i?
Brieven uit Rome
Tweede Blad
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Woensdag 5 Mei 1926
[Je tuchtiging der Haarlemmers na het beleg.
Dc Amsterdatnsche Poort en omgeving.
Je üroote Houtstraat, vanaf het Verwulft, met gezicht op de Groote Kerk.
(Foto v. d. Werf.)
UIT DE PERS.
De bestorming van de Kruispoort gedurende het belesr van J572.
De Spekstraat, gezien vanuit de Groote Houtstraat. (Foto v. d. Werf.)
Een hoekje van den Burgwal. (Foto v. d. Werf).
BINNENLANDSCH NIEUWS.
JRuïne der vestingwerken bij den voormaligen Pijntoren.
(Foto v. d. Wen)»
Oud Haarlem
Wij mogen het van algemeene bekend
heid achten lat zich op het stedelijk archief
in 't stadhuis een rijke verzameling schilde
rijen. teekeningen en etsen bevindt, die sa
men den door het geheele land bekenden
en zelfs beroemden „Atlas van Haarlem"
vormen De kern van dezen Atlas beslaat
uit een verzameling van Schneevoogd, die
later gecompleteerd is door schenkingen
van verschillende burgers die zich daad
werkelijk voor de geschiedenis van bun
stad interesseerden. Vooral wijlen de beer
Gonnet heeft door zijn bemoeiingen den
Atlas van Haarlem onafscheidelijk aan zijn
naam verbonden.
De vereeniging „Haerlem", die de ken
nis en belangstelling der Haarlemmers voor
Haarlem levendig houdt en verrijkt, is op
de gelukkige gedachte gekomen van de
mooiste en interessantste dezer teekeningen
lantaarnplaatjes te laten maken. Op ver
schillende lezingen zijn deze plaatjes niet
groot succes vertoond De vereeniging stelt
zich voor op vergaderingen en bijeenkom
sten van vakbonden, ontspanningsvereni
gingen en andere organisaties, aldus den
Atlas te populariseeren en in Haarlem
algemeen bekend te maken De lantaarn
plaatjes zullen bijv. voorzien van een hand
leiding, ter beschikking worden gesteld van
hoofden van scholen, om de leerlingen
boeiend en onderhoudend van Haarlem's
groei en ontwikkeling te kunnen vertellen
Daartoe door het bestuur der vereeniging
„Haerlem" welwillend in staat gesteld,
hebben wij een keuze uit deze plaatjes ge
maakt. om ze voor onze lezers af te druk
ken Van verschillende zijden zijn ons be
tuigingen van instemming en sympathie
toegekomen, waaruit blijkt dat onze leztrs
met genoegen en belangstelling kennis heb
ben genomen van onze in de laatste maan
den gepubliceerde artikelen over oud en
nieuw Haarlem, zoodat wij ons voorstellen,
dat zij met genoegen deze plaatjes in ons
blad zien afgedrukt Verschillende onder
wijzers hebben o.a. hun leerlingen aange
raden de foto's uit ons blad te knippen,
om aldus een mooie verzameling over Haar
lem van vroeger eeuwen te krijgen. Uit
den aard der zaak hebben wij een keuze
moeten doen,v een keuze die, gezien de ver
scheidenheid der foto's, zeer moeilijk was
Wij hebben echter getracht de mooiste en
interessantste uit te zoeken en zeer zeker
laten wij deze serie door meerdere volgen
Men bekijke de plaatjes aandachtig en
make een vergelijking met het Haarlem van
tegenwoordig Niemand zal de verbeteringen
in verkeer en behuizing ontkennen, die de
jaren hebben aangebracht en een vergelij
king tusschen de toestanden nu en toen
gaat natuurlijk niet op. De omstandigheden
zijn veranderd en stellen eischen, waaraan
niet te ontkomen is. Maar het stadsbeeld
heeft er niet altijd in schoonheid bij ge
wonnen. Men zie bijv het bruggetje 'op
den Burgwal. Is het geen schilderijtje van
Pieter de Hoogh? En geeft men voor de
rust en de harmonie van dit stadshoekje
niet gaarne onze rechte straten met
steenklompen voor huizen en hout-met
glas-gevaarten voor winkels?
Zoo ook het plaatje van de Spekstraat,
zooals die er 250 jaar geleden uitzag Wij
vestigen de aandacht op de verschillende
bouwstijlen, waarvan men hier in de drie
buizen een specimen vindt: de vroege
trapgevel op den achtergrond (Spekstraat)
de trapgevel van lateren datum, met de hal
ve cirkelbekroning, geheel rechts, en den
gevel in 19 eeuwschen stijl links, op den
boek SpekstraatGroote Houtstraat Gp
den voorgrond ziet men de slede, die vroe
ger algemeen inplaats van vrachtwagens
werd gebruikt en die ouden van dagen m
hun jeugd nog hebben gekend.
Eenzelfde beeld van een typisch stads
deel uit onze gouden eeuw, biedt net kiek
je van de Groote Houtstraat. Het aspect van
aarlem's hoofdstraat is wel veranderd ge
durende twee eeuwen Het straatbeeld is
zoo intiem en-gezellig, dat wij net ons vol
komen kunnen indenken, dat onze voor
vaders hun geheele leven jp straat sleten
Ook de omgeving van de Amsierdamscbe
Poort is radicaal veranderd De Heerenvest
was een rustige wandeldreef met een jaag
pad, waarlangs het paard van de trekschuit
liep De weg op den voorgrond is de Oude
Weg naar Spaarndam. Op den achtergrond
ziet men, met boomen beolant. den straat
weg (het zal indertijd wel een verharde
landweg geweest zijn) naar Amsterdam. Er
langs staan de optrekjes en landhuisjes.
waar de burgers hun Zondagen en vacan-
tietijd doorbrachten en op zomeravonden
thee dronken. Ook veie gezeten Araster
dammers hadden hun zomerverblijf in den
omtrek van de Spaarnestad fMultatuli in
„Woutertje Pieterse" en J. v Lennep ver
telt er o.a van).
Een ander plaatje, naar de schilderij van
H. Spilman, laat de bestorming van de
Kruispoort zien, tijdens het beleg door de
Spanjaarden in 1572. Men weet dat de be
legerden na dappere verdediging de
vrouwen streden mede onder aanvoering
van de sinds wereldbekende Kenau Hasse
Z.H. DE PAUS EN HET PAROCHIAAL
LEVEN
Paus Pius XI heeft van het begin van Zijn
pontificaat met groote welwillendheid en
belangstelling het parochiaal werk te Rome
gevolgd Wordt het parochiaal werk in alle
groote steden steeds moeilijker, uitgebreider
en ingewikkelder, te Rome, dt wereldstad
waar 't getal van achthonderdduizend inwo
ners bijna is overschreden, waarvan 't grootste
gedeelte, bijna de algemeenheid den katho
lieken godsdienst belijden, heeft het geheel
buitengewone verhoudingen aangenomen
Velen «'eliswaar dezer Romeinsche katho
lieken, zijn niet wat men noemt practisee-
rend, of vervullen hunne godsdienstige plich
ten slecht of in 't geheel niet, maar dit
maakt het parochiewerk niet gemakkelijker
Integendeel, er wordt dan van de zielzorgers
nog veel meer zorgvuldigheid, oplettenHheid,
ijver verwacht om de afgedwaalden op het
rechte spoor terug te brengen. Trouwens
al zijn er velen onder de mannen die anti
godsdienstig of onverschillig zijn, de vrou
wen en kinderen bezoeken over 't algemeen
getrouw de kerk en hebben als parocnrafien
recht op de zielzorg der geestelijken.
Z.H. de Paus had er een gewoonte van
gemaakt bijna eiken Zondag, a)s geen groote
plechtigheden of andere gewichtige audiën
ties dit verhinderden, de parochies volgens
beurt in audiëntie te "ontvangen en toe te
spreken Gedurende het Heilig Jaar moest
vanzelf op deze gewoonte zeer dikwijls een
litzondering worden gemaakt, daar er bijna
geen dag voorbijging zonder dat een of
meer bedevaarten door den Paus ontvangen
en toegesproken werden. Maar ook gedu
rende dit Jubeljaar werden meerdere paro
chies of parochiale vereenigingen door den
H Vader ontvangen en mochten zijn verhe
ven woord aanhooren.
Nu dit Heilig Jaar met zooveel succes is
beëindigd, heeft Z.H de Paus deze vroegere
gewoonte hernomen en er gaat geen Zondag
voorbij of de eerste communiecantjes, of
een vereeniging of broederschap van een
parochie, of geheel de parochie, worden
door Zijne Heiligheid in audiëntie ontvangen
Daarbij heeft de H. Vader steeds de groot
ste belangstelling getoond voor wat men te
genwoordig noemt de parochiale congressen
bijeenkomsten waarbij alle parochianen ge
laar den strijd tegen de overmachtige durende een paar dagen, samenkomen waar
troepen van Philips II
moesten opgeven. De
ontploffing, die de krijgers
meters hoog in de lucht
slingert, lijkt ons, gezien
de technische hulpmidde
len dier dagen, min of
meer anarchronistiscb
voorgesteld.
Nadat de stad door de
Spanjaarden genomen
was, werden als afschrik
wekkend voorbeeld om
verdere rebellie in de
Nederlanden te smoren
honderden verdedigers om
het leven gebracht. Velen
werden, twee aan twee
gebonden in het Spaarne
verdronken; anderen wer
den onthoofd of opgehan
gen. De oude schilderij
waarvan wij hier een af
beelding geven, geeft er
wel een realistische voor
stelling van. Het onder
schrift luidt:
Nach dem sich Haerlem
ergeben hatt
1st angericht ein gross
blut batt.
Da hangen und kopfen
nahm kein endt,.
Den weiber auch wurde
da leben nicht geschenk!
'dc vereenigingen in oogenschouw. Er waren
ongeveer alle standen-klassen der parochie
vertegenwoordigd, vanaf de prinselijke fa
milie der Barberini, tot werklieden met vrou
wen en kinderen.
Plaats nemend op den troon, hield de H.
Vader tot deze parochianen een gewichtige
redevoering. Dc Paus sprak hen over het ge
houden congres, wenschte hen geluk met
deze bijeenkomsten, die zoozeer de geest
van eenheid bevorderen, onder de leiding
van de door de overheid aangestelde her
ders, die voor hun zielenheil arbeiden
Over de parochiale congressen in 't alge
meen, zei de Paus van welk groot nut ze
zijn, daar de parochianen elkaar daar terug
vinden, elkaar beter leeren kennen, beter
weten wat ze zijn en kunnen, en zien, dat de
ware en goede werkers voor den godsdienst
niet zoo weinig talrijk en niet zoo klein zijn.
En dit is al zeer nuttig om 't vertrouwen in te
boezemen aan degenen, die dit verloren had
den, om moed in te spreken aan de vrees-
achtigen, die steeds klagen en beschouwin
gen houden over de bedorvenheid van het
menschdom, om meer wilskracht en ijver te
geven in den strijd voor het goede. Zulk een
congres is gelijk aan een wapenschouw, het
opmaken van de balans van al wat de pa
rochie bezit in strijdkrachten voor de Katho
lieke Actie die den Paus zoozeer ter harte
figt.
De priesters, zoo ging de H. Vader voort,
hebben als eerste en uitsluitende plicht het
zielenheil der hun toevertrouwde parochia
nen, de uitbreiding van het Rijk van Chris
tus, den Koning, Die alle rechten bezit op
allen en alles.
Maar wat kunnen dc priesters doen als zij
alleen aan dezen hunnen plicht worden
overgelaten? Tegenwoordig al zeer weinig
Ook de Apostelen hadden de opdracht van
Christus alle menschen samen te roepen
onder het Kruis van Christus. Ze konden
deze opdracht alléén niet vervullen zonder
een voortdurend en immer hernieuwd won
der van Gods Voorzienigheid, wonder dat
God niet wil beperken. Immers de Godde
lijke Voorzienigheid wil dat allen medewer
ken aan bet zielenheil. Dit is de orde be
paald door God en den Verlosser. Terecht
wordt gezegd „Die u schiep zonder u, zal u
niet zalig maken zonder u." En dit is ook
niet meer dan rechtvaardig en billijk Op
onze schouders heeft God een hoofd ge
plaatst om te denken. Hij gaf ons een wil
om te beslissen, krachten om te handelen
De Heer riep ons om zelf mede te werken
aan onze zaligmaking, en daarvan leggen dc
mannen en vrouwen ten tijde der Apostelen
Als laatst van deze serie geven wij een
afbeelding van de ruïne der oude vesting
werken van de stad Haarlem, bij den voor-
maligen Pijntoren Deze toren stond onge
veer waar nu bet nieuwe gebouw van
onze drukkerij .,De Spaarnestad" verrijst
Uit de kleeding der personen, die op de
foto voorkomen, blijkt wel dat het een af
beelding van recenten datum is.
alle werken in de parochie bestaande en het
geestelijk leven in 't algemeen besproken,
toegelicht aanbevolen worden.
We herinneren ons een eerste dergelijk
congres in de parochie van Santa Maria m
Traspontina, de volksparochie der Borgo's
en dezer dagen werd zulk een congres ge
houden in de parochie aan 't andere einde,
meer aristocratische deel der stad in de paro
chie van den H. Camillus. Zondag j.l. werd
dit congres besloten met een algemeene H
Communie der parochianen, waarop volgde
een plechtige processie met het Allerheilig
ste om aan de zieken der parochie de H
reeds getuigenis af, daar ze met deze Apos
telen medewerkten ook aan het zieeheil
van anderen.
De Paus verheugde zich dan over dit con
gres waarin de parochianen toonen op mo
derne wijze mede te willen werken met de
herders aan de zielzorg van allen. Zulke
congressen, zei de H. Vader, hebben ook het
zeer groot nut van de toekomst voor te be
reiden, volgens het spreekwoord der Ro
meinen dat er niets is gedaan als alles niet
is gedaan. De Jeugd vooral met haren fris-
schen en moedigen, alles trotseerenden on
dernemingsgeest, ligt de toekomst bescho-
tenis aan dezen dag en dit feest, en ver
volgens de kinderen toesprak met een dier
redevoeringen waarvan Paus Pius XI het
geheim bezit en die hun weg vinden naar
de geesten en harten der kleinen als die
der grooten. De H. Vader sprak hen over
hun eerste H. Communie, over de christe
lijke leer die ze aangeleerd haddén, over
de plicht steeds te leven
volgens deze leer en over
het werk, dat nu vijf en
twintig jaar bestond. De
Hertogzaal, waar de audi
ëntie plaats had, leverde
een verrukkelijk schouw
spel op met den H. Vader
op den troon, omgeven
door Monsignori en edel-
wachten en in de zaal de
talrijke kinderen, de
meisjes in 't wit met wit
ten sluier, de jongens in
een rood toogje met
witte supcrpli
CIVIS ROMANUS
ROOMSCH-
KATHOLIEKE
DANSEN.
We lezen in „St. Anto-
nius", R K. Maand
schrift voor het Katho
lieke Volk:
Wij zouden kunnen
verwijzen naar Sint
Antonius XXV (1919)
8183. Daar wordt
kort en krachtig op de vraag „Is dansen ge
oorloofd geantwoord: „Ja, 't is geoorloofd"
Wij zouden echter den schrijver van toen
onrecht doen, als wij ook zijn nadere preci
seering hier niet overnamen.
Aldus gaat hij n.l verder: „Dansen is in
zich een geoorloofde ontspanning. Er zijn
echter, vooral in den 'aatsten tijd, dansen in
zwang gekomen ''als de beruchte one-step en
two-step, welke zoo zinnelijk en prikkelend
zijn, dat zij absoluut veroordeeld en verbo
den moeten worden. Maar ook dansen, die
in zich niet afkeurenswaardig zijn. kunnen
Communie te brengen tot vervulling van den
Paaschplicht.
In alle parochies van Rome bestaat deze
loffelijke en stichtende gewoonte met groo
ten luister en processiegewijs op een der
Zondagen na Paschen aan de zieken der pa
rochie de H. Paasch-commume te bren
gen.
In den namiddag van dezen Zondag dan,
werden de parochianen van Sint Camillus,
die zich voor deze audiëntie bij den Pastoor
hadden ingeschreven, door den H Vader
ontvangen. Er waren ruim 4000 parochianen
aanwezig met den pastoor en de leiders de»
katholieke parochiale kerken
De plechtigheid had plaats in de groote zaal
der Zegeningen of Zaligverklaringen, gelegen
boven het groote portiek van de Baseliek
van Sint Pieter, de grootste zaal van het
Vaticaan. Toen de H. Vader op den kleinen
draagstoel de zaal werd binnengedragen, ging
een luid geiuich op onder de parochianen van
Sint Camillus Z. H. nam plaats op den Pau
■elijken troon en deed aanstonds den pas.
toor der parochie bij zich komen, dien Z H
ondervroeg over het resultaat en het geluk
ken van het parochiaal congres.
Daarna daalde de Paus van den Troon en
nam, blijkbaar met genoegen, de verschillen
de banieren, vanen, enz, van de verschillen-
ren. Deze voorbereiden is het werk van
allen.
Denzelfden morgen had de Paus in audiën
tie ontvangen zeshonderd kinderen, jongens
en meisjes van het werk der christelijke leer.
Dit werk vierde Zondag zijn vijf en twintig
jarig bestaan. Hét werd gesticht door een
jonge dame die tijdens haar bezoeken aan
de armen van liet genootschap van den H.
Vincentius van Paulo opgemerkt had welke
onwetendheid er heerschte omtrent de
Christelijke leer. evenals de verwaarloozing
der kinderen in dit opzicht, die nauwelijks
de eerste gebeden kenden .Op raadgeving
van den toemaligen Monseigneur Merry del
Val begon ze het werk met zes meisjes en
vier jongens en nu smaakt ze de voldoening
haar werk uitgebreid te zien en overgeplant
in bijna alle parochies van Rome. In den
vroegen morgen waren de zeshonderd kin
deren opgegaan naar- de Basiliek van Sint
Pieter waar Z Em Kardinaal Merry del
Val dc H Mis voor hen opdroeg en het de
H Communie uitreikte Na de kleine plech
tigheid bood de Kardinaal den kleinen een
ontbijt aan in het Pauselijk Hospitium van
Santa Marta.
Tegen één uur werden de kinderen in
audiëntie ontvangen door Z. H. den Paus,
Die allen een medaille uitreikte als gedach-
toch tot de ongeoorloofde vermaken afdalen,
wanneer zij door de plaatsen, waar en de
tijden, waarp gedanst wordt én meer nog
door de deelnemers aan de danspartij gevaar
opleveren voor de deugd."
Aldus werd geschreven in 1919 Wij zijn
thans zeven jaar ouder. Ook wijzer? De men
schen zijn waarlijk in dien tijd niet deugdza
mer geworden. De genotzucht neemt beang
stigend toe. In werkelijkheid: men danst,
danst, maar danst op een vulkaan, die zoo
aanstonds zijn verblindend en verzengend
vuur zal uitbraken, vernietigend en vernie
lend, wat aan deugd en vroomheid en geloof
bij veLn^nog over is.
Wie leert en hoort, wat lichamelijk en ze
delijke ellende de huidige danswoede ver
oorzaakt, hij verafschuwt in woord en in hart
deze perverse uiting van hedendaagsche zie
kelijke en overprikkelende vermaakmanie.
Om het gewicht gaan wij daarom dieper op
deze zaak in
Wat zijn Roomsch-Katholieke dansen?
Geen andere dan deze, die in zich en
omstandigheden geschieden overeenkomstig
de zedeleer der Katholieke Kerk. Een
Roomsch-Katholieke dansclub is een zooda
nige, waar slechts zulke dansen en met in
achtneming van zulke voorzorgen, worden ge
leerd en uitgevoerd, dat het geheel in geen
enkel oozicht in strijd komt met de Katholie
ke zedeleer.
Of het vooral in de tegenwoordige om
standigheden niet raadzamer is dat R. K.
weg te laten, willen wij niet beoordeelen. De
bedoeling echter kan en mag geen andere
zijn, dan wij hier aangeven.
Wat echter te denken van de moderne
dansen?
Dc zoogenaamde moderne danseD zijn in
hun ooisprong beslist onzedelijk, zijn ook in
zich zelf, volgens hun wezen, onzedelijk, de
moderne schuif- en waggeldansen zijn ook in
hun bedoeling onzedelijk. Het zijn duivels-uit-
vindsels Men prate ons s.v p.niet van aange
brachte wijzigingen Iets wat in zijn oor
sprong, wezen, bedoeling, onrein en gemeen
is, is door enkele toevallige veranderingen
niet rein te maken, wat de ondervinding be
wijst. En de mogelijkheid daarvan zelfs toe
gegeven, dreigt toch altijd, zooals ook voor
heen de Roermondsche geestelijkheid ver
maande, dat met verloop van tijd die dan
gewijzigde dansen op de oorspronkelijke,
zedekwetsende manier worden uitgevoerd.
Heeft genoemde R. K. Vereeniging, waar
over de vragesteller ons interpelleerde, zulke
dansen toegelaten, doen uitvoeren, dan wra
ken wij haar handelwijze als beslist afkeu
renswaardig als strijdig met de Katholieke
leer Zij is haar naam van R. K Vereeniging
beslist onwaardig Zijn met haar toelating
dansen uitgevoerd, die in zich geoorloofd wa
ren, dan treft haar geen schuld. Wij veron
derstellen dan, dat de gevaren, ook aan ge
oorloofde dansen verbonden, door omstan
digheden van tijd, plaats en deelnemers rede
lijkerwijze waren uitgesloten.
Of het op de lijn ligt van de R. K. Ver
eenigingen, het dansvermaak te bevorderen,
wij aar-zelen dit te bevestigen. Want al zijn
dc dansen geoorloofd en overige gevaren
naar vermogen voorkomen, onthoude men toch
dit: ook in geoorloofde vermaken, in ons ge
val het in zich en in omstandigheden geoor
loofde dansen, kan misdreven worden door
het: te veel.
Te veel verraadt zucht en passie. En harts
tocht blijft niet bij het geoorloofde!
Hoe meer in onze dagen van Katholieke
zijde en wij denken hier speciaal aan de
Tertiarissen de dansmanie wordt bestre
den hetzij door onthouding ervan, hetzij
waar niet anders mogelijk door de
eenmaal bestaande zucht in zedelijke banen
te leiden, hoe beter het is. Heusch, de wereld
danst op een vulkaan!
HEFFING VAN GEMEENTE-BELASTING.
Naar dc L. Ct. verneemt, heeft de re
geering het verzoek van het gemeentebe
stuur van Leeuwarden toegestaan, om weer
door eigen administratie de belasting tc
beffen.
