Nieuwe Haarlemsche Courant | 1926 | 24 november 1926 | pagina 7

Geen Dir-Generaal van
den Landbouw.

De 24-urige tijdsindeeling
op komst.

De Burgemeester van Leiden.

STATEN-GENERAAL.
TWEEDE KAMER.

Begrooting Binnenl. Zaken
en Landbouw.

RECHTZAKEN.

De Portugeesche Bankbiljetten-
kwestie voor de Haagsche
Rechtbank.

SOCIAAL LEVEN.

MARKTNIEUWS.

UIT ONZE OOST.

Een aardig overschotje

AMD

Ned. R. K. Slagersgezellenbond
„St. Joris"

Het geschil in de Britsche
mijnindustrie.

De slotzitting der Rijks
conferentie.

Uit den Duitschen Rijksdag.

Eérenger weigert.

De Fransche betrekkingen
met Duitschland.

De betrekkingen der V. S. met
Mexico.

De opstand in Noord-Albanië.

r De motie-Van der Sluis verworpen.

Bij den aanvang van de Dinsdag gehou
den Tweede Kamerzitting is gestemd over
de motie-Van der Sluis, luidende:

„De Kamer van oordeel, dat een direc
teur-generaal van de afdeeiing Landbouw
noodzakelijk is, gaat over tot de orde van
den dag.'

De motie werd met 50 tegen 27 stemmen
verworpen. Vóór stemden de sociaal- en
vrijzinnig-democraten en de heer Braat
(Flatteland.)

Het Tijdschrift der Ned. Maatsch. voor
Nijverheid en Handel herinnert er aan, dat
in de algemeene vergadering der Maat
schappij te Enschedé (1925) aan het hoofd
bestuur werd opgedragen, aan de regeering
te verzoeken bij, de officiëele tijdsbepaling
de uren van het etmaal aan te geven als
024, inplaats van twee maal 012 uren,
gelijk thans gebruikelijk is.

»De eerste stap ter verwezenlijking van
den "vensch der maatschappij, zoo lezen
wij verder in genoemd Tijdschrift, wordt
nu gezet, daar in de onlangs gehouden
Europeesche dienstregelingsconferentie be
sloten is, dat alle landen van Europa (en
dus ook Nederland) met ingang van 15 Mei
1927 in hunne dienstregeling de 24-urige
tijdsindeeling zullen invoeren. De regeering
zal nu moeten volgen met de telegraaf- en
postkantoren en vele openbare en particu
liere lichamen zullen zich hierbij zeker
aansluiten.

Men heeft slechts binnen den bestaan-
den cirkel op de klokken een tweeden te
maken met de cijfers 1324.

Wordt de nieuwe tijdsindeeling algemeen
ingevoerd, dan zal nog noodig zijn een wet
bestaande uit één arlikl, waarin wordt
vastgesteld, dat de tijdsbepalingen in alle
nu bestaande wetten op een bepaalde
andere wijze gelezen moeten worden.

Naar het Vad. uit goede bron verneemt,
kan de benoeming van een opvolger van jhr.
mr. dr. N. C. de Gijselanr als burgemeester
van Leiden waarschijnlijk niét vóór 1 Jan.
a.s. tegemoet worden gezien.

Vergadering van 23 November 1926
nam. 1 uur.

Landbouw hield niet lang meer op. Na
dat met 50 stemmen tegen 27 was uitge
maakt, dat de Kamer den Minister niet
een directeur-generaal van Landbouw wil
opdringen en nadat er nog genoegelijk over
de afdeeling Visscherij gekeuveld was,
werd minister KAN'S begrooting zonder
stemming goedgekeurd en was de beurt
aan den heer LAMBOOY. v

Tot een ernstig treffen tusschen dezen
Minister en zijn critici is het nog niet ge
komen. Het voornaamste strijdpunt; de
kwestie van de samenvoeging der militaire
Departementen en de splitsing der marine
in een Nederlandsche en een Indische, is
nog niet aan de orde, al konden sommige
sprekers niet nalaten ze even aan te
roeren.

De Minister heeft het nog eens nadruk
kelijk gezegd, vast overtuigd te zijn, dat
samenvoeging van Oorlog en Marine zeer
goed mogelijk is en voordeelen voor de
defensie biedt. Hij is, na een jaar van
proefneming, in geen enkel opzicht over
tuigd, dat de waarneming van de combi
natie door één persoon niet mogelijk zou
zijn en hij heeft herhaald, dat er aan de
voorbereiding van zijn plannen hard ge
werkt wordt. Verder weet men, dat de
versoberingsmaatregelen, door minister
Lambooy genomen, niet vooruitloopen op
de groote en veelbestreden plannen tot
samenvoeging en splitsing. De heer Lam
booy heeft het nog eens met nadruk tegen
over de op dit punt niet bijzonder goedge-
loovigen herhaald. Het gaat dus voorloopig
alleen om op zichzelf staande versoberin
gen welke tezamen de begrooting met 3
millioen omlaag hebben gedrukt om verso
beringen welke los slaan van de grondige
^organisatie welke in'siudie is, doch waar
mee meer lijd gemoeid is. Hoort men de
sociaal- en vrijzinnig-democraten, dan
worden er nog altijd handen vol geld weg
gegooid. Dezelfde lieden die verleden week
bij motie 10 a 15 millioen wilden voteeren,
jammerden nu over'het vele geld voor
onze Marine.

Trouwens het gaat bij de eenzijdige
entwapenaars niet om het geld. Het gaat
om hun nieuwste overtuiging, dat wij geen
marine noodig hebben en zelfs in indië
met een politievlootje kunnen volstaan. Die
politievloot moet dan de orde en rusi
handhaven en tevens neutraliteitsschendin-
gen „spoedig conslateeren." Tegenover dit
standpunt heeft de Minister van Marine
uiteengezet, dat juist in Indië een beperk
te,, doch bruikbare marine ook met kleine
middelen een nuttige preventieve werking
kan hebben. Maritieme operaties tegen
Indië zijn zeer moeilijk en in de eventu-
eele plannen van een vreemde mogend
heid' zou dus een vloot, gereed om in de
lucht en onder water op te treden, onge
twijfeld een factor van beteekenis zijn.
Ware dit niet hel geval, de heer Lambooy
zou, zoo verklaarde hij, niet achter de re-
geeringstafel willen staan.

De Regeering wil eenige jaren afwachten,
alvorens tot vlootversterking over te
gaan. Er kan in *en paar jaar, nu de Vol
kenbond zich zoo ontwikkelt, zooveel ge
beuren! En daarom heeft de Regeering voor
de jaren tot 1930 een bouwplan ontworpen,
dat onze financiën niet te boven gaat. Het
bemanningsprobleem speelt hier trouwens
mede een belangrijke rol, al meent de
oud-minister VAN DIJK, dat ook in een
sterkere bemanning wel te voorzien is.
Deze afgevaardigde meende voorts,^ dat
minister Lambooy het begrip verdediging
te zeer op den achtergrond laat komen,
verdrongen als dit volgens den heer van
Dijk zou worden door het begrip vervul
ling ran onze internationale verplichtingen.
Ook vond de heer van Dijk, dat de vloot
vóór 1930 moet worden versterkt en dat
de watervliegtuigen door den Minister
als duurder, minder practisch en minder
soepel dan landvliegtuigen gekenschetst
moesten behouden blijven. Voldoende om
te toonen, dat althans de militaire specia
liteit van de anti-revolutionairen nog verre
van vriendschappelijk staat tegenover den
militairen Minister naar het hart des hee-
rebColijn.

Ook met de christelijk-hfstorischen is de
vrede nog niet geteekend. Dezen gelooven
nog altijd niet, dat de plannen van dit
Kabin'U de defensie niet zullen schaden.
Hui: leider, dr. DE VISSER, luisterde scherp
naar de uiteenzetting van den bewindsman
en toen deze er op wees, dat het over
tollige beroepspersoneel bij de marine in
het moederland zoo spoedig mogelijk moet
worden weggewerkt, klonk het plotseling
op waarschuwenden toon uit den mond van
den ciirist.-historischen leider: zonder ver
zwakking van de Marine. Zonder verzwak
king van de Marine, dat spreekt vanzelf,
antwoordde minister Lambooy, van wicn,
niemand in twijfel zal trekken dat hij een
man van eerlijke overtuiging is. Maar ook
De heer SNOECK HENKEMANS bleek

niet gerust. Na nog eens geschetst te heb
ben, dat een vloot voor een koloniale
mogendheid als Nederland van groote be
teekenis is, sprak de woordvoerder der
christ.-historischen zich tegen splitsing der
marine uit en voor twee Ministers aan het
hoofd van de beide militaire Departemen
ten en bovendien betreurde hij, dat dit
jaar minder werd aangevraagd (1.7 mil
lioen) voor aanbouw van materieel.

Socialist en vrijzinnig-democraat zorg
den voor een motie en een subsidiaire. Wil
de heer J. TER LAAN de pensioenen van
voor 1920 op hetzelfde peil brengen als de
tegenwoordige pensioenen, de heer OUD
vreest verwerping van deze motie en heeft
daarom reeds subsidiair een motie inge
diend, waarin slechts een herziening van
de oude pensioenregeling wordt gevraagd.
De minister, ditmaal gesteund door den
heer Snoedk Henkemans, heeft de voor
stellers naar Financiën verwezen. Daar be
hoort de voorziening in den nood van de
oude rentetrekkers en oude gepensionneer-
den thuis, sedert de Kamer zich vereenigd
heeft met de stichting, welke in het leven
is geroepen bij de wet van 26 Juni 1926,
een regeling, welke dus nauwelijks in wer
king is getreden. En men kan begrijpen,
dat de Minister van Oorlog niet kan mee
werken om nu reeds tegen het beginsel
van deze stichting in te gaan. Ook deze
moties zullen dus niet meer dan een ge
baar kunnen zijn.

AVONDVERGADERING.
Baitenlandsche Zaken - Justitie,

Minister VAN KARNEBEEK heeft het
bij de verdediging van zijn begrootin'g niet
moeilijk gehad en hij heeft het zich niet
moeilijk gemaakt. In nauwelijks twee en
een half uur was deze begrooting afge
daan, nadat een aantal onderwerpen bij de
weinig belangrijke algemeene beschouwin
gen en daarna slechts één begroolingsar-
tikel de aandacht hadden getrokken,
't Eene begrootingsartikel gold de aan
vrage van gelden voor een nieuw gezant
schapsgebouw te Tokio en het was dr.
BjEUMÉR, die meer inlichtingen begeerde
over de hiervoor aangevraagde vier ton; de
minister van Buitenlandsche Zaken kon den
afgevaardigde gelukkig bevredigen; er ble
ken deskundigen geraadpleegd te zijn en
een betongebouw was hier noodig met het
oog op het gevaar voor brand en aardbe
ving.

Wat te zeggen over de algemeene be
schouwingen? Een breede lijn was daarin
niet te ontdp.kken. Ving men iets op, dan
gaf 't al heel weinig houvast. Wil men een
voorbeeld? De heer VLIEGEN was door
een uiting van zijn Belgischen partijgenoot
de Brouckère op het zonderlinge denk
beeld gekomen om den Minister een onder
zoek te vragen naar de beweerde onrecht
matige protec Monistische maatregelen en
dumping in België Terecht kwam mr.
MARCHANT hiertegen op. De heer dc
Brouckère had immers, overeenkomstig
een bekende methode, bestreden wat niet
ten laste was gelegd. Wel was bij dc be
handeling van het verdrag met België ge
wezen op de protectionistische maatrege
len in België, welke niemand zal durven
ontkennen. En wat antwoordde nu de Mi
nister hierop? Niet meer dan dit: dit punt
heeft de aandacht der Regeering en de
aandacht der Regeering blijft er op geves
tigd.... >-■

Op een andere vraag van denzelfden
socialistischen afgevaardigde om erken
ning van Sovjet-Rusland, antwoordde de
Minister positiever. Erkenning van dezen
Staat zonder gelijktijdige regeling van de
geheelc verhouding tusschen de beide lan
den trekt den Minister niet aan en vroeger
is er met de Russen geconfereerd, maar dc
voorwaarden van de sovjet-heeren waren
niet te aanvaarden; sindsdien is er niets m
de situatie veranderd. Met mr. KNOTTEN
BELT was de Minister het eens, dat de
Regeering moet blijven volhouden inzake
het eischeii van scnadevergoeding voor
door Nederlanders geleden zeeoorlogs-
schade, maar.... protesteeren (wat Ne
derland gedurende den oorlog zoo fier
deed) is gemakkelijker dan incasseeren. De
Minister zei het met een glimlach, al zal
het hem zelf zeker niet minder hinderen
dan de benadeelde landgenooten, die al
zoo lang op herstel van onrecht wachten.

Laat in den avond, voor een steeds lee-
ger wordende Kamer, begon men aan de
begrooting van Justitie.

In ons nummer van gisteren hebben wij
deze affaire, die in- en buiten ons land veel
opzien baart, bij onze lezers ingeleid. De
Haagsche Bankier Marang van IJselveerc
stond Dinsdag terecht, beschuldigd tusschen
November 1924 en December 1925, door de
firma Waterlow and Sons Limited te Lon
den valschelijk te hebben doen namaken
een hoeveelheid van 200.000 bankoiljetten
van ieder 500 escudos en van 380.000 bank
biljetten van dezelfde waarde ieder, met
het óógmerk deze bankbiljetten als echt te
doen gebruiken of door anderen te doen
gebruiken, subsidiar dat hij in vier koffers
een groote hóeveelheid valsche bankbiljet
ten in voorraad heeft gehad, meer subsidiair
gebruik gemaakt heeft van een vervalscht
geschrift van de Banco de Portugal aan
Waterlow Sons, nog meer subsidiair, dat
hij een groote hoeveelheid valsche bank
biljetten uit winstbejag heeft bewaard, al
thans verborgen.

In deze zaak waren 37 personen als ge
tuigen, deskundigen en tolken gedagvaard,
onder wie W. A. Waterlow, president van
Waterlow and Sons te Londen; F. W.
Goodwall, directeur dezer drukkerij; I Ca-
•macho Rodriguesz, directeur van de Banco
de Portugal te Lissabon; de onderdirecteur,
cn de voormalige hooge commissaris te Lis
sabon F. de Gunha Rego Chavez; voorts de
bekende toeneelspeelster mevr. Fie Carel-
sen te 's-Gravenhage; de consul-generaal
van Liberia te Rotterdam, de heer J. Vie-
weg; de consul van Portugal te 's-Graven
hage; de heer J. A. M. Wap, de directeur
van de Rotterdamsche Bank te 's-Graven
hage; de heer W. M. Houwing en meerdere
bekende persoonlijkheden.

Hoewel niet zoo talrijk als bij dc Hon-
gaarsche bankbiljetten-affaire, was ook dit
maal pers, publiek en balie'in ruime mate
vertege-nwoordigd.

De rechtbank is als volgt samengesteld:
Mr Cost Bubbe, president; Mr, Feith en
Mr Bommezijn, rechters; Mr, Bauduin,
O.M., Mr. v. d. Burcht Ligtenbergh, griffier
Verdediger M. Rolandus Hagcdoorn werd
biigestaan door Mr, van Bemmel Suyck.

Voor dc Portugeesche regeering is Mr
Asser aanwezig. Voor den oud-gezant
Randeira Mr. Raymakers, als civiele partij.
De officier van Justitie, Mr, Bauduin, en
de Haagsche commissaris van politie, de
heer Besseling, maakten eveneens dc Hon-
gaarsche zaak geheel mede. Ook in de
Portugeesche affaire hebben zij een belang
rijke rol gespeeld en dié haast van begin
tot einde uifrfep'ozen.

Eerst te ruim bnlfelf wordt roet de zaak
M->ren<t van TJssëlveere begonnen.

VerdacMe. die reeds elf ma^nd-n in hech
tenis doorbracht, maakte bij zijn entree dan
indruk, alsof hij juist van een morgenwan
deling van Scheveningen terug is.

Frisch en robust, neemt hij in dc beklaag
denbank plaats tegenover de 7 enorme lee-
ren koffers, geheel gevuld met de nage
maakte portugeesche bankbiljetten, die zoo
zwaar bleken, dat 4 mannen noodig waren
om ze naar de rechtszaal te transporteeren.

Verdachte, geboren in 1884 te Dordrecht,
verklaarde op een vraag van den president,
te blijven volharden bi) zijn verklaring, dat
hij in deze zaak niet te kwader trouw is
geweest.

Het getuigenverhoor.

Daarna ving het getuigenverhoor aan
met den heer Besseling, commissaris van
politie te 's-GravenKage, die op 9 Januari
1926 ten kantore van den heer Mr. van
Raalte te Rotterdam koffers in beslag heeft
genomen. Bij Brasch Rothenstein even*
eens te Rotterdam heeft bij 4 koffers mat
bankbiljetten in beslag «genomen.

De verdediger: Heeft Mr. van Raalte alles
vrijwillig afgegeven?

Getuige: Ja, de heer Marang had zijn
raadsman, Mr. van Raalte, van zijn ambts
geheim ontslagen.

De verderiger: Heeft getuige een brief
van Marang aan mij gericht, achtergehou
den voor het dossier?

Getuige: Ik vond het beter, den brief
achter te houden.

De pres.: Dit is een zaak van politie
beleid.

Onder groote belangstelling laat de pre
sident vervolgens eenige koffers openmaken,
door getuige F. van Doorn, inspecteur van
politie in beslag genomen. Keurig gebun
delde stapeltjes bankbiljetten lachen het pu
bliek vriendelijk tegen.

Verdachte verklaarde bekend te zijn ge
weest met het feit, dat deze biljetten o.a.
bij Brasch Rothenstein waren gedepo
neerd.

Mr. Bauduin: U heelt toch opdracht ge
geven aan Liber en van Raalte, ze bij u weg
te halen?

Verdachte: Ja, dat heb ik.

De heer Liber, een Turksch jounalist, als
getuige gedagvaard, heeft men niet op kun
nen sporen. Hij is voortvluchtig.

De pres.: Zijn deze biljetten gevonden in
een kleine kofter, ook van u?

Verdachte: Ik herken ze niet.

Het O.M. Maar ze zijn toch in een papier
gewikkeld, waarop uw naam staat.

Verdachte: Ik kan niet door het papier
heen zien.

De bode laat verd. het papier zien en
deze erkent, dat dit van hem is.

Daarna verschijnt als getuige de heer J.
J. Schepp, waarnemend directeur der firma
Brasch Rothenstein te Rotterdam, die
verklaarde dat Liber op 11 December 1925
vier koffers in ontvangst te hebben genomen
ter bewaring. Zij werden verzekerd voor
2000 als zakenpapicren. Getuige wist niet,
dat er Portugeesche bankbiljetten in zaten.

Verdachte ten kantore van de
firma Enckedé.

De volgende getuige A. Dithmar Huisman,
secretaris van de firma Enschedé te Haar
lem, zeide, in December 1925 bezoek te
hebben gehad van verdachte over het druk
ken van bankbiljetten. Hij toonde conlrac.
ten en biljetten en zeide, dat het voor ande
ren was. Getuige had echter tweeërlei be
zwaren; ten eerste wilden wij niet namaken
wat reeds door Waterloo in Londen was
gedrukt; ten tweede hadden wij technische
bezwaren, omdat wij geen kans zagen, de
precies na te maken. Verdachte had er de
nadruk op gelegd, dat zij precies eender
moesten zijn. Bij Waterlow wilde hij niet
meer gaan, omdat hij controle-bezwaren
had.

De officier: Heeft verdachte toen hij sprak
over namaken, biljetten uit zijn zak ge
haald?

Getuige; Ja, hij had eerst biljetten laten
zien, die aan een contract zaten en cr ook
een paar uit zijn zak gehaald.

Op een vraag van het O.M. zegt getuige
nog, dat verdachte ook gevraagd had door
bemiddeling der firma Enschedé de bestel
ling aan Waterlow Sons op te dragen.

De verdediger wilde hierbij vaststellen,
dat verdachte daarbij weinig lust had ge
toond, hiertoe over te gaan, wat getuige be-,
vestigde.

Zoolang getuige bij dc firma Enschedé
is, is het nog nooit voorgekomen, dat par
ticulieren het drukken van bankbiljetten
aanvragen.

De verdediger herinnerde aan een vroe
ger afgelegde verklaring van getuige, dat
het wel meer zou voorgekomen zijn, dat
voor kleinere staten bankbiljetten-aan
maak middels de-den werd opgedragen.

Dit ontkende getuige; dit betrof andere
emissies.

De stappen te Londen.

Daarna werd gehoord de beer W. A. Wa
terlow, president van de bekende drukkerij
Vv aterlow Sens te Londen, die door mid
del v an een tolk wordt ondervraagd.

Hij verklaarde in December 1924 bezoek
te hebben gehad van verdachte, die in het
bezit was van een aanbevelingsbrief van de
firma Enschedé. Verdacht had ook con
tracten getoond en gevraagd, of Waterlow
precies kon namaken, die welke hij toonde,
Aanvankelijk had hij geweigerd, o.a. omdat
de leveringstermijn te kort' was. Later in
het gesprek had hij zelf over het Vasco da
Gamatype gesproken, omdat hij dit vroe
ger ook gedrukt had.

Verdachte had hem verzocht, de zaak ge7
heim te houden, wat op verzoek zou zijn
van de directie der Portugeesche Bank.
Verdachte had hem gezegd, dat deze bil
jetten-aanmaak op ve-langen der Portu
geesche regering ten behoeve van de Por-
tugesche koronie Angola, die in slechte fi-
nancieele omstandigheden zou verkeeren,
geschiedde.

De Portugeesche regeering wilde de
zaak geheim houden voor de „Banco Na-
cional Ultra Marino", aldus beweerde ver
dachte.

Getuige vertelde een viertal conferenties
mat Marang te hebben gehad, o.a. op 6
Januari 1925, waarbij deze een brief toonde
van den directeur der Portugeesche Bank,
als machtiging voor den afdruk van biljet
ten. Allex zou de handteekening van den
hoogen commissaris van Angola er late
moeten worden opgebracht.

In Juni 1925 had weer een conferentie
plaats met Marang ter bespreking van een
nieuwe onder voor aanmaak van bankbil
jetten, waartoe hij weer machtiijingsbrie-
ven meekracht, zoodat 29 Juli *1925 op
nieuw een contract werd afgesloten.

Dezelfde serienummers,

Op 14 Augustus kreeg getuige een brief
van Marang, waarin ingesloten was een
brief van den gouverneur van de Portu
geesche Bank van 19 Juni, met de hand
teekening en de nummers.

Toen is hem gebleken, dat de nummers
voor de emissie overeenkwamen met die
van een vroegere emissie.

Hierop heeft hij toen verdachte attent
gemaakt, en de veronderstelling geuit, dat
de gouverneur zich ,had vergist. Den 21sten
Augustus stuurde Marang een brief aan ge
tuige, waarin hij mededeelde, dat de gou
verneur opzettelijk dezelfde serie-nummers
zou hebben genomen.

Het O. M,: Bij beklaagde fs een brief ge
vonden van den Gouverneur van de Portu
geesche Bank. d.d. 24 Januari, in het En-
geisch, terwijl op 14 januari eenzelfde
brief in het Fransch van den gouverneur
door hem aan Waterlow wordt verzonden.

Verdachte: Dit is juist. Waar beide brie
ven absoluut hetzrifJ" waren, heb it" er één
achtergehouden, en één opgestuurd naar
Waterlow.

Het O. M.: Als u te goeder trouw was

geweest, had dit uw wantrouwen moeten
opwekken.

De verdediger: Heeft getuige Waterlow
zich op 7 Januari rechtstreeks gewend tot
den gouverneur, zonder bemiddeling van
Marang?

Getuige: Ja, dat is zoo. Ik heb den brief
per post verzonden. Van gesprekken van
verdachte over zijn verhouding tot Don Reis
was hem niets bekend.

De verdediger: Drukt u wel eens meer
biljetten op bestelling van particulieren?

Getuige: Als de particulier kan aan-
toonen een authorised agent te zijn wel. De
firma Waterlow is in het bezit van de
handteekeningen van de bestuurders der
Portugeesche Bank, vertelde de getuige ten
slotte nog en Marang gaf opdracht deze te
doen gebruiken.

Het langdurig verhoor van getuige Wa
terlow was hiermede geëindigd.

Vroegere contracten met
Portugal.

De volgende getuige F. W. Goodall, di
recteur, van Waterlow, geeft eenige ver
klaringen over vroegere contracten met
Portugal, die, naar hij meende, gedrukt
waren en niet getypt, zooals de eerste door
Marang overhandigd.

Dan verschijnt nog even getuige Water
low, die op verzoek van het O. M, vertelt,
dat de handteekeningen van de bestuurders
der Portugeesche Bank niet rechtstreeks
waren verkregen, zooals verdachte in een
vroeger verhoor heeft verklaard. Getuige
had de handteekeningen vergeleken met
vroegere handteekeningen.

Getuige R. S. Springall, assistent bij Wa
terlow, was aanwezig bij een bezoek van
marang, toen hij orders voor het drukken
opgaf. Hij meende dat verdachte optrad als
vertegenwoordiger van dc Portugeesche
Bank

De heele zaak werd als geheim behan
deld, vertelde getuige Springall nog; slechts
én directeur van Waterlow wist van de
zaak af. Marang had hem een opgave ge
vraagd van de namxeni der directeurijen
van dc Portugeesche Bank, wier handtee
keningen in het bezit van Waterlow waren
en de series en nummers, reeds vroeger
vor Portugal gedrukt.

Verdachte gaf op, wannéér de biljetten
geleverd moesten worden. Van deze bil
jetten worden in de ter rechtbank aanwe
zige koffers exemplaren aangetroffen.

Het O. M.: Er ontbraken in een koffer
twee pakjes van 1C00 biljetten elk,

Verdachte: Ik had de sleutels niet. Die
had Bandeira, dc broer van den oud-
-gezant.

Het O. M.: Maar u was er toch verant
woordelijk voor. U liadt ze toch af te le
veren aan Don Reis? Het gaat u wel dege
lijk aan, als er voo maar voor een bedrag
van 120.000 uit de koffers is gehaald.
Kreeg u geen re<;u's of kwitanties?

Verdachte: Ik was niet verantwoordelijk,
omdat ik de sleutels niet had,

liet O. M.: Dan was dit toch eigenlijk een
krankzinnige toestand.

Getuige Springall vertelde verder, dat hij
ontdekte, dat dc in den orderbrief van 22
Juli 1925 opgegeven nummers reeds vroe
ger waren afgedrukt.

In antwoord hierop zegt verdacht!, dal
hij hierover dadelijk an Don Reis heeft ge
schreven, die zich toen tot Lissabon
wendde. Daarop is een brief teruggekomen,
welken hij beweert getoond te hebben aan
Springall.

Get. Springall herinnert zich hiervan

niets.

Dc zitting werd daarop geschorst tot
drie uur.

De Porfugeezen in de
getuigenbank.

In den namiddag was de belangstelling
opmerkelijk verminderd.... Met moeite
verstond men nu en dan een zin of een
woord van den tolk. Toen de Portugeesche
heeren gehoord werden, leefden de Por
tugeesche journalisten op.... Druk gesli-,
culeerde de tolk met de getuigen.

Verontwaardigd glimlachte Camacho Ro
driguez, toen mr. Bauduin hem vroeg, of hij
zijn eigen hanteekeningen had gecalqueerd.

Zelfs zijn glimlach verdween niet, toen
de verdedige1" een krant voor den dag haal
de, -waarin Camacho beschuldigd werd ook
in het complot te zijn.

Steeds sneller sprak hij den president toe,
meer en meer ziin stem verheffend.

En hoe meer hem gevraagd wordt, hoe
luider hij sp-eekt.

Ook een der .volgende getuigen, Fernan
do F.midyo da Silva wordt veel uitge
vraagd.

Maar met een ironisch lachje, de boven
lip met zwarte snor en donkere wenk
brauwen wat opgetrokken, de duimen in de
armgaten van zijn vest, redeneert hij aan
één stuk door. Zelfs wanneer hij zijn neus
snuif, onderbreekt hij den vloed van woor
den niet.

Aan hem vraagt Mr. ^auduin of het
hem bekend is. dat José verscheidene ma
len veroordeeld is cn éénmaal wegens in
braak eri diefstal naar Zuid-Afrika voor
dwangarbeid was gestuurd.

Weet getuige ook iets van Antonia de
Bandeira, n.l. of hij geld geleend heeft van
de Bank van Portugal?"

Get,: Een tijd geleden heeft hij 20.000
exudos geleend voor zijn broer; niet José.

Off.: Heeft José toen 50.000 exudos aan
de bank terugbetaald?

Ja.

De zitting krijgt een weinig spanning, als
mr. Asser, die vroeger bij Marang in dienst
was, zal gaan getuigen en hij eerst niet
wil spreken, omdat zijn beroepsgeheim dat

verbiedt,

Marang echter vindt het goed, dat hij als
getuige gehoord wordt.

Die getuige vertelt dan van verdachte's
negatief kapitaal....

Uur na uur kruipt. Marang verlegt schrift
na schrift.

De verdediger onvermoeid loopt waak
zaam rond iederen getuige....

Tot.... ten slotte de laatste getuige van
den dag, mevrouw de Jong, verschijnt.

Eenvoudig in het zwart gekleed, groeit ze
bij de bank der verdachten komend heel
vriendelijk Marang en beantwoordt de haar
gestelde vragen. In Mei 1925 had ze van
o'osé dc Bandeira een kistje in bewaring
gekregen, waarvan zij den inhoud niet ken
de, dat hij in December weer meégenomen
had.

Nog eenige vragen beantwoord^ ze, dan
gaat ze, na den heelen middag in de troos-
telooze wachtkamer gezeten te hebben....

Om half zeven werd de zitting tot Woens-
aagmorgen tien uur verdaagd.

Op 4 Juli a.s. zal het löjarig bestaan var
den Bond te Utrecht herdacht v/orden.

Uit het financieel verslag bleek? dat h<.
saldo van het zicktefonds bedroeg 1662.0,
van de weerstandskas 10247.40, van dc
werklozenkas 23702.59.

De periodiek-aftredende bestuursleden de
heeren F. van Nimwegen, 2e penningmeester,
C. v. d. Post, 2e voorzitter, A. van Rijswijk,
secTetaris-penningmcester en P. Smelter
werden herkozen.

Een voorstel van het Bondsbestuur om op
het einde van het jaar 30CO uit de huis-
houdkas over te storten m de weerstands-
kas, werd goedgekeurd

Goedgekeurd werd bij wijze van proef dc
contributie voor de A-klasse te brengen op
35 cent en voor de leden in het exportbe
drijf op 45 cent.

Het voorstel-Rotterdam om bij den
Minister van Arbeid aan te dringen op
scherper toezicht op de handhaving der
arbeidswet, werd goedgekeurd, zij het ook
eenigszins gewijzigd.

Goedgekeurd werd het voorstel-Rotter
dam, om wanneer de onderhandelingen met
de patroons over betere regeling der
arbeidsvoorwaarden en nieuw contract niet
slagen of te lang duren, deze af te breken
of door een krachtig protest tot nadere be
slissingen te komen.

Het hoofdbestuur zal tegemoet komen aan
het voorstal-Utrecht, om aan de werklooze
leden, die op 11 Dec. 1.1. uitgetrokken zijn
uit den gemeentelijken steun, in Januari e.k.
niet wederom wachtdagen te laten maken.

HULST, 22 Nov. Granen. Dc aanvoer
was eerder klein. Genoteerd werd voor
tarwe f 14.75 rogge f 12 gerst f 12.25
erwten f 23 bruine boonen f 16.51

ELST (Bet.), 22 Nov. Fruit. (Veiling V.V.
O.B.) Bellefleur le soort 23—39, 2e soort
1222, extra 3031, extra goudreinettea
4850, le soort 2436, 2e soort 2123, 3e
soort 1216, rabauwen 9)410» present
of enneland 2835, Baumann's reinetten
2135, eysdner klumpkes 17—^0, ijsbonten
1011, bergamotten 68, gieser wildemans
9>/„—12, pondsperen 1011, winterjannen
9—10, doyenne du cornice 51—62, willian
duchesse le soort 3045, 2e soort 22 24,
beurrc diel 23—29, engleterre 11—16, vijge
peren 17—23, bonne luise 49-j-ól, tnumpne
de Jodoigne 1622, leghipotn 21 z9, beur-
re ciairegeau 2433, zandbeurre 8 10,
conseiller de la cour 1925, caleoasse cara-
fon 25—34, reinzoet 16—17, dubbele ben-
derzoet 18—19, pomme d'Orange 1720,
enkele benderzoet 15—15, gerrit Roelofs
14—17, rouwelings 20—22, mispels 12—14
ct. per kg.

PURMEREND, 23 Nov. Kaas. A-.nvoer
11 stapels fabrieks- met merk f 53. 22 stapels
boeren- met merk f 50.

Boter. Aanvoer 655 kg. f 1.851.95 per kg.

Vee. Aanvoer 577 runderen w.o. 420 vette
koeien f 0.70—0.95 per kg. melk- en gelde-
koeien f 125—350 20 vette kalveren f 1.40
1.60 per kg. 217 nuchtere kalveren f 10
37 8 stieren, 34 paarden f 100200 1384
schapen en lammeren vette schapen f 24
35, iammeren f 1424 520 vette varkens
slachtvarkens f 0,680.72, zouters f 0.64
0.69 per kg., 52 matrere varkens f 2646, 250
bigg-n f 1222 50 geiten en bokken.

Pluimvee. Jonge hanen f 0.602.70, oude
slachtkippen f 0.602, 152 ganzen f 4—5.25,
18 zwanen f 10.

Eieren Kippen- f 1012, eenden- f 7.
BODEGRAVEN, 23 Nov. Kaas. Ter
mar Kt waren 231 waqens. Prijzen f 3452,
rijksmerk le soort f 5458, 2e soort f 47
52, zware f 61. Handel flauw.

PURMEREND, 23 Nov. Eieren. Aan de
veiling waren aangevoerd 15,000 eenden
eieren f 7.50—7.80 en 14.000 kippeneieren
f 10.40—13,30.

VENLO, 22 Nov. Eieren. (Coöp. Veiling-
ver.) Aanvoer 70.000 st., kippen- f 1313.80,
kleine f 9.109.80, eenden- f 9.109.70,
ganzen- f 13.90.

ROERMOND, 22 Nov.'Eieren. Aanvoer
265.000 stuks. Hoogste prijs f 14, midjlelprijs
f 13.59, laagste f 13, kleine eieren f 9—12,
eendeneieren f 99.50.

SNEEK, 23 Nov. Vee. Ter markt waren
266 melk- en kalfkoeien f 150365 42 vette
koeien f 200—340 7 vette kalveren f 40—,
80 203 nuchtere kalveren f 714 506
graskalveren f 40130 180 schapen f 20
34 402 lammeren f 15—23 577 varkens
f 50 115 125 biggen f 8—15, vette_ run
deren 4045 c., vette kalveren 6575 c.,

ctte varkens 28—34 c. zouters 32—33%

per 1 kg.

Handel in eerste soort melkvee, vette,

„chtere- en graskalveren, varkens en biggen
prijshoudend vette koeien, varkens en
biggen iets hooger. Wolvee met kalmen
andel.

ROTTERDAM, Dinsdag 23 Nov. Eieren.
(Rott. Veiling.) Aanvoer 53.000 stuks. Prij
zen Kippen- f 12.10—14.90, ia. kleine
f 6.50—12.35, eenden- f 8—9.15.

Vee. Ter markt waren aangevoerd 291
paarden. 23 veulens, 1657 magere runderen,
810 vette runderen, 492 vette en graskalve
ren, 526 nuchtere kalveren, 245 schapen of
lammeren, 12 varkens, 537 biggen. De prij
zen waren als volgt koeien le qual. 95
100 c., 2e qual. 85—75 c., 3e qual. 65—55
c., ossen le qual. 9092 c., 2e qual. 80
70 c., 3e qual. 6050 c., stieren le qual.
8C85 c., 2e qua.. 70—60 c., 3e qual. 50
40 c. per kg. vette kalveren le qa). 150—
170 c., 2e qual. 125105 c., 3e qual. 90
75 c., melkkoeien f 195390, kalfkoeien
f 200415, stieren f 185385, pinken f 150
165, vaarzen f 160185, werkpaarden
f 90225, slachtpaarden f 90140, hitten
f 90150, graskalveren f 75110, nuchtere
kalveren f 916, fokkalveren f 1828,
biggen f 1113, overloopers f 2034.

Vet vee en vette kalveren in alle qual. zeer
matig verhandeld. Melk- en kalfkoeien met
redelijken handel, prima soorten iets hooger
in prijs. Nuchtere kalveren matig verhandeld.
Graskalveren bij matigen aanvoer iets wil
liger verhandeld. Biggen en overloopers
alsook paarden met matigen handel.

AMSTERDAM, 23 Nov. Aardappelen. Be
richt van den mak. Jac. Knoop. Zeeuwsche
Bonten 5.255.80, id. Blauwen .1 4.40
4.80, id. Bravo's 4.254.50, id. BI. Eigen
heimers 4.104.30, id. Eigenheimers 3 80

4, id. Eigenheimer poters 2.602.80, id.
Blauwe poters 2.502.60, id. Bonte Poters
2.502,60, idem Roodstar poters 2.50
2,60, id. Bravo poters 2.50—2.60, IJpolder
Bravo's 4.254.50, Drentschc Eigenheimers
33.20, Anna Paulowna Zand 4—5, Be-
verw. Zandaardappclen, 4 5, Flakkeesche
Eigenheimers f 3.9C4, id. BI. Eigenheimers
4.204.30, id. Bravo's 4.254.50, Spui-
scbe Eigenheimers 3.904.10, id. Blauwe
Eigenheimers 4 204.30, Friesche Borgers
3.904 per H.L.

GRONINGEN, 23 Nov. Ve. Kalf- cn melk-
koeien le soort 350390, 2e 275300,
3e 175200, vroegmclkkoeien le s. 325
—375, 2c s, f 280300; kalfvaarzen le s.
300320, 2e s. f 175200; varekoeien 1c
s. 100—325, 2e s, 250—270; stieren le s.
0.74—0.76, 2e s. 0.64—0.68; slachtvee
le s, 0.S40.86, 2e s, 0.780.80 per Kg.
slachtgewicht; melkschapen 4050; vette
schapen le s. 3539, 2e s. 2332;
weideschapen le s3538, 2e s. 2528;
weidelammeren 1014; vette lammeren
1.15—1.20, 2e s. 1.05—1.10; vette lam
meren 1719; loopvarkens 1720; vette
varkens le sf 0.64—0.65, 2e s. 0.600.62,
zouters 0.620.65; biggen 1013, 1.50
per week.

Aanvoer: 125 vette koeien, 233 kalveren,
724 melk- en kalfkoeien, 47 stieren, 803
schapen, 845 vette en Lcndensche varkens,
536 magere varkens en biggen.

Het kalf- en melkvee werd prijshoudend
verhandeld. Voor het slachtvee waren, prij
zen bij iets vlugger handel ruim zoo hoog.
Stieren nauwelijks prijshoudend. Vette kal
veren lager, nuchtere stierkalveren ruim zoo
hoog. De wolveehandel had over het alge
meen in alle soorten een ruim, prijshoudend
verloop. Vette varkens en zouters bij groo-
ten aanvoer prijshoudend. De handel in jj'g-
gen was traag.

Voordeeiig saldo over 1925 van ruim
109 millioen.

Het „Bat. Nwsbld." vernam, dat het voor-
deelig slot op den gewonen dienst 1925 niet
minder dan ruim 10414 millioen bedraagt.

De eindcijfers zijn, afgerond in miilioenen
guldens als volgt. Gewoon; uitgaven 624,
ontvangsten 746. Buitengewoon 41 en 1;
vlootuitbreiding resp. 8 en 5. Op gewoon is
een gunstig slot van 104.505.000, op buiten
gewoon een ongunstig van 39.534.000, op
vlootuitbreiding een nadeelig slot van
43.145.

De mindere uitgaven bedragen 13.739.099;
de hoogere inkomsten 98.675.553.

B'ovengenoemede bond hield Zondag een
jaarvergadering te Nijmegen.

Bij het openingswoord wees de heer J. H.
F. Scharff, bondsvoorzitter uit Amsterdam,
op den vooruitgang van den bond, welke nu
1400 leden telt.

Spr. critiseerde de laksche houding der
R- K, patroons, die, in plaats van sociale
misstanden mede te helpen oplossen, een
"eer slecht figuur slaan tegenover de liberale
patroons.

In vsrsc'iiHcnde afdeelingen o.a. te Am
sterdam, te Boxmeer en te Oss, werden met
succes acties gevoerd ter verbetering van
arbeids- en loonvoorwaarden,

Twintigduizend mijnwerkers hebben gis
teren den arbeid hervat, zoodat het totale
aantal thans 310.502 bedraagt.

In het Lagerhuis deelde de minister voor
de mijnen mede, dat in de binnenlandsche
behoefte aan steenkool moet worden voor
zien vóór uitvoer wordt toegestaan.

De rijksconferentie, die 19 October is be
gonnen, is gisteren gesloten, nadat zestien
plenaire zittingen en 146 zittingen der ver
schillende commissies zijn gehouden,

In een slotresolulie der conferentie wordt
de opvatting der gedelegeerden uitgespro
ken, dat er niet alleen practisch werk is ver
richt, maar dat de door de conferentie ver
schafte gelegenheid tot intieme besprekingen
cn tot het versterken der vriendschap van
het grootste belang zal zijn voor het bevor
deren in alle deelen des Rijks van dc een
heid van gedachte en van de samenwerking.

Op de agenda van den rijksdag stond gis
teren o.a. de discussie over de buitenland
sche politiek, verbonden met een beraad
slaging over het Völkische voorstel tol op
zegging der verdragen van Locarno en het
voorstel der burgerlijke partijen nopens het
onderzoek der quaestie betreffende de
schuld aan den oorlog.

Bérenger heeft in een brief aan Briand
geweigerd weer als ambassadeur naar Was
hington te gaan.

In de Kamercommissie van buitenlandsche
zken zette Briand uiteen, dat de Fransch-
luitsche besprekingen niet noodzakelijker-
vijs behoefden te leiden tot een vervroegde
ontruiming van het Rijnland. In het Saarge-
bicd, aldus Briand, heeft Frankrijk een goede
nositie en het geniet er de sympathie der
bevolking. Hij sprak de hoop uit, dat de ver
dragen tusschen de volken steeds talrijker

zouden worden en dat Frankrijk, Duitsch
land, Engeland en Italië steeds nauwer met
elkaar verbonden zouden zijn.

De publicatie door het Amerikaanscbe
departement van buitenlandsche zaken van
de tot dusver-geheim gehouden briefwisse
ling met Mexico nopens de toepassing der
nieuwe Mexicaansche wetten op de Ame-
rikaansche petroleum- en mijnbejangen in.
Mexico heeft aanleiding gegeven tot ge
ruchten in gocdingelichte kringen, dat de
Vereenigdc Staten voornemens zijn te de
zer zake een zoo krachtig mogelijk stand
punt in te nemén cn zelfs zoo ver zouden
gaan den ambassadeur terug te roepen.

Hoewel het departement de brieven zon
der commentaar publiceert, komt de toon
der Amerikaansche correspondentie neer
op een waarschuwing aan Mexico, dat de:
diplomatieke kringen in gevaar worden ge
bracht als Mexico dc Amerikaansche bur
gers in Mexico berooft van den volledigen
eigendom en het genot hunner eigendoms
rechten. De regeering van Calles stelt zich
vierkant op het standpunt, dat Mexico
overgaat tot een nieuw stelsel van natio*
nalisaie der nationale hulpbronnen, het
geen noodig maakt dat oude rechfen zich
aanpassen aan nieuwe beginselen in het
algemeen belang der natie.

De tot dusver uit Albanië ontvangen
berichten geven het volgende beeld van
den toestand: Begin November braken er
onlusten uit onder de katholieke stammen
in Noord-Albanië. De beweging was zuiver
katho'iek en beoogde het vermces'erea
van Noord-Albanië, dat voornamelijk door
katholieken wordt bewoond. De eerste
paar dagen behaalden de opstandelingen
ccnig succes tegenover dc zwakke deta
chementen Albaneesche gendarmerie, maar
daar de beweging zich uitbreidde zond de
regeering s'erker troependetachementen;
de opstandelingen werden toni teruggedre
ven naar de bergen van Obadsjini. Naar
alle waarschifn'i'kheid zal de regeering
''en opstand, die tot dusver alleen een deel
der ka'bolieke stemmen van het Noorden
betreft, spoedig kunnen onderdrukken.