Uit de Pers.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT.
Tweede Blad Maandag 27 Dec. 1928
HANDEL EN NIJVERHEID.
INGEZONDEN.
RECHTZAKEN.
Militaire relletjes te Ede
en Assen
Bedrijf of huishouding.
FINANCIËN.
Nieuw bankbiljet van twintiy
gulden
KUNST EN KENNIS.
Vereeniging Pius X".
BOEKBEOORDEELING,
Over de werkers
van het zwarte goud.
KERK EN SCHOOL,
Examen Kerklatijn.
MARKTNIEUWS.
WAAROM IS ONS LAND ZOO DUUR ven of naast lien staat, maar aan hun eigen
MET DE PORTI?
gemeenschap, waartoe zij uit vrijen wil zijn
De bekende Haagsche uitgever Martinus j toegetreden en welker instandhouding zij
"iihoff crhriift Vlot Virl"- willen en wenschen als beantwoordende
fjhoff schrijft in het „Vad."
„Kort geleden heeft onder bovenstaand
opschrift in verschillende couranten een
brief gestaan door het Algemeen Hoofdbe
stuur van de Federatie der Werkgevers-
organisatiën in het Boekdrukkersbedrijf,
gericht aan de leden der Tweede Kamer,
waarin gewezen werd op het nadeel, dat dit
bedrijf ondervond door de hooge porto's
hier te lande geheven.
Het zij mij vergund op een andere wan
verhouding de aandacht te vestigen, die niet
minder pernicieus is. Postpakketten naar de
Vereenigde Staten van Amerika belasten de
Nederlandsche posterijen met f 3.50 voor
pakketten van 5 kilo en met f 5.voor pak
ketten van 10 kilo. Duitschland, nog zoo
veel verder weg, verricht dezelfde diensten
resp. voor 2 mark (is f 1.20 voor pakketten
van 5 kilo en 3.30 mark (is f 2.10) voor pak
ketten van 10 kilo, België berekent 20 frank
(is f .1.40) en 30 frank (2.10), dus vrijwel
dezelfde bedragen. Wij betalen dus voor
pakketten van 5 kilo bij na het driedubbele
voor die van 10 kilo ongeveer twee en een half
maal zooveel. Spanje is eveneens belangrijk
goedkooper. Onlangs liet ik direct van daar
uit een serie boeken verzenden, die geza
menlijk, in 54 pakketten, slechts 94.50 pese
ta (is f 36,kosten. Diezelfde zending zou
van hieruit meer dan 100 gulden hebben ge
kost. Niet lang geleden moest ik een aantal
boeken naar de Vereen. Staten in postpak
ketten verzenden. Het waren er 38 van 10
kilo, kosten f 190.(zegge honderd negen
tig gulden). Indien ik ditzelfde uit Duitsch
land had kunnen laten verzenden zou dit
bedrag niet meer dan 38x3.30 mark (is f2.10
of f 79.80 hebben bedragen Gegevens om
trent andere landen staan mij op 't oogenblik
met ter beschikking, waarschijnlijk is 't
verschil aldaar everrzeer te onzen nadeele.
Nu ik er op bedacht ben, za! ik natuurlijk
in het vervolg zooveel mogelijk uit de om
liggende landen direct laten verzenden, want
het is voor iedereen, behalve dan misschien
voor onze postadministratie, duidelijk, dat
wij op deze wijze niet met onze confraters in
die landen kunnen concurreeren, zoodra de
geadresseerden bemerken, dat onze post voor
dezelfde diensten driemaal zooveel laat be
talen. De gevolgen zijn trouwens al niet uit
gebleven. Moeilijk op de Duitschers bijv.
veroverd terrein heb ik door die hooge porto
kosten al verloren. En zoo zal betanderen
natuurlijk ook gegaan zijn. Mijn vraag is:
waarom moet de Nederlandsche post zulke
wantoestanden in het leven roepen, waar
door zij den handel belemmert en zich, ten
slotte, ook in eigen vingers snijdt
aan hun geestelijke behoeften.
;Us dat goed vaststaat, dan is hel mon
sterachtige van het voorstel Lingbeek heel
d e 1 ij k
Wat beteekendc het dan?
Dat in Nederland iedere ambtenaar vrij
zoli zijn om z'n leven in te richten naar
eigen believen, maar dat die vrijheid aan
een enkele categorie zou worden ontnomen-
Een categorie die zich wenscht ie veree
nigen in een kloostergemeente om van
aardsche begeerten zooveel mogelijk vrij
de beste krachten saam te trekken op den
dienst van God.
En die bovendien zooveel zij het kan
nuttig te zijn voor den evenmensch, de zorg
voor de opvoeding en het onderwijs der
jeugd op zich neemt.
Daartoe zouden Nederlandsche staatsbur
gers geen vrijheid behouden.
Zulke mensghen mogen volgens Ds. Ling-
beek nog een bete broods behouden en een
slok water, maar hun geestelijke neigingen
mogen zij niet volgen.
Ds. Lingbeek heeft omtrent geestelijke
neigingen andere opvattingen. Hij meent
den Heer het best te dienen door een aude-
re Godsvereering dan hij redelijk acht te
vervolgen en liefst onmogelijk te maken.
Men mag den Her dienen zooals hij Ds.
Lingbeek dat voorschrijft, niet zooals hij Ds.
eigen ziel en het eigen verlangen naar de
volmaaktheid in den dienst des Heeren dat
wenscht.
Ach, na zooveel eeuwen van strijd in het
kleine Nederland is de godsdienstvrijheid er
nóg veilig.
En blijven sommigen van mceniug dat zij
het geloof, hetwelk in alle godsdienstige
richtingen zooveel slachtoffers maakt niet,
beter kunnen bekampen dan door dc ver
volging van anderer Geloofspraktijk.
Leeren zij nimmer?
Een artikel „Tentoonstellingen en Eere
comité's", waarin wordt gewezen op het
euvel dat Eerecomité's met zich kunnen
brengen.
Een bijdrage over dc Internationale Tuin
bouwtentoonstelling te Parijs in 1927, waar
in meaedeeling wordt gedaan omtrent eene
in voorbereiding zijnde Nederlandsche af-
deeling.
hét geval toch buitengewoon
te hebben gemaakt!
Zóó veel indruk, dat de heer J. B. van
Dijk zich verder bepaalde tol krachtig
vasthouden aan zijne stelling, dat de Ned.
Bank de A. C. B. niet voldoende contro
leerde en dat de heer Van Wijnbergen, die
in eerste instantie een tweetal concrete
ragen aan den Minister had gesteld zon-
veel indruk kapitaal nog een deel over is, maar „intact"
is dat kapitaal in elk geval niet en wij
„Het resultaat der Duitsche Herfstbeur- j dor aut1WOOrJd ,te bekomen aan deze vra-
zen", waarin eene meening wordt gegeven I lnstantle zelfs niet her"
van ZwitserSchc zijde over het resultaat,
dat deze beurzen hebben gehad
,,De t.entconstelliri'g Philadelphia ern
financieel fiasco", waaruit blijkt, dat deze
tentoonstelling bij velen een zeer onaange
name herinnering zal achter laten
Terwijl in c
reld ten toonstelling
Zóó veel indruk ook, dat „De Maasbode"
de garantie ten behoeve van dc A. C. B. in
veilige haven was zonder hoofdelijke stem
ming en zonder eeuig begin van rechisbe-
deeling aan dc Haarlemsche Hanzebank.
Zóó,veel indruk ook, dat „De Haasbode"
ne beschouwine over de we. j clagcn later concludeerde, d?t althans
Hing te Bedim in ;,?30 wordt Minister De Geer cn ook de geheele toen-
uiteengezel, dat het tot stand komen van j m.alige Regcering geen schuld hebben aan
deze breed opgezette tentoonstelling nog j de weigering van eiken steun aan de Haar-
allerminst een feit is.
Ten slotte wordt in overweging gegeven
aan hen, die belang stellen in eene in voor
bereiding zijnde tentoonstelling op gchi"d
van Voeding en Hygiene te 's Gravenhage
te houden, zich eerst tot hel secretin vat
van de Vereeniging voor Tentoonsiei'.'ngs-
belangen te 's-Gravenhage tc wenden.
fVoor den inhoud van deze rubriek stelt
dc Redactie zich niet verantwoordelijk.)
trekt de aandacht door de veelzijdigheid van
de artikelen en door de vele afbeeldingen in
deze aflevering voorkomende.
Allereerst treffen wij aan de begrooting van
Inkomsten en Uitgaven van de Vereerdging
Moge dit schrijven aanleiding zijn, dat de over het jaar 1927 en het valt op, dat de Vcr-
\andac; t van de Kamers van Koophandeleeniging zooveel weet te doen met zulke be-
?fvlSlg£-P^kte geldmiddelen.
EEN BELANGRIJKE UITBREIDING.
UW STUIVER BIJEENGEBRACHT
IS STEUN VOOR HERWONNEN LE
VENSKRACHT
Geachte Redactie.
Reeds geruimen tijd is de Vrijwillige 5
Cents Contributie ten bate voor de verple
ging van Patiënten, die recht hebben volgens
hun lidmaatschap van de Organisatie'? door
het PI. Comité in het leven geroepen.
Het aantal leden neemt, dank zij onze Pro
paganda, gestadig toe, zoodat het voor de vele
Weldoeners var; Herwonnen Levenskracht
wel verblijdend moet zijn. Onze ijverige Ze-
latrice's, die iedere week de 5 Cents Contri
butie bij de leden in ontvangst komen nemen,
hebben dan ook hun handen volen we
mogen toch niet te veel van deze Dames gaan
eischen Dat zou natuurlijk een gevolg kun
nen hebben, van een onregelmatige inning.
Voor Hprwonnen levenskracht zou dit zeer
jammer zijn. Reden, dat wij opnieuw met een
vriendelijk verzoek durven te komen ert wel
tot de Dames, die ons een handje willen hei-
NEDERLANDSCH FABRIKAAT. pen. Nu kunnen we vooraf U het leven'van
De December aflevering van het orgaan een t.b.c. lijder gaan schetsendoch dat
der Vereeniging „Nederlandsch Fabrikaat" j moet feitelijk overbodig zijn. Ieder weet wat
het zeggen wil, als men door de sleepende
ziekte aangetast is. Welnu, Dames, niet langer
getalmd, doch geeft U op als Zelatrice bij
den heer Slligens Emostraat 1, die geheel be
last is-met de regeling van de bekende 5 Cents
en dat zij met aandrang op wijziging van
fit tarief aandringen."
VALSCH GEKRAS.
Ds. Lingbeek heeft in de Tweede Kamer
iet schaamtelooze voorstel ingediend om
>nze religieuse onderwijzers en onderwijze
ressen builen het gemeene recht te plaat
sen.
Het voorstel komt in behandeling, dank
rij den steun van christelijk-historische
Camerleden. Het voorstel van 'n éénling
ran niet in behandeling komen, het behoeft
3cn steun van anderen. Nu beteekent het
steunen van een voorstel niet dat men er
vóór zal stemmen: men helpt alleen den al
leenstaanden collega om het voorstel in
behandeling te doen nemen en in zóóverre
kan zulk een steun dan ook in den regel
worden beschouwd als een daad van col
legiale beleefdheid.
1 e hopen is het dat dc christelijk-histo
rische Kamerleden, die de behandeling van
het voorstel Lingbeek hebben mogelijk ge
maakt, dit enkel uit dien hoofde hebben
gedaan. Want het zou ons zeer teleurstel
len, indien er meerdere Kamerleden waren
die uitzonderingsmaatregelen eischen voor
onderwijzers die een religieus kleed dra
gen, Wij vronen nu al drie eeuwen bijelkaar
katholieken en protestanten: hebben wij
nog niet zooveel geleerd dat wij elkander
hebben te réspqeteeren als Nedelandsche
staatsburgers met gelijke rechten voor de
Vet?
Wat willen die papenhaters toch? vraagt
De Gelderlander".
Dat de religieusen niet méér salaris zul
len ontvangen dan precies wat zij voor hun
levensonderhoud noodig hebben?
Maar wat wordt daaronder verstaan?
Alleen eter: en drinken?
Wil men hun precies zooveel uitbetalen,
als zij noodig hebben om het lichaam te on
derhouden?
Geen cent meer zegt Ds. Lingbeek, want
de rest valt aan de kloosters.
Neen, de rest valt aan hen zelf, aan de
religieusen zelf.
Gij zijl er vlak naast, Ds. Lingbeek ais gij
een splitsing maakt tussc'nen' de religieusen
en de kloosters; de kloosters en de reli
gieusen zijn één.
En daarom is het ook niet waar wat de
heer Lingbeek beweert dat een klein deel
van het so.iaris der religieuse onderwijzers
en onderwijzeressen voor hen zelf wordt
besteed en dat de rest aan 'n ander valt,
aan de kloosters.
Het heele salaris is voor de religieusen.
Alleen zij besteden hel op 'r; bizondere
manier.
De "leek geeft het uit voor z'n gezin en
voor allerlei geestelijke behoeften, ook re
ligieuse indien hij deze bezit.
De kloosterling besteedt het verdiende
geld voor zijn lichamelijke en geestelijke
behoeften, en deze geestelijke behoeften
zijn op de allereerste plaats religieuse.
Maar om in die religieuse behoeften te
voorzien kan hij niet buiten zijn klooster.
Daar is het klooster voor. Het klooster
slaat niet buiten den religieusen onderwij
zer of de onderwijzeres, maar binnen hun
meest urgente behoeften. Zij hebben zich
vcreenigd om op deze wijze God te dienen
en hun zielen zalig te maken. Ten einde a!
hun aandacht voorzoover deze wordt vrij
gelaten door hun dagelijkschen arbeid te
concentreeren op God en Zijn Dienst, heb
ben zij zooveel mogélijk alle materieeie
zorgen van zich afgeschoven, leven zij in
een volkomen communisme, laten zij de
torgen voor den dag van morgen slechts
tan enkelen. Maar die enkelen, dc Over
aten, zijn gekozen door hen, zij onderwer
pen zich vrijwillig aan hun bestuur en het
is een zuivere daad van persoonlijken
voorkeur, welke hen dit gemeenschappelijk
leven lijden doet.
Als nu maar eerst heel duidelijk vast
staat, dat er geen tweeheid is: de religieu
sen en de kloosfcsrs.
Maar dat de kloosters en de religieusen
één zijn.
Dat de kloosters er zijn om de religieu
sen en dat zij door en voor dezen zijn ge
sticht en onderhouden.
Dat de religieuse onderwijzers en onder
wijzeressen derhalve hun salaris niet af
staan aan een inrichting die buiten of bo-
actie. Hoeveel Zelatrices we noodig hebben
Het aantal is groot n.l. 10.
Rayon 1. Zijlweg. 2 Gcd. Raamgracht. 3
Vervolgens is in deze aflevering opgenomen KI. Houtstraat -Bakenessergracht. 4 Gen.
de inhoud van een geschriftje, dat onlangs in
groote oplage door de Vereeniging is verspreid
en getiteld is „15 Vragen aan een ieder die
het wel meent met het Nederlandsche Volk
en belangstelling heeft voor Bestrijding van
de werkeloosheid, Bestrijding van de Ar
moede, Verlaging van de Belastingen en Ver
hooging van de Welvaart", waarin kort en
krachtig met overtuigende cijfers wordt aan
getoond, dat de bevordering van de nationale
nijverheid een algemeen nationaal belang is.
In „Wat de Vereeniging in de laatste
maand deed" wordt vermeld hetgeen in deze
periode tot stand werd gebracht.
Vervolgens treffen wij aan vervolg en slot
van de beschrijving van dc Nederlandsche
deelneming aan de Internationale tentoon
stelling voor Binnenscheepvaart, dezen zo
mer te Bazel gehouden, waaruit blijkt, dat
Nederland een uitstekend figuur op deze
tentoonstelling heeft gemaakt.
Verder is in deze aflevering het verslag op
genomen van de Demonstratiedagen van
Nederlandsch fabrikaat, van 23 tot en met 25
November j.l. in de lokalen van de Middel
baar Technische School te Groningen ge
houden. Hieruit blijkt, dat de Vereeniging
zeer krachtig en practisch in het belang van
de Nederlandsche nijverheid weet te werken,
en dat de gelegenheid, door de Vereeniging
aan een beperkt aantal Nederlandsche fa-
brikaterl gegeven om op deze wijze aan vak-
tnenschen hun fabrikaten te toonen en te de-
monstreeren, groot succes heeft gehad. Be
langwekkend zijn de afbeeldingen van de in
zendingen der deelnemers, bij dit artikel op
genomen.
Zeer van pas in dezen wintertijd is een bij
drage „De Nederlandsche Kachel en Haar
den industrie", waarbij ook verschillende af
beeldingen zijn opgenomen.
Tenslotte zij nog de aandacht gevestigd op
het zich steeds uitbreidende industrieele
filmarchief der Vereeniging op den indus-
trieelen exportvoorlichtingsdienst de Af-
deefïng Arbeidsbemiddeling voor hooger per
soneel en de opgave van die fabrikanten, welke
gerechtigd zijn tot het voeren van het natio-
naliteitskenmerk, „V.N.F." der Vereeniging.
WEER NED. LIKEUREN NAAR
FRANKRIJK,
De invoer wordt binnenkort vrijgelaten.
Naar de Tel. verneemt, zal de invoer van
jenever en likeuren uit Nederland in Frank
rijk eerstdaags weer toegelaten worden. Het
desbetreffende decreet wacht alleen nog op
de onócrteekening van Poincaré, den
minister van Financiën. Dc ingevoerde hoe
veelheden zullen alleen niet die van 1913
mogen overtrellen.
Dc actie van Nederlandsche zijde ten
einde een opheffing van het verbod van
invoer van Nederlandsche likeuren te ver
krijgen is ingezet naar aanleiding van dc
wedertoelaling van Engelsche whisky in
Frankrijk. Dank zij vooral de bemoeiingen
van de Nederlandsche K. v. K. te Parijs, zal
deze actie aldus spoedig met succes be
kroond v/orden. Het za' waarschijnlijk voor
namelijk de Hollandsche jenever zijn, die
hiervan zal proflteeren en minder de FIoI-
'andsche likeuren, daar Wijnand Foc.king
S.v. een eigen fabriek in Frankrijk geze!
heeft.
Tot nu toe moest voor invoer van een
-artij jenever een „permis" gevraagd wor-
len en als regel gold, dat deze alleen, en
nog slechts voor kleine hoeveelheden, aan
diegenen gegeven werd, die ooi: in 1917
(midden in den oorlog!) jenever ontvangen
en deze voor hun buitenlandsche clientèle
noodig hadden.
TFNTOONSTELL3NGSBERICHTEN.
In de December-aflevering van dit tijd
schrift (het Maandblad van de Nederland
sche Vereeniging voor Tentoonsteilingsbe-
Iangen) treffen wij aan, behalve een uitvoe
rige lijst van in voorbereiding ziinde ten
toonstellingen en Jaarbeurzen in Binnen-sn
Buitenland o.a.:
Eene mededeeling omtrent het succes, dat
de Nederlandsche afdeeling heeft gehad op
de j.l. gehouden 7e Jaarbeurs te Bandoeng.
Cronjestraat. 5 Tugelastraat. 6 Scheepma-
kersdtjk-Harmen Jansweg. 7 Jansweg. 8 Te-
ding van Berkhoutstraat-Nic. Beetsstraat. 9
Hoogenwoerd-Middenweg. 10 Vogelbuurt
Schoten.
De Kerstklokken galmen over de Bavostad.
Velen zullen een vroclijk Kerstfeest vieren,
doch niet allen, en daaronder zijn dc t.b.c.
lijders, die ook zoo gaarne het Kerstfeest
v/enschen te vieren in hun huiselijken kring.
Kom Dames, helpt hun leed verzachten
opdat zij ook in de toekomst het Kerstfeest
kunnen vieren in hun huisgezin.
Het moet voor U een groote voldoening
zijn als gij eens anders leveh kunt redden
Met belangstelling wachten wij de aanmelding
van de Dames af, opdat daardoor de uitbrei
ding van onze 5 Cents actie kan plaats heb
ben.
HET BESTUUR.
DE „TWEE MATEN".
Dezer dagen is bij de behandeling der
Begrooting van Financiën ook de tweele
dige maat, die door de regeering aan het
Nederlandsche Middenslandsarediet werd
uitgemeten, ecnige oogenblikken ter sprake
gekomen.
Over dc ongelijke behandeling met name
van de Hanzebank in het Bisdom Haarlem
in vergelijking tot dc A. C. B. is weliswaar
diet het „scherp debat" gevoerd, dat door
een groot deel van de pers werd verwacht,
doch er is toch alles bijeen een uurtje
aan zoek gebracht.
Het resultaat voot de A. C. B. is, dat dc
verhoogde regeeringsgarantie van l'.i tot
11 Li miliioeu gulden zonder hoofdelijke
stemming werd goedgekeurd.
Het resultaat voor dc ongelijk behan
delde Hanzebank in het Bisdom Haarlem
komt neer op „nul komma nul"!
Voor deze laatste tracht men het thans
als eene moreele voldoening voor tc stel
len, dat dc Minister van Financiën niet
heeft kunnen ontkennen, dat te dezer zake
ongelijke behandeling heeft plaats gehad.
Maar zelfs deze armeli.kc mo-eele „vol
doening" wordt nog schromelijk gehavend
door de toelichting, welke dc Minister
zich heeft gepermitteerd.
En al behoeft nu schijnbaar voor het
goed recht van deze katholieke zaak niet
k-achtig te worden opgekomen, voor haar
eer moge dan toch nu meer dan ooit wor
den gepleit.
Gezwegen worde van des Ministers ver
ontschuldiging van het geval met dc mede
deeling, dat de A. C. B. in 1915 en in 1918
nu eenmaal ook geholpen was!
Wij vreezen, dat dit argument nauwelijks
voldoende zal worden geacht, om aanne
melijk te maken, dat in 1925 opnieuw dc
milde helpende hand werd toegestoken.
Maar dc omstandigheid, dat de een tot
driemaal toe uit de moeilijkheden werd ge
red, beteekent toch in ieder geval aller
minst eene „verklaring" voor het feit. dat
de ander in volmaakt gelijksoortige positie,
den eersten keer den besten op een serie
botte weigeringen stuitte!
Maar dit nog terzijde gelaten.
Veel ergerlijker is hel volgende:
De Minister achtte het gewenscht als
zijn „absoluten indruk" vast te leggen, dat
er geen sprake van is geweest als zou men
gelet hebben op de richting van de steun-
verzoekendc dank.
Ter abstruetie van dezen „absoluten in
druk" citeert de heer dc Geer dan biigaand
gedeelte uit een brief, die door dc Neder
landsche Bank op 13 Juli 1925 is gericht
aan den Minister van Financiën;
„Wij hebben ons in December 1924 te
genover dc Hanzebank bereid verklaard
door onze agenten te 's-Gravenhage de
mogelijkheid van stcunverleening tc laten
onderzoeken, van welk aanbod de Hanze
bank echter geen gebruik heelt gemaakt.
Het is duidelijk, dat het door de Hanze
bank thans noemen van ecnige cijfers uit
een accountantsrapport niet voldoende is
om de eventueele risico's te peilen. Wij
hebben daarom de Hanzebank doen we
ten, dat wij nog steeds onze toezegging
van December 1924 gestand doen."
Ofsch'oon de Minister zich haastte de
voorlezing van dit citaat onmiddellijk ie
doen volgen door de pijnlijke openbaring:
„Deze woorden zeggen niet veel", schijnt
Icmsche Hanzebank
„Het niet verieenen van de garantie aan
Ie Hanzebank," aldus de Maasbode van
Zondag 12 December, „is een zaak, die
afgestuit is op verschil van inzicht tus
schen deze instelling -en de Nederlandsche
Bank. Deze iaatstc beweerde, dat de Han
zebank haar geen volkomen inzage van
zaken gaf.
In hoeverre dal juist is, moet thans tus-
schen deze instellingen tot klaarheid wor
den gebracht. Ds vrai.' blijft of de Ned.
Bank bij de A. C. B, wél genoegen nam
met een accountantsrapport en bi; de
Hanzebank niet."
Inderdaad, dat kan één van de vragen
zijn.
Maar er rijzen er véél meer en ook vécl
belangrijker.
En de allerbelangrijkste is we! deze: Wat
beteekent dit citaaj in een brief, welke
op den datum komt het aan op 15 Juli
1925 aan den Minister van Financiën door
dc Ned. Bank werd toegezonden?
Wat beteekent voorts de bliikbear zoo
veel indruk makende voorlezing daarvan
door den Minister in de Tweede Kamer?
Op 15 Juli 1925 was de Hanzebank in
het Bisdom Haarlem practisch reeds pl.m.
5 matreden in liquidatie! En op dat oogen
blik bericht de Ned. Bank aan de Regee
ring, dat zij aan de Hanzebank lieeft
doen walen, dat zij hare „toezegging van
December 1924" nog steeds gest~nd doet!
De Ned. Bank heeft dit aan de Hanze
bank niet doen weten. Doch al had zij het
wel gedaan, wal mocht deze vertooning
dan toch op dit tijdstip tc beduiden heb
ben gehad.
De „toezegging" van December 1924,
toen sluiting der bank een kwestie van
dagen geworden was en toen er slechts
Sprake Was van de simpele toepassing van
bet z.g, noodwetfe, kwam, gelijk ook in het
adres van de Hanze aan de Tweede Kamer
stond vermeld, hierop neer, dat de Ne
derlandsche Bank in beginsel bereid was
medewerking te overwegen, op voorwaarde
dat toen eu dan op liquidatie-basis geschat
nog 100 pCt. voor crediteuren beschikbaar
zou zijn,
Het spreekt toch vanzelf, dat zulk een
onderzoek daargelaten nog dat het voor
het beoogde doel geen zin had op dat
moment en op deze basis geen effect meer
kon sorteeren.
Voor de vergelijking is het niet ter zake
nienende de positie van de voor drie kwart
geliquideerde Haarlemsche Hanzebank met
de volwaardige A. C. B„ maar de positie
van de Hanzebank in Juni 1923 met die van
A. C. B. in 1925 Welnu, in 1923 vond de
Nederlandsche Bank ondanks den op dit
instituut geoefenden aandrang zelfs geen
aanleiding om een onderzoek in te stellen,
zoodat er toch we! allerminst reden is om
van een weigering vanwege de Hanzebank
te gewagen!
Ziedaar de betcekenis van het gebaar van
de Nederlandsche Bank in December 1924,
toen de Haarlemsche Hanzebank anderhalf
jaar in crisis was, toen al dien tijd tever
geefs met dc Nederlandsche Bank was
onderhandeld, toen ongeveer driekwart
van den boedel geforceerd was weggerukt,
toen 65 pet. van debiteuren was terug
gevorderd en 70 pet. aan crediteuren was
uitbetaald, toen faillissements-aanvragen
den loestand onhoudbaar maakten en de
sluiting van het bedrijf dan ook werd afge
dwongen.
Het is deze Nederlandsche Bank, die in
Juli 1925 een kalebelletje naar de Regeering
stuurt om te ve"kla~en, dat zij deze „toezeg
ging" nog steeds gestand doet, het is dit
katebelletje, dat er den Minister toe brengt
zijn handen in onschuld te wasschen, het
iS deze van eiken reëclen ondergrond ge
speende h'storie, die de Kamer doet retiree-
ren en die de Maasbode er toe brengt
hel verlossende woord voor Minister De
Geer en voor de Regcering te spreken!
Hoe is bet alles mogelijk?
In December 1924 was er een sterfbed
en In Juli 1925 was er een graf.
Maar er was leven en gezonde hoop
voor de Haarlemsche Hanzebank bij het
uitbreken der crisis van buiten af in Juni
1923.
Het komt er derhave op aan, wat toen
ebc
denken dan ook voorhands niet aan steun.
Vergelijk ,j hiermede de houding ten
opzichte van da A. C. B„ waar ondanks
mogelijk, zij het clan niet waarschijnlijk
verlies van dr'e mihioen, niet alleen aan
Steun gedacht is, maar deze ook inderdaad
is verteend.
Deze brief is maatgevend voor dc hou
ding, welke dc Nederlandsche Bank vanaf
den eersten crisisdag tot het tragisch einde
der Haarlemsche Hanzebank heeft aange
nomen en niet de schriftelijke lijkrede van
Juli 1925' En de be'rokken Ministerieelc
Departementen wisten van deze lijdensge
schiedenis af, zonden de pleitvoerders voor
de Haarlemsche Hanzebank van het kastje
naar den muur, lieten zich nog eens en
nog cens mondeling en schriftelijk inlich
ten, maar hielden dc zaak ten slotte gelijk
ze was. ja weigerden zelfs eenige verlich
ting te brenger, door de simpele toepassing
van het toiaal gevaarloos Hanzc'ncodwetje.
Had geen der Kamerleden dezen brief
vzan 20 Juli 1923 ter beschikking?
En was niet mede aan de hand van het
door do Hanze toch niet voor spek en boo-
nen verzonden adres het Ministeréiel citaat
cr middellijk te desavoueeren geweest?
Maar waarom is het dan niet gebeurd?
Waarom weer rustig over z'n kant laten
gaan, dat bij wijze van compensatie voor
H. den Bisschop van Roermond, de stïch.
tir.g van een kerkje in „Husken" ten spoe
digste in vervulling moge gaan.
Verschillende veroordeelden in
hooger beroep.
Naar verluidt hebben de in verband met
het militaire oproer te Ede veroordeelde sol
daten Ft. Koring, G. Feddema, J. Overeetn
en A. de Vries hooger beroep aangeteekend
tegen het nun opgelegde vonnis. Ook J. Rut
gers betrokken bij de relletjes te Assen, is in
hooger beroep gegaan. W. Westerhove be
rust in zijn vonnis, terwijl de beide anderen,
die l e trok ken waren ir. het geval te Ede nog
geen besluit hebben genomen.
GEEN UITKEERING KRACHTENS DE
ONGEVALLENWET.
Een te Rotterdam woonachtige dienstbode,
die aldaar in betrekking was bij een banket-
de garantie van tien milifoen aan de A. C.bakker, voor wien zij hoofdzakelijk huishou-
rv i l 1 1 11 J..-«..'„Uc-Sa nnl
£e9furd 's' j- j nenbelang.
Welnu, toen moest cr „gesaneerd worden
Toen werd bij monde van den Thesau-
der Generaal destijds de heer Trip
door de Regeering aan de Haarlem, che
Hanzebank de eisch gesteld, de kassen tc
sluiten en surseance van betaling te vra
gen, waardoor men de instelling met een
zoet lijntje had kunnen doen verdwijnen.
Toen werd elke steun van Regeerings-
wege al maar uitgesteld en uitgesteld, ver
wezen van depar ement naar departement,
18 lange maanden achtereen, tot het bit
tert einde.
Toen geschiedde het, dat op 20 Juli 1923
dat is anders dan 15 'Juli 1925! vol
gent! briefje de Hanzebank bereik '.e van de
zijde der Nederlandsche Bank,
's-Gravenhage, 20 Juli '23.
„Hoofddirectie van de
Hanzebank, Delft."
„Mijne Heeren,
„Hierbij hebben wij dc eer onze telefo
nische mededeeling van hedenmorgen te
„bevestigen, waarbij wij U in kennis stel-
„den met het besluit van onze Direc'ie
„betr. de door U 16 dezer ingediende aan
vrage tot toela ing tot het disconto.
„Zooals wij U daarbij mededeelden, kan
„de Directie tot haar leedwezen U niet tot
„het disconto toelaten. Zij rel oreert aan dc
„vele besprekingen telken maal tot dezelfde
„conclusie hebben geleid.
„Waar ook het „Resumé van enkele be-
„sprekngen over reorganisatie", opgesteld
„door hel Can'raai Hanze-Bureau, haar i"
„haar opinie versterkt, dat het kapitaal
„van Uwe instcl'ing niet als intact mag
„worden beschouwd, terwijl eerst nazeke-
„ren tijd meer gegevens besclvkbaar zullen
„komen omtrent de vraag of er meer dan
„wel minder dan het kapitaal verloren is,
meent zij voorhands bij die conclusie te
„moeten blijven.
„Hoewel het in het Algemeen niet 'nare
gewoonte is, om besluiten over het weigc-
„r'en of toestaan van disconto-toelating te
„motiveeren, verzoekt zij ons in dit geval
met hare afwijzer.de beslissing als boven
staand U in kennis te willen stellen.
Hoogachtend,
DE NEDERLANDSCHE BANK.
Agentschap 's-Gravenhage.
w.g. Jas.
w.g. Reuchlin."
Daar verklaart dus de Ned. Bank niet bij
het .reeds vijf maanden gesloten graf, maar
bij de levende en voor haar bestaan vech
tende Hanzebank:
't Kan wezen, dat er van Uw aandeelen-
B., een volkomen onjuiste beschuldiging
aan he! adres van de Hanzebank werd ge-
auceerd, terwijl de conlra-decumentalie
voor het grijpen lag?
Waarom nu bovendien nog de situatie
geschapen, dat hel orgaan van den neutra
len Middenstandsbond thans glorieeren kan
in zijn triomf en dat het zegt en zeggen mag-
De pers was in beroering, de Hanze had
geschreven cn geadresseerd en nochtans
zie, in een amcrii je was onze zaak er
door.... zonder hoofdelijke stemming!
Ze hebben gelijk, voor zoover het be
treft hun zaak.
Maar hce is het met de onze?
Vooralsnog kan de Katholieke midden
stand, helaas, niet ontkomen aan een ge
voel van bijkans volkomen verlatenheid en
voelt hij diep de bestendigde afwezigheid
van zelfs dc meest aanvankelijke rechtsge
lijkheid.
En daarbij kan de huidige Minister van
Financien niet buiten spel gelaten worden,
hoe genoeglijk Zijne Excellertie zulks ook
tracht te bereiken met een briefje dat ge
heel buiten de kern van dc quastie (Hanze
bank 1923 A. B. C. 1925) omgaat. Want dc
crisis dateert van Juni 1923, de fatale brief
van de Nederlandsche Bank werd verzon
den in Juli, en eerst op '11 Augustus van
hetzelfde jaar ontstond de politieke situa
tie, welke het ministerieelc leven van den
heer De Geer voorloopig beëindigde.
Evenmin valt o.i. te accepteeien, dat de
Regeering, dank zij 't „opklarend" kamer
debat terzake van het „meten met twee
maten" van alle smetten vrij zou zijn te
pleiten. De Regeering moge hare adviezen
bij anderen en in casu met name bij de
Nederlandsche Bank hebben ingewonnen,
zij blijft tenslotte zelve verantwoordelijk.
Daar bovendien vaststaat, dat dc Neder
landsche Bank het crcdiet van de A. C. B.
niet zou hebben verhoogd zonder de garan
tie van den Staat, vraagt men zich af, welke
boodschap de A. C. B. aan het Departement
van Financiën meekreeg, toen zij hare moei
lijkheden kwam blootleggen.
Al zal men de „Maasbode" gaarne toe
stemmen, dat de Nederlandsche Bank zich
moeilijk zal kunnen verantwoorden omtrent
het lorceesen van een bepaalde eenzijdige
situatie in het Middenstandsbankwezen, de
ruwe en naar een bepaalden kant toege-*
braebte schade, welke aan tal van katho
lieke middenstanr'sbedrijven met onnoodige
hevigheid is berokkend, blijft mede vormen
een aanklacht tegen dc Regeering.
Tenslotte met alle respect voor de
redevoeringen van de heeren van Wijnber
gen en Van Dijk in ee.ste instantie ook
het optreden - van de Katholieke Kamer
fractie kan tot ons leedwezen niet als vol
komen bevredigend worden aangemerkt.
De heele geschiedenis ging te veel als een
nachtkaars uit en in zeker opzicht gevoelt
de katholieke middenstand zijne achterstel
ling na de openbare behandeling zelfs grie-
vender, daar de ezelstrap, welke in den
vorm van het ministerieel citaat het
moge dan zijn onbewust de Hanzebank
werd achterna gegeven, niet met een klin
kend protest beantwoord is geworden, of
schoon het feitenmateriaal daarvoor in
overvloedige mate ter beschikking van de
Kamer stond.
Om al deze redenen zal er o.i. ook nu
nog, ja nu vooral „meer licht" in deze.-ver-
onachtzaamdc zaak moeten komen.
Al gaat het dan nu niet meer om de
knikkers, zooveel te meer om het spel en
om het recht.
Het moge slechts een middenstandsquaes-
tie gelden, hel is dan toch een van millioe-
deliike werkzaamheden verrichtte, doch ook
's avonds den winkel schoonmaakte en daar
des Vrijdags gedurende drie uren werkte,
overkwam een ongeval, toen zij de trap van
het huis dweilde. Doordat haar patroon eea
ingevolge de Ongevallenwet verzekerings-
plichtig bedrijf uitoefende en deswege de
onderneming door de Rijksverzekerings
bank verzekeringsplichtig was verklaard,
meende zij ter zake van het haar overkomen
ongeval aanspraak te hebben op uitkeering
krachtens de Ongevallenwet, waartoe zij aan
het bestuur der Rijksverzekeringsbank een
verzoek richtte.
Dit bestuur was evenwel van oordeel, dat
het ongeval haar niet was overkomen in ver
band met een dienstbetrekking in een ver
zekeringsplichtig bedrijf, aangezien de werk
zaamheden bij het verrichteA waarvan zij
door het ongeval werd getroffen, behooren
tot het gebied van de huishouding. Ook de
Raad van Beroep te Rotterdam, waarbij de
getroffene tegen de beslissing van de Rijks
verzekeringsbank in appèl ging, oordeelde
op dezelfde gronden, dat klaagster ter zake
van het ongeval geen aanspraak kon maken
op schadeloosstelling ingevolge de Onge
vallenwet.
Den 20sten December 1926 heeft de Cen
trale Raad van Beroep te Utrecht, door deze
uitspfaak van den Raad van Beroep te Rot
terdam te bevestigen, in hoogste instantie
uitgemaakt, dat getroffene ter zake van haar
ongeval geen uitkeering krijgt krachtens
de Ongevallenwet.
In omloop na 27 December.
De Directie van De Nederlandsche Bank
maakt bekend, dat zij na 27 December 1926
een bankbiljet van 120 in omloop zal bren-
gen-
De voorzijde van dit biljet heeft een in twee
kleuren, lichtbruin en lichtgroen gedrukte
vischgraatvormige guilloche, als ondergronf
welke rechts van het biljet een strook onbe
drukt laat. In deze strook, welke lichtblauw
van kleur is, komt het watermerk (2 bijen)
voor.
De tekst, luidende als volgt
DE NEDERLANDSCHE BANK
betaalt aan Toonder
TWINTIG GULDEN
CHRIS JANSEN.
Men schrijft ons;
De Vereeniging „Pius X" heeft ten doel
gratis goede lectuur te verspreiden en meer
bijzonder in den vorm vin dag- en week
blad, vooral onder onverschillige katholie
ken en huisgezinnen van gemengde huwe
lijken.
Hoe menig huisgezin van gemengd huwe
lijk. of door hel Socialisme aangestoken,
gaat voor het Gelooi verloren! Daar, waar
de priester geweerd wordt en zijn vermaning
vruchteloos blijft, zal niet zelden dc lec
tuur alleen, vooral het periodiek versch -
nend blad, niet alleen voor algehcelen af
val behoeden, maar zelfs een heilzamen in
vloed ten goede uitoefenen.
Ten volle heeft daarom ook ons kerkelijk
Gezag deze vereeniging goedgekeurd.
Katholieken van Nederland, steunt het
heerlijke do'el dezer Vereeniging! Veel hebt
gc over voor het buitenlandsch missiewerk;
vergeet echter ons binnenlandsch missiewerk
niet. Is Christus op aarde gekomen gelijk
wij in dezen Kersttijd herdenken om al
len zalig te maken, wilt van uwen kant
medehelpen tot de voltooiing van bet Vct-
losserswerk: de gratis versDreiding van goe
de lectuur onder onverschillige geloofsge-
nooten en andersdenkenden.
Met dc grootste dankbaarheid zal daar
om Uw Kerstgave in den vorm van een
financieele bijdrage worden aanvaard door
den voorzitter der vereeniging, Pater II. v.
d. Sando, C.s.sR,, gironummer 93326, of per
postwissel-, Goudseherijweg 123, Rotterdam.
Van de hand van P. Justinus Jansen O.
is geheel boven in het midden van het biljet
gedrukt. Dc ruimte tusschen de letters wordt
gevuld met een guilloche. Onder dezen tekst
zijn twee vakjes bestemd voor de handtee-
keningen van den President en den Secre
taris. Tusschen beide vakjes is het Neder
landsche wapen gecomponeerd. Onderaan
rechts van het middenveld bevindt zich ee t
gravure van een stoeren visschersman in olie-
jas en zuidwester, de beide handen aan het
stuurrad geklemd. Links hiervan een orna
mentaal monogram N.B. Geheel links van
het biljet een decoratief zeepaardjesmotief.
In de vier hoeken is het cijfer 20 in een recht
hoekige versiering geplaatst. De geheele op
druk in zwart aangebracht.
De achterzijde van het biljet is, met vrij
lating van de watermerkstrook, geheel be
drukt met een groot geguillocheerd motief
in een bruine en groene kleurenmenging. I-t
dit motief komt drie keer het cijfer 23
voor Boven en onder op de grijze fond n
aan de'bovenzijde van de watermerkstroc k
komt driemaal herhaald in bruin gedrukt c.e
serieaanduiding en de nummering vcor a, n
de onderzijde van de watermerkstrook is in
zwart gedrukt het woord Amsterdam rc/.t
dan datum.
I Ir. de grijze fond zijn in de vier hoeken
J vakjes uitgespaard, waarin een uitreksel v. n
de artt. 208 en 209 van het Wetboek van
Strafrecht is afgedrukt.
De biljetten worden gedrukt op aan alle
zijden recht afgesneden papier van ongeve.-r
17 bij 9 centimeter. Zij worden ter voorzij .e
voorzien van een afdruk van den stemj el
der handteekeningen van den President en
den Secretaris. De biljetten zijn gedatee d
van 2 Januari 1926 af.
F.M. is en brochure verschenen getiteld:
„Dver de werkers van het zwarte goud",
waann hij o.m. een schets geeft van het
even van den mijnwerker en er op wijst,
hoe noodig het is, dat een nieuwe kerk ge
bouwd wordt in dc mirnwerkers kolonie
„Husken" te Heerlen. In zijn vlugschrift
doet hij levens een beroep op de mildadig-
beid', opdat de dringende wensch van Z. D
Het eerstvolgend examen Kerklatijn al
worden afgenomen tc Amsterdam op a-
terdag 8 Januari 1927. De examencomn' ;-
sie i ïs ongewijzigd gebleven. Candida m
moeten zich aanmelden vóór 1 Januari t.s
bij den secretaris der commissie, den hi r
H. A. M. Douwes, Bloemgracht 130, Am
sterdam.
PURMERF:ND, 23 Dec. 1926 „Afslagvcr.
Beemster, Purmerend en Om sreken'.
Witlof 0.20—0.21 per K.G. Bloemkool
6.8022, Roode kool 1.403.70, Sa
voyc kool 1.503.50, per 100 stuks.
Spruitkool 1.153.05 per 15 K.G. Boere-
kool 1.4S—1.80 per 100 struiken. Andijvie
1.203 per 100 krop. Uian 0.510.82
per 25 K.G. Prei 9.90—10.80 per 100 bos.
Appels. Lunlersche Pippel ng 0.29, Pre
sent van Enge'and 0.280.45, per K.G.
Peren: Comtesse de Paris 0.25 per K.G»
Winterjan 8.8013.80 per 100 K.G.
