Plaatselijk Nieuws,
42.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT.
Derde Blad Dinsdag 29 Nov. 1927
HET
1852
75-JARIG JUBILEUM VAN DE RIJKS
TELEGRAAF.
1 December 1927
JA
I d r
product
Sunlight
Fabrieken
BIJ DE INWIJDING VAN
HET NIEUWE ZIEKENHUIS
TE IJMUIDEN.
Een ongeval.
mr"; zelfde geld mogelijk is; al zijn er steeds ge- geopperde mogeh-k-
Einde Bietencampagne.
De electrische treinen.
De corruptie in het gasbedrijf.
„ST. JOZEFSTICHTING"
AAN HET BEGIJNHOF.
Huizen voor ouden van dagen.
Aanbesteding.
NEDERLANDSCH TOONEELVERBOND.
KUNST EN KENNIS
"Jit Boek en Blad.
Rotterdam.
België en DuitscHand. Bovendien was in
middels een kabelverbinding met Engeland
tot stand gekomen, waarover niet alleen
die onderling overeenkomsten hadden ge
floten., n.l. de Duitsch-Oostenrijksche Te-
legraaf-Vereeniging (Pruisen, Oostenrijk, Sak
sen en Beieren) en het Verbond der West-
Europeesche Staten (België, Frankrijk, Span
je, Sardinië en Zwitserland), Nederland was
bij beide hoofdgroepen aangesloten.
graafconferentie bijeengeroepen, welke een
algemeen Verdrag met bijbehcorende dienst^-
reglement vaststelde. Zoo ontstond de In
ternationale Telegraafvereeniging, oor-spron-
kelijk bestaande uit Europeesche Staten,
doch waarbij thans landen uit alle hoeken
van de wereld zijn aangesloten. De inter
nationale regeling werd in 1875 te St. Peters
burg in zooverre herzien, dat een afzonder
lijk verdrag voor onbepaalden tijd van kracht
blijvende en en een afzonderlijk reglement
werden vastgesteld
De wereldgeschiedenis leert ons, dat zich
reeds in overoude tijden, zoowel bij ruwe na
tuurvolken als bij meer ontwikkelde natiën
het streven geopenbaard heeft om elkander
met meer spoed berichten te doen toekomen
dan zulks per bode te voet of te paard kan
geschieden. Men bediende zich van gel leurde
vlaggen en des nachts van vuursignalen
maar hoe gced die signalen ook aan hun doel
beantwoordden, men kon echter met "behulp
daarvan slechts die berichten verzenden,
waarvoor men een teeken vooraf had vast
gesteld bovendien konden de teekens
slechts worden waargenomen, zoover het
inenschelijk oog reikte.
Voor uitbreiding van deze gemeenschap
tot een geregelden dienst was het echter
nocdig, dat men vaste staticns ging op
richten. Dit verkreeg Chappe in 1792 door
Zijn stelsel, der zoogenaamde optische tele
grafie, dat meer dan een halve eeuw in Frank
rijk in werking is geweest.
In Nederland werd de optische telegraaf
alleen in het belang van de landsverdediging
en dan n9g maar tijdelijk en op kleine schaal
in werking gebracht. Practische beteekenis
kreeg de dienst echter pas na de invoering
van de electromagnetische telegraaf in Neder
land.
Na de ontdekkingen van Volta en G«l-
vani van de dynamische electriciteit, doch
vooral, nadat eerstgenoemde geleerde de gal
vanische cel had uitgevonden, kwam men
op de gedachte den electrisclien of galvani-
schen stroom te gebruiken voor het over
brengen van teekens, en deze langs goede
geleiders voort te planten naar verwijderde
plaatsen. De moeilijkheid die zich voordeed
was het vinden van een middel om de wer
king der electriciteit op de plaats der be
stemming zichtbaar te maken. Men gebruikte
hiertoe eerst de aantrekking van vlierpit-
balletjes en chemische werkingen (ontleding
van aan gezuurd water) en later na de ont
dekkingen van het electromagnetisme de
afwijking van een magneetnaald onder den
invloed van den galvanischen stroom. Zoo
kreeg men de naald- en wijzertelegrafen,
die jaren lang, vooral in Engeland, hebben
dienst gedaan. De groote uitbreiding der
telegraafverbindingen door middel van den
electrischen stroom dagteekent evenwel van
1832, in welk jaar de Amerikaansche pro
fessor het naar hem genoemde toestel uit
vond. Men verkreeg daardoor een ontvang-
inrichting, die blijvende teekens voortbracht
en groote zekerheid in de overbrenging aan
bood, terwijl de code en de manipulatie
gemakkelijk zijn aan te leeren. t
De eerste electro-magnetische telegraaf,
welke in ons land tot stand kwam, werd aan
gelegd door de Hollandsche IJzeren Spoor
weg Maatschappij langs den eersten spoor
weg van Amsterdam naar Haarlem. Deze
telegraaflijn werd in Juni 1845 in gebruik
genomen en bestond aanvankelijk uit slechts
een draad van 3,5 m.M. middellijn.
Tegelijk met het in dienst stellen van de
telegraaf ten behoeve van den spoorweg,
werd aan de Regeering vergunning gevraagd,djng van de telefoon en de microfoon. Daar-
haar tevens voor het publiek verkeer epen j door werd het mogelijk telegrammen op een
te stellen. Deze vergunning werd verleend j eenv0udige wijze over te brengen, zonder
o.a. op voorwaarde dat „ingeval later, we- dat het noodig was de bedienende ambte-
gens veelvuldig gebruik van de Telegrafen I naren een meer of minder langdurigen leer-
door het publiek, de geldelijke belangen van ti,d te doen doen doorloopen..
de Post Administratie gevoelig kwamen te j^et eerste hulptelegraafkantoor werd 15
lijden, de uitkeering aan die Administratie pebniari 1881 geopend te de Cocksdorp op
van eene billijke, door de Departementen -pexel. De kosten van aanleg en van de loka
van Binnenlandsche Zaken en van Finan
ciën gezamenlijk te regelen vergoeding, aan
de eigenaars der Telegrafen zal kunnen wor
den opgelegd". De vrees voor concurrentie,
welke de telegraaf de post zouaandoenis
echter wel ongegrond gebleken
Het eerste tarief, dat op een geheel ande
ren grondslag Was gebaseerd dan het tegen
woordige, bedroeg voor gewone tijdingen
in letters
le voor het overbrengen van tijdingen van
1 tot 20 woorden 1 cent per K.M. en voor
iedere 20 woorden meer J/ó cent per K.M.
2e. voor een telegrafisch antwoord op een
telegram van 1 tot 20 woorden 2/3 van het
eerste tarief en voor iedere 20 woorden meer
de helft daarvan. Voor geheime tijdingen met
cijfers of letters was 5 maal het gewone tarief
verschuldigd.
Toen meerdere personen zich voor den
aanleg van telegraaflijnen aanmeldden, moest
wel de vraag aan de orde komen, of het niet
op den weg van den Staat lag, geheel of ten
deele den verderen aanleg van telegraaf
lijnen op zich te nemen en of het niet tijd
werd met de naburig» staten omtrent weder
waarmede verbinding op grootere afstanden
wordt onderhouden, b.v. met schepen in
den Atlantischen Oceaan en de Middel-
landsche Zee. Den laatsten tijd (van 3 Juni
j.l. af) wordt tevens gebruik gemaakt van
I korte-golfzenders. Holland was een der eerste I
landen, zoo niet het eerste, dat de korte golf
in het scheepsverkeer toepaste.
Schier onbeperkte afstanden worden met j
dit verkeersmiddel overbrugd. Om gelijk- j
tijdig seinen en ontvangen mogelijk te maken I
en daardoor de capaciteit van het station j
te verhoogen, is het noodig gebleken de ont
vang- en de zendantenne op verschillende
plaatsen op te stellen. In verband hiermede
heeft men de ontvangst met het bedienend
personeel naar IJmuiden overgebracht, ter
wijl de uitzending der teekens nog steeds te
Scheveningen Haven plaats vindt. De zend-
inrichtingen van Scheveningen-Faven wor
den dus van IJmuiden uit, op afstand be
diend. In het Post- en Telegraafkantoor te
IJmuiden is zoodoende de uitvoering van
derdam, Breda, Dordrecht, s Gravenhage en den gebeeien radiodienst met schepen gecon-
traliseerd. Ten slotte beschikt IJmuiden nog
K®L\°7j°?pig re2'em®nt van 29 Novem- ;over een ter pjaatse opgestelden zender, die
ber 18„2 (2 dagen voor de opening van den -n gevai van nood ais hulpzender kan op-
dienst) bepaalde o.a. voor het binnenland treden
den prijs van een bericht (het woord tele- j SedMt j Novernber i926 verleent het kust-
gram gebruikte men toen nog met) van 1 tot I staticn zijn ben_iddeling voor het overbren-
20 woorden op f 0.50 voor een afstand van 1 n van de aanvragen van schepen om hun
niet meer dan 75 en cp f 1.-voor een van 75 m £e bepalen> en van de antwoorden
tot 100 mijl. Voorts mocht een bericht niet d (Radiopeilingen).
meer dan 100 woorden bevatten, terwijl ook
des nachts berichten werden overgebracht,
mits vooraf aangekondigd en dan tegen dub
bel tarief.
In 1857 waren de voornaamste plaatsen
in Nederland telegrafisch verbonden en be-
Inmiddels heeft ock de radio telegrafie
tusschen vaste punten over zeer groote,
zoowel als middelbare afstanden een belang
rijke beteekenis verkregen en is een geduchte
concurrent geworden voor de kabel- en
lijntelegrafie. Nederland is in deze niet
stonden de gewenschte aansluitingen metachter?efcleven, maar heeft nadat de moge
lijklreid van radiotelegrafische gemeenschap
met Nederlandsch-Indië was vastgesteld,
een groot station gebouwd op het Kootwijk
Nederlandsch verkeer doch ook transito- "che"zand. Dit statl0n, dat "in Mei 1923 in
verkeer van en voor Dmtschland en Scan- diens{ werd teldj diende aanvankelijk
dinavie werd onderhouden. uitsluitend voor het seinen van berichten
Tot aan 1865 kon men in het buitenlandsch flaar Nederiandsch-Indië. Voor de ontvangst
verkeer 2 groepen van Staten ondeischexdeh, I d bruik gemaakf van een station te
Sambeek.
In Augustus 1924 werd de radiodienst met
Nederlandsch Indië geconcentreerd op het
telegraafkantoor te Amsterdam. Het ont
vangstation te Sambeek werd toen vervan
gen door dat te Meyendel. De geheele radio
dienst wordt dus nu uitgevoerd op de be-
In 1865 werd op voorstel van Frankrijk te j drijfecontróle in het telegraafkantoor te Am-
Parijs eene algemeene Europeesche *ele-j
In den aanvang heeft men met verschil
lende moeilijkheden te kampen gehad, maar
dank zij de krachtige hulp van de korte-
golfzenders, waarvan de eerste in Augustus
1925 in dienst werd gesteld, geeft de exploi
tatie van de rechtstreeksche verbinding alle
reden tot tevredenheid.
Volgens het jaarverslag van 1926, bewo
gen de verkeers- en opbrengstcijfers zich
in vergelijking met overeenkomstige perio
den van vorige jaren, bij voortduring in stij—
Het verdrag van St. Petersburg geldt thans g In veóband met de toenemende capaciteit
der korte golfzenders op de verbinding Am»
sterdamBandoeng en het dientengevolge
vrijkomen van den machine-zender te Koot-
nog steeds; het daarbij behoorende dienst
reglement is sindsdien verscheidene malen
gewijzigd, laatstelijk te Parijs in 1925.
De conferentie te Parijs werd bijgewoond
door 66 landen, die deel uitmaakten van de
Wereldtelegraafvereeniging en door 12 lan
den, welke nog niet waren toegetreden,
doch van wie werd verwacht, dat zij spoedig
zulks zouden doen.
Het verdrag van St. Petersburg laat toe,
dat tusschen de leden van de Unie afzonderlijk
ke verdragen werden gesloten omtrent pun
ten van den dienst, welke niet het gezamelijk
belang betroffen. Nederland heeft hiervan
gebruik gemaakt door afzonderlijke over
eenkomsten te sluiten met België, Duitsch-
land en Engeland.
Het telegraafnet werd in het bihnen-
landsch verkeer gaandeweg uitgebreid. De
groote uitbreiding, die het telegraafnet heeft
verloren door de oprichting van hulptele
graafkantoren, hangt samen met de uitvin-
wijk, kon in 1926 worden overgegaan tot
rechtstreeksch radioverkeer met Amerika.
Van deze verbinding NederlandAmerika
werd tot dusverre vanaf Augustus 1925, al
leen gebruik gemaakt voor de ontvangst van
telegrammen uit Nederlandsch-Indië via
Bandoeng—San FranciscoNew York-
Amsterdam radio.
Op 1 November 1926 werd aangevangen
met de ontvangst van Amerikaansche tele
grammen over deze verbinding, terwijl 15
November daaraan volgende werd begon
nen met de verzending per radio naar Ame
rika.
Ook met de Europeesche landen werden
in Augustus 1926 radioverbindingen ge
opend en wel met Denemarken (Kopenha
gen) en Oostenrijk (Weenen).
Deze verbindingen werden eveneens van
uit Amsterdam bediend: Hiertoe wordt aan
vankelijk gebruik gemaakt van den bestaan-
den 5 K.M. zender te Scheveningen-Haven,
welke mede wordt gebezigd door het ver
keer met schepen op grooten afstand. Voor
laatstgenoemd verkeer wordt dat met Dene
marken en Oostenrijk met tusschenpoozen
onderbroken. Aangezien een dergelijk tele-
liteit" benevens de fcezoldk ing van "den graafverkeer een nog onvolkomen wijze van
beheerder, kwamen aanvankelijk voor reke-u"infen
ning der betrokken gemeenten.
Sedert 1920 is de explotatie der hulp
kantoren echter 's Rijks zaak.
Intusschen werd m 1870 in beginsel be
sloten tot de vereenicing van den post- en
exploitatie moet worden geacht, is besloten
tot het beschikbaar stellen van 2 afzonder
lijke zenders voor verkeer met een vijftal
niet aangrenzenden Europeesche landen.
Tenslotte is het Rijkstelegraaf kantoor te
Amsterdam ook aangewezen voor de radio-
teleeraafdienst op kleinere hoofdkantoren. telegrafische uitseining van Rijkswege van
Het" éemte vereenigde kantoor was dat te 1 telegrammen met meervoudige adressen be-
Os Gele'delijk is men met de vereeniring j stemd voor het buitenland, overeenkomstig
derdiensten 'doorgegaan. Bij het zoe"ken de bepalingen van net internationaal tele
ur een eoedkooperen exploitatievorm is graafreglement van Parijs van 1925.
men in 1922 overgegaan tot het vestigen uAa
van telegraaf.tatiens.
Einde 1926 bedroeg het aantal kantoren
R 517-22
Gisterenavond arriveerde te IJmuiden
het Fcansche s.s. Baltare, hetwelk men des
morgens al had verwacht. Het schip voer
met zich een 400-tal emigranten, bestemd
voor Amsterdam. Bii het meeren van de
Baltare kwam het schip met zulk een
kracht tegen den toeristensteiger, dat een
drietal balken afknapten en het loopvlak
ontzet werd.
Ter zijde van den toeristensteiger kwam
even later de motorboot IJmuiden Expres
te liggen, bestemd cm de bagage van de
emigranten in te laden en naar Amster
dam" over te brengen, terwijl de emigran
ten per stoomboot van de „Mij. Alkmaar
Packet" naar Amsterdam zouden worden
overgebracht.
Toen nu de schipper van de IJmuiden
Expres genaamd E. B.. en wonende te
Amsterdam, zich op den steiger wilde be
geven, klauterde hij vanwege het lage wa
ter tegen den steiger op met het ongeluk,
dat, toen hij een gebroken balk greep hij
naar omlaag stortte, het stuk balk mede-
nam en zoo bewusteloos aan dek van de
IJmuiden Expres viel. Toen hit na cenigeri
tijd bij kwam, klaagde hij over pijn in het
linker been. zoodat men den schipper E.
B. in het koffiehuis van den heer de L.
binnendroeg, terwiil men dokters hulp in
riep. Dokter Robles de Vries die spoedig
ter plaatse was. constateerde een linker-
beenbreuk en verleende de eerste hulp.
Onder de emigranten bevonden zich twee
leden, welke liidende waren aan long
ontsteking. Deze werden per ziekenauto
naar de Alkmaar packet overgebracht,
waarnaar eveneens, oer ziekenauto, E. B.
werd vervoerd. Vandaag verwacht men al
hier nog een tweedf. stoomschip met circa
150 emigranten, allen bestemd voor Zuid-
Amerika.
Wat de overbrenging van de telegrammen
per draad betreft, wordt ook alles in het werk
gesteld om de telegrammen zoo snel moge-
u. C,aliens, dat voor de ntele- lijk hunne bestemming te doen bereiken. In
in totaal 2259, het tinnenlandsch verkeer wordt daarvoor
waarvan 908 hulpkantoren en 688 staticns. een stelsel van doorverbinding der kantoren
DnHanks de rerecelde verbetering van gebezigd, waarmede de telegrammen zoo-
toestellen heeft de Rijkstelegraaf veel mogelijk rechtstreeksch van het kan-
STbSJSSlSi T«». L..e,d< he, kantoor ,a„ he-
sedurende de eerste 15 jaar van haar be- stemming worden overgebracht,
staan jaarlijks een overschot op, te beginnen Dit stelsel geeft zeer bevredigende resultaten
rret 1868 wordt "eregeld met verlies gewerkt, ten aanzien van den duur van overkomst
v£hébben daartoe n ,e- der te e d
degewerkt. In de eerste plaats de hooge zelf- met j !5 a 20 ^utem
Zijdsche aansluiting in overleg te treden. ^stTn van d" n d^ welke" door een zoo- Voor het rechtstreeksch verkeer met het
1850 ingestelde Staatscommissie rr "liikonder Vet bereik van ieder buitenland, hetwelk in hoofdzaak, door de
de cloirom. dat ..de belangen van 1 Sjnu Sekkea en voorts te Amsterdam, Rotterdam en
de concurrentiestrijd met haar j.ngere zus
Eenin
kwam tot de slotsom, dat „de belangen van
het Rijk dringend vorderen, dat de hoofd
lijnen van een goed aaneengeschakeld net
van electromagnetische telegrafen van Staats
wege werden opgericht en bediend". Bij de
's-Gravenhage wordt enderhouden worden
wet van 7 Maart 1852 (Stfcld. 48) stónd dannjnUten_ P?f.
ook Staats-exploitatie op den
Daarnaast hebben echter nog tal van jaren
eenige particuliere maatschappijen met meer
of minder succes in ons land telegraaflijnen
geëxploiteerd, nl. de Internationale "Telegraaf
Maatschappij, te Londen, de Nederlandsche
Telegraaf Maatschappij, de Rotterdamsche
Maatschappij en de Amsterdamsche Kanaal
Maatschappij welke echter alle na korteren of
langeren tijd aan het Rijk overgingen.
De „Nederlandsche Spoorwegen" is de
-eenige maatschappij, die tot den huidigen dag
een telegraafnet exploiteert, in vde eerste
plaats voor den dienst der spoorwegen zelf,
doch voorts tevens ten gerieve van het rei
zend publiek, dat gelegenheid heeft, op de
meeste spoorwegstations telegrammen ter
verzending aan te bieden.
Om zoo spoedig mogelijk te komen tot
opening van de eerste Rijkstelegraafkantoren
werd van de H. IJ.S.M. een telegraafdraad
AmsterdamRotterdam gekocht en voorts
begonnen met den aanleg van een lijn Rot
terdam - Dordrecht - Moerdijk - Breda - Bel
gische grens, in aansluiting op de Belgische
lijnen en een lijn Amsterdam - Utrecht - Arn
hem - Duitsche grens (bij Elton).
Waar tevens voor localiteiten en bedie
nend personeel was gezorgd, kon op 1 De-
jCember 1852 de dienst der Rijkstelegraaf
^geopend worden tusschen de kantoren Am-,
ter, de telefoon. De te^on ve» enge- -de toefen ^ezigd, ten einde
twijfeld vele voordeden boven de telegraaf; het rondorr.ent der verbindingen tot de
men kan in drie minuten per telefoon n.eer g q den^a^f ^10°kt® °p te voei®n*
Et0nd daHnzaken behandelen dan per telegram voor het- aa^g van kabels voor de tele-
)gelijk is: al zijn er sictua
vallen waarin de telegraaf, die de berichten derdak te °r de telegrafie daaun een
- - ---cnaeruar. re vinden, mag worden aangeno-
bovet
hoefdroutes, binnenkort tot het
zwart op wit geeft, de voorkeur verdient. dat de bov n' rrag worden aangeno-
In het Buiten-Europeesche verkeer bluft than; op de ^v^ndsche geleidingen^-
de telegrafie nog een zeer voorname roi verleden zuilen beh
spelen. De kabeltelegrafie is tot een bewon- p-econ_tineerd
derenswaardige hoogte opgevoerd, en nog telefoon en teleoraafrb!, fd'e:v.kace a
steeds blijft op dit p.bied i.
uitbreiding en op verhooging vansnelheid a„ de „„j,
en rondement, niettegenstaande de opko-|telegrafie stroomen worden gebezigd die
mende radiotelegrafie langzamerhand een .fl karakter niet afwijken Van dfeD®zls?u'
terrein van beteekenis heeft veroverd. j d£ tebfonie worden gebruikt
De radiotelegrafie was aanvankelijk in j Vergelijkt men de bescheiden inr.Vhtine
hoofdzaak beperkt tot het verkeer van kust- I yan het telegraafwezen in den aanvan* dezer
stations met schepen op zee en van scheeps- j beschoUwing aangegeven, met den omvang
stations onderling; hierbij bewijst ze nog welke het bedrijf thans heeft aanaenóm en'
steeds, vooral met het oog op de veiligheid dan zal het duidelijk zijn, dat het de 75
ter zee (noodseinendienst), onschatbare dien
sten.
Het Nederlandsche kuststation te Sche
veningen-Haven dat in 1904 werd geopend,
heeft in dit verkeer een belangrijke rol ge
speeld en was het eerste radiostation, dat
niet door particulieren werd geëxploiteerd.
Aanvankelijk werkte het uitsluitend met
gedempte golven, welke voornamelijk die
nen voor het verkeer met schepen, die zich
op betrekkelijk korten afstand bevinden (in
de Noordzee); sedert eenige jaren beschikt
het tevens over een ongedempten Zender
jaren van zijn bestaan een hoogte heeft be
reikt, welke de pioniers op dit ge-ied niet
hebben durven droomen.
De bietencampagne in Har emmermeer
is thans geheel geëindigd. Za I dag is het
laatste met bieten geladen schip de sluizen
nabij Aalsmeer gepasseerd. De campagne
heeft ongeveer 8 weken geduurd.
Dienst en veiligheid.
De dienst op de geëlectrificeerde lijnen
laat neg te wenschen over, meent „Het
Volk", en als gevolg van het jakker-sy
steem, dat op het personeel wordt toege
past, raakt de veiligheid af en toe in het
gedrang.
Op 21 November bevonden zich tusschen
Voorhcut en Leiden bij blok K. C. twee
treinen op een blokgedeelte en wel de
electrische personentrein 1063 en de snel-
goederentrein 3153. Gelukkig, dat dit over
dag geschiedde, zoodat de achterste trein
kon zien, waar zich de voor hem rijdende
trein bevond. Was dit bij nacht gebeurd,
dan zou de achterop rijdende trein wel de
roode lichten zien, doch deze voor die van
een op een zijspcor staanden trein kunnen
houden; een aanrijding is onder deze om
standigheden mogelijk.
Op 23 November verbrandde een der
motoren van trein 1081 nabij Ncordwijker-
hout, wat een opstopping van treinen
ever de geheele lijn van Noordwijkerhout
tot Haarlem tot gevolg had.
Op 24 November bleef trein 1010 te
Rijswijk staan wegens een defecte lucht-
leiding. Dcordat het 40 minuten duurde
vóór dat een hulplocomotief uit Den Haag
d endefecten trein had opgehaald, ontstond
ook hier een opstopping van treinen als
gevolg waarvan trein 1014 van Delft over
Rijswijk over verkeerd spoor meest worden
geleid en toch nog met belangrijke vertra
ging te Den Haag aankwam.
Het onderzoek naar beweerde corruptie-
ve handelingen van den vroegeren gasdirec-
teur, den heer F J. M. Donkers is, naar
de ,Tel." meldt, in veil engang
De onlangs door den raad benoemde
commissie Van ondrezoek, bestaande uit de
heeren J. Groot, W. de Groot en W. Ma
ters heeft den heer Van der Ste gehoord,
wisns beschuldigingen reeds eerder leidden
tot een door de Justitie gelast onderzoek,
Gat werd opgedragen aan de maecbaussee.
Zooals in deze corruptie-affaires blijkbaar
te doen gebruikelijk is wordt ook hier de
bootste geheimzinnigheid in acht genomen
De beschuldigingen van den heer Van
der Stel en hetgeen, zo ohier en daar uit
lekt, schijnen er op te wijzen, dat de re
tourcommissies in de duizenden lcopen.
Het beheer van de gasfabriek moet ten tijde
i van den heer Donkers zeer veel te wen-
j schen hebben overgelaten. Zoo °°^de,^r"
houding tusschen perscneel en directeur,
•welke oorzaak werden van
t Het was een publiek geheim
dat door allerlei particuliere bijkomstighe
den ook de samenwerking tusschen gasdi-
rectie en „raadhuis" met was, zooals ze
voor e»n richtige functicncering van het
bedrijf moest zijn. Toch werd maar steeds
met ingrijpen gemaald, zoodat het er allen
schijn van had dat men de zaak niet al te
best aandurfde. Totdat, kort voor dat er
sprake was van gaslevering door de Hoog
ovens een lgeheele catastrophe dreigde.
Toen 'wcr dijHngs de hulp ingeroepen van
ir Vader, wien het gelukte ui den chaos,
dien hij aantrof een dragelijker toestand te
Den^heer Denkers werd geadviseerd door
enkele raadsleden om ontslag aan te vra
gen waartoe hij zich bereid verklaarde,
mits men hen1 de to®zeëging deed, dat een
toesla»" op zi-in Pendoen zou werden ver
leend omdat hij nog niet het vereischte aan
tal" dienstjaren had, om voor vel" pensi
oen in aanmmking t ekomen. Kort daarop
volgde, op zijn verkeek, eervol ontslag en
verleende* de raad een toeslag op het pen
sioen. En sedertdien woonde deze direc
teur, tegen wien thans wegens vermeende
corruptie een dubbel onderzoek aanhangig
is, in Brussel met een pensioen van 2551
benevens een toeslag van 744 om de
70% van zijn salaris vol te maken. De toe
slag moet door den raad telken jare worden
verleend. j
Het is nog niet met zekerheid te zeggen, j
wniHr de commissie haar onderzoek zal
hebben beëindigd.
Hedenmorgen werd namens het R.-K. Pa-
Parochiaal Armbestuur van St. Jozef in het
gebouw St. Bavo, onder R.-K. georgani
seerde Aannemers, wonende in de St. Jo
zef-Parochie aanbesteed: Het verbowen van
eenige woonhuizen voor ouden van dagen
aan het Donkere Begijnhof, alhier.
Ingekomen waren de volgende bil etten:
E. J. Lubbers 27.787 of 26.287; J. G.
de Zwart 31.000 of 30.400; J. P. H.
Stiphout 29.000 of 28.118; G. P. Hetem
28.570 of 27.570; H. W. Sonnemans
36.176 of 34 902; J. P. A. Nel'ssen
27.850 of 26.850.
Het tweede bedrag is de aannemingssom
voor den verbouw zonder hoekhuis.
Twee inschrijvingsbiljetten werden niet
geopend, daar deze van niet R.K. georgani
seerde aannemers waren.
De directeur van Openbare Werken
besteedde vandaag de levering van 600.000
stuks Waal-straatklinkers aan, waarvoor de
volgende biljetten waren ingekomen;
N. V. „Waalsteen". Nijmegen, 23.
N, V. Bouwmaterialenhandel v. h. Gebr,
"Vhoma.gel, alhier, 31.80. 23.70 of 28.90
N. V. Steenhouwerij v. h. V. H. J. Trou-
pin, alhier, ƒ30.50. ƒ31.75 of ƒ32.50;
N. V. Bouwmalerialenhandel v. h. van der
Leest, alhier, 27.90. 27.90 of 25 90;
H. C. van Meeuwen, alhier, 28.90,
29.95 of ƒ28.80:
fa. de Jong van Lekkerkerk te Rotter
dam. ƒ29.35:
F. Filippo, alhier, 30.45;
N. V. Steenfabriek „Over-Betuwe", v. h.
Cmterus, te Wageningen, 31.90.
Bovenstaande bedragen zijn alle gere
kend per 1000 stuks en merken.
Men meldt ons: TT
De leden van de afdeeling Haarlem ge
nieten de gebruikelijke reductie bij „Der
Ewige Jude," de voorstelb'ng te geven door
het Moskauër Kunstier Theater „Habima
op Donderdag 1 December in den Stads
schouwburg, op vertoon van diploma.
Het is een zeer bijzondere vertooning.
Het ziekenhuis van IJmuiden is er en het
mag er zijn
Wat de vroede vaderen" van Velsen
voor onmogelijk hielden, en wat de mannen
der wetenschap en der „haute finance" niet
aandurfden, hebben eenvoudige kloosterzus
ters aangepakt en tot stand gebracht.
En men zal zien, tot bloei brengen
doen ze het ook.
't Is weer de triomf der onbaatzuchtig
heid over de geldspeculatie, t Is een nieuwe
overwinning van het hart en van de liefde,
behaald op het nuchtere, koele en koude
verstand.
Het feit heeft men te nemen, zooals het
hier ligt. Wat de neutraliteit niet kon
getuige onze gemeenteraad dat durfde
men aan van Roomsch Katholieke zijde,
sterk door godsvertrouwen en gedreven door
onbaatzuchtigheid.
Ook het Roomsche Ziekenhuis zal moeten
rendeeren, maar jacht naar dividend en
goud zit in dezen niet oor
De Roomsche kerk blijft hier haar verle
den trouw en zet haar mooie traditie voort.
OP SOCIAAL TERREIN heeft die kerk
ontzaglijke verdiensten verworven
Lecky, die een gebeten hater is van al
wat Roomsch en klooster heet, moet dit
in zijn „Sittengeschichte Europas (blz. 67)
openlijk erkennen. Hij schrijft;
„De grootste dingen zijn die, welke men
zich het slechtst kan indenken. Waarlijk
geen daden der kerk zijn grooter geweest
dan die, welke zij op het gebied der liefde
heeft tot stand gebracht. Het was nog on
gezien en ongehonrd in de geschiedenis,
dat vele duizende mannen en vrouwen
met opoffering van allt wereldscne belan
gen en dikwijls met heel veel moeite en ge
vaar, hun heele leven, alleen en uitsluitend,
gingen wijden aan de verzachting van men-
schelijk leed en lijden. De kerk heeft de
heele aarde overdekt met ontelbare wel
dadigheidsinstellingen, die aan de oude we
reld totaal onbekend waren. Ze heeft in de
opvatting der menschen het begrip der hoog
ste goederen, onafhankelijk vereenigd met de
werkzame en bestendige menscbenliefde."
Aan de onbaa^uchtigheid en opoffering
van een schare Roomsche kloostervrouwen is
dit ziekenhuis van IJmuiden te danken.
En daarvoor danken wij de eerw. Zus
ters gaarne en brengen wij haar onze open
lijke hulde. Ze mogen er zeker van zijn,
dat naar haar komst, ook buiten ^dfe Katho
lieken, door duizenden en duizenden is
uitgezien, die haar daaiom van harte wel
kom heeten in de industrieele en groeiende
havenstad.
In IJmuiden hebben deze Zusters, in s?'
den eenvoud van haar handelen opnieuw
bewezen, dat, waar de Katholieke kerk
ingang vindt, torenspitsen gaan verrijzen
als even zoovele mijlpalen op den triomf
weg der beschaving en vooruitgang.
Op ons Roomsche ziekenhuis staat zoo n
iorenspits. Het ziekenhuis zelf zal voor
IJmuiden een mijlpaal zijn. Een mijlpaal bij
zijn geweldige uitbreiding en hoogen bloei,
een mijlpaal, die aan latere geslachten
het beleid en de voortvarendheid van
onzen tijd zal te binnen brengen.
In blijden jubel schrijven wij dit alles.
Niet om te protsen en veel minder om
voor iemand hatelijk te zijn.
Eerder brengen wij openlijk hulde aan
allen, die aan de totstandkoming van het
ziekenhuis hebben meegewerkt, op de al
lereerste plaats aan de onbevangenheid en
het gezond verstand van onzen burge
meester en onzen gemeenteraad.
Maar een gevoel van fierheid en trots
houde men ons als Katholieken, toch ten
goede. Trotscb zijn we op onze zusters,
fier gaan we op onze kerk, dit nog zulke
zusters kweekt
Niemand kan zich aan deze onze
vreugde ergeren. Heeft niet de kerkvervol-
ger Montesquieu in groot everbazing naar
onze kerk opgezien, toen hij de volgende
woorden schreef (Esprit des lois, XXIV 3);
„Vreemd toch die kerk van Christus! Ze
schijnt er alléén maar te zijn om de men
schen naar den heme! te brengen en heeft
juist daardoor het geluk op deze aa'de ge
bracht."
P. FABIANUS, O. M. Cap.
LIEFDADIGHEID.
De collecte voor de conferentie ,,St. Li-
duina" der St. Vincentius-vereeniging op
Zondag 27 Nov. j.l. heeft opgebracht het
buitengewone bedrag van 443, waarvooi
allen medehelpers: den Eerw. prediker, pa
ter Dr. P. de Waal, de Eerw. geestelükheid
der parochie en de kerkgangers, die de
schalen hebben gevuld, zéér hartelijk dank
wordt gezegd.
TRAM-ONTSPORING.
Op dezelfde plaats als den avond te vo
ren liep gisterenavond half zeven oo het
Stationsplein een tramwagen der E, N. E. T.
uit de rails. Na een half uur was de dienst
hersteld.
Vel Nederlandsche Boek 1927.
Uitgave Nederl. Uitgeversbond,
Heerengracht 124, Amsterdam.
De?e uitgave, die blijkens het voorwoord
begin November 1924, 1925 en 1926 in een
oplage van ongeveer 30600 ex, verscheen, is
ook thans weer door den Nederl. Uitgevers
bond ondernomen. Eene commissie uit de
leden, beslaande uif de heeren: G. F. Kal-
lenbach Sr., I. Noothoven van Goor, H. C.
A. van Kampen, Jan Tadema en Joh. C.
Brusse verzorgde haar.
De redacteur van het Nieuwsblad voor
den Boekhandel, de heer P. Bausch, be
werkte ook voor dezen jaargang het eerste
deel en de registers. Het eerste deel bevat
de titels, het meerendeel met een korte toe
lichting van de in het loopende jaar ver
schenen boeken en van die werken, die het
vorig jaar uitkwamen, nadat de catalogus
reeds was uitgekomen.
Het 2e deel bevat mededeelingen van de
uitgevers, benevens een register, vermelden
de de namen der schrijvers en de titels der
boeken.
Het lid der commissie G. F. Kallenbach
Sr., vertelt bij de reproducties naar
oto's, verzameld door toedoen der mede
leden J. Giltay en T. Scheltens, van het
ontstaan, het vervaardigen en verspreiden
van den catalogus.
Herman Hana teekende het omslag en de
overige boekversieringen.
„Ik heb veel liever dat u wat vreesetijks
schrijft, dan dat u zoo zwaar op de hand
zijt. U laat 'n mensch nog eens lachen."
„U laat een mensch nog eens lachen." Ja,
het is je toch wat. Lagere studies doorloo
pen, hoogere studies afgemaakt, jaren voor
de klas gestaan, altijd naar de Missie ver
langd w het einde: U laat 'n mensch nog
eens lachen.
Ik zal u eens een verhaaltje vertellen:
't Was kermis te X. Kramen en tenten en
mallemolens en stoomdraaimolens zonder
end. Vooraf gingen de menschen naar een
tent toe, waarboven geschreven stond:
Lachen, lachen, lachen!!! En er werd ge
lachen onbedaarlijk gelachen. Neen, zoo
hadden de menschen nog nooit gelachen.
Wat was die kerel een grappenmakerl Wat
een geestige vent! Waar haalt ie 't van
daan?!!
Op een morgen, onder de kermis, wandelt
er iemand naar de pastorie en vraagt den
Pastoor te spreken Pastoor gaat naar de
spreekkamer. De bezoeker ziet *er zeer
zwaarmoedig uit en hij zegt dan: „Meneer
Pastoor, wat geen dokter kan, kunt u mis
schien Kunt u mij niet aan wat levens
vreugde helpen, wat blijmoedigheid. Ik
wordt opgegeten van zwaarmoedigheid."
Pastoor doet zijn best, maar vordert niet
veel. De man is een echte .zielszieke. Ten
slotte zegt de Pastoor: „Kom nog maar eens
praten. Misschien doet het je goed.
„Ja, maar meneer Pastoor, ik woon niet
in de stad."
„Wacht," zegt Pastoor. „Dat is 'n idee.
Weet je wat je eens doen moet? Er is een
reuzegrapjas hier in de stad De vent moet
onbetaalbaar zijn. Ga daar eens naar toe.
't Kan enorm veel goed doen. als 'n mensch
eens flink kan lachen."
,Ach, Pastoor," antwoordde de man, „Die
grapjas ben ik zelf...."
Nu moet u niet denken dat ik ook al
zwaarmoedig ben, maar ik zit wel eens met
een ernstig gezicht een grap voor de krant
te schrijven. Nu al, ir een tijdelijk verblijf,
voor 61 man, een nieuw huis bouwen voor
twee en een halve ton (noodgedwongen).
Waar moet 't toch allemaal vandaan ko
men? Nu roep ik al wekenlang (in sommige
bladen maandenlang) om Stichters, die mij
ineens of bij gedee.Pen honderd gulden
schenken, maar vindt u wel dat het hard
gaat? Toe Vrienden, wordt nu eens wak
ker. Als u een hekel hebt aan geld sturen,
schrijf dan even dat ik zelf bij u mag ko
men.
Missiehuis, Hoorn.
Postrek. 120937. LEFÊBER,
Directeur,
U steunt ons veel, door geld teget
matige rente ter leen te geven, of, nog b»<
ter, tegen rente gedurende uw leven, j
