STADSNIEUWS
Verheugend.
Voornaamste Nieuws
De prótestvergadering fegen de
Kerkvervolging in Mexico.
Een telegram naar Z.H. den Paus.
Dinsdag 1 Februari 192?++
50ste Jaargang No. 16464
Aangifte moei, op straffe vara verlies van alle rechten, geschieden ullerlIfSt driemaal vier en twintig uren na hel ongeval
Dit nummer bestaat uit 8 bladzijden - Eerste Blad
J. J. WEBER ZOON
OPTICIENS - FABRIKANTEN
Koningstraat JO Haarlem.
WEERBERICHT.
Pastoor B. P. M. de Jong.
Se abonnementsprijs bedraagt voot
Haarlem en Agentschappen:
Per week 0.25
Per kwartaal 3.25
franco per post per kwartaal bij
vooruitbetaling3.58
Bureaux: NASSAULAAN' 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen)
Postrekening Nc. 5970.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Adeerfentiën 35 cents per regel.
rraag- en aanbod-advertentiën 1-4
egels 60 et per plaatsing: elk*
regel meer 15 ct., bij vooruitbetaling
Advertenties tusscben den tekst,
als ingezonden mededeeling 60 ct.
per regeL
Bij contract belangrijke korting.
Alle ibonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsvoorwaarden f 'ïjlpfl Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door j 7 A bij een ongeval met f OKfl bij verlies van een hand, IOC bij verlies van een f Rft bij 'n breuk van f bij verlies v.een
tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen uUUU. verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen: dU." doodelijken afloop vju.' een voet of een oog; l&Vt duim of wijsvinger t UU. oeen of arm; andere vwgee.
Er gebeurt, vooral in het openbare leven
van het buitenland, zóóveel, wat voortdu
rend tot critiek, tot klacht en zelfs tot
protest aanleiding geeft, dat wij met moe
ten verzuimen ook te wijzen op het goe
de, waar wij het vinden. En wij doen dat
met fe meer graagte, wanneer zoo dicht aan
onze grenzen te prijzen valt.
De zeer lange regeeringscrisis in Duitsch-
land is thans geëindigd. Tot veler verwon
dering is de oplossing gekomen door een
zwenking van het katholieke Centrum naar
rechts. „Rechts" beteekent in de buiten-
landsche politiek meestal tiet, wat het bij
ons aanduidt: niet de scheiding in christelij-
ken eenerzijds. liberalen en socialisten an
derzijds bedoelt men, wanneer men in
Duitschland Frankrijk en andere landen
spreekt van „rechts" en „links". Men duidt
daar met de rechtscben de conservatieven
aan, de behoudensgezinden op sociaal ter
rein, de vijanden ook van de republiek, de
propagandisten voor de monarchie. Daar
tegenover staan dan middengroepen, die
gematigd zijn in hun sociale en republikein-
sche opvattingen en de linkschen, die in
alles tot het uiterste overhellen.
Zoolang in Duitschland de republiek be
dreigd werd, was het begrijpelijk dat het
Katholieke Centrum, dat de bestaande
orde tot basis voor het staatswezen nam,
met de andere democratische en zelfs so
ciaal-democratische partijen meeging, om de
jonge republiek naar bu:ten in aanzien te
doen toenemen en inwendig te verstreken.
Hoe meer echter het gevaar voor 1 het
voortbestaan der republiek zelf week, hoe
meer het Centrum gelegenheid kreeg aan
dacht aan andere vraagstukken te schen
ken. En hierin ligt de verklaring, waarom
de Duitscbe katholieke pariij met schijn
bare verzaking van democratische beginse
len onder leiding van den bekenden katho
lieken politicus dr. Marx in een regeerings-
combinatie met de gematigde Volkspartij
en de conservatieve, de „réchtsche"
Duitscb-Nationale partij is getreden.
Dit heeft heel wat strijd gekost, ook in
eigen kring. Want het Duitsche Centrum is
een Katholieke Volkspartij, omvattende alle
groepen der Roomsche bevolking; heeft zelf
een uitgesproken rechter- en linkervleugel
nog sterker dan ten onzent Nog voor kort
heeft datzeflde Centrum geweigerd om, on
der leiding van een niet-Katholieken kabi
netsformateur, met de Duitsch-Nationalen
samen te werken. Marx heeft echter eerst
van de Duitsch-nationale leiding de erken
ning geëischt, dat de tot nu toe gevolgde
buitenlandsche politiek van verzoening zal
worden volgehouden en ten tweede, dat de
regeering onwrikbaar zal blijven staan op
den bodem van de republikeinsche grond
wet. Op die basis, welke beter en gemak
kelijker mei andere partijen ware te ver
krijgen, is toen als nieuw element naar vo
ren gebracht de schoolkwestie. Wat deze
momenteel in Duitschland beteekent, heeft
kort geleden naar de Standaard herin
nert dr. Kolthaus in „Anti-revolutionaire
Staatkunde" uiteengezet. Er heerscht op
schoolgebied in Duitschland een godsdienst
strijd. Eenerzijds is er 't streven, om de school
zooveel als maar mogelijk is ieder gods
dienstig karakter te ontnemen. Na de revo
lutie van 1918 uitte zich dat streven aan
vankelijk in den meest -friesten vorm. Het
krachtig verzet van de bevolking heeft
echter de mogelijkheid van bestaan voorde
confessioneele school in stand weten te
houden. In verschillende Bondsstaten, vooral
in Saksen en in Hamburg, is niettemin de
geschiedenis der school gedurende de laat
ste acht jaren een echte lijdensgeschiede
nis geweest.
Een echte lijdensgeschiedenis, maar te
gelijk, schrijf' Dr. Kolthaus, een heerlijk
getuigenis van hél geloof en de volharding
van de Christelijke -.uders en hun leids
lieden. De uit de aanvaller, op de gewe
tensvrijheid voortgekomen onrust wierp
deze rijke vrucht af, dal de belangstelling
in het Christelijk onderwijs geweldig toe
nam en dat overal de ouders zich aaneen
sloten ter verdediging van hun kroost.
Hoe zeer men zich van de groote hetee-
kenis van de religie-vraag voor het school
wezen bewust is geworden, blijkt bijvoor
beeld uit een brochure „Die versinkende
Volksschule", waarin een onderwijzer op de
eenheidsschool velerlei critiek oefent, maar
tegelijk op krachtige gronden Christelijk
onderwijs bepleit. Wanneer de confessioneele
school terugkomt, zoo schrijft hij, dan spreek
ik niet meer van de wegzinkende volks
school, maar van de to' een nieuw leven
opgestane volksschool.
Welnu, in dezen schoolstrijd hebben de
twee groote partijen: Duitsch-Nationalen en
Katholieken elkaar gevonden. Want onder
de rechtsche elementen schuilen zeer veel
christelijken. Men is elkander in staatkundige
meeningsverschillen tegemoet gekomen en
heeft gekozen voor een gemeenschappelijk
optreden op het gebied der vrije school.
Reeds lang gevoelden zoowel de protestant-
christelijken als de katholieken, dat de toe
stand der zedelijke verwording der jeugd in
Duitschland onhoudbaar werd en dat het
zoowel een godsdienstig-zedeijjk als een
nationaal belang was, dat tegen het drieste,
radicale opvoedingssysteem op de staats
scholen werd opgetreden. Reeds toen dr.
Luther twee jaad geleden met zijn kabinet,
steunend op de Duitsch-nationalen, optrad,
ztide hij deze merkwaardige woorden in
zijn regeeringsverklaring:
„Alle economische en belastingmaatrege
len kunnen echter op zichzelf alleen de
wederopstanding van Duitschland niet te
weeg brengen. Veeleer moeten de zedelijke
levensvoorwaarden steeds sterker invloed
gaan oefenen op het geheele staatsleven.
Onze op christelijken grondslag gegroeide
cultuur moet verdiept en haar goederen
moeten in zoo groot mogelijken omvang ook
voor de onbemiddelden bereikbaar zijn. De
Rijksregeering wil haar geheele regeerings-
weikzaamkeid door zulke zedelijke gedachten
doordrongen zien. Zoo hoopt 'zij binnenkort
een reeds lang voorbereide Rijksschoolwet
aan den Rijksdag voor te leggen."
Deze woprden vonden toentertijd zoowel
bij de Duitsch-nationalen als bij de Katho
lieken bijval. Politieke meeningsverschilen
over kwesties van staatsvorm en buitenland
sche politiek hielden echter beide partijen
tot nog toe van elkaar. Dat zij elkaar in
e?.n veelbelovenden schoolstrijd gevonden
hebben, wekt natuurlijk de woede van de
socialisten en dergelijke radicale partijen, die
den Katholieken verraad aan de democrati-
■sche tn republikeinsche beginselen verwijten
De toekomst zal wel uitwijzen, dat het
Centrum in een ontwikkelingsgang der re-
i-ubiiek en in de buitenlands hc politiek de
leiding zal weten te houden. Ten koste van
wat democratischen schijn mocht inmiddels
een zoo eminent belang a's de bescherming
van het christelijk onderwijs niet worden
verwaarloosd. En het temt tot verheuging,
dat eindelijk in Duitschland weer eens de
politieke strijd boven de kleine belangen-
twisten tot dit nooge peil is opgeheven.
De groote zaal van het gemeentelijk Con
certgebouw was Maandagavond tot in de
uiterste hoeken gevuld met belangstellenden
om de grootsche protestmeeting tegen de
Kerkvervolging in Mexico mede te maken.
Het strekt de Algemeene R.-K. Propa-
gandaclub tot eer deze betooging georgani
seerd te hebben en de eivolle zaal leverde
het onomstootelijk bewijs, dat men ook in
Haarlem hartelijk medevoelt en deelneming
gevoelt met het lot van onze arme geloofs-
genooten in Mexico.
In het gereserveerde gedeelte van de
zaal hadden tal van autoriteiten plaatsgeno
men, onder wie wij opmerkten: mr. J. N J.
E. Heerkens Thijssen, lid van de Eerste Ka
mer, wethouder van Haarlem en voorzitter
van het eere-comité voor deze meeting; de
leden van de Tweede Kamer de heeren Chr.
v. d. B.lt en A J. Loerakker; do heer J.
N, Hendrix, lid van Ged. Staten van Noord-
Holland, verschillende gemeenteraadsleden,
den Hoogeerw. heer deken L A. A. M.
Wcsterwoudt, talrijke Z.Eerw. heeren gees
telijken uit de stad en verder vele leden
van het eere-comité.
De vergadering werd gepresideerd door mr.
J. N. J. E. Heerkens Thijssen, die een kort
openingswoord sprak.
Het is ons een groot'genoegen, aldus spr.,
dat zoovelen opgekomen ziin, die blijken
belang te stellen in het lot van hun ge-
loofsgenooten aan de andere zijde van de
aarde en die adhaesie willen betuigen aan
een protest tegen de kerkvervolging, die
thans in Mexico heerscht.
Saamhoorigheid spreekt hieruit ten dui
delijkste Toch wordt nog wel ook van de
zijde "van sommige Katholieken, de vraag
gehoord: „Wat baat een dergelijke Protest-
vergadering ,n Haarlem voor Mexico en
maken v.-e ons door een dergelijke manifes
tatie niet blachelijk? Daarom wil spr. in het
kort het dioel van dezen avond verklaren
Wij zijn een schakel in den grooten keten,
die de R.-K. Kerk vormt en het hoofd djer
R-K. Kerk, de Paus, wenscht te vernemen,
dat heel de wereld meevoelt met het lot
der Katholieken in Mexico.
Daarom stelt men ook prijs op een getui
genis ook uit Nederland, tenminste uit de
voornaamste steden van ons land. Feitelijk
is Haarlem aan zich zelf verplicht een pro
test thans t^ uiten.
Allengs heeft de neutrale Nederlandsche
pers de bewering geuit, dat de Roomsch
Katholieke bevolking in Mexico niet zoo
veel zaaks is en dat het feitelijk zoo erg niet
is, dat een minderwaardig deel der Mexi-
caansche bevolking, voorafgegaan door
minderwaardige priesters, achteruitgezet
wordt.
Om tegen deze bewering stelling te ne
men heeft de Alg R.-K. Propagandaclub
omgezien naar een persoon, die tot oordee-
len in deze ten volle bevoegd is en het was
de Propagandaclub een voorrecht een man
gevonden te hebben als den heer Wahlen,
een journalist, die langen tijd in Amerika
heeft vertoefd.
Alvorens de heer Wahlen zijn rede uit-
sfxrak, trad de heer Olivier Koop op met
een Klein a capella koor.
Zich bijzonder aansluitend aan het karak
ter van den avond, waren een drietal com
posities gekozen, n 1. Christus Stervende,
van H. Andriessen: Beati Eritis van Joannes
Gruce en O. vos onnes van H. da Vittoria.
De suggestieve leiding van den dirigent
wist de kleine schare te inspireeren tot een
vertolking, die op vele momenten verre
boven het middelmatige uitging en dit moge
te meer als een gunstige factor worden
beschouwd, wanneer daarnaast tevens wordt
vastgelegd, dat de composities niet van de
gemakkelijkste 'zijn.
Geopend werd met „Christus Stervende
van H. Andriessen en daarmede was al een
zeer gelukkige greep gedaan, want hoewel
wij op de qualteit der twee andere wer
ken in geenen decle iets willen afdingen,
was^de uitvoering van Andriessens' werk
toch verreweg het best. Het subtiele num
mer werd met zulk een toewijding vertolkt,
dat wij gaarne nog meer van Andriessen
zouden gehoord hebben
De twee andere composities werden gezon
gen voor en na de pauze. Olivier Koop had
een extra verdiend apnlaus telkenmale in
ontvangst te nemen voor de kranige pres
tatie.
Hierop neemt de heer F. J. Wahlen het
woord. Alvorens een protest te uiten, wi'
spr. eerst onderzoeken, na- alles, wat men
over Mexico las, wat '.och wel het innerlijk
wezen moge zijn van de moderne, maar niet
mnubi bloedige kerkvervolging in Mexico.
Difnr het bestuur der R. K. Prcpaganua-
club is spr. uitgenoodigd als kat' oliok leek
;n zijn kwaliteit van journalist, om met
kennis van zaken, door een jaren.ang ver
blijf in het Amerikaansche werelddeel ver
kregen, te spreken. Om meet licht te ver
spreiden op niet het steeds aangroeiend en
waarlijk dramatisch nieuwsrelaas, dan wel
op het innerlijk karakter, van wat er wc*-
kclijk in Mexico gaand i is. Om dan tegen
de gruwelen, onder justificatie van eer. z g.
grondwet bedreven, protest aan ie teeke-
nen. Om te trachten ie.vens méér ware, cb-
jectieve kennis zoo mogelijk bij te brengen
oi c'at niet alleen de kerkvervolging, maar
ook zoowel het land van Mexici als de in
woners en hun geschiedkundige culluur'-
onlwikkeling beter gekend zouden worden
Want door betere kennis zouden ook dr
krantenberichten over Mexico, de getuige
nissen van zoovele onpar ijdige toeschou
wers, de Pauselijke en bisschoppelijke uit-j
spraken, ja alles wat er zooal in allerei pe
riodieken, binnen- en buitenlands, over de
kerkvervolging in Mexico verschenen is, be.
ter in hun werkelijkheids-perspectief, meer
in aller volle verbeelding van wat het leven
is in Mexico, komen te staan, zoodoende
zou ook het oordeel van spr.'s toehoorders
beter gerechtvaardigd worden.
Wanneer men de diepere metieven, de
verschillende oorzaken kent van Mexico's
huidige cultuur-drama, dan zal het zooveel
gemakkelijker vallen een intelligent verband
te zien tusschen de dagelijksche droeve
nieuwstijdingen daaromtrent en de duistere
machten, die de kerkvervolging leiden.
Voor spr., als Nederlandsch iournalist,
ffort geleden uit Amerika teruggekomèn.
het een groote eer, hier in Haarlem te spre
ken.
In deze goede stad Haarlem immers, met
haar eerbiedwaardig verleden en wier
roemzuchtige geschiedenis zulk een roman
tisch deel van de eeuwige geschiedenis van
héél het christendom geweven is geworden.
Want hier in Haarlem heeft de voorvader
lijke bevolking steeds zulk een beduidende
rol gespeeld wanneer het ging om dat
Christendom. Waarlijk, men kan de fraaie er.
lieve stad niet doorwandelen, men kan er de
eerbiedwaardige, zoowel godsdienstig» als
historische gebouwen niet bewonderen, zon
der eventjes in een zoete mijmering te ver
vallen over 't oude christendom! Over de
heerlijke romantiek die nog hangt rond de
traditioneele namen van straten, plaatsen er
dingen, de romantiek van het aloude cbris
tendorn! Hier, in Haarlems straten worden
we er nog telkens weer aan herinnerd, dat
ör Kruis is en een Kruisweg! Hier zeggen
namen van oude dingen spreker, da. et
Kruisvaarders waren, dat St. Jan de Pa
troonheilige was der Tempeliers en dat de
Tempelridders een der roemruchtige verde
digers waren van het bedreigde en gehoon
de Christendom! Hier, wanneer de mystieke
avondstilte neerdaalt, dan klinken zoet, ah
liet oude couvre-feu der poortklokken, over
de geuren van het Haarlemsche bloemenland
uit, de lieflijk zilveren klokkeklanken van
Damiate!Deze stad heeft er steeds naar
gestreefd, vanaf de nu bijna legendarische
Christen ridder-oorlogen tegen de Sarace-
nen, welke ook uit deze oorden zoovele
Kennemer-edelen en Hollandschen adel
trokken een practisch krachtig Christendom
naar buiten te doen prediken., Vanaf de
tocht der Kruisvaarders, zegt spr. tot aan
de geleidelijke voltooiing der merkv/aard'ge
tweede Sint Bavo-kathedraal, door zeven
eeuwen van ontwikkeld christendom heen
Hier, in Haarlem, was men er vaak op uit.
om het aloude christendom le doen hoog
schatten, óók door roofzuchtige en fanatieke
belagers, die, door alle eeuwen heen en in
alle werelddeclen Christus en Zijn Kerk
zoeken te treffen.
De inwoners dezer aloude Hollandsehe
siad hebben overigens steeds bij het vor
men der openbare meening in ons land een
beduidende rol gespeeld. Op heden vormt
ook 't katholieke deel der Haarlemsche be
volking een belangrijk kwalitatief deel, niet
alleen van de stad, maar ook van de vrucht
bare landstreek, waarvan deze stad met
zooveel rechtmatige trots het aantrekkelijke
middelpunt, de mooie, fleurige en nijvere
hoofdstad kan genpemd worden. En niet al
leen als christen, als Nederlander is spr. blij
u hier dezen avond te kunnen toespreken,
als Nederlandsch journalist immers moet
het mij al niet minder aangenaam zijn. In
deze stad immers, waar de aloude ambach
ten,'de kunsten en wetenschappen zoozeer
tot bloei kwamen, daar staat in de rijke ge
schiedenis ook nog het geweldig belangrijk
feit opgeteekend, hetwelk de cultuur-
rchiedenis van Europa, ja, van geheel oe
beschaafde wereld, in haar innerlijke wezen
veranderd beeft. Het uitvinden der boek
drukkunst, waarvan de wereldwijde tra ;li-
lie toch nog Haarlem's roem in haren il'us-
teren zoon blijft verhopgen, heeft minstens
voor een groot deel de nieuwe wapenen
doen daar stellen, waarmede de Kerk var
Christus in Mexico als in ons vaderland
zoowel gev.eldadig werd aangevallen als
moedig verdedigd! Het uitvinden der boek
drukkunst heeft minstens voor een over
groot deel de Europeesche en Amerikaan
sche moderne pers doen ontstaan. Daaraan
hebben wij he! losse lettcrteeken, onze
machtige linotype-machines, alle moderne
zet- en schrijfmachines te danken. Vanuit
het aloude Haarlem kwam het gedrukte
bock, het massaal werkende en verspreide
mensohenwoord onze selecte, eenzijdige
Westersche beschaving der Zestiende eeuw
l innen om deze, als bij tooverslag, geheel
en al te metamorfose.eren.
En er kan dan ook niet van kerkvervol
ging in Mexico gesproken worden, hier in
Haarlem, zonder dat spr. er op wijst, hoe
de drukpers al heel spoedig ook vrij- en
lichtzinnige lectuur de wereld inzond en
daarna de goddelooze.
In Mexico werd de drukpers al meer dan
drie eeuwen geleden door de eerste Ka
tholieke missionarissen aan t werk gezet,
in den dienst van het Evangelie van
Christus en verder om er de schoonheid
der Klassieken, het recht en de rechts
wetenschappen. de Kritiek der weten
schappelijke litteratuu*-, tegelijk met de
godgeleerdheid en de vroomheid der stich
tende schrijvers uit de oude wereld onder
het volk van Mexico te brengen.
Maar een goede gave, een gave Gods,
zooals de drukpers kan óók, zooals alle
aardsche dingen ten kwade misbruikt
worden.
Het slecht gebruik van de goede druk
pers kan zoo niet de voornaamste, dan toch
wel een der belangrijkste oorzaken van het
moderne ongeloof zijn.
In dit verhand wil spr. de gelegenheid
hier nog gebruiken, om elk Katholiek, elk
rechtzinnig Christen, weer opnieuw te
waarschuwen tegen wat men wel eens de
slechte pers noemt, en wat eigenlijk niets
anders is dan de onchristelijke pers.
Wat spr. hiermede speciaal bedoelt onder
de aandacht te brengen, in verband met
deze prótestvergadering tegen de kerkver
volging in Mexico, is het onbillijke, het
onrechtvaardige, neen het valsche der
hedendaagsche zgn. liberale voorlichting en
der Nederlandsche liberale voorlichting
niet alléén, maar der liberale voorlichting
heel de wereld o er, wanneer het geldt
essentiëele zaken betreffende het Christen
dom.
Spr meent er hierop te moeten wijzen,
hoe nog onlangs de Hollandsehe voorlich
ting omtrent de gebeurtenissen in Mexico
in een groot deel der pers hoogst een
zijdig en partijdig was Zoo iets had spr.
reeds opgemerkt tijdens zijn verblijf in
Amerika. Spr. moet direct er bijvoegen, dat
dè zeer machtige liberale pers van Amerika
'niet wetens en wiilens onchistelijk is. Niet
anti-katholiek zelfs. Ze zou het ook niet
durven zijn. Ze is alléén maar wetens en
willens gewetenloos.
Verder wil spr ook eenige staaltjes
geven van Nederlandsche berichtgeving.
Die in ons land net spelletje trachten te
spelen der kerkvervolgers in Mexico, om
dat ze eigenlijk toch een soort geestver
wanten of zielsmaten schijnen te zijn.
Daar is bijv. het Amsterdamsche blad,
dat zich „het grootste blad van Neder
land noemt. Iedereen weet, dat het blad
maandenlang een bittere campagne voert
tegen het vermeende groot onrecht, dat
door den burgemeester van Amsterdam den
ingezetenen zou zijn aangedaan door diens
bekend dansverbod. Maar dat aan minstens
negentig procent van het Mexicaansche
volk op ongehoord brutale wijze hunne
kerken, scholen, instellingen van liefdadig
heid, weeshuizen, seminaries, colleges, ja,
woonhuizen wederrechtelijk onteigend
wordt, dat onrecht laat de redactie van
het liberale blad, dat overigens zooveel
sensatie-nieuws over Mexico gaf, natuurlijk
volkomen ijskoud. Nog op 25 Jan. j.l. liet
de redactie haren Engelschen politieken
medewerker, de voormalige liberale minis
ter van onderwijs, Fisher, van het Asquith-
kabinet, zoo maar klakkeloos voor Katho
lieken beleedigende termen gebruiken in
het hoofdartikel van dien Engelschman.
Spr. citeert het volgende:
„Evenmin is het onnatuurlijk", zegt de
Engelschman, „dat de Roomsch-Katholie-
ken, die thans in de V. S. zulk een machtig
element vormen met bezorgdheid en ver
ontwaardiging het anti-kerkelijk optreden
van het nieuwe regiem in Mexico aan
schouwen. De' olie, in hare beide vormen,
de gewijde en de profane, zouden wel wil
len, dat er een einde kwam aan Calles'
bewind en nu zijn gezag in Mexico zelf
wordt aangevochten door de Katholieken,
zijn de oliemagnaten en de Katholieken in
de V. S. verlangend zich met het spel te
bemoeien."
Hoe het mogeliik is, dat practiseerende
Katholieken nóg een blad blijven lezen,
waarin dergelüke onware, lasterlijke in
sinuaties, tegelijk met het belachelijk ma-
hen van de sacrementeele bediening onzer
H.- Moederkerk, afgedrukt staan als hoofd
artikel, dat gaa spr 's begrip te boven. Hij
is géén man, die er anderen voor betaalt,
om zijne eigen moeder voor den mal te
houden.
Ook op andere zgn „neutrale" bladen in
Nederland wijst spr. die hier het beulswerk
der kerkvervolgers stiekem, als in 't ge
niep, trachten te doen, om er goede Hol
landsehe guldens mee te verdienen.
Hierna fulmineert spr. tegen „Het Volk"
en andere zgn. „neutrale" bladen, als hand
langers der Mexicaansche kerkvervolgers
en spr becritiseert in scherpe bewoordin
gen hun campagne.
Na hierover nog verder te hebben uitge-
wijd, beziet spr. meer van nabij de toe-'
standen in Mexico zelf.
Allereerst wijst spr op Het kapitale feit,
dat een kliek radicale avonturiers, die het
vette der q^rde hebben weten te bemach
tigen. en welke vooral bestaat uit de zgn.
liberale elementen, die van kerk of gebod
niets willen weten, ia van eiken vorm van
godsdienst een afkeer hebben, omdat daar
mede niets te verdienen valt, sedert bijna
een halve eeuw van de rcgeeringsmachine
meester heeft weten te blijven. Zij zijn het,
die de staatskas in handen hebben.
Het vrijgeestig materialisme, dat overal
in Latijnsch-Amerika zoozeer is doorge
drongen, heelt in de laatste eeuw ook in
Mexico de sbcialistische vakvereenigingen
helpen propageeren. De roode vakvereeni
gingen bloeien er en hebben een groote
politieke macht verworven.
Heel de grondwet heeft een communis
tisch en agrarisch grondbeginsel als uit
gangsgedachte Indien Mexico zich onge
stoord zou kunnen ontwikkelen, zooals de
opzet nu is. zou een zgn. socialistische
heilstaat ongetwijfeld het noodzakelijk
resultaat moeten zijn.-
Daar is nu een andere delicate kwestie.
In Mexico heeft zich sedert vele jaren
evenals in zoovele Latiinsche landen in
Europa en in Latijnsch-Amerikaansche
landen, de duistere, onderhandschc organi
satie van geheime, meestal revolutionnaire
arbeiders-genootschappen sterk versoreid.
Daartegen hebben de uit de Ver. Stoten
overgekomen Ridders van Columbus, de be
kende Amerikaansche Broederschap, met
alle macht willen reageeren. Overal in
Mexico zijn ze nu vertegenwoordigd met
hunne krqchtige organisatie. Hun herhaald
protest kan niet nalaten eenigen indruk
te maken.
Dat Mexico niet alleen in naam, maar
ook inderdaad Katholiek is, bewijst overi
gens de lofprijzing door den Paus zoo
kwistig, zoo welverdiend aan de talrijke
Mexicaansche vereenigingen, zoowel van
jongelieden als van vrouwen en mannen,
gebracht in de laatste Encycliek.
Wanneer daarom nogmaals herinnert
wordt aan het leger, waartusschen duizen
den practiseerende Katholieken zijn, aan de
socialistische organisatie van het „Verbond
van Mexicaansche arbeiders" en aan de
tienduizenden beroepspolitici, die uit de
politiek „hun armelijk broodje" weten te
slaan, dan is in groote trekken de zgn.
„Soevereine Wil des Volks", waarop Calles'
regeering zich zoo graag durf' beroepen en
waaraan ze haar autocratische overmacht
ontleent, uitgestippeld.
Wel zijn er nog allerlei ciet-Katholieke
elementen, die zijdelings steun aan de
kerkvervolgers verleenen, doch zij staan
niet meer zoo beslist achter het streven
van Calles' regeering in hare nationalisa
tie van alle bezit.
Er is verder een willekeur, die niet
zelden tot ergerlijk banditisme overslaat,
van de militaire machthebbers over de ver
schillende staten naast de burgerlijke over
heid eigenmachtig optredend.
Hiermede eindigt spr. onder luid applaus
het eerste gedeelte van zijn redevoering.
Onder de pauze verliet een aanmerke
lijk deel van het publiek de zaal, blijkbaar,
omdat het betoog van den spreker wat at
te wetenschappelijk Was en te veel tot het
verstand en te weinig tot het gemoed
sprak.
Onder het presidentschap van Parfirio
Diaz, die gedurende een lange periode re
geerde, aldus spr. in het tweede deel zijner
rede, was de binnenlandsche vrede en de
groote welvaart, die er toen heerschten
grootendeels aan de Katholieke geestelijk
heid te danken, al beweert Calles het tegen
deel. Waar de Kerk land en gebouwen
bezat, ging de exploitatie goed, wpren de
menschen tevreden, Maar sedert de con
fiscatie is de volksontevredenheid toege
nomen.
De vriendschap der Kerk was noodig voor
een nieuwe economische politiek in
Mexico Maar men is er .verkeerd begon
nen. De huidige kerkvervolging is het re
sultaat der revolutionnaire machtswisselin
gen, waarbij de staatsmacht berust bij een
liberale kliek, waartoe Carranza, Obregon
en Calles behooren.
Spr. behandelde daarna de grondwet van
1917, die anti-godsdienstige maatregelen
sanctioneert. In het uitgestrekte land met
zijn groote geographische- en verkeers
moeilijkheden, waardoor priesters en onder
wijzers de nomadische bewoners bijna niet
bereiken kunnen, moet de grondwet reke
ning houden met deze bijzondere moeilijk
heden. Maar de Mexicaansche grondwét
verbiedt kloosterorden en maakt dus mis
sioneering onmogelijk. Verder wordt het
aantal toe te laten piesters bepaalt door
den staat jzoodat in Guadalajara bijv. 1
priester is op 60.000 inwoners), hebben
priesters geen kiesrecht, kunnen priesters
en kloosterlingen niet erven enz., daaren
tegen hebben de half-wilde Indianen volledig
stem- en burgerrecht
Art. 24 zegt, dat elk gebouw voor den
openbaren eeredienst bestemd, eigendom
van den staat is, die ook vaststelt welke
kerken voor hun doel gebruikt mogen
worden. Bij decreet werd alle onderwijs
godsdienstloos gemaakt; geen godsdienstige
vereeniging, zooals Ridders van Columbus,
of congregatie mag scholen oprichten;
evenmin mogen kloosterorden of andere
religieuse instellingen een instelling van lief
dadigheid of wetenschap, bijv. de sterren
wacht der Paters Jezuiten, onderhouden of
besturen. Art, 41 verbiedt zelfs den pries
ter, of hij een pestlijder ware, een school
lokaal te bezoeken, indien een school in
eenig verband staat met bedienaren van een
godsdienst, moet zij gesloten worden. Stu
denten, die hun opleiding genoten in
seminaries of dergelijke, kunnen geen
academische onderscheiding behalen. Zoo
maakt de geheele wet het bestaan van den
godsdienst onmogelijk, door de opleiding
tot den geestelijken staat mogelijk te maken
en alle godsdienstig onderwijs te verbieden.
Als laatste bewijs voor de kerkvervolging
noemde spr. de godsdienstige instellingen
van liefdadigheid; art. 127 zegt „Openbare
en particuliere instellingen van liefdadig
heid, zooals voor zieken en behoeftigen,
vereenigingen of organisaties tot het ver
leenen van onderlinge hulp of voor eenig
ander dergelijk wettig doel, zullen in geen
geval onder bescherming, directie, ad
ministratie of toezicht staan van gods
dienstige corporaties of instellingen, noch
onder de van bedienaren van eenigen gods
dienst, of onder die hunner onderhoorigen,
ook al zou deze laatst- of eerstgenoemden
niet in actieven dienst zijn."
Zoolang de grondwet van 1917 van kracht
is, of ten minste uitgevoerd wordt,zal dan
ook het uitgangspunt der binnenlandsche
politiek dat zijn, van de vijanden van den
godsdienst. En dan vooral van den gods
dienst der overweldigend groote meerder
heid van het volk van Mexico Dat druischt
in tegen de meest elementaire rechten van
den vrijen mensch de rechten om God in
alle vrijheid te dienen. De grondwet van
1917 is gericht tegen het heele grondbegin
sel van godsdienst, hetwelk het grondbe
ginsel onzer christelijke beschaving is. De
kerkvervolging in Mexico is een phase in
den eeuwigen strijd van het natuurlijke
materialisme tegen onzen bovennatuurlijken
godsdienst, van den Vorst der wereld tegen
het erfdeel van Christus! Als Katholieken,
als Christenen en Nederlanders, zijn wij
hier bijeen gekomen, eindigde spreker vurig,
om daartegen een krachtig protest uit te
speken hetgeen wij hier doen. Maar
niettemin gelooven wij en vertrouwen in
den uiteindelijken triomf van het Rijk van
Koning Christus en wij sluiten met de troos
tende verzekering des Meesters: EN DE
POORTEN DER HEL ZULLEN HAAR
NIET OVERWELDIGEN.
Een lu.d en langdurig applaus getuigde
vin de volle instemming der vergadering.
Dan nam mr. Heerkens Thijssen ten slotte
nog het woord
Het uitvoerig wetenschappelijk en ge
schiedkundig betoog van den heer Wahlen,
aldus spr-, zal bii allen de overtuiging heb
ben bi'gebracht, dat wat thans in Mexico
gesch edt een schanddaad is. waartegen het
noodig is krachtig te protcstceren. Duide
lijker dan ooit is hier gehoord, hoe 't volk
in Mexico zucht onder het geweld van c'e
vijanden der Katholieke Kerk. Zijnerzijds
heeft spr. daaraan weinig meer toe te
voegen.
Alleen nog dit, dat het feit, dat de ver
tegenwoordigster der Sovjetrepubliek mc'.
pracht en praal in Mexico is binnengehaald
als de vertegenwoordigster van de meest
bevriende natie, wel bewijst, hoe het in
De gouverneur-generaal van O.-L, Jhr.
De Graelf op West-Sumatra. Verschilleed*
bezoeken in openbaar gehoor.
Onderzeebooten voor Turkije. De eerste
te Rotterdam te water gelaten.
Scheepsdiefstallen te Rotterdam. Een
wijdvertakte nitbrekersbende, waaronder
Spanjaarden en een Mexicaan gearresteerd.
De dreigende staking van de Haagscbe
ckanffeurs. De patroons staan afwijzend
tegenover loonsverhooging.
De tegenwoordige politieke toestand. Rede
van den heer Van Vunren te Groningen.
De ex-Kroonprins op Wieringen.
De roofmoord in Den Haag.
Het Fransche pasvisum weer verplichtend
gesteld.
Het confl'ct in het taxibedriji te Amster*
dam.
Chamberlain's
meen geroemd.
China-rede wordt alge.
Opnieuw zeerooverij in de Chineesche
wateren.
De bereeniging van de Noorsch? arbei
derspartij en de Noorsche soc.-dem. partij.
Mussolini over de noodwendige expan
sie van Italië.
Een nota van Wellington Koo aan Enge
land.
Het Duitsche Kabinet eindelijk gereed
gekomen.
Pruisen heeit den tweeden termijn
de Hohenzollems betaald.
Voor den Nobelvredesprijs wordt voor
gedragen de Duitsche pacifist prof. Quidde.
In de Londensche haven is een staking
uitgebroken onder de arbeiders in het
koelkamerbedrijf.
Zie verder Laatste Nieuws.
Baromctersttand 9 uur v.m.: 750. ooruit.
Licht op. De lantaarns moeien morgen
worden opgestoken om 5.16.
Naar waarnemingen in den morgen van
1 februari
Hoogste barometerstand 764 m.M„ ie
Toulouse.
Laagste barometerstand 741.0 m.M., te
Skagen.
Verpachting van den avond van 1 tot
den avond van 2 Februari:
Meest matige Z. tot W wind; zwaarbe
wolkt met tijdeli ke opklaring, waarschijn
lijk enkele regen- of hagelbuien, iets kouder.
Mexico gesteld is. Dat schrijnt ieder wel
denkend katholiek en zeker niet in het
minst den Vader aller Katholieken, Z. H
den Paus.
Reeds memoreerde spr., dat Z. H. zoo
gaarne de protesten tegen de Kerkvervol
ging wil vernemen en daarom meent spr.
volkomen in den gest van Z. H. en ook
van de vergadering te handelen, door het
volgend telegram aan Z. H. den Paus te
verzenden:
„Grande assemblée CathoÜque Harlem,
protest contrcs ind'gnc persecution éghse par
gouvernement de Mexique. joint scs ferven-
tes prières aux prières de votre Saintcté
ncur revendication liberté religieuse et offre
hommage et -devouement filial.'
„Groote vergadering te Haarlem proles-
'eert tegen onwaardige kerkvervolging door
het gouvernement van -Mexico, verecnigt
hare gebeden met de gebeden van Uwe Hei
ligheid voor de terugverkrijging van de
kerkelijke vrijheid en biedt getuigenis van
hinderliike toewüdmg aan"
Een donderend applaus getuigde v»n de
al-'eheele instemming der vergadering.
Na nog 'n harteliik woord van dank aan
den heer Wahlen, die den extra applaus in
ontvangst had te nemen, werd met het zin
gen van „Aan U, o Koning der Eeuwen de
bijeenkomst gesloten.
Onze oud-stadgenoot, de Zeereerw. heer
B. P. M. de Jong, pastoor van de nieuwe
parochie in Spoordijk te 's-Gravenhage, is
ongesteld geworden. De dok er, die ge
roepen werd omdat de zieke veel pijn leed,
achtte het noodig, dat pastoor De Jong
onmiddellijk naar het R.-K. ziekenhui»
werd vervoerd om een kleine operatie 'e
ondergaan. De ziekte is niet van ernstigen
aard; er is alle hoop. dat pastoor dc Jong
b nnen een paar weken weer hersteld zal
zijn.
De toestand van den pa'iënt was lister
avond zeer bevredigend. De operatie heelt
nog niet plaats gehad.