De ernstige stormramp In dei Gelderschen
achterhoek ei Overijsel.
tï;125.-
Voornaamste Nieuws
Wat er verwoest is m Neerlands Oosthoek.
Thans zijn zeven menschenlevens te betreuren.
soa
Vrijdag 3 Juni 1927
51ste Jaargang No. 16567
AangMIe moei, op straffe van verlies van alle rechten, geschieden uiterlijk driemaal vier en twintig uren na het ongeval
I
Dit nummer bestaat uit 12 bladzijden - Eerste Blad
Nadere bijzonderheden omtrent de noodlottige vernielingen Treurige verhalen
geteisterd werd Hulp dringend noodzakelijk Reeds is een actie begonnen -
belangstelling Woorden van deelneming in de Tweede Kamer
Hoe Neede
Vorstelijke
J. J. WEBER ZOON
OPTICIENS FABRIKANTEN 7 t
Koningstraat 10 HaarleiO,
De abonnementsprijs Bedraagt toot
Haarlem en Agentschappen:.
Per week 0.25
Per kwartaal3.25
Franco per post per kwartaal bi'
Vooruitbetaling 3.58
Bureaux: NASSAULAAN 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen)
Postrekeining Nr. 5970.
NIEUWE HAARLEMSGHE COURANT
'Adverfenfién 35 cenïs per regel
Vraag- en aanbod-advertenties 1-4
regels 60 ct per plaatsing; elke
regel meer 15 ct., bij vooruitbetaling
Advertentiën tusschen den tekst
als ingezonden mededeeling 60 ct
per regeL
Bij contract belangrijke korting.
Ule abonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsvoorwaarden f OHOfl Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door f 7CO bij een ongeval met f OCfl bij
legen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeenngen 1 «UUU. verlies van beide armen, beide beenen of beide ocgen: /«II." doodelijken afloop 1 £«U." eer
j verlies van een
een voet of een
bij verlies van een f Cfl bij 'n breuk van f Afl bijverliesv.ee
JU beer of arm I
duim of wijsvinger
andere vinga
V 'V* "'•Wsv»**-*'
y--;
Nadere bijzonderheden omtrent de era*
stige stormramp in den Gelderschen Ach"
terhoek en Twente. Groote verwoestingen
zijn aangericht. Allerwege wordt hulp ver»
leend. Overal in den lande worden steun-
acties georganiseerd. Vorstelijke belangstel
ling voor de geteisterde streken. Woorden
van deelneming in de Tweede Kamer. Het
aantal daoden is tot zeven gestegen.
De Tweede Kamer heelt gisteren voort
gezet de behandeling van het wetsontwerp
ter nadere regeling der collectieve arbeids
overeenkomst.
Het geheim rapport betreffende de glas-
en aardewerkindustrie te Maastricht; vt«-
gen van het Tweede Kamerlid Hermans.
Nabij Roermond is een Iandlooper dood
langs den weg aangetroffen, bloedend uit
vele wonden. Men vermoedt, dat hier mis
drijf in het spel is.
De moord in de Rosestraat te Rotterdam.
Tegen dien moordenaar is 7 jaar gevangenis
straf geëischt.
Ook de bezninigingscommissie Pop heeft
een advies uitgebracht over de werking va*
bet instituut van den iabrieksarts.
Een vliegtuig dat te Soerabaja was opge
stegen, is gisteren bij het Westgat in zee ge
vallen en met twee koppen bemanning
verdwenen.
Bijzonderheden over het noodweer i*
Duitschland; een dorp geheel verwoest.
De oud-rijkskanselier Luther legt ver
klaringen af in het proces Bermat omtrent
de handelingen van wijlen minister Höile.
Een Poolsche nota inzake Wilna.
De debatten over het IjciiersmonopoUo
in de Fransche Kamer.
De Zuid-Airikaansche vlaggenwet h
tweede lezing aangenomen en naar dl
commissie van partijleiders verwezen.
Het werk van enkele minut«* bracht deze verwoesting tot stand.
Dit is de korte samenvatting val v.en
Wartier uurs, waarin andermaal het Oos-
en van ons land geteisterd is, misschien
,'ooals nooit te voren. „Misschien", schriji
ik met opzet, want, hoewel na den pani-
echen schrik van het eerste oogenblik een
iwijle rust is ingetreden, die den omvang
der ontzaglijke verwoestingen beter laat aan
schouwen, zal het toch nog wel geruimen
tijd duren, voordat de geheele beteekenis
Van de catastrophe zich voor het oog af-
teekent, waaruit men dan de geleden schade
kan constateeren.
De verwoestingen, de puinhoopen en ru
ïnes beschrijven! Het is bijna ondoenlijk en
terwijl ik tusschen vormlooze steenen mas-
tea's rondloop, hier en daar voorzichtig om
gevallen boomen overklim, de menschen,
wier kostbaarste bezittingen met één slag,
Ija letterlijk met één slag weggevaagd zijn,
teie rondzoeken, of wellicht nog een of ander
aan den ramp ontkomen is, voel ik me
bijna onmachtig tegenover de geweldig
grootsche kracht, die dit uitwerkte, om de
droeve lijnen van dit schouwspel te trek
ken. Toch, hoe diep treurig, hoe indroevig
bet is, als men bij het aanschouwen van
zooveel ellende, zich aan het schrijven zet,
cm zijn indrukken vast te leggen, toch mag
ik mijn bewondering niet verbloemen voor
de bevolking van den Achterhoek en Twen
te, ook hier van Neede, die niet bij de
pakken neerzit, maar ondanks zooveel te
genslag moedig het hoofd biedt aan de
V-llende en met alle mogelijke kracht de ten
dienste staande hulpmiddelen aangrijpt, om
te redden, wat gered kan worden, om te
herwinnen, wat nog gespaard werd.
Het is geen gemeenplaats, als ik de
eerste indrukken, welke mij bij mijn komst
bier bevingen, uitdruk in dit eene „trooste
loos".
Troosteloos was de aanblik van Neede
na het catastrophale bezoek van den moor
denden cycloon. Het leek als had hier de
oorlogsverwoesting maandenlang hoogtij
gevierd en haar Satanisch geweld botge
vierd op de vredige behuizingen en het
vreedzaam, mooi landschap, als had een
bencje barbaren met woesten lust gemoord
verhield geplunderd, wat maar te bekomen
was.
wel tienduizend K.G. wegend, letterlijk
vernield, de groote textielfabriek van Ter
Weeme een ruïne, de groote fabrieks
schoorsteen in tweeën gebroken, de groote
werkplaatsen ingestort, dat alles te zamen
laat eenigszins de kracht van den cycloon
vermoeden.
Haar juist te schatten is feitelijk alleen
mogelijk door eigen aanschouwing, als men
tegelijk ^ïet geheele bijna onafzienbare ter-
Hoe Lievelde geteisterd werd.
De verwoestingen in Lievelde hebben wij
gisteren reeds in 't kort kunnen beschrijven
De kracht van den cycloon laat zich nog
uit het volgende voorval opmaken:
Een jongen die op een landweg fietste en
de zware wolken op zich afkomen, sprong
van zijn fiets en vol angst emarmde hij een
boom. Öp het oogenblik, dat hij midden in
den cycloon was, knapte de boom ter hoogte
van het middel va ndea jenge* af. De jongen
hield den boom vast, Werd opgenomen en
twee-honderd meter verder neergesmakt.
Zijn jas en vest waren hem afgerukt en ner
gens meer te vinden. Ook zijn fiets lag een1
paar honderd meter verder. De jongen zelf
was er nogal goed afgekomen. Alleen klaag
de hij over pijn in de borststreek.
Lievelde zelf geeft een treurigen aanblik.
Slechts met moeite kan men zich een weg
banen door stukken afgerukt hout, pannen
kalk, puin, riet, steenen, enz. Trotsche boer-
Met het restant van hun have en goed op weg, zoekend naar onderdak.
rein der verwoesting voor zich heeft. Be- deri'jen resultaten van jarenlang nijver wer
woners vertelden ons hoe zij het gevaar
hadden zien naderen en hoe zij reeds in
stinctmatig hadden gevoeld, dat een cate-
strophe naderde.
De windhoos vertoonde zich voor aller
Huizen zijn neergeslagen, als kaarten- verschrikte blikken als een groote donkere
Boomen ontworteld en huizen verwoest. Een foto uit de buur» van Groenioo,
ken, waren in één oogenblik met den grond
gelijk gemaakt. Een enkele muur is hier en
daar blijven staan. Van een boerderij staat
nog een muur met den schoorsteen. Het for
nuis dat er onder stond, is geheel verwron
gen.
Door de uitstekende zorgen van den bur
gemeester is een plaatselijk comité gevormd,
Gisteren heeft men maatregelen ter voor
ziening van de dakloozen getroffen. De tele
foonverbindingen met Lichtenvoorde is ver
broken. Telegrammen moeten via Varsse-
veld per auto worden vervoerd. Met het oog
op de te verwachten drukte, is de luitenant
der mafechaussee's, De Josselin de Jong,
met zes manschappen te Lichtenvoorde ge
arriveerd.
Rondom Almelo.
Rondom Almelo is de verwoesting even
eens ernstig. Almelo zelf is er vrijwel goed
afgekomen, maar reeds op den Borneschen
straatweg bij het landgoed Bavink, ziet men
de sporen van vernieling.
Het was geweldig, wat hier de orkaan had
teweeg gebracht. Voor het twee verdiepingen
hooge landhuis was een zware beuk uit den
grond gerukt en vervolgens opgenomen door
den storm. Een groote serre voor het huis
was eenvoudig afgeschoren; verschillende
gedeelten op grooten afstand gedeponeerd.
Het was een geluid, zoo zeide de heer Ten
Kate, tot pers-vertegenwoordigers, of er
honderden goederentreinen door de lucht
donderden.
Dc heer Ellens had den cycloon zien aan
komen. Hij stond juist voor zijn huis. Het
had eerst gehageld, waarna het wat lichter
was geworden, toen eensklaps aan den hori
zon een ^onkete streep, een windhoos, zich
yertoonde^ en het merkwaardige was, dal
Ónze eigen verslaggever schrijft ons:
NEEDE, 2 Juni.
Met maaiende zeis heeft de onverbidde
lijke dood vijf menschenlevens verwoest; de
catastrophe van enkele oogenblikken heeft
honderden personen mi* of meer ernstig
verwond en een vernielende satanisch ge
weldige kracht heeft have en goed met
moordenden schok vernietigd, duizenden,
honderdduizenden guldens aan schade aan
richtend.
hoopen ineengesmeten en de geweldigste
kracht schijnt zich te hebben geconcen
treerd op den Haaksbergschen weg.
Hier is letterlijk niets behouden. De trot
sche berkenrijen, die een lust voor de
oogen waren, thans neergemaaid als 't gras
door één enkelen zeisslag. Er is geen door
komen aan.
Van de meeste huizen de daken finaal
afgerukt, muren omvergeworpen, geen ruit
meer heel, lantaarnpalen versperren u den
weg, de groote loods verpletterd als 't
ware, een groote goederenwagen, misschien
zuil, die als uit den grond verees. Het on
weer, waarmee die komst gespaard ging,
was misschien niet zoo hevig, maar plotse
ling viel de duisternis en tegelijk daarmee
kwam het geweld.
Ontzaglijke rukken en stooten, het was
het enorm geweld, waarmee de hoos over
Neede streek en in wilde duizelingwek
kende vaart meesleurde wat niet tegen het
vernielend element bestand was. Een groote
zwarte massa was 't, met allerlei onbestem
de substanties, die woest dooreen dwarrel
den. Het waren de treurige getuigen van
wat reeds aan de verwoesting in Neede
was vooraf gegaan. In bonte warreling sto
ven pannen, steenen, houten binten voorbij.
Slechts enkele oogenblikken was 't, onher
stelbaar verlies had het aangericht, voor
duizenden guldens was vernietigd, menschen
levens waren te betreuren.
De reddende hand, bereidvaardige hulp is
thans reeds ter plaatse en tracht in den
eersten nood te voorzien en het geleden
verlies zooveel mogelijk te verzachten.
Maar het zal veel, zeer veel van Neder
lands volk vragen om hier te herstellen wat
verwoest werd.
De berichten echter, die thans reeds tot
hier doordringen, dat spontaan een hulpac
tie van alle kanten wordt opgezet wettigt
het vertrouwen, dat de liefdevolle mildda
digheid van ons volk de zoo zwaar getrof
fen landgenooten niet zal vergeten. Moge
het zoo zijn.
deze den vorm van een trechter had, doch
naar boven oploopend. Daarop zag men aan
beide kanten de wolken op den cycloon
toesformen. Het was een imposant schouw
spel, hoewel angstig.
Ten slotte kreeg het den vorm van een
kegel en zag men het volk gevaarte met
groote snelheid voorttrekken, zijn vernielend
werk voltooiend. In den omtrek van Bavin-
kel werd een tiental boerderijen compleet
vernietigd. Juist op het landgoed van den
heer Ten Kate werd een kleine boerderij
met schuur en hooiberg finaal in elkaar ge
drukt. De vrouw, die juist voor de deur
stond, werd met deur en al een eind wegge
slingerd en het zinken dak zeker een twee
honderd meter het land in.
Wonder boven wonder kwamen de bewo
ners er, behalve met eenige lichte Ontvellin
gen, met den schrik vrij. Tot de slachtoffers
behoorde hier alleen een varken, dat onder
een hooischuur werd verpletterd. De aan
blik. die hier de getroffen streek toonde,
deed denken aan de foto's van den terug
tocht der Duitschers in België; niets bleef
op hun weg gespaard. Onder de Wateregge
werd een gezin in een boerderij door het
neervallend geboomte in de woning zoo
donderend geweld. Dikke balken knapten
af alsof het rietjes waren. De hooge fa
brieksschoorsteen brak in tweeën en de
bovens'e helft viel op de weverij.
Groote klompen steen kwamen terecht
tusschen de weefmachines. Een ander stuk
viel door hel dak van het ketelhuis en
sloeg de veiligheidsklep van den ketel. Het
gevaarlijke hiervan was. dat de stoom met
een dikken straal omhoog spoot en het
vreeswekkende geluid verhoogde den schrik
zn de ontsteltenis van dc honderden arbei
ders nog meer. De dikke stoomwolk was
oorzaak, dat men aanvankelijk dacht, dat
de fabriek in brand stond. Dat dit inder
daad niet zoo was, mag 'n geluk genoemd
worden.
Aan de achterzijde stortte een garenloods
ineen. De houtsplinters vlogen in het rond.
De vallende balken en steenen ver"irzaak-
fen alleen bij deze fabriek 20 gewonden, De
meest voorkomende kwetsuren waren snijl
wonden aan de handen en kneuzingen aan
het hoofd. Niemand is er echter ernstig
aan toe.
Toen de arbeiders na het gebeurde zoo
goed en kwaad als het ging uit de fabriek
gevlucht waren, schoot dc derde verdieping
Een overzicht van de fabriek der Fa. Ter Weeme en Zn. waar
vele arbeiders gewond werden. De groote schoorsteen knapte
geheel af.
compleet opgesloten, dat men er niet meer
uit kon en moest wachten tot men verlost
werd. In deze streek lagen de kippen en
kuikens bij tientallen dood langs de weilan
den, terwijl sommige wegen onbegaanbaar
waren door duizenden dakpannen, die van
de daken waren afgerukt. Onder Bornebroek
ten Zuiden van Almelo, was een geheel
sparrenbosch ontworteld, en de weg op tal
van punten door honderden boomen ver
sperd. Door snel ingrijpen wist men het ver
keer weer spoedig mogelijk te maken.
Ook in dezen omtrek zag men tal van ver
nielde boerderijen.
Heel erg heeft de cycloon ook op den weg
van. Delden naar Goor huisgehouden, spe
ciaal onder het gehucht Wiene. Het Twicke.
Ier Bosch lag zoo goed als geheel tegen den
grond over een afstand van 1 K.M. breedte.
Zware boomstammen lagen links en rechts
over den weg verspreid en slechts met de
uiterste voorzichtigheid kon men hier pas-
seeren. Maréchaussees en rijksveldwachters
zorgden hier voor het verkeer. Het was een
droevig gezicht, dit 'raaie bosch in een der-
gelijken toestand te moeten aanschouwen.
In dit gedeelte waren de boeren ook zeer
zwaar getroffen. Een oud Geldersch boertje
met een verband om zijn hoofd, vertelde
aan een verslaggever van de „Tel." met tra
nen in de oogen, hoe hij alles wat hij bezat,
in een paar seconden had verloren. Dat hij
een vrij ernstige hoofdwonde had opgeloo-
pen door een neervallende balk, telde hij
niet zoo zwaar dan dat ziin huis en hof in
puin lagen, zijn eenig paard gedood onder
het omgevallen huis en vele varkens en big
gen omgekomen onder het neergeplofte dak.
Zoo was hier een aantal boerderijen vlak
bij elkaar en aan weesziiden van den spoor
weg DeldenHengelo ten offer gevallen aan
den Orkaan. Hieronder waren twee groote
boerenplaatsen, waarvan één nog pas nieuw
opgebouwd. Het aantal gewonden was hier
vrij beduidend. Een vrouw was met een
zeer zware hoofdwond naar bet ziekenhuis
vervoerd en haar knecht eenige honderden
meters door het luchtruim geslingerd en met
een ernstige beenwond opgenomen. Toch
was hij er nog goed afgekomen, gezien den
afstand, dien hii door de lucht was wegge
worpen.
Hier was ook van een boerderij het dak
afgerukt en zoo ver weggevoerd, dat men
het niet meer terug heeft gevonden. Deze
s'reek toont over een brecde linie een
groote ruïne. In luttele seconden zijn hier
tientallen boeren in zorg gedompeld.
Toch mag het nog een geluk heeten, dat
zij hun vee in de weide hadden en niet
op stal. Dan ware voorzeker de schade
niet te overzien geweest. A'leen van het
kleinere vee, als varkens, kalveren, big
gen en kippen werden ontelbare gedood
Het telefoon- entelegraafverkeer heeft
op tal van plaatsen ernstige vrtraging en
is op sommige punen ghel onmogelijk.
De textielfabriek fe Neede
verwoest.
Verschrikkelijk is de verwoesting, welke
de cycloon in de textielfabriek te Neede
heeft aangericht.
Het personeel, zoo vertelde een oogge
tuige, was ten getale van acht man op
het kantoor aanwezig. Men hoorde een
krach'ig gedruisch en uit het raam kijkend
bemerkte men, dat eenige boomen ont
worteld werden. Gedachtig aan hef ge
beulde te Borculo, vluchtte fret personeel
naar buiten. Nauwelijks was het daar of
de cycloon rukte aan het kantoorgebouw
en duwde het in elkaar.
Pê meenstoriing ging gepaaid met een,
van het hoofdgebouw af en verpletterde
drie andere loodsen.
Naast de fabriek stond een groote tuin-
bouwloods, toebehoorend aan de spoorwe
gen. Deze loods, die ongeveer honderd meter
lang is werd op een vreeselijke manier ge
kraakt en schoof in elkaar.
Het ongeluk in de fabriek was oorzaak,
dat twee dooden te betreuren zijn, die later
zijn getransporteerd. Dc stoker der fabriek,
die zich niet uit de voeten kon maken, werd
zwaar gewond. De gewonden zijn naar dc
verschillende ziekenhuizen in den omtrek
vervoerd. Een droevig ongeval gebeurde op
de spoorbaan waar, gelijk gemeld het 14-
jarig meisje Zandwijk werd gedood.
Op het oogenblik dat een wagon die wel
licht aan het rollen was geraakt, de helling
van het emplacement afreed, stak zij de
spoorbaan over. Het kind werd gegrepen en
was onmiddellijk dood.
In Beltrum.
Ook in Beltrum is het erger gesteld, dan
men denkt.
Het was of er brand was uitgebroken, zoo
zeiden vrijwel allen. Vlammend rood was de
lucht en daarachter de onheilspellende duis
ternis, welke leek op rook, waarin vogels
zwermden, maar het waren geen vogels, doch
stukken huisraad. Hagelsteenen kletterden
neer.
Toen de cycloon naderde, hebben velen ge
dacht aan 1925. Zij legden zich plat op hét
gras buitenshuis. Dat is veler redding ge
weest.
Angst?
„Wij hadden geen tijd om angstig te zijn:
zóó dreigde het gevaar, zóó was de vernie-
jling een feit."
We ontsteltenis, wel ontroering, maar
geen angst, doch wel fyerusting en vertrou
wen, dat de midadigheidszin van Nederland
ook ditmaal zich niet onbetuigd zal laten.
Het klinkt zoo eenvoudig, als die boeren
vrouwen vertellen, dat in luttele minuten,
tijds haar woning is vernield, maar ontzet
tend is het te bekennen, wat in die enkele
oogenblikken is verwoest. De vrucht van
jaren moeizamen arbeid is te loor gegaan.
I
Barometerstand 9 uur v.m.: 763. Vooruit*
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 9.43.
Toch, en dit is opvallend, is van 'n gedruk-»
te stemming weinig te bespeuren. Al zijn er
eigenaars, zooals de heer Terweenen, dia
hun droefenis niet pogen te verbergen, de
meerderheid der bevolking schijnt een stellig
vertrouwen te hebben, dat hier de schade
even volledig zal worden hersteld als in Bor»
culo het geval is geweest.
Te Beltrum deelde de politie mede, dai
er in 't gehucht 28 huizen totaal verwoes!
zijn en in de buitenbuurten nog ongeveer 32
Vannacht zijn er soldaten uit Arnhem aam
gekomen.
In Zuidloo, gemeente Bathem heeft d«
fenen het ergst, omdat zij ver in het lané
woonden en de gewonden dus moeilijk t<
vervoeren waren. Allen zijn intusschen naai
het R. K. Ziekenhuis overgebracht. D»
meeste bewoners van de ingestorte huizei
zijn bij de andere ingezetenen gehuisvest;
Politie bewaakt den toegang tot de pui»
hoopen.
In Zuidloo en Harfseq
Een Achterhoekcorrespondent van hel
Hbld. deelt aan zijn blad mede:
In Zuidloo, gemente Bathmen heeft d<
cycloon slechts een geringe aanraking gei
had met de aarde, toch is er een groote ven
woesting aangericht. Wij vonden het hut'
de schuur en den hooiberg van de wed
Schutter totaal verwoest, evenals de boeren;
hoeve van Kleine Horstman. Persoonlijk;
ongelukken hadden niet plaats
Vee! erger is het gesteld in Harfsen, genr
Gorssel, waarheen wij ons eveneens begavei
Daar is een noodlottige verwoesting aanga
richt nabij de school. Vernield zijn daw d
Bij het SDOorwe£-erojplaeemen$ te Neede. De loodsen stortten jg en de wagons
geheel omgekeerd.
