j&pnwfóen iHtTt
RADIO-NIEUWS.
Nieuwe radio-distributie.
Eindhoven vooraan!
VERKEER EN POSTERIJEN
RECHTZAKEN.
Het was geen 10 maar 27 K.M,
GEMENGD NIEUWS.
Vlieg postdiensten in
Ned. Indië.
Een kranig Nederlandsch
bergbeklimmer.
Een glibberige entourage.
Een ernstige val.
Gevaarlijk speelgoed.
Treurig einde van het spel.
Het oude liedje.
Een vliegwiel uit elkaar
geslagen.
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Gaat Jan de Natris weer voor
Ajax spelen?
INGEZONDEN.
Olympische Spelen 1928
Amsterdam.
LAWN -TENNIS.
LAATSTE NIEUWS.
PIXAVON
Een knaapje door een auto
overreden.
HONKBAL.
DUIVENSPORT.
Een groote versperring op het
baanvak LeidenDen Haag.
De koning van Egypte
te Parijs.
De Fransch-Russische
onderhandelingen.
IerlandOttawa door
de lucht.
De bomaanslag op de ambassade
id er Ver. Staten.
TE BUENOS AIRES.
LUCHTVERKEER.
De 50.000ste bezoeker van
Waalhaven zal het goed
hebben.
De Literair-Econo-
mische H. B. S.
Naar de s Hert. Crt. verneemt, bestaan
er bij het gemeentebestuur van Herto-
genbcseh ernstige plannen een nieuw be
drijf ter hand te nemen, n.l. radio-distribu
tie.
Deze radio-distributie zoude niet geschie
den zooals dat elders reeds geruimen tijd
plaats heeft via de locale telefoonlijnen.
Proeven moeten hebben aangetoond, dat
zulks niet wel doenlijk is wegens de sto
ringen, die daarbij optreden.
De bedoeling zou nu zijn speciale kabels
te leggen, waarop de inwoners a raison
vcor een bepaald bedrag per maand
men hoorde een som van één gulden noe
men aangesloten kunnen worden.
Zijn onze inlichtingen juist, zegt het
blad, dan ligt het in het voornemen een
en ander zóó te regelen, dat de obonné's
zelf de keus kunnen maken tusschen vier
stations, welker programs gerege'd ge
distribueerd zouden worden.
Dit zoude een voordeel beteekenen bo
ven hel systeem van distributie per tele
foonlijn, waarbij men immers is aangewe
zen op een bepaald station.
Eindhoven staat, wat de radio-uitzending
betreft, vooraan. De luistervinken o.a. in
Britsch-Indië en op Malakka profiteered
mede van de Philips-radio.
Malakka blijft echter niet achter, kwam
dadelijk in actie en richtte volgens in
de „Straits Times" van 30 Juli j 1. de
Malaya Broadcasting Co. Ltd. op. met een
kapitaal van 500.000 Straits-dollars, Een
vergunning voor uitzending werd echter nog
nie' verleend!
Treffender echter is een ingezonden stuk
in hetzelfde blad, waarin de schrijver .ge
waagt van zijn opvang-ervaring. De schrij
ver is een te Batavia wonende Engelsch-
man, die te Singapore de successen der
Eindhoven-radio meer bekend wil maken.
Op Zondag 19 Juni j.l. te 2 uur 20 v.m.
ving hij heel duidelijk op het spelen van
het Amsterdamsche paleis-carillon, waar
mede een uitvoering werd gegeven ter her
denking van den Waterloodag. Hij vertelt
dan van het verdere, opgevangen pro
gramma en geeft den luisteraars op Ma
lakka den raad om niet dodelijk ontmoe
digd te zijn, wanneer zij Eindhoven niet
geregeld kunnen opvangen.
Heel aardig is dit détail: om 3 u. v.m.
van denzelfd endag hoorde de schr. de pa'
leiskick hier ter stede 8 u. (in den avond
van 18 Juni j.l. dus) slaan. Waarna het
„Wien Nederlands bloed" werd gespeeld.
Philips wordt dus wel druk beluisterd
in de Oost, van Bombay tot Batavia.
1 In beide richtingen zal het vervoer pet' Onze landgenoot, aan wien de Zwitsersche
vliegtuig van mailbrieven en briefkaarten pers woorden van waardeering wijdt, is ge-
voorrang hebben; daarna zullen, met in- lukkig volkomen gezond en heeft slechts
achtneming van het maximum-gewicht, dat eenige ontvellingen aan dc hand gekregen,
aan post kan worden vervoerd, ook bin- ten gevolge van het harde trekken aan hel
nenlandsche stukken worden meegegeven. touw om verderen val van den gids te
Gedurende de eerste maand wordt voor. voorkomen.
het vervoer van stukken per vliegtuig geen
extrarecht geheven; ook zullen geen spe
ciale frankzeerzegels of poststempels wor
den gebruikt, terwijl aanwijzingen als „per
luchtpost" en dergeijke, niet op de stukken
behoeven te worden vermeld, aangezien
daaraan, in verband met het voorafgaande,
geen aandacht zal kunnen worden geschon
ken.
Zendingen met aangegeven waarde, post
pakketten en zeepoststukken zijn van dc
verzending per luchtpost uitgesloten
Het ligt in de bedoeling, na de eerste
maand, voor het verzenden van stukken
per vliegtuig een extraluchtrecht te heffen
De kantonrechter te Wageningén heeft
behandeld de zaak egen den heer H. J. M.
S. te Venlo, verdacht van met zijn automo
biel over den overweg bij het station te
Ede te hebben gereden met een snelheid
van 27 km. per uur, althans meer dan de
voorgeschreven 10 km. per uur.
Het O. M. vroeg 5 of 5 dagen.
Verdachte, die niet verschenen was, werd
vededigd door mr. M. S. A. Ybes, jur. ad
viseur van de Kon. Ned. Aut. Club. Deze
wees er op, dat het verboden is over een
overweg te rijden of dezen te naderen met
een snelheid van meer dan 10 km. per uur,
doch de bedoeling van den wetgever kan
nooit zijn, dat het laatste stuk van de
rails tot het waarschuwingsbord met geen
grooter snelheid mag worden afgelegd.
Deze zaak is de eerste van een groote
reeks, die pl. voor de K. N. A. C. zal ver
dedigen. De controleering der snelheid over
een afstand van 100 M., door een persoon
achtte pL in strijd met de meest elemen
taire tijdsbepaling. Pl. ontkende voorts per
tinent, dat verd. op den overweg met dc
ten laste gelegde snelheid gereden had; bij
hel afrijden had hij vol gas gegeven.
De kantonrechter hieid de zaak een
week aan, om de verbalisanten te hooren.
WeltevredenSemarangSoerabaja.
In aansluiting op de terzake reeds eerder
in de pers opgenomen berichten, deelt het
hoofdbureau van den Indischen postdienst
mede, dat de wekelijksche MÜegpostdiensten
tusschen Weltevreden, Semarang en Soera
baja v. v., in aansluiting op de uit- en
thuisvarende mailbooten van de Stoom
vaartmaatschappijen Nederland en Rotter-
damsche Lloyd, na aankomst van het s.s.
Tambora, hetwelk volgens mailtabel op 3
Juli te Tandjong Priok zou arriveeren een
aanvang zouden nemen. Alsdan zouden elke
week zoo spoedig mogelijk na aankomst van
de mailboot te Tandjong-Priok twee leger
vliegtuigen via Semarang naar Soerabaja
vertrekken Deze vliegtuigen vertrekken
Dinsdagmiddag weer van Soerabaja naar
Semarang en Woensdagochtend van Se
marang naar Welevreden op een zoodanig
tijdstip, dat de aansluiting op de dien dag
naar Europa vertrekkende mailboot verze
kerd is.
De vliegpostdiensten zullen in de eerste
plaats dienen voor het vervoer van de te
ontvangen en te verzenden mail van en
voor Nederland voor en van Semarang en
Soerabaja, waardoor het publiek op ge
noemde plaatsen in de-gelegenheid zal wor
den gesteld voortaan de aankomende mail
per keerende boot te beantwoorden, waar
toe tot dusverre, zooals bekend, practisch
weinig of geen gelegenheid bestond.
Dc bestaande mailverzendingen per trein
door Semarang en Soerabaja blijven echter
gehandhaafd, zoodat de per vliegtuig te
vervoeren mail van deze plaatsen uitslui
tend uit z.g. na-mail zal bestaan.
Hij redde zijn gids van een wissen dood.
Eerst thans, schrijft men uit Geneve aan
de „Tel.", beval de Zwitsersche pers mede-
deelingen over het ongeluk dat verleden
week Donderdag gebeurd is bij de bestij
ging van den berg bij Gryon in het kanton
Vaud en dat slechts, dank zij den moed en
volharding van onzen landgenoot, dr. J.
van Walré de Bordes, zonder verlies van
menschenlevens is afgeloopen. Onze land
genoot, die aan het Volkenbonds-secretari-
aat verbonden is, had tot dusverre de toe
dracht van het ongeluk en de redding
weten geheim te houden. Donderdag j.l. be
gon de heer De Bordes, die zijn vacantie te
Gryon doorbracht, de bestijging van den
„Pierre Cabotz", vergezeld van den 57-ja-
rigen gids Kohly. Waarschijnlijk ten gevol
ge van kramp kon Kohly zich op het oogen-
blik, dat hij den ruim 2700 meter hoogen
top bereiken zou, niet meer staande houden.
Hij rolde dertig meter naar beneden en zou
nog 300 M. dieper gevaten zijn, indien niet
dr. De Bordes, die door een touw aan
Kohly verbonden was, met inspanning van
alle krachten den val van zijn gids had
weten te stuiten. Hij wist het touw zoo te
bewegen, dat Kohly ten slotte in een berg-
spleet terecht kwam, waar hii kon blijven
liggen. Toen daalde dr. De Bordes met
groote moeite naar beneden tot de plaats
waar de gids rustte, dien hij met veel zorg
verpleegde. Eerst Vrijdagochtend te zeven
uur kwamen andere Alpinisten in de buurt
van hun verblijfplaats. Door luid roepen
wist onze landgenoot hun aandacht te trek
ken, waarna onmiddellijk een reddings-bri-
gade georganiseerd werd, die s middags om
vijf uur den gids en zijn verpleger, die 20
uur achtereen bij den gewonde gewaakt
had, naar het dal terugbrengen kon. Het
vervoer van Kohly, wiens been gebroken
was, moest per draagbaar geschieden en
v/as uiterst moeilijk. Zaterdag in den vroe
gen ochtend bereikte de reddingscolonne
een plaatsje, waar een geneesheer de eerste
geneeskundige hulp verleenen kon. De gids
werd opgenomen in het ziekenhuis te Bex
en zal naar men hoopt spoedig hersteld zijn.
Brand met een „luchtje".
Te Rotterdam ontstond, vermoedelijk
doordat de vlam in een pan vet sloeg,
brand in' de vischbakkerij van den heer F.
Groenendaal, gevestigd aan den Zijl 186.
Aangezien in dit kiene pandje reeds jaren
dit bedrijf wordt uitgeoefend, was alles
doordrenk van vet en dus zeer brandbaar.
In een oogenbük stond de geheele visch
bakkerij en het daarachter gelegen opka
mertje in lichte laaie. De brand greep zoo
snél om zich heen, dat spoedig de vlammen
aan voor- en achterzijde uitsloegen. De
brandweer was spoedig ter plaatse en tast
te het vuur met eenige stralen op de wa
terleiding aan voor- en achterzijde aan.
Daardoor kon voorkomen worden, dat de
brand zich ook naar de bovengelegen ver-
diepngen uitbreidde. De bewoners, die bo
ven de brandende bakkerii huisden, konden
zich tijdig in vcilgheid stellen. Op de eerste
verdieping woonde de familie Waayers,
welke familie spoedg na het uitreken van
den brand op straat stond. De 79-jarige
weduwe Christiaanse, die op de tweede
etage woonde, moest doo- enkele mannen,
die naar boven waren gesneld, geholpen
worden, In betrekkelijk korten tijd had de
brandweer, onder leiding van hoofdman
Poortman, het vuur in bedwang en, niette-
gestaande de brand n den aanvang een
dreigend aanzien had, gebluscht. De scha
de aan het oude pandje is vrij aanzienlijk
en wordt door verzekering gedekt. Op dit
uur trok de brand in deze vischbakkerij,
gelegen in een der dichtst bevolkte wijken
der stad, groote belangstelling. De politie
hield de nieuwsgierigen evenwel op een
goeden afstand
Terwijl het zoontje van B. te Gendringen
dezer dagen met zijn zusje op de dwars-
stang een fietstochtje maakte, kwam, hij
te vallen. Het kleine meisje kwam daarbij
met het hoofdje cp de steenen terecht en
werd zoo erns ig gewond, dat het heden
aan de gevolgen is bezweken.
Te Veenwouden richtte het 10-jarig zoon
tje van den veehouder J. Koop uit gekheid
een geweer, dat hij in de schuur gevon
den had, op zijn kameraadje G. Sikkema.
Plotseling ging het geladen geweer af en
S. werd in het hoofd getroffen. Na voor-
loopig verbonden te zijn. werd het jonge
tje naar het ziekenhus vervoerd. Zijn toe
stand is ernstig.
In de Hudsonstraat te Rotterdam is het
5-jarig meisje L. R. uit Utrecht, dat bij
haar grootouders logeerde, onder een pas-
seerenden vrachtauto geraakt. Zij trachtte
spelenderwijs de straat over te s'eken,
toen plotseling de vrachtauto aankwam,
haar tegen den grond wierp en overreed. Zij
werd onmiddellijk naar het ziekenhuis aan
den Coclsingel vervoerd, maar bleek bi;
aankomst reeds te zijn overleden
Te Rotterdam geraak'.e de vijfjarige H. J.
de Z. v. K. spelende in de Coolhaven te
water. Een der voorbijgangers sprong on
middellijk den kleinen drenkeling na en
dook verschillende malen naar den jongen.
Het gelukte hem evenwel niet het knaapje
boven te brengen. Den 29-jarige J. W. P.
uit de Van Oosterveenstraat, die onmid
dellijk een dreg haalde en aan het dreg
gen ging, gelukte het na korten tijd den
drenkeling op te halen. Het ventje werd
naar het naastbijizijnde politiebureau ge
dragen, waar kunstmatige ademhaling werd
toegepast, met het gevolg dat het bijge
bracht kon worden. De kleine had geen
letsel bekomen. Toen P. daarna weer naar
de Coolhaven terugkeerde, om zijn fiets en
regenjas, die hij daar had laten liggen, te
halen, bleken deze door een onbekende te
zijn gestolen.
Tijdens het in vollen gang zijnde bedrijf
van de N.V. Reuvers Houtzagerij, Kuiperij
en Kistenfabriek te Oss, sloeg gistermiddag
plotseling met donderend geraas het in
middellijn vier meter groote en ongeveer
3000 K.G. zware vliegwiel in ettelijke stuk
ken door het. dak der machinekamer. Zware
ijzeren balken werden uit den muur gerukt
«ft verbogen. Zware stukken ijzer werden
links en rechts geslingerd. Een der stukken
trof de woning van A. Bijkersma. gelegen
in de nabij de fabriek gelegen Carmelieten-
sfraaj. Het stuk sloeg door het dak en
den zolder, en door den vloer op nog geen
halven meter afstand van de in de kamer
staande wieg, waarin een klein kind lag te
sfapen. Wonder boven wonder bleef het
kind ongedeerd.
Een ander stuk van het vliegwiel trof de
op ongeveer 300 meter afstand gelegen
tramrail zoodanig, dat de rail afbrak en
totaal verbogen werd. Dakpannen en
stukken hout liggen honderden meters ver
spreid. De machinist keerde van het stook
huis terug en had den toegang tot de
machinekamer gesloten, toen het ongeval
plaats vond. Van de overige in de machine
kamer aanwezig zijnde machines is niets
beschadigd. Omtrent de oorzaak van het
uit elkaar slaan van het vliegwiel is nog
niets met zekerheid te zeggen.
18, 23, 24,
Smit 21.
26, 27; H. v. d. Werff 19; P.
Naar wij vernemen, zal Jan de Natris, de
bekende voetballer, het volgend seizoen
niet meer voor Vitesse (Arnhem) uitkomen.
Naar verluidt, zal hij wederom voor Ajax
gaan spelen.
Voor den inhoud van deze rubriek stelt de
Redactie zich niet aansprakelijk.
WAT DE VLOOT AALMOEZENIER
SCHRIJFT.
Op 16 en 17 Juli werd door de Katholie
ken van Nijmegen een schitterende ont
vangst aangeboden aan een 60-tal afge
vaardigden van het R. K. Marinepersoneel.
In een beschouwend overzicht, dat deze
week in het R. K. Marineweekblad is ge
plaatst, schrijft de Vlootaanmoezenier, H. J.
/V). M. Alink, een dankwoord en wijst erop,
dat de actie onder de R. K. Marine steeds
steun noodig heeft.
Zijn Eerwaarde schrijft dan verder:
De behoefte aan financiecle steun is en
blijft nog immer zeer dringend. Iedereen,
die weet, dat er 250 Christophorusmannen
zijn en ongeveer 1500 marine-Katholieken,
die nog bekeerd moeten worden, zal be
grijpen, dat zonder finantieelen steun geen
krachtige actie kon werden ontplooid.
De verdwaalden moeten worden bewerkt
met een wekelijks verschijnend orgaan, de
nog niet verlorenen moeten behouden door
maandelijksche H.H. Communiën; de ster-
I keren moeten nieuwe kracht opdoen in de
Communique van het N.O.C., Weesperzijde.
Het N.O.C. deelt mede, dat de deel
nemers aan de Olympische Spelen in 1928
op de Belgische Spoorwegen een reductie
zullen genieten van 35 pCt.
Deze bepaling geldt zoowel voor het Bel-
gisch-Nederlandsch verkeer, als voor hét
transito-verkeer.
OM DEN DAVIS CUP-
In de Europeesche zone is thans de be-' moeren «,ral -•
slissing gevallen. De Franschen Borotra. 1^rli,ksche retraite; allen moeten een cen-
Cochet en Bruguon wisten in Kopenhagen
de eerste drie partijen te winnen, zoodat
toen reeds het pleit beslecht was.
Cochet bevestigde zijn Wimbledon-vorm
tegen Ulrich, welke hij in drie sets sloeg
(9—7, 97, 64). Tegenover het agressieve
spel van den nerveusen Deen stelde Co
chet een prachtig verdedigend spel, welks
wisseling in tempo telkenmale Ulrich's vast
heid fnuikte.
Borotra sloeg Petersen in vier sets. Zoo
als de Franschman tegenwoordig bijn:
steeds een of meer sets vanaf de baseline
speelt om zich op zijn groundstrokes in te
spelen, de voorbereiding van zijn nelaan-
val. Zoo geschiedde ook thans. Ulrich won
dnn eersten set met 86, kreeg daarna zoo
gezegd geen voet meer aan den grond,
6—2, 6—1, 6—0.
Na het dubbelspel was de Deensche com
binatie UlrichHendriksen, welke in de
vorige ronden zoo succesvol gespeeld had,
vervangen door Ulrich-Petersen, welke te
gen Borotra-Brugman geen schijn van kans
kregen (6—4, 60, 63).
De Franschen zullen nu in de eerste
week van September weer legen de Ame-
trpile voor actie bezitten in hun tehuis en
Hun organisatie.
De gelden hiervoor ncodig, moeten groo
tendeels komen van de buitenstaanders!
Sommige zwartkijkers verwijten ons wel
eens, dat we steeds bedelen om steun, en
zij vinden, dal wij dan maar niet weke
lijks een orgaan moeten uitgeven, dat we
maar wat minder menschen gratis naar een
retraite moeten sturen, doch wij oordeelen,
an het Bestuur roet ons, dat wij de geloofs-
prepaganda onder de onzen zoo weidsch en
zco groet mogelijk moeten blijven voeren,
en daarom vol zullen houden dat jaar op
jaar terugkeerend 'Onaangenaam en tijd-
roovend bedelwerk en wel zóólang, als ka
tholiek Nederland ons wil blijven steunen.
Ons gironummer is 42883, Helder.
Het Comité.
is voor alle soorten van bubi- kapsels,
welke in steedsorigineeler, veelYukjiger
en smaakvoller vorm in de mode ko
men, een voorname eisch. Daarom komt
voor het bubikopje slechts dat ver
zorgingsmiddel in aanmerking,
hetwelk aan het haar een groote
soepelheid geeft en het tevens een
frisschen geur, zachte volheid en zijde-
achtigen glans verleent. En ditver-
zorgingsmiddel is: Pixavon!
Geen der gewone vloei
bare zeepen bezit ook
maar bij benadering de
heilzame werking van
Pixavon. Eischt altijd
Pixavon (slechts inge
sloten origineele fles-
schen) zoowel voor eigen
gebruik, alsook in
den kap p er s s alon.
Viflae.: Fl. 1,50
1h flac.Fl 0,90
ARNHEM, 27 Juli. Gistermiddag toen
rikanen, de bijna zekere winnaars cier Ame-j 7_jarig zoontje van de familie T. te
rikaansche zone, ui kom en. Zal Forest Hills i Arnhem uit school kwam en
evenals vorige jaren het toonbeeld van den j vriondie on dan T
strijd eindelijk de zoolang verwachte neder
laag der Amerikanen brengen?
HAARLEMSCHE TENNISSTERS IN
APELDOORN.
Naar de open wedstrijden van de Apel-
doornsche Lawntennisclub „Daisy" bestaat
van Haarlemsche zijde groote belangstelling.
Onder de inschrijvingen bevinden zich; Mej.
S. de Josselin de Jongh, Mej. T. Brauns,
Mej. C. Jonker, Jhr, J. C. Mollerus, ir.
Biezeveld, van der Seur, Schoute.
Aan het tournament zijn verbonden de
Jeugdkampioenschappen van Nederland,
waarvoor circa tien deelnemers van de
Haarlemsche Jeugdkampioenschappen, wel
ke de vorige week op de H. L. T. C. banen
verspeeld werden, hebben ingeschreven.
Concordia III dat hedenavond naar Haar
lem II komt, heeft van de zes gespeelde
wedstrijden er nog maar een gewonnen.
Biauw Wit II won b.v. met 545. Als Haar
lem in staat is Woensdagavond een beetje
behoorlijk negental samen te stellen, is de
kans groot dat deze wedstrijd de eerste
overwinning voor Haarlem II brengt.
P.V. „DE ZWALUW", HAARLEM.
Bovengenoemde vereeniging hield Zon
dag een wedvlucht van Vilvoorde, 162 K.M.
De prijzen werden behaald door: H. C.
Houtman Jr. J, 13, 20, 25; A. M. Riebeek
2; J. de Graaf 3; G. A. Steijl 4. 6, 10, 16, 17;
Th. de Reep 5, 9; M. Riebeek 7, 14, 28; J.
v. Heerden 8, 15, 22; G. N. v. d. Linden
11; A. P. v. d. Linden 12, 29; P. v. d. Pol
met een
vriendje op den Utrechtschen weg achter
een sproeiwagen liep, naderde uit de tegen
overgestelde richting een auto. Juist op het
moment, dat de auto nog slechts enkele
meters van den spoeiwagen verwijderd was,
wilde het knaapje den weg oversteken met
het noodlottig gevolg, dat het kind werd
overreden.
In zorgwekkenden oestand werd het kind
opgenomen en naar het St. Elisabeths gast
huis vervoerd.
Twee machines „klem" geloopen.
LEIDEN, 27 Juli. Hedenmorgen om
streeks half 9 zijn twee rangeermachines
bij de gevangenislaan, vlak bij het station
Leiden, z.g.n. „klem" geloopen, doordat de
wissel reden. Tengevolge van het zijdelings
vastloopen der beide machines is een
groote versperrng op de spoorbaan Leiden
Den Haag ontstaan. Verschillende trei
nen, o.a. de D-trein no. 7, die van Amster
dam om 9 uur naar Parijs moest vertrek
ken, zijn langs een andere route geleid;
via Gouda zijn de treinen uit Amsterdam
naar Den Haag vertrokken
Omstreeks 10 uur was het versperde
baanvak weer vrijgemaakt en kon het trein
verkeer weer een normaal verloop hebben
Ongelukken zijn bii bet vastloopen der
beide machines niet gebeurd. Wel is er
materieele schade.
der beschuldiging den bomaanslag op d©
ambassade der Vereenigde Staten te heb
ben gepleegd, gearresteerd is.
PARIJS, 27 Juli. De Koning van Egypte is
hier uit Londen aangekomen.
Stopzetting der Sovjet-propaganda
in Frankrijk gevraagd.
PARIJS, 27 Juli. Naar verluidt heeft de
Fransche gezant te Moskou, Herbette, een
bezoek gebracht aan Tnjitsjerin en hem in
beslisten vorm er op attent gemaakt, dat de
Sovjet-regeering, indien er haar althans iets
aan gelegen is, de Fransch-Russische on
derhandelingen tot eenig resultaat te doen
leiden, zij haar propaganda-activiteit in
Frankrijk dient te staken. Het verweer, dat
deze activiteit niét uitgaat van de Sovjet-
regeering, maar van de Derde Internationa
le, kon Herbette niet aanvaarden.
LONDEN, 27 Juli. De eskader-com
mandant Minkhin en vlieger-officier Leslie
Hamilton, die midden Augustus een vlucht
over den Oceaan willen ondernemen, zijn
gisteren op het vliegveld Baldonnell in
Ierland gearriveerd in een groote Vickers-
Viking amphibie-type.
Zij zouden heden naar Clifden ''liegen om
een geschikt startpunt voor hun vlucht uit
te kiezen. Zij zullen een Fokker-machine
gebruiken en probeeren Ottawa te bereiken
De „Matin" verneemt uti Buenos Aires
dat de Argentijnsche anarchist Rossigo, on-
DE H.N.A.D.P. weer in den gewonen dienst.
Dc H.N.A.D.P. het vliegtuig der Holland»
Indiëvlucht. is gisteren te tl uur uit Londen
op Waalhaven gearriveerd. Onmiddellijk is
het vliegtuig weer gereed gemaakt voor
passagiersvluchten. De gemakkelijke stoe
len der wereldreizigers werden vervangen
door de gewone passagiersfauteuils, en om
1 uur maakte het reeds volledig bemand
met pasagiers een vlucht naar Scheveningen
terwijl hef verder den geheelen dag passa
giersvluchten boven Rotterdam maakte. Het
toestel verkeert in prima staat.
De piloten Geysendorffer en Scholte zijn
onmiddellijk na de lading naar Den Haag
vertrokken voor het uitbrengen van rap
porten. Zondag zullen den geheelen dag
passagiersvluchten met het Holland-Indië-
vliegtuig worden gemaakt. Men verwacht
Zondagmiddag den 5CI.OOOsten bezoeker van
dit' seizoen. Het ligt in het voornemen van
de directie der K.L.M. om dezen een gratis
vlucht aan te bieden.
ii.
aan de uitoefening der bedrijven zooals de
minister later nog eens met andere woorden
schreef. Men zag toen al in, dat men niet
meer zoo van de lagere school in de handels
zaak of fabriek van vader kon stappen en dat
men „hoogere" betrekkingen in handel en
bedrijf, bij openbare lichamen, scheepvaart-
H. B. S. en hoogere Handelsschool.
Over het handelsonderwijs is in de laatste
twintig jaar menig woordje gevallen en boek-
deelen vol geschreven. We stappen er over
heen en volstaan met te zeggen, dat in 1923
een koninklijk besluit verscheen, waarbij
de literair-economiscbe H.B.S. als afzonder-
In een voorgaand artikel mocht ik een na
dere verklaring geven van het leerplan der
literair-economische afdeeling van het R. K.
Lyceum en kwam tot de conclusie, dat, hoe
wel de woorden „literair-economisch" aan een
H. B. S. niet altijd het karakter van handels
school behoeven te geven, dit voor het R. K.
Lyceum wèl het geval is, maar dat dit onder
wijs toch zoodanig algemeen vormend is, dat
het niet alleen een opleiding geeft voor de
hoogere betrekkingen in dén handel, maar
tevens voor vele andere maatschappelijke
functie's.
Ik zou nu nog iets over het ontstaan en den
groei van dit onderwijs vertellen en tevens het
oordeel van eenige vooraanstaande personen
over de waarde van dit onderwijs citeeren.
Tot slot zal ik nog antwoord geven op de
vraag „Wat heb ik aan dit diploma V'
Om een goed begrip te geven is het nood
zakelijk even in groote trekken de geschiede
nis van het middelbaar onderwijs te schetsen
vanaf het jaar 1863, toen Thorbecke, de vader
van het M. O. zijn ontwerp tot wet verheven
Zag. Hoe was het vóór dien tijd Er was een
lagere school, waar de schoolmeester-koster-
aanspreker-doodgraVer regeerde en een Hoo-
geschool (in Leiden al sinds 1574).
Hoe werd toen de groote afstand overbrugd
door jongens, die hooger onderwijs wilden
genieten.
Daarvoor bestond dan nog de Zt»a~
tijnsche school waar de naam gaf V,a
Latijn en Grieksch onderwezen werd. wi),
die zoo gelukkig zijn in een anderen tijd te
leven, kunnen 't ons haast niet meer voorstel
len. Thorbecke voelde dan ook de behoefte
aan ander middelbaar onderwijs, toen hij in
de memorie van toelichting schreef
„Wanneer men lager onderwijs volks
onderwijs noemt in dien zin, dat het als eerste
aanvang van ontwikkeling gelijkelijk be
stemd is voor allen en hooger onderwijs be
stemd acht voor het „kleine" (nu kan dit
woord gevoegelijk wegvallen) getal van hen,
die opleiding zoeken tot een werkkring of be
trekking waartoe geleerde vorming wordt
vereischt, dan omvat het tusschen beide lig
gende gebied van het Middelbaar Onderwijs
de vorming van die talrijke burgerij, welke
het lager onderwijs te boven, naar algemeene
kennis, beschaving en voorbereiding voor de
onderscheidene bedrijven der maatschappij
tracht. Ook in dien tijd bleek dus M. O. reeds
noodzakelijk niet alleen als schakel tus
schen lager en hooger onderwijs, maar ook
als instituut om meer algemeene ontwikke
ling en beschaving te geven en „voor de studie
der wetenschappen, die ten grondslag liggen
maatschappijen, bankinstellingen, post en lijke school of als afdeeling vaan een gewone
telegrafie enz. enz. niet meer kon bereiken, D c T
door van de lagere school af als jongste be
diende te beginnen.
De enorme vlucht, welke handel en in
dustrie namen, de financiering en organ,sa
fe daarvan, de ontwikkeling van ^het assu
rantie-wezen, de groote uitbreiding
ambtenarenstaf der openbare lich;amen ver
langde een voorbereidende studie
nomische wetenschappen. In lateren tijd
bleek zelfs behoefte aan hooger onderwijs
in de handelswetenschappen. Maar ook ae
moderne techniek bereikte een ongekenae
hoogte en deze verlangde als voorbereiding
een studie van de wis- en natuurkunde.
Deze gebiedende eisch werd oprzaaK, dat
de gewone H.B.S. larigzamerhand het terrein
van het algemeen ontwikkelend economisch
onderwijs verliet en meer een instituut van
matehmatisch-phvsisch (wis- en natuur
kundig) onderwijs werd.
Vanzelf sprekend ontstonden toen meer
dere handelsscholen, die zich vooral toeleg
den op het geven van economisch onderwijs.
Stap voor stap de ontwikkeling van deze
inrichtingen na te gaan, zou ons te ver voe
ren. We volstaan met te vermelden, dat ze
ten laatste in diverse vormen voorkwamen,
namelijk handelsscholen met twee-, drie,
vier- of vijfjarige cursussen. De twee-, drie
ën vierjarige handelsscholen begonnen allen
het speciale handelsonderwijs (boekhouden,
handelsreken en) reeds in de lagere klassen
ook enkele vijfjarige deden dat.
Bij deze laatste waren er echter ook velen,
die eerst drie jaren H.B.S.-onderwijs gaven
en pas daarna twee jaren economisch onder
wijs. Welke gevolgen konden deze twee
methoden hebben? Bij die scholen, welke
reeds in de lagere klassen het onderwijs in
de handelswetenschappen aanvingen, liep
men gevaar meer wat men noemt „vak
technisch" onderwijs te gaan geven en door
te groote behartiging van het handelsgedeelte
de eisch, dat er „algemeen vormend on
derwijs gegeven moest worden uit het oog
te verliezen. Bij de andere scholen, Hoogere
handelsscholen genaamd, waren de drie
voorafgaande H.B.S.-jaren reeds een waar
borg tegen dit euvel. Als afzonderlijk be
staande scholen van het laatste type noem ik
de Amsterdamsche en Rotterdamsche han
delsscholen en de Haarlemsche Handels
school (Dr. Elzinga). In kleinere plaatsen
waar het bestaan van twee afzonderlijke
scholen, een H.B.S. èn een Handelsschool
niet mogelijk was, combineerde men de
beide scholen tot en met de 3de lias, waarna
gesplitst werd in mathematisch-physische
H.B.S. of Lyceum in het leven geroepen
werd. Evenals bij het ander Middelbaar
onderwijs gaf de minister een zoogenaamde
verplichte urentabel. Bijv. Wiskunde 15
uur, Nederl. 11 uur, Engelsch 11 uur enz.
Dat wil zeggen in de vijf schooljaren moes
ten er 15 wekelijksche lesuren in wiskunde
gegeven worden (dus b.v. in de eerste klas
4 uur, in de tweede 4 uur, in de derde 3 uur,
in de vierde 2 uur in de vijfde 2 uur. Samen
15 uur). Zoo ook voor de andere vakken
Het totaal van deze tabel was voor de literait-
economische echter slechts 125, terwijl dit
voor de meeste scholen 165170 is. Op het
Lyceum bijv. krijgt de eerste klas 32 uur
per week les, de tweede 33 uur en de hoogere
klassen 36. Dat is te zamen 173 uur. Op het
eerste gezicht heeft men in de lit. ec. school
dus een onbeperkte vrijheid om met 173
125 48 uur te doen wat men verkiest.
Toch is dit niet heelemaal waar, want er is
ook nog een programma van eischen voor
het eindexamen en met de 11 uur Engelsch
en 14 uur Fransch van de verplichte uren
tabel zou men het niet zoover brengen, als
het eindexamen vraagt. Zooals we in het vo
rige aftikel zagen zijn deze getallen op het
R. K. Lyceum zelsf 15 en 21.
Toch is bij de H. B. S. A. grootere vrij-
nheid gelaten als bij de andere scholen'voor
M. O., zoodat een vraag om nadere inlichtin
gen „Welk soort onderwijs wordt bedoeld
al heel spoedig den minister bereikte. Deze
gaf ten antwoord Het onderwijs der Han
delsscholen, type Amsterdam (3 jar. H. B. S.
met 2 jar. hoogere handelsschool). Daar aau
deze scholen 14 uur handelswetenschappen
gegeven wordt, blijkt duidelijk dat een school
met het minimum aantal van 6 uur handels
wetenschappen, een andere weg heeft in
geslagen. Een dergelijke school wordt dan ook
al aangeduid met den naam literair-Justorfsche
school. Wel heeft de minister met een zoo
klein aantal verplichtte uren de oedoeling
gehad, dat een directeur of rector zich aan
plaatselijke behoeften zou kunnen aanpassen,
maar ik vermoed dat zich zoo veel bezwaren
zullen voordoen, dat een wijziging spoedig
v«rwacht kan worden.
De beteekenis van *t Koninkl. Besluit
handelsscholen bleek du; jk uit de mede-
deeling van Dr. Jensema, inspecteur bij het
M. O., dat zij slechts van naam behoefden te
veranderen,wat in Amsterdam, Rotterdam,
Haa.lem, Nijmegen en vele andere plaatsen
dan ook geschieddde. De tweejarige handels
scholen zijn bijna verdwenen. De drie- en
vierjarige en die vijfjarige, welke om een of
andere reden (andere subsidieering bijv.) hun
naam behielden, kregen een geheel andere
urentabel en examen-programma. De con
clusie, dat dergelijke scholen in tegenstel
ling met de literair-economische scholen,
nu steeds vak-tecbmsche onderwijs geven, zal
niet altijd waar zijn. Een afzonderlijk artikel
2ouden wij zelfs kunnen wijden aan een ver
gelijking van de waarde van algemeen-ont-
wikkelend handelsonderwijs tegenover de
waarde van vak-technisch handelsonderwijs.
Ik zal mij echter moeten beperken tot het
weergeven van de meening van enkele voor
aanstaande personen over deze materie en dus
over de waarde welke zij toekennen aan het
eind-d.ploma van onze literair-economische
afdeeling
le. Thorbecke zelf schreef reeds „Het
geen ik voorstel, is niet de praktijk zelf in haar
bijzonderheden te doen leeren, maar geest en
zintuig zoo te ontwikkelen, dat zij voor de
praktijk bekwaam worden.
2e. Mr. A. Sauer, directeur der <Gro-
ningsche Bank schrijft
„Wat de praktijk vereischt, is, dat degene,
die zich aandient met een diploma Hoogere
Handelsschool (onze lit. econ. afdeeling) be-
Zitte
a. eemg inzicht in het handels-economisch
gebeuren, dat hij geleerd heeft zich rekenscha
te geven van het „waaronT'per transacties, dat
hij kennis drage van de gioote vraagstukken
in het economisch leven en
b- dat hij in staat is' de moderne talen be
hoorlijk te. gebruiken."
3e. Mr. Dr. Noback, secretaris der Cen
trale Werkgeversvereniging komt tot de
volgende conclusies
a. Handel en Industrie krijgen steeds meer
behoefte aan algemeen sociaal -economisch
geschoold personeel.
b. In verband met de Staatsontwikkeling
is het gewenscht, dat in zoo ruim mogelijken
kring een zekere economische kennis wordt
aangebracht.
c. Het tegenwoordig onderwijs aan de
Hoogere Handelsschool voorziet in de be
hoeften bedoeld in sub. a. en b.
d. Wanneer de Hoogere Handelsschool
van wetenschappelijke onderwijsinrichting
tot vakschool zou worden gemaakt, zou dit
'beteekenen, dat men in schoolvorm kennis
v/ilde bijbrengen, welke slechts in de prak
tijk verkregen kan worden."
Wat de studie der handelswetenschappen
in 't bijzonder betreft, merkte hij nog op, dat
een advocaat^en een notaris, beide klassiek
gevormd en beiden in hun kring bekende i
persoonlijkheden, hem schriftelijk verklaar
den, dat voor hun beroep een goede kennis
der handelswetenschappen als onmisbaar
moest worden beschouwd.
4e. Adressen van de eerste kooplieden en
industrieelen van Amsterdam, Rotterdam
Haarlem en Enschede hebben handhaving
van het algemeen vormend karakter der
Handelsscholen bepleit.
5e. Professor Symons mérkt op „De
maatschappij, die soms eigener beweging
andere wegen inslaat dan de onderwijs
deskundigen wijzen, heeft voor de vorming
van het praktische leven naast de H.B.S.
met vijfjarigen cursus andere typen van
scholen doen ontstaan. In dit verband noem
ik slechts de handelsscholen met twee-jarigen
cursus, een inrichting, die ook naar mijn
meening geen vakonderwijs geeft, maar al
gemeen vormend onderwijs en misschien
zelfs tegenwoordig Thorbecke's ideaal van
1863 het meest nadert."
Ik zou nog eenigen tijd zoo kunnen door
gaan en u bijvoorbeeld nog verwijzen naar
artikelen van den heer Bolkestyn, inspec
teur bij het M. O. en „Volksontwikkeling"
en „Opbouw", maar 't zóu te veel plaats
ruimte vergen.
Hier is reeds genoeg om op te merken,
dat het bezit van een einddiploma van onze
literair-economische afdeeling bij elke sol
licitatie naar de bekleeding van een hoogere
administratieve of leidende positie, hetzij in
handel en bedrijf of bij openbare lichamen,
een prachtige aanbeveling zal zijn.
Evenals bij Gymnasium en H.B.S. heeft
de minister ook voor H. B. S. een lijstje
van rechten aan het einddiploma verbonden,
gepubliceerd. Daaruit blijkt dat de bezitter
van ditdiploma
1. recht heeft tot het volgen van de studie
aan de Ned. Handelshoogeschool te Rot
terdam en aan de faculteit der handelswe
tenschappen te Amsterdam (natuurlijk ook
in Tilburg).
2. recht heeft tot het volgen der studie
aan andere universiteiten na het afleggen van
aanvullingsexamen in Latijn, Griecksch en
wiskunde
3e. het techt heeft op benoeming tot a.
adjunct accountant der directe belastingen
b. surnumerair bij den waarborg en de be
lasting der gouden en zilveren werken
4e. het recht op toelating tot het nota
rieel examen, tot het examen voor ontvanger
der directe belastingen, invoerrechten en ac
cijnzen, tot het voorbereidend examen voor
surnumerair der directe belastingen, invoer
rechten en accijnzen, enz.
5e. vrijstelling voor enkele examens bijv.
voor betrekkingen ter secretarie der gemeen
te Amsterdam, bij de Ned. Spoorwegen,
post- en telegrafie
6e. het recht om mede tedingen voor plaat
sing als officier van administratie bij de
Koninklijke Marine en als candidaat-amb-
tenaar bij enkele Indische betrekkingen.
Ook mag ik er nog op wijzen, dat velen er
naar streven (o.a. inspecteur Bolkesteyn)
om zoowel aan H.B.S. A en H.B.S. B als
aan het Gymnasium het recht tot toelating
aan de universiteit te geven zonder aanvul
lingsexamens.
Daar in de derde klasse ook al eenige uren
handelswetenschappen gegeven worden (bijv.
de boekhouding voor vele middenstands be
drijven enkele methode met gedetailleerde
winst- en verliesrekening), is deze afdeeling
ook de geschikte voor die leerlingen, welke de
school met een driejarig diploma willen ver
laten. Ik noem daarom ook nog enkele van de
rechten, welke reeds aan het driejarig diploma
verbonden zijn.
I. Toelating tot
1. de kweekschool voor Zeevaart te A'dam.
2. de Zeevaartschool te Rotterdam.
3. de Koloniale Landbouwschool te De
venter en de Nederlandsche te Groningen.
4. de Rijkszuivelschool, de Rijkstuinbouw-
winterscholen en de Rij kslandbouwwin;et-
scholen.
5. verschillende andere vakscholen (bijv.
voor de textielindustrie, suikerindustrie,
boekhandel enz.
II. Voorbereiding en aanbeveling voor
verschillende lagere betrekkingen bij post-
telefoon- en telegramdienst in Nederland en
Indië bij Rijkspostspaarbank en Postchèque
en Girodienstaan de gemeentesecretarie
(vrijstelling voorbereidend examen) bij de
Ned. Indische spoorwegmaatschappij, de
Staatsspoorwegen op Java, de Indische de
partementen van algemeen, gewestelijk of
plaatselijk bestuur en enkele andere Indische
posit es bij de Ned. Spoorwegen (vrijstelling
examen leerling-klerk) bij verschillende
verzekeringsmaatschappijen.
Aan het eind van dit artikel gekomen,
spreek ik de hoop uit, dat vele ouders en
jongens zich 'voor het literair-economisch
onderwijs zijn gaan interesseeren en dat dit
onderwijs zijn aandeel zal hebben in den
groei en den bloei van ons R. K. Lyceum.
Aangifte zie advertentie in dit nummer.
Bloemendaal, 21 Juli 1927.
R. VERBERJSlg.
