STADSNIEUWS Verheugend. Voornaamste Nieuws De prótestvergadering fegen de Kerkvervolging in Mexico. Een telegram naar Z.H. den Paus. Dinsdag 1 Februari 192?++ 50ste Jaargang No. 16464 Aangifte moei, op straffe vara verlies van alle rechten, geschieden ullerlIfSt driemaal vier en twintig uren na hel ongeval Dit nummer bestaat uit 8 bladzijden - Eerste Blad J. J. WEBER ZOON OPTICIENS - FABRIKANTEN Koningstraat JO Haarlem. WEERBERICHT. Pastoor B. P. M. de Jong. Se abonnementsprijs bedraagt voot Haarlem en Agentschappen: Per week 0.25 Per kwartaal 3.25 franco per post per kwartaal bij vooruitbetaling3.58 Bureaux: NASSAULAAN' 49. Telefoon No. 13866 (3 lijnen) Postrekening Nc. 5970. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Adeerfentiën 35 cents per regel. rraag- en aanbod-advertentiën 1-4 egels 60 et per plaatsing: elk* regel meer 15 ct., bij vooruitbetaling Advertenties tusscben den tekst, als ingezonden mededeeling 60 ct. per regeL Bij contract belangrijke korting. Alle ibonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsvoorwaarden f 'ïjlpfl Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door j 7 A bij een ongeval met f OKfl bij verlies van een hand, IOC bij verlies van een f Rft bij 'n breuk van f bij verlies v.een tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen uUUU. verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen: dU." doodelijken afloop vju.' een voet of een oog; l&Vt duim of wijsvinger t UU. oeen of arm; andere vwgee. Er gebeurt, vooral in het openbare leven van het buitenland, zóóveel, wat voortdu rend tot critiek, tot klacht en zelfs tot protest aanleiding geeft, dat wij met moe ten verzuimen ook te wijzen op het goe de, waar wij het vinden. En wij doen dat met fe meer graagte, wanneer zoo dicht aan onze grenzen te prijzen valt. De zeer lange regeeringscrisis in Duitsch- land is thans geëindigd. Tot veler verwon dering is de oplossing gekomen door een zwenking van het katholieke Centrum naar rechts. „Rechts" beteekent in de buiten- landsche politiek meestal tiet, wat het bij ons aanduidt: niet de scheiding in christelij- ken eenerzijds. liberalen en socialisten an derzijds bedoelt men, wanneer men in Duitschland Frankrijk en andere landen spreekt van „rechts" en „links". Men duidt daar met de rechtscben de conservatieven aan, de behoudensgezinden op sociaal ter rein, de vijanden ook van de republiek, de propagandisten voor de monarchie. Daar tegenover staan dan middengroepen, die gematigd zijn in hun sociale en republikein- sche opvattingen en de linkschen, die in alles tot het uiterste overhellen. Zoolang in Duitschland de republiek be dreigd werd, was het begrijpelijk dat het Katholieke Centrum, dat de bestaande orde tot basis voor het staatswezen nam, met de andere democratische en zelfs so ciaal-democratische partijen meeging, om de jonge republiek naar bu:ten in aanzien te doen toenemen en inwendig te verstreken. Hoe meer echter het gevaar voor 1 het voortbestaan der republiek zelf week, hoe meer het Centrum gelegenheid kreeg aan dacht aan andere vraagstukken te schen ken. En hierin ligt de verklaring, waarom de Duitscbe katholieke pariij met schijn bare verzaking van democratische beginse len onder leiding van den bekenden katho lieken politicus dr. Marx in een regeerings- combinatie met de gematigde Volkspartij en de conservatieve, de „réchtsche" Duitscb-Nationale partij is getreden. Dit heeft heel wat strijd gekost, ook in eigen kring. Want het Duitsche Centrum is een Katholieke Volkspartij, omvattende alle groepen der Roomsche bevolking; heeft zelf een uitgesproken rechter- en linkervleugel nog sterker dan ten onzent Nog voor kort heeft datzeflde Centrum geweigerd om, on der leiding van een niet-Katholieken kabi netsformateur, met de Duitsch-Nationalen samen te werken. Marx heeft echter eerst van de Duitsch-nationale leiding de erken ning geëischt, dat de tot nu toe gevolgde buitenlandsche politiek van verzoening zal worden volgehouden en ten tweede, dat de regeering onwrikbaar zal blijven staan op den bodem van de republikeinsche grond wet. Op die basis, welke beter en gemak kelijker mei andere partijen ware te ver krijgen, is toen als nieuw element naar vo ren gebracht de schoolkwestie. Wat deze momenteel in Duitschland beteekent, heeft kort geleden naar de Standaard herin nert dr. Kolthaus in „Anti-revolutionaire Staatkunde" uiteengezet. Er heerscht op schoolgebied in Duitschland een godsdienst strijd. Eenerzijds is er 't streven, om de school zooveel als maar mogelijk is ieder gods dienstig karakter te ontnemen. Na de revo lutie van 1918 uitte zich dat streven aan vankelijk in den meest -friesten vorm. Het krachtig verzet van de bevolking heeft echter de mogelijkheid van bestaan voorde confessioneele school in stand weten te houden. In verschillende Bondsstaten, vooral in Saksen en in Hamburg, is niettemin de geschiedenis der school gedurende de laat ste acht jaren een echte lijdensgeschiede nis geweest. Een echte lijdensgeschiedenis, maar te gelijk, schrijf' Dr. Kolthaus, een heerlijk getuigenis van hél geloof en de volharding van de Christelijke -.uders en hun leids lieden. De uit de aanvaller, op de gewe tensvrijheid voortgekomen onrust wierp deze rijke vrucht af, dal de belangstelling in het Christelijk onderwijs geweldig toe nam en dat overal de ouders zich aaneen sloten ter verdediging van hun kroost. Hoe zeer men zich van de groote hetee- kenis van de religie-vraag voor het school wezen bewust is geworden, blijkt bijvoor beeld uit een brochure „Die versinkende Volksschule", waarin een onderwijzer op de eenheidsschool velerlei critiek oefent, maar tegelijk op krachtige gronden Christelijk onderwijs bepleit. Wanneer de confessioneele school terugkomt, zoo schrijft hij, dan spreek ik niet meer van de wegzinkende volks school, maar van de to' een nieuw leven opgestane volksschool. Welnu, in dezen schoolstrijd hebben de twee groote partijen: Duitsch-Nationalen en Katholieken elkaar gevonden. Want onder de rechtsche elementen schuilen zeer veel christelijken. Men is elkander in staatkundige meeningsverschillen tegemoet gekomen en heeft gekozen voor een gemeenschappelijk optreden op het gebied der vrije school. Reeds lang gevoelden zoowel de protestant- christelijken als de katholieken, dat de toe stand der zedelijke verwording der jeugd in Duitschland onhoudbaar werd en dat het zoowel een godsdienstig-zedeijjk als een nationaal belang was, dat tegen het drieste, radicale opvoedingssysteem op de staats scholen werd opgetreden. Reeds toen dr. Luther twee jaad geleden met zijn kabinet, steunend op de Duitsch-nationalen, optrad, ztide hij deze merkwaardige woorden in zijn regeeringsverklaring: „Alle economische en belastingmaatrege len kunnen echter op zichzelf alleen de wederopstanding van Duitschland niet te weeg brengen. Veeleer moeten de zedelijke levensvoorwaarden steeds sterker invloed gaan oefenen op het geheele staatsleven. Onze op christelijken grondslag gegroeide cultuur moet verdiept en haar goederen moeten in zoo groot mogelijken omvang ook voor de onbemiddelden bereikbaar zijn. De Rijksregeering wil haar geheele regeerings- weikzaamkeid door zulke zedelijke gedachten doordrongen zien. Zoo hoopt 'zij binnenkort een reeds lang voorbereide Rijksschoolwet aan den Rijksdag voor te leggen." Deze woprden vonden toentertijd zoowel bij de Duitsch-nationalen als bij de Katho lieken bijval. Politieke meeningsverschilen over kwesties van staatsvorm en buitenland sche politiek hielden echter beide partijen tot nog toe van elkaar. Dat zij elkaar in e?.n veelbelovenden schoolstrijd gevonden hebben, wekt natuurlijk de woede van de socialisten en dergelijke radicale partijen, die den Katholieken verraad aan de democrati- ■sche tn republikeinsche beginselen verwijten De toekomst zal wel uitwijzen, dat het Centrum in een ontwikkelingsgang der re- i-ubiiek en in de buitenlands hc politiek de leiding zal weten te houden. Ten koste van wat democratischen schijn mocht inmiddels een zoo eminent belang a's de bescherming van het christelijk onderwijs niet worden verwaarloosd. En het temt tot verheuging, dat eindelijk in Duitschland weer eens de politieke strijd boven de kleine belangen- twisten tot dit nooge peil is opgeheven. De groote zaal van het gemeentelijk Con certgebouw was Maandagavond tot in de uiterste hoeken gevuld met belangstellenden om de grootsche protestmeeting tegen de Kerkvervolging in Mexico mede te maken. Het strekt de Algemeene R.-K. Propa- gandaclub tot eer deze betooging georgani seerd te hebben en de eivolle zaal leverde het onomstootelijk bewijs, dat men ook in Haarlem hartelijk medevoelt en deelneming gevoelt met het lot van onze arme geloofs- genooten in Mexico. In het gereserveerde gedeelte van de zaal hadden tal van autoriteiten plaatsgeno men, onder wie wij opmerkten: mr. J. N J. E. Heerkens Thijssen, lid van de Eerste Ka mer, wethouder van Haarlem en voorzitter van het eere-comité voor deze meeting; de leden van de Tweede Kamer de heeren Chr. v. d. B.lt en A J. Loerakker; do heer J. N, Hendrix, lid van Ged. Staten van Noord- Holland, verschillende gemeenteraadsleden, den Hoogeerw. heer deken L A. A. M. Wcsterwoudt, talrijke Z.Eerw. heeren gees telijken uit de stad en verder vele leden van het eere-comité. De vergadering werd gepresideerd door mr. J. N. J. E. Heerkens Thijssen, die een kort openingswoord sprak. Het is ons een groot'genoegen, aldus spr., dat zoovelen opgekomen ziin, die blijken belang te stellen in het lot van hun ge- loofsgenooten aan de andere zijde van de aarde en die adhaesie willen betuigen aan een protest tegen de kerkvervolging, die thans in Mexico heerscht. Saamhoorigheid spreekt hieruit ten dui delijkste Toch wordt nog wel ook van de zijde "van sommige Katholieken, de vraag gehoord: „Wat baat een dergelijke Protest- vergadering ,n Haarlem voor Mexico en maken v.-e ons door een dergelijke manifes tatie niet blachelijk? Daarom wil spr. in het kort het dioel van dezen avond verklaren Wij zijn een schakel in den grooten keten, die de R.-K. Kerk vormt en het hoofd djer R-K. Kerk, de Paus, wenscht te vernemen, dat heel de wereld meevoelt met het lot der Katholieken in Mexico. Daarom stelt men ook prijs op een getui genis ook uit Nederland, tenminste uit de voornaamste steden van ons land. Feitelijk is Haarlem aan zich zelf verplicht een pro test thans t^ uiten. Allengs heeft de neutrale Nederlandsche pers de bewering geuit, dat de Roomsch Katholieke bevolking in Mexico niet zoo veel zaaks is en dat het feitelijk zoo erg niet is, dat een minderwaardig deel der Mexi- caansche bevolking, voorafgegaan door minderwaardige priesters, achteruitgezet wordt. Om tegen deze bewering stelling te ne men heeft de Alg R.-K. Propagandaclub omgezien naar een persoon, die tot oordee- len in deze ten volle bevoegd is en het was de Propagandaclub een voorrecht een man gevonden te hebben als den heer Wahlen, een journalist, die langen tijd in Amerika heeft vertoefd. Alvorens de heer Wahlen zijn rede uit- sfxrak, trad de heer Olivier Koop op met een Klein a capella koor. Zich bijzonder aansluitend aan het karak ter van den avond, waren een drietal com posities gekozen, n 1. Christus Stervende, van H. Andriessen: Beati Eritis van Joannes Gruce en O. vos onnes van H. da Vittoria. De suggestieve leiding van den dirigent wist de kleine schare te inspireeren tot een vertolking, die op vele momenten verre boven het middelmatige uitging en dit moge te meer als een gunstige factor worden beschouwd, wanneer daarnaast tevens wordt vastgelegd, dat de composities niet van de gemakkelijkste 'zijn. Geopend werd met „Christus Stervende van H. Andriessen en daarmede was al een zeer gelukkige greep gedaan, want hoewel wij op de qualteit der twee andere wer ken in geenen decle iets willen afdingen, was^de uitvoering van Andriessens' werk toch verreweg het best. Het subtiele num mer werd met zulk een toewijding vertolkt, dat wij gaarne nog meer van Andriessen zouden gehoord hebben De twee andere composities werden gezon gen voor en na de pauze. Olivier Koop had een extra verdiend apnlaus telkenmale in ontvangst te nemen voor de kranige pres tatie. Hierop neemt de heer F. J. Wahlen het woord. Alvorens een protest te uiten, wi' spr. eerst onderzoeken, na- alles, wat men over Mexico las, wat '.och wel het innerlijk wezen moge zijn van de moderne, maar niet mnubi bloedige kerkvervolging in Mexico. Difnr het bestuur der R. K. Prcpaganua- club is spr. uitgenoodigd als kat' oliok leek ;n zijn kwaliteit van journalist, om met kennis van zaken, door een jaren.ang ver blijf in het Amerikaansche werelddeel ver kregen, te spreken. Om meet licht te ver spreiden op niet het steeds aangroeiend en waarlijk dramatisch nieuwsrelaas, dan wel op het innerlijk karakter, van wat er wc*- kclijk in Mexico gaand i is. Om dan tegen de gruwelen, onder justificatie van eer. z g. grondwet bedreven, protest aan ie teeke- nen. Om te trachten ie.vens méér ware, cb- jectieve kennis zoo mogelijk bij te brengen oi c'at niet alleen de kerkvervolging, maar ook zoowel het land van Mexici als de in woners en hun geschiedkundige culluur'- onlwikkeling beter gekend zouden worden Want door betere kennis zouden ook dr krantenberichten over Mexico, de getuige nissen van zoovele onpar ijdige toeschou wers, de Pauselijke en bisschoppelijke uit-j spraken, ja alles wat er zooal in allerei pe riodieken, binnen- en buitenlands, over de kerkvervolging in Mexico verschenen is, be. ter in hun werkelijkheids-perspectief, meer in aller volle verbeelding van wat het leven is in Mexico, komen te staan, zoodoende zou ook het oordeel van spr.'s toehoorders beter gerechtvaardigd worden. Wanneer men de diepere metieven, de verschillende oorzaken kent van Mexico's huidige cultuur-drama, dan zal het zooveel gemakkelijker vallen een intelligent verband te zien tusschen de dagelijksche droeve nieuwstijdingen daaromtrent en de duistere machten, die de kerkvervolging leiden. Voor spr., als Nederlandsch iournalist, ffort geleden uit Amerika teruggekomèn. het een groote eer, hier in Haarlem te spre ken. In deze goede stad Haarlem immers, met haar eerbiedwaardig verleden en wier roemzuchtige geschiedenis zulk een roman tisch deel van de eeuwige geschiedenis van héél het christendom geweven is geworden. Want hier in Haarlem heeft de voorvader lijke bevolking steeds zulk een beduidende rol gespeeld wanneer het ging om dat Christendom. Waarlijk, men kan de fraaie er. lieve stad niet doorwandelen, men kan er de eerbiedwaardige, zoowel godsdienstig» als historische gebouwen niet bewonderen, zon der eventjes in een zoete mijmering te ver vallen over 't oude christendom! Over de heerlijke romantiek die nog hangt rond de traditioneele namen van straten, plaatsen er dingen, de romantiek van het aloude cbris tendorn! Hier, in Haarlems straten worden we er nog telkens weer aan herinnerd, dat ör Kruis is en een Kruisweg! Hier zeggen namen van oude dingen spreker, da. et Kruisvaarders waren, dat St. Jan de Pa troonheilige was der Tempeliers en dat de Tempelridders een der roemruchtige verde digers waren van het bedreigde en gehoon de Christendom! Hier, wanneer de mystieke avondstilte neerdaalt, dan klinken zoet, ah liet oude couvre-feu der poortklokken, over de geuren van het Haarlemsche bloemenland uit, de lieflijk zilveren klokkeklanken van Damiate!Deze stad heeft er steeds naar gestreefd, vanaf de nu bijna legendarische Christen ridder-oorlogen tegen de Sarace- nen, welke ook uit deze oorden zoovele Kennemer-edelen en Hollandschen adel trokken een practisch krachtig Christendom naar buiten te doen prediken., Vanaf de tocht der Kruisvaarders, zegt spr. tot aan de geleidelijke voltooiing der merkv/aard'ge tweede Sint Bavo-kathedraal, door zeven eeuwen van ontwikkeld christendom heen Hier, in Haarlem, was men er vaak op uit. om het aloude christendom le doen hoog schatten, óók door roofzuchtige en fanatieke belagers, die, door alle eeuwen heen en in alle werelddeclen Christus en Zijn Kerk zoeken te treffen. De inwoners dezer aloude Hollandsehe siad hebben overigens steeds bij het vor men der openbare meening in ons land een beduidende rol gespeeld. Op heden vormt ook 't katholieke deel der Haarlemsche be volking een belangrijk kwalitatief deel, niet alleen van de stad, maar ook van de vrucht bare landstreek, waarvan deze stad met zooveel rechtmatige trots het aantrekkelijke middelpunt, de mooie, fleurige en nijvere hoofdstad kan genpemd worden. En niet al leen als christen, als Nederlander is spr. blij u hier dezen avond te kunnen toespreken, als Nederlandsch journalist immers moet het mij al niet minder aangenaam zijn. In deze stad immers, waar de aloude ambach ten,'de kunsten en wetenschappen zoozeer tot bloei kwamen, daar staat in de rijke ge schiedenis ook nog het geweldig belangrijk feit opgeteekend, hetwelk de cultuur- rchiedenis van Europa, ja, van geheel oe beschaafde wereld, in haar innerlijke wezen veranderd beeft. Het uitvinden der boek drukkunst, waarvan de wereldwijde tra ;li- lie toch nog Haarlem's roem in haren il'us- teren zoon blijft verhopgen, heeft minstens voor een groot deel de nieuwe wapenen doen daar stellen, waarmede de Kerk var Christus in Mexico als in ons vaderland zoowel gev.eldadig werd aangevallen als moedig verdedigd! Het uitvinden der boek drukkunst heeft minstens voor een over groot deel de Europeesche en Amerikaan sche moderne pers doen ontstaan. Daaraan hebben wij he! losse lettcrteeken, onze machtige linotype-machines, alle moderne zet- en schrijfmachines te danken. Vanuit het aloude Haarlem kwam het gedrukte bock, het massaal werkende en verspreide mensohenwoord onze selecte, eenzijdige Westersche beschaving der Zestiende eeuw l innen om deze, als bij tooverslag, geheel en al te metamorfose.eren. En er kan dan ook niet van kerkvervol ging in Mexico gesproken worden, hier in Haarlem, zonder dat spr. er op wijst, hoe de drukpers al heel spoedig ook vrij- en lichtzinnige lectuur de wereld inzond en daarna de goddelooze. In Mexico werd de drukpers al meer dan drie eeuwen geleden door de eerste Ka tholieke missionarissen aan t werk gezet, in den dienst van het Evangelie van Christus en verder om er de schoonheid der Klassieken, het recht en de rechts wetenschappen. de Kritiek der weten schappelijke litteratuu*-, tegelijk met de godgeleerdheid en de vroomheid der stich tende schrijvers uit de oude wereld onder het volk van Mexico te brengen. Maar een goede gave, een gave Gods, zooals de drukpers kan óók, zooals alle aardsche dingen ten kwade misbruikt worden. Het slecht gebruik van de goede druk pers kan zoo niet de voornaamste, dan toch wel een der belangrijkste oorzaken van het moderne ongeloof zijn. In dit verhand wil spr. de gelegenheid hier nog gebruiken, om elk Katholiek, elk rechtzinnig Christen, weer opnieuw te waarschuwen tegen wat men wel eens de slechte pers noemt, en wat eigenlijk niets anders is dan de onchristelijke pers. Wat spr. hiermede speciaal bedoelt onder de aandacht te brengen, in verband met deze prótestvergadering tegen de kerkver volging in Mexico, is het onbillijke, het onrechtvaardige, neen het valsche der hedendaagsche zgn. liberale voorlichting en der Nederlandsche liberale voorlichting niet alléén, maar der liberale voorlichting heel de wereld o er, wanneer het geldt essentiëele zaken betreffende het Christen dom. Spr meent er hierop te moeten wijzen, hoe nog onlangs de Hollandsehe voorlich ting omtrent de gebeurtenissen in Mexico in een groot deel der pers hoogst een zijdig en partijdig was Zoo iets had spr. reeds opgemerkt tijdens zijn verblijf in Amerika. Spr. moet direct er bijvoegen, dat dè zeer machtige liberale pers van Amerika 'niet wetens en wiilens onchistelijk is. Niet anti-katholiek zelfs. Ze zou het ook niet durven zijn. Ze is alléén maar wetens en willens gewetenloos. Verder wil spr ook eenige staaltjes geven van Nederlandsche berichtgeving. Die in ons land net spelletje trachten te spelen der kerkvervolgers in Mexico, om dat ze eigenlijk toch een soort geestver wanten of zielsmaten schijnen te zijn. Daar is bijv. het Amsterdamsche blad, dat zich „het grootste blad van Neder land noemt. Iedereen weet, dat het blad maandenlang een bittere campagne voert tegen het vermeende groot onrecht, dat door den burgemeester van Amsterdam den ingezetenen zou zijn aangedaan door diens bekend dansverbod. Maar dat aan minstens negentig procent van het Mexicaansche volk op ongehoord brutale wijze hunne kerken, scholen, instellingen van liefdadig heid, weeshuizen, seminaries, colleges, ja, woonhuizen wederrechtelijk onteigend wordt, dat onrecht laat de redactie van het liberale blad, dat overigens zooveel sensatie-nieuws over Mexico gaf, natuurlijk volkomen ijskoud. Nog op 25 Jan. j.l. liet de redactie haren Engelschen politieken medewerker, de voormalige liberale minis ter van onderwijs, Fisher, van het Asquith- kabinet, zoo maar klakkeloos voor Katho lieken beleedigende termen gebruiken in het hoofdartikel van dien Engelschman. Spr. citeert het volgende: „Evenmin is het onnatuurlijk", zegt de Engelschman, „dat de Roomsch-Katholie- ken, die thans in de V. S. zulk een machtig element vormen met bezorgdheid en ver ontwaardiging het anti-kerkelijk optreden van het nieuwe regiem in Mexico aan schouwen. De' olie, in hare beide vormen, de gewijde en de profane, zouden wel wil len, dat er een einde kwam aan Calles' bewind en nu zijn gezag in Mexico zelf wordt aangevochten door de Katholieken, zijn de oliemagnaten en de Katholieken in de V. S. verlangend zich met het spel te bemoeien." Hoe het mogeliik is, dat practiseerende Katholieken nóg een blad blijven lezen, waarin dergelüke onware, lasterlijke in sinuaties, tegelijk met het belachelijk ma- hen van de sacrementeele bediening onzer H.- Moederkerk, afgedrukt staan als hoofd artikel, dat gaa spr 's begrip te boven. Hij is géén man, die er anderen voor betaalt, om zijne eigen moeder voor den mal te houden. Ook op andere zgn „neutrale" bladen in Nederland wijst spr. die hier het beulswerk der kerkvervolgers stiekem, als in 't ge niep, trachten te doen, om er goede Hol landsehe guldens mee te verdienen. Hierna fulmineert spr. tegen „Het Volk" en andere zgn. „neutrale" bladen, als hand langers der Mexicaansche kerkvervolgers en spr becritiseert in scherpe bewoordin gen hun campagne. Na hierover nog verder te hebben uitge- wijd, beziet spr. meer van nabij de toe-' standen in Mexico zelf. Allereerst wijst spr op Het kapitale feit, dat een kliek radicale avonturiers, die het vette der q^rde hebben weten te bemach tigen. en welke vooral bestaat uit de zgn. liberale elementen, die van kerk of gebod niets willen weten, ia van eiken vorm van godsdienst een afkeer hebben, omdat daar mede niets te verdienen valt, sedert bijna een halve eeuw van de rcgeeringsmachine meester heeft weten te blijven. Zij zijn het, die de staatskas in handen hebben. Het vrijgeestig materialisme, dat overal in Latijnsch-Amerika zoozeer is doorge drongen, heelt in de laatste eeuw ook in Mexico de sbcialistische vakvereenigingen helpen propageeren. De roode vakvereeni gingen bloeien er en hebben een groote politieke macht verworven. Heel de grondwet heeft een communis tisch en agrarisch grondbeginsel als uit gangsgedachte Indien Mexico zich onge stoord zou kunnen ontwikkelen, zooals de opzet nu is. zou een zgn. socialistische heilstaat ongetwijfeld het noodzakelijk resultaat moeten zijn.- Daar is nu een andere delicate kwestie. In Mexico heeft zich sedert vele jaren evenals in zoovele Latiinsche landen in Europa en in Latijnsch-Amerikaansche landen, de duistere, onderhandschc organi satie van geheime, meestal revolutionnaire arbeiders-genootschappen sterk versoreid. Daartegen hebben de uit de Ver. Stoten overgekomen Ridders van Columbus, de be kende Amerikaansche Broederschap, met alle macht willen reageeren. Overal in Mexico zijn ze nu vertegenwoordigd met hunne krqchtige organisatie. Hun herhaald protest kan niet nalaten eenigen indruk te maken. Dat Mexico niet alleen in naam, maar ook inderdaad Katholiek is, bewijst overi gens de lofprijzing door den Paus zoo kwistig, zoo welverdiend aan de talrijke Mexicaansche vereenigingen, zoowel van jongelieden als van vrouwen en mannen, gebracht in de laatste Encycliek. Wanneer daarom nogmaals herinnert wordt aan het leger, waartusschen duizen den practiseerende Katholieken zijn, aan de socialistische organisatie van het „Verbond van Mexicaansche arbeiders" en aan de tienduizenden beroepspolitici, die uit de politiek „hun armelijk broodje" weten te slaan, dan is in groote trekken de zgn. „Soevereine Wil des Volks", waarop Calles' regeering zich zoo graag durf' beroepen en waaraan ze haar autocratische overmacht ontleent, uitgestippeld. Wel zijn er nog allerlei ciet-Katholieke elementen, die zijdelings steun aan de kerkvervolgers verleenen, doch zij staan niet meer zoo beslist achter het streven van Calles' regeering in hare nationalisa tie van alle bezit. Er is verder een willekeur, die niet zelden tot ergerlijk banditisme overslaat, van de militaire machthebbers over de ver schillende staten naast de burgerlijke over heid eigenmachtig optredend. Hiermede eindigt spr. onder luid applaus het eerste gedeelte van zijn redevoering. Onder de pauze verliet een aanmerke lijk deel van het publiek de zaal, blijkbaar, omdat het betoog van den spreker wat at te wetenschappelijk Was en te veel tot het verstand en te weinig tot het gemoed sprak. Onder het presidentschap van Parfirio Diaz, die gedurende een lange periode re geerde, aldus spr. in het tweede deel zijner rede, was de binnenlandsche vrede en de groote welvaart, die er toen heerschten grootendeels aan de Katholieke geestelijk heid te danken, al beweert Calles het tegen deel. Waar de Kerk land en gebouwen bezat, ging de exploitatie goed, wpren de menschen tevreden, Maar sedert de con fiscatie is de volksontevredenheid toege nomen. De vriendschap der Kerk was noodig voor een nieuwe economische politiek in Mexico Maar men is er .verkeerd begon nen. De huidige kerkvervolging is het re sultaat der revolutionnaire machtswisselin gen, waarbij de staatsmacht berust bij een liberale kliek, waartoe Carranza, Obregon en Calles behooren. Spr. behandelde daarna de grondwet van 1917, die anti-godsdienstige maatregelen sanctioneert. In het uitgestrekte land met zijn groote geographische- en verkeers moeilijkheden, waardoor priesters en onder wijzers de nomadische bewoners bijna niet bereiken kunnen, moet de grondwet reke ning houden met deze bijzondere moeilijk heden. Maar de Mexicaansche grondwét verbiedt kloosterorden en maakt dus mis sioneering onmogelijk. Verder wordt het aantal toe te laten piesters bepaalt door den staat jzoodat in Guadalajara bijv. 1 priester is op 60.000 inwoners), hebben priesters geen kiesrecht, kunnen priesters en kloosterlingen niet erven enz., daaren tegen hebben de half-wilde Indianen volledig stem- en burgerrecht Art. 24 zegt, dat elk gebouw voor den openbaren eeredienst bestemd, eigendom van den staat is, die ook vaststelt welke kerken voor hun doel gebruikt mogen worden. Bij decreet werd alle onderwijs godsdienstloos gemaakt; geen godsdienstige vereeniging, zooals Ridders van Columbus, of congregatie mag scholen oprichten; evenmin mogen kloosterorden of andere religieuse instellingen een instelling van lief dadigheid of wetenschap, bijv. de sterren wacht der Paters Jezuiten, onderhouden of besturen. Art, 41 verbiedt zelfs den pries ter, of hij een pestlijder ware, een school lokaal te bezoeken, indien een school in eenig verband staat met bedienaren van een godsdienst, moet zij gesloten worden. Stu denten, die hun opleiding genoten in seminaries of dergelijke, kunnen geen academische onderscheiding behalen. Zoo maakt de geheele wet het bestaan van den godsdienst onmogelijk, door de opleiding tot den geestelijken staat mogelijk te maken en alle godsdienstig onderwijs te verbieden. Als laatste bewijs voor de kerkvervolging noemde spr. de godsdienstige instellingen van liefdadigheid; art. 127 zegt „Openbare en particuliere instellingen van liefdadig heid, zooals voor zieken en behoeftigen, vereenigingen of organisaties tot het ver leenen van onderlinge hulp of voor eenig ander dergelijk wettig doel, zullen in geen geval onder bescherming, directie, ad ministratie of toezicht staan van gods dienstige corporaties of instellingen, noch onder de van bedienaren van eenigen gods dienst, of onder die hunner onderhoorigen, ook al zou deze laatst- of eerstgenoemden niet in actieven dienst zijn." Zoolang de grondwet van 1917 van kracht is, of ten minste uitgevoerd wordt,zal dan ook het uitgangspunt der binnenlandsche politiek dat zijn, van de vijanden van den godsdienst. En dan vooral van den gods dienst der overweldigend groote meerder heid van het volk van Mexico Dat druischt in tegen de meest elementaire rechten van den vrijen mensch de rechten om God in alle vrijheid te dienen. De grondwet van 1917 is gericht tegen het heele grondbegin sel van godsdienst, hetwelk het grondbe ginsel onzer christelijke beschaving is. De kerkvervolging in Mexico is een phase in den eeuwigen strijd van het natuurlijke materialisme tegen onzen bovennatuurlijken godsdienst, van den Vorst der wereld tegen het erfdeel van Christus! Als Katholieken, als Christenen en Nederlanders, zijn wij hier bijeen gekomen, eindigde spreker vurig, om daartegen een krachtig protest uit te speken hetgeen wij hier doen. Maar niettemin gelooven wij en vertrouwen in den uiteindelijken triomf van het Rijk van Koning Christus en wij sluiten met de troos tende verzekering des Meesters: EN DE POORTEN DER HEL ZULLEN HAAR NIET OVERWELDIGEN. Een lu.d en langdurig applaus getuigde vin de volle instemming der vergadering. Dan nam mr. Heerkens Thijssen ten slotte nog het woord Het uitvoerig wetenschappelijk en ge schiedkundig betoog van den heer Wahlen, aldus spr-, zal bii allen de overtuiging heb ben bi'gebracht, dat wat thans in Mexico gesch edt een schanddaad is. waartegen het noodig is krachtig te protcstceren. Duide lijker dan ooit is hier gehoord, hoe 't volk in Mexico zucht onder het geweld van c'e vijanden der Katholieke Kerk. Zijnerzijds heeft spr. daaraan weinig meer toe te voegen. Alleen nog dit, dat het feit, dat de ver tegenwoordigster der Sovjetrepubliek mc'. pracht en praal in Mexico is binnengehaald als de vertegenwoordigster van de meest bevriende natie, wel bewijst, hoe het in De gouverneur-generaal van O.-L, Jhr. De Graelf op West-Sumatra. Verschilleed* bezoeken in openbaar gehoor. Onderzeebooten voor Turkije. De eerste te Rotterdam te water gelaten. Scheepsdiefstallen te Rotterdam. Een wijdvertakte nitbrekersbende, waaronder Spanjaarden en een Mexicaan gearresteerd. De dreigende staking van de Haagscbe ckanffeurs. De patroons staan afwijzend tegenover loonsverhooging. De tegenwoordige politieke toestand. Rede van den heer Van Vunren te Groningen. De ex-Kroonprins op Wieringen. De roofmoord in Den Haag. Het Fransche pasvisum weer verplichtend gesteld. Het confl'ct in het taxibedriji te Amster* dam. Chamberlain's meen geroemd. China-rede wordt alge. Opnieuw zeerooverij in de Chineesche wateren. De bereeniging van de Noorsch? arbei derspartij en de Noorsche soc.-dem. partij. Mussolini over de noodwendige expan sie van Italië. Een nota van Wellington Koo aan Enge land. Het Duitsche Kabinet eindelijk gereed gekomen. Pruisen heeit den tweeden termijn de Hohenzollems betaald. Voor den Nobelvredesprijs wordt voor gedragen de Duitsche pacifist prof. Quidde. In de Londensche haven is een staking uitgebroken onder de arbeiders in het koelkamerbedrijf. Zie verder Laatste Nieuws. Baromctersttand 9 uur v.m.: 750. ooruit. Licht op. De lantaarns moeien morgen worden opgestoken om 5.16. Naar waarnemingen in den morgen van 1 februari Hoogste barometerstand 764 m.M„ ie Toulouse. Laagste barometerstand 741.0 m.M., te Skagen. Verpachting van den avond van 1 tot den avond van 2 Februari: Meest matige Z. tot W wind; zwaarbe wolkt met tijdeli ke opklaring, waarschijn lijk enkele regen- of hagelbuien, iets kouder. Mexico gesteld is. Dat schrijnt ieder wel denkend katholiek en zeker niet in het minst den Vader aller Katholieken, Z. H den Paus. Reeds memoreerde spr., dat Z. H. zoo gaarne de protesten tegen de Kerkvervol ging wil vernemen en daarom meent spr. volkomen in den gest van Z. H. en ook van de vergadering te handelen, door het volgend telegram aan Z. H. den Paus te verzenden: „Grande assemblée CathoÜque Harlem, protest contrcs ind'gnc persecution éghse par gouvernement de Mexique. joint scs ferven- tes prières aux prières de votre Saintcté ncur revendication liberté religieuse et offre hommage et -devouement filial.' „Groote vergadering te Haarlem proles- 'eert tegen onwaardige kerkvervolging door het gouvernement van -Mexico, verecnigt hare gebeden met de gebeden van Uwe Hei ligheid voor de terugverkrijging van de kerkelijke vrijheid en biedt getuigenis van hinderliike toewüdmg aan" Een donderend applaus getuigde v»n de al-'eheele instemming der vergadering. Na nog 'n harteliik woord van dank aan den heer Wahlen, die den extra applaus in ontvangst had te nemen, werd met het zin gen van „Aan U, o Koning der Eeuwen de bijeenkomst gesloten. Onze oud-stadgenoot, de Zeereerw. heer B. P. M. de Jong, pastoor van de nieuwe parochie in Spoordijk te 's-Gravenhage, is ongesteld geworden. De dok er, die ge roepen werd omdat de zieke veel pijn leed, achtte het noodig, dat pastoor De Jong onmiddellijk naar het R.-K. ziekenhui» werd vervoerd om een kleine operatie 'e ondergaan. De ziekte is niet van ernstigen aard; er is alle hoop. dat pastoor dc Jong b nnen een paar weken weer hersteld zal zijn. De toestand van den pa'iënt was lister avond zeer bevredigend. De operatie heelt nog niet plaats gehad.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1927 | | pagina 1