HAARLEMS STADHUIS ELCK WAT WILS TREKJES. De mooie gang, leidende naar de oude raadszaal. Óp zij, de borstbeelden van koning Willem I, II en III. De groote zaal, gezien vanaf den ingang. Op deri achtergrond de deur van de burgemeesterskamer; op zij het beroemde deurtje met trap naar de secretariskamer. Let op de kostelijke luchters in het midden van de zaal en de walvischkaak, die op den voorgrond aan het plafond hangt. Langs de wanden de schilderijen der graven en gravinnen van Holland, afkom stig uit het voormalig Karmelietenklooster. Hier worden de gewone trouwpartijen voltrokken. De secretariskamer met tongewelf, waar de heer Mr. Th. Wesstra zetel Dit is de vroegere „justitiekamer," van waaruit de veroordeelden naa het schavot werden geleid. No. 44!». G. NIEUWE HAARL. COURANT Tweede Blad Zaterdag 22 Mei 1926 „De oude raadszaal", thans eerste klas trouwkamer, een juweeltje van Oud-Hollandsche Kamer. Aan den wand het gobelin voorstellend de inne ming van Damiate. Let op de mooie schouw met daarboven een schilderij voorstellende hoe Haarlem zijn wapenschild kreeg. De fraaie burgemeesterskamer met schitterende schouw en mooi gebeeld houwde balustrade. Jaarvergadering van het onderl. Vee- en Paardenfonds L. T. B. UIT BOEK EN BLAD. EEN NIEUWE BROCHUI VAN DR. W. TOMBROCK. Koning, omstreeks 1250. De zalen, waar nu de deftige bruidegom-in-jacquet en het blo zende brpidje met sluier en oranje bloesem door den ambtenaar worden ontvangen, za gen toen herhaaldelijk de edele ridders met hun edelvrcuwen uit gansch Kennemerland binnen hun muren. Vooral als de graaf zijn groote jachtpartijen in de duinen en bos- schen hield kwam een talrijk en schitterend gezelschap in het jachtslot bijeen. Die dagen behoorden voor Haarem weldra tot het ver leden. Meer naar het,Zuiden werd een derge lijk jachtslot gebouwd dat de oorsprong van onze Residentie, 's-Gravcnhage zou worden. Den Haag won het van Haarlem, zoodat het slot hier weldra verlaten lag. Bovendien was de dood van Willqm II in het ijs van West- Friesland oorzaak dat verdere afbouw van het slot gestaakt werd. Floris V begon er weer aan in 1274, tot in 1286 het slot geheel voltooid was De graaf zelf kwam er echter hoogst zelden Waarschijnlijk met de bedoe ling het gebouw een andere bestemming te geven, gaf de graaf den Dominicanen toe stemming in een gedeelte van den slottuin een klooster te bouwen. Het slot zelf werd later afgestaan aan den steddijktn magistraat. Hoewel de administratie van de stedelijke overheid in die dagen niet zoo omvangrijk was als nu, bleek al spoedig, dat het voormalige jachthuis niet voor zijn nieuwe bestemming geschikt was. Het bestond feitelijk uit één groote zaal, zoodat vóói en na bijgebouwen werden opgericht. De vleugel in de Zijlstraat werd waarschijnlijk gebouwd in het begin der 15e eeuw, terwijl men omtrent den da tum, waarop het mooie, architectonische to rentje werd opgetrokken in twijfel verkeert. De oorspronkelijke vleugel in de Zijlstraat „Haerlem", geheel in zijn oorspronkelijken vorm herbouwd. De hooge trap met de deur en portiek aan den kant van de Koningsstraat, vormt j den officicelen ingang. Het vorig jaar trad de Koninklijke Familie langs dezen weg het Raadhuis binnen. De gewone ingang is die in den vooruit springenden uitbouw bij de Barteljorisstraat. Door de gewelfde vestibule en langs een steenen trap komt men in de hal, de voor malige gravenzaal van het jachtslot. Door de gebrandschilderde ramen, afkomstig v de Protestantsche kerk te Bloemendaal, krijgt men een zacht licht in de hooge zaai, Men vindt hier nog een voorbeeld van een middeleeuwsch tongewelf. Behalve een schilderij van de Schepping en de Geboorte van Christus, hangt er een allegorische voorstelling van de Gerechtigheid. Dit schilderij en de naam „Justitiekamer" geven de vroegere bestemming van dit lokaal aan. Hier brachten *nl. ter dood veroor deelden hun laatste oogenblikken door en werd hun het vonnis voorgelezen. Voor de ramen, (die op de Groote Markt uitzien en zich boven den gewonen ingang bevin den) was toen een balustrade gebouwd, waar over men het schavot bereikte. De kamer van den Burgemeester is een prachtig staaltje van oude binnenhuis architectuur. De geweldige schouw valt dadelijk op. Enkele schilderijen van Koning Willem III en Koningin Wilhelmina sieren de wanden. In het midden is de kamer gescheiden door een gebeeldhouwden houten balustrade, waarach ter de Burgemeester is gezeten. Links van de steenen trap komt men door de schepen kamer, thans wachtkamer en trouwkamer 2e klasse, door een lange gang, waarin de borst beelden van de drie koningen uit het Oranje huis, in de voormalige raadszaal. Dit is onge twijfeld de mooiste kamer van het stadhuis. De eikenhouten zoldering met zijn gebeeld houwde sleutelstukken rusten op kraagstee- nen die versierd zijn met engelenkopjes en leeuwen met wapenschilden. Een gobelin in eikenhouten lijst, gedateerd 1629, voorstêl- lende dc inneming van Damiate ió 1629 door de Haarlemmers, beslaat bijna den geheelen wand. Boven één der twee schouwen die deze zaal bezit, is eveneens een omlijste gobelin aangebracht, die ons toont hoe Haarlem door de verovering van Damiate het wapenschild verkreeg. Deze kamer, die door uitbreiding van den Raad geen voldoende plaatsruimte meer bood, doet thans dienst als vergader zaal voor B. en W. De vergaderingen van den gemeenteraad worden thans gehouden tn de Statenzaal op het Prinsenhof. Het stad huis beschikt dus feitelijk met over een raad zaal, al is ze ondergebracht in het gebouwen- ?omplex. Plaatjes en bschrijving zijn goed en geven een goeden indruk van het Stadhuis. Maar beter is zelf zien: de Haarlemmer die enkele uren in zijn gemeentehuis heelt rondge dwaald, zal het van ganscher harte toegeven. daalde het onkostencijfer over 1925 met ruim f 500, en verminderde het Banksaldo met ruim f 1100 Totaal werden fg:keurd en door het fonds overgenomen lo stuks rundvee ver zekerd tegen een gemiddelde waarde van f 360, waarvoor met inbegrip der bouten die gemiddeld f 59. per stuk opbrachten en f 4018,75 werd uitbetaald. Totaal werden 34 paarden afgekeurd en overgenomen, waarvoor met inbegrip der bouten die gemiddeld f 83.50 per stuk op brachten f 7997.50 werd uitbetaald. De af gekeurde paarden en hitten waren gemid deld tegen f 273. (de laagste f 175, de hoogste f 600), verzekerd. Voor rundvee werd verdeeld over 4 kwar talen een premie geheven van 5. 3/4 Voor paarden werd-verdeeld over 4 kwar talen een premie geheven van 610%. Het netto-voordeelig .saldo bedroeg over 1925 f 1250,30 welk bedrag aan de reserve werd toegevoegd. Verheugend was het te kunnen constatee- ren, dat de verzekeringspremies zich in da lende lijn bewegen, hetwelk voor onverzeker de veehouders een aanleiding is hun koeien en paarden bij dit fonds te verzekeren. Aange zien een grootere deelname bijna geen invloed heeft op het onkostencijfer, doch bij goed doorgevoerde controle zeer zeker tot premie verlaging kan leiden, werden de aanwezige agenten aangespoord in hun omgeving zoo mogelijk nog actiever dan voorheen werk zaam te zijn. Ter vergadering werd door meerdere aanwezigen gewezen op de gunstige De Eerwaarde Zuster ROGERIA (in de w reld Mej. MARIA BUTTER, uit Heemskei hoopt op 27 Mei a-s. den dag te herdenk» waarop zij voor 25 jaar haar intrede deed de orde van de zusters Franciscanessen. Zuster Rogeria verblijft thans in het kloo ter te Franeker. Kleine middenstanders, 'k Zag 't op 'n afstand al aan z'n gezicht. hij hóópte, dat 'k hem zou aanspreken. Dal was tóch m'n plan. 'n Ouwe kennis, wiens stem je in geen Zes jaar hebt gehoord, laat ie gewoonlijk niet zoo maar passeeren. Z'n uiterlijk was er met op vooruitge gaan.... dat bemerkte ik al heel gauw.... hij zag er uit of ie 'n zware ziekte achter de rug had. Hoe ie 't nog maakte. „Slecht" kwam 't er pardoes uit.... En hij keek zóó ongelukktg-moedeloos, dat 'k er 'n raar gevoel van kreeg. Of ie ziek was geweest ,,'t Is heelemaal ziek bij me thuis.... alles.... Ja, ik heb de griep gehad 'n dag of veertien op bed gelegenmaar dat be- teekent nog niks bij al die andere narigheid." 'k Liep 'n eindje met 'm op.... en toen het ie me 'n bundeltje brieven zien.. „Hierzoodie ga 'k weer wegbrengen naar vroegere kennissen en vrienden, waar 'k nogal intiem mee was't Zal wei weer niet veel helpen.... net als met die vorige, waar met eens antwoord op kwam.... en toch probeer ik 't maar weerwat doe je al met, als je teneinde raad bent.als je in 'n toestand verkeert, die niet eens te be schrijven valt.... Je begrijpt wel, wat 't voor! mij is, om zoo m'n ellende te moeten bloot leggen, om Jan en alleman te moeten in- i wijden, terwijl niemand 't van je verwacht.. Maar in uiterste gevallen probeer je van al les.... de gekste dingen.... als je door wanhoop wordt gedreven...." „Kerel.... is 't dan zóó erg met je ge steld „M'n ge* in staat voor 'n totale onder gang.... daar zeg 'k niks te veel mee.... daar ben je nou patróón vooreigen baas.... allemachtig patroon! 'n Pairoon zonder knechts en zonder werk.... Dag en nacht heb 'k gewerkt en geploeterd, om m'n zaakje op de been te houden.... door regen en wind geloopen.... me huis aan huis voorgesteld als patroon, als eigen meu bel- en beddenmaker, als vervaardiger van radio-kasten en wat je maar wil.... 'n En kele keer zoo'n klussie, ja.... om an 't eten te blijven voor 'n paar dagen.... en dan nog soms in radelooze angst verkeeren, dat je niet aan materiaal kunt komen, dat niemand je meer wil helpen aan hout, aan linnen- of koperwerk.... m'n crediet is al lang weg.... God, kerel, je weet met wat 'k in stilte al heb gedragen.... hoe 'k m'n vrouw zie verkwijnen en m'n kin deren.... ik mag er met an denken.,.. Zooveel mogelijk hou je 't binnen de vier muren van je huisde buren vermoe den 't misschien nog niet eens.... m'n! eige» familie weet 't niet, want die kan me toch óók niet helpen.... Nou krijg 'k vijf gulden per week van 't comité voor de stille armenzóóver is 't al.... Je bent 'r dankbaar voor, natuurlijk.maar 't smelt we? in je handendie menschen j kunnen ook niet all-s doen.... ze worden van alle kanten besprongen.... En zoo tob je maar voort van de eene dag in de andere. Verleden week kon 'k niet eens m'n gasre- keningetje betalen van twee gulden en der tien centen.... Zaterdag zou 'k afgesneeë wordenhoe ik 't bij mekaar heb gekre gen weet 'k nog niet. Honderd gevallen kan 'k je zoo opnoemen.... Waarachtig, als je je geloof niet had, dan zou je moreel wor den meegesleurden tot 'n wanhoops daad komenniks blijf t 'r over van je levenslust en energie.... geregeld in vrees en angst voor wat je morgen weer te gebeu ren staat.. 't Was één lange ellénde-reeks, welke hij afdreunde met z'n sombere stem, die al maar'' doorging met 't noemen van nieuwe feiten, die elkaar grif opvolgden, waaraan je kon merken, dat-ie ze maar voor 't grij pen had.... dat 't hem geen moeite kostte ze zich te herinneren. „Was 'k maar knecht gebleven" zei-die toen weer, terwijl z'n oogen naar 't verleden staarden „en had 'k er m'n spaarpotje maar niet aan gewaagd, om zelf baasje te wordendan kon 'k nog zeggen 's Za terdagsavonds dat heb 'k veroienden als It slap was en de patroon je gedaan m» e t geven, dan kreeg je uitkeering.en ais je ziek was óók.... Nou gaat 'r menige Zaterdag in, dat 'k niet weet hoe 'k aan eten moet komenlaat staan de huur en je andere noodzakelijke kosten.... dat 'k 'n stuk huisraad moet verkoopen.eer daags is er niks meer te verkoopen.... 'n poos geleden heb ik jampotjes en apte- kertjes uit me heele huis bij-elkaar geschar reld, om brood en aardappelen te koopen.. je mag me gelooven ol niet, maar 'k mag op staande voet wat krijgen als 'k 't heg. 'k Weet met waar 'k al heb gesolliciteerd om weer ondergeschikt te worden.... maar niks.... niks.... allemaal nul op 't rekest.... En dan dat afschuwelijke ge plaag van de lui, die nog 'n paar centen van je krijgen.... in m'n bed, tijdens m'n ziek zijn, had 'k nog niet eens rust.... en dan je vrcuw, die dat allemaal moet opknappen en goedpraten.... D'r mót verandering komen.... 't mót.... maar hoe? Dat weet jij net zoo min natuurlijk. Mot 'k naar 't armbestuur gaan Helpen ze daar 'n „middenstander" ook Moet 'k met ne gotie langs de huizen gaan loopen.'k wil werken, maar 'k' heb niet te werken...." „Ben je lid van de Hanze?" „Nee, maar wat zou me dat nou geven?" „Dat weet 'k nog zoo net nietals jé niet georganiseerd bent wéét je ook niks." „Nou ja.... dat is nou eenmaal zoo.... misschien 'n verzuim van me geweest.... en 'k zou niet weten waarvan 'k m'n con tributie moest betalen.... hoe 'k fatsoen lijk gekleed op 'n vergadering zou moeten verschijnen'Afijnals je 's wat voor me kunt vinden.... je kan nooit weten.... je spreekt nogal veel menschen.... Ik pak alles *n waar 'k maar eenigszins toe in staat ben.... winkelbed enie, kwitantielooper, 'n krantenwijk.... 'i kan me niks schelen, als 't maar 'n fatsoenlijk baantje isiets in me eigen vak is ook goed natuurlijk, nog lievermisschien hoor je wel es van iemand, die stoelen heeft te bekleeden of zoo.... maar zeil weet 'k niet meer waai 'k heen moet gaan.... 'k weet heelemaal niet meer waar 't heen moet met me.... Nou, ajuus.... misschien zien we mekaar nog wel es...." Misschien denkt u, dat 'k weer es aan fantaseeren geslagen ben. Maar waarachtig, van bovenstaand mi sère-verhaal van 'n kleine middenstander s geen woof gelogen.... geen krumm el fantasie is er bij, al heb 'k 't misschien niet precies onthouden hoe ie 't allemaal heeft gezegd.... maar gezégd heeft-ie 't.. Zijn er andere oorzaken Ik weet her niet. >s er eigen schuld bij Ik weet het niet.... ik geloof het óók niet.... en al was dat zoo, dan zou het nog niets veran- deien aan het feit, dat het ~oo is. Persoon lijk kan ik hem als 'n fatsoenlijke man, die niet drinkt of onnutte dingen doet.... die niet te lui is om ar.n te pakken. Is hij de eenige kleine middenstander, die er zóó voorstaat." Néé. Het bestuur van „De stille armen" kent zoo veel geheim leed, dat niet naar buiten komt, maar waarvan toch wel es iets door lekt. Zoo hoorde ik van de week nog van 'n braaf winkeliersgezin, dat door ziekte en andere tegenslagen genoodzaakt was hulp te zoekenDe moeder weet niet hoe ze aan kleeren moet komen voor haar zoon, die naar 't klooster gaat. „Studeeren doet-ie heelemaal voor niks" vertelde ze „maar moet 'k daar nu óók weer om gele voor die kleeren gaan vragenHeusch ik durf het niet.... ik durt niet." 'n Andere middenstander meer op kunstgebied, zal 'k maar zeggen klaagde me z'n nood en vertelde, dat-ie 's Zondag: om z'n eigen te trakteeren, één sigaai kocht.... en met het koopen van die een» sigaar per Zondag deed-ie nog z'n hmshou den tekort. „Jan de werkman.' stond deze re mot ren „krijgt uitkeering bij werkloosheii ziekte, ongeval, noem maar op.... nooi grijpt-ie mis.... maar wat wordt er voc ons soort menschen gedaan,? Verplegen e mij voor niks als 'k ziek wor en zeg?' moet, dat 'k winkelier ben Krijg ik 1 W- toeslag omdat 'k zes kinderen heb Krijg ik.... ach, la 'k maar uitscheien.,..?" Die man stqfde de zaken in 'n verkee licht en vertelde er niet bij, dat die wei man bijna overal voor betaalt en dus als 'n degelijk werkman is daar recht heett. Ei zijn vakmenschen, die zoo or.geve 'n «daalder per week van hun loon afst voor contributie, ziekte-verzekering, wei loczenverzekering, pensioenfonds enz... Maar nou sla ik toch heel effies aan 't fa taseeren.... en zeg.: Verbeel je eens.... als iedere midde stander in heel Nederland es 't daTder p week stortte in 'n la-we zeggen Al| meene steunkas voor de handeldrijven middenstand.... wat 'n geweldig kapit. zou dat kunnen worden.... (en dan rent» En als dan iedere noodlijdende mi denstander, die kon bewijzen, dat 't noot was en dat 't hem redden kon, uit zoc steunkas geholpen kon worden.... 't Is maar fantasie, hoor.... wie zeg ik wel iets heel stons.... weet zitten er op 't oog'nblik vooi staande middenstanders om dit „gef: =eer" te grinnijjenaia, dan blijft 'n fantasietje.... En als je dan weer bedenkt, dat er 'r. heele troep middenstanders zijn, die n niet eens de noodzakelijkheid van or„ at ie inzien en dus in dat opzicht ver de werkman achter staan die voon zeggen, dat de contributie wegge ;eld isNoudan blijft er zelfs fantasietje niks meer over. Dan blijft alleen nog over het feit, dat .arme middenstanders" van hierboven at gebazel toch niet geholpen zijn Behalve de Groote Kerk, het juweeltje van Gothische bouwkunst, staat er op de Goote Markt van Haarlem nog een ander gebouw, dat den vreemdeling, die de Spaar- nestad voor het eerst bezoekt, met verras- ring opmerkt. Weliswaar beslaat het stad huis uit in verschillende stijlen opgetrokken gebouwen, doch het complex vormt een ge heel, dat architectonisch misschien niet vol maakt is, maar toch een harmonieuse afslui ting van de Markt is. En dat voor menigen Haarlemmer, die het aandachtig bekijkt, menige aesthetische openbaring kan bezorgen, vooral, als hij er toe overgaat, het gebouw te beschouwen. Velen komen er wellicht slechts in voor ambtelijke aangelegenheden, misschien spoort dit artikel hem aan ook eens een half uurtje er door te brengen, als burger, die terecht trotsch op zijn middeleeuwsch raadhuis is. Het gebouw dat wij nu kennen als het stad huis, was oorspronkelijk een jachtslot, ge bouwd door graaf Willem II, den Roomsche- werd in 1630 afgebroken en weer in renais sancestijl opgetrokken. In denzelfden tijd on derging het geheele gebouw een groote ver andering. Voor de groote deur kwam een portiek, er werd een balkon bijgebouwd met balustrade en houten overkapping en de ra men werden veranderd in kruisvensters. Bo vendien werd de mooi uitspringende aan bouw voor het midden van het gebouw ver rijkt met een renaissancegevel. In een nis van dezen gevel staat het beeld van Gerech tigheid, in den top is het wapen der stad ge beiteld met de zinspreuk: „Vicit vim virtus" (deugd triomfeert over geweld), en het jaar tal 1633. Op het midden van de balustrade is het oude stadswapen afgebeeld, terwijl men boven de portiek leest: S(enatus) P(opulus) Q(ue) H(arlemensis) Hanc sacram Themidis Domum Senatus sedem 1 emerato civis unquam Anno 1630 d.i.Het bestuur van Haarlem Dat geen burger dezen heiligen zetel van Themis (godin der gerechtigheid) en het huis van de overheid onteere. Na 1630 zijn geen ingrijpende veranderin gen meer aangebracht. Slechts werd de open hal van den middelsten aanbouw, de gewone ingang dus, verbouwd tot een gesloten ves tibule. Vroeger bevond zich voor dit ge deelte het schavot, waarop in 1829 het laat ste doodvonnis voltrokken werd. De toren werd in 1772 afgebroken, omdat de vermolmde toestand van het hout dit noodzakelijk maakte. De financiën noodig voor restauratie ontbraken toen; in 1914 is het torentje echter, dank zij de vereeniging waardoor de rustige schoonheid dezer oude ridderzaal nog verhoogd wordt. De massieve zoldering met de dikke eiken houten balken, stemt tot bewondering voor de degelijke wijze van bebouwing der Middeleeuwers. Aan de wanden hangen de uit het Karmelietenklooster afkomstige por tretten van de graven van Holland, van EHrk 1 tot Maximiliaan van Oostenrijk. In het m'Men van de zoldertr^g hanjgt een enorme walvischkaak, een geschenk van den zeevaarder Jan Huyghen Linschoten. Aan den linkerkant leidt een deur naar de kamer van den secretaris, de zgn. „Justitiekamer". Deze Onderlinge Vee- en Paardenverzeke- ring gevestigd Oude Singel 28 te Leiden, hield op Woensdag 19 Mei hare Jaarverga dering in het gebouw St. Bavo te Haarlem. De vergadering werd gepresideerd door den Pres. commissaris den Heer Joh. Duinisveld- te Zoetermeer. Onder overlegging der Balans-Winst en Verliesrekening over 1925 bracht de Directeur de Heer H. J. W. Weeling een uitvoerig, met zorg samengesteld en aan helderheid niets te wenschen overlatend jaarverslag uit. Hier uit bleek, dat deze Onderlinge, die in de oor- logs en na-oorlogsjaren met groote moeilijk heden van allerlei aard te kampen had, zoo als groote veesterfte tegen destijds hooge ver zekerde waarde waardoor evenredig hooge premies moesten worden geheven welke wedtr terugsloeg op de algem. deelname zich thans ruimer kan bewegfen en innerlijk op gezonden basis is gegrondvest. Door uiterst zuinig en zorgvuldig beheer. reputatie die dit fonds door vlugge uitbi taling en behoorlijke schaderegeling genie waardoor hét zeker bij geen enkel fonds b» hoeft achter te staan. De aan de beurt vi aftreding zijnde Commissaris de Heer W. A. Meekel, voorzitter van den R. K. Mell veehoudersbond Kring Amsterdam, wer met op 1 na algemeene stemmen herkozei en nam deze zijn herbenoeming wegens aai genamen omgang met mede-Commissarisse en Directeur, weder met genoegen aan. Bij de rondvraag werden verschillende ii lichtingen gevraagd en verstrekt, waarr de vergadering op de gebruikelijke wij: d jor den voorzitter met den chr. groet wet besloten. De uitgever P. Hartq. te Bergen op Zoc zendt ons een nieuwe brochure van Dr. 1 Tombrock, getiteld: „STOF". Vroeger ve schenen van Dr. Tombrock: „De fout v; Einstein"; opwerpingen tegen de specia cL-ti'Hteitstheorie: ..Norf een o^we-^tnd".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1926 | | pagina 5