I
in en om Haarlem
Groote Propaganda-1
Vergadering f
VOOR DE
SLACHTOFFERS
TAN DE RAMP
IN DEN ACHTERHOEK.
Nederl. Maatschappij voer
Nijverheid en Handel.
Voornaamste Nieuws
Verkeersongevallen
16383
Stadsnieuws.
Viering van het 150-jarig fcestaan
Mr. BOMANS
BERICHT.
Donderdag 23 Juni 1927
Aangiile moei, op slrafle van verlies van alle recihtien, geschieden uilerlijk driemaal
vier en Iwinlig uren na hel ongeval
Dit nummer bestaat uit 10 bladzijden - Eerste Blad
De Maatschappij van Nijverheid en Handel.
Agenda
24 Juni
op DINSDAG 28 JUNI
Haarlem en de R. K.
Staatspartij g
Joh. Nelissen
TOEGANG VRIJ
Diefstal vna bloembollen.
Tramstoring tusschen Haarlem
en Halfweg.
De verduistering van f 60.000.
J. J. WEBER ZOON
Koningstraat 10 Haarlem.
Telegraphisch Weerbericht
ZIJ, DIE ZICH HEDEN ABONNEE-
REN OP DE „NIEUWE HAARLEM
SCHE COURANT" ONTVANGEN
TOT 1 JULI
DE COURANT GRATIS
DE ADMINISTRATIE.
P. B. N. A.-examens.
Examen Nuttige Handwerken.
De abonnementsprijs bedraagt vaot
Haarlem en Agentschappen:
Per week Y.f 0-25
Per kwartaal3.25
Franco per post per kwartaal bï
Vooruitbetaling f 3 5S
Bureaux: NASSAULAAN 49.
Telefoon No. 13866 (3 lijnen)
Pnstrekeinintf Nr 5970
NIEUWE
Advertenfiën 35 cents per regel
Vraag- en aanbod-advertenties 1«/
regels 60 ct. per plaatsing: ellf
regel meer 15 ct.. bij vooruitbetaling
Advertentiën tusschen den tekst
als ingezonden mededeeling 60 ct
per regeL j
Bij contract belangrijke korting.
Alle ibonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsvoorwaarden f tïfïfifi Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door f 7iff] m bij een ongeval met -P 0^0 b'' verlies van een
tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen oUUU. verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen: 1 doodelijken afloop 1 een voet ot
hand, 1 f Oï! bij verlies van een f Cft bij'n breuk van f All m fcijverl
oog; IC/d," duim of wijsvingeruo bee' of arm; andere
bij verlies v. eea
vinger»
Haarlem is wereldvermaard als centrun)
van den bloemboiienhandel en bloembollen-
kweek, door zijn beroemden inwoner
Laurens Coster, den uitvinder der boek
drukkunst, door zijn schilder Frans Hals en
zijn Teyler erfeniskwestie. Maar het heeft
nog andere titels, die hem zooal niet een
wereld-, dan toch een nationale renommee
bezorgen. Dat is o.m. het feit, dat hier is
de zetel van menige nuttige vereeniging of
Maatschappij, die weldoet over het heele
land. Wij noemen daarvan nu de Maatschap
pij van Nijverheid en Handel, omdat deze
vandaag haar 150-jarig bestaan viert in onze
stad. Elke 5 jaar vergadert deze Maatschappij
hier. omdat hare wet dat verplichtend stelt,
maar in alle geval zou zij het dit jaar doen,
bij gelegenheid van dit driedubbel gouden
Jubileum.
Ofschoon ook deze Maatschappij in den
langen duur van haar bestaan up and downs
heeft gekend en eenige tientallen jaren ge
leden weinig leven van de vereeniging uit
ging, heeft zij in de laatste jaren veel van
zich doen spreken, dank zij hoofdzakelijk de
activiteit, die uitgaat van haar nu afgetre
den secretaris G. S. de Clercq. Deze is vele
jaren de ziel van de vereeniging geweest en
met het gevolg dat dit 150-jarig jubilé in
nieuwe glorie wordt gevierd.
Een stukje geschiedenis over deze Haar-
lemsche Vereeniging, die over het heele
land van zich spreken doet.
Twee Haarlemsche burgers wandelden
samen in de omstreken van hun woonstad
en beklaagden zich er over, dat zij o.a. zoo
weinig van sterrekunde wisten. Ook een
andere Haarlemmer, dien zij cp hun wande
ling ontmoetten, klaagde daarover. Resultaat
was, dat dit drietal besloot bepaalde
bijeenkomsten te houden ten einde zich
door onderlinge oefening in de astronomie
te bekwamen. Ongeveer op dezelfde wijze
kwam een gezelschap tot stand voor beoefe
ning van Natuurkunde, terwijl een derde
kring zich ging toeleggen op Letterkunde.
Die drie kringen vereenigden zich en stel
den zich de vraag of men evenals in het
buitenland, ook hier te lande kunsten en
■wetenschappen niet openlijk kon steunen,
b.v. door het uitloven van belooningen bij
het beantwoorden van prijsvragen. De vraag
werd bevestigend beantwoord in een ver
gadering van 21 Mei 1752, waarbij tegen
woordig waren o.a. D. de Raat, P. van
Scbüylenburgb, C. A. van Sypesteyn, A.
Schlichtcr, J. Huigens, A. Heshuyzen en J.
Th. Koek. Zij waren de grondleggers der
Hollandsche Maatschappij van wetenschap
pen. Dadelijk togen zij aan 't werk en von
den grooten steun in den secretaris C. C. H.
van der Aa, Luthersch predikant. Jaarlijks
was besloten een prijsvraag uit te schrijven
over een onderwerp, gewichtig en nuttig
voor het gemeentebest en een gouden eere
penning te schenken voor het beste ant
woord. Als hoofdwet gold o.a. werk te
maken om alles op te sporen, heigeen de
welvaart van 't Gemeenebest, zoowel van
buiten als van binnen, zoowel in tijden van
oorlog als van vrede betreft.
Een groot aantal werken over allerlei
vakken van wetenschap en over vele belan-
rijke onderwerpen van kennis, gaf zij in het
licht. Zij was de moeder van tal van andere
Maatschappijen in andere steden, die
't zelfde beoogden. Het eerste Museum van
Natuurlijke historie werd opgericht door de
Maatschappij van Wetenschappen, die nog
haar zetel heelt in het majestueuze gebouw
aan de overzijde van het Spaarne tegen
over de Kaasmarkt. Dat museum had tot
conservator M. van Marum, een geboren
Haarlemmer, professor in Natuurweten
schappen.
Een der belangrijkste gevolgen van het
werken der Hollandsche Mij. van Weten
schappen was het ontstaan in 1771 van de
tegenwoordige Nederlandsche Maatschappij
van Nijverheid. Oorspronkelijk was zij een
deel der Mij. van Wetenschappen en voerde
den naam van „Economische Tak."
Belangstellenden werden opgewekt toe te
treden en zich te verbinden tot het betalen
eener jaarlijksche contributie van twee
ducaten. Er zat leven in en zoo werd 15
September in het toen nieuwe Diaconiehuis
aan de Ossenmarkt de eerste algemeane
vergadering geopend. Dat Diaconiehuis is
dat maar eenige jaren geweest. Toen namen
de militairen het in beslag en nog zijn er de
Haarlemsche politie-soldaten (Kazerne Kou-
denhorn). Uit 39 steden verschenen daar in
de grocte zaal 88 afgevaardigden. Dat was
een bijeenkomst, zooals er in meer dan hon
derd jaren in dit Gemeenebest niet bijeen
v/as geweest. De bovengenoemde Lütersche
predikant Van der Aa, sinds de oprichting
der Holl. Mij van Wetenschappen haar
secretaris, opende d:e vergadering. Zooals
met alle nieuwigheden, werd ook toen d»e
vergadering schouderophalend aangezien.
Ve'en achtten het streven een hersenschim,
and"ren stonden er vijandig tegenover.
Burgemeester Sijpesteyn, tevens directeur
der Maatschappij, voerde het praesidium.
Na tien zittingen was de agenda afgewerkt.
Ter herinnering werd een medaille geslagen,
die men in de gouden zaal (met goudleer-
behang) van ons stedelijk museum kan be
wonderen. Het aantal departementen klom
spoedig tot 25, tellende 3ÓC0 leden. In woord
en geschrift werd de zaak aangemoedigd.
De heer H. Berendsen, R. K. Priester en
Pastoor te Maarsen en Aartspriester in den
Lande van Utrecht, schreef aan zijn onder-
hoorige geestelijken, dat geen verschil van
godsdienstige begrippen hen daarvan terug
moest houden, maar dat allen, die het ver-
eenigd Nederland hun Vaderland noemden,
verplicht waren, naar vermogen een oog
merk te bevo-deren, dat luiheid zou weren
den last der Armenzorgers verminderen en
den lande tot heil gedijen. Men leze dat n'-
tuurlijk in den geest van den tijd, waarin
het werd geschreven.
nl de eerste vijf-en-twintig jaar werd voor
de bevordering der Vaderlandsche Nijver
heid reeds 116620 ruim uitgegeven, waar
van ruim 30187 tot aanmoediging der
zeevaart en dat alles alleen aan belooningen.
Ook de politieke worlii-'en van 't laatst
der 18e eeuw, werkten hier en daar. Sinds
1797 trad de Economische Tak onafhankelijk
op als Hollandsche Huishoudelijke Maat
schappij, na het herstel der vrijheid als
Nederlandsche, om in 1836 als nieuwen naam
aan te nemen den tegenwoordigen, de
Nederlandsche Maatschappij ter Bevordering
var. Nijverheid. Bijna alle vorsten van Stad
houder Willem V af, traden op als bescherm
heer. Maar de Maatschappij kreeg een
dochter. We noemen slechts het Museum
van Kunstnijverheid, de Holl. Mij. van Zee
vaart. Ze legde in 1844 den grondslag voor
Nijverheidsstatistiek voor Nederland en op
haar aansporen kwam het in 1874 tot wet
telijke regeling van den kinderarbeid,
biet is dus niet te verwonderen, dat onder
de talrijke congressen en jaarvergaderingen,
die dit jaar in Haarlem worden gehouden,
ook is de jaarlijksche bijeenkomst van de
Nederl. Maatschappij voor Nijverheid en
Handel, die tevens een feestelijke herden
king zal zijn van het 150-jarig bestaan dezei
Maatschappij. Want Haarlem heeft de eerste
rechten om de jubileerende Maatschappij
te ontvangen, omdat vóór 150 jaar, 21 Mei
1777, de grondslag voor de Maatschapij is
gelegd. Het was in dien tijd dringend noodig,
dat men plannen, die kans op resultaat had
den, beraamde om die welvaart te verhoo-
gen Werkloosheid en algemeene achteruit
gang, vooral der arbeidende klassen, waren
een gevolg van den slechten toestand van
handel en industrie. De oprichting vindt men
in de boeken der Maatschappij aldus be
schreven: „Zij (de Maatschappij) heeft, naar
ingenomen advies en met goedvinden van
Zijne Doorl. Hoogheid, 's Lands geliefden
Erf-Stadhoudcr, op heden, den 21 Mei 1777,
In eene opzettelijk daartoe beschreevene
Vergadering besloeten, „om eenen bijzon-
deren Tak van de Hollandsche Maatschap-
pije en Wectenschappen geheel en alleen te
schikken tot regstrceksche bevorderinge der
welvaart van ons land en der geassocieerde
landschappen, mitsgaders der coloniën van
den Staat, ter bevorderinge van den koop
handel, land- en akkerbouw, handwerken,
visscherijen en in dezelven."
Toen nien de middelen naging, om het doel
van de nieuwe opgerichte afdeeling te be
reiken, besefte men spoedig, dat de alge-
mcene achteruitgang der volkswelvaart,
vooral te wijten was aan het feit, dat men
de voorkeur gaf aan buitenlandsche produc
ten en het eigen fabrikaat niet gebruikte
Vandaar de propaganda om Nederlandsch
fabrikaat ts steunen. De Prins en zijn hof
houding gaven 't voorbeeld, premies op ver
koop van fcinnenlandsche producten werden
beschikbaar gesteld, prijsvragen werden uit
geschreven en de winkeliers, die uitsluitend
Hollandsch fabrikaat verkochten, mochten
hun zaak „oeconomische winkels" noemen,
Om bedrog te voorkomen, werden daaren
boven „oeconomische briefjes" uitgegeven,
die aan de goederen werden gehecht als
waarborg dat zij werkelijk in Nederland ver
vaardigd waren. Men ziet dat toen reeds
Nederlandsch Fabrikaat niet deze vereeni
ging op goeden voet stond.
Er werd geld beschikbaar gesteld om
jongelui op te leiden voor de koopvaardij,
verschillende takken van industrie werden
metterdaad gesteund, de textielnijverheid
werd in betere banen geleid door de oprich
tingen van weefscholen en arbeiders, die in
hun eigen beroep geen emplooi konden vin
den, werden opgeleid in andere ambachten,
o.a. als schapenfokker.
Voorts komt op de lange lijst van werk
zaamheden der Maatschappij voor zooals
gezegd de stichting van het Koloniaal
Museum en van het Museum voor Kunst
nijverheid te Haarlem, lezingen om belang
stelling te wekken voor verscheiden onder
werpen, tentoonstellingen en adressen aan
de regeering, benevens de oprichting van de
Industrieele Club, bemoeiingen inzake han
delsvoorlichting, verlaging der posttarieven,
collectieve arbeidscontracten, doelmatige
overheidsbemoeiing, voorkoming van werk
staking en uitsluiting, regeling van het
aciountantsberoep enz.
Ook tijdens het Fransche bewind in ons
land, stelde de Maatschappij pogingen in het
werk om de armoede en bedroevende toe
standen in het bedrijfsleven te bestrijden. De
afdeelingen steunden de „Armenfabrieken'
waarin de werk'oozen te werk werden ge
steld en de Maatschappij, die teen heette
„Flollandsche Huishoudelijke Maatschappij'*,
hield op alle manieren het nationale gevoel
hoog.
In de negentiende eeuw wijdde de Maat
schappij ook haar aandacht aan andere
vraagstukken. Zij betoogde de noodzakelijk
heid van vakonderwijs, een onderzoek werd
ingesteld naar den toestand van het volks
onderwijs en in vele plaatsen, ,waar Depar
tementen der Mij. waren gevestigd, werden
avondscholen opgericht. Voorts werden de
belangen beharrigd van het landbouwonder
wijs; de kookschool te 's-Gravenhage en de
Middelbare Landbouwschool zijn stichtingen
der Maatschappij.
Aan de Regeering werden adressen ge
richt omtrent invoering van schoolplicht, af
schaffing van kinderarbeid in fabrieken en
dergelijke onderwerpen.
Aldus heeft de Maatschappij getracht het
oplichtingsprogramma: bevordering van het
algemeen belang, gedurende 150 jaar uit te
voeren.
Uit deze korte uiteenzetting moge blijken,
dat de Maatschappij werd geboren in een
voor ons land droeven tijd en vooral in dan
beginne veel bijdroeg !ot den bloei van
ons land. Dat later de activiteit wat inzakte
wie zal het kwalijk nemen; maar thans heeft
zij weer een groote mate van activiteit her
wonnen.
Soclëtiet „St. Bavo". Bestuur Bouwvakbond,
8 uur. Bestuur Overheidspersoneel, 8
uur. „Alberd.ngk Thijm", 8 uur. Co
mité Herwonnen Levenskracht, 8 uur.
Liefdebeurs, 8 uur. Ledenvergadering
Metaalbewerkers, 8 uur. R.K, Bevol
kingsbureau, 8 uur.
St. Josephsgezellongabouw, Janssiraat 59.
Geopend van 8 tot 10 uur.
Vergadering Mij. voor Nijverheid en Han
del. 10 uur 's avonds verl'chling voor
naamste gebouwen op de Groote Markt.
„Luxor"-Theater Bioscoopvoorstelling
8 uur
Theater „De Kroon" Bioscoopvoorstelling
8 uur.
Bisschoppelijk Museum Jansstraat 79
Geopend eiken dag van 10 tot 5 uur, be
halve op Zon- en Feestdagen
Kleine Theresia Stichting. Tehuis voor
onverzorgde zuigelingen. Spreekuur Dins
dag en Vrijdag van 34 uur. Tempeliers-
straal 36
R.-K. Arbeidsbeurs voor mannen en jon
gens. Sociëteit „St. Bavo", Smedestr
23. Telefoon 10049. Alle werkdagen
van 9half 12 uur, s middags van 3—5
uur, 's avonds van half 8half 9 uur
s Zaterdags alleen van half 1012 uur
R.-K. Arbeidsbeurs voor Vrouwen en Meis
jes. Bloemhofstraat 1. Tevens bemid
delingsbureau vooi verpleegsters en alle
werkende dames. Alle werkdagen van
v.m. 1012 uur, des middags van 24
uur en 's avonds van 89 uur, behalve Za
terdagavond Tel. 11671.
Arbeidsbemiddelingsbureau van het Sint-
Franciscus Liefdewerk. Zoetestraat 11
Eiken Donderdag van 89'A uur.
R. K. Bevolkingsbureau Gebouw „St.
Bavo" Smedestrast 23. Van 810
uur op Maandag-, Woensdag- eh Vrij
dagavond.
R. K. Leeszaal en Uitleen bibliotheek.
Jansstraat 49 Eiken dag geopend van
1012. van 25 en van 710 uur, be
halve des Maandagsochtends en op Zon
en Feestdagen Uitleenen van boeken
van 25 uur en van 79 uur. Woensdags
middag ruilen van kinderboeken.
St. Marthavereen'ging Bloemhofstraat
1. Zondags en Woensdags van 810
uur gezellig samenzijn voor Hollandsche
meisjes, die hier geen thuis hebben.
Tel. 11671.
St. Elisabeth's Vereeniging Jansstraat
49. Aanvragen om versterkende mid
delen voor arme zieken der S. E V.
Maandag van 23 uur Donderdag van
12 uur.
R. K. Kraamverpleging van de Derde Orde
St. Franciscus. Aanvragen ook voor
niet-leden' van de Derde Orde te richten
tot Mevr Coebergh, Ged. Oude Gracht
74, Dinsdag van 23.
Zuster Toeset, Reitzstraat 29, Haarlem
Schoten, Woensdags van 23 uur.
Zuster Toeset, Damiatestraat 1 (Bavodorp)
Donderdags van 23 uur.
R. -K. Rcclasseeringsvereeniging, afdeeling
Haarlem. Eiken Donderdagavond half
9 vergadering in het gebouw der Sint-
Vincenliusveieeniging. N Groenmarkt 22.
EERSTE HULP BJJ ONGELUKKEN.
Ongevallendienst Centrale oproepplaals aan
het gebouw van de Brandweer (Ged. Oude
Gracot). Llitslu.tend 'l'elef 14141.
Ontvangst ten Stadbuize.
De herdenking van het 150-jarig beslaan
der Nederl. Mij. voor Nijverheid en Han
del, tevens dé 150e Algemeane vergade
ring te Haarlem, werd hedenmorgen ingezet
met een samenkomst van Directeuren, af
gevaardigden en donateurs in restaurant
Brinkmaan, waarna om half twaalf de Mij.
officieel cp het stadhuis door het Gemeen
tebestuur werd ontvangen. De hal van het
Raadhuis was voor deze plech.igheid ver
sierd met tapijten en palmen.
Toespraak burgemeester.
De burgemeester, de heer C. Maarschalk;
begroet de aanwezigen met een toespraak.
Dac gij, aldus de burgemeester, in den
wedloop der laatste eeuw niet zijt achter
gebleven maar U onverzwakt hebt kunnen
handhaven in de voorste gelederen van Ne
derlands industrie en handel getuigt van de
innerlijke kracht Uwer organisatie.
Sprekende over de critiek, welke de
Maatschappij op de Overheid uitoefent,
zegt de heer Maarschalk: Ronduit gespro
ken is doze critiek niet altijd verdiend, het
geen wel daaruit zal voortspruiten, dat
men niet steeds het hoe en waarom van
bepaalde maatregelen kan overzien, facto
ren, die de overheid, en zeker de gemeen
telijke overheid niet immer zelf in de
hand heeft.
Overigens kan het ons niet anders dan
aangenaam zijn, wanneer een belangrijk in
stituut als het Uwe tot ons komt en ons
met nuttige wenken tracht tegemoet te
komen in de zeer ruime taak die ons is
toebedeeld.
Spr. herinnert tenslotte aan de overbren
ging van het Nationaal Museum naar Am
sterdam en aan het verdwijnen van de
School voor Kunstnijverheid, terwijl hij met
vreugde constateert, dat voor hel Museum
van Kunst-Nijverheid in de Vleeschhal on
derdak is gevonden.
Hij uit daarop de beste wenschen voor
het slagen van de 150ste Algemeene Ver
gadering der Maatschappij.
Toespraak dr. Posthuma.
De voorzitter der MaatschapptjT Dr. F. E.
Posthuma, den burgemeester beantwoor
dende, zegt, dat in de anderhalve eeuw van
het bestaan der maatschappij veel is ge
schied en ook veel veranderd, ook ten aan
zien van „het zich inlaten met zaken tot de
bemoeiing van de overheid behoorend.'
Hij geeit toe, dat critiek op het overheids
beleid niet altijd verdiend is. Hij zou zelfs
willen zeggen: „Critiek verdient de over
heid nooit."
Als onze oude Maatschapij zich tegen
woordig wel „inlaat met zaken tot
de bemGeiing van de overheid behoorend,
dan doe; zij dat toch steeds op de oude
wijze: degelijk nooit hatelijk opbou
wend en steeds met het doel der Maat
schappij voor oogen: bevordering der Volks
welvaart.
Na tenslotte naar voren te hebben ge
bracht, dat ook de Maatschappij het ver
dwijnen van de School voor Kunstnijverheid
betreurt, en.dat zij waardeering heeft voor
het feit, dat hel Museum voor Kunstnijver
heid in het fraaie gebouw van de Vleeschhal
is ondergebracht, eindigde spr. zijn rede als
volgt: Zoo blijft dan een onzer voornaam
ste stichtingen voor Haarlem behouden.
Dit en hierbij de definitieve vestiging van
den zetel onzer Maatschappij in een eigen
huis binnen uw gemeente, zal er zeker toe
bijdragen de banden, die tusschen Haarlem
en onze Maatschappij nu reeds zoo lang
bestaan, nog vaster aan te knoopen.
De offfcieele herdenkings
bijeenkomst,
In de officieele bijeenkomst, die 's mid
dags in de gemeente-concertzaal ter her
denking van het 150-jjarig bestaan der Maat
schappij werd gehouden, heeft de voorzitter,
Dr. F. E. Posthuma een herdenkingsrede uit
gesproken, getiteld: Voorheen en Thans."
Spr. werpt eerst een terugblik op de
eers'.e jaren van 't bestaan der Maatschap
pij waarvan hij vaststelt dat 't geen econo
mische" overwegingen in den modernen zin
van het woord waren die ten grondslag la
gen aan de stichting van den „economische
tak van de Hollandsche Maatschappij van
\V etenschappen".
Het waren,, wat men nu zou noemen,
„sociale" en „ethische" motieven.
Het nationale en sociale besef vormde het
uitgangspunt voor den arbeid der Maat
schappij. Op verschillende wijzen trachtte
de Oeconomische Tak haar doel: „bestrij
ding der armoede door bevordering der nij
verheid" te bereiken. Vooral deed zij dit
door het deelnemen van premies, hetgeen
ook nu weder geschiedt.
Naast de toenmaals opgerichte spinscho-
fen, waar de arme kinderen leer
den spinnen, zijn nu talrijke scho
len voor allerlei ambachten verrezen, die
thans, nu men langzamerhand weer begint in
te zien, dat het verwerven van kundigheden
voor een ambacht meer beteekent dan het
ontvangen van eene opleiding voor kantoor
heer, hoe langer hoe meer jonge personen
uit de bevolking tot zich trekken. Zooals
vroeger aan „particuliere bazen of vrouwen"
premies werden gegeven om kinderen
spinnen tc leeren, zoo gebeurt dit nu om
kinderen tot zich te nemen van de vereeni
ging, vooral in den Achterhoek bekend als
de vereeniging „Steun" en deze groot te
brengen tot hun meerderjarigheid en voor de
maatschappij geschikt te maken. Als wij le
zen, dat jaalijks 4000, besleed werd om
jongens op te leiden voor de Zeevaart, dar:
denken wij voor den tegenwoordigen tijd
onwillekeurig aan het plan-Deterding om
jongen menschen beter inzicht te geven in
onze koloniën om daardoor in Nederland
betere begrippen te verspreiden inzake het
groote verband dat er bestaat tusschen de
welvaart in Indië en den bj^ei van Neder
land.
Het „Oekonomische" werk van de Maat
schappij aldus dr. Pos huma stond dik
wijls dicht bij Armenzorg. De oude Maat
schappij zag men optreden als voorloopster
van de thans welhaast in alle steden be
kende vereeniging „Armenzorg". Ook in den
tijd der Fransche overheersching deed de
Maatschappij haar best om mee te werken
san leniging der algemeene ellende. D,e
Maatschappij heeft gedurende langen tijd
een bepaling in haar statuten gehad, vol
gers welke zij zich niet mocht mengen in
aangelegenheden, welke die der overheid
waren.
Pas in 1853 kon de Maatschappij, na
langen tegenstand, ertoe besluiten omtrent
zaken, die de wetgevende macht aangaan,
zich met een adres tot de Regeering te
wenden. Dit eerste adres betrof de wet op
het gemaal.
Het onderwijs, een belangrijk deel van
de zorg voor de volkswelvaart, dat tegen
woordig bij uitstek „sociaal" heet, heeft
steeds de belangstelling der Maatschappij
gehad. Zoo heeft zij o. a. herhaalde malen
haar aandacht gewijd aan het vraagstuk
tier werkloosheid en der werkverschaffing;
wat betreft volkshuisvesting heeft zij zelfs
een handleiding doen uitgeven voor het bou
wen van arbeiderswoningen. Bijzonder dui
delijk spraken hare sociale bemoeiingen
uit een viertal adressen, dat de Maatschap
pij tusschen 1861 en 1873 tot de Regeering
richtte, om aan te dringen op een verbod
van kinderarbeid in fabrieken en tot invoe
ring van schoolplicht, terwijl zij zich even
eens tot de industricelen in den lande
richtte met het verzoek om zich te ont
houden van het gebruik van jonge kinderen
in hun fabrieken. De Maatschappij was hier
te lande het eerste lichaam, dat de aandacht
vestigde op den misstand van kinderarbeid
en met kracht hiertegen opkwam.
Zij heeft niet opgehouden met aan te drin
gen op opheffing van dezen misstand totdat
aan dezen eisch van humaniteit eindelijk
voldaan was. Doch niet slechts in deze
zeer specifiek „sociale" vraagstukken komt
de ethische achtergrond van het werk der
Maatschappij tot uiting: dit uit zich, zij
het ook minder in het openbaar, in haar
geheele streven. Dit gaat nl. uit op be
vordering van het algemeen belang en
hierin staat zij nog op geheel hetzelfde
standpunt dat 150 jaar geleden de Oekono
mische Tak innam: geen belangen van be
paalde groepen der bevolking of van be
paalde streken des lands, hebben haar aan
dacht boven die van andere. Haar doel:
bevordering van nijverheid en handel, wordt
gedragen door de overtuiging, dat de belan.
gen van deze de belangen van het geheele
volk zijn en dat door deze te bevorderen
de welvaart van het geheele volk vermeer
derd wordt.
„Zoo zijn", aldus besluit dr, Posthuma,
zijn herdenkingsrede „de sociale en natio
nale overwegingen, die in 1777 aanleiding
gaven tot de stichting van den Oekonomi-
'schen Tak, nog steeds de drijfveer van de
Maatschappij van 1927 bij haar streven naar
het doel, dat zij zich stelt: vermeerdering
der volkswelvaart
Nadat nog Z. Exc. Min. Slotemaker de
Bruine en jhr. mr. dr. A. Roëll het woord
hadden gevoerd, had de aanbieding plaats
Een vorstelijk geschenk aan de
jubileerende Maatschappij.
Door den vcorziter van het departement
Haarlem, Jhr. F. Teding van Berkhout Jr.
werd een loesprrak gehouden, waarin
in het licht werd gesteld, dat de Maatschap
pij steeds het particulier initiatief heeft be
vorderd, welk beginsel tenslotte gezege
praald heeft en waaraan nijverheid en han
del hun tegenwoordigen bloei, de staat zijn
middelen en de werkman zijn in ons land
in vergelijking met andere landen zoo ge
lukkig bestaan te danken heeft.
Herinnerende aan de gedwongen verhui
zing uit het Paviljoen, welk landsgebouw
weer voor een overheidslichaam werd op-
geëischt, stelt spr. met vreugde vast, dat
ook nu weer het particulier initiatief alle
hierdoor ontstane moeilijkheden heeft over
wonnen.
Een plan rijpte in veler brein tegelijker
tijd, maar spr. meent toch wel het eerst in
dat van den heer G. S. de Clercq, die ook
h:er weer den stoot heeft gegeven tot iets
goeds voor de Maatschappij, een plan om
ter gedachtenis van dit jubileum een huis
vestingsfonds te stichten om met behulp
daarvan zoo mogelijk een eigen huis te be
kostigen.
En dank zij den velen giften, kon reeds 'n
flink huis op het Nassauplein worden aan
gekocht, waarvan de benedenverdieping
uime plaats biedt voor het secretariaat en
de administratie, terwijl de Oud-Holland-
sche Kamer, die eens een sieraad ivas van
het Kunstnijverheid Museum in het Pavil
joen, naar het nieuwe huis is overgebracht
's avonds 8.15 uur in de groote Q,
xaal van St. Bavo, Smedestraat
SPREKER:
Oud-Wethouder van Haarlem H
Onderwerp: H
Onze bekende Bariton
<1 zal tevens eenige nummers zingen
S o.m. Het Pauslied van Wierts en j
f? O Jesu, van Toon Hansen H
voor alle R. K. Kiezers en Kiezeressen
Het Bestuur der P. K. Kiesvèreeniging f!
te Haarlem.
Vorig bedrag1718.46
X. Y. Z1.—
Opbrengst uitvoering tooneelclub
„Peum" 2.56
Spaarnebank: N. N., Overveen5.
Totaal 1727.02
Ook door de Spaarnebank worden giften
in ontvangst genomen, welke in deze lijst
zullen verantwoord worden.
Eet zooveelsfe slachtoffer van den onbe-
waakten overweg.
De Hongaarsclie bankbiljetten-affaire.
Geen gratieverleening aan de veroordeel
den.
Een geheime moordvereeniging In onze
Oost.
Tan Malaka Is de beruchte leider
weer ter S. W. K. geweest?
De Indonesische beweging in Nederland.
Wat het onderzoek der in beslag geno
men bescheiden uitwijst. Nauwe relatie met
Moskou.
De Koninginne-bmg te Rotterdam. Wer«
ken die millioenen kosten.
De verlaging der kosten en de verlen
ging van den duur der paspoorten is door
de Eerste Kamer aangenomen.
Invoer van bacon in Ierland.^ Aan do
zelfde voorwaarden gebonden als in Enge
land.
Geschenk voor Nieuwer-AmsteL Twee
Van Wijngaerdt's.
Zie verder Laatste Nieuws.
Nederland vertegenwoordigd ter radio-
conferentie te Washington,
De Rijkssteun voor de Koningmnebrug te
Rotterdam, ook Amsterdam, Utrecht en
„Werkspoor" dragen bij.
De Holland-Indiëvliegers naar Bender*
Abbas vertrokken.
1
Een vrouw door haar man te Rotterdam
doodgeschoten.
De Fokker VII te Bender-Abbas aange
komen.
en een waardige omgeving zal vormen voor
de vergaderingen- van het Hoofdbestuur.
Moge ook in dit huis de welvaart van ons
volk bevorderd worden en moge het eens
aap een daar vergaderd Hoofdbestuur ge
geven zijn door alle deelen van ens volk
erkend te zien, dat volkswelvaart alleen
ve: kregen kan worden door het laten van
zoo groot mogelijke vrijheid aan het par
ticulier initiatief.
In onzen strijd dm dat beginsel hopen wij
steeds te mogen rekenen op den steun en
de levendige belangstelling van allen, die
in het economische leven van ons land een
groote rol spelen./
Met deze wenschen draagt spr. hierbij na
mens de gezamenlijke schenkers den voor
zitter van de Maatschappij over het huis
vestingsfonds, dat de aanzienlijke grootte
van 68.000.heeft bereikt, een bedrag,
dat een welsprekend getuigenis alle<*t van
de liefde en de wnarde"ring der leden en
van de levenskracht, die nog steeds het
deel is van de oude Maatschappij voor Nij
verheid en Handel.
(Wordt vervolgd).
Door een bloembollenkweeker te Voor
hout, is bij de politie aangifte gedaan dat
in den afgeloopen nacht op zijn land door
onbevoegden drie bedden tulpen zijn ge
rooid, welke een belangrijke waarde ver
tegenwoordigen. De politie meent de
daders op het spoor te zijn.
Motorbo'sing.
Bij een scherpe bocht te Uitgeest zijn
twee motorrijders in groote vaart mei
elkaar in botsing gekomen, met het gevolg,
dat beiden vielen. De heer T. Stelling werd
ernstig aan hoofd en beenen gewond, zóó,
dat men voor zijn leven vreest. Per zieken
auto is hij naar het ziekenhuis ip Alkmaar
vervoerd. De ander -bekwam slechts lichte
verwondingen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Waaromtrent aan het Hoofdbitreau van
politie inlichtingen zijn tebekomen; een
nieuw kinderkruiiwagentje; een oud taschje
met inhoud; een collier van parels met ko
peren sluiting; een gedeelte doublé arm
band; een utoband: een doublé manchet
knoop; een bruine damestasch met inhoud;
eenige rijwielbelastingplaatjes en eenige por-
temonai's met inhoud.
Gistermorgen ongeveer half 10 uur is j
een beugel van de tram HaarlemAmster-I
dam op de Zv/etbrug tusschen de boven
leiding ingcloopen, waardoor deze l'iding
over een lengte van ongeveer 1000 Meter
zoodanig ontzet werd, dat het ve keer tot
half drie n.m. tusschen Haarlem en Halfweg
stil heeft gestaan. Tusschen Halfweg en
Amsterdam kon normaal gereden worden.
Wij deelden giesteren mede dat de oud-
spoorwegcommies O., zich heeft schuldig
gemaakt aan verduistering van een bedrag
van 60.000 ongeveer, ten nadeele van het
Begrafenis-fonds voor Spoorweg-perrtanecl
te Amste-dam.
Het fonds werd in stand gehouden door
kleine bedragen van een dubbeltje en
heette in de wandeling het z.g, 11 cenlen-
tonds. welke de leden bij het overlijden
van een lid belaalde. Verder was er een
reservefon-'s, dat 60 a 70.000 gulden g oot
was. De H.A.V. bank in Schiedam zou,
overeenkomstig de wenschen van de Ver
zekeringskamer, het fonds en het risico
overnemen. En de vroegere spoorwegc tn-
mies zou naar de bank overgaan a's „in
specteur". Of de bank nu er nog veel voo-
voelt, om het fonds over te nemen, valt tc
betwijfelen, daar de 60.000 verdwenen
zija.
Barometerstand 9 uur v.m.: 764. Achteruit,
OPTICIENS - FABRIKANTEN 1
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 9.54.
Medegedeeld door het Kon. Ned. MeteoroL
Instituut U de Bilt
Hoogste Barometerstand 771.6 m.M. te
La Curuna.
Laagste Barometerstand 749.6 m.M. te
Ingrö.
Verwachting: Meest matige Z.W. tot N.W.
wind, afwisselende bewolking, weinig ot
geen neerslag, weinig verandering in tempe
ratuur.
Het verdwenen geld is opgemaakt aan
speculaties; ook had de verdachte een huis
aan de Kleverlaan gekocht en doen inrich
ten. Hij beweerde evenwel, dit van rijn
eigen geld gedaan te hebben.
Wanneer de kas geverificeerd werd, was
het geld in orde, d.w.z. de fondsen konden
vertoond worden. Vermoed wordt, dat 'n
ander, bij wien hij ook wel eens specu
leerde, dan tijdelijk fondsen afstond.
Daar de administratie in de boeken ook
niet in orde blijkt te zi:n of goed bijge
houden, is de commissaris van politie, de
heer Heercma met de verdachte naar
Haarlem gegaan, ter voortzetting van het
onderzoek.
Zooals gemeld was O, vroeger commies
der Spoorwegen, maar sinds één jaar ge-
pensionneerd. om zich beter te kunnen
geven aan de balangen van 't fonds. Hij
woonde ook sinds dien tijd in Haarlem.
Hij is 55 jaar oud.
Een jaar of twaalf was hij nu al verbon
den aan het Fonds. Een accountantsonder
zoek moet het juiste bedrag nog vaststel
len doch is ten minste 60.080. De ver
duistering kwam mede aan het licht om de
groote verteringen, die O maakte. Van het
geld moet niet veel meer over zijn.
Bij het in April en Juni gehouden examen
te Utrecht en te Arnhem zijn geslaagd:
Adsp'rant bouwkundig opzichter: D. Bak
ker Wzn., Edam.
Adspirant cons'.ructeur: P. Hoeperman»,
Haarlem.
Sterkstroom-monteur: C. Sloof, Heem
stede; G. C. Westendorp, Haarlem.
Geëxamineerd 327 Candida ten. GeriaagJ
de dames: F. M. Hofland, J. Riezebos, G.
J. Krab, alien van de Rijkskweekschool voor
onderwijzers.
