ANDERS DAN ANDERE
„ST. WILL1BRORDUS"
Dit nnmmer bestaat uit 24 bladzijden, waaronder het
geïllustreerd Zondagsblad in aebt bladzijden.
l
Li
Voornaamste Nieuws.
Leekepreeken.
1
4
j
1
1
Uw reisgeld draagt U het veiligst in
den vorm van een credie brief bij U.
Stadsnieuws.
|to abonnementsprijs bedraagt voor
Haarlem en Agentschappen:
an
Zaterdag 20 Nov. 192b^
50ste Jaargang No. 16410
AanglUe moei, op slralfe van verlies van olie rechten, geschieden uiierlljk driemaal vier en Iwinilg uren no Ir el ongeval
IOC bij verhes van een f KO bij 'n breuk van f in bij verlies v. eeaj
lltJ, duim of wijsvinger«IU.~ been of arm;
KIJK OP UW THERMOMETER
Amsterd. An thraciet Mij. Letad°reshet
Groote Houtstraat 187 - Tel. 12504
Ook A'dam, Hilversum, Bussum, Leiden
1
i
IN EN OM HAARLEM.
Een Gemeentelijk Waschhuis.
in dit nummer.
J. J. WEBER ZOON
OPTICIENS FABRIKANTEN
Koningstraat 10 Haarlem.
Verzekering-Maatschappijen is de Neerlandsche Verzekering-
iVlaatschappij
Verzekerd kapitaal RUIIV1 ELF IVilLLIOEN GULDEN. Zij be
steedt een groot deel der Netto-Winst aan Zieke en Zwakke
Verzekerden. Thans worden er Z E S patiënten in Sanatoria
verpleegd Ons streven is aan dit verplegingswerk de grootst
mogelijke uitbreiding te geven. Door Uwe verzekeringen te
sluiten bij „ST. WILLIBRQRDUS" helpt U ons dit doel be
reiken. Inlichtingen worden gaarne verstrekt door de
Directie
CATHARIJNESINGEL 48, UTRECHT.
en door hare Vertegenwoordigers.
;enda
21 November
Agenda
22 November
Per week 0.25
Per kwartaal3.25
Franco per post per kwartaal bij
Vooruitbetaling3.58
Bureaux: NASSAULAAN 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen).
Postrekening No 5970.
NIEUWE HAARLEM COURANT
Bij contract belangrijke kortingi
Advertentiën 35 cents per regek
Advertentiën tusscben den tekst(
als ingezonden mededeeling 60 ct>
per regeL Vraag- en aanbod,
advertentiën, 14 regels 60 ct.
per plaatsing: elke regel meer
15 ct., bij vooruitbetaling.
Alle abonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsyoorwaarden f Qfjfïn Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door f 7Cft bij een ongeval met f QRfï
1 dUUU." verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen; wU." doodelijken afloop "3
tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen 1 dUUU." verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen; I /3U," doodeiij ken afloop I ^311." een voet of een oog duim. of wijsvingeri UIP. been of arm 1 ÏU." andere vinger.'
163.
KERKELIJKE ZORG EN MENSCHELIJKE
BEMOEIZUCHT.
De laatste tien dagen is er een ware storm
losgebroken tegen de redactie van dit blad
en den schrijver van deze wekelijksche be
schouwingen, over het feit, dat daar zoo maar
niets geschreven werd over het gemengde
huwelijk van den Kroonprins van België met
de Zweedsche prinses Astrid, geschreven,
natuurlijk wel over de voorbereiding en de
voltrekking van het huwelijk, dat, ge
lijk in dergelijke gevallen gebruikelijk is, met
veel openbaren luister gepaard ging; maar
geschreven over het feit van het g e-
mengde huwelijk, dat nog wel in de
hoofdkerk van Brussel door den Aarts
bisschop is ingezegend. Van verscheiden t
kanten heeft men mij tot de orde geroepen,
Waarom ik daarover mijn stem nu niet eens
liet hooren.
Laat ik een der mopperaars hier even aan
het woord laten. Aan een brief uit Vogelen
zang, dt. 12 November, is het volgende ont
leend, wat nu juist niet klinkt als zoet ge-
Buit.
De vraag, die mij dezer dagen is opgeko
men is de volgende:
„Waarom is den Katholieken Prins van
België wel toegestaan, dat-zijn huwelijk
met Prinses Astrid (een Lutersche, meen ik)
kerkelijk werd ingezegend, terwijl dit nooit
of bijna nooit, onder geen enkele voor
waarde aan andere Katholieke personen
Wordt toegestaan?"
U zult misschien antwoorden: „Dat zijn
Zaken, die u niet raken'', daar heeft de Paus
toestemming voor gegeven, en wat Die doet,
dat zal wel het beste zijn. Alles goed en wel,
maar ik vind, dat dit niet zoo is. Of heeft
Z. H. toestemming gegeven, omdat dit een
huwelijk geldt tusschen een Prins en een
Prinses? Maar iedereen is toch, tenminste
zoo werd mij geleerd één in het Katholieke
Geloof. Dezelfde rechten en dezelfde plich
ten. Hoevele menschan zijn er niet van twee
verschillende overtuigingen, die onder geen
enkele voorwaarde toestemming krijgen van
de R.-K. Kerk, om een gemengd huwelijk
aan te gaaD. En hier wordt die toestemming
wel gegeven. Dit maakt toch een zeer
scheeven indruk, niet alleen aan de anders
denkenden, maar ook voor de Katholieken.
De andersdenkenden zullen zeggen: „Als je
bij jelui maar hoog in aanzien bent, dan is
alles toegestaan" en de Katholieken zullen
leggen: „Waarom een Kroonprins wel, en
een gewoon mensch, of althans iemand lager
op den maatschappelijken ladder, niet."
Wat wea* „Homo Sapiens" hiervan te
Zeggen?
Ja, wat weet hij hiervan te zeggen? Ten
eerste, dat het al heel onbillijk is daarvoor
ter verantwoording te roepen, hem, die
aan deze zaak part noch deel heeft. Gij
blaft mij aan, mijn lieve vrienden, of ik
familie van den Kroonprins van België ben!
Heusch, ik sta een trapje Jager op den maat.
schappelijken ladder, waarvan ik intusschen
geen spijt heb. En wel zóó laag, dat ik iedere
week trouw laat blijken maar een leek te
zijn. Ook daarom was hun beroep op mij
ïn deze zaak van kerkelijk recht al heel
ongegrond. Maar gesteld al, ik zou de lust
en den durf gehad hebben om over deze
netelige zaak anderen van voorlichting te
dienen, dan was dit al geheel overbodig ge
worden door de publicatie van een artikel in
het dagblad „de Tijd" van de hand van een
zoo bekend en ervaren theoloog, den oud
seminarie professor en tegenwoordig en
Amsterdamschen pastoor G. van Noort, een
artikel, dat bovendien in de Nieuwe Haarl.
Crt. van 8 November nagenoeg geheel werd
overgenomen. Laat men toch eens leeren z'n
courait geheel te lezen, of althans geheel
door te zien en zich niet bepalen tot z'n
vaste pagina's en rubrieken, nu ook de ge
westelijke pers in omvang groeit en een
weelde van bedrukt papier in huis brengt.
Dat slecht lezen van de krant behoort, naar
ik wel eens verneem, tot de grootste zorgen
Van de dagbladredacties.
Als laatste en niet geringste reden,
Waarom ik over dat vorstelijke gemengde
huwelijk gezwegen heb, zou ik kunnen aan
voeren: een ieder dient te weten, dat een
plechtigheid als de vorige week in de St.
Gudulekerk te, Brussel plaats had, alleen
met speciale goedkeuring van den Paus kan
geschieden. Onze ouders en grootouders
waren gewoon om in de""1'"1"' gevallen,
welke zij niet heel best konden verklaren, te
zeggen: De H. Vader zal 't wel beter weten
dan wij! Maar die geest van vertrouwen in
het gezag is niet meer van onzen tijd, heeft
integendeel plaats gemaakt voor een geest
van wantrouwen. Daartegen is niet veel te
doen. Het beste is dan nog maar om in ieder
voorkomend geval aan te toonen, dat het
wantrouwen misplaatst is, opdat langzamer
hand weer een betere geest ontstaat.
Op gevaar af van deels in herhalingen te
vallen van iets wat in het artikel van
pa.'oor van Noort onverbeterlijk is gezegd,
wil ik dan ook mijnerzijds iets over dat
vorstelijke gemengde huwelijk zeggen.
Men denke zich daarbij stevig in den toe
stand van beide partijen, n.m. de vorstelijke
families eenerzijds, de Kerk anderzijds in en
late voorloopig zijn eigen gevoelens en
opvattingen buiten spel, het eenige middel
om tot een eerlijk en juist oordeel te komen.
Wij zien dan het feit, dat een Katholiek
Vorstenzoon zich op een bepaald oogenblik
verlooft me* een niet-Katholieke prinses.
Keurt de Kerk dat goed? Neen, natuurlijk!
En men kan gerust aannemen, dat de hier
bevoegde kerkelijke overheid, zoodra de ge
ruchten omtrent de verloving ontstonden,
haar invloed zal hebben aangewend, om dit
huwelijk te voorkomen. En dit wel te meer,
omdat het hier een kroonprins, een aan
staand vorst betrof. Behalve toch het ziele-
heil, dat de Kerk bij ieder van haar kinderen
ter harte gaat, kwam hierbij nog het slechte
voorbeeld, hetwelk door een vorstenzoon,
een leider van het volk, zou gegeven worden
op een der punten, waarbij de Kerk terecht
zoo uiterst streng optreedt. Maar, zooals wij
helaas dagelijks moeten constateeren, naar
zulke vermaningen wordt maar heel zelden
geluisterd, wanneer eenmaal tot een huwe
lijk besloten is. Wie het kwaad van het ge
mengde huwelijk wil tegen gaan, moet vooral
vóóraf de jongelieden van den ernst en
de beteekenis van het huwelijksleven door
dringen, opdat op den weg van de gemengde
verkeering niet de eerste, meestal heil-
looze stap wordt gezet.
Tot het huwelijk van den Belgischen
Kroonprins met. de niet-Katholieke
Zweedsche prinses was dus besloten; de
kerkelijke Overheid stond voor een voldon
gen feit. Nu kon tweeërlei beslissing val
len: de kerkelijke inzegening weigeren of
toestaan. Men weet, dat de Bisschop, wan
neer hij .daartoe een speciale Pauselijke vol
macht heeft en anders de Paus zelf dispen
satie kan geven voor een gemengd huwe
lijk. In dit geval omdat het vorstelijke
personen betrof moest dc dispensatie in
ieder geval in Rome worden aangevraagd.
Die mogelijkheid van dispensatie is in het
kerkelijk recht natuurlijk niet ter wille van
een bepaalden stand of klasse opgenomen,
maar enkel en alleen voor het zieleheil, om,
in bepaalde gevallen, van twee kwaden het
minste te kunnen kiezen, om erger te voor
komen. Zoo kan ik mij voorstellen, dat een
Katholieke jonge man in een vreemd en
onherbergzaam land vooi een speciale expe
ditie, voor een handelsonderneming of wat
ook een functie heeft aangenomen; dat zijn
heelt omgeving nagenoeg uit negers of
andere inboorlingen bestaat, waartegen zijn
rasgevoel in opstand komt, wanneer hij
denkt aan een huwelijksverbintenis; dat hij
in Sahraking komt met een meisje van zijn
ras, dat daar als een zeldzame parel leeft,
maar dat niet Katholiek is. Wanneer alle
voorwaarden overigens vervuld worden, zal
de Kerk in zulk een geval allicht een reden
tot dispensatie aanwezig achten, wanneer
n.m. alles vergeefs is beproefd om den
jóngen man van zijn verkeerden stap af te
houden en beide partijen de zeer strenge
voorwaarden voor een dispensatie plechtig
hebben aanvaard.
Nu staan wij tegenover den Belgischen
Kroonprins wel eenigszïns in een gelijk ge
val. Katholieke Vorstenzonen hebben niet te
kiezen uit een breeden kring van jonge
vrouwen. Wanneer zij naast de eischen van
hun stand, die een vrouw van koninklijken
biosde vraagt, ook nog de wenschen van bun
hart laten spreken, is de keuze al zeer
gering. Natuurlijk mag dit nimmer als
excuse gelden om de wetten der Kerk te
overtreden. Integendeel, men moest juist
van de hoogstgeplaalsten kunnen zeggen,
dat zij aan het volk in alle opzichten een
voorbeeld gaven; dat zij behalve hun per
soonlijken plicht nog de zware verantwoor
delijkheid hebben te dragen, dat de heele
wereld naar hun daden en hun gedrag kijkt.
En dat is zeker ook de maatstaf, welke de
Kerk aanlegt. Maar, wanneer eenmaal het
onafwendbare zich voordoet, dat een Katho
lieke prins niet van een huwelijk met een
niet-Katholieke is tegen te houden, dan
ontstaat een andere toestand. Dan heeft de
betrokken kerkelijke overheid zich af ie
vragen, wanneer een dergelijk verzoek in
komt, of hier een uitzonderingsgeval aan
wezig is, waarvoor dispensatie kan worder
gegeven. Verschillende motieven zullen b
het geven van een dusdanige beslissing ir
aanmerking komenwij noemden er al een
de beperktheid van de keuze. Er kunnen e;
nog verschillende andere zijn: b.v. de zeker
heid, welke bestaat, dal een dergelijk
huwelijk ook tegen het verbod der Kerk in,
toch gesloten zou worden met de zeer
ernstige gevolgen, welke voor de Katholieke
gemeenschap uit zulk een conflict tusscben
Rome en het Vorstenhuis in het bepaalde
land zouden kunnen voortvloeien. Een ander
motief kan zijn, dat de waarschijnlijkheid
bestaat van een overgang der niet-Katho
lieke partij tot het Katholieke geloof na de
huwelijksverbintenis, terwijl zulks om poli
tieke en nationale redenen vóór het huwelijk
niet wel mogelijk is. Kan men zich niet
indenken, dat in een protestanlsch land als
Zweden een overgang van prinses Astrid tot
het Katholicisme op zeer groot verzet zou
hebben gestuit, niaar dat een dergelijke be
keering na het huwelijk, wanneer dus de
Zweedsche van nationaliteit veranderd is,
zonder moeilijkheden mogelijk is?
Zoo kunneu er nog vele overwegingen zijn
en zijn die er vermoedelijk ook wel, welke
de bevoegde kerkelijke Overheid hebben
doen beslissen, dat hier aanleiding was om
bij uitzondering gebruik te maken van dc
mogelijkheid tot het geven van dispensatie.
Maar welke ook die motieven zijn geweest,
zeker was daarbij niet de overw eging: het
geldt hier een Vorstenzoon en dus moet er
een uitzondering worden gemaakt, ter wille
van diens rang en stand. De geschiedenis
heeft geleerd, dat de Kerk nooit voor onre
delijke aanspraken van Koningen en Keizers
uit den weg is gegaan; dat, wanneer zij tot
de uiterste grens van inschikkelijkheid ging,
dat altijd was om grooter kwaad te voor
komen en in het belang van de Katholieke
gemeenschap zelf. Veronderstellingen van
het tegendeel, beweringen, dat de Kerk
wijkt voor hoogere standen is een beleedi-
ging even laag als historisch onjuist. Nog bij
het hier besproken huwelijk is dit gebleken,
toen de gelukwenschen van het Belgisch
Episcopaat aan het jonge paar uitbleven;
toen niet afgeweken werd van de kerkelijke
plaatst in het Rozenprieel of de Leidsche
Buurt of in den Vijfhoek, waar men zeker
zooveel nut van die inrichting zal hebben.
Wil men de voordeelen aan een waschhuis
verbonden volkomen uitbuiten, dan moet
zoo'n inrichting niet te ver af zijn van de
woning van haar, die er gebruik van maken.
Men moet de huisvrouwen niet twintig mi
nuten met haar wasch laten sjouwen. Er
zouden dan waschhuizen moeten komen in
het Slachthuiskwartier, minstens een twee
tal in de Amsterdamsche Buurt, een stuk
of vier, vijf in het Rozenprieel, even zooveel
in de Leidsche Buurt, een drietal in de
omgeving van den Vijfhoek en een aantal
in den omtrek van de De Witstraat en
andere punten van de stad.
Het voorstel der sociaal-democ&aten is
dus zeer onvolledig.
Men voert, niet aan, dat het eene te
stichten waschhuis slechts een proef zou
zijn, want die proef is al genomen in Am-
RNE
en op Uw horlogeGij zult er ver
baast over staan als Gij ziet in
hoe'n korten tijd Uw kamer heerlijk
warm is als Gij onze prima An-
thraciet gebruikt. Verzegelde zakken.
wet, welke de huwelijksmis en de speciale
huwelijkszegen weigert aan hen, die met dis
pensatie een gemengd huwelijk aangaan
Daarmée is voldoende aangetoond, dat de
Kerk ook dit gemengde vorstelijk huwelijk
betreurt; dat zij de volle verantwoordelijk
heid voor de daad aan de betrokkenen laat,
dat zij niet anders, dan door de omstandig
heden daartoe geprest, noode in deze ver
bintenis heeft berust.
Het geval zelf moge nog eens een aan
maning tot voorzichtigheid zijn voor hen, die
maar al te spoedig klaar staan met een
oppervlakkig oordeel, om aan kerkelijke
beslissingen overwegingen toe te schrijven,
welke daaraan ten eenenmale v.ecmd zijn.
Een goed Katholiek deed beter met te be
ginnen vertrouwen te stellen in de wijsheid
van Rome, die nu al negentien eeuwen lang
de moeilijkste problemen heeft opgelost en
dit; alleen in staat is om met volle kennis
van zaken te oordeelen. Zulk een ver
trouwen van de eigen kinderen zou de
zorgen van de Kerk niet weinig verlichten!
HOMO SAPIENS.
Het onderwerp is er en dus willen wij
er wat van zeggen.
Bij den Haarlemschen Gemeenteraad is
een voorstel ingediend docr eenige sociaal
democratische raadsleden om B. en W. van
Haarlem uit te noodigen bij den Raad te
komen met plannen en een kostenbereke
ning in te dienen voor de stichting van een
gemeentelijk waschhuis in bet Slachthuis
kwartier.
Duidelijkheidshalve voegen wij hier even
aan toe, dat dit dus niet is een gemeente
lijke waschinricting, waar van gemeente
wege de wasch wordt behandeld, maar een
waschhuis, waar huismoeders, die nu hun
wasch zelf doen, die wasch kunnen was-
schen en drogen, om ze dan weer schoon
mee naar huis te nemen. In Amsterdam
beslaat zoo'n inrichting.
Wanneer het tegen den tijd der verkie
zingen loopt, zijn wij gewend dat vooral
door de sociaal-democraten met mooie
denkbeelden en beloften wordt gecolpor
teerd om kiezerszieltjes te winnen Het is
echter goed dat zoo nu en dan de mooist
klinkende op practischc bruikbaarheid
worden onderzocht
Niemand zal ontkennen, dat het een
mooi denkbeeld is om de wasch uit het
huishouden te halen en die in een of andere
inrichting te behandelen of te doen behan
delen.
Doch er zijn meerdere mooie denk
beelden en waren wij sociaal-democraat,,
dan zouden wij kans zien nog vele andere
rooi leuzen aan dc hand te doen.
Wij noemen voor de vuist weg:
Verlaging, liefst, tot beneden kostprijs,
an de tarieven van gas en electriciteit;
gratis verstrekking van duinwater, wijl
iermede een uiterst gewichtig hygiënisch
belang gebaat wordt; aanzienlijke ver
laging van de nog altijd veel te hooge
huurprijzen der met overheidssteun ge
bouwde arbeiderswoningen; opruiming van
alle krotwoningen met verstrekking van z°°
goed als kosteloos, nieuwe woningen voor
de allerarmsten onder ons;
verlaging of afschaffing van alle school
gelden;
stichting van overdekte bad- en zwem
inrichtingen in vele wijken der stad, wijl
het van belang is, dat de Nederlander ook
in den winter baadt en zwemmen leert;
van gemeentewege voor iedere huisvrouw
een stofzuiger op afbetaling;
ten behoeve van de ontwikkeling en ont
spanning gratis tooneel- en muziekuitvoe
ringen, lezingen enz. en gratis ter beschik
king stellen van radio-toestellen voor
iederen bewoner
Zoo zouden wij kunnen doorgaan en ieder
zal toegeven, dat in elk dezer denkbeelden
iets goeds zit. Maar ten slotte begrijpt ook
iedereen, dat zulke leuzen wel kunnen ge
lanceerd worden, maar de uitvoering er
van aan grenzen gebonden is.
In dit kader past ook een voorstel om
een gemeentelijk waschhuis te stichten.
De voorstellers wenschen één waschhuis.
Waarom één waschhuis in het Slachthuis
kwartier? Waarom dat waschhuis niet ge-
sterdam en daar wordt gebruik gemaakt
van de inrichting. De nadeelen zijn d»»-
dat de vrouwen soms uren moeten wachten
om een plaatsje te krijgen en Cat ue luiu.te
veel te beperkt is om allen te gerieven.
Maar ook is bekend, dat de inrichting
in Amsterdam aan de gemeente veel geld
kost en wil men het waschhuis zoo in
richten, dat de huisvrouw er werkelijk
nut en voordeel van heeft, dan zal ook de
inrichting in Haarlem veel geld kosten.
Deze financieele offers dienen dus vermenig
vuldigd te worden met het aantal wasch
huizen, dat in Haarlem noodig zou zijn om
het doel van de waschhuizen volkomen tot
zijn recht te doen komen.
Wij gaan verder en stellen vast, dat de
huisvrouw, die haar wasch in het waschhuis
behandelt, daarvoor eenige uren uit haar
gezin moet breken er, haar kinderen thuis
aan onvoldoende, misschien zonder toezicht
moet achterlaten Er zullen er zijn, die
wellicht een wandeling van 20 minuten naar
het waschhuis moeten maken en daar moe
ten vertoeven op uren, dat hear tegen
woordigheid thuis vereischt wordt, bijv. op
of tegen ètenstiid. Daarom zou feitelijk h t
allerbeste geval Z"n, dat het waschhuis
vbk bij huis staat. En nu maken wij toch
heusch geen grapje als wij onzen wet
houder voor de Volkshuisvesting er »een
ernstig verwijt van maken, dat de nieuwe
met overheidssteun gebouwde woningen
zoo krap zijn gebouwd, dat de vrouw geen
bijkeuken beeft, waar zij zich roeren kan
en zoo noodig de wasch kan doen; dat de
meeste buizen zonder zolder, dus zonder
drooggelegenheid, Zijn gebouwd. Nu tracht
men dit nadeel van sociaal-democratische
zijde uit te buiten door voor te stellen een
waschhuis te stichten, maar veel beter zal
het zijn, dat de wethouder er zijn aandacht
aan wijdt om ruime, geriefelijke woningen
te doen bouwen met keukens waar men
zich in draaien kan ten nv'nste en een
zolder. Wie de wasch zelf dóet, prefereer!
die wasch thuis te doen als.... men dat
daar behoorlijk kan doen.
Het financieele1 bezwaar, dat voor de ge
meente aan de stichting van waschhuizen is
verbonden, dient niet te worden onder
schat en wanneer men dat financieele
offer in cijfers omzet, dan dient toch wel te
worden overwogen, of er geen andere
sociale voorzieningen zijn, die minstens
even urgent zijn. Wij denken aan huurver-
laging, aan ruime en geriefelijke wonin
gen voor de altijd nog stiefmoederlijk be
deelde groote gezinnen, d;e nog immer,
wat wij bij ondervinding weten, de groot
ste moeite hebben een fatsoenlijke woning
te krijgen, aan goedkoopere geneeskundige
hulp en ziekenhuis verpleging voor de min
der financieel krachtige Haarlemmers, aan
zoovele andere dingen.
Maar zooals gezegd: ook aan de uitgaven
van de gemeente moeten grenzen woroen
gesteld en als wij dat alles naar vorer. bren
gen, dan wil dit niet zeggen dat morgen aan
den dag de gemeente in al deze behoeften
moet voorzien, maar om te doen uitkomen,
dat de stichting van één waschhuis nu niet
precies het eenige en allernoodzakelijkste is
maar dat er heel veel mooie leuzen en denk
beelden zijn uit te vinden, die met wat re
clame en -propaganda op de sympathie van
'n massa Haarlemmers kunnen bogen. Tegen
over de leuzen van de sociaal-democratpn
kunnen andere partijen meerdere en zeker
zoo pakkende voorstellen en beloften doen.
De goede bedoeling het mooie denkbeeld
om één waschhuis te stichten dan alle recht
doende wedervaren, meeoen wij de practi-
sche bruikbaarheid er van wel in twijfel le
hebben getrokken. Omdat de sociaal-demo
craten overal met dit voorstel vtoor den dag
komen, is het nog niet de voornaamste so
ciale voorziening in onze maatschappij en is
het zeker nog niet het allerbeste middel om
in deze ongeriefelijkheid voor de huis
vrouwen te voorzien.
Zoo juist verscheen van het Algemeen Se
cretariaat van den R. K. Nat. Vakbond van
Waschindustrieëelen een brochure, die het
W'aschhuisvraagstuk behandelt.
Begrijpen wij de tendenz van deze bro
chure goed, dan vindt de schrijver hiervan
de gemeentelijke waschhuizen voor de vrou
wen, die zelf de wasch doen, wel mooi, maar
geen ideale oplossing van het vraagstuk.
Hij doet het denkbeeld aan de hand, dat de
ze groep vrouwen zou geholpen worden door
het particulier waschbedrijf zoo begrij
pen wij het dal den vrouwen de wasch
kastklaar zal afleveren. De gemeente zou dan
i echter, inplaats van de geldelijke opoffer .n-
1 gen, die zij aan gemeentelijke waschhuizen
zou geven, aan de particuliere waschinrich-
tingen een subsidie of iets van dien aard ge
ven. Wij weten niet of dit denkbeeld inder
daad ernstig gemeend is Nergens blijkt in
de brochure, dat het niet ernstig geineend
zou zijn, maar in dat geval verzuimt de
schrijver zijn denkbeeld nader uit te wer
ken. Wij mogen dan even eenige bezwaren
tegen dit denkbeeld naar voren brengen,
die nadere toelichting behoeven en tevens
wijzen op een gevaar.
Het duidelijkste komt ons bezwaar pit
door de vraag te stellen: gesteld dat de ge
meente met de particuliere waschbedrijven
zou samenwerken en dus een subsidie zou
verleenen om kosteloos of tegen geredu-
ceerden prijs de wasch te behandelen voor
haar, die nu zelf wasschen, welke huisgezin
nen zouden daarvan dan moeten profiteeren?
Hoe zal de grens aangeduid worden, dat een
wasch gemeentelijk gesubsidieerd wordt of
niet? Men is er niet met te zeggen: al de
genen. die nu de wasch zelf doen krijgen
dan gemeentelijke subsidie, want over tien
aar bestaat die maatstaf niet meer, en bo
vendien zijn er tal van huisvrouwen, die nu
noodgedwongen haar wasch buiten de deur
doen, maar ook zeer zeker voor gemeente
lijke subsidie in aanmerking komen. Zal de
aanslag in de inkomstenbelasting wellicht
een maastaf zijn? Inderdaad zou dit nog de
beste zijn mischien, maar iedereen voelt dat
dit bezwaren en onbillijkheden mee zou bren
gen. Wie bepaalt, dat een huisvrouw haar
wasch gemeentelijk gesubsidieerd kan krij
gen? Het armbestuur? Of een nieuw in te
stellen College? Wie zal controle uitoefe
nen, opdat zij, die eerst subsidie genoten en
later in beter doen geraken, niet blijven
j>rofiteeren van den gemeentelijken steun?
Zou een en ander geen uitvoerige ambtelijke
administratie meebrengen. Moet de gemeente
niet ook een stap verder gaan en die huis
gezinnen, waar de uitzet aan linnengoed
niet voldoende is om de wasch buiten de
deur de doen aan de noodige kleedingstuk-
ken te helpen. Wie A. zegt moet ook B.
zeggen. Ons dunkt dat er aan het geopperde
denkbeeld nogal eenige bezwaren verbonden
zijn, die nadere toelichting wenschelijk
maken.
Een gevaar is er, dunkt ons voor de
waschindustriëelen ook verbonden aan de
zen eersten stap, die de gemeente op dit
terrein zou zetten. En wel dit:
Het zal den waschindustriëelen om het
even zijn, wie door de gemeente geholpen
worden. Wij kunnen ons voorstelen, dat net
cloor velen in de hand zal worden gewerkt.
Maar is het gevaar denkbeeldig, dat ten
slotte de gemeente zoovéél geld aan subsi
die uitgeeft, dat ze voordesliger eigen was-
scherüen exploiteert en lijkt die gemeente
lijke hulp dan niet op een baanbreekster voor
de uiteindelijke socialisatie van de waschin-
dustrie, waarin de waschindustriëelen niets
anders zullen zijn dan gemeentelijke wasch-
bazen? Wij spreken hier niet over een nabije
De heer J. Schreuders, een der directeu
ren der Hollandsche Handelsbank gearres
teerd.
Uitbreiding der Arbeidswet. Bepalingen
voor winkelpersoneel, koetsiers, chauffeurs,
en toonkunstenaars.
De opstand van communisten op Java.
Een aanval van 40 gewapende verzetslieden
afgeslagen. Overval van 500 opstandelingen
op de politie-kazerne te Soerakarta voor
komen. Kleine schermutselingen in Bantam.
De subsidie aan de Vrijwillige Burger
wachten is in de Tweede Kamer met 47 te
gen 25 stemmen aangenomen.
Droogmaking der Zuiderzee. Welke pro
vincies moeten bijdragen in de kosten?
Commissie van Advies benoemd.
Zwendelpraclijken in 't groot. Hooge prij
zen, die nooit werden uitgekeerd.
De drankconventie tusschen de Veree-
nigde Staten en Spanje geralificeert.
Interventie van de Vereenigde Staten in
Nicaragua.
Spoorwegongeluk tusscben Birmingham
en York; negen dooden.
Ock in den Elzas heeft een spoorweg
ongeluk plaats gehad, dat één slachtofïer
eisckte.
Twee Fransche soldaten trachten bij
Lndwigshaien een trein te doen derailleerec.
Officiëele nitslag der stemmingen in de
Britfcbe mijndistricten: een meerderheid
van 147.606 stemmen tegen aanneming der
regeeringsvoorstellen.
iïiwnut.
Barometerstand 9 uur v.m.: 736. Vooruit.
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 4.28 en overmorgen
om4.27.
toekomst, maar doelen op een ontwikke
lingsgang van eenige jaren, misschien tien
tallen jaren.
Hel zou wel wenschelijk zijn, dat deze
punten verduidelijkt, worden. Al blijft dan
nog altijd de vraag bestaan, in hoeverre de
gemeentelijke financiën het zullen toelaten
voor dit punt gelden te voteeren.
Het lijkt ons toe dat de fout in de denk
beelden, én van de sociaal-democraten die
een gemeentelijk waschhuis willen, èn wn
hen die de oplossing van het vraagstuk in
gemeentelijke hulp zien, hierin ligt, dat rij
de Overheid willen laten aanvullen, wat aan
het loon van sommige huisgezinnen te kort
komt. Immers zij, die de wascb uit buis wil
len hebben, meenen, dat dit tot de eerste
levensbehoeften kan worden gerekend en
dat de vervulling daarvan moet verkregen
worden met steun van de Overheid. Welnu,
dat is onjuist. Iedereen moet in staat zijn,
enkele gevallen uitgezonderd, zijn eerste le
vensbehoeften te kunnen voldoen uit het
loon, dat hij bij zijn arbeid ontvangt. Is dat
loon daarvoor onvoldoende dan moet er
naar gestreefd werden om dit te verhoogen.
Onjuist is het echter een tekert aan loon
met een aalmoes van de Overheid aan te
vullen Ideaal is, dat de ioonen van dien
aard zijn, dat aan iedere -edelijke levensbe
hoefte kan worden voldaan door het indi
vidu zelf.
Wij weten wel, dal dit nog niet het geval
is, maar daarom is dc grondgedachte voor
Overheidssteun nog niet juist en er is alles
voor te zeggen om gezamenlijk er naar te
streven dat het doel bereikt wordt. In dit
geval de wasch uitUiuis voor hen, die dit
wenschen, want er zijn er ook nog, die dat
niet wenschen zou dat kunnen bereikt
worden door de loonen omhoog te werken
of te trachten de waschindustrie zoo te per-
fectioflceren dat de fabriekmatige waschbe-
handeling binnen de draagkracht van alle!
ingezetenen komt te liggen.
Overigens gelooven wij dat het al of nictl
totstandkomen van een gemeentelijk wasch-'
huis geen concurrentie beteekent voor de
waschindustriëelen, omdat de klantjes van|
het waschhuis in den regel wel geen klanten
van de waschindustrie zijn.
Dat zij intusschen aar de oplossing van
een sociaal vraagstuk willen medewerken
strekt hun tot eer.
Sociëteit „Si. Bavo" Overveensche Mu-
ziekvereeniging „Euphonia" 8 uur.
St. Josephsgezellci"gebouw Jansstr. 59.
Geopend van 122 uur en van half 6
tot 10 uur Verplichte opkomst van 8
to': half 10 uur Spaarkas 8 uur.
Stadsschouwburg „Als de jonge wijn
bloeit" 8 uur.
Schouwburg Jens weg „Tropenadel"
kwart over 8 uur.
„Luxori'-Thceter Bioscoopvoorstelling
8 uur.
Knnstzaaï F. H. Smit .Groo.e Houtstraat
69 Tentoonstelling portretten van H.
M. Krabbé, van 10 uur v.m. tot 6 uur a.m.
Sociëteit „St. Btvo" Rederijkerskamer
„Alberdingk Thijm" 8 uur R.-K.
Vereeniging „Voor Eer en Deugd" 8
uur Tooneelclub R.-K. Vrouwenbond
8 uur R.-K. Radiovereeniging
half 9 uur Haarlem's Zanggenot 8
uur R.-K. Bevolkingsbureau 8 uur
Bestuur R. K. Grafische Bond 8
uur.
St, Jcsephsgezellengebouw Jansstraat 59
Repetitie leerlingen „Utile Dulci"
8 uur.
Schouwburg Jansweg „De Gevangene"
kwart over 8 uur.
„Luxor" Theater Bioscoopvoorstelling
8 uur.
Kunstzaal F. H. Smit. Groote Houtstraat
69 Tentoonstelling portretten van H.
M. K-abbé, van 10 uur v.m. tot 6 uur n.m.
Kleine Thcresia Stichting. Tehuis voor
