PUROL
Brieven uit België.
Schoolgaands
„x Kinderen
Blnnenlandsch Nieuws.
Voor Geest en Hart.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT.
Derde blad Maandag 6 December 1926
UIT ONZE OOST.
Na het. oproer op Java.
KERK EN SCHOOL5.
R.K. Opvoedingsgestichten in
het Bisdom Haarlem.
krijgen vaak
JwwWfo ruwe handen
tr T schrale huid
verzacht - geneest
Pater dr. AHulselmans.
l egen het. Ned erl.-Belgisch
Verdrag.
De Nederland sche Oogst film.
LUCHTyERKEER.
De Cfiineesche bisschoppen
komen niet naar ons land.
INGEZONDEN.
Een laatste oproep voor 1926
BOEKBEOORDEELING.
VRAGENBUS.
DE EIERENBREKER.
De algemcenc hoop en verwachting was,
dat met het stabiliseeren van den frank ze
kerheid en kalmte zouden gekomen zijn over
den lande.
Enkele dagen is zulks inderdaad het ge
val geweest. De Belgische bevolking be
vond zich, immers, in den hachelijken toe
stand van den schipbreukeling, die langen
tijd op een noodvlot rondzwalkte over hol-
staande zee, herhaaldelijk de hulp. die op
zijn noodseinen scheen te naderen, veran
deren zag van richting en verdwijnen, mllar
ten laatste toch werd opgepikt en in de
eerste oogenbiikken van hei zich eindelijk
veilig voelen op zee-bestanden bodem, in-
en uitwendig jubelt van vervoering om zijn
behoud.'
Doch het vergaat heden dezelfde Beigi-
sche bevolking nogmaals als zulken opge-
pikten schipbreukeling, die, geheel tot be
zinning gekomen, ontwaart dat hij zich be
vindt op een bedenkelijk overladen boot,
waarvan de voorraad levensmiddelen beslist
onvoldoende is tot het zij het dan ook
njMig genoegzaam voeden van de tal
rijke opvarenden. En als de bevolking dan
gewaar wordt, dat de redding geschiedde
met nuttclooze overhaasting, waarbij haar
op het vlot overgehouden have grootendeels
en als 't ware moedwillig vera prijsgege
ven, dan verandert allengs haar vervoering
in wrevel, en hare dankbaarheid in wrok.
Er is reden toe.
Nu we den toestand bedaard kunnen
overschouwen, staan we versteld over de
laksehheid, haast de lafheid, waarmede wc
ons door een iinancie-autocraat, wiens be
voegdheid in geldzaken verre overtroffen
wordt door het tirannische der wijze, waar
op hij die bevoegdheid laat blijken gedwee
hebben gevolgd naar de nu ons verbluffende
en verontwaardigende uitersten. We kunnen
haast niet begrijpen, dat wij het geweest
zijn, die geduld hebben dat die politieke
outsider geheel de mdcht over België's fi-
nancieelen toestand en toekomst in handen
kreeg en houden mocht, ja dat wij het ge
weest zijn, die onvoorwaardelijk een beslis
sing bijtraden, weike 's lands rijkdoiu deed
slinken tot op 1 7, len voordeele van den
vreemde en van enkele groote financieele
inrichtingen des lands, maar ten nadeele van
de bijna algeheelheid d Belgische bevol
king, en voornamelijk van 'iet beste en tal
rijkste deel dier bevolking: de burgers en dc
arbeiders.
Want die, aanvankelijk als de redding
toegejuichte stabiiiseering, blijkt langsom
meer, voor ontcibaren, de stabiliseering van
hun ondergang. Honderd-duizenden beschei
den burgers en arbeiders, die niet, zoo
als de voormelde banken, kapitalisten en
groot-nijveraars, de valuta-schommelingen
hebben kunnen benuttigen tot het verwe
zenlijken van geweldige winsten, noch tijdig
hun fortuin hebben omgezet in vreemde
deviezen bij landverarmende kapitaalvlucht,
die honderd duizenden bescheiden bur
gers en arbeiders' slaan daar nu met hun
Belgisch geld, vrucht van een ganscli leven
van vlijt en zuinigheid, tot op 1/7 der oor
spronkelijke waarde geslonken. Door de be
slissing van den liberalen dictator is elke
frank, dien ze twintig, dertig, veertig jaar
geleden wonnen mei hun zweel en bezwaar
den met hun spaarzaamheid, tot hel bespot
telijk peil van zoowat veertien centiem ge
zonken. En voor alle toelichting, voor allen
troost over die fortuinen- en levensver-
woestende daad, kregen zij de spottende,
haast tartende verklaring: „Om een eieren
koek le maken, dienen er eieren gebroken."
Gewis. Maar eveneens dient hel bewezen,
of er niet roekeloos veel te veel eieren
werden gebroken, in verhouding met den
bekomen eierenkoek. Eveneens dient het
bewezen, of de eieren niet te uitsluitend ge
nomen werden uit het korfje van de klei
nen, terwijl daarentegen de voile kelders
van de grooten onaangeroerd werden ge
laten.
Het liberalisme, dal als een vampier hangt
aan de zijde van België, en er hel beste
lv.oed gulzig uitzuigt, heeft haar minderwaar
dige, haar vaak lage rol. gespeeld in het
verwarde bedrijf der financieele heropbeu
ring van ons land, thans bekroond met eer>
apotheose, weike lot in lengte van dagen
verbittering cn verwenscbing za! wekken
Na het moedwillig doen mislukken van 1f
stabilisatieplan der ministers Janssens cn
Poullet, in wie zij drie onverzoenlijk gehate
personen troffen: den katholiek, den demo
craat en den Vlaming, na dit moedwillig
de en mislukken van dezer stabilisatieplan
aan 105 irank per pond sterling. zijn de
liberalen naar voren getreden met den Tjan
naar hun hart na;# hun geest, naar hun be-
laDg. Francqui was de „competence," Franc-
qui was net genie, Francqui was de redderen
In Francqui was het Belgische libera
lisme het zuiverst en volledigst vertegen
woordigd.
Hel volk, dat aanvankelijk niet al te
best begreep wat het had aan de draconi
sche regeling, mort steeds luider, eisebt
steeds heftiger. Het volk beseft nu, dat
het vanwege den Staat gewoonweg een
bedrieglijk bankroet-slaan zou zijn, wan
neer hij geen overgangsmaatregelen moest
treffen, om aan de bezitters van zijn schuld
brieven, uitgegeven aan en gekocht met
goudfranken, ter waarde van honderd cen
tiem, een billijke vergoeding te schenken
voor het door de stabilisatie ondergane
verlies. Zulks geldt eveneens .voor de pro-
vincieën en de steden. Ook deze hebben
aanzienlijke vooroorlogsche leerlingen, met
een vee'al belachelijke kleine rente, doch
waarin de burgers en de arbeiders bij voor
keur hun spaarpenningen belegden, wegens
dc zekerheid, welke die leeningen hun bo
den. Ze wisten dat, waar de soliedste ban
ken nog konden springen, de dcgelükste
ondernemingen nog konden ineenstorten,
er geen gevaar van verlies was of komen
zou voor de Staats-, Provincie- en Stads-
fendsen, die naast hun klein kroos toch
de grc.o ste vastheid van onaantastbare
waarde boden.
Het zijn dan ook in overgroote meer
derheid c;e kleine burgers, de nijvere ar
beiders, wicn thans, door die stabilisatie-
ukaze, *de armoede als liberaal,,reddings
geschenk' wordt gebracht. Doch die over
groote meerderheid legt langsom minder
neiging aan den dag, dit „redtlingsge-
schenk" der liberalen tijdelijk te aanvaar
den. Te allen kanten gaan er stemmen op.
die vragen, die vergen, dat de betrokken
administraties hare in goudfranken uitge
schreven ieeningen ook thans, zij het nic!
volledig, dan toch gedeeltelijk in gorédfran-
ken aanpasse, volgens rechtvjprd$t(heid,
aan de doorgevoerde frankstabnfsatie. De
bedrogenen weigeren zich er bij neer te
leggen, dat bun schuldenaar eigenmachtig
de waarde van het door hem onHeendc tol
op 1/7 verminderd heeft. Ze beweren, dat
noch de Staat, noch Ie provincie, noch dc
steden, «tegen handelen als een bankroe
tier, d>e na het doen van slechte zaken
een accoord verkrijgt, zijn gefopte klanten
nog een belachelijk tantième uitbetaalt en
daarna, vrij' van alle verdere verplichtingen,
terug zijn kantoren opent en weer weel
derig leeft, terwijl zijn slachtoffers hun
oude dagen doortohben in ellende, na een
leven van zwaren, eerlijken arbeid.
Zullen de tot het begrip van rechtvaar
digheid geroepen openbare besturen ingaan
op die gegronde, onweerlegbare bewerin
gen? Naar aanleiding van het schema eener
gedeeltelijke revaloiisatie der Slaafs- en
andere dergelijke fondsen, opgemaakt door
een bevoegd economist, en waarbij is .aan
getoond, dot daarmede een bedrag van
circa 500 milHoen zou gemoeid zijn. werd
er officieus verklaard, dat de Regeering er
niet het minste aan denkt, die baan te
betreden, want.... da' ze niet over dit be
drag tot revalorise.tie beschikt!
Na de bankroetiersdaüd, de bankroetiers-
redeneering. Een gewetenloos gewineer
zakenman zal ook, wanneer hem gesproker
wordt over bet delgen zijner schuld?
antwoorden: „lk heb er geen geld voor
Doch een eerlijk geruineerd zakenman za
in zulk geval voorstellen: „Voor 't oogen-
blik is dit delgen mij onmogelijk. Ik zal
echter doen wat ik kan. Naarmate mijn
herwonnen zaken winst afwerpen, zal ik u
telkens een deel van liet verlorene ver
goeden. zoodat mijn schuld geleidelijk za!
verminderen".
Dc houders van Belgische Staats-, pro
vincie- en stadsfondsen, zijn te goe1 op de
hoogte van den benarden i;nancieelen toe
stand al'er openbare besturen, dan dal ze
onredelijk het onmiddel'ijk totaal revalori-
seeren hunner schuldbrieven zouden
eirchen. Maar,wat ze wèl verwachten, en
met steeds groeienden klem vragen, >s, dat
er in rechtvaardigheid een overeenkomst
gezocht en bevonden worde, waarbij bun
goed recht erkend en ook gediend zou w or
den, binnen bepaalden tijd.
Ook al hebben die openbare besturen
niet zelf de eieren helpen breken: hm
feit, dat de hun door een liberaal voorge-
zeiten eierenkoek grootendeels van on
rechtvaardig toegf.jjigznde eieren gemaakt
ere!volstaat voor wie ver!ijs is. om nero
slechts te verorberen op voorwaarde van
restitutie.
ministers van Frankrijk en verschillende
buitenlandsche commissies die hun tevre
denheid betuigden mei bet nieuwe type, dal
door Koolhoven wordt geëxposeerd. Vooral
uit militair oogpunt trekt de machine bij
zonder de aandacht.
De geëxposeerde machine is de R. K. 35,
ager- vet kenner met 456 P.K. luchlgokoclde
Bristol-Jupiter-mol or.
strenge straf voor de leiders. Mededeelingen
namens le regeering.
In den Volksraad heeft naar uit Batavia
gemeld wordt, Mr. Schriecke bij bet uileg
gen van de regeeringsverklaring in zake
bet communisme gezegd, dat de aandacot
van dc belanghebbenden in die mate gecon
centreerd wordt op het nemen van maat
regelen tot herstel van de rust en tot voor
koming van nieuwe ordeverstoringen, da'
voor dc rustige beschouwing van den toe
stand en een volledige crilische verwerking
van het toestoosnende materiaal, vol
doende gelegenheid ontbroken heeft. Dte-
pergaand' onderzoek zal eerst denkbaar zijn,
wanneer de verhoudingen meer normaal zijn
geworden.
Toch leidt liet beschikbare cn gecontro
leerde materiaal aanstonds tot de conclusie,
dal de onlusten, die in West-Java zijn uil
gebroken en ook eldeis voorbereid waren,
de vruchten zijn geweest van een reeds
vroeger dooi de communistische leiding
breed opgezet plan, tot omverwerping van
het gezag.
Deze conclusie noopte de regeering zich
niet voorshands te beperken lot bet nemen
van maatregelen tot onmiddellijke beteuge
ling van feitelijke aanslagen tegen het ge
zag dn bevordering van een snel en des
kundig geleid voor-onderzoek, met daarop
volgende snelle berechting van de deelne
mers aan de gepleegde feitelijkheden, doch
dwong haar aanstonds te overwegen, op
welke wijze dergelijke uitbarstigen voor dc
toekomst zoo niet onmogelijk gemaakt, dan
toch doenlijkerwijze voorkomen zouden kun
nen worden, liet onomstootelijk vaststaande
rechtstrecksche verband tusschen de onlus
ten en de actie van de communistische or
ganisatie bier te lande laat geen andere
oplossing toe, dan een afdoend onschadelijk
maken van de leiders der organisatie m j
haar centrum en in de vertakkingen.
In overeenstemming met de intreerede
van den landvoogd en de reyeeringsveikla
ring van 13 November besloot de regeering,
de comrm,. istische leideis, indien bij hei
bestuur en bet hoofdparket voldoende ze-
kerheid bestaat, dat zij als zoodanig gesig
naleerd moeten worden cn. zij niet w egens
de jongste onlusten vjjor een gerecntelijke
vervolging in aanmerking komen, met strikte
toepassing van art. 37. le interneeren. Ai
zal deze maatregel zich niet verder uit
strekken dan tot degenen, die de kern van
Nu binnenkort in Rotterdam een parallel-
cursus sal geopend worden, lijkt de tijd ge
komen een en ander mede te deelen omtrent
den cursus, die sinds twee maanden iederen
Woensdagmiddag te Amsterdam gehouden
wordt voor EE. Zusters en Broeders, die
werkzaam zijn in opvoedigsgestichten in het
bisdom Haarlem. Deze cursus is de eerste
vrucht van een bespreking, die begin Juni
van dit jaar gehouden werd tusschen dc Eer
waarde Oversten van alle huizen in het bis
dom Haarlem, die zich met opvoeding bezit*
houden. Op deze vergadering onder voorzit
terschap van Pater Hanrath C.s.s.R., wer
den uitvoerige besprekingen gehouden en
besloten over te gaati tot vorming eener Con
tactcommissie. waarin iedere orde door één
lid is vertegenwoordigd. De contactcommis
sie waarin ook eenige ter zake deskundige
die onze circulair e hebben ontvangen of'
enze oproep in dc katholieke pers hebben
gelezen, doch nog niet in de gelegenheid
waren iets voor dit mooi werk af te sfaan,
dit alsnog le willen zeilden aan bet Comitc
voor de R.-K. Verecniging van Marineper
soneel, Gironummer 42883, Helder.
Gedenk in de dagen van het Kerstfeest
ook liet werk onder de R.-K. Marineman
nen.
Namens het Comité,
F. NlJPELS, Voorzitter.
Mijnheer de Redacteur.
Ondergeteekende verzoekt beleefd eenige
plaatsruimte in uw blad, naar aanleiding
van het ingezonden stuk van den heer Vol-
laerts, hoofdbestuurslid R.K. Bouwvakbond,
waarin hij het jaarverslag onder de loupe
neernt van de Wonirigbouwver. St. Bavo,
betreffende de bestuursfunctie in genoemde
bouwvereeniging door den heer v. Dinther.
Laat de heer Vollaerts gerust zijn, wat
aangaat het onderzoek betreffende deze
zaak in 1924. Dit is onderzocht ter plaatse.
Men deelt Gns, in antwoord op dc vraag,
waar „De Ondertrouwbode uitgegeven
wordt, mede, dat uilgeefster daarvan is o-
fa. Strönberg en Co., Steiger 30 A, Rot
terdam.
Vr. Uit mijn moeders erfenis heb ik een
schilderij, olieverf, 50 x 40 geschilderd door
v. d. Akker, verleden jaar overleden te
Rijswijk. Heeft dat schilderstuk bijzondere
waarde?
Aniw. Als schilder is de heer v. d. Akker
ons niet bekend. Aan de bekendheid van
den schilder zal het stuk dus moeilijk veel
s waar wij als goede kath. (volgens onze mee-
leeken zitting hebben en waarvan t.e .E. n;ng) moesten zijn en niet bij den R.K.
heer Rector Speets na het aftreden van Pater Bouwvakbond, daar wij nu volstrekte ze- waarde kunnen ontleenen. Dal sluit natuur
Hanrath Hoor Z..D.FI. den Bisschop tot voor- hadden, niemand te kunnen ver- j, ;:jk niet uit dat het stuk zeil mooi en daar
denken van antipathie of sympathie teil* om waardevol kan zijn. Maar dat kunnen
opzichte v.d. heer v. Dinther. Door toeval
lige omstandigheden buiten onzen wil. is
zitter werd benoemd, heeft tot doel het aan
brengen van meer contact tusschen de ver
schillende Orden, die zich in het Haarlem-
sche diocees met opvoeding bezig houden, ^eze zaak nog eens besproken in 1925 en
het kennis nemen en uitwisselen van ge-1
dachten over verschillende opvoedingsmetho
den en het bespreken van vraagstukken, die
met de gestichtsopvoeding in verband staan.
Het programma van den cursus, die sinds
twee maanden in Amsterdam door een 40-
tal E.E. Zusters en Broeders in de lokalen
van de Katholieke School voor Maatschap
pelijk werk aldaar gevolgd wordt en tot het
voorjaar zal voortduren, omvat o.m. oaeda-
gog e, psychologie, criminologie, het abnor
male kind, handenarbeid, verbandleer, spel-
ieiding, natuur, schoonheidsleer, terwijl
Prof. dr. Roels in een 2-tal voordrachten het
een en ander vertelde omtrent beroepskeuze.
Zooals boven reeds vermeld, gaat na Kerst
mis in Rotterdam een panalleicursus begin
nen, waarvoor zich eveneens reeds een groot
aantal deelnemers hebben opgegeven.
Tot slot mag zeker met groote erkentelijk
heid vermeld worden, dat Z.D.H. Mgr. Cal-
lier met groote belangstelling wat hier on
dernomen wordt, aanmoedigt en volgt, wat
wel moge blijken uit het welwillende schrij
ven, dat Monseigneur persoonlijk tot de
cursisten bij de opening van den cursus
richtte.
Moge het hier ondernomen werk met
Gods zegen schoone vruchten dragen voor
Nederlands' Katholieke jeugd.
Onlangs hebben wij gemeld, dat pater dr.
het communistisch drijven vormen, ook met i A. Hulselmans de gouden medaille had ont-
inachlneming van deze beperking, zal het vangen, die jaarlijks door den H. Vjtder ter
aantal van iicn. die daardoor getroffen wor- j verloting? wordt gegeven onder de studenten
den, niet onaanzienlijk zijn. Bovendien zal h der Gregóriaansche Universiteit te Rome,
een' zeilde lot beschoren zijn aan allen, die f die het D'octoraal-examen in de Godgeleerd-
zullen popen de organisatie weder op le llejd lfSUmma cum laude" aflegden,
bouwen oi die daarbij assisteeren. j jye Volkskrant" teekent thans bij deze
De regeering aanvaardt de volle veranl- müoje onderscheiding het volgende aan
woordelijkheid voor dezen maatregel, te D f Antonitis Hulselmans. tl
Adres aan de Eerste Kamer.
Uoor 8 hoogleeraren en oud-hoog
leeraren der Universiteit ie Utrecht, is lot}
de Eerste Kamer een adres gericht, waarin
bezwaren wordengeopperd, tegen ongewij
zigde aanneming van liet Ncd.-Bclgisch ver
drag.
Voor het Kon. Ncd. Aardrijkskundig Ge
nootschap zal op Vrijdag 10 December a.s.
in liet Koloniaal instituut te Amsterdam, des
avonds te 8 uur, de eerste vertooning plaats
hebben van de folkloristische fdro „Neer
land® volksleven in den oogsttijd", door den
eer D. J. van der Ven, met muzikale
illustratie van prof. Julius Róntgcn.
DE LUCHTVAARTTENTOONSTELLING
TF. PARIJS.
Uit Parijs wordt gemeld: Vrijdag is de
luchtvaarttentoonstelling te Parijs officieel
geopend en werd ook de Hollandsche stand
van den heer Koolhoven bezocht door de
oordclijl
meer waar zij weet, d;^ zij handelt in over
eenstemming met de wenschen van de over
groote meerderheid van de bevolking van
ndië. Er is geen reden fot bezorgdheid, dat
te overheid zich mede zal keeren tegen de
inlandsche organisaties, wier uitingen het
streven naar een gezond eigen leven aan
wijzen en die constructies e kracht bezitten,
ook voor zoover dit streven somtijds ge
richt is op wat niet, of wat nog niet te
verwezenlijken is.
De-' regeermg is er van overtuigd, dal zij
bij den Volksraad, zoodra deze volledig in
gelicht zal zijn, den harielijksten steun zal
vinden. Binnenkort zal het college een
schriftelijk overzicht bereiken van hetgeen
bekend is omtrent de organisatie en strijd
middelen van de P. K. L en haar onder
deden. Deze nota zal dc overtuiging ves
tigen. dat aan de staatsgevaarlijke actie van
deze organisatie paal en perk moest worden
gesteld. Dit was alleen mogelijk, door aan
de leiders hun bewegingsvrijheid te ont-
ne m er.
Instemming in den Volksraad.
De heci Ketkkamp (N.Ï.V.B.) heeft in den
Volksraad bet toegejuicht, dat in dc ver
klaring van de regeering een politiek onder
zoek in Bantam werd aangekondigd.
De heer Soejono (N I.V.B.) is door de
verklaring van de regeering verslerkt in
het vertrouwen, dat de gebeurtenissen den
koers van de regeering in het belang van
het Inlandsche volk niet zullen beïnvloeden.
Hijverzekerde, dal allé intellectueelen ach
ter de regeering staan.
De heer Dwidjo Soewojo (B.O.) beloofde
zeer krachtige medewerking tegen het com
munisme.
Ook de sprekers der overige partijen
hechtten hun goedkeiuing aan het optreden
der regeering.
Mr. Schriecke verzekerde den heer Kerk-
kamp, dat, te oordeelen naar hetgeen thans
bekend is, de regeering geen grond heeft om
te twijfelen aan de loyaliteit van eenigcn
Inlandschen hoofdambtenaar. Meerdere toe
passing van bet vergaderverbod is thans
minder dan ooit te verwachten Versterking
van het leger en betere bewapening van dc
politie zijn reeds in overweging. Spr. zegde
den heer Dwidjo Soewojo toe, dat dc kwes
tie van liet meer vertrouwen stellen in de
Javaansche intellectueelen op de a.s. resi
denten-conferentie besproken zal worden.
Pater dr. Antonitis Hulselmans, thans
Professor te Valkenburg, is de zoon van
onzen collega Hulselmans z.g. in leven
bestuurder van het R. K. Fabrieksarbeiders-
bond. Het stemt tot groote voldoening dat
ook het veelzijdig begaafde kind uit het volk
thans den doctors- en professorstitels voeren
mag.
Wij wenschen in het bijzonder hem, zijn
moeder en verdere familieleden daarmede
geluk, doch niet minder feliciteeren wij de
telkens bleek dat er geen overwegend bezwaar
was tegen dat bestuurslidmaatschap.
Doch daar komt de jaarvergadering van
St. Bavo 1926. Een der leden stelt het be
stuur, betreffende het bestuurslid den heer
v. Dinther, in gebreke en stelt voor, den
heer v. Dinther ontslag te geven. Nu ja
je kan hem nog een bedankje geven als je
wil, dat is nog gepermitteerd. Of deze vraag,
later vervat in een voorstel, gesteld is zuiver
in 't belang der vereeniging of uit sijmpathie
tegenover het bestuur of den heer v. Dinther,
behoeven we hier niet te beoordeelen. Wel
was, volgens mijn meening de weg geweest
voor den geachten inzender van het voor
stel, die zaak voor de vergadering eens met
het bestuur te komen bespreken. Indien
dat lid dan evengoed was ingelicht geweest
als nu de heer Vollaerts, voorzeker was er
dan door het bestuur nogmaals een onder
zoek ingesteld en had het bestuur niet ge
schroomd de consequenties van dat onder
zoek te aanvaarden en zoo noodig zelf met
een afgerond voorstel bij de vergadering
gekomen.
Nu wij, (zonder een flauw vermoeden)
op de vergadering met die vraag in kennis
werden gesteld en niemand van een beslissing
welke in verband met deze zaak in April
1926 genomen was, iets bekend was, komt
het mij vreemd voor, dat
Ie de heer Vollaerts neerschrijft, indien het
bestuur van St. Bavo die zaak had onder
zocht bij het bestuur R.K. Bouwvakbond,
het antwoord had gekregen, wit op een ver
gadering in April 1926 was vastgesteld. Hoe
het mogelijk is zoo iets met elkaar in verband
te brengen, kan ik niet snappen, daar ons
onderzoek reeds in 1924 plaats had.
2e niemand der aanwezige leden van den
bouwvakbond, of andere vooraanstaande
mannen in onze Kath. organisatie iets van
die beslissing van April 1926 afwisten, al
thans her bestuur van St. Bavo er niet mee
in kennis hebben gesteld.
Als hoofdbestuurder weet de heer Vol
laerts natuurlijk wel hoe hij een zaak moet
behandelen, opdat elk, die het aangaat,
het ook te weten komt. Toch durf ik hem
in gemoede dezen raad te geven. Mocht het
nog eens gebeuren, dat een zaak, als tusschen
v. Dinther en Bouwvakbond voorkomt,
en er valt dan. een beslissing als op 13 April
Paters der H.H. Harien met zulk 'n ordes- j 1926, schreeuw het dan van de daken, zorg
genoot."
„De Tijd" verneemt uit Rome, dat de
Chineesche Bisschoppen, gezien den toestand
in China, direct na eenige dagen oponthoud
in Parijs, van Marseille zullen vertrekken.
(Voor Jeu inhoud van deze rubriek stelt
de Redactie zich niet verantwoordelijk.)
en een woord van dank.
Meer dan 30.000 katholieken in Neder
land hebben in de afg'clöopen maanden een
circulaire ontvangen waarin belangstelling
gevraagd werd voor de R.-K. Vereeniging
van Marinepersoneel „Sint Christopherus
Meer dan 50 katholieke dag- cn weck
bladen hebben in hun redactioncele en ad
vertentiekolommen een oproep geplaatst
voor datzelfde doel.
In tientallen plaatsen van ons land heb
ben de katholieken daadwerkelijke belang
stelling beloond.
Een hartelijk woord van dank brengen wb
daarvoor aan alle katholieken en aan onze
katholieke pers,
We zijn met onze Roomsche Marinebe-
weging op den goeden weg.
Maar wijl per jaar 5000 noodig is ter
aanvulling bij hetgeen de Roomsche Mari
nemannen uit eiger, zr.k bijeenbrengen, ver
zoeken wij dringend aan de vele duizenden
vooral dat de belanghebbenden het te weten
komen, en vergeet dan gelijk, niet als in
dit geval, een betrokken bestuur met die
beslissing in kennis te stellen, dan voorkomt
men onnoodig geharrewar, waar mede een
goede zaak toch niet gediend is.
Om nu tot een goede oplossing tc komen
en deze zaak eens meer in details tc bespre-gatte van den Allerheiligsten Verlosser, een
ken, stel ik u'voor hierover met het bestuur; leven geheel besteed in liefde en ijver voor
van St. Bavo een bespreking te houden, j den 'naaste. Dit leven zal duidelijk doen zien
waarvoor ik u dan op een avond der volgen- hoe vele en hoe krachtige titels op de bewon-
ao .„„„Ir i-111i i„an ,'nriian I dering en geestdriftige wederliefde van het
wil zoo toch niet beoordeelen. Wendt u roet
het schilderij eei?s tot >sn kunstkenner of
kom er mede op onze redactie.
Vr.: Zoudt u mij kunnen zeggen, waar
het Drenthsche huisvestingscomité geves
tigd is?
Antw.: Wendt u eens. tot den ZeerEerw.
Heer H. W. v. Soest, pastoor te Erica.
Deze maakt deel uit van het comité. Het
adres van den secretaris is ons onbekend.
Vr.: Hoeveel bedraagt mijn Rijksinkom-
stenbelasting, Verdedigingsbelasting II en
Gemeentelijke Inkomstenbelasting over 'net
belastingjaar 19261927? Mijn inkomen is
1838.93. Ik ben gehuwd en heb geen
kinderen,
Antw.: In Haarlem zoudt u over liet be
lastingjaar 19261927 worden aangeslagen
tot een bedrag van 82.10. Woont u in
Haarlem? Uit uw vraag was dit niet op
te maken.
Vr.: Wil u mij eens een inlichting geven,
hoe ik een inktvlek uit een waschecht tafel
kleedje neet krijgen? Ik heb het uitgewas-
schen in Sunlichtzeep en gele zeep.
Antw.: Met verdund zoutzuur. Vraag uw
drogist.
Vr.: Kunt u mij ook zeggen, hoe ik een
gabardine jas moet waterdicht maken?
Antw.: Zelf impregneeren gaat lastig en
het is niet zeker, dat u er succes mee hebt.
Beter is het volgende. Voer de mouwen en
bovenkant van de jas (schouders en rug!)
met mobetig batist, dat ondoordringbaar is
én tc koop bij goede drogisten.
Vr. Als een ouder aan elk van zijn kinde-
ten een schenking doet, moet hij hiervan
dan aangifte doen en moet hiervoor belas
ting betaald worden?
2. Zoo ja, ,bij wien moet hij dit dan aan
geven?"
Antw.: 1. Van het recht van schenking is
vrijgesteld hetgeen gedurende een kalender
jaar door ouders of een der ouders aan een
kind is geschonken tot een bedrag van
2000. In het jaar waarin 't kind in 't hu
welijk is getreden, wordt het bedrag aar
vrijstelling met een viervoud verhoogd vol
gens nadert bepalingen.
2. Ten kantore van het recht van succes-
.1», in welks kring de gever woont, In
laarlcm Nieuwe Gracht 13,
BOEKBESPREKING.
De H. Alfonsus, door J. A.
F. Kronenberg C. s. s. R.
Inleiding tot de reeks „zonen
van Alfonsus", uitg. van
J. J. Romen en Zonen,
Roermond.
In dit boek biedt de bekende hagiograaf
Pater J. A. F. Kronenburg, een gemakkelijk
te overziene en boeiende schets van het
overrijke leven van den Stichter der Congre-
de week zou willen uitnoodigen, indien u
hiermede accoord gaat.
U Heer Redacteur beleefd dankend,
K.C. DONZEN.
Vnorz. Woningbouwver. St. Bavo
5 Dec. 1926. Emostraat 17 Haarlem.
VAN N EU MEN TOT NOTEN.
De nieuwe belangstelling voor den ouden
kerkzang der katholieke kerk in dc vo
rige en in deze eeuw, heelt tengevolge ge
had, dal deze gezangen vooreerst met groo-
ter zorgvuldigheid worden uitgevoerd.
Maar vervolgens ook dc geschiedkundigs:
docxrvorscbing van dc schriftelijke overleve
ring van hel Gregoriaansch is cr een gevolg
van geweesi. En deze geschiedvorsching
heeft niet enkel plaats gehad uit een oog
punt van oudheidkundig belang. Neen, men
heeft met zooveel lietde dc archaeologie van
cicn Kerkzang ondernomen uit den drang,
om die antiquarische resultaten nuttig te
maken voor de practische uitvoering van
dien zang. Zoo hangt" bijv. de vraag naar
het wezen en de betecken'is der^ neumen
allernauwst samen met de opvatting van
den rhyhtmns in hef Gregoriaansch,
Aan hef in schrift brengen van een me
lodie is een drievoudige taak gesteld: men
r oet de hoogte, den duur en de sterkte der
tonen kunnen Opschrijven. In veei later tip.
dan men de woorden door middel van
schrift voorstelde, is men cr toe gekomen,
melodieën in schrift uit te drukken.
Zoolang dc zang een recitatief karakter had,
was een inprenten in 't geheugen van de
leerlingen voldoende. Men kon met een
kruisje, een sterretje, met een zwaardere
letter een cadens o£ een slotvorming aan
duiden. Ook de accenten van de woorden
I cn men makkelijk schriftelijk in beeld
brengen. w
De eerste poging der Grieken om de toon
hoogte uit tc drukken, had plaats door mid
del van dc letters van het alphabet: B was
een toon, die hooger was dan A enz. Hun
zangen waren dus in letters genAeerd en
men kon ze gemakkelijk bestudeeren door
middel van liet monochord, d. i. een snaar
over een holle, rechte kast gespannen,
onder welke snaar men de letters, van Hei
rlphabeth geplaatst had, correspondeer end
met de toonhoogte, die de snaar gaf, als
men zc op deze plaats aantokkelde.
De Latijnen namen dit alphabet over en
lieten het loopen van AP, dat is over
15 letters. Voor het onderste octaaf gebruik
ten ze hoofdletters, voor 't bovenste octaaf
kleine letters. Onder 't eerste octaaf be
stond nog een toon, dien men, noteerde met
een Grieksche G, genaamd Gamma. Vandaar
dat de Fransche benaming van de toonlad
ders nog heden ten dage de naam gamma is.
Doch naast deze alphabct-noteering be
stond al sinds de tijden van St. Gregorius
don Groote, in de zesde eeuw, een noten
schrift. dat niet de toonhoogte, maar de
bewegingen der melodie cn de loongroe-
neeringcn aangaf. Dit notenschrift kreeg den
naam van neumensschritt.
Dc elementaire bestanddeelen van een
neum zijn de twee bekende accent-teekens
van het Fransch: accent aigu r en accent
grave Uit dc verbinding dezer beide
teekens ontstonden de accenten, die men
no^"-dr circonflexe -en anti-circonflcx;
en A Het accent grave werd echter ook
wel door een klein horizontaal 'reepje oi
door een punt aangeduid.
Uit deze elementen zijn de neumen ont
staan. liet accent aigu beteekendc een hoo-
geren toon, het accent grave een lageren.
Dit soort van notenschrift had evenwel dit
groot bezwaar, dat de zangers nooit de ab
solute toonhoogte, noch den aard der inter
vallen konden achterbalen.
In één handschrift evenwel, dat van de
stad Montpellier, had men de gezangen op
de belde voornoemde manieren opgetec-
kend, eerstens door letters en tweedens doo-
neumen. Zoo gaven de letters boven de
neumen de intervallen aan.
Naast het alphabet- en accent-toonschriit,
bestonden ook nog een derde, de z.g. punt-
neumeii. Men schreef het accent grave als
een punt met een stpk eraan. Zoo kon men
die punten onder of boven elkaar zetten en
aldus bij benadering de intervallen of tooris-
afstrnden aanduiden. Het proces van dc
verwording der accent-neumen tot punt-
neumen, dateert alreeds van de 10e en
11e
eeuw. Op dit puntneumen-systeein berust
ons tegenwoordig notenschrift nog, maar t
heeft een grooten ontwikkelingsgang door
gemaakt voor en aleer het zelfstandig lot
de overwinning geraakt is.
De tot nu toe besproken neumen noemt
mén ook wel cbironomischc omdat ze even
als een handbeweging ('t Grieksche woord:
chcir hand) alleen dc richting der melo
dische beweging in hoofdzaak aanduidden.
Een stap verder in de ontwikkeling van
het notenschrift kwam men door dc neu-
menteekena volgens dc intervallen hooger
en lager te zetten. Dit systeem heet: diaste-
inaiie. Dc eerste pogingen hiertoe gebeurden
omstreeks 't jaar 1000, en het voornaamste
kenmerk der diastcniatische arceringen be.
staat hierin, dat men aan 't eind van ed.cn
regel een z.g, custos plaatste, een teeken,
dat aanduidde, hoe hoog de eerstvolgende
neet van don volgenden regel was.
Een stap verder kwam men weer dooi
de invoering van een lijnensysteem, om de
hoogte cn laagte der noten aan te duiden.
ITet eerst begon men met één lijn bo
ven den tekst, niet, zooals men in alle
handboeken van muziek geschiede?, is haast
leest, een F lijn, maar onvefrchillig welke
toonhoogte, de lijn gaf de gemiddelde toon
hoogte van het zangstuk aan, zoodat men
ook kan spreken van een d, g of a lijn.
Oorspronkelijk werden die lijnen in t per
kament gekrast, later werden ze gekleurd.
De verdere ontwikkeling nu bestond hier
in, dat dc lijnen vermenigvuldigd werden
cn dat elke lijn een bepaalde toonhoogte
aanduidde. Eerst' twee lijnen, een roode
voor dc f en een gele voor de c. Guido von
Avezzo voegde daar nog een derde zwarte
tusschen voor.de a. Zoo was dus het lijnen
systeem tertsgewijze 1 ebotiwd (fa c).
Daarbij kwam dan nog naar gelang van den
omvang der melodie een vierde lijn.
Daarmede was hel vierlijnen-systeem tot
stand igckomen, dat eeuwenlang de maat
staf bleet voor het notenschrift van het
Gregoriaansch,
De ontwikkeling van hel nevmenschrift
betroi na de invoering van het vier-lijncn-
systeem, in wezen nog maar de technische
uitvoering en de vervolmaking der noten-
teek ens. En hierbij moet men vooral aan dc
pensoorl en de traditie van bepaalde lan
den, kerken en kloosters groot gewield toe
kennen.
Dc neumen, die vroeger dun geschreve
werden, begon men dikker te schrijven. Dc
punten werden vooral zwaarder cn toen
wij toch niet beoordeelen. Wendl u met het
schilderij eens tot een kunstkenner of kom
er mede op onze redactie.
Een lezeres antwoordt ons op onze vraag
van eenige. dagen geleden, het volgende:
Naar aanleiding eener vraag gesteld in de
courant, deel ik u mede, dat „De Onder
trouwbode" sinds éen paar jaar is opgehe
ven. Mocht het te doen zijn om abonne
menten van ondertrouwden, zoo doet de
persoon bet beste zich om inlichtingen te
wenden tot het bevolkingsregister, bureau
Burg. Stand. Raaks 18.
Wij danken onze lezeres hartelijk voor
de door haar genomen moeite, om ons te
antwoorden. Wat het laatste betreft, meenen
wij dat het den vrager niet uitsluitend om
„ondertrouwden" uit Haarlem te doen was,
maar uit verschillende plaatsen.
men in de 13e eeuw pennen, gebruikte, die
hoekige figuren trokken, ontstond dc z.g.
quadraat-vorm of liet vierkant notenschrift,
dat we op het oogenblik nog in onze zang
boeken kennen.
Daarnaast komt ook het gothieke noten
schrift in aanmerking, dat tc herkennen is
aan dc dikke, loodrechte lijnen, met een
ruit cr bovenop gezet.
Toen sinds de 13e eeuw: het chironomiscne
notenschrift door het diaslemalischc ver
drongen werd, vergat men het eerste. Ja
zelfs zoover kwam het, dat men tot in t
midden van dc vorige eeuw niet eens meer
wist, wat die teel.ens in de oude perkamen
ten handschriften te beteekenen hadden
Men heeft ze zelfs voor een soort van
Runenschrift aangezien of voor z.g. rotae
Romance, die In de officieele actestukkcn
der notarissen gebruikt werden. Waarschijn
lijk is zelfs de naam „noot" wel aan deze
vergissing te danken.
Dc sleutel tot de ontcijfering dezer oude
chironoinische teekens is .gegeven door dc
vendst van het bovenvermelde handschrift
van Montpellier dat èn neumen èn alpha
bet letters boven den tekst had, weike ont
dekking wc danken aan den Franschen ge
neesheer Danjou.
Voor het eerst echter heefl de Cousse-
maker deze neumen van de accent-tcekens
der Grieken en Romeinen weten af te lei
den en de volledige verklaring dezer hand
schriften is eerst gegeven door dc omvang
rijke studies der paters Benedictijnen van
het klooster Solesmes in Frankrijk, die on
der leiding van dom Mocquereau de publi
catie begonnen van de groote Paléographie
musicale dc Solesmes, een werk, waarvan
bier in Nederland slechts een paar exem
plaren te vinden zijn, ova, in de biblioU'-"'-
gansche Christenvolk kan doen gelden, een
der beminnelijkste Heiligen, die ooit bestaan
hebben, een dergenen, die het hartelijkst hun
evennaaste en onder deze vooral de armsten
en meest misdeelden hebben liefgehad.
Daarom lijkt het ons goed gezien van den
uitgever der reeks „Zonen van Alfonsus",
naast, de omvangrijker werken, aan de levens
beschrijving van den grooten Bisschop,
Ordestichter en kerkleeraar ten onzent reeds
gewijd, ook deze korte levensschets onder
het volk te verspreiden. In deze reeks toch
mocht niet ontbreken de hoogst merkwaar
dige figuur van henm die de Redempto
risten met rechtmatige fierheid en meer nog
met dankbare liefde begroeterfals hun Stich
ter, hun Vader.
Een sprekende handteekening is door
Joan Colette onderworpen, benevens een
titelplaat van Sint Alfonsus in bisschoppe
lijk ornaat.
Het mooie boek van Pater Kronenburg
zal zijn doel wel bereiken, dat is, ons te doen
kennen het leven van dezen grooten heilige
met zijn brandenden ijver om naast en tege
lijk met eigen heiliging, zoovee! mogelijk
te arbeiden voor de zaligmaking van onl-
onsterfeliike zielen.
van het Seminarie Hcgeveld, te Heemstede,
en dc Universiteitsbibliotheek van de stad
Amsterdam.
Nu is er geen iwijtcl meer over den oor
sprong der neumen en men kan overduide
lijk zien, dat wij, katholieken, in onze dagen
nog dezelfde zangen in onze kerken hooren,
die weerklonken in de 9de en 10dr eeuw.
Men begrijpe, welke apologetische waar
de hierin gelegen is. Er is in zeer breede
kringen groote belangstelling voor ons Gre
goriaansch. Maar die oude kerkzang is mei
eens te begrijpen zonder een idee van het
notenschrift, waarmee die zang één was.
Herhaaldelijk hoort men ook in met-
katholieke milieu's van de groote belang
stelling, die daar is voor onzen Kerkzang.
Misschien dat deze of gene lezer ook wet
iemand weet, wien dit onderwerp, dat
deze week in dc R.-K. Volksuniversi
teit, op Dinsdag 7 December, behandeld
wordt niet tal van lichtbeelden, belang in
boezemt. Maar vooral muziekkenners onder
ons Roomsch-Katholieken mogen tegenover
dezen tak der muzikale pliilologie niet on
verschillig staan, aangezien ze volkomen de
onze is en. ons toont, hoe tal van dingen,
die wc thans voor positieve waarheden hou
den, onafhankelijk van alle religie, in den
grond der zaak tot ontwikkeling zijn geko
men louter en alleen door den zang der
Heilige Roomsch-Katholieke Kerk.
J. VAN DE WIEL, pi
