STADSNIEUWS
Voor Geest en Hart.
nieuw-vennep.
NIEUWE HAARL. COURANT
Tweede Blad Dinsdag 29 Juni 1926
Goedkoope treinen.
Verbreeding vaargeul.
Huize „Scheybeek" te Beverwijk.
School voor bouwkunde, versierende
kunsten en kunstambachten.
Examens nuttige handwerken.
Olivier Koop.
De bekende hardrijder Mettes op de
schaats.
Tuinbouwvereenigiag „Ons buiten".
VAN ONZE RECHTBANK.
De procedure over het Brongebouw.
De Komtniezenhuisjes.
Afdracht R.-K. Grafische Bond.
HEEMSTEDE
OVERVEEN.
BLOEMENDAAL.
VELSEN.
INGEZONDEN.
LAATSTE NIEUWS
Aan de bekomen wonden
overleden.
De Poolsche voorloopige
twaalfden.
Intern. Federation of Nation-
Societies.
Kabinetsformateur van Canada.
De Perzische ondersecretaris
van financiën doodgeschoten.
Import van vee in Zuid-Afrika.
De pest in 't overstroomde
gebied van Mexico.
Hoogste was in Duitschland
bereikt.
Aardbevingen in 't Zwitsersche
Freiburg.
Oogstberichten uit Rusland.
Ontslag officieren Poolsche
leger.
KUNST EN KENNIS.
I. R. A. F. A.
De Heiligen en deToonkunst.
De oorsprong van den
zoogenaamden Jezuïetenstijl
in de bouwkunst.
Op Dinsdag 6,13, 20 en 27 Juli, 3,10,17 en
24 Augustus zullen goedkoope treinen rijden
van Amsterdam naar Oosterbeek Laag, Arn
hem en Nijmegen en terug. De vervoerprij-
zen van deze treinen zijn f 3 voor de tweede
en f 2.15 voor de derde klasse. Plaatskaarten
worden te Haarlem verkocht in het reis
bureau Lindeman, Stationsplein 13, telkens
des Woensdags en des Maandags vooraf
gaande aan den dag waarop de trein loopt
en wel des Maandags tot 3 uur n.m. of vroe
ger indien het vastgestelde aantal plaats-
kaarten is uitgegeven. De heengaande trei
nen vertrekken uit Amsterdam te 6.35 v.m.
de terugkeerende uit Arnhem te 8.35 v.m.,
uit Oosterbeek Laag te 8.42 n.m. en uit Nij
megen te 8.46 n.m.
In het Zuiderbuitenspaarne, nabij de
Qruquius is men begonnen met een groote
oaggermachine de vaargeul te verbreeden.
Het opgezogen zand wordt gebruikt voor
het opspuiten van bouw terreinen.
Over de restauratie.
In het maandblad van den Bond Heem
schut bespreekt Ir. H. T. Zwiers een en ander
over de restauratie van Scheybeeck, waaraan
wij het volgende ontleenen
Boven de groote zaal is door uitbreken
Ier tusschenwanden een tweede lagere zaal
geformeerd, die als boekerij is ingericht, wat
nogelijk was doordat de verdieping-in-de-
rap op het hoofdtrappenhuis aangesloten
verd, zoodoende nog de noodige slaapkamers
ton leveren, waarbij bovendien ter meerdere
verlichting in den eenigszins leegen tympan
van den voorgevel een ovaal raam werd
langebracht.
Aan de gevels is weinig veranderd. Een
voorstel, de oude roedeverdeeling te her
stellen, kon, evenmin als een compromis
voorstel, deze te vervangen door spiegel-
?las-in-lood de toekomstige bewoners be
koren, wat zich in verband mt de fraaie uit
zichttoren op de omringende vijvers en par
ken laat indenken, doch ten aanzien van hét
gebouw als zoodanig te betreuren valt. We
gens de groote kosten, die een uitwendige
restauratie van de zijgevels, die in tegen
stelling met den deftigen beschaafden voor
gevel, een uiterst rommelig samenstel vormen,
met zich mee zou brengen, werd daarvan
afgezien en besloten eén en ander te laten
begroeien.
Wat de historische ontwikkeling van het
gebouw aangaat, bij het breken werden vol
doende aanduidingen gevonden om de ge
schiedenis van het huis als volgt te recon-
struceren het voorgebouw stamt waar
schijnlijk uit het begin van de 17de eeuw en
bevatte alleen de voorste reeks vertrekken,
wijze geleid, zich daar doen kennen a's een
muziekpaedagoog, de kerkzang naar d en-
schen geleid.
Zijn knapenkoor genoot een groote repu
tatie en zijn kennis van de ker! m iziek bracht
het koor der kerk tot het uitvoeren van wer
ken, die in Amsterdam nog niet waren ge
hoord.
Het koor heeft zijn scheidenden directeur
dan ook een hartelijke hulde bereid, toen het
bekend werd, dat Olivier Koop, Amsterdam
verlaten ging. In een koorvergadering aan
het eind der vorige week gehouden, werd
hem op ondubbelzinnige wijze blijk gegeven
van de waardeering en hoogachting der koor
leden.
Dat hem een afscheidsgeschenk werd aan
geboden, zegt wellicht iets, maar de hartelijke
woorden, die tot hem gesproken werden, ver
tolkten in nog sterkere mate de gevoelens,
welke de koorleden jegens hun directeur koes
terden.
De heer Koop was zeer getroffen door de
hulde hem bereid hij dankte met korte, maar
hartelijke woorden en gaf elk der koorleden
ter herinnering een Benedictijnsch werk over
Gregoriaansche muziek ten geschenke.
Tot opvolger van den heer Koop is, naar
wij vernemen, benoemd de heer Vincent van
Berg.
Wederom wordt in deze school een ten
toonstelling gehouden van het werk der
leerlingen, thans van hen die dit jaar het
einddiploma hebben verworven. Deze ten
toonstelling is echter de laatste, want zooals
bekend is, zullen de lessen met September
a.s. niet worden hervat.
De school voor Bouwkunde enz., die vooral
als „de Kunstnijverheidsschool" vele jaren
een uitstekende reputatie genoot, niet alleen
in ons land, doch ook buiten onze grenspalen,
wordt opgeheven.
Het ligt niet op mijn weg, de vraag te
beantwoorden, of het wel noodig was, dat
het zoover moest komen met een inrichting,
die gedurende bijna veertig jaren haar be
staansrecht op doorslaande wijze heeft ge
toond. Als oud-leerling der school, waaraan
ik nog steeds de beste herinneringen heb, kan
ik echter niet nalaten mijn leedwezen over
een zoodanig verloop uit te spreken, hoewel
de, in»de laatste jaren gevolgde gang van zaken
niet mijn volle sympathie had.
Ook deze tentoonstelling hebben we met
gemengde gevoelens bezichtigd, wat echter
niet wegneemt, dat we aan meerdere werk
stukken gaarne onze waardeering hechten. Er
is oppervlakkig, pretentieus gedoe naast ge
degen arbeid en vooral bij de afdeeling bouw
kunde constateerden we meer bezonnen
heid, dan bij een vroegere gelegenheid viel
op te merken. Onder de huidige omstan
digheden meenen we het bij deze opmerking
te moeten laten en geven we slechts een op
waarvan de tegenwoordige studeerkamer en somming van het tentoongestelde. In de
vestibule, voorzoover uit de aanwezige zolde- afdeeling decoratieve kunst vindt men, met
ring kon worden afgeleid, één zaal vormden, het studiemateriaal, als teekemngen naar het
Daarna is de vestibule afgescheiden en de hal levend model, naar dieren enz., reclame-
langebouwd, waarschijnlijk over de vollend jett enboekomslagen en andere ontwer-
oreedte van de tegenwoordige salon, waar- Pen °P grafisch gebied, benevens enkele de
coratieve paneelen. De 'afdeeling bouw
kunde vertoont het gewone aspect, men
vindt er de ontwerpen en eenige detailteeke-
ningen, alles in keurige uitvoering. Een
enkel beeldhouwwerk completeert de ten
toonstelling.
Besluiten we met den wensch, dat het den
gediplomeerden wel- ga en zij, elk op hun
terrein, de gelegenheid zullen vinden hun
talenten te ontplooien.
M. v. d. W.
voor aanwezige deurstelling en symmetrische
opbouw van het boventrappenhuis met de
daarin voorkomende ornamenteeringen zou
den kunnen pleiten.
Daarna is dan te stellen de derde phase,
waarin het gebouw van een nieuwen voor
gevel voorzien werd en aan de hal de groote
zaal werd uitgebouwd over de achter het
oude huis loopende „Scheybeeck" heen,
velke beek nu nog onder de kelders door
stroomt. Tegelijkertijd werd de vestibule
/an nieuwe ornamentatie voorzien en in de
tegenwoordige eetkamer de reeds genoemde
betimmeringen aangebracht. Het tijdstip
van deze veranderingen moet in het laatste
van de 18de eeuw gesteld worden, waarmee
ook overeenkomt de dateering van het pla
fondschilderstuk 1774 L. E. D. B. Het is
totnogtoe niet gelukt, uit deze letters den
laam van de schilder terug te vinden.
Voor het examen nuttige handwerken
slaagden de dames C. Andrea, E. v. Dijken,
R. Kamp, L. v. Langeveld, E. Spronk, R.
Vogel, Ph. van Zijl, J. Zuidhof en T. Noor
man.
Wij lezen in „De Maasbode"
De heer Olivier Koop, bekend musicus te
Amsterdam, gaat Amsterdam verlaten hij is
benoemd tot organist aan de R.K. Kerk te
Overveen.
In zijn omvattende muzikale werkzaam-
hci 1 in de hoofdstad, nam zijn directeurschap
van het zangkoor der St. Willibrordus-paro-
:hie binnen de Veste (de Duif) wel de voor-
taamste plaats in. Hij heeft het koor dier
<erk gedurende vele jaren op voortreffelijke
Het is niet veel voorgekomen dat we
onzen stadgenoot G. Mettes, den beken
den hardrijder op de schaats, hier ter stede
konden zien rijden, daar hij meestentijds
in andere plaatsen en in het buitenland aan
de diverse wedstrijden deelnam en laten
we er hier meteen maar bijvoegen, veelal
met een angstig gevolg. Toch is het nog
wel enkele malen voorgekomen dat wij
hem hier op de ijsbaan aan de Kleverlaan
zagen rijden, waar hij dan ook aller bewon
dering trok. Evenwel zal het nog niet zijn
voorgekomen dat we onzen stadgenoot in
de maand Juni op de schaats hebben ge
zien, tenminste niet hier ter stede, daar hij
wel eens in deze zelfde maand in het bui
tenland er op uit trok om te kampen wie
het eerst den start bereikte, doch tot op
heden hebben wij hier ter stede in de
maand Juni geen ijs gekend (het roomijs
daar natuurlijk buiten gelaten).
Toch hebben enkele bewoners Zaterdag
het genoegen kunnen smaken om onzen
hardrijder op de schaats te zien rijden, n.l.
op rolschaatsen van eenigszins groote afme-
HierbcveD geven wij oen loto van ,,Nora
de politiehond, die bij den brutalen overval
van Zaterdag i.l. zich een wakker lid van
het Haarlemsche Politiecorps toonde. Ter
wijl de agent een der struikroovers in be
dwang hield, was de bewaking van. den
ander wél aan „Nora"' toevertrouwd.
tingen. De ijsbaan was in dit geval de mooie
tegels waarmede de trottoirs van de stra
ten in het Slachthuiskwartier belegd zijn en
die zich voor zoo iets mooi leenen.
Ondanks het feit dat het nu geen spie
gelgladde baan was ging de heer Mettes er
toch met een behoorlijke vaart overheen en
het kan best zijn dat het waar is wat eeni
ge omstanders mededeelden, dat dit ge
schiedt als training, daar de heer Mettes
van plan is in goede conditie uit te ko
men voor het kampioenschap.
Het bestuur van bovengenoemde veree-
niging maakt bekend, dat zij door het
groote succes er toe is overgegaan tot het
exploiteeren van het tweede perceel land
daar het eerste gedeelte voor den aanleg
van 62 tuinen vol is en de aanvraag van
volkstuinliefhebbers tot dezen maatregel
heeft doen besluiten. Door dezen maatregel
zullen thans een 100-tal tuinen in exploi
tatie gebracht kunnen worden, welke tui
nen allen 200 M2 groot zijn, waarvan de
huurprijs naast een inschrijfgeld van 1
7.50 per jaar bedraagt.
Uitspraken van Maandag 28 Juni.
D. G., wonende te Engu-Wormtr, Diefstal,
vier maanden gev.straf o.v,
F. J. v. W„ slager, gedomicilieerd te Am
sterdam, thans gedetineerd, diefstal door
middel van inklimming, drie maanden gev.
straf met a. pr. hecht. o.v.
K. E., boekbinder, wonende te Zaandam,
thans gedet., J. V., schilder, zwervend, thans
gedet., A. J. S., groen tenkweeker, gedomi
cilieerd te Amsterdam, thans gedet. en L.
de G-, tvpograaf, wonende* te Amsterdam,
thans gedet., diefstal door middel van in
klimming, ieder een jaar gev.straf m. a. pr.
hecht o.v.
A. W. C. v,1 d. D-, pianohandelaar, wo
nende te 's Gravenhage, appèl overtr. Motor
en Rijwielwet. Vonnis Kantonrechter Haar
lemmermeer bevestigd.
J. M., landbouwer, wonende te Hoofddorp
gem. Haarlemmermeer, veroorzaken van zw.
lich. letsel door schuld, 1000 boete subs
3 weken hecht. o.v.
In de procedure over het Brongebouw,
welke gevoerd wordt tusschen de gemeente
Haarlem en de N.V. Mij. tót Exploitatie van
Staalwaterbronnen, verleende de Haarlem
sche Rechtbank heden aan rar. R. C. Bak
huizen van den Brink, procureur voor de
gemeente Haarlem, uitstel tot 7 September
voor het dienen van repliek op de door mr.
Van Styrum, die voor de Staalwaterbron
nen optreedt, gegeven memorie van ant
woord.
De „Staatscourant" bevat thans het be
sluit van den 14den Juni 1926, tot verlen
ging van de schorsing van het besluit van
den gemeenteraad van Haarlem van 4 No
vember 1925, betreffende de afbraak van
de Kommiezenhuisjes te Haarlem.
De afdracht bij den R. K. Grafischen
Bond zal niet, zooals eerst bepaald was,
hedenavond plaats vinden, doch morgen
avond van 8half 10.
Toelating leerlingen. Men verzocht
ons opname van het volgende
Zocals uit de in dit blad voorkomende ad
vertentie blijkt, bestaat weder gelegenheid tot
aanmelding van nieuwe leerlingen voor de
openbare scholen voor lager en voor uitge
breid lager onderwijs aan den Voorweg. De
nieuwe cursus vangt voor de lagere school
aan op Dinsdag 24 Augustus a.s., op welken
datum de kinderen, om toegelaten te kunnen
worden, dan 5)4 jaar oud moeten zijn. Voor
de u.l.o. school is de vacantie wat verlengd
zoodat hiervoor de cursus begint op Woensdag
1 September a.s. Deze aanmelding geldt dus
voor de bestaande openbare school. Zooals
uit het laatste raadsverslag blijkt, heeft de
Burgemeester, op een vraag van den heer
Van Unen, medegedeeld, dat de te stichten
openbare scholen om verschillende redenen
niet voor September van het volgend jaar
zullen kunnen worden geopend. Voor ver
schillende ouders zal dit zeker een teleurstel
ling zijn omdat rr.en thans genoodzaakt is de
kinderen een grooter afstand te laten afleggen
voor het bezoeken der openbare school, dan
wanneer de nieuwe school gereed zou zijn.
Gó/onden voorwerpen. Terug te beko
men bij: Ludriks Koediefslaan 60 een zak
mes, J. Kinkhouwer Raadhuisstraat 80 een
boterhamzakje, W. Schoo Iepenlaan 17 een
rijwiel belastingmerk, P. Jongsma Haven
straat 37 slobkousen. Geutskens Lombok-
straat: 15 een schop, M J. v. d. Reep School-
laan 16 een rijwielbelastingmerk in étui, Ves-
ter Koediefslaan 49 schrijfmachinesleuteltjes,
Moolenaar van Merlenlaan 1 een grijze over
jas en boekentasch, Mevr. Bos Boekenrode
straat 22 een haarknip, Hilterman Geweer
straat 3 een heerenregenjas, Taats van Ame-
rongen Binnenweg 88 een zakmes, Mevr.
Wijnbergen Crayenesterlaan 61 een blauw
wollen kindermuts, Bureau van politie Boe
kenrodestraat 9 een stopsleutel, Nieuwen-
dijk Raadhuisplein 21 een baret, Zweerts
Kleine Houtstraat 1 een duimstok, J. van de
Kroft Boogstraat 20 een rijwielbelasting
merk, J. v. d. Vossen Heerenweg 89 auto
plaat met opschrift, Jonkman Eikenlaan 26
een rozenkrans, N. Smit J. v, d. Bergstraat
9, gouden collier met foto's, Mejuff. Bol
Oude Posthuisstiaat 18 een paar dames
handschoenen, S. P. Uvenhoven Lindenlaan
39 slinger van motorrijtuig, Venink, Geweer
straat 40 een kinderportemonnaie met in
houd, v. Emmerik Lindenlaan 17 vulpenhou
der, Aukes Bosch en Hovenstraat 30 rijwiel
belastingmerk, Treffers Balistraat 12, kinder
portemonnaie met inhoud, Willemse Groe-
nendaal rijwielbelastingmerk, E. Kieft Glip-
perweg 64 duimstok, A. Treffers Talmastraat
6 dameshondje, Zwart, J. B. Jonkman Eiken
laan 26 boodschappentasch, Martinot Bosch
en Vaartstraat 5 een jongenspet, Eichorn
Brouwersvaartpad 12 Overveen een fuik,
IJsco L. Molenstraat 8 bruin kindertaschje
met inhoud, W. de Wit Bosboom Toussaint-
straat 24 groene hoed, Wed. Broekman Witte
Heerenstraat 7 Haarlem, armband vermoe
delijk goud, Loman Lindenlaan 35 kinderpor
temonnaie m. inhoud, Driessen Molenwerfs-
!aan 34 geel koperen sleutel met melkbus,
J. Doeken Bosch en Vaartstraat 33 groene
halsketting, L. Beek Res-Novaplein 19 rij
wielbelastingmerk, Donker Sumatrastraat 30
wit paarlen halsketting, Politiebureau Raad
huisstraat 27, rozenkrans, Iepenburg Heeren
weg 61 gele herdershond, Hooreman Raad
huisplein 28 gele herdershond, Schaap Ken-
nermerstraat 6 Haarlem bril in étui, J. Meyer
Berkenlaan 2 sleutels, Tros Raadhuisstraat ifi
dames-parapluie, J. Wiegman Nic, Betesstr,
5 rozenkrans in étui, Mevr. Schutter Valken
burgerstraat 2 stoeltje, Politiebureau Boe
kenrodestraat 9 ring met sleutels, Politiebu
reau Raadhuisstraat 27 nummerplaat auto,
Leuven Binnenweg 177 dames parapluie, H.
Snippe Molenwerfslaan 12 rijwielbelasting
merk, Politiebureau Raadhuisstraat 27 Huis
sleutel, J. Vooges Raadhuisstraat een mes,
Glas Binnenweg dameshoed, Politiebureau
huissleutel, idem met lorgnet in lederen étui,
idem ring met 5 sleutels, idem een kinder
schoentje, Zurendonk Heerenweg 327 alumi-
niumring (vinger), A. Laduc regenjas, Wil-
lemse Groenendaal tascbje met inhoud, H. H,
Bos Binnenweg 37 2 5-rittenboekjes Brock-
way Mij., Menges Heemsteedsche Dreef 256
knipmes, Wildschut Landzichtlaan. 66, zwarte
portemonnaie met inhoud, J. Handgraaf
Edisonstraat 22 knipmes.
De goed geslaagde boottocht van den
R.K. Volksbond. De boottocht van de
afdeeling Overveen van den R.K. Volksbond
heeft een schitterend verloop gehad. Te onge
veer half 8 werd afgevaren onder de opwek
kende marschen van „Euphonia", zoodat er
reeds spoedig een goede steihming onder de
300 deelnemers aanwezig was. Om half een
werd geland en onder leiding van twee be
stuursleden der afdeeling Bergen het beziens
waardige en vooral het heerlijke natuurschoon
van Bergen en Schoorl in oogenschouw ge
nomen. Na een verblijf van pl.m. een uur in de
heerlijke speelplaats en theetuin „Duinver-
maak" werd de terugtocht naar Schoorldam,
5 aarheen de boot intusschen was opgestoomd
weder aanvaard. Zoodat allen om 5 uur weer
aan boord waren. Het weer, dat in den «amid-
dag steeds beter was geworden, maakte den
terugtocht tot een waar genot. Geen wonder
dus dat en het weer en de muziek medewerkte
tot een zeer opgewekte, vaak uitbundige
stemming. Langs de mooie Zaanstreek werd
op Haarlem aangevaren, waar men te 10 uur
onder veel belangstelling arriveerde. De Over-
veensche Vol ksbondafdeeling, kan met vol
doening op den door haar georganiseerden
boottocht terugzien.
Lathyrusavond. De Lathyris-avond,
welke deze week zou gehouden worden door
de afdeeling Bloemendaal—Veisen van de
Kon. Mij. voor Tuinbouw- en Plantkunde,
is uitgesteld moeten worden tot 7 Juli.
't Ongunstige weer heeft zoo'n ongunstigen
invloed gehad op den groei en den bloei der
lathyrus, dat 't bestuur noodgedwongen tot
dezen maatregel is moeten overgaan.
De muziekvereeniging „Kunst na Ar
beid". De muziekvereenging „Kunst na
Arbeid" is Zondag op concours geweest in
Alkmaar.
Met goeden en fnsschen moed vertrok
men belovende zijn uiterste best te doen om
een prijsje in de wacht te sleepen. Ljiu is
ook gelukt. Ingedeeld in de 2de afdeeling
wisten zij na een inspannenden wedstrijd den
2den prijs te behalen met 90 punten.
Voorwaar, een mooie prestatie.
A.s. Woensdag geven zij een muziek
uitvoering in de muziektent aan den zwarten
^Omstreeks 7.30 uur wordt opgesteld aan
de tramhalte „kerk", vanwaar men met mu
ziek door hét dorp trekt, om omstreeks
8 uur in de muziektent het publiek te laten
hooren de heerlijke tonen voortkomende uit
huil instrumenten. -
Als nu het weer mee wil werken belooft
het een aangename avond te worden.
Aan belangstelling zal het wel met ont
breken.
Actie tegen lichtere eischen. Door
het Centraal Drankweer-Comité is een adres
aan den Raad gezonden, waarin, op sociale
en hygiënische gronden, san haar verzocht
wordt het voorstel van B. en W. tot verlich-
ting der eische"n waaraan „verlof" lokaliteiten
moeten voldoen, niet aan te nemen
Verkeersongeval. Zaterdagavond
kwam Jac. Schrama Pz. Café de Uil Aals-
meerderdijk Hoofddorp op een motorrijwiel
in snelle vaart langs den Sloterweg rijden, en
passeerde even te voren twee familieleden,
welke ook per motorrijwiel waren* Doordat hij
even hier naar om zag, geraakte hij zijn stuur
kwijt, en sloeg tegen den weg. Ernstige be
zeerd en ontveld werd hij bij de familie Nvan
Schie verbonden, waarna hij met zijn bescha
digde motor, waarvan enkele deelen totaal
waren vernield huiswaarts keerde. Het zijn
in de Meer geen wegen om met een snel tempo
motor te rijden en om te kijken.
(Voor den inhoud van deze rubriek stelt
de Redactie zich niet verantwoordelijk.)
Haarlem, 28 Juni '26.
Mijnheer de Redacteur.
Hoewel het niet mijne gewoonte is in te
gaan op ingezonden stukken, meen ik thans
eene uitzondering te mogen maken naar
aanleiding van het door u ontvangen schrij
ven over „Het nadeel van den reclaseerings
arbeid" en verzoek ik u beleefd opname
van het navolgende
Een nadeel voor den werkzoekende is
het zeker indien bij het dingen naar eene
betrekking naast hem nog meerdere sollici
tanten staan. Als regel echter zal de werkgever
bij het doen zijner keuzen de beste krachten
en personen met het beste verleden uit
zoeken.
Zij die „in een zeker gebouw hebben ver
toefd" komen daarbij meestal in de achterste
linie en het is voor deze laatsten, niettegen
staande de hulp van den reclasseeringsarbeid,
uiterst moeilijk een plaatsje in de maat
schappij te bemachtigen.
Een voordeel èn voor 't individu, èn voor
de geheele samenleving is het echter wan
neer de ontslagen gevangene door arbeid in
zijn onderhoud kan voorzien omdat daardoor
de kans om opnieuw met de justitie in aan
raking te komen aanmerkelijk vermindert
en daardoor ook minder gevaar voor de be
volking oplevert. Of moet zoo iemand altijd
uitgesloten blijven Mededingers zullen
er in dezen tijd wel altijd zijn.
Dat de aannemer in het schrijven bedoeld
de open plaats moest doen bezetten door
iemand van wege de reclasseering gezonden,
wekt mijne bevreemding, aangezien de re-
classeerings arbeid zich als regel moet be
palen tot verzoeken, en het den werkgevers
vrij blijft, door wien zij de open plaats zulle»
doen bezetten.
Met beleefde dank voor de opname,
EEN CELBEZOEKER
APELDOORN, 29 Juni. Te Beekberger,
werd de ongehuwde arbeider M. J. bij het
zagen van hout door een terugslaand stuk
dat van de zaagmachine vloog tegen den
buik getroffen. Onder hevige pijnen werd
hij naar het ziekenhuis te Apeldoorn over
gebracht, waar hij aan de bekomen wondea
overleed.
WARSCHAU, 29 Juni. De burgetaire
commissie van den Senaat heeft met over
weldigende meerderheid de drie voorloo
pige twaalfden voor Juli. Augustus en Sep-
tember aangenomen.
LONDEN, 29 Juni. Amerika heeft niet
minder dan 8 gedelegeerden gezonden naai
het 10de congres van de International Fe
deration of Nations-Societies, dat heden te
Aberystwyth geopend wordt, 23 landen zijn
vertegenwoordigd, waaronder ook Neder
land.
OTTAIRA, 29 Juni. Aan Arthur Mey-
ven, leider der conservatieve oppositie, zal
hoogstwaarschijnlijk verzocht worden een
nieuwe regeering te vormen
TEHERAN, 29 Juni. De pas benoemdt
Perzische ondersecretaris van financiën is
in z'n ministerie doodgeschoten door een
vroegeren financiëelen agent te Ispohan, die
naar Teheran was groepen om zich te ver
antwoorden wegens beschuldiging van ver
duistering.
LONDEN, 29 Juni De Unie van Zuid-
Afrika heeft embargo gelegd op den import
%an vee uit het Vereenigd Koninkrijk wegens
het uitbreken van mond- en klauwzeer ia
Schotland en Engeland.
MEXICO-CITY, 29 Juni. De pest maakt
veel slachtoffers in de overstroomde ge
bieden; er zijn reeds 1500 personen aaa
deze ziekte gestorven.
BERLIJN, 29 Juni. De Duilsche rivieren
hebben het hoogste punt bereikt en zullen
als de verwachtingen der weerdeskundigen
uitkomen, spoedig gaan vallen.
FREIBURG, 29 Juni. Gisterenavond zijn
aardbevingen en andere verschijnselen
waargenomen in Freiburg en Zwitserland.
MOSKOU, 29 Juni. De oogstberichter.
luiden weinig bevredigend, gevolg der vele
overstroomingen. Vermoedelijk zal Rusland
niet in eigen behoefte kunnen voorzien.
WARSCHAU, 29 Juni. Meer dan 300 oi-
ficieren zijn door Pilsoedski uit het leger
ontslagen Er wordt geen reden voor dit
ontslag opgegeven.
(Intern. Radio Amateur Feest.)
Van 18—26 Sept. a.s. zal te Amsterdam
in alle zalen van het feestgebouw „Belle-
vue'', een Internationaal Radio Amateur
feest gehouden worden.
Dit feest wordt georganiseerd door de
Amsterdamsche Radio-Sociëteit, Secretari
aat O. Z. Achterburgwal 175, Amsterdam.
Sint Hildegard, 1098-1178.
Op het keerpunt van de eifde en twaalf-
Ie eeuw heeft God in Duitschland een Hei
ige tot de volheid van Christus' ouderdoms-
,rate doen komen, die. om het huit'enge-
woon karakter harer heiligheid en om de
eztraordinairc plannen, die de Voorzienig
heid met haar gehad heeft, een zeldzame
plaats inneemt in de hagiographie der Kat
holieke Kerk en die door de niet Katholie
ke schrijvers onbegrepen, om der noodzaak
wille eenigermate begrijpelijk (sic) moe'
moet worden .voorgesteld in het milieu van
haar tijd.
De Acta Sanctorum der Bollandisten be
ginnen de bespreking van het leven dezer
Heilige aldus: „Onder de Heiligen, die in de
twaalfde eeuw gebloeid hebben, neemt dc
Heilige Maagd Hildegardis een niet gewone
plaats in, daar zij uitermate beroemd is
door haar deugden, haar wonderen, haar
profetische geschriften en den merkwaardi-
gen klank van haren naam."
Op allerlei gebied heeft zich de Heilige
Hildegardis bewogen Als visionaire dikteer-
ie zij sinds 1141 hare profetische gezichten,
ils abdis stond ze in correspondentie met
Pausen, Keizers, bisschoppen, vorsten, gees
telijken en leeken; als geleerde schreef ze
exegetische, dogmatische en homiletische
werken. Taal- en natuurwetenschap zijn haar
den cijns harer hulde verschuldigd, genees
kunst en dichtkunst, vooral tellen haar onder
haar moest gevierde beoefenaars.
Ook de toonkunst echter noemt haren
naam met eere. Scbmelzeis, de moderne bio
graaf der Heilige Hildegardis, geeft naast
een biografisch facsimile uit den codex van
Wiesbaden in vierlijnig neumenschrift, vijf
volledige liederen van deze Heilige, als bij
lagen tot zijn werk. In 191 3verscheen te
Diisseldorf van de hand van J. Gmelch een
werk, getiteld: „Die Kompositionen der H.
Hildegard" In tijdschriften is haar composi
torisch werk besproken, vooreerst in het
„Aachener Gregoriusblatt" van 1920, blz. 57,
door den geleerden Jezuiet-misicoloog L.
Bonvin en nog in hetzelfde jaar kwam d
Parijsche „Tribune de Saint Gervais" uit
met een artikel: „Un drame lyrique de Sain-
te Hildegarde".
Laat ik er terstond a.an toevoegen, dat
een harer composities ook inderdaad den
stoot gegeven heeft tot invoering der Vati-
kaansche gezangen in ons land. Ik heb voor
me liggen de partttuur der muziekstukken
uitgevoerd bii geladenheid der 12e Alderr
Vergadering der Sint Grpgorius-Vereeniging,
oi ou te mst li-'tB, apt. 1910.
In die partituur lag een bijlage, getiteld:
„Kyrie Stae Hildegardis''. Het is een mooi
blad, met een negatief-foto van het hand
schrift in verkleining en daaronder de tran
scriptie in modern Salesmenser notenschrift
met rhythme-teekens en dynamische lijnen
't Was een overdruk naar een studie van
den welbekend geworden Benedictijn Dom
Gr. L. Sergent, in een aflevering van „De
K,oorbode".
Onder leiding van den heer Hubert Cuy-
pers werd het door een knapenkoor in den
namiddag gezongen. Het maakte een ontzet-
tenden indruk en 't is thans begrijpelijk.
Bijna in de moderne F toonsoort, met dui
delijke climaxen en zinkingen, met rustpun
ten, motivischen opbouw en schitterende ca
densen. maakt het ook nu weer denzelfden
indruk op me, dien het destijds maakte op
allen.
Men was er vol van. Alom werd het ge
zongen en herzongen en het bracht 't voor
deel, dat deze Kyrie, buiten de officieele
gezangen om, die nog omstreden werden, de
gemoederen deed bedaren, de oogen deed
opengaan voor de juiste visie op de lange
notenreeksen en de zangers deed wennen
aan de verandering in het notenschrift. Zoo
is de Kyrie van St. Hildegard de aanleiding
geworden tot een bestudeering der Vati-
kaansche editie in breeder kring in ons land.
In den zooeven genoemden codex van
Wiesbaden bevinden zich zeventig liederen
van'Sint Hildegard, met tekst en neumen op
lijnen. Volgens het oordeel van Schlecht is
er voor de muziekwetenschap weinig, dat
zóó interessant is als deze liederen, niet al
leen wegens hun bovennatuurlijken oor-
sprong, maar ook om hun beteekenis voor
ode muziekgeschiedenis van dien tijd. Hel
zijn Responsories, antiphonen, hmnen, se
quenties. een Kyrie en een lyrisch drama.
Vooral hare hymnen vertoonen een buiten
gewonen vorm, In den tekst is geen metrum
te ontdekken en evenmin vindt men er een
wederkeerende melodie volgens de gewone
begrippen; elke stroof heeft een eigen me
lodie.
Het „Kyrie", waarover hierboven gespro
ken wordt, is van een bizonder week, maar
niet weekelijk karakter.
Maar een heel bizondere aandacht trekt
haar lyrisch drama. Men zou het een soort
moraliteit kunnen noemen, primitieve voor-
looper der auto's sacramentales van Cal-
deron de la Barca.
Een groote rij van deugden treedt geper
sonifieerd ten tooneele: „Incipit orde virtu-
tom" zoo luidt het opschrift.
De muziek is volkomen in overeenstem
ming met de optredende personen. Nu eens
klaagt de melodie met de zielen, die nog
huizen in het lichaam der zonde, dan weer
jubelt ze vroolijk met de „ar.ima felix", de
gelukzalige ziel. Rustig en verheven spreken
„de deugden" tot de ziel, troostend, verster
kend en prijzend. Ook de duivel komt aan
't woord en de muziek vindt 'er een ver
tolking voor, die overeenkomt met den in
houd. Wat de duivel spreekt, is niet in no
ten gebracht, maar een onafgebroken gol
vende lijn boven de woorden, wordt bij het
eerste optreden aangeduid als een .strepitus
diaboli", een lawaai van den duivel.
Sint Hildegard was een kind van haar tijd
en dat heeft ze in haar composities niet
kunnen verloochenen. Haar melodieën stem
men over het algemeen met de 12de eeuw-
sche praktijk óvereen. 't Is de tijd van den
Summer Canon, de tijd van verlangen naar
'n harmonie-opvatting en weekere melodie
vorming. Maar desniettegenstaande zijn haar
gezangen toch essentieel van die harer tijd-
ger.ooten onderscheiden, ze zijn doorwasemd
van den hetnelschen geur, dien ze behouden
hebben zelfs in dit stoffelijk leven.
Haar liederen zijn „verheven" kunstwer-
wen, met steeds nieuwe motieven en nieuwe
combinaties. In zooverre onderscheiden zich
hare melodieën van de Gregoriaansche, dat
deze, zooals zij zelve getuigt, een werk zijn
van den Heiligen Geest zelf, terwijl hare
liederen die eener heilige zijn.
Als model van het melodrama van Sint
Hildegard, Iaat ik hier den aanhef volgen:
De Patriarchen en Profeten;
„Wie zijn dat, die daar als wolken heen-
vliegen?''
De Deugden:
„O, oude heiligen, wat staat ge over ons ver
baasd? Het woord Gods glanst in de ge
stalten des menschen en daarom glanzen wij
met Hem. wij, die de ledematen van Zijn
heerlijk lichaam zijn."
De Patriarchen en Profeten:
„Wij zijn de wortels en gij de vruchten det
takken van het levend oog en wij zijn er
de schaduwen aan geweest."
Klacht der ziel in het vleesch:
„9, wij zijn nog in het ballingsoord dezer
wereld. Wat deden we, dat we afweken op
de paden der zonde? Dochters moesten we
zijn van dea goddelijken Koning, maar we
vielen in de schaduw der zonde. O, leven
de zon, draag ons op uwe schouders tot het
erfgenaamschap dat we eens in Adam ver
loren. Koning der Koningen in Uwen naam
strijden we."
De gelukzalige ziel:
,,0 zoete goedheid, o lieflijk leven, waarin ik
draag het heerlijk gewaad, daar ik het daar
ontvang, wat ik bij mijn eerste verschijnen
verloor- ik verzucht tot U en roep alle
deugden aan.''
De deugden:.
„O gelukkige ziel, o zoet schepsel van God,
die gebouwd zijt in de diepste diepten der
wijsheid van God: groot is uwe liefe."
De ziel:
„Gaarne kom ik tot U, o geef mij den kus
van uw hart.
De deugden:
„Neen, strijden moeten we met U, verheven
Koningsdochter."
De ziel:
„O, zwaar is dat lot, hard isdie last die
ik vind in dit levenskleed. Het valt me te
zwaar te kampen tegen het vleesch."
De deugden: t
„O ziel, gericht naar Gods Wil, gelukkig
werktuig, waarom klaagt ge zoo tegen dat
gene, dat God vernietigd heeft in de maag
delijke natuur? I n o n s moet ge den duivel
overwinnen'?"
Ik behoef hier niets aan toe te voegen,
De inhoud spreekt boekdoelen en een reine
vorm dekt den geestelijken inhoud. Wat lig
gen er nog een schatten van middelèeuw-
scbe literatuur en muziek onbekend en dus
onbemind, J. VAN DE WIEL, pr.
Een vooraanstaand kenner van de geschie
denis der christelijke kunst, E. Male, publi
ceert in de „Revue des deux mondes'' een
studie over den oorsprong van den z.g. Je-
zuietenstijl in de kerkelijke bouwkunst. In
de gothiek, zoo schrijft hij, kan men nauw
keurig twee richtingen onderscheiden. In het
Noordelijk deel van Europa, bepaaldelijk in
Noord-Frankrijk en in Engeland bezitten
de gotische kathedralen altijd meerdere
schepen. Ze toonen een wondervol in elkan
der werken van tallooze fijnheden, tegenstel
lingen tusschen licht en schaduw, gansche
wouden van dunne zuilen, van bloemwerk
en versieringen, met een uitgesproken stre
ven naar de hoogte en tenslotte een groot
aantal beelden. Daarentegen vertoont de
gothiek der zuidelijke landen meer den één-
schepigen bouwtrant, het strenge en een
voudige, het vredige en nuchtere, waar
bij niet meer de versiering, maar veel
meer de harmonie en de proporties de
hoofdzaak uitmaken. Men heeft beider trant
van gothiek met de figuren van Plato en
Aristoteles op 't wonderbare schilderij van
Reffael, de „School van Athene", in de Va-
tikaansche kunsthal vergeleken. Plato wijst
op de hoogte, Aristoteles op de breedte der
aarde.
In Italië en Rome heeft sinds bijna zonder
uilzondering de bouwstijl der basilieken
overheerscht, de stijl der antieke markthal
len en gerechtshoven niet 5 scheoen, di»
door zuilen van elkander gescheiden zijn.
Men hield aan dezen bouwstijl vast, omdat
hij schoon en majestueus was en geëigend
om de grootschheid van den godsdienst uit
te drukken.
De eerste kerk van Rome, met slechts één
schip en met een hoog gewelf, was die van
Onze Lieve Vrouw van Montserrat, welker
bouw in het jaar 1495 begonnen werd. Zij
bewaart tot op heden het stoffelijk over
schot der beide Spaansche Borgia-Pausen,
Callixlus II en Alexander VI. Langs de wan
den der zijschepen vindt men hier voor 't
eerst kleine zijkapellen. De overeenkomst
dezer kerk met de gotische gebouwen van
Zuid-Frankrijk en Spanje is oova lend.
Toen nu kardinaal Alexander Farnese de
eerste groote kerk voor de nieuwe orde der
Sociëteit van Jezus, de „Gesu bouwen wil
de, was de H. Franciscus van Borgia, die
eens onderkoning van Catalonië was, de
generaal der orde. Hem werden de bouw
plannen voorgelegd. En hij sprak zich uit
voor den in Spanje gebruikelijken stijl met
het ééne, breede middenschip, het hooge
gewelf en de zijkapellen. Hem zweefde daar
bij minder de vaderlandsche wijze van kerk
bouw voor den geest, als wel de overtui
ging, dat deze bouwstijl veel beter dan
de andere voor 't w-actische doel der ziel
zorg eigende.
Toch was de bouw der Gesu in geenen-
dcele een eenvoudige nabootsing van den
Catalonischen stijl. Toen \ignola in het jaar
1568 zijn werk begon uit te voeren, was
men niet den bouw van den St. Pieter te
Rome reeds ongeveer 60 jaar bezig. Gedu
rende dezen tijd had zich een geheel nieuwe
school in de Italiaansche architectuur opge
richt, de beste en meest beduidende, die er
op aarde bestaan heeft De ernstige en t°ck
vreugdevolle uitwerking der Gesu-kerk, de
geweldige peilers en de koepel, welker waar
de ook zelfs door de rijke versieringen der
volgende eeuwen niet overtroffen werd, zijn
getuigen van den invloed van Bramante en
Michelangelo. Zoo kon men zeggen, dat de
kerk al Gesu in de Spaansche opvatting,
maar in den Italiaanscben stijl werd uit
gevoerd.
Het is bekend, welk een bijzonder groo-
ten invloed de bouw der Gesu-kerk op
den bouwstijl der navolgende ecuwen heelt
uitgeoefend. In de eeuwige stad zelt ver
dringt haar stijl met het eene schip en dc
beiderzijds aansluitende zijkapellen re-s
van de 16c eeuw af geheel en al den vroe
geren bouwstijl der basilieken. Door de
nieuwe Orde echter werd de stijl over ge
heel Europa verbreid. Dat is de oorsprong
van den Jezuietenstijl. Het wezenlijke daar
van is de eene groote ruimte, die zich bij
zonder eigent voor de predikatie en daar
naast de zijkapellen- dia tot stille gods-
-rucil «temmen.
