feb°nné
In en 0111 Haarlem
Brieven uit Borneo,
Hoenderdos'
Willielnilna
Antiiraciet
oornaamste Nieuws
TELEF. 10773
öit
pWe<*
025
f 3.25
Donderdag 13 Oct. 1927
51ste Jaargang No. 16S7S
Aangliie moet, op straffe van verües vaa alle rechten, geschieden ulterlijlc driemaal vier en iwtofag oren aa fcnei oageva
nummer bestaat uit 10 bladzijden - Eerste Blad
Uit den Gemeenteraad.
Üd
N.V.
Brandstoffen -
handel
Leidsche Plek
GEMENGD NIEUWS.
ERNSTIGE ONTPLOFFING
TE ARNHEM.
Agenda 14 October.
Slechts een propje linnen was
in een gasbuis verstopt.
J. J. WEBER ZOON
OPTICIENS - FABRIKANTEN
Haarlem
Koningstraat 10
Telegpraphisch Weerbericht
Ontsporing nabij Zaandam.
Onder een rangeerenden
kolenwagen.
Als men zijn stuur kwijtraakt.
n
"aariem m Agentschappen*
1Ba,eau*i NASSAULAAN 49.
p 4bnnnementsprliï bedraagt *001
-er kwa^rtaal
r®8co
- per post per kwartaal bi-
"'"'tbetalmj 3 5S
*,e,oon No. 13866 (3 lijnen)
P«»tr.keioin« Nr 5970
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentiën 35 ets. per regel.
Vraag- en aanbod-advertenties 1-4
regels 60 et. per plaatsing; elke
regel meer 15 ct., bij vooruitbetaling
Advertentiën tusschen den tekst
als ingezonden mededeeling 60 ct.
per regel.
Bii contract belanöriike korting.
Levenslange geheeïe ongeschiktheid tot werken door f VCO bij een ongeval met f «WIJ - bij veriies van een hand, |25." d^imof wiisvfns-lr" 59 - b»e" "arm" f 40.'
verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen; I doodelijken afloop een voet of een oog; duim of wijsvingerb-en ot arm,
bonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzekeringsvoorwaarden -f Qfinfl
°ngevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen OUUO. veine» van u«uc. anucu, uv.u.u —6—- -- 1--
bij verlies v. cea
andere vingen
^°g nooit is hét naar onze heugenis in den
^aad zóó iel toegegaan als gisterenmiddag.
zou dit op zich zeii zoo erg niet zijn,
k°ewel in openbare bestuurscolleges zelf-
"Leersching een eerste eisch is voor een
Achtbare behandeling van zaken, hoewel
hoffelijke toon de beschaving van den1
Str»ider verraadt en bij de diepste meenings-
Verschillen de wellevendheid in acht kan
Jtden genomen, is het nog begrijpelijk, dat
'1 een scherp principieel debat er eens een
^°°i"d ontglipt, dat beter gezwegen ware.
4ar wanneer een discussie los van alle be-
^'"selverschillen ontaardt in een zuiver per-
S°°nlijk krakeel en de grofste belèedigingen
de laagste scheldwoorden door een Raad-
*a"i flitsen, dan gaan wij een kant op, die
""'loopt op zelfmoord van het parlementaire
Ste'sel; iets, waarvoor hoe langer hoe meer
gronde vrees opkomt.
^e Haarlemsche Raad heeft zich gisteren
middag op dien slechten weg begeven, een
Waarop wij gemeenteraden als die van
'^■"sterdam en Rotterdam onder communis-
'iscben en rapaljaanschen druk nu en dan
*je° afdwalen, waarvoor wij tot nu toe nog
behoed. Als dit de zegen is, dien wij van
^r°ot-Haarlem ontvangen, waren wij dan
*"aar klein gebleven!
Ligt de schuld bij den anti-stemdwangman?
e' direct. Persoonlijk staat Oversteegen
""schuldig aan het gebeurde van gisteren,
^direct is hij er echter vermoedelijk wel de
"""zaak van, zooals de heer Joosten niet ten
""rechte opmerkte. De aanwezigheid van
man der rapalje-partij behoeft ons op
*'ch zelf niet te beangstigen, zei de heer
"bosten. Immers, Oversteegen heeft getoond,
at het wel gemakkelijk is op straat een
®"°oten mond op te zetten, maar in den
Laad is het wat anders. Daar blijkt hij een
v"rlcgen man. Echter zijn komst heeft een
a"der, die eerst uiterst links stond en die
"'et verlegen is, in verlegenheid gebracht.
communist Peper heeft concurrentie ge
degen; hij ziet naast zich iemand, die nog
ten grooter uiterste is dan hij zelf; dat
Lrengt hem tot dolle sprongen.
Wij gelooven, dat de woordvoerder der
L- D. A. P., de heer Joosten, het hier bij het
rechte eind had. Maar, had de heer Joosten
het recht om aldus te spreken? Er is
*en tijd geweest, dat zijn eigen partij hier in
^ezen Raad en elders de uiterste was
Welke middelen werden toen gebruikt, om
aandacht te trekken, om aan de kiezers
'e toonen hoe democratisch en radicaal men
^s? Precies dezelfde, als nu de communist
'egenover den socialist gebruikt. De strijd
'"sschen vrijzinnig- en sociaal-democraten
Lad geen anderen ondergrond, dan een
s'reven naar het uiterste der zoogenaamde
democratie. Zoo schuift de een den ander in
Let politieke kamp op, zoolang het doel niet
's enkel en alleen het behartigen van het
"Igemeen welzijn naar hoogere beginselen. In
dit afstootende stadium van felle concurren
te tusschen de uiterst linksche partijen is
de Raad van Groot-Haarlem blijkbaar geko-
"Km.
De heer Peper dan had een interpellatie
Aangekondigd over het z.i. foutieve optreden
v"n het soc. dein. raadslid mej. van Vliet als
van het Burgerlijk Armbestuur. En bij
*'jn aanvrage had hij tevens een motie ge
legd, waarbij de Raad deze juffrouw ver
acht haar mandaat als lid van het B. Armb.
'er beschikking te stellen.
Met klimmende verbazing hebben wij het
verloop van deze zaak in den Raad aange
ven. Na de aankondiging hadden wij dadelijk
verzet tegen hel houden van een dergelijke
'"terpellatie verwacht. Maar de voorzitter
Loorden wij er niet naar informeeren en uit
den Raad ging geen stem op. Toen kwam
de heer Peper aan het woord met een zeer
Lfasse rede, waarin over het optreden van
®"ej. van Vliet tegenover een arm en zieke-
lijk gezin leelijke dingen werden gezegd
uitkeering van 7 per week zou tot
f 2.50 zijn teruggebracht en later na her-
Laaldelijk optreden van den heer Peper weer
'elkens. verhoogd zijn, waarna tenslotte
Wethouder Heerkens Thijssen nog eer
""dersteuning van de St. Vincentiusvereeni
S'ng had weten te krijgen. De heer Peper
"oemde dit een opeenstapeling van stommi-
*eiten, waaraan hoofdzakelijk het dwarsdrij
van van mej. Van Vliet schuld zou zijn, die-
Let gezin in kwestie niet mocht lijden, He!
burgerlijk Armbestuur zou daarop eigen
Prestige boven recht hebben gesteld en ge.
^eigerd mej. Van Vliet in het ongelijk te
"tellen.
Wethouder Heerkens Thijssen legde als
vOorzitter van het Burgerlijk Armbestuur de
Verklaring.af, dat het hier besproken geva:
"rnstig was onderzocht en in het B, A. uit-
Voerig was' besproken. Dë beslissing was ter.
"lotte niét gevallen op eenzijdige inlichtin
Sen van mej. Van .Vliet maar na kennisne
ming van een rapport van den Armenraad
bet B. A.'had daarop zijn medelid naej. Var
'iet in het gelijk gesteld.
Dan volgde de boven reeds vermelde
nde van den heer. Joosten, die den heer
Leper persoonlijk aanpakte en zijn handel
wijze chantage noemde. 'Hij had juffr. Van
Vliet gedreigd, dat hij, Peper, wanneer zij
de zaak niet behandelde zooals hij dat
wenschte, er herrie over zou maken in den
Raad! Waarop weer mej. Van Vliet kwam
meedeelen, dat zij nooit voor dreigementen
uit den weg zou gaan, maar haar taak naar
eigen inzicht zou behartigen enz.... Bij de
replieken werd het fel. Oversteegen riep,
dat het Burgerlijk Armbestuur een zwijnen
stal was; Peper schold de sociaal-democra
ten voor huichelaars met uitgestreken ge
zichten, eerreóvers en dergelijke fraaiig
heden meer. De roode heeren Heten zich
daartegenover niet onbetuigd. De voorzitter
hamerde en riep, liet dan de opgewonden
gemoederen weer uitrazen, mengde zich op
nieuw in de scheldpartij en dreigde tenslotte
den heer Peper uit de zaal te zetten, 't Was
een zeer onwaardige vertooning.
Toen we dachten aan een einde te zijn en
de voorzitter op instigatie van mr. Slingen-
berg voorstelde de discussies te sluiten,
kwam de heer Joh. Visser met een voorstel
om een onderzoek naar de mededeelingen
van den heer Peper te doen instellen bij hei
Burgerlijk Armbestuur. Nieuwe debatgele
genheid en nieuw gekibbel. Tenslotte werd
het voorstel-Visser verworpen met alleen de
stemmen der chrislelijk-historjschen en den
heer Peper voor! Nieuw eenheidsfront, werd
er geroepen! En de discussies werden geslo
ten; de motie-Peper kwam niet in stemming
want.... zij werd door niemand gesteund!
Plotseling bleek het misverstand tusschen
Raad en voorzitter: men had een uur lang
gepraat over een zaak, welke de Raad niet
in behandeling had wenschen te nemen
Jammer, dat deze openbaring zoo laat kwam.
Natuurlijk had deze zaak niet in een open
bare zitting aan de orde moeten komen
Want welk is nu het effect? Dat de heer
Peper allerlei beschuldigingen en wel zeer
ernstige heeft uitgesproken, welke niet kon
den worden weerlegd, omdat het zeer juist is
geen afzonderlijke gevallen van het Burg
Armb. in het openhaar te bespreken. Maai
de beschuldigingen van den heer Peper
blijven hangen en hij zelf en anderen zullen
daarvan op politieke vergaderingen gebruik
maken. Daarom; öf wel zulke zaken te be
spreken geheel verbieden, öf wel ze volledig
weerleggen. Deze halve toestand is de beste
om de publieke opninie te bederven.
Er was nog een interpellatie, welke ook
een relletje dreigde te worden; maar die ge
lukkig zakelijk bleef. Mevr. Maarschall had
n.m. aan B. en W. vragen gesteld over dc
verlossing van een zigeunervrouw op he;
politiebureau. De burgemeester las een rap
port voor van den geneeskundigen dienst er
de doctoren van het Groote Gasthuis. For
meel klopte alles als een bus: dc man had
eenife dagen te voren moeten waarschuwen.
Dan r«ji er een onderzoek zijn ingesteld en
vermoedelijk wel opname in het Gasthuis
gevolgd zijn. Maar op het critieke moment
was de man met de vrouw op een kar aan
het Gasthuis gekomen en had opneming ge-
eischt. Direct gevaar was er niet; de waar
nemende geneesheer had aangeboden de
vrouw per zieken-auto naar den woonwagen
te vervoeren en haar dan een vroedvrouw
te zenden. De man had dit geweigerd: de
vrouw moest in het Gasthuis worden opge
nomen of an'ders maar op straat bevallen!
Mevr. Maarschall betoogde, dat sommige
sociaal-achterlijke menschen tegen zich zelf
beschermd moesten worden en dat een
woonwagen met drie kleine kinderen in eer
ruimte van 10 M2 geen piaats was om moe
der te worden. Ook dr. Adrian zei dat for
meel alles aan den kant der gemeente ir
orde was, maar dat men zulke zak-en niet
enkel met formalismen kan afdoen. Terwijl
de heer Klein mede namens verschillende
politieke vrienden meende te mogen zeggen,
dat een woonwagen nu juist niet een plaats 1
voor een verlossing moet worden geacht.
Bij dit laatste sluiten we ons gaarne aan.
De doctoren in het Groote Gasthuis moeten
in gevallen als hét onderhavige naar
menschelijke overtuiging en niet naar de
strakke letter eener verordening kunnen
handelen. Men had de vrouw kunnen op
nemen, onderwijl een onderzoek kunnen in
stellen en den man over zijn nalatigheid kun
nen berispen.
Pe agenda zelf bevatte weinig stof tot na-
betrachten. Er werd wat gepraat over het
aanbrengen van geruischdempende bestra
ting voor de scholen in de Antonie- an
Spaarnwouderstraat, waarbij een interessant
debatje ontstond tusschen de heeren van
Kessel en Wethouder Reinaida. Dan een
allerzonderlingste discussie bij een voorste)
van B. en W. om 10.000 crediet te geven
voor verbetering der trottoirs „in het aan
deze gemeente toegevoe'gd gebied van de
gemeente Heemstede", zooals het in de offi-
cieele toelichting heette, trottoirs, welke er
volgens dezelfde toelichting „zeer verwaar
loosd en slordig" uitzien. Geen malsche be
schuldiging aan het adres van Heemstede!
De heer de Breuk, oud-raadslid der naburige
gemeente, wees dit verwijt af. Heemstede
heeft den openbaren weg niet verwaarloosd
En de trottoirs, waarover het hier gaat zijr
niet slechter dan in andere stadsdeelen
Wel een zonderling geval! Deze oud-Heem
steder moest de nieuwe Haarlemmers tegen
de royaliteit van Haarlem beschermen! De
heer Klein-Schiphorst zei het zeer raak; öf
wel de straten zijn nog goed, öf wel deze
10.000 moeten door Heemstede betaald
worden. De burgemeester, die deze voor
dracht verdedigde omdat ze van „Hout en
Plantsoenen" afkomstig is, betoogde eerst,
dat vele Heemsteders om de verbetering
hadden gevraagd, dat het er in Bosch en
Vaart slecht uitzag enz. om opeens de con
clusie te trekken: maar als de speciale af
gevaardigde voor dit stuk Heemstede de
verbetering onnoodig acht, dan neem ik de
voordracht terug! De heer de Breuk zal wel
nooit meer zulk een gemakkelijk succes be
halen.
Dan werden wij ten slotte nog verrast op
een debat over Montessori-onderwijs. Dé
heer Mars en 53 anaeren hebben gevraagd
aan een lagere school gelegenheid open te
stellen om Montessori-onderricht te genieten.
De heer Scholl wilde, dat B. en W. bij de be
grooting met voorstellen zouden komen om
een proef in deze richting te nemen. B. en
W. willen daar echter niet aan. Mej. Berde
nis wenschte het evenmin; niet om het ar
gument van B. en W., dat het n.l. te duur
zou zijn. Geld spielt keine Rolle! Maar om
dat er geen voldoende aanwijzingen zijn, dat
een proef zal slagen. Wethouder Bruch be
toogde op zijn bekende „gründHche" wijze,
dat de Montessori-methode tot het voorbe
reidend onderwijs moest beperkt blijven.
Aan het lager onderwijs was nooit gedacht.
Beginnen wij daar ook mee, dan moeten wij
met het middelbaar en hooger onderwijs vol
gen; ja, we moeten ook de ouders in die
richting opvoede'n. Want de Montessori-
leermet'node gedijt niet, wanneer de ouders
niet meewerken. Welnu, om tot dit alles te
komen, zoyden er speciaal gevormde leer
krachten moeten zijn. De opleiding van den
onderwijzer is echter geen taak van de ge-
mèente, maar van het Rijk. Dus kunnen wij
gerust zeggen; Haarlem heeft voor deze luxe
geen geld.
De Raad gaf den Wethouder gelijk en ver
wierp het voorstel-Scholl met 25 tegen 13
stemmen.
Toen wij bij het begin der zitting de
Raadszaal binnen kwamen, rook het naar
gaslucht. Er was nl. juist een debat aan den
gang over het verzoek van de federatie van
gemeentepërsoneel om een enquête te laten
instellen, naar eventueele cmkooppractijken,
ook hij de Haarlemsche Gasfabriek. M1".
Slingenberg en de heer Joosten zeiden, dat
dit totaal overbodig was: hier in Haarlem
hangt geen gaslucht. De heer Peper wilde
dit graag gelooven, maar wenschte niette
min een enquête-commissie. De Raad ver
wierp zijn voorstel, blijkbaar op het alvies
van mr, Slingenberg, dat de Rechtbank te
Utrecht het heele Nederlandsche gasbedrijf
in onderzoek heeft, omdat zij de boêken van
alle leveranciers heeft opgevraagd; daar
onder valt Haarlem dus vanzelf ook. Moch
ten ook hier ambtenaren zijn omgekocht,
dan zal dit wel blijken. Maar uit de ver
klaringen van de heeren Slingenberg en
Joosten valt wel af te leiden, dat de direc
tie onzer gasfabriek, gelukkig boven alle
verdenking staat.
es geeft veei warm-
te, weinig asch is
10 prettige brand
stof en wordt door
ons geleverd in
verzegelde
zakken.
L. S
Gisteren pas thuisgekomen van mijn
„buitenplaats" en ik dacht: jonge, 't wordt
tijd dat ik weer 'ns in de N. H. C. waf
van me laat hooren. En gisterenavond wilde
ik schrijven, maar 't lukte niet. Zooals
de boer zei: „Lukt 't vandaag niet, dan lukt
't merge".
En ik zet roe vandaag 'n vastendag
hier want morgenochtend vroeg gaat de
stoomboot met de mail naar Singapore.
Vanavond 5 uur sluit de post.
Ja, ik ben nog springlevend, schoon ik
niet spring, maar wel veel land loop, want
ik ben Iandlooper-missieman. Gossie-mijne 1
wat 'n afstanden.
Drie i^pken op ontdekkingsreis geweest I
door een stuk van mijn parochie.
De groote zijrivier Sinumjan opgevaren,
want het gerucht loopt, dat ze „vol" zit
met echte Dajakkers. Ais me iets tegenge
vallen is, dan is 't dat. Er leven we] Dajak
kers maar verspreid, nog veel-al op allerlei
kleinere stroompjes, ver in de dichte bos-
schen.
In 'n roeiboot 'n meter of vier lang
ging uw dw dn. met drie Dajakkers als
roeiers die rivier op. Zes dagen tegen
stroom gevaren, o zoo prettig in zoo'n roei
boot en toen was ik nog niet aan het
eindje, maar kon niet verder. Hier en daar
'n praatje gemaakt en tegen den avond
bij een huis gekomen, hieldfen we halt
en overnachtten „onder-dak". Eén nacht
echter kwamen we niet bij 'n huis en
moesten we slapen in de roeiboot. Pot-,
voorkoffie, wat 'n moskieten zijn er in Bor
neo! Mijn nek was een hebbel, want ofschoon
ik mijn mofk'etennet ophing en er in
trachtte te slapen, de muggen vonden 'n
kiertje of gaatje en kwamen met dozijnen op'
'n feestmaal! Midden op de rivier was het
beter geweest, doch we lagen vast aan 'n
touw lan^s deri kant natuurlijk, waar hef
maagdelijk woud oprees en speelplaats is der
mugtfen. Een tropennacht zoo buiten, is on-
beschrijvelijk, je moet het meegemaakt
hebben, want je fantasie schiet te kort otrt
het op te disschen.
De insecten-wereld schijnt dan te leven
en kermis te houden. En als je bent inge
slapen, schiet ie weer wakker door het ge
knor of weggeloop van het wilde zwijn, dat
nieuwsgierig naar den waterkant kwam o®
te kijken of er iets van zijn gading te vin
den was Niks hoor! Dan knorde en
hard
wegholde. We waren in het land van den
Orang Oetan. doch ik heb er geen gezien
of gehoord. Wel de Neus-aap, die alleen op
Borneo voorkomt tn in geen enkelen Euro-
peeschen dierentuin te zien is. Zij zijn groot,
en sterk in spierkracht, maar 'tenger, en in
Gevangenschap houden ze het niet lang uit.
Dikwijls is getracht ze over te brenrfen na»1'
Europa, doch altijd stierven ze. Toen de
Prins van Wales 'n paar jaar terug 'n reis
maakte naar Japan, deed hij ook Borneo
aan en ook hij nam twee exemplaren van den
neus-aap mee, voor den Londenschen dieren
tuin. Een stierf heel gauw en de andere hield
het uit tot in den Roodc Zee, waar hij om
zeep ging. De neus-apen heb ik wef gezien,
heele troepen. Ze staan een meter hoog. En
toen ik nog jong was. heb ik er een ge
schoten, die mijn jongens oppeuzelden, want
apen-vleesch smaakt goed. Zelf heb ik het
meermalen gegeten en alle Borneo-menschen
zijn er dol op. Doch in 'n Dajakhuis aap-eten,
vereischt durf en niet in den pot kijken I
Laat je verbeelding ook maar thuis
Ze stroopen den aap het vel af, en kooken
'm heel. 't Is wit vleesch en 'n beetje groote
aap ziet er net uit als 'n baby en 't schijnt
dan net, of ze Kannibalen oftewel men.
scheneters zijn! En héb je dat denkbeeld
en je moet het hebben, als je het voor de
eerste maal ziet dan eet je vast geen
aap Miin kok snijdt ze altijd op en dan
mag hij de armpjes en beenen hebben en de
kop ook, doch de rest is voor mij en smaakt
feuze-lekker, net als 'n heerlijke biefstuk
'n Holland
Deze brief is een apen-praaf;e geworden
,n plaats van 'n reisverhaal. Wel, dat reizen
®n trekken op Borneo heb ik al meermalen
beschreven. De huizen der Daiakkers zijn
aanéén, d.w.z. het heele dorp leeft in één
by's. Dat komt nog van dien „goeden ouden
,'ijd (niks hoor!), toen ze ieo'er oogenblik
k°Pie kleiner konden gemaakt worden,
(letterlijk). Daarom woonden ze bijeen on-
der één dak, 20, 30, 80 families! De buizen
S'aan op palen en sommigen wel 12 meters
van den grond. Die verdwijnen echter snel.
yn worden niet meer gebouwd. Nu zit ik,
'bist 1 of IK m boven den grond. Ruimte is
er onder den vloer, waar alles en alles door-
jb'L voor de varkens en dc kippen. Geen
trissche lucht in huis! Een volgend praatje
als ik het niet vergeet over a'ie huizen-
bouwerij, vooral vroeger. Gebruiken om te
rillen I
Dc eerste gelegenheid, 'n dag of vier nog,
ga ik naar de boven-Sadong, landloopen
vo°r 'n paar weken Kan dan juist terug ziin
voor de Goede Week en aPschen, want ik
™oet mijn parochie kennen, door en door.
r.en heele nieuwe streek, nog nooit bemis-
sionaard.
cl, iemand moet dc pionier zijn
Eindelijk is onze Missie hier in tweeën
gcsplitsf door Rome; Sarawak is één Pre-
iectuur en Noord-Borneo een tweede- Was
vee! te groot met al die verscheidenheici
stammen en talen.
Was mijn laatste brief niet voor 'n kapel
jk hoop dat de lezers me niet in den steek
laten Twaalf honderd gulden is zoo'n barre
soni niet voor zoovele duizenden. Allemaal
i t?*1 beetje en Sadong heeft zijn St. Jozef
1 Kerk
Kom aan goede lezers. Moge St. Jozef,
de allereerste missionaris, U allen indrukken
om in de beurs te grijpen. Mijn heele paro
chie op z'n minst 2500 vierkante kilometers
groot heeft nog niets, dan twee kleine
schooltjes! Na Paschen ga ik n betere school
bouwen en dat maakt me plat-zak. Dan 'n
huis en dan in 1928 de St. Jozef Kerk En
dan 'n school en huis een paar dagen ver
der op.
Op mijn laatste verkenningstocht kwam ik
3 dagen de rivier op, bij een Chineesch,
wiens vrouw en drie kinderen katholiek zijn.
Zoo kunnen er meerdere zijn. 't Is zoo noo-
dig dat trekken eri dwalen.
Bidt voor mij en mijn nieuwe missie. Ik
heb zooveel hulp van Boven n'oodig, waar
U geen denkbeeld van hebt. O zooveel
Bidt voor me en denk aan mijn St. Jozef
Kerk te Sadong.
Genoeg voor vandaag. Er komen niet zoo
veel Borneo-brieven als vroeger, doch ik
zit tot ver over mijn ooren in 't werk, daarom
geduld, af en toe pent de Borneo-missieman
wek Bonjour God's beste zegen over U
allen.
t.t. J. STAAL, Pr. Miss.
Kuching, Sarawak via Singapore.
Sociëteit „St. Bavo". Haarlem's Ge
mengd Koor 8 uur. Bestuur R. K-
Kiesvereenig'ng half 9 uur. Tramper
soneel 9 uur. R. K. Bevolkingsbureau
8 uur. „Alberdlngk Thym" 8 uur.
St. Josephsgeze.fengebouw Jansstraat 59.
Geopend van 8 to' 10 uur.
R. K. MiHtairenvereenjg'ng Zcetestraat i*'
R. K. Mannenkoor „Philips Loots" half
Strdsschouwburg Fritz Hirsch operetté
„D'c lustige witwe" 8 uur
Kunsthandel F. H. Smit Tentoonstelling
werken door G. van Duffelen, dagelijks,
uitgezonderd des Zondags, van 10 to'
6 uur.
Bisschoppelijk Museuro Jansstraat 79 -?
Geopend eiken dag van 10 tot 5 uur. be
halve op Zon- en Feystdagen
Kleine Theresia Stichting. Tehuis voo'
onverzorgde zuigelingen Spreekuur Dins
dag en Vrijdag van 34 uur. Tempeliers-
straat 36
Arbeidsbemiddelingsbureau van het Sint-
Franciscus Liefdewerk. Zoetestraat tl
Flken Donderdag van 89'4 uur.
I? K. Bevolkingsbureau Gebouw „Si
Bavo' Smedestraat 23. Van 8—10
uur op Maandag-. Woensdag- en Vrij'
dagavond
K K. Leeszaal en Uitleenbibliotheek, -j
I Jansstraat 49 Eiken dag geopend var
1012. van 25 en van 710 uur. be
halve des Maandagsochtends eti op Zo"
en Feestdagen Uitleenen van boeker
van 25 uur en van 7—9 uur Woensdag
middag ruilen van kinderboeken
St. Marthavcrecn'ginh Bloemhofstraat
1. Zondags en Woensdags van 810
uur gezellig samenzijn voor Hollandscha
jneisjes, die hier geen thuis hebben
iel. 11671.
K. Arbeidsbeurs voor mannen en ion*
gens. Sociëteit „St. Bavo", Smedestr
23. Telefoon 10049 Alle werkdagen
van 9half 12 uur, s middags van 35
"ttr. 's avonds »an half 8tia'f 9 uur
Zaterdag alleen van half 1012 uur.
K. Reclasseevingsvere tnig'ttg- afdeeling
Haarlem. Eiken Donderdagavond half
vergadering tn het gebouw der Sint-
Vijjcenliusvei eeniging. N Groenmarkt 22
'L-K. Arbeidsbeurs voor Vrouwen en Meis
jes. Bloemhofftraat t. Tevens bemid-
dolingsbureau voor verpleegsters en alle
werkende dames Alle werkdagen van
v tn 1012 uur. des middags van 2A
u"r en s avonds vart 8—9 u-jr, behalve Za
tcrJajjavond Tel 11675,
'E Elisabeth's Vcreeniging Jansstraat
49. Aanvragen om versterkende mid
delen voor orroc zieken der S. E. V.
Maandag *a.o 3 ,,uf Donderdag van
12 uur
K Kraamverpleginê ven de Derde Orde
St. Franciscus. Aanvragen ook voor
"iet-leden <'an de Derde Orde te richten
tot Mevr. Coebergh, Ged. Oude Gracht
34, Dinsdag van 2—3.
Zusfer Toeset, Reitzstraaf 29, Haarlem
(Schoten), Woensdags van 23 uur
Zuster Toeset, Damiatestraat 1 (Bavodorp)
Donderdags van 23 uur.
EERSTE HULP BIJ ONGELUKKEN,
Ongevallendienst Centrale oproepplaats aan
het gebouw van de Brandweer (Ged
Oude Gracht). Uitsluitend Telel. 14141.
Het ontsteken van een luciler veroor
zaakte de ontploffing.
Een ernstige gasontploffing heeft gister
morgen vele bewoners van Arnhem in de
Karei van Gelderstraat opgeschrikt en de
kracht der exploisie was zoo groot, dat
vijf woningen m'n of meer ernstige schade
bekwamen. De getroffen huizen zijn Karei
van Gelderstraat 27, 29 en 31 en Spijker
straat 172 en 174.
Het gebeurde in een kamertje, gelegen
onder perceel Gelderstraat 29. De ont
ploffing is. 4e wijten aan het feit, dat de
vorige bewoners een gaskraan in het zij
kamertje hebben afgesloten door een
propje 1 nnen in de buis te stoppen. Deze
afsluiting was naluuilijk onvoldoende en
sedert eenige dagen is er veel gas ont
snapt, totdat het gistermorgen tot een
explosie kwam.
He was ongeveer kwart over tien toen
een geweldige knal z.'ch deed hooren en
werden voorbijgangers opgeschrikt door
een geweldigen glasregen, die op de straat
neerkwam uit de twee verdiepingen hooge
huizen. Onmiddellijk was de omgeving in
rep en roer. Men waarschuwde de brand
weer, die met groot materieel verscheen.
Toen men de woningen binnendrong, bleek,
dat een hevige gasontploffing had piaats
gehad, die met een ontzaglijke kracht deu
ren had ontwricht en houten kozijnen,
paneclen enz. had versplinterd.
In de benedenwoning Karei van Gel
derstraat 27 woont de familie Massar. Al
leen de echtgenoote was thuis, toen de
ontploffing plaats vond, Zij verrichtte op
de binnenplaats een'ge bezigheden en nam
bij de explosie de vlucht. Even later daal
de op deze binnenplaats een regen van
glasscherven en houtsplinters neer. Me
vrouw Massar kwam met den schrik vrij.
Een deel van de benedenwoning was in
gericht voor showroom van meubelen, ta
pijten enz. Van het meubilair, is veel be
schadigd.
Door den luchtdruk werd de gangdeur
naar binnen gezet en hangt in een zware
bocht voorover, terwijl hier en daar gatan
in den muur zijn ontstaan. Het huis ligt
vol steenen en gruis. De deurposten zijn
gedeeltelijk uit de deurtn gewrongen en
deuren zijn weggeslagen.
In de bovenwoning Karei van Gelder
straat 31 woont de broer van den heer
Massar met zijn echtger.ootc en een jong
kindie. Ook van deze woning is veel ver
nield'. Alle ruiten zijn weggeslagen en ko
zijnen zijn versplinterd,
In de bovenwoning Karei van Gelder
straat 29, bewoond dbor de fam'lie Men-
tink, heeft de deur tusschen gang cn keu
ken een flinken knauw gekregen. De half
steens muur is naar voren gekomen en
vertoont een breeden barst. Houtwerk is
vernield en geen ruit is er meer heek In
de voorkamers zijn lamoen stukges:agen.
De keuken van deze woning l'gt boven de
zijkamer van de benedenwoning Spijker
straat 174, Aanvankelijk dacht men, dat de
ontploffing in deze keuken ontstaan was,
maar later bleek, dat deze een étage la
ger, nl. in de benedenwoning, heeft piaats
gegrepen.
Een chaotische verwarring heerscht in
de keuken van de bovenwoning. Van den
vloer zijn nog wat latten over en daarop
rust de kort en klein geslagen keuken
inventaris, omgevallen kasten enz. Geluk
kig was er in deze bovenwoning niemand
thuis tijdens de ontploffing.
Tijdens haar afwezigheid had in de keu
ken een petroleumstel gebrand. Daarom
verkeerde men aanvankelijk in de veron
derstelling, dat in dit vertrek de ®x,?."sle
ontstaan was. In de bovenwoning Spqker-
straat 172, bewoond door de famil c Spij
ker, was niemand thuis, toen het ongeluk
geschiedde. De ontploft ng heeft nier rui
ten en glaswerk vernield en eenige kozij
nen ontzet. De benedenwoning Spijker-
straat 174 is echter ernstiger gehavend.
De woning stond ^et, °°£enM k leeg,
maar zou over enkele cagen betrokken
worden door de familie Bosch. De n' euwe
bewoonster was ftiist aan het werk met
behulp van den behanger A. H. van Loon,
terwijl haar vierjarig zoontje in het huis
speelde. Ook in deze woning hing een
zware gaslucht en de nieuwe bewoners
hadden dan ook reeds besloten de gasfa
briek te waarschuwen. Terwijl mevrouw
Bosch in de leege suite aan het werk was,
staande op een trap, verliet de behanger
Van Loon het vertrek en begaf zich naar
het zijkamertie, dat, gelijk gezegd, onder
het perceel Karei van Gelderstraet 29 is
gelegen.
Hij heeft nu, naar aan de „Tel." gemeld
De postvlucht Nederland—indië. Een uit
spraak van ir. Stephen; de vlieguren, welke
de „postduii" maakte.
Te 's-Gravenhage is de jaarvergadering ge
houden van het R. K. Juvenaat in het bis
dom Haarlem.
De gestigmatiseerde van Konncrsreuth; een
verklaring van het Ordinariaat.
Indische mecningen omtrent de lncbtver-
binding tusschen Nederland en Koloniën.
Ten gevolge van gasvergiftiging zijn te
den Haag twee personen om het leven ge
komen.
Bij een hevige gasexplosie te Arnhem zijn
vijf huizen beschadigd. Een werkman en een
knaap liepen verwondingen op.
Een koninklijke subsidie voor -de co-
Op era-tie.
De D. 1220 heeft bij Brunsbütte! een nood
landing moeten maken.
Men maakt zich ongerust over het lot van
miss Elder; nog is geen bericht ontvangen
van de „American Girl".
Een nieuw mijndorp. Grootsche plannen
der „Laura en Verecniging". De zielzorg
wordt toevertrouwd aan paters Salesianen.
Bijzonderheden over de opening der na
tionale vergadering in Spanje.
Het Internationaal arbeidsbureau te Ber
lijn bijeen.
Het offensief tegen de Zuidelijke legers
in China.
Het nieuwe ministerie van den lerscken
vrijstaat.
Litauen doet een beroep op den Volken
bond in verband met de Poolsche maatre
gelen in het Wilna-gebied.
Bedoeïnen doen invallen in Palestina
Een Japansche vulkaan in werking.
Zie verder Laatste Nieuws.
Barometerstand: 9 uur v.m 7.70. Achteruit.
OPGAVE VAN
Licht op. De lantaarns moeten mor
gen worden opgestoken om 5.37.
Hoogste barometerstand 770.3 m.M. te
Valencia.
Laagste barometerstand 759.0 m.M. te
Nordöyan (Noorwegen).
Verwachting: Zwakke tot matigen, wel
licht later toenemende wind uit Weste
lijke nchtingen. Zwaarbewolkt tot betrok
ken. Waarschijnlijk eenige regen. Iets
kouder overdag.
wordt, in deze kamer een lucifer aange
stoken en onmiddellijk daarop volgde de
ontploffing, waarbij het plafond van de
kamer naar beneden kwam, de deuren naar
buiten werden gedrukt en glasscherven en
houtspaanders in het rond vlogen Van
Loon, die tegen den grond werd geworpen,
vluchtte, hevig bloedend aan gezicht en
handen, naar builen en nam het jongetje,
dat in dezelfde kamer had zitten spelen,
met zich mee. Het knaapje bloedde uit
verscheidene wonden aan het gelaat en
werd naar zi'n woning overgebracht en
aldaar verbonden.
Van van Loon werden de wenkbrauwen
en hoofdharen geschroeid.
De politic nam de noodige veil'gheidn-
maatregelen. Ernst ge persoonlijke onge
lukken kwamen verder gelukkig niet voor.
Gisteren is te Oostzaan de trein, welke
om 8 uur van het station Zaandam ver
trekt met een nabij het station Oostzaan
staanden goederentrein in botsing gekomen.
Daardoor ontspoorden drie goederenwa
gons.
Treinen, komende uit de richting Pur-
merend en Hoorn konden station Oostzaan
met passeeren, daar er enkel spoor ligt.
De personentreinen naar Hoorn en Pur-
merend werden over Alkmaar geleid, naar
de „Tel." verneemt.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet
voor. De materieele schade is belangrijk.
1 e Oldenzaal is een gehuwde fabrieks-
arbeidster onder een nangeerenden kolen
wagen gekomen. Ze was od slag dood. Haar
lijk was vreeseliVk verminkt.
Te 's Gravenhage is oo dc Nieuwe Park
laan bij de Witte Brug een auto tegen een
boom gereden. Da chauffeur was eensklaps
zijn stuur kwijtgeraakt. De auto werd zwaar
beschadigd. De bestuurder werd *op .den
grend geslingerd en bekwam verschillende
verwondingen.
