F. H. M,VAN DE GRIENDT
f3000.- jjasrSÜS f2511.-125.-SflHKSf 50.- SïÏPSSf
rif€«1
Dit nummer bestaat uit 10 bladzijden,
Maandag 28 Maart 1927
50ste Jaargang No. 16511
Eerste Blad.
Aangtiie moei, op straffe van -verlies van alle rechtten, geschieden uiterlijk driemaal vier en twintig uren na l\et ongeval
andere vinger*
In memoriam
Franciscus Hendricus Maria
van de Griendt.
ill memoriam
F. H. M. van de Griendt
Herinnering.
F. H. M. VAN DE GRIENDT f
£5e abonnementsprijs Bedraagt voai
Haarlem en Agentschappen:
Per week 0.25
Per kwartaal3.25
franco per post per kwartaal bij
Vooruitbetaling3.5g
Bureaux: NASSAULAAN 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen)
Postrekening Nr. 5970.
Aavertentiën 35 cents per regel
/raag- en aanbod-advertentièn 1-4
tegels 60 cL per plaatsing: elk*
regel meer 15 ct., bij vooruitbetaling
Advertentiën tusscben den tekst,
als ingezonden mededeel!* g 60 cl
per regeL
Bij contract belangrijk* korting.
."^a I W jf 'II aft W 1b éf mL' *pa 'la -m w, V m hm -s* .H.
-- uuuumjiu. diiuup, - --W. een v-jet ol «d oog; *«»i ciuim or wijsvinger1 UU. been of arm 1 andi
Zaterdagmiddag tegen half twee, is op het
station te Haarlem, terwijl hij in den trein
voor Rozendaal wilde stappen, plotseling
overleden de heer F. K M. van de Griendt,
directeur der N. V. Drukkerij de Spaarne-
stad, uitgeefster onder meer van de Nieuwe
Haarlemsche Courant en de Katholieke Il
lustratie.
De overledene leed al sinds vele jaren aan
een ernstige hartkwaal, waarvan de gevolgen
zich de laatste weken duidelijk hadden ge
openbaard, zoodat de behandelende genees
heer al reeds een rustkuur en een verblijf
in. bad Nauheim had voorgeschreven, welke
kuur tegen Paschen zou zijn begonnen. Hoe
wel zijn hecle omgeving al sinds lang op
een schielijk einde wras voorbereid, is
toch ook de dood hier weer plotseling in
getreden.
Als een schok ging de tijding Zaterdag
middag door Haarlem. Van vijf, zes kanten
tegelijk bereikte ons het doodsbericht, want
op het drukke middaguur aan het slation
waren velen getuigen van het tragisch einde.
En over ons kwam het gevoel, alsof er in
ons groote bedrijf plotseling een defect was
geslagen, waardoor opeens alle machines
stil stonden. Want zoo ooit dan was het
hier: de djrecteur was de ziel der onder
neming.
Franciscus van de Griendt werd geboren
te Rotterdam, 31 Oct. 1876 uit een onder
wijzersgeslacht. In de groote havenstad leeft
de faam van vader van de Griendt nog al
tijd in het katholieke leven voort, als van
een der pioniers, die met bijna bovenmen-
schelijke energie de bijzondere school hiel
pen in stand houden en omhoog werkten,
niet door mooie woorden en lieve wenschen,
maar door toewijding van gehee1 hun persoon,
met al hun geestkracht, met het brengen
van de zwaarste offers. Zoon van zulk een
man heeft onze overleden directeur zich ten
volle waardig getoond. Op hem is zelfs
Goethe's woord van toepassing: der Sohn
soil als der Vater ein besserer sein!
Oorspronkelijk ook voor het 'onderwijs
opgeleid, trad de heer v. d, Griendt een
twaalf jaar na het behalen van zijn acte om
gezondheidsredenen als onderwijzer af.Toen
al reeds had hij een zwak hart, Hij zocht
zijn toevlucht bij dat andere terrein van
Katholiek openbaar leven, waar nog zoo
veel braak lag: de journalistiek. En de oude
heer Thompson van de „Maasbode had n
plaats voor hem, zij het een bescheiden
plaats, welke de voortvarende en energieke
jongeman al heel spoedig voor een functie
bij de uitgeversfirma v. d. Weyer in Utrecht
verruilde. Niettemin bleef hij voor de
Maasbode tot aan zijn dood een bijna kin
derlijke vereering koesteren.
In Utrecht had hij gelegenheid zich meer
op de techniek van het dagbladbedrijf loe
te leggen; zijn, talenten lagen trouwens meer
in de richting van het moderne bedrijfs
leven en het koopmanschap. In 1907 sollici
teerde hij met succes naar de directeurs-
plaats van de „Nieuwe Haarlemsche Cou
rant" in. Haarlem.
Bij gelegenheid van ons gouden jubileum
is nog het een en ander uit die dagen op
gehaald. Zelf ook heeft onze nu overleden
directeur in een artikel in dat mummer her
innerd aan de moeilijke dagen, waarin hij
dc „Nieuwe Haarlemsche Courant" over
nam. Geheel in de lijn van zijn persoon en
van zijn strijdbare natuur was zijn entree
als die van een veroveraar. In den letter
lijken zin des woords moest de vesting aan
de Jansstraat worden ingenomen.
Van het oogenblik van zijn optreden af
kenmerkt zich de vooruitgang van den bloei
der Vennootschap en der courant. Het dag
blad vereischte zijn eerste zorg. Met nooit
genoeg te prijzen offervaardigheid heeft hij
zich a.an de exploitatie gegeven, zoodra aan
de Kinderhuisvest de vleugels wat breeder
konden worden uitgeslagen. Zelf ontzag hij
zich het minst van allen; wanneer er op de
expeditie krachten te kort kwamen, stroop
te hij de mouwen op en hielp zelf. Wan
neer de advertentierubrieken n.et vlot ge
noeg liepen, toog hij er zelf op uit. Wan
neer cr laat moest worden gewerkt, was
hij de laatste, die het gebouw verliet, dik
wijls lang na middernacht; en 's morgens
was hij weer de eerste op post. Zulke men-
schen moeten slagen in het leven, vooral
wanneer het hun naast een onmetelijke
energie en onuitput lelijke werkkracht, naast
een stalen wil en ijzeren hersens niet on-
breekt aan koopmansschap en onderne
mingszin.
Wat is er in die twintig jaar al niet door
het hoofd van Van de Griendt gegaan. Als
wij nu nog eens de plannen nagaan, die hij
met ons in vertrouwelijke oogenblikkcn be
sproken heeft en ale weinig minder waren
dan een trust van alle Nederlandsche Ka
tholieke dagbladen en tijdschriften, waarna
dan nog geen einde was aan zijn fantasie;
immers ook in België, Duitschland en
Frankrijk wonen nog Katholiekenwan
neer wij dat alles nu nog eens overdenken,
dan lijkt het niet onverklaarbaar, dat deze
man met matelooze werkkracht in werke
lijkheid zooveel heeft bereikt, waarvoor an
deren bij den oorspronkelijken opzet dc
schouders ophaalden.
Daar was de Katholieke Illustratie, een
veel geliefd en eerwaardig familieblad, toen
hij na veel moeite de vergunning kreeg de
exploitatie 'over te nemen. Maar achter het
onvermurwbare gelaat, waarmee hij het con
tract teekende, was al reeds een levendige
fantasie aan het werk, wat er van dat blad
al niet te maken zou zijn. Zeker, de Illustra
tie was mooi met haar houtsneden, met haar
keur van verhalen, met haar keurige druk
op de snelpers. Maar nooit had er iemand
aan gedacht, dat op de wijze van exploita
tie van toen dc Katholieke Illustratie altijd
tot enkele tienduizenden abonné's zou be
perkt blijven. Het technische procédé dwong
tot langzame aflevering, in beperkte oplage
en sloot alle actualiteit buiten.
Van de Griendt voorzag de geweldige con
currentie welke het Katholieke familieblad
noodzakelijkerwijze van dé neutrale week
bladen zou ondervinden, een doodende con
currentie, wanneer de Katholieke Illustratie
niet in enkele dagen tijds een honderd dui
zend katholieke gezinnen kon bereiken. En
de opkomst van de Prins, Panorama, Het
Leven enz,, juist in die dagen, heeft hem
gelijk gegeven.
Zijn binnenhalen van dc koperdiepdruk
rotatiemachine heeft het terrein voor het
Katholieke weekblad voor goed' gevestigd.
Men moge nog wel eens liebaüchelen naar
den mooien druk van de goede, oude Iva-
tholieke Illustratie, de rotatiepers heeft het
mogelijk gemaakt de zoogenaamde neutrale
weekbladen uit onze Roomsche gezinnen
te houden. En dat'was heel wat meer waard
dan het handhaven van een oude, maar
onvruchtbare traditie. Thans komt de Ka
tholieke Illustratie in honderd veertig dui
zend Roomsche gezinnen, een oplage, welke
zelfs de verwachtingen van onzen thans
overleden directeur, die niet spoedig van
een groot cijfer schrok, verre overtrof en
die men aan Katholiek Nederland overal in
het buitenland benijdt.
De koperdiepdruk heeft in het bedrijf der
Spaarnestad een groote omwenteling ge
bracht. De verhuizing naar de Nc.ssaulaan
was noodzakelijk. Met den in 1914 inval
lenden oorlog waren de technische moei-
lijkheden, waarmee men in het nieuwe ge
bouw al heel spoedig te kampen had, on
gelooflijk. Een ieder zou het hebben opge
geven, behalve een man van de taaiheid en
onbuigbaarheid van een Van de Griendt.
Hij wist de ingenieurs uit Duitschland te
halen en ook in den oorlog Duitschland voor
ons bedrijf te laten werken. Maar langza
merhand maakte hij zich van het buiten
land los; thans zijn
dag en nacht de
slijpmachines en
chemische baden
bezig de koperen
walzen te vernieu
wen. Naast de eer
ste koperdiepdruk
pers is een tweede,
machtige machine,
een twee en
dertig zijdige, ver
schenen. En rus
teloos draaien de
persen altijd door,
van een vroeg uur
in den ochtend tot
laat na midder
nacht. Want Van
dc Griendt zorgde
er altijd voor, dat
de orders de ma
chines riepen en
niet de machines
op de orders be
hoefden te wadi-
ten. Wie ons land
trouwens met de
kinderbladen, de
Zondagsbladen, de
geïllustreerde
weekbladen over
stroomd ziet, die
begrijpt, dat het
drukkerspaleis aan
de Nassaulaan niet
makkelijk groot genoeg kan zijn, en dat zijn
stichter ook nu al weer met uitbreidings
plannen bezig was.
Een oogenblik van voldoening in het zware,
en harde leven van onzen directeur was de
opening onlangs van het nieuwe gebouw.
Toen heeft hij een dag mee feest gevierd,
zij het dan ook, dat hij tusschen de pauze
van de ochtendviering en de namiddagrecep
tie pog eenige zakelijke conferenties hield
en stukken, zat te teekenen, toen de eerste
gasten kwamen. Maar wij weten het, dat die
ééne dag" een zonnestraal in zijn leven is
geweest. Toen wij 's ochtends na den kerk
dienst, samen naar dc Nassaulaan wandel
den, verkeerde hij in een opgeruimde, vol
dane stemming, zooals wij in geen jaren
hadden meegemaakt. En terecht mocht hij
voldaan zijn. In twintig jaren tijd^ had hij
een stuk werk geleverd, waaraan anders ge
slachten moeten arbeiden. Maar zijn voldoe
ning en vreugde zijn van korten duur ge
weest. Al spoedig na de feestelijkheden trad
de reactie in en wij, in zijn omgeving, zagen
de duidelijke teekenen van overmatige in
spanning, die wij al meermalen in vroegere
perioden hadden waargenomen. Én wie had
hem na zooveel moeilijke jaren niet nog
eenigen tijd gegund om te genieten van de
vruchten van zijn arbeid? Zijn leven was
zwaar, hard en moeilijk geweest; veel scha
duw en weinig zon. Want naturen als de
zijne, met zulk een stalen wil, met zooveel
onbuigzaamheid, met zooveel onverzet
telijk doorzettingsvermogen moeten als van
zelf voortdurend reactie van andéren te
voorschijn roepen; moeten herhaaldelijk stui
ten op inzicht van anderen, op niet begrij
pen, op zwakkeren, die niet mee kunnen, op
voorzichtigen en bedachtzamen, die, heel
vaak terecht,trachten te matigen en in te
perken. Daarbij zocht v. d. Griendt nimmer
zich zelf. Het was, alsof hij zich van zijn
eigen persoon had losgemaakt en deze had
overgedragen op, samengesmolten met „de
Spaarnestad". Met „de zaak" stond hij op
en ging hij naar bed. Hij zocht geen vrien
den of vereerders, streefde niet naar popu
lariteit of onderscheidingen, Er was maar
ééne zaak, die hem bezig hield: de onder
neming. En juist, omdat hij zich met dit
groote bedrijf zóó vereenzelvigd had, ving
hij er alle slagen van op; droeg hij er de
vele, zware zorgen van, ondervond hij de
vele moeilijkheden en beslommeringen, wel
ke een modern groot-bedrijf doormaakt, als
persoonlijk leed. Daarnaast spaarde het lot
hem niet; zwaar en diep wérd hij eenige
malen getroffen met ziekten en sterfgeval
len in zijn gezin en zelf had hij eén wan
kele gezondheid.
Dat één mensch zooveel kon doorstaan,
zooveel dragen kon bij zoo weinig ontspan
ning en levensvreugde, moeten wij toeschrij
ven aan zijn diep geloofsleven, van huis uit
meegekregen, van een oar-Roomschen vader
en een vrome moeder geërfd. Wie bij een
zóó druk bezet leven nog iederen ochtend
den weg naar de kerk kan vinden, gods
dienstig en zonder, vertoon, rein van leven
uil plichtbesef en uit eerbied voor God, die
vindt kracht tot groote daden.
Tot het laatste uur heeft dc heer v. d.
Griendt gearbeid. Op reis, midden in zijn
:aken, is hij gestorven. Een voorbeeld, voor
degenen, die zijn werk moeten voortzetten,
gelijk heel het grootsctie gebouw met den
koepel, zijn stichting, daar staat om de te
genwoordige en toekomstige werkers binnen
deze muren toe te roepen: arbeid is levens
plicht!
Wie zulk een voorbeeld van intense werk
zaamheid, van het nuttig besteden van het
kostbare leven gaf, die mag als getrouwe
dienstknecht verhopen, dat hij in het groote
vaderhuis over veel gesteld zal worden. En
dat. bidden wij dan ook, dat hem, na een zoo
rusteloos leven mag worden gegeven, de
eeuwige rust!
LOUIS M. WETERINGS.
Xf^*
Met eenen slag heeft de Almachtige Heer
van leven en dood dezen# voorbeeldigen
Katholiek, den zorgzamen huisvader en den
eminenten leider van onze N.V. de Drukkerij
„De Spaarnestad" tot zich geroepen.
Met diepe smart en innige deelneming
staan wij bij zijn lijkbaar; innige deelneming
bezielt ons met het gezin, hetwelk in hem
den goeden echtgenoot en vader verliest,
met de hoog bejaarde moeder, wier Frans
haar trots was, met geheel de familie, wier
kroon van het hoofd is gevallen. Onze Ven
nootschap trof den hardsten slag welken
zij sinds haar stichting te doorstaan had.
Hij was de ziel van deze groote onder
neming, welke hij van een klein drukkers-
bedrijf door zijn rustloozen arbeid en fijnen
koopmansgeest wist op te voeren tot de
hoogte waarop thans „de Spaarnestad"
staat.
Sinds September 1908 had ik het voor
recht met dezen pur-sang katholiek samen
te mogen werken. Dagelijks leerde ik
dezen man meer waardeeren, die onder het
strenge gelaat en zijn gebiedend uiterlijk
de zachtheid van een kind verborg; die,
hoewel meermalen onze inzichten en op
vattingen uiteenliepen en de richting der
zaken anders werd uitgestuurd dan hij
wilde, dezelfde vriendschap behield en als
de beslissing gevallen was, grootmoedig
zich aanpaste.
Hoe heb ik dezen werker bewonderd in
de moeilijke en zware dagen, welke ons
Bedrijf he<t medegemaakt, nog meer toen
de wreede dood tot tweemaal toe hem het
liefste op aarde wegnam! Hoe gelaten droeg
hij deze slagen en hoe zwaarder leed hem
overviel des te meer bad hij.
Iederen morgen kon men dezen dag- en
nachtwerker aan 's Heeren Liefdedisch zien
aanzitten en menige kapel hier en elders
zag in een stil avonduur zijn gebogen ge
stalte knielend voor het Tabernakel of
devoot schrijdend langs de droeve kruis
wegstaties.
Ja, onze Directeur bracht 's Heeren
woord in volle toepassing: O r a et
labora" bid en werk.
Biddend werkend trof hem de. dood:
biddend, want 's morgens had hij zich
nog gesterkt met de H, Communie, blijkbaar
bad hij in zijn laalstc levensstonde nog den
rozenkrans, welke hij in de zijzak van zijn
overjas verborgen hield.
W erkend, want
zijn reis was wer
ken. Zijn groote
actetasch vol met
acten en stukken,
welke hij in den
trein nog wilde af
maken!
Deze mensch is
door den Heer
wakende gevonden!
Toch mogen allen
die onder eenig
opzicht met onze
Vennootschap ver.
bonden zijn, en
ook de Katholie
ken van Haarlem,
ja zelfs van geheel
Nederland, die
zooveel, wat Room.
sche lectuur aan
gaat, aan hem te
danken - hebben,
hem niet vergeten
in hunne gebeden!
Zijn nagedachtenis
zij ons allen ter
zegening!
Heer geef zijne
ziel de eeuwige
rust en het eeuwig
licht verlichte hem.
Dat hij ruste in
vrede.
H. C. J, SONDAAL,
pr
Zoo is dan nu de sterke man gestorven,
Na jaren lang van menschelijken strijd,
Die tergend langzaam 't fiere lichaam sloopte.
Totdat de dood hem daarvan had bevrijd.
Met werken voedde hij zijn ziek'lijk leven
De Spaarnestad dat was zijn ideaal;
Hij bracht haar al zijn dagen en ook nachten
En koesterde zich spiegelend aan haar praa*
Nog klinken ons de tonen in de ooren
Van 't groote feest; 't is nog zoo kort geleen.
En thans, nu het nieuwe is gaan werken
Vlood hij die alles wrochtte plotseling heen.
Het groote werk, dat kort'lings is verrezen
En dagen, maanden, jaren, nog zal staan,
Is nu gekocht ten koste van een leven
En de ..kwitantie" werd door hem „vol*
(daan."
De paar uie het werk van u eischte
En iederen dag maar weeraan van u vroeg,
Die heb ge steeds met Godes hulp gegeven
Totdat de zeis des levens zei: genoeg.
Uw hand omvatte krachtig al de draden
En vlocht zc sterk tot een koord te saam
Waarmee het Roomsche geloof werd vast
gehouden;
Dat is het goede wat gij hebt gedaan.
't Syrenenlied der rollende machines,
Dat zwijgt thans in het aanschijn van den
(dood.
En het saluut, dat hierin is gelegen,
Is nu bestemd voor hem die eens gebood.
De groote zaak, heeft al uw kracht genoten
En d'eene fout, die ge'aan haar hebt begaan,
Zal jaren nog als zacht verwijt weerklinken
Dat ge te vroeg zijt heengegaan.
Nu gij van alles afscheid hebt genomen,
En nooit meer komen zal daar op uw Nas-
(saulaaa
Vergeven allen graag de mogelijke falen,
Die ge misschien onwetend hebt begaan.
Als ge daarboven goed bent aangekomen,
En heel dicht bij den God dn Heere zij,
Vraag dan aan Hem, dat wij ook mogen
(krijgen
Een innig, even diep geloof als gij....
R. I. P,
LOUISVE,
Het plotseling overlijden van den directeur
der N. V. Drukkerij „De Spaarnestad" heeft
een schok veroorzaakt, niet alleen in den
king der zijnen, waartoe wij ook onszelf,
zijne medewerkers, rekenen mogen, maar in
heel de wijde omgeving, die hem of althans
zijn werk kende.
En er wordt ook over dezen overledene
gesproken veel lof geuit voor zijn groote
eigenschappen als werker voor de zaak, die
hem lief was.
Herhalingen zijn nutteloos. Maar 't lijkt
mij dienstig te wijzen op ééne zijde van dit
sterke karakter, die niet door eenieder
werd gekend en gewaardeerd, 't Moge
indiscreet schijnen, 'n paar intieme dingen
in de krant te zetten wij meenen op deze
wijze te onderstreepen, dat 't hier ten volle
billijk is: de mortuis nil nisi bene.
Leider te zijn van een groote onderneming,
en die, aan 't hoofd van een uitgebreid
personeel, te brengen op een der eerste
plaatsen in den lande, dat vereischt een
vasten wil, een krachtigen aard. En 't
spreekt vanzelf, dat 't menigeen bijwijlen
hinder deed, met die vastheid en kracht
rekening te houden.
Maar steeds moest erkend worden: hij
toonde die vastheid en die kracht, niet uit
heerschzucht, niet uit hardheid, maar wijl
zijn plichtsgevoel hem voorschreef zoo tc
doen, hic et nune, om 't wélzijn der zaak,
die hij zoo onbegrensd-toegewijd diende.
Want: ook deze „onverzettelijke", deze
psychische krachtmensch, was een gewoon
mensch met iedere menschelijke gevoelig
heid, zoo fijn wellicht als zijn doorzicht en
zijn zakenbeleid
Al zijne kracht belette niet en hij
schaamde er zich niet voor dat hij in een
zakelijk gesprek bij een opmerking die eigen
gezin in 't bewustzijn riep, met 'n onder,
drukten snik, zich neerboog over zijn bureau,
om de ernstige ziekte van zijn inmiddels
overleden oudste kind. Hij schaamde zich
niet, sprak er even op door, en ver
mande zich toen.... om door te werken.
Er zijn er wellicht, die hem verdachten van
hardheid maar zij hebben 't nooit gezien,
hoe zijn trekken-vol-zware-zorg opklaarden,
als een punt van meeningsverschil prettig
was opgelost; als iemand toonde, door den
schijn van stroefheid heen zijn oprechte in
tenties te onderscheiden. 1
