Mij smaakt alléén 1 een BROCHES cipretf Coupons, Vreemd geld WMêêêsêM Dit nummer bestaat uit 24 bladzijden, waaronder het geïllustreerd Zondagsblad in acht bladzijden. I Het Pauselijk Gezant schap afgestemd Voornaamste Nieuws 1 Leekepreeken. 30 ct. per half ons. 1 CCN PRACHT Zaterdag 20 Maart 1926 DAGBLAD VOOR NOORD- EN ZUID-HOLLAND 50ste Jaargang No. 16204 Bureaux: NASSAULAAN 49. Haarlem - Telefoon No. 13866 <3 lijnen). - Postrekening Nummer 5970 I K'lëSfi: s a ®B®a®a®®®®B®®®a®®®®®® EIHIGHEID De begrafenis van Aartsbisschop Ciepiak. Zondag vond te Warschau de begrafenis plaats van dezen welbekenden Poolschen Bisschop, die stierf tijdens zijn verblijf in Amerika. De lijkkist wordt door Poolschc officieren 11a afloop van den begrafenisdienst uit de Kathedraal gedragen. in dit nummer. J. J. WEBER ZOON' Koningstraat 10 Haarlem. De Lente in het land. Een bloeiende Primus Pissardiï, die onze fotograaf eenige dagen geleden snapte in den tuin van villa de Beuken in de omgeving van de Eis woudslaan. De abonnementsprijs bedraagt voor Haarlem en Agentschappen Per week 0.25 Per kwartaal 3.25 Franco per post bij vooruitbetaling I 3.58 Vraag- en aanood-adv—tenliën van l4 regels 60 cents per plaatsing: elk>-> regel meer 15 cents, bij vooruitbetaling deeling 60 cents per regel, op de le Pagina's 75 cents per regel 132. WIJ KATHOLIEKEN EN HET DANSVERMAAK. Volgens belofte zullen wij vandaag spre ken over het Katholieke standpunt ten op zichte van het dansen in het algemeen en van den modernen dans in het bijzonder. Die belofte is in wel wat roekeloozeti vorm gegeven, -waar ik immers van „hel" Katholieke standpunt gesproken heb. Wan neer ik n.m. in slaat was om het Katholieke standpunt tegenover het dansen uiteen 'te zetten, dan deed ik goed er een brochure over te schrijven. Hoe groot ook de oplaag en hoe hoog ook de prijs, ik wed, ze was in eenige weken uitverkocht. Zoovelen toch zijn er in onze kringen verlangend om nu eens precies te weten wat zij over dansen en -vooral over den modernen dans le den ken hebben Maar zulk een standpunt bestaal niet en kan niet bestaan, omdat wij hier niet met een vast begrip, niet met een scherp om schreven iets te maken hebben. Een Katho liek standount inzake het huwelijk b.v.; in zake vasten en boetvaardigheid. Zondags heiliging, enz. kan men veilig vragen en in den meest beslisten vorm krijgen. Omtrent het dansvermaak is zulks onmogelijk. Men kan hier alleen aan het onderschei den gaan, allerlei verhoudingen, vormen en omstandigheden opsommen, waarin de dans moet worden bezien en getoetst aan de Katholieke moraal, met de kans. dat zich straks weer nieuwe gezichtspunten opdoen; met de wetenschap, dat het onmogelijk is voor alle soort van dansen en voor alle oor- sotnlijke of plaatselijke factoren, welke bij de beoordeeiing van invloed kunnen zijn, één vasten maatstaf aan te geven. Met dit voorbehoud wil ik vandaag mijn meening zeggen over de houding van den Katholiek tegenover het dansvermaak. Ofschoon zeer veel waardeorend en zelfs onderschrijvend in het betoog van den brief schrijver. dien ik den vorigen keer citeerde, kan ik toch zijn redencering niet geheel tot de mijne maken. Zijn betoogtrant als re den eermethod-e lijkt mij zelfs een weinig ge vaarlijk. Hij zoekt een zaak. welke'eenige overeenkomst met het dansen heeft, n.m de sport; geeft dan weer, hoe er ook vroeger legen sport en vooral Legen „koning Voetbal" ir, Katholieke kringen' is gefulmineerd, maar hóe men ten lange leste loen men zag de -port toch niet ir. hare ontwikkeling te kun nen tegenhouden dc beweging onder zijn' vleugelen heelt genomen en geleid, om ze -traks tot een stevigen bloei tc brengen. Waarom doen wij zoo ook niet met den dans? „Geen leger van heiligen zou in staat zijn den dans te bezweren." zegt mijn brief schrijver; „welnu, laten wij er dan niet meer enkel tegen blijven fulmineeren. maar met (snijden van de uitwassen de beweging ^achten ie leiden in goede bs-nen. Nu is het punt van uitgang in dit betoog siec'nts schijnbaar juist. Ten eerste is het dansvermaak een lichtzinnige ontspanning, u elke niet eerst in den allerlaatstén tijd de aandacht der moralisten kemt vragen. De triid is bijna zoo oud als de Kerk, dan weer v at krachtiger, dan weer wat minder fel, ai naar de tijdsomstandigheden dit meebrachten. Maar de Kerk heeft altijd tegen de gevaren an den dans gewaarschuwd. Er bestaan b.v. ■eer gestrenge bisschoppelijke brieven tegen 'er. wals uil den tijd, dat deze zijn intree deed in de balzalen. De tegenwoordige dans woede is een herhaling van wat vroeger ci meermalen vertoond is, zij het dan, dat onze tijd, gelijk in alles, de overdrijving wat heel er door voert. De moderne sportbeweging is echter ge heel iels anders Zij berust op een gezond en goed beginsel Zij is een reactie tegen een le veel nadruk leggen op srboolsche kennis, tegen een teveel aan verwaarloozing van lichamelijke- ontwikkeling. Bij hel doordrm- en van betere hygiënische begrippen ook 4>der de massa; na een tijdperk ook van én te ver doorgedreven industrialismc, was 'c drang naar ontwikkeling van het lichaam in de buitenlucht, verklaarbaar en natuur- "k.' Nooit heeft eenig gezaghebbend per- oon-in. de Katholieke Kerk zich daartegen uizet; integendeel. Maar deze sportieve olutie der samenleving plaatste dc Kerk oor nieuwe problemen, waarin zij met groo- c wijsheid is opgetreden Ten eersle kon de 'rang naar lichaxPelijke ontwikkeling op ich prijzenswaardig heel gemakkelijk ont arden in een heidenschen licliaamscultus waarvan Grieken en Romeinen ons de droeve oorbeelden hebben nagelaten; 2de, liep de ónge man. die aan sporl ging doen, al heel •-poedig gevaar, verzeild te geraken in neu- l- ale vereenigingen, waar geloof en gods dienst aan ernstige gevaren waren bloot ge steld. Vandaar bet ontstaan der Roomsche sportbeweging onder leiding en aanmoedi ging der Kerkelijke overheid Ziedaar dus al één voornaam punt van v ergelijking, dat vervalt, de sport is op zich zelf een goede zaak; men dient slechts te waken tegen de uitwassen. De dans siaal hiermee niet gelijk Eén oogenblik, lieve lezeres en jonge ie-' zer, die al gereed staat om mij met gloeiende woorden in de rede te vallen. Ik weet wei en geef u onmiddellijk toe, dat dansen zo ,- der meer geen zonde is. Gc hebt gelijk; het wordt in geen enkel goddelijk of kerkelijk gebod verboden, lk wil verdei gaan en er zelfs iels goeds van zeggen. De dans is e?.:i natuurlijke uiting, meestal van vreugde Wan neer .wij een marsch hooren blazen, bewegen zich onwillekeurig onze voeten mee; het meedeinen met rythmische klanken geeft aan het lichaam een aangename gewaarwor ding. Deze natuurlijke uiting kan men beschou wen als vele andere streelingen van onze zinnen, als het ruiken aan een roos. het kij ken naar t&n indrukwekkend landschap of een fraaie schilderij. Deze rythmische h- clisamsbeweging kan zelfs tol iets goed en verhevens worden, wanneer zij-wordt aan gewend om er den Allerhoogste mee te ver heerlijken, zooals David deed, toen hij harp spelend zijn wonderschoone psalmen zonj. Ook. is het denkbaar, dat men in ee» too- neelstuk met godsdienstige strekking een reidans laat uitvoeren en de kunst laat bij- diagen tot stichting van het publiek, een zaal vol menschcn opwekkend tot verheven gedachten en edele gevoelens. Maar wie denkt aan zoo iels. wanneer bij over „dan ser." praat? Zelfs blijft builen bespreking de onschuldige vrcugdeuiting van een jon gen mensch, die in louter levenslust zijn plei- zier uitdanst. Neen, dansen, dat beleekent de balzaal; dal wil zeggen de opzettelijke samenkomst van de beide geslachten, om genot te vinden, in het zich paarsgewijze voortbewegen op de maat van een opwek kende muziek. Nu is dat op zich zelf nog niet afkeurenswaardig. Maar wie den mensch kent en diens bedorvgn natuur, proeft hier toch dadelijk gevaar. Daar zijn allerlei fac toren, welke hier meespreken, om te be sluiten, of het gevaar groot genoeg is, om het vermaak als een naaste gelegenheid tot zonde le brandmerken. Daar is de kleeding, daar is dc muziek, daar zijn niét het minst de voorschriften van bepaalde dansen, daar is zeker niet hel laatst de persoonlijke ge aardheid van'don danser. Ik zou niet graag bntkennen. dal de bewering van vele oude ren wuarheid.bev at: mijn» weten nooit kwaad gedaan met aan- sen". Natuurlijk is dat mogelijk en gelukkig maar! Zoolang het dansvermaak besloten blijft in den huiselijkèn kring van bloedver wanten en goede bekenden; zoolang 'n feest met een dansje liet karakter draagt-van één groote familie en wanneer de aanwezigen al len goede christenen zijn, ehkel saamge- komen om een blijde gebeurtenis te herden ken zal de duivel niet gemakkelijk trium- fceren En zelfs omtrent deze minst gevaar- Ikke danspartijen weten menschen met erva ring in zielzorg u nog te vertellen, dat zij voor menig jongen man en menig jong meisje de aanleiding werden om hartstochten op te wekken en zieleonrust te veroorzaken, wel ke zonder deze wellicht nog lang sluimerende zouden zijn gebleven. Maar men kan- hier nog, spreken van een verwijderde gelegen heid tot kwaad, welke alleen voor een be paald persoon een naaste aanleiding tot zon de worden kali en dus zulke familiedansen onder de opgesomde voorwaarden niet af keurenswaardig noemen. Het lijkt echter welhaast onmogelijk om ook tegenover de bals in hel algemeen, tegenover 't enkel dansen om 't dansen zon der eenige verdere aanleiding, zonder eenig ander verband tusschen de dansende par^n dan de danslust, zonder eenige controle of toezicht, dezelfde onverschillige houding aan le nemen. En dit vooral, omdat de moderne vrouwenkleeding en de nieuwste dansfiguren bij de omstrengeling der dansende paren een onmiddellijk gevaar voor de kuischneid vormen, lk kan hier in een dagblad niet in bijzonderheden treden; wil aan deze uit spraak alleen toevoegen, dat het geen frase of vrome napraterij is. Uit eigen waarnemin: gen van moderne dansuitvoeringen is zeei sterk het vermoeden bij mij gerezen, dat de- aanleiding tot zonde heel nabij is. En dit vermoeden is tot zekerheid geworden uit verklaringen er. bekentenissen van in het geheel niet preulsche mannen, die zelf uit ondervinding oordeelden en eerlijk toegaven: „de moderne dansen met onze tegenwoor dige dames, wier heele kleedii nauwelijks een paar onsen weegt, zijn buitengewoon -gevaarlijk'' Ik heb veel krasser uitspraken, die ik hier niet zal weergeven, maar die bij mij dé onwrikbare overtuiging hebben gevestigd dat de tegenwoordige danszalen niet betreden dienen te worden door hen, die prijs stellen op het bewaren hunner reinheid. Jonge lezers en vooral' lezeressen, die al met gloeiende wangen van verontwaardi ging naar de pen grijpt 0111 tegen deze uit spraak te protesteeren, wacht nog even en luistert nog een oogenblik. Wanneer gij beweert, heel vaak de nieuw ste dansen te hebben meegemaakt en u van geen kwaad bewust te zi;n, dan feliciteer ik u en geloof u op uw woord. Maar gij vergeet te licht, dat bij een dans altijd twee personen betrokken zijn en gij slechts over u zelf oordeelt. Dit geldt vc-oral voor het vrouwelijk deel der dansenden, dat maar al te zeer tfeneiêd is den maatstaf van goed SS®®®®®®®®®®®®®!"]®®!!]®® regeering moge buiten-parlementair zijn, de I Kamer druipt nog van politiek. Dat bewees jfi Mn omaal/t ttlléón we' e Vrijheidsbond, die geen enkele be- g ww WW.. - a— g en kwaad alleen voor zichzeli aan te leg gen, vergetend. dat juist zii vooral -jp dit terrein zoo gemakkelijk aanleiding tol zonde en ergenis voor andeien worden Nu heb ik nog alle andere bekende en al zoo dikwijis herhaalde bezwaren tegen do moderne danswoede weggelaten; het ka rakter van den modernen cans, dal ont leend is aan gebruiken van heidensche vol keren en op onbetwistbaar immoreele mo tieven is gebouwd; de gevaren, die dreigeu voor ernstig aangegane verlovingen en erger, hoorlijke reden tegen het voorstel van minis ter van Karnebeek tot behoud van het gezantschap kan aanvoeren en toch maar trouw tegen stemt, omdat hij van de chris- telijk-historischen misschien nog iets, maar van de Katholieken nooit hel minste te ver wachten heeft in de toekomst. Hoe steekt boven dal anti-papisme en die politieke berekening de houding uit van een man als mr. Heemskerk, die, zelf protestant en leider der anti-revolutionnaire Kamerfrac. tie, oud-minisi,er van een Kabinet, waarin men zeven jaar lang over de beteekenis van gezantschapspósten heeft kunnen oordeelen. zich niet met een korte verklaring van de zaak afmaakte, maar in een uitvoerige rede de kleinzielige houding der tegenstemmers tegen het pauselijk gezantschap aan de kaak stelde. De eenige vraag, waarover het hier :CT>hfri:: -• ROOKTABAK ROODESItR TnEOOOPUS NIEMEfJER GGOniKOtf-. dei^gd; wil de meerderheid van het Parle ment het niet: haar is de beslissing en ver antwoordelijkheid. Van de katholieken is geen obstructie, geen onnationale daad of wat ook te wachten. Dat heeft Mgr. No- lens Woensdag al, vóór de beslissing, aan het slot van zijn rede betoogd, toen hij zeide: Maar indien onverhoopt de beslissing anders zou zijn dan ik ze zou wehschen, dan is het mogelijk, dat men te Rome zal zeggen: wat eigenaardig volk, die ultramon- tanen aan de Noordzee! Dat zijn wij allen, Mijnheer de Voorzitter, want van hun ge ografisch standpunt is de heer Lingbeek ook ultramontaan! Het kan zijn, dat men dan zegt: een eigen aardig volk! In 1915 loopen zij hier de deiy plat om een niet gebruikelijke wijze, om te worden toegelaten en, zonder dat er iets tusschen ons gebeurd is, dwingen zij de Regeering om Harer Majesteits gezant hier voor eenm-al gesloten Huwelijken, doordat de dai^modc meebrengt en uitlokt, dat man nen en vrouwen, welke elkander in niets bestaan, elkaar op uitnoodiging van de dans muziek omstrengelen. Dan zwi;g ik van de gevaren na het sluiten van de balzaal bij hel uiteengaan meestal ver nu het midder nachtelijk uur Wie zoo ..hel dansen" beschouwt zal liet met mij eens zijn. dat de Kei4< liicr nooit dc leiding zal-nemen, zooals dit h.y. bij de sport geschied is. Sport en lichamelijke oete- ning is op zich en als maatschappelijk ver schijnsel van onzen lijd een goede zaak op ik heb in reljn lijd. nkari jWe-h zelf. wélke :Jechi.5 gevrijwaard dient worden legen, heidensche 'hnvlpeden en .on christelijke uitwassen; beschermd dient te worden tegen gevaren, welke er niet nood. zakelijk mee verbonden zijn. Het dansen ech ter is op zijn best een vermaak zonder eenig maatschappelijk nut. Het is niet de taak der Kerk zich met' zuiver wcrelsche zaken bezig le houden; zoo is hel ook nooit te verwachten, dat zij over het dansen de beschermende hand zal uitstrekken. Wel zal zij ïiltijd tegen de ge varen van het dansvermaak blijven waar schuwen en dat dit nu krachtiger dan ooit gebeurt is waarlijk niet zonder reden. Of er nu, niet officieel en in het algemeen, maar in bepaalde omstandigheden, onder ze kere voorwaarden en dan nog zuiver plaat selijk genomen, geen aanleiding kan bestaan voor Katholieke leiders, zelfs geestelijke lei ders en opvoeders, om te trachten de een maal heerschende danswoede in te perken door ze in eigen banen tc leiden, is een andere vraag, welke wij een volgende maal nog willen pogen te beantwoorden. HOMO SAPIENS. i we Gelijk te verwachten was, is gisterenmid dag" in. dc Tweede Kamer het Gezantschap bij den Paus opnieuw afgestemd met alleen de stemmen van de Katholieken en Anti- Revolulionnairen vóór. Wi\ zeggen, dat wij dezen uitslag verwacht hebben. Immers, hoe loflijk ook de poging der regeering was, om een zakelijke beslissing der Kamer uit te lokken over een onderwerp, waarover op 11 November bij een zeer onzuivere stemming werd beslist, de politiek is nu eenmaal zóó, dat men in het openbaar niét gemakkelijk ongelijk erkent. De houding der christelijk- historischen en van de anti-papistische dominé's stond te voren vast; daar was geen veranderen meer aan. De vrijzinnig-, en sociaal-democraten zien in hel pauselijk ge zantschap een lokaas om de Katholieken aan hun kant te krijgen. Mr. Marchant heeft dat ronduit erkend indertijd; de heer Vliegen heeft ook gisteren nog eens zijn best gedaan om aan het stemmen der socialisten tegen het gezantschap den schijn te geven van een zakelijk verzet; maar het is den rooden spre- ker niet gelukt. Te duidelijk ligt ook aan dien kant de politiek er boven op: de Katholieken moeten de afschaffing van het pauselijk gezantschap blijven voelen als een smaad, die hun door de tegenwerking van een der coalitiepartijen is aangedaan. Daa bestaat er in de socialistische verbeelding althans meer kans, dat de Roomschen te avond of morgen lot 'een coalitie met de linksche democraten komen, die hun het ge zantschap dan wel op den koop willen geven. Dat is liet „zakelijke" in de handel wijze der S. D. A. P. Welnu, laat de roode partij er van overtuigd zijn, dat de Katho lieke Staatspartij te fier is, om zich voor zulk een zaakje te laten vinden! Nog eens, gaat, stelde mr. Heemskerk luide eu scherp in de Kamer: is de instelling van een ge zantschap bij het Vaticaan de erkenning van het beginsel, dat de Paus het hoofd der christenheid, de Stedehouder van Christus is, vroeg de spreker. En de niet-Katholieke leden der Kamer lachten. Welnu, wanneer ge daarom lacht en bewijs geeft, dat aan zulk een beginsel nooit is gedacht, moet ge doen wat andere landen, b.v. Engeland doen, waar de regeering tegenover al het gepraat van de heeren Kersten c.s. zou vragen: is het u in de hersens geslagen? Zoo is het! Deze anti-revolutionnair ziet het juist in. Maar wat baai zulk pleiten voor hoofden, die beneveld zijn door politieke berekingen of anli-papisme? Het mocht zelfs niet baten, dat minister van Karnebeek al zijn gezag van niel- Katholiek staatsman, van diplomaat met een wereldreputatie, in de schaal wierp. Wie zijn rede teest, vraagt zich af, hoe eenig politicus het daarna nog heeft durven wagen om een gezantschapspost, welke meer dan tien jaar heeft bestaan, op te kef fen, wanneer hij niet in zoogenaamd princi- piëele bezwaren verward zit als de heeren Kersten en Snoeck Henkemans. Maar nog eens, de politiek van den kleinen kant is doof voor alle zakelijke redenecring: de minister had even goed zijn lange, krachtige rede voor zich kunnen houden, ten minste wat hel resultaat der stemming betreft, dat stond te voren vast. Dat hij niettemin zoo veel argumenten voor hei behoud van het gezantschap aanvoerde was uitstekend als bijdrage voor de parlementaire geschiede nis van ons land. Een volgend geslacht zal over het klein gedoe van de heeren Dres- selhuys, Vliegen en Marchant een oordeel vellen. Het gezantschap is nu afgestemd en de zaak is uit, moet uit zijn, heeft Mgr. No lens terecht in zijn groote Kamer-rede de ze week gezegd. Het moet uit zijn met het gesol mek het gezantschap, zei de Katholie ke leider. Er. geen enkel volgend Kabinet of politieke partij behoeft er op te rekenen dat de Katholieken het ooit zullen maken tot ruilobject. Dat is de eenig juiste hou ding: als Nederlanders hebben de katholie ken het gezantschap bij het Vaticaan ver- veg te nemen. Maar: ,wij hebben den tijd. In hun%uime opvatting, in hun ruimte van hart, een ruimte, die in noordelijke streken niet zoo door alle omstandigheden wordt aangekweekt en onderhouden ben ik er zeker van, dat de Nederlandsch Katholieke, Protcstantsche zeelieden, of andere lieden, van welke richting ook, met geen greintje minder welwillendheid daar zullen worden behandeld en dat bij onver hoopte rampen niets minder zal worden bij- De Tyv-eede Kamer verwierp het voorstel tct handhaving van bet Gezantschap bij het Vaticaan. De aanmeldingsplicht bij verkiezingen. Waarom geen collectief contract in de kleedingindustrie? Nieuwe bepalingen in zake hei werktijden besluit. De zaak-Muvlwijk voor het Amsterdam- sche Hof. De Koningin in 't land van Maas en Waal. Een zesde giit van het Smeroe-ionds, van 35,000, voor de slachtoffers van den Watersnood. Ernstige irande bij den Raad van Arbeid tc Maastricht. Communistische samenkomst te Rotterdam A Dc studiecommissie inzake het Raads- probleem komt 10 Mei a.s. te Genève bij een. Te Gent wordt het paleis van Justitie geheel door brand vernield. In Peking kondigd. is de staat van beleg alge. Gisteren waren op de Duitschc plebis ciet-lijsten 12 millioen handfeekeninger verzameld. De president der Grieksche rcpubliej al getreden. Zie verder ook Laatste Nieuws. Barometerstand Vod.-uit OPTICIENS - FABRIKANTEN Licht op. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om 6.42 en overmorgen om 6.44. gedragen. En mochten er zich w eer moeilijke omstandigheden in ons land voordoen, waarin sommige groepen het hoofd verliezen, de besten aan het weifelen raken, en ons gevraagd wordt: wat zullen uw menschen doen? dan weten wij, dat, met of zonder gezantschap, onze menschen in alle ranges en standen in Nederland hun nationalen plicht wel zullen weten te vervullen. Maar slroomen van welsprekendheid zullen niet baten om goed te praten de wijze, waarop, onder leiding van den heer Kersten, in con currentie mei den heer Lingbeek. het gezant schap bij het Vaticaan voorwerp is geweest van gedeeltelijk antipapistisch en politiek gedoe. De R. K. Kamerfractie heeft gisteren dadelijk de daad bij het woord gevoegd, door eenstemmig vóór dc begrooting van buitenlandsche zaken te stemmen. Klein politiek gedoe laten wij aan anderen over: L 4

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1926 | | pagina 1