft
100 plaatsen voor vluchtelingen beschikbaar
gesteld. Hei huisvestings-comité te Waspik
kreeg de beschikking over twee wagons
aardappelen en stroo; hét comité te Oss
heeft levensmiddelen ingezameld en naar
Den Bosch gezonden. De firma Van der Ven
Hendriks zond 10 kisten koek. Gisteren zijn
in de stallen der treinafdeeling oo de Pa
rade alhier, 500 stuks vee uit Wijchen c.€.
ondergebracht. Hedenmiddag werd in de
Isabelle-kazerne een school geopend voor
kinderen der vluchtelingen. Een onderwijzer
heeft zich beschikbaar gesteld.
Voor de bewaking en handhaving der orde
in de stad is de militaire politie met 21 man
versterkt.
Donderdagnamiddag ontving het huisves
tings-comité bericht, dat in de onmiddellij
ke nabijheid der stad op Klein Pettelaar,
tegenover het buitengoed van den heer De
Gruter, de noodvlag uithing. Het comité
heeft er dadelük bootjes heen gezonden.
Verder is bericht ontvangen dat op Klein
Deteren bij de stad 15 menschen niet weg
kunnen en afgehaald worden. Wanneer dit
bericht bevestigd werd, zou het comité er
booten heen zenden.
Uit 's-Bosch wordt gemeld: De watertoe-
standen ,in de zuidelijke provincies worden
geleidelijk beter. Maastri-ht meldt 45.52 met
30 c.M. val, terwijl Keulen 42.24 met 45 c.M.
val meldde. Hieruit volgt, dat de situatie in
de overstroomde gebieden haar ernstig ka
rakter langzamerhand verliest. Dc val van
het water en het groote verval der Maas in
Limburg maken, dat het water geheel uit de
stad verdwenen is. In Roermond zijn de
meeste straten die ondergeloopen waren
weer vrij, terwijl de toestand in Venlo steeds
beter wordt.
De getroffen plaatsen in Noord-Limburg,
zooals Cuyk, Boxmeer, Mook, Gennep, Beu
gen en Oeffeit bemerken reeds duidelijk
den val, die b.v. in Mook reeds 14 c.M. be
draagt. Hierdoor komt het, dat de streek in
de omgeving van Mill, Haps, en St. Agatha
ook langzamerhand den was in val ziet
verkeeren.
De waterstand aan den Achterdijk te Mill
was vandaag 48 c.M. lager dan het hoogst
bereikte peil. Het gevaar voor een door
braak bij welke de buurtschappen Achter-
dijk, Krommendijk en Kolk onder water
zouden zijn gezet, is geheel geweken. Uit
St. Hubert in de nabijheid wordt eveneens
val gemeld.
Bij Grave is de Maas 24 c.M. gevallen.
Hierdoor begint de Beersche Overlaat steeds
minder te werken. De stand aan de Maas
zijde was 10.47 en aan den Beersche Maas
kant 9.45. Verwacht kan daarom .vorden,
dat wanneer de val aanhoudt, binnen drie
dagen de Beersche Maas niet meer za) wer
ken. De Elftweg heeft nog 90 c.M. water,
doch wanneer de Beersche Overlaat tot rust
is gekomen, zal ook hier het water weldra
geslonken zijn en men verwacht, dat dan
Maandag of Dinsdag Grave droogvoets zal
kunnen worden bereikt.
De streek ten Z. van den spoorlijn Ra-
versteinDen Bosch 'meïdt ook reeds val.
In de omgeving van Den Bosch ziet het
er nog ernstig uit. Heden was er nog een
was van 12 c.M. Daar echter op het oogen
blik St. Andries zoowel voor de Maas als
voor de Waal val meldt, vermoedt men, dat
hier de hoogste stand bereikt zal zijn en
dat van morgen af het water zal zakken.
Dit is ten zeerste te hopen, omdat de toe
stand in de Langstraat er steeds slechter
op wordt. Het water aan weerszijden van
de spoorlijn Den BoschWaalwijk bereikt
een steeds grootere hoogte, zoodat er ge
vaar dreigt voor den dijk.
Van den zijde van weg en werken de Ne-
derlandsc'ne Spoorwegen is men van gisteren
f ook bezig met behulp van particulie
ren arbeiders dien spoordijk te versterken
en is een werktrein ingelegd om het mate
riaal naar de bedreigde plaatsen te ver
voeren.
Verderop stroomt het water steeds meer
de Langstraat in. De omgeving van Waal
wijk is reeds geheel door water omgeven.
Daar nog steeds de Dieze buiten hapr
oevers staat en die rivier nog niet voldoen
de water op de Maas kan loozen, wordt de
hoeveelheid water, die de Langstraat ingaat,
steeds grooter. Het afwateringskanaal naar
Drongelen, dat het water van Domme! en
Aa en van de Beersche Maas naar de Maas
moet afvoeren, heeft bijna de boorden be
reikt. De toestand van den Kanaaldijk is
op verschillende plaatsen zeer slecht en de
kans is niet uitgesloten, dat de kanaaldijk
zal afbrokkelen.
De secties Kampen en Zwolle van de atd.
Overijssel van het vrijwillige landstorm
corps motordienst, werken mede aan het
vervoer van troepen naar overtroomde ge
bieden. De sectie Meppel wordt op verzoek
van den Commissaris der Koningin in Over
ijssel gereed gehouden voor het vervoer van
materialen naar Hardenberg en Coevorden.
Vrijdagmiddag om 5 uur zijn twee pontons
en 4 vletten met personeel van dc marine
en van de pontonniers in Zwolle aange
komen met bestemming voor de omstreken
van Halk.
In het land van Maas en Waal is een
politietoezicht te water ingesteld, waartoe
dit gebied is verdeeld in 8 ravons, m elk
waarvan een of twee vletten voor dit toe
zicht rondvaren.
Gisteren zij® naar Dalisen 16 man marine
personeel en pontonniers gezonden.
Door het detachement marine, dat naar
Diepenveen in gezonden, is al het vee uit
het overstroomde terrein aldaar gered.
Gemeld wordt, dat Zalk (O.) éeheel door
het water ingenomen en ontruimd is.
Het geheele N, gedeelte van Oldenbroek
is onder water geloopen. Vooral de buurt
schappen Zevasteweg en Posthoorn hebben
hiervan te lijden. De in de omgeving wo
nende landbouwers beginnen hun huizen te
verlaten en het vee in veiligheid te brengen.
Het water heeft reeds een groot gebied ge
ïnundeerd.
Onmiddellijk zijn booten gereauireerd uit
het naburige E'burg en Katerveer. Doode-
lijke ongevallen vielen niet voor.
ZWOLLE, 9 Jan. Heden morgen te 8 uur
bedroeg de was van 't water aan den
spoordijk Amersfoort-Zwolle ongeveer 1%
c.M. per uur Het water staat slechts tot
weinige c.M. beneden den bovenkant van
den -dijk. De treinen zuilen spoedig op het
bedreigde deel der lijn langzaam moeten rij
den.
ZEVENAAR, 9 Jan, Bij den oud-Zevenaar-
scher. dijk is van nacht het Rijnwater be
langrijk gevallen. De val gaat nu snel, doch
het binnenwater om Groessen Duiven wast
nog.
Naar de Msb verneemt, wordt de oplossing
van de crisis eerst tegen het midden der vol
gende week te gemoet gezien.
De vergadering van de R.-K. Kamerfractie
heeft Vrijdagmiddag van 2 uur tot half vijf ge
duurd, Afwezig waren de heeren Hermans,
Rutten, Moller en van Voorst tot Voorst.
Hoogstwaarschijnlijk zal de Katholieke
fractie a.s. Dinsdag opnieuw bijeenkomen.
Bij Kon. besluit is benoemd tot voorzitter
van de Centrale commissie voor de Stati
stiek Mr, P. J. M. Aalberse, lid dier Com
missie.
