I
Appedippedensies door Frans Meijer
ELCK WAT WILS
TREKJES.
Derde BSad
Nieuwe Haar'emsche Courant
Zaterdag 14 Augustus 1926
A
Romantiek en Stedenbouw Het Citroentje Spuug uit Tonharing
Telepathie-suggestie enz. (Geen spiritisme) Athletiek en Kunst
Good bye.
Ernstig spoorwegongeluk bij München. Twaalf dooden. Verscheidene
gewonden. Painlevé, de Fransche minister van Oorlog, bepleit inter
nationale toenadering in een Puitsch blad. De inhoud van het Spaansch-
Itaiiaansch verdrag. De Italiaansche regeering geeft een uiteenzetting
aan den Volkenbond inzake de Abessynische kwestie.
MARKTNIEUWS.
No. 459.
ATHLETIEK NEDERLAND-BELGIË
Op den straatweg HaarlemSchoten leek
het Zondag of het feest was. Roode geraniums
schaterden in de trillende warmte.
De daken van de nieuwe huizen en de
lucht met groote witte, wollige wolken,
vormden één groot rood, wit blauw, dat de
groene weiden overspande als een feeste
lijke circustent. -V
Als motorische muziek was het razen van
de fel-gekleurde auto's over de stoffige
straat en het knallen van de motoren, het
gillen van de claxons en sirenen.
Wat is de Schoterweg in een paar jaar
veranderd.
Kort geleden was er nog de gezellige, iet
wat idyllische straatweg, overschaduwd door
het lommer van stevige boomen.
Je kadt er een gezellig hobbelende straat,
die je direct het gevoel gaf, dat je „buiten"
was.
Er waren smalle fietspaden met breede,
diepe kuilen en als je bandenpech had, was
het in deze landelijke omgeving een genoegen
om het zaakje te repareeren.
In dien tijd was het een zekere weldoende
sensatie in een autobus te rijden. Je hadt
liet heerlijke gevoel eens écht in levensgevaar
te verkeeren.
Elke ontmoeting met een soortgelijk in
strument was een nieuwe prikkel voor je
sensatie-beluste zenuwen en als je dan ein
delijk veilig in IJmuiden of Beverwijk was
aangeland, had je het gevoel of je een
Afrika-reiziger was, die dwars door de wil
dernissen was getrokken- en je voelde een
neiging om den bestuurder met tranen in je i
sen en andere feestelijkheiden van alge-
meenen aard.
Voor een van de geïnproviseerde garages
bij het terrein hield een auto stil.
Auto is een ietwat weidschen naam voor
het kleine instrument dat over den weg
kroop.
Toch was het een echte auto en geen
Fordje,
Het was een klein model Citroen.
Inplaats van de twee menschen, die het
dingske kon bevatten was het wagentje vol
geladen met vier stevige boomen van kerels
en twee van minder kaliber.
Twee hadden een plaats gevonden achter
het stuur, twee anderen zaten achteraan
waar feitelijk de bagage thuishoort en de
rest had zich genesteld achter de breede
spatborden. Zoo reed het automobieltje kra
kend en puffend naar de garage.
Met veel drukte klauterde het edele zestal
uit het bakje en omcirkelde met veel bom
barie het spiksplinternieuwe Citroentje. Naar
de kleeding te oordeelen behoorde het
groepje tot de kaste der fatten. Vloekende
cassen me bliksemende diamant-spelden, lich
te pakjes met groote kleurige ruiten, kana-
rie-leeren handschoenen, roodbruine schoe
nen- met blauwe zijden sokjes, correct ge-
vouwde hoeden maakten het tenue uit.
„Sjijn karretje hè?" zei fat A tot fat B.
A scheen de tijdelijke eigenaar te zijn van
het wagentje.
„Nou.... tof," antwoordde B. gewichtig.
•uuAcJum
aan de vestiaire van den Stadsschouwburg
of aan het menschlievende gewurm bij her
uitgaan van de Hoogmis. Het is niet direct
prettig, om zoo saamgepakt te staan en te
genieten van de verschillende odeurtjes en
andefë geuren, die een dergelijke kudde ver
spreidt.
MEyaR
fevt
100 M.
oogen te bedanken, omdat ie je behouden had
Dvcrgebracht,
Een dergelijke romantiek vindtje nu alleen
nog maar op de autobus-lijn Haarlem
Noondwijk.
Op die plaatsen waar de dienst Hatarlem
IJmuiden vroeger het meest sensationeel
was, ligt nu een vervelende droge asfalt-
Saan, waarover jé eentonig rustig voort
glijdt zonder dat je het minste hobbeltje
voelt. De poëzie keert pas een beetje terug
als je Oud-Schoten voorbij bent.
M'n archeologische neigingen hebben mij
een beetje op het hellende vlak gebracht.
Daarom zij het voor den tweeden keer
jezegd: Op den straatweg Haarlem
schoten leek het of het feest was.
Pluvfus was op reces.
De zon had kwaadaardige neigingen en
stak in je rug.
Wat de drukte betreft, won de Schoter
weg het van de Groote Houtstraat op z'n
Zondagsch.
Bij het „HaarlenT'-terrein was alweer een
prettige kermis-drukte. Er waren fietsen
stallingen en fruitvrouwtjes, zooals men
geregeld aantreft bij wedstrijden, ram
pen, tentoonstellingen, officieele begrafenis-
„Wedden dat Paulen No. 1 is?!
„Vanmorge hep ik me buure fijn gepest,"
zei A. weer grinnekend. „Je had ze door
de tuule gorduinfjes motte zien kijke. Ik zat
aldoor maar te wuiffe en sebiet, jong, ze
werre groen en geel van nijd."
„Kan ik me voorstelle", murmureerde de
anderr die zelf ook lichtelijk groen en geel
werd.
Eensklaps viel de aandacht van den auto
eigenaar op een klein, goor ventje, dat met
dé handen in de vettige broekzakken nu
eens naar de auto keek, dan weer naar de
zes kerels.
„Zeg jö," vroeg de poen, „wat sta je daar
te gapen. Heb ik soms wat van je an?''
„Neeje," antwoordde het veelbelovende
jongenmensch, „maar ik kan me maar niet
voorstellen, hoe d'r uit zoo'n klein Citroen
tje zes zulke groote kwaste kenne komme."
Dicht bij den ingang stond een zuur
kraampje.
De koopman één van het aloude ras
droeg een vettig voorschootje en prees
met de stem eens oordeelsengel zijn koop
waar aan.
Er was te krijgen Nieuwe Hóllaijdsche
haring en fijne geróókte paling en zuur.
Zuur van één cent en van twee.
Niet ver daar vandaan zag ik twee kleine
jochies. De één kon weggeloopen zijn van
„The Kid".
Met veel moeite scharrelde ieder uit z'n
broekzaK een hallefie op.
Vol1 moed stapte The Kid naar de zuur-
kcopman toe.
De twee hallelies werden in de zwarte
hand van den oordeelsengel geduwd, die on
middellijk een der flesscben opende en de
heerlijkheid blootlegde.
De vork verdween in den breeden hals van
de flesch en er kwam een augurk uit ter
grootte van een halve komkommer.
De jongens deelden de buit broederlijk.
Maar nu eerst kwam de augurkiesman tot
de ontdekking dat hij twee halve in plaats
van twee heele centen gekregen had. Met
veel spectakel vloog hij op de jongelui toe
en brulde:
„Sphuug uit! Spuuhg je uit! Je het er een
van twee gehad!
De jongens waren in dit geval het verstan
digst en sloegen haastig op de vlucht.
Bij de controle van de overdekte tribune
trof ik een toestand aan, die deed denken
Polstokhoog 6 M. 80.
Maar terwille van de goede zaak heb je het
een en ander over.
5000 menschen.
Voor athletiek is dat heel veel. vooral als
men bedenkt, dat een groot gedeelte uit heel
andere deelen van het land waren gekomes.
Een groote menigte geeft dikwijls zeer bij
zondere impressies.
Eigenaardig is het, dat zulk een massa,
wier denken op één punt gericht is, een
sterke telepathische kracht ontwikkelt.
Bij een stormachtig enthousiasme immer»
is het bijna onmogelijk om geheel je zelf te
blijven.
Onwillekeurig wordt je geest opgenomen
in de stuwende golven van de algemcene
vervoering. Je voélt als het ware het con
tact, dat je met de andere menschen hebt,
méér nog bijv. dan in een schouwburg, waar
de bezoekers vele, sterke uiteenloopende
problemen te verwerken hebben, bv. „Waar
zou Jansen de centen vandaan halen om
zoo'n duur pakkie te koopen"
Achter mij zaten een dame en een heer.
Bij de 5000 M. wedloop zat zij zich voort
durend te suggereeren, dat Bastiaansche
moe werd.
„Ja hij wordt moe hoor! Kijk maar!"
„Hij 1 ij k t moe," antwoordde de meer
voorzichtige echtgenoot.
„Kijk es, man, wat een stevige beenen,"
„Hou je mond toch."
„Moete ze nog lang loope, man?",
„Hou je mond, wat kan mij dat nou
schelen."
„Die achterste kan heelemaal niet meer."
„Stil dan toch!"
„Ja, daar komt ie weer an. Hi| is moe
hoor, man."
„Neen..,, hij lijkt moe."
Dezelfde dame vond het zeer ongepast,
Mooi is bijv, een speerwerper als hij het
lichaam spant.
Prachtig beweeg van stalen spierenbun
dels is ook te vinden bij den discuswerper,
w.tens geheele lichaam één mooi lijnenspel
is bij het werpen van den zwaren schijf.
Een beeld van kracht is ook het kogelstoo-
tèn.
Bij de Grieken beteekende de sport té veel
in het maatschappelijk leven. Sport werd
zelfs vereenzelvigd met de eeredienst van de
goden. Maar geen wonder is het dat een
Myron, bij het zien van den discuswerper zijn
onvergelijkelijk beeldhouwwerk schiep, dat
tot een der meest sublieme kunstwerken be
hoord, die ooit zijn voortgebracht.
Feestelijk was de afmarsch na Hollands
overwinning.
Druk critiseerende en kansen berekende
verliet de massa na de uitreiking van den
zilveren beker het terrein.
Het aspect van den Schoterweg deed thans
denken aan het uitgaan van het Amsterdam-
sche Stadion.
De eentonigheid der Zondagsche menigte
werd opgefleurd door de talrijke Engelsche
padvinders.
Voor ons liepen twee officieren.
„Kijk es," zei een kennis van me, „daar
gaat waarachtig de Prins van Wales met z'n
adjudant.
Verschillende Haarlemmers zagen kans hun
Engelsch te luchten.
Ze zeiden „good bye" en spraken zinnetjes,
die deden denken aan: „Shave the pen of my
sister" en „My fathér has a pipe.''
Het antwoord van de kwieke padvinder»
werd gewoonlijk straal genegeerd, omdat
men er geen raad mee wist.
Hoe door het enthousiasme van het publiek
het record hoogspringen buiten het terrein
verbeterd werd.
De intellectueele arbeiders, aldus de heer
Painlevé, moeten den volken op het gebied
der samenwerking het goede voorbeeld
geven. Helaas is men juist in de kringen der
wetenschap onverzoenlijk, zoowel in Duitsch-
land als ook in de andere Europeesche lan
den. Op de Duitsche universiteiten heerscht
het nationalisme. Ik betreur, zoo verklaarde
Painlevé, dit overdreven nationalisme der
Duitsche professoren, maar ik kan het be
grijpen. Juist omdat Duitschland den oorlog
verloren heeft, is men in bepaalde Duitsche
kringen des -te prikkelbaarder. Ik zeil heb
den oorlog van '70 beleefd en weet uit dte
dagen, wat een vaderlandsliefde bcteekent,
die zich over een nederlaag opwindt. Op
de Fransche hoogescholen is men veel min
der chauvinistisch. De Fransche leerkrachten
neigen tot internationalisme. Een gezond na
tionalisme en een gezond internationalism»,
behoeven volstrekt niet met elkaar in strijd
te zijn. Elk gevoel van haat en wraak moet
verdwijnen. Zij staat in tegenspraak met het
wezen der wetenschap. Onmiddellijk na den
oorlog heeft een internationale wetenschap
pelijke commissie in Brussel bijeen, besloten,
Duitschland en Oostenrijksche geleerden uit
te sluiten. Ik acht zulk een besluit absurd en
heb daartegen geprotesteerd.
In antwoord op een opmerking van den
correspondent, dat een vermindering van de
bezetting van het Rijnland de Duitsche ge
leerden ongetwijfeld veel verzoeniijker zou
stemmen, verklaarde minister Painlevé, dat
alle middelen ter verzoening goed zijn. „Ik
kan niet met volle vrijheid over deze quastie
spreken; maar ik kan zeggen, dat waar
schijnlijk maatregelen ter vermindering van
de bezettingstroepen zeer aanstaande zijn."
Buitenleden
dat een Belg yen der onzen inhaalde. „Dat
had ie niet moeten doen," ze, ze- Ze
uitte haar verontwaardiging hoofdzakelijk
door het uiten van eenige langgerekte
stccato-gilletjes.
Deze athlethiek-ontmoeting was voor mij
in zekeren zin een openbaring!
Wat is een dergelijke wedstrijd een schit
terend terrein Voor de beeldende kunst.
Een schilder vindt er kleur. Hij vindt er*
een prachtig beweeg van goedgebouwde en
uitstekend geoefende lichamen.
Het geschil in de Engelsche mijn
industrie.
In Welingelichte kringen is men optimis
tisch gestemd ten opzichte van den vrede
in het mijnconflict, welke naar men ver
wacht niet meer ver af is. De mijnwer
kersleiders werken krachtig om een ge
schikte formule te vinden, waarop de on
derhandelingen kunnen worden hervat.
Gisteren werd een overeenkomst geslo
ten tusschen de mijneigenaars van Zuid-
Wales en de vakvereeniging van machinis
ten, op den grondslag van den achturen-
dag voor werklieden onder den grond en
van den achtürendag xclusief den tijd om
te eten voor arbeiders onder den grond.
Volgens de „Daily Herald" is de regee
ring voornemens, de mijnwerkers en mijn
eigenaars uit te noodigen tot een de vol
gende week te houden conferentie om te
overwegen of het mogelijk is de onder
handelingen tot regeling van 't conflict te
heropenen. Het blad spoort de
regeering aan, deze uitnoodi-
ging nog vóór Maandag in zee
te sturen, opdat de mijnwer
kersgedelegeerden, die dien
dag in conferentie bijeenkomen,
in Londen kunnen blijven, om
de leiders ten aanzien van
kwesties, die mochten rijzen, te
instrueeren.
De bezetting van het
Rijnland.
Het „Journal'* preciseert, dat
dé voor September voorziene
vermindering van het Fransche
effectief in het Rijnland 6000
man bedraagt.
Ernstig spoorwegon
geluk bij Munchen.
Gisterenmorgen om 9.28 ont
spoorde de hoemeltrein van
8.58 RegensburgMünchen bij
het binnenrijden van het station
Langenbach.
Verschillende wagons vie
len om. Twaalf reizigers zijn
gedood, zeven zwaar, twintig
licht gewond.
Toenadering tusschen Duitsch
land en Frankrijk.
De „N, Fr. Presse" schijnt de geliefkoosde
spreektrompet te worden van de Fransche
ministers. Onlangs heeft Briand het blad ge
bruikt om wereldkundig te maken, dat de
geest van Locarno de leiddraad blijft van de
Fransche buitenlandsche politiek. Thans
brengt het zelfde orgaan een interview met
den Franschen minister van Oorlog Pain
levé, die echter niet als zoodanig sprak over
gifgassen en mitrailleurs, maar als man van
de wetenschap over geestelijke samenwer
king tusschen de volken.
Een dorp in brand.
Uit Stettin wordt aan de „Vos. Ztg." ge
meld, hoe het dorp Grossendorf in het dis
trict Stolp, door een zwaren brand is ver
woest. 's Morgens om elf uur werd de brand
ontdekt en korten tijd later stond het heêle
dorp in vlammen. Van alle kanten kwam
men te hulp, maar men kon niet veel uit
richten.
In het geheel werden 22 behuizingen en 57
bijgebouwen een prooi der vlammen. Eerst
laat in den avond werd het vuur tot staan
gebracht. De schade is zeer groot. De in
woners hebben alles en alles verloren. Ook
de bijna ten volle binnengehaalde oogst is
vernietigd. In de vlammen kwamen 150 var
kens en 80 koeien om en veel pluimgedier
te. Drievierde van het dorp is platgebrand.
De oorzaak is onbekend.
Het verdrag tusschen Spanje
cn Italië.
In een verklaring over het zoo juist ge
sloten verdrag met Italië herinnerde de mi
nister van Buitenlandsche Zaken er aan, dat
het met Zwitserland gesloten arbitragever
drag de instelling voorziet van een verzoe
ningscommissie, belast met de bijlegging van
geschillen, welke niet langs diplomatieken
weg binnen normalen' tijd konden worden
opgelost. Eventueel moet men zijn toevlucht
nemen tot het Haagsche Hof. Ditzelfde
denkbeeld lag ten grondslag aan het ver
drag van Italië en aan onderhandelingen
met andere bevriende landen.
Het Spaan sch-Italiaansch verdrag schrijft
ook de instelling voor van een permanente
verzoeningscommissie, bestaande uit vijf le
den, van wie iedere regeering er één kiest,
terwijl de drie anderen in gemeen overleg
gekozen moeten worden uit onderdanen van
andere mogendheden, die niet wonen in de
contracteerende landen noch zich in hun
dienst bevinden. Uit hen zal de voorzitter
worden gekozen.
Het verdrag bevat een artikel van den vol
genden inhoud:
In geval een der contracteerende partijen
niettegenstaande haar vredelievende houding
mocht worden aangevallen door een derde
mogendheid of door verschillende mogendhe
den, zal de andere partij neutraal blijven
gedurende den geheelen duur van het con-
iiict. Het denkbeeld van deze bepaling is
door Spanje goedgekeurd, daar het niet al
leen beantwoordt aan zijn wensch naar neu
traliteit en vrede, maar ook een der begin
selen vormt van Spanje's internationale poli
tiek en een bewijs is van de hartelijke be
trekkingen welke met de Latijnsche zuster-
natie bestaan.
De Abessinische kwestie.
De Italiaansche onder-minister van bui
tenlandsche zaken heeft aan het secretariaat
van den Volkenbond een nota gezonden,
waarin wordt verklaard, dat het de Itali
aansche regeering" met leedwezen uit den
toon van het schrijven van Ras Tafari aan
den Volkenbond heeft gezien, dat de Abes
synische regeering den tekst en den geest
niet heeft begrepen van de overeenkom
sten tusschen Italië en Engeland gesloten.
De Italiaansche regeering gelooft, dat de
Abessynische regeering geen vrees mag
uitdrukken voor dwingenden druk, welken
de beide regeeringen zouden willen uitoefe
nen op haar. Die vrees is absurd, want de
plechtige overeenkomsten tusschen Italië en
Engeland doen in niets te kort aan de
vrijheid van beweging van de wederzijd-
sche regeeringen om de concurrentie te
verhinderen, die in het bijzonder schadelijk
is voor de exploitatie van de plaatselijke
hulpbronnen van Abessynië.
Een ontploifinjf.
Gisteravond had een ontploffing plaats te
Caborna bij Bari in een fabriek van ont
plofbare stofen. Er werden zeven menschen
gedood, drie ernstig gekwetst van wie een
doodelijk.
De groote ontploffing bij Boedapest.
Volgens officieele mededeeling is men er
in geslaagd den brand te localiseeren. Het
aantal slachtoffers is nog niet bekend.
*De Bulgaarsche revolntionnaire comitéV
De „Matin' meldt, dat de Bulgaarsche
minister van buitenlandsche zaken aan den
Franschen gezant heeft medegedeeld, dat
zijn regeering vastbesloten is de meest
krachtige maatregelen te treffen om een
herhaling van de grensincidenten te voor
komen.
Onrust in Tanger#
Naar uit Tanger wordt, gemeld, moest gis
teren door het wetgevende college aldaar
een wetsontwerp op de pers worden behan
deld. De aangelegenheid heeft th de stad
onrust gewekt; de winkels waren gesloten»
een menigte liep te hoop voor het gebouw
waar de raad vergadert. Volgens het tele
gram was in verband met een en ander de
kans groot, dat de behandeling van het ont
werp zal wqrden uitgesteld.
Moderne Zeeschuimers.
De bondsambtenaren zijn, na een conferen
tie tusschen vertegenwoordigers van het de
partement van Justitie en het bureau van
den „attorney", aldus wordt uit San Pedro
geseind, de opsporing begonnen van een trio
van moderne zeeschuimers, die opereerea
in de wateren binnen twintig mijlen van de
kust en zich uitgeven voor kustwachters.
Zij zouden uniformen dragen en hun opera
ties doen met een duikboot. Zij hebben ver
scheidene visschersbooten en pleizierjachtea
aangehouden en daarvan het geld en de ju-
weelen medegenomen, toen zij geen sterken
drank vonden.
Een aardschuiving in Korea»
Van dertig personen, die door een aard
schuiving in Noord-Korea werden bedolven.
werden negen dood teruggevonden.
Met cholera besmet leidingwater.
In verband met het feit dat in de maand.
Juli te Sjanghai veertien honderd gevallen
van cholera onder de Chineezen voorkwamen,
werd de achterdocht opgewekt van de me
dici, die een onderzoek instelden naar den
toestand van het leidingwater van Chapei, in
het gebied, dat grenst aan de buitenlandsche
nederzetting. Bij dit onderzoek werden chole
rakiemen gevonden, naar aanleiding waarvan
onmiddellijk de noodige stappen tot ontsmet
ting werden genomen.
AMSTERDAM, 13 Aug. Aardappelen.
(Bericht v. d. mak. Jac. Knoop). Zeeuwsche
bonten 3.804, bl. eigenheimers 2.30,
2,50, id. eigenheimers 2.402.50, IJpolder
eigenheimers 2.80, id. blauwe eigenheimers
1.752.10, id. bonten 44.20, Andijker
blauwen 2.452.80, id. bonten 3.50
4.20, id.^muizcn 3.504.20, Langedijker
Muizen 4.20, Noord-Holl. blauwe eigenh,
1.802.10, Hillegommer zandaardappelen
44.40 per 70 K.G!
Franciscus op het tooneel.
Een welig tierend Roomscb tooneelleven
en het zevende eeuwfeest van de
roemrijke Heilige Franciscus van Assisi
aen feest, dat over de geheele Katholieke
wereld op luisterrijke wijze wordt gevierd,
(s het wonder, dat ook het tooneel werd
gekozen als object voor deze grootsche her
denking?
Van de verschillende Franciscus-spelen,
die ter gelegenheid van dit eeuwfeest zijn
geschreven en uitgegeven, werden er ons
twee toegezonden met het verzoek, om er
op deze plaats een woordje over te zeg-
nge.... en liefst een woord van aanbeve
ling....
'n Tijd geleden hebben we met feiten
aangetoond, dat de meeste Heiligen-levens-
op-de-planken uitliepen op een mislukking,
omdat de dramatische stijging ontbrak door
gemis aan conflicten. Het waren geen
speelstukken, die het publiek
vastgrepen. Om het menschdom
aldus we besloten we ongeveer (en niet
het minst de andersdenkenden) voor de
geestelijke verheffing van het tooneel te
winnen, noeten de Roomsche schrijvers ko
men met stukken van graniet.... niet
met preekende figuren van was en kraak-
porcelein.
En nu gaan we een aanbeveling
schrijven voor 'n Heiligenleven op de plan
ken, waarin e v e n m i n die dramatische
spanning en stijging aanwezig is! Dat klinkt
gek, maar we zullen het waarom laten
volgen.
We hebben hier te maken met een bui
tengewone gebeurtenis.... het 7e E e u w-
feest van de grootste wereldhervormer
volgens de leer van Christus. Overal zul
len de meest bekende redenaars het leven
van deze Heilige voor de oogen hunner toe
hoorders laten voorbijtrekken, tot stich
ting en voorbeeld. De Katholieke wereld zal
nog eens opnieuw zien wat en wie St.
Franciscus was.... en opnieuw zal de we
reld getroffen worden door Zijn daden
van absolute zelfverloochening.
Wat die redenaars doen, dat kan het
tooneel nog beter doen, althans in sommige
gevallen, maar daarover straks.
Als de toeschouwer deze zeer bijzondere
heiiigen-figuur vóór zich ziet in zijn leven
en werken, en dit alles omlijst ziet door
kleurige decors en costumes, door passende
muziek en zang, dan zal de indruk leven
diger en de ontroering grooter zijn, ook al
is het stuk niet gebouwd volgens de tech
niek van het drama. We hebben hier te
doen zouden we kunnen zeggen met
een Franciscuspreek in aantrekkelijke vorm,
en omdat de Heilige Franciscus in dit ju
beljaar o v e r a 1 in volle luister wordt
naar voren gebracht, mag ook zeker aan de
Franciscus-spelen een plaats worden inge
ruimd.
We willen het nu eerst hebben over het
tooneelwerk; „Broeder Francesco", door Pa
ter Hilarion Thans O. F. M., uitgave van
de S. Franciscus-drukkerij te Mechelen. Uit
het voorwoord valt reeds op te maken, dat
de schrijver geen technisch voldragen too
neelwerk wilde geven. Zijn doel is alleen:
Franciscus' persoonlijkheid te doen kennen
door authentische gegevens uit zijn leven,
en, waar mogelijk, door zijn eigen woorden.
Waar zijn biografie zoo rijk is aan karak
teristieke feitqn en gezegden, was het over
bodig andere gegevens bij te fantaseeren. In
drie sythetische tafereelen, elk voorafge
gaan door een kort inleidend voorspel,
wordt een vrij volledige kijk op Francis
cus' loopbaan gegeven. In het eerste tafe
reel „De Bekeerling" concentreert
schrijver rond de definitieve breuk met z n
wereldsch leven, de strijd, die Franciscus
te voeren had om z'n roeping te volgen.
In het tweede tafereel „De minderbroe
der" wordt de vreugde van een bereikt
ideaal geschetst, en in het derde tafereel
„De Heilige" toont schrijver de or
destichter. door volkomen onthechting, door
lichaam- en zielelijden opgaande tot de
hoogst mogelijke gelijkenis met Christus.
In opzet en uitwerking werd 't hierop
aangestuurd, dat de „Kleine Arme ook
door eenvoudigen zou worden begrepen.
We hebben diep respect voor het werk
van Pater Hilarion Thans, zelf een zoon
van St. Franciscus, die het heeft aange
durfd het leven van zijn roemrijke geeste
lijke Vader op zoo streng-wezenlijke wijze
in tooneelvorm te gieten. Maar als we eer
lijk willen blijven moeten we met eenige
spijt zeggen, dat de schrijver blijkbaar niet
voldoende „man van de tooneelpraktijk is
want anders had hij wel gezorgd, dat
zijn werk binnen het speelvermogen lag
van veel meer tooneelclubs, dan nu het
geval is. Het stuk (enkel voor mannen
rollen) is geschreven voor het Roomsche
liefhebberij-tooneel cn het zal toch wel de
bedoeling zijn, dat het op zeer veel plaat
sen wordt opgevoerd. En nu vragen, we ons
af: welke tooneelvereeniging kan ongeveer
vijf en twintig sprekende en even zooveel
zwijgende rollen bezetten? Zeker, er kan
gedoubleerd worden, maar dit maakt de
zaak niet eenvoudiger, temeer waar de
lengte van het stuk een vlugge handeling
vereischt. En dan al die costumes en die
verscheidenheid van decor! We willen de
tooneelen even noemen. 1. Een straat vóór
Bernardone's huis. 2' Een pleintje vóór San
Damiano; de achtergrond verbeeldt de gevel,
met breede open hoogpoort, van dit bouw
vallige kerkje; een altaar; een poortje dei-
pastorie; en muur met bres naar dieper
gelegen rotshol. 3. Boschplck vóór 't Por-
tiuncula-kapelletje; achtergrond de open ka
pel. 4. Het Hof van Olijven bij Jeruzalem.
5. Rieten hut tegen de steenmuren van San
Damiano, het Clarissenklooster, aange
bouwd.
Wellicht kan er met vereenvoudigd of
„ver-neutraliseerd" decor worden gewerkt,
maar dit heeft ook z'n gevaren, vooral wan-j
neer zulks „op eigen houtje" wordt klaar
gespeeld.
En dan vooral niet te vergeten het spel
op zich zelf. Wie kan de Franciscus-figuur
benaderen? Wie kan in hei eerste gedeelte
geven wat de schrijver niet geven kon: het
geweldige ziele-proces van de bekeering? En
wie in het derde tafereel 'n heilige, die geen
zeurige preeker of dweeper wordt.... en't
zoo gauw worden kan, omdat de schrij
ver zijn hoofdpersoon zoo weinig heeft ge
geven van de blijmoedige levensopvatting,
die Franciscus tot de zijne maakte? Het is
een zware, een zeer zware opdracht, om
meer dan tweehonderd pagina's lang te blij
ven boeien in 'n rol als deze.en we
vreezen, dat uit verschillende opvoeringen
zal blijken, dat Pater Hilarion Thans te
veel heeft willen geven en dus ook in de
„afmeting" te weinig rekening heeft gehou
den met de praktijk.
Het is geenszins onze bedoeling de op
voering van Broeder Francesco tegen te
maken, dit blijkt trouwens voldoende uit
onze inleiding; doch we willen waarschuken
voor een te enthousiast, te voortvarend er
naar grijpen.en dit geldt vooral voor de
gezelschappen, die niet beschikken kunnen
over een keurkorps van beproefde krach
ten met een leider van de bovenste plank.
De opvoering moet in alle deelen tot in de
puntjes verzorgd zijn.... een middelmatige
opvoering staat gelijk met een fiasco.
Van veel eenvoudiger aard is het tweede
stukje, geschreven dcfft Pater Maritfs La»
mers O. F. M., getiteld; „SL Franciscus en
de roovers", uitgave Mosmans, den Boscn.
In vier tafereelen, alle spelend in een stuk
je bergachtig landschap, geeft het een en
kele trek uit Franciscus' leven: het be-
keeren van een viertal roovers door kwaad
met goedheid en liefde te vergelden. De
taal loopt vlot, is gegarneerd met goede hu
mor en doet hier en daar aan Ghéon den
ken. Een best stukje voor de jongeren, om
te spelen in een mooi hoekje van de tuis.
van een patronaat, school of klooster; of
voor volwassenen, ter gelegenheid van een
„St. Franciscus-avond". Men moet er geen
„grootsche' opvoering van willen maken...
daarvoor heeft de schrijver het ook zeer
waarschiinliik niet bestemd. G. N.
